Hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán BCTC do công ty cổ phần kiểm toán và tư vấn thực hiện

Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Lời nói đầu
1. Tinh cõp thiờt cua ờ tai
Chuõn bi cho nờn kinh tờ hụi nhõp va phat triờn, cac Cụng ty kiờm toan
phai khụng ngng nõng cao chõt lng dich vu minh cung cõp. Lõp kờ hoach
mụt cach khoa hoc, hiờu qua la mụt yờu tụ quan trong gop phõn nõng cao chõt
lng cung nh hiờu qua cuục kiờm toan. Hiờn nay cac cụng ty kiờm toan trờn
hang õu thờ gii hõu hờt a xõy dng cho minh mụt quy trinh chuõn va cac
hng dõn cu thờ anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan
BCTC, giup cac KTV thc hiờn kiờm toan mụt cach hiờu qua, tranh c
nhng rui ro khụng mong muụn va giam chi phi kiờm toan ma võn at c
hiờu qua vờ mt chõt lng. Con Viờt Nam, viờc anh gia trong yờu va rui ro
kiờm toan cha thc s c cac KTV quan tõm ung mc. Chinh vi võy, viờc
tim hiờu va hoan thiờn quy trinh anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong
kiờm toan BCTC la mụt võn ờ cõn c quan tõm hiờn nay cua cac Bụ, ban,
nganh, cac tụ chc cung nh cac KTV. o chinh la li do em chon ờ tai Hoan
thiờn quy trinh anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan BCTC
do Cụng ty cụ phõn Kiờm toan va T võn thc hiờn lam Luõn vn tụt nghiờp
ai hoc cua minh.
2. Muc ich nghiờn cu cua ờ tai
Muc ich nghiờn cu cua ờ tai la nghiờn cu li thuyờt kiờm toan c
biờt la anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan BCTC võn dung
vao phõn tich thc tiờn cụng tac kiờm toan cua Cụng ty, t o rut ra bai hoc
kinh nghiờm va a ra mụt sụ kiờn nghi nhm hoan thiờn quy trinh anh gia
trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan BCTC do A&C thc hiờn.
3. Nụi dung cua ờ tai
Ngoai phõn m õu va kờt luõn, Luõn vn c chia thanh 3 chng:
Chng I: Nhng võn ờ li luõn chung vờ anh gia trong yờu va rui ro
kiờm toan trong kiờm toan BCTC
Chng II: Thc trng anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan do Cụng
ty cụ phõn Kiờm toan va T võn A&C thc hiờn

Kiểm toán 42A
1
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Chng III: Phng hng va giai phap hoan thiờn quy trinh anh gia
trong yờu va rui ro kiờm toan do Cụng ty cụ phõn kiờm toan va T võn thc
hiờn
4. Phng phap nghiờn cu
Vi nhng kiờn thc c hoc va t tich luy, em a thc hiờn Luõn vn
tụt nghiờp ai hoc cua minh bng li luõn cua chu nghia duy võt biờn chng,
bng cac phng phap cua toan hoc, cua nghiờp vu kờ toan va kiờm toan. Luõn
vn se c trinh bay theo phng phap kờt hp gia tụng hp va phõn tich,
gia diờn giai va quy nap cung nh s kờt hp gia phng phap trinh bay
bng vn noi vi s ụ, bang biờu.
5. ụi tng va pham vi nghiờn cu
Do gii han vờ thi gian nờn Luõn vn mi chi i sõu nghiờn cu viờc
anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong giai oan lõp kờ hoach ụi vi
kiờm toan ục lõp ma cha i sõu nghiờn cu c viờc võn dung trong yờu
trong qua trinh thc hiờn kiờm toan va qua trinh anh gia va võn dung trong
yờu va rui ro kiờm toan ụi vi cac linh vc kiờm toan khac.
6. Nhng ong gop
Qua Luõn vn nay, em a cụ gng tim hiờu vờ li luõn chung quy trinh
anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan BCTC, mụ ta va phõn
tich qua trinh thc hiờn tai Cụng ty cụ phõn Kiờm toan va T võn. Tuy nhiờn,
do thi gian nghiờn cu va viờt bai han hep, trinh ụ va kinh nghiờm con cha
tich luy c nhiờu nờn bai viờt khụng tranh khoi nhng thiờu sot. Kinh mong
thõy giao, cac cụ chu, anh chi trong Cụng ty cụ phõn Kiờm toan va T võn gop
y ờ Lun vn c hoan thiờn hn.
Cuụi cung, em xin chõn thanh cam n thõy giao GS.TS. Nguyờn Quang
Quynh, cung cac cụ chu, anh chi trong Cụng ty cụ phõn Kiờm toan va T võn
a tõn tinh giup em trong thi gian thc tõp va qua.

Sinh viờn thc hiờn
ng Thi Quynh Trang
Kiểm toán 42A
2
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
CHNG I
Những vấn đề lí luận chung về đánh giá trọng yếu và rủi
ro kiểm toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính
1.1. Ban chõt, vai tro ca trng yu v ri ro va mụi quan hờ
gia trong yờu vi rui ro kiờm toan trong kiờm toan BCTC
1.1.1. Ban chõt cua trong yờu trong kiờm toan BCTC
Theo T iờn Tiờng Viờt, trong yờu la mụt tinh t ờ chi s quan trong
thiờt yờu. Mụt s võt hay mụt ia danh c i kem vi trong yờu ờu mang y
nghia quan trong
(6,777)
nghia la no co anh hng ln ti nhng võn ờ liờn
quan.
Trong kờ toan, nguyờn tc trong yờu yờu cõu chu trong ờn nhng võn ờ
mang tinh chõt cụt yờu, quyờt inh ban chõt va nụi dung cua s võt, s kiờn
kinh tờ phat sinh. Trong kiờm toan, trong yờu la mụt khai niờm thng xuyờn
c nhc ờn, c biờt la trong kiờm toan BCTC. Hiờn a co rõt nhiờu tai liờu
co inh nghia vờ trong yờu trong kiờm toan BCTC. Co thờ trich dõn t mụt sụ
nguụn sau:
Theo ISA sụ 320 Tinh trong yờu trong kiờm toan,
trong yờu
trong yờu c inh
nghia nh sau: Thụng tin la trong yờu nờu viờc bo sot hoc sai sot cua thụng tin
o co thờ anh hng ti quyờt inh kinh tờ cua ngi s dung BCTC. Tinh trong
yờu phu thuục vao mc ụ quan trong cua cac khoan muc hay sai sot c anh
gia theo bụi canh cu thờ tao ra viờc bo sot hoc sai sot o. Vi thờ, tinh trong yờu

la mụt ngng hoc mụt iờm inh tinh c ban ma mụt thụng tin hu ich cõn
phai co
(9,102).
Theo IAG sụ 25 do Liờn oan kờ toan quục tờ (IFAC) soan thao va cụng
bụ thi: Trong yờu la khai niờm vờ tõm c, ban chõt cua sai pham (kờ ca bo sot)
thụng tin tai chinh hoc n le hoc tng nhom, ma trong bụi canh cu thờ nờu
da vao cac thụng tin nay ờ xet oan thi se khụng chinh xac hoc la se rut ra
kờt luõn sai lõm
(2,2)
.
VSA sụ 320 Tinh trong yờu trong kiờm toan inh nghia: Thụng tin
c coi la trong yờu co nghia la nờu thiờu thụng tin o hoc thiờu tinh chinh
xac cua thụng tin o se anh hng ờn cac quyờt inh cua ngi s dung BCTC.
Kiểm toán 42A
3
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Mc trong yờu tuy thuục vao tõm quan trong va tinh chõt cua thụng tin hay cua
sai sot c anh gia trong hoan canh cu thờ. Mc trong yờu la mụt ngng,
mụt iờm chia ct ch khụng phai la nụi dung cua thụng tin cõn phai co. Tinh
trong yờu cua thụng tin phai xem xet ca trờn phng diờn inh lng va inh
tinh
(12,18)
Theo Giỏo trỡnh Lớ thuyt kim toỏn Trng yu, xột trong quan h vi
ni dung kim toỏn, l khỏi nim chung ch rừ tm c v tớnh h trng ca phn
ni dung c bn ca kim toỏn cú nh hng ti tớnh ỳng n ca vic nhn
thc, ỏnh giỏ i tng kim toỏn v v vic s dng thụng tin ó ỏnh giỏ ú
ra quyt nh qun lớ
(7,86)
.
T cac inh nghia trờn ta thõy, du trờn thờ gii cung nh Viờt Nam,

trong yờu ờu c quan niờm nh mụt thuõt ng dung ờ thờ hiờn tõm quan
trong cua mụt thụng tin hoc mụt sụ liờu trong BCTC ma nờu thiờu no hoc
thiờu tinh chinh xac cua thụng tin o thi se anh hng ờn ngi s dung
BCTC vờ nhõn thc, t o anh hng ờn viờc anh gia cac thụng tin trờn
BCTC va ra quyờt inh quan li. Trờn goc ụ cua ngi s dung thụng tin, noi
mụt cach n gian, mụt thụng tin quan trong va cõn phai c trinh bay nờu no
co kha nng anh hng ti cac quyờt inh cua ngi s dung.
ng thi, trong cỏc khỏi nim trng yu cng bao hm hai mt liờn
quan n nhn thc i tng: Quy mụ hay tm c (mt lng) v v trớ hay
tớnh h trng (mt cht) ca phn ni dung c bn.
Th nhõt: Quy mụ cua khoan muc, nghiờp vu
Thụng thng, xem xột vn v quy mụ ca i tng kim toỏn cn
quan tõm ti quy mụ tng i. Quy mụ tng i l mi quan h tng quan
gia i tng cn ỏnh gia vi mt s gc. Chng hn, vi BCKQHKD, s
gc cú th l Doanh thu thun; vi BCKT, s gc cú th l tng ti sn hoc
ti sn lu ngNhng cng cú khi KTV s dng con s tuyt i ỏnh
giỏ tớnh trng yu. Mt con s tuyt i l s th hin mc quan trng m
khụng cn nhc thờm bt c mt yu t no khỏc. Chng hn, mt vi KTV cho
rng mt triu USD hoc mt con s ln hn thỡ luụn l con s trng yu,
khụng cn quan tõm n vn no khỏc
(7,87)
.
Xet trong mụi quan hờ gia BCTC vi mc ụ anh hng cua cac khoan
muc, nghiờp vu ờn kờt luõn kiờm toan, co 2 mc ụ khac nhau vờ quy mụ cua
khoan muc, nghiờp vu anh hng ờn viờc anh gia trong yờu.
Kiểm toán 42A
4
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Mụt la, quy mụ nho - khụng trong yờu:
Mụt khoan muc, nghiờp vu, sai

pham vi quy mụ nho trong BCTC hay trong kờt qua chung cua hoat ụng
kiờm toan thi thng c coi la khụng trong yờu. Bi vi viờc phan anh ung
hay sai khoan muc, nghiờp vu nay khụng anh hng ờn quy mụ chung trờn
BCTC, t o khụng anh hng ờn nhõn thc vờ ban chõt ụi tng kiờm toan
cung nh ngi s dung thụng tin khụng i ờn quyờt inh sai lõm.
Xet trờn phng diờn quy mụ cua nghiờp vu, khoan muc ờ anh gia
trong yờu cõn phai liờn hờ vi quy mụ va loai hinh doanh nghiờp. Vi du: Khoan
muc võt liờu phu co thờ khụng trong yờu trong san xuõt dõu nhn nhng lai
trong yờu trong san xuõt thuy tinh, gụm sMụt khoan muc co gia tri la
4.000.000VND trong khi tụng tai san la 4.000.000.000VND se c anh gia
la khụng trong yờu, nhng nờu tụng tai san la 10.000.000VND thi se c anh
gia la trong yờu. Vi võy, trong kiờm toan cõn phai xem xet ca inh tinh va inh
lng (nờu co).
Hai la, quy mụ ln:
Thụng thng, mụt khoan muc co quy mụ ln se anh
hng ờn nhõn thc ung thc trang hoat ụng tai chinh va t o anh hng
ờn kờt luõn kiờm toan cung nh quyờt inh quan li kinh tờ. Khoan muc co quy
mụ ln c xac inh trong tng quan vi BCTC, cu thờ hn trong tng
quan vi khoan muc, nghiờp vu co quy mụ nho thng c anh gia la trong
yờu. Vi du: khoan muc tai san cụ inh hay nghiờp vu xõy lp, khõu hao tai san
cụ inh thng co quy mụ ln trờn BCKT, cung nh trong tng quan vi
cac khoan muc dung cu nho, cac nghiờp vu phõn bụ chi phi dung cu, do o
chung c anh gia la trong yờu.
Quy mụ cua cac khoan muc, nghiờp vu khụng chi xet vờ quy mụ bng
con sụ tuyờt ụi ma phai xột trong tng quan vi toan bụ ụi tng kiờm toan.
Vờ inh lng, o la nhng ti lờ cua cac khoan muc, nghiờp vu so vi mụt c
s ờ tinh toan nh: Tụng tai san, doanh thu, li nhuõn trc thuờ Ngoai ra
con phai xem xet ờn ụi tng cu thờ cung nh muc tiờu cua cuục kiờm toan.
ụi vi nhng khoan muc co quy mụ ln nhng cha u mc quyờt inh nhõn
thc ụi tng co thờ se khụng c coi la trong yờu.

Ngoai ra, khi xem xet vờ quy mụ cua tinh trong yờu, KTV cõn phai chu y
khụng chi quy mụ tuyờt ụi hay quy mụ tng ụi ma con phai cõn nhc ca s
anh hng luy kờ cua ụi tng xem xet. oan 17, VSA sụ 240 Gian lõn va
sai sot cung quy inh: KTV khụng c cho rng cac gian lõn va sai sot xay
Kiểm toán 42A
5
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
ra la n le va biờt lõp, tr khi a xac inh ro rang
(11,6)
. Chng hn, cú nhiu
sai phm khi xem xột chỳng mt cỏch cụ lp thỡ chỳng khụng trng yu do
quy mụ nh, song nu KTV cng dn tt c nhng sai phm s phỏt hin thy
s liờn quan v tớnh h thng ca sai phm v khi ú phỏt hin tớnh trng yu
ca chỳng.
on 07, VSA sụ 320 Tinh trong yờu trong kiờm toan: KTV cõn xet
ti kha nng co nhiờu sai sot la tng ụi nho nhng tụng hp lai co anh hng
trong yờu ờn BCTC, nh: mụt sai sot trong thu tuc hach toan cuụi thang co thờ
tr thanh mụt sai sot trong yờu, tiờm tang nờu nh sai sot o c tiờp tuc tai diờn
vao mụi thang
(12,19)
.Nh vy, cac nghiờp vu, khoan muc co sai sot lp lai nhiờu
lõn tng sai sút s ln v nh hng trng yu n Bỏo cỏo ti chớnh thi c
coi la trong yờu. KTV phai ờ nghi khach hang iờu chinh nhm tranh trng
hp cac sai sot se lp lai.
c bit, quy mụ trng yu cũn tựy thuc v tng cuc kim toỏn cú i
tng v mc tiờu khỏc nhau, chng hn, kim toỏn ti chớnh hay kim toỏn
hiu qu vi chc nng xỏc minh hay t vn
Th hai: Ban chõt cua nghiờp vu, khoan muc trong mụi quan hờ vi
trong yờu
Trong kiờm toan BCTC, KTV anh gia tinh trong yờu cõn tuy thuục vao

loai hinh, quy mụ doanh nghiờp, hờ thụng tụ chc va quan li cua doanh nghiờp.
ụng thi cõn co s am hiờu cac quy inh vờ tai chinh kờ toan, cac quy inh
phap luõt ụi vi doanh nghiờp va da vao kinh nghiờm nghờ nghiờp cua KTV.
Cac khoan muc, nghiờp vu c coi la trong yờu thng bao gụm: cac
khoan muc, nghiờp vu co gian lõn hoc cha ng kha nng gian lõn va cac
khoan muc, nghiờp vu co sai sot hờ trong.
Các khoản mục, nghiệp vụ có gian lận hoặc có chứa đựng khả năng gian lận:
+ Cac nghiờp vu õu thõu, giao thõu va giao dich khụng hp phap;
+ Cac nghiờp vu thanh li tai san;
+ Cac nghiờp vu vờ tiờn mt: Cac nghiờp vu nay xay ra thng xuyờn,
tiờn mt lai co c iờm la gon nhe, dờ biờn thu nờn dờ xay ra gian lõn);
+ Cac nghiờp vu vờ mua ban va thanh toan: Doanh nghiờp va khach hang
hoc nha cung cõp co thờ moc ngoc vi nhau ờ bao cao sai vờ thc trang hoat
ụng cua minh);
Kiểm toán 42A
6
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
+ Cac nghiờp vu bõt thng: Cac nghiờp vu nay it xay ra nhng no lai
anh hng trc tiờp ờn kờt qua kinh doanh cua doanh nghiờp;
+ Cac nghiờp vu phõn chia quyờn li: Cac nghiờp vu liờn quan ờn quyờn
li bao gi cung cha ng kha nng gian lõn cao vi hõu nh bõt c ai cung
muụn thu li cho ban thõn minh;
+ Cac nghiờp vu cụ y bo ngoai sụ sach;
+ Cac nghiờp vu xay ra vao cuụi ki quyờt toan hoc thuục loai nghiờp vu
mi phat sinh. Thụng thng, vao cuụi ki quyờt toan, ờ kờt qua hoat ụng kinh
doanh c nh kờ hoach a ờ ra hoc ờ iờu chinh mụt sụ chờnh lờch tha,
thiờu, kờ toan thng a thờm mụt sụ but toan hach toan. Do o cac nghiờp vu
xay ra vao cuụi ki quyờt toan thng trong yờu. ụi vi cac nghiờp vu mi phat
sinh thi KTV cõn t t ra cõu hoi tai sao nhng nghiờp vu o t trc ờn gi
mi phat sinh, liờu kờ toan a x li ung cha va t o i tim bng chng ờ

chng minh;
+ Cac khoan muc, chng t co sa cha;
+ Cac nghiờp vu vi pham nguyờn tc kờ toan va phap li noi chung: Co
anh hng ờn s trung thc va ụ tin cõy cua cac nha lanh ao doanh nghiờp
cung nh cac ca nhõn co liờn quan.
Các khoản mục, nghiệp vụ có sai sót (không cố ý) hệ trọng:
Cac nghiờp vu nay xay ra thng do trinh ụ, nng lc yờu kem va tinh
thiờu cõn trong cua kờ toan.
+ Cac khoan muc, nghiờp vu co sai sot quy mụ ln hoc co chờnh lờch
ln vi cac ki trc hoc gia cac nguụn thụng tin liờn quan;
+ Cac nghiờp vu vi pham nguyờn tc kờ toan nhng khụng cụ y tuy nhiờn
co thờ dõn ờn sai lõm nghiờm trong, anh hng ờn ngi s dung thụng tin;
+ Cac khoan muc, nghiờp vu co anh hng nghiờm trong ờn ki sau;
+ Cac sai sot co anh hng ờn li nhuõn thng c coi la trong yờu
nh mụt khoan lụ c bao cao nh la mụt khoan lai hoc ngc lai cung la
mụt võn ờ cõn c quan tõm;
+ Cac khoan muc, nghiờp vu co sai sot se gõy ra hõu qua liờn quan ờn
nhiờu khoan muc, nghiờp vu khac, anh hng nghiờm trong ờn BCTC;
Kiểm toán 42A
7
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
+ S mụ ta khụng ung n, khụng xac ang vờ chinh sach kờ toan cua
doanh nghiờp lam cho ngi s dung BCTC se hiờu sai vờ ban chõt cua thụng
tin.
Cac tiờu chuõn vờ mt inh tinh se cung cõp bụ sung nhng thụng tin
nh o giup KTV anh gia toan diờn vờ cac s kiờn. Tõt ca cac khoan muc,
nghiờp vu thuục vờ ban chõt cua ụi tng kiờm toan ờu liờn quan trc tiờp
ờn nhõn thc ung ụi tng va a ra y kiờn kiờm toan. Vi võy, khai niờm vờ
trong yờu a t ra yờu cõu khụng c bo sot cac khoan muc, nghiờp vu co
quy mụ ln va co tinh hờ trong, phan anh ban chõt cua ụi tng kiờm toan. Vi

phm nguyờn tc ny cng cú ngha l to ra ri ro kim toỏn.
1.1.2. Ban chõt cua rui ro kiờm toan trong kiờm toan BCTC
Theo T iờn Tiờng Viờt, rui ro la tinh t ờ chi viờc khụng may xay
ra
(6,549)
. Nh võy, rui ro la iờu ma khụng ai mong muụn. Mụi linh vc khac
nhau thi lai co cac loai hinh rui ro c trng riờng.
Theo IAG 25 Trong yờu va rui ro kiờm toan do Liờn oan kờ toan
Quục tờ (IFAC) soan thao va cụng bụ thi rui ro kiờm toan c inh nghia
nh sau: Rui ro kiờm toan la nhng rui ro ma KTV co thờ mc phai khi a ra
nhõn xet khụng xac ang vờ cac thụng tin tai chinh va no la sai sot nghiờm trong.
Vi du KTV co thờ a ra y kiờn chõp nhõn toan bụ vờ mụt BCTC ma khụng biờt
rng cac Bao cao nay co nhng sai sot nghiờm trong
(2,15)
.
ISA sụ 400 va VSA sụ 400 anh gia rui ro va kiờm soat nụi bụ, quy
inh: Rui ro kiờm toan la rui ro do KTV va cụng ty kiờm toan a ra y kiờn
nhõn xet khụng thich hp khi BCTC a c kiờm toan con co nhng sai sot
trong yờu. Rui ro kiờm toan bao gụm ba bụ phõn: Rui ro tiờm tang, rui ro kiờm
soat va rui ro phat hiờn
(11,27)
.
Ri ro kim toỏn c hiu l nhng ri ro m KTV cú th mc phi khi
a ra nhng ý kin nhn xột khụng thớch hp v cỏc thụng tin v Bỏo cỏo ti
chớnh ca n v
(5,104)
.
Nh vy, bn cht ca ri ro kim toỏn l mc ụ ma KTV sn sang chõp
nhõn la cac BCTC co thờ co sai sot trong yờu sau khi cuục kiờm toan hoan
thanh va a i ờn mụt nhõn xet chõp nhõn toan phõn. Trong thc tin, ri ro

kim toỏn thng xy ra do gii hn v qun lớ, v kim toỏn m trc tip l chi
phớ kim toỏn (do ú gii hn lng bng chng thu c) v ngay c khi bng
Kiểm toán 42A
8
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
chng cú kh nng . Trong mi quan h ny, ri ro kim toỏn v chi phớ
kim toỏn cú quan h t l nghch vi nhau v c th hin qua s 1.1.
S 1.1. Quan h gia ri ro kim toỏn vi chi phớ kim toỏn
(Bng chng kim toỏn)
(7,90)
0
Mc ụ rui ro kiờm toan cao hay thõp quyờt inh khụi lng cụng viờc
kiờm toan phai tiờn hanh. Vi võy, cõn phai tiờn hanh phõn loai rui ro, xem xet
mụi quan hờ tac ụng gia cac loai rui ro ờn khụi lng cụng viờc kiờm toan
cõn phai tiờn hanh cung nh ờn cac trinh t va phng phap kiờm toan thich
hp ờ thc hiờn kờ hoach kiờm toan. No cho phep KTV anh gia rui ro kiờm
toan tụng thờ (
overall audit risk
overall audit risk) trong kiờm toan tai chinh trờn phng diờn
xem xet s tac ụng qua lai lõn nhau cua cac yờu tụ, qua o anh hng ờn rui
ro kiờm toan.
Do i tng kim toỏn l nhng thụng tin c kim toỏn qua nhiu
giai on bng cỏc b mỏy kim toỏn khỏc nhau nờn ri ro kim toỏn cng
c xỏc nh tng ng vi i tng kim toỏn tng loi: ri ro tim tng,
ri ro kim soỏt v ri ro phỏt hin.
Th nhõt: Rui ro tiờm tang (Inherent Risk-IR)
Viờc a rui ro tiờm tang vao mụ hinh rui ro kiờm toan la mụt trong
nhng khai niờm quan trong nhõt cua kiờm toan. No ngu y la KTV phai cụ
gng d oan ni nao trờn cac BCTC ma co kha nng sai sot nhiờu nhõt va co it
kha nng sai sot nhõt. Luụn luụn co mụt sụ rui ro la KTV a pham sai lõm riờng

le hoc kờt hp va u ờ lam cho cac BCTC bi sai. Nhng sai lõm co thờ do vụ
y hoc do cụ y, va chung co thờ anh hng ờn sụ d trong cac tai khoan.
Kiểm toán 42A
9
Mc ri ro kim toỏn
Bng chng kim toỏn (chi phớ)
Ri ro t ti
Ri ro mong mun
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Theo IAG sụ 25 Trong yờu va rui ro kiờm toan thi: Rui ro tiờm tang la
nhng yờu iờm cua sụ d tai khoan hoc cua mụt loai nghiờp vu ụi vi nhng
sai sot co thờ la nghiờm trong, nhng sai sot nay co thờ la n le hoc co thờ kờt
hp vi sai sot cac sụ d va cac nghiờp vu khac ( õy gia inh rng khụng co
quy chờ kiờm soat nụi bụ co liờn quan). Rui ro tiờm tang nm trong chc nng
hoat ụng kinh doanh cua doanh nghiờp, trong mụi trng kinh doanh cung nh
nm trong ban chõt cua cac sụ d tai khoan hoc cac loai nghiờp vu
(2,19)
.
VSA sụ 400 anh gia rui ro va kiờm soat nụi bụ quy inh Rui ro tiờm
tang la rui ro tiờm õn, vụn co do kha nng tng nghiờp vu, tng khoan muc trong
BCTC cha ng nhng sai sot trong yờu khi tinh riờng re hoc tinh gụp mc du
co hay khụng co BCKQHKD
(11,26)
.
Nh võy, v bn cht, rui ro tiờm tang la mc ụ ma KTV c tinh la co
mụt sai sụ cao hn mc co thờ chõp nhõn trong mụt bụ phõn trc khi xet ờn
tinh hiờu qua cua cac qua trinh kiờm soat nụi bụ vờ kờ toan. Mc ụ rui ro tiờm
tang phu thuục va c iờm tinh hinh kinh doanh cua khach thờ kiờm toan, loai
hinh kinh doanh va ca nng lc nhõn viờn cua khach thờ kiờm toan. KTV khụng
tao ra va cung khụng kiờm soat c rui ro tiờm tang. Ho chi co thờ anh gia

chung.
Rui ro tiờm tang co quan hờ ti lờ thuõn vi sụ lng bng chng kiờm
toan cõn thu thõp co nghia la nờu rui ro tiờm tang cang cao thi sụ lng bng
chng kiờm toan cõn thu thõp cang nhiờu va ngc lai.
Th hai: Rui ro kiờm soat (Control Risk-CR)
Theo IAG 25 Trong yờu va rui ro kiờm toan: Rui ro kiờm soat la rui ro
do phat hiờn sai, co thờ xay ra vi mụt sụ d tai khoan hoc mụt loai nghiờp vu
va co thờ sai sot nghiờm trong. Nhng sai sot nay xay ra n le hoc co thờ kờt
hp sai sot cua cac sụ d, cac nghiờp vu khac ma BCKQHKD a khụng ngn
chn hoc khụng phat hiờn kip thi
(2,21
.
VSA sụ 400 anh gia rui ro va kiờm soat nụi bụ: Rui ro kiờm soat la
rui ro xay ra sai sot trong yờu trong tng nghiờp vu, tng khoan muc trong
BCTC khi tinh riờng re hoc tinh gụp ma hờ thụng kờ toan va BCKQHKD
khụng ngn nga hờt hoc khụng phat hiờn va sa cha kip thi
(11,27)
.
Kiểm toán 42A
10
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Rui ro kiờm soat la mc ụ ma KTV c tinh la co sai sụ cao hn mc
co thờ chõp nhõn trong mụt bụ phõn ma c cõu kiờm soat nụi bụ cua khach
hang co thờ khụng ngn chn c.
Nh võy, rui ro kiờm soat la loai rui ro liờn quan ờn s yờu kem cua
HTKSNB. C cõu kiờm soat nụi bụ cua khach hang cang hiờu qua thi rui ro
kiờm soat cang thõp va ngc lai. KTV khụng tao ra rui ro kiờm soat va cung
khụng kiờm soat chung. Ho chi co thờ anh gia hờ thụng kiờm soat cua n vi
c kiờm toan va t o da ra mc rui ro kiờm soat d kiờn. Chinh vi võy,
KTV cõn co s hiờu biờt õy u vờ HTKSNB cua n vi, anh gia chinh xac

mc ụ rui ro kiờm soat ờ lõp kờ hoach va xõy dng chng trinh kiờm toan
thich hp.
Rui ro kiờm soat co mụi quan hờ ti lờ thuõn vi sụ lng bng chng cõn
thu thõp va quan hờ ti lờ nghich vi rui ro phat hiờn.
Th ba: Rui ro phat hiờn (Detection Risk-DR)
Theo IAG sụ 25 Trong yờu va rui ro kiờm toan: Rui ro phat hiờn la
nhng rui ro ma KTV khụng phat hiờn ra cac sai sot hiờn co trong cac sụ d tai
khoan hoc cac loai nghiờp vu. Nhng sai sot nay co thờ la nghiờm trong xay ra
n le hoc co thờ kờt hp vi cac sai sot trong sụ d, cac loai nghiờp vu khac.
Mc ụ rui ro phat hiờn co quan hờ trc tiờp vi phng phap kiờm toan cua
KTV
(2,26)
.
VSA sụ 400 anh gia rui ro va kiờm soat nụi bụ: Rui ro phat hiờn la
rui ro xay ra sai sot trong yờu trong tng nghiờp vu, tng khoan muc trong
BCTC khi tinh riờng re hoc tinh gụp ma trong qua trinh kiờm toan, KTV va
cụng ty kiờm toan khụng phat hiờn c
(11,27)
.
Rui ro phat hiờn la mc ụ ma KTV sn sang chõp nhõn la bng chng
kiờm toan phai thu thõp cho mụt bụ phõn se khụng phat hiờn ra cac sai sụ cao
hn co thờ chõp nhõn, nờu nhng sai sot o tụn tai. Mc ụ rui ro phat hiờn co
quan hờ trc tiờp vi phng phap kiờm toan cua KTV. Mụt sụ rui ro phat hiờn
vn thng xay ra cho du kiờm tra 100% s d ti khon hoc loi nghip v vỡ
KTV cú th ó la chon va ap dung cac phng phap kiờm toan khụng phu
hp, ap dung sai cac phng phap kiờm toan thich hp hoc giai thich sai cac
kờt qua kiờm toan.
Kiểm toán 42A
11
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang

Nh võy, rui ro phat hiờn la kha nng ma cac thu tuc kiờm toan khụng
phat hiờn c cac sai pham trong yờu va ngc lai vi rui ro tiờm tang va rui
ro kiờm soat, KTV phai co trach nhiờm thc hiờn cac thu tuc thu thõp cac bng
chng kiờm toan nhm quan li va kiờm soat ụi vi rui ro phat hiờn.
1.1.3. Mụi quan hờ gia cac loai rui ro va gia trong yờu vi rui ro kiờm
toan anh hng ti phng phap kiờm toan trong kiờm toan BCTC
Qua nghiờn cu cac loai rui ro, chung ta thõy rng rui ro tiờm tang, rui ro
kiờm soat, rui ro phat hiờn va rui ro kiờm toan co mụi quan hờ cht che vi
nhau. Tuy nhiờn, rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat khac vi rui ro phat hiờn
va rui ro kiờm toan chụ cac loai rui ro nay tụn tai ục lõp, khach quan vi cac
thụng tin tai chinh. Rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat nm trong chc nng
hoat ụng kinh doanh va mụi trng quan li cua doanh nghiờp cung nh trong
ban chõt cua sụ d tai khoan, cac loai nghiờp vu cho du co hay khụng co cụng
viờc kiờm toan. Rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat co mụi quan hờ cht che
vi nhau nờn KTV thng kờt hp cung luc viờc anh gia rui ro tiờm tang va
rui ro kiờm soat.
Viờc anh gia va xac inh rui ro phat hiờn va rui ro kiờm toan lai phu
thuục vao y muụn chu quan cua KTV. KTV thng xac inh rui ro kiờm toan
ngay t õu khi chõp nhõn hp ụng kiờm toan. Con rui ro phat hiờn c xac
inh cuụi cung sau khi a xac inh rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat da trờn
viờc thiờt kờ cac thu tuc kiờm toan ờ am bao rui ro kiờm toan mc mong
muụn.
Rui ro phat hiờn co mụi quan hờ ti lờ nghich vi rui ro tiờm tang va rui ro
kiờm soat. Khi rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat c anh gia cao thi rui ro
phat hiờn co thờ c anh gia mc thõp ờ giam rui ro kiờm toan mc thõp
nhõt co thờ chõp nhõn c va qua o KTV thiờt kờ cac phng phap thu thõp
bng chng kim phu hp vi cac mc rui ro a c anh gia. Vi trng hp
rui ro kiờm soat c anh gia mc cao thi KTV s dung nhiờu cac th
nghiờm c ban hay trc nghiờm phõn tich va trc nghiờm trc tiờp sụ d ờ am
bao mc rui ro phat hiờn la thõp. Ngc lai, khi rui ro tiờm tang va rui ro kiờm

soat c anh gia la thõp thi co thờ chõp nhõn mc rui ro phat hiờn cao hn
nhng võn am bao rui ro kiờm toan xuụng thõp mc co thờ chõp nhõn c.
S biờn ụng cua rui ro phat hiờn da theo anh gia cua KTV vờ rui ro
tiờm tang va rui ro kiờm soat c thờ hiờn trong bang 1.1.
Kiểm toán 42A
12
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Bang 1.1: Mụi quan hờ gia rui ro phat hiờn vi rui ro tiờm tang va
rui ro kiờm soat
(11,37)
.
anh gia cua KTV vờ rui ro kiờm soat
Cao Trung binh Thõp
anh gia cua
KTV vờ rui ro
tiờm tang
Cao Thõp nhõt Thõp Trung binh
Trung binh Thõp Trung binh Cao
Thõp Trung binh Cao Cao nhõt
Trong o:
+ Mụi loai rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat ờu c chia thanh 3
mc: cao, thõp, trung binh, cao.
+ Vung tụ õm thờ hiờn mc ụ rui ro phat hiờn.
+ Loai rui ro phat hiờn c chia thanh 5 mc: cao nhõt, cao, trung binh,
thõp va thõp nhõt.
Mc ụ rui ro phat hiờn ti lờ nghich vi mc ụ rui ro tiờm tang va rui ro
kiờm soat. Vi du: Trng hp mc ụ rui ro tiờm tang c KTV anh gia la
cao va mc ụ rui ro kiờm soat c KTV anh gia la thõp thi mc ụ rui ro
phat hiờn co thờ anh gia la trung binh nhm giam rui ro kiờm toan xuụng thõp
ờn mc co thờ chõp nhõn c. Ngc lai, nờu mc ụ rui ro tiờm tang la thõp

va rui ro kiờm soat c anh gia la trung binh thi co thờ xac inh mc ụ rui
ro phat hiờn la cao nhng võn am bao rui ro kiờm toan la thõp co thờ chõp
nhõn c.
S ụ 1.2: Quan hờ gia IR-CR-DR trong kiờm toan BCTC
(3,65)
IR Co bõt c sai lõm cu thờ nao
khụng?

CR Phat hiờn bng cac thu tuc
kiờm soat khụng?
Khụng
DR Phat hiờn bng cac phng
phap kiờm toan khụng?
Khụng
y kiờn sai
Kiểm toán 42A
13
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Trong mụt cuục kiờm toan, mc trong yờu va rui ro kiờm toan co mụi
quan hờ ti lờ nghich vi nhau, nghia la mc trong yờu cang cao thi rui ro kiờm
toan cang thõp va ngc lai. KTV phai cõn nhc ờn mụi quan hờ nay khi xac
inh nụi dung, lich trinh va pham vi cua cac thu tuc kiờm toan mụt cach thich
hp.
Khi lp k hoch kim toỏn, nờu KTV xac inh mc trong yờu co thờ
chõp nhõn c la thõp thi rui ro kiờm toan se tng lờn. Trng hp nay KTV
co thờ:
+ Giam mc ụ rui ro kiờm soat a c anh gia bng cach m rụng
hoc thc hiờn thờm th nghiờm kiờm soat ờ chng minh cho viờc giam rui ro
kiờm soat; hoc
+ Giam rui ro phat hiờn bng cach sa ụi lai nụi dung, lich trinh va

pham vi cua nhng thu tuc kiờm tra chi tiờt a d kiờn.
Nờu rui ro kiờm soat mc qua cao thi KTV co thờ bo qua khụng tiờn
hanh cac th nghiờm kiờm soat ma thc hiờn luụn cac th nghiờm c ban. Khi
KTV xac inh rng khụng thờ giam rui ro phat hiờn liờn quan ờn c s dõn
liờu cua BCTC, ờn sụ d tai khoan hoc nghiờp vu trong yờu ờn mc co thờ
chõp nhõn c thi KTV phai a ra y kiờn chõp nhõn tng phõn hoc y kiờn t
chụi.
Sau khi lõp xong kờ hoach kiờm toan cu thờ, nờu KTV phat hiờn ra
rng mc trong yờu co thờ chõp nhõn c phai thõp hn, do o rui ro kiờm
toan se tng lờn thi KTV phai tng cng pham vi kiờm toan, la chon cac
phng phap kiờm toan hu hiờu hn (tng cng th nghiờm c ban) ờ giam
rui ro phat hiờn xuụng mc co thờ chõp nhõn c va t o a mc rui ro
kiờm toan vờ ung mc kờ hoach ban õu a d kiờn.
Khi thc hiờn kiờm toan, nờu tụng hp cac sai sot a phat hiờn nhng
cha sa cha xõp xi vi mc trong yờu a c õn inh thi KTV phai xem xet
kha nng co nhng sai sot cha c phat hiờn kờt hp vi nhng sai sot a
phat hiờn nhng cha sa cha co thờ tao thanh sai sot trong yờu. Trong trng
hp o, KTV cõn giam bt rui ro kiờm toan bng cach bụ sung cac thu tuc kiờm
toan cõn thiờt hoc yờu cõu Ban Giam ục iờu chinh lai BCTC ờ sa cha
nhng sai sot a c phat hiờn.
Kiểm toán 42A
14
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Xac inh trong yờu va rui ro la thu tuc phc tap oi hoi trinh ụ cung
nh phan oan cua KTV. Do o cụng viờc nay thng chi c thc hiờn bi
cac KTV cao cõp, co nhiờu kinh nghiờm.
1.1.4. Vai tro cua trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan
1.1.4. Vai tro cua trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan

BCTC
BCTC
Ro rang la thc trang hoat ụng tai chinh cung nh hiờu qua nghiờp vu la
võn ờ rõt rụng va trờn thc tờ khụng thờ kiờm toan c tõt ca thụng tin a thu
c va cha thu c cua hoat ụng tai chinh va nghiờp vu phai kiờm toan.
Hn na, ngi s dung thụng tin cung chi quan tõm ti ban chõt cua thc
trang tai chinh va hiờu qua hoat ụng. iờu o dõn ti tinh tõt yờu phai la
chon nụi dung kiờm toan tụi u, va anh gia ung ban chõt cua ụi tng
kiờm toan, va ap ng kip thi nhu cõu cua ngi quan tõm vi gia phi kiờm
toan thõp trờn c s thc hiờn tụt chc nng kiờm toan.
Võn ờ nay chi co thờ giai quyờt trờn c s la chon ung va u nhng
iờu cụt yờu, c banphan anh ban chõt cua ụi tng kiờm toan. iờu o
cung ụng nghia vi viờc co thờ lc bo nhng võn ờ khụng c ban, khụng
ban chõt va t o khụng anh hng ti viờc nhõn thc õy u va ung n ụi
tng kiờm toan. Ngc lai, nờu bo qua nhng iờm cụt yờu trong khi hng
chu y nhiờu vao nhng iờm khụng co vi tri xng ang va khụng thuục ban
chõt cua ụi tng se co nhng nhõn thc sai ụi tng va t o co quyờt inh
sai trong quan li. iờu o co nghia la KTV cõn la chon cac ụi tng trong
yờu ờ kiờm toan trong cuục kiờm toan, cõn nhc trong mụi quan hờ vi phi
kiờm toan.
Vai tro cua viờc xac inh trong yờu va rui ro kiờm toan trong qua trinh
lõp kờ hoach cung c thõy rõt ro qua VSA sụ 300 Lõp kờ hoach kiờm toan
nh sau: Kờ hoach kiờm toan phai c lõp mụt cach thich hp nhm am bao
bao quat hờt cac khia canh trong yờu cua cuục kiờm toan; phat hiờn gian lõn, rui
ro va nhng võn ờ tiờm õn; va am bao cuục kiờm toan c hoan thanh ung
thi han va khi xõy dng chng trinh kiờm toan, KTV phai xem xet cac anh
gia vờ rui ro tiờm tang, rui ro kiờm soat, cung nh mc ụ am bao phai at
c thụng qua th nghiờm c ban
(11,12)
.

ISA sụ 320 cung quy inh: Khi lõp kờ hoach kiờm toan, chuyờn gia kiờm
toan phai cõn nhc xem nhng nhõn tụ co thờ lam phat sinh nhng sai sot trong
yờu trong BCTC. anh gia cua chuyờn gia kiờm toan vờ mc ụ trong yờu, liờn
Kiểm toán 42A
15
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
quan ờn cac sụ d tai khoan cu thờ va cac loai nghiờp vu giup ho xac inh c
khoan muc nao cõn kiờm tra va nờn s dung phng phap chon mõu hay ap
dung cac thu tuc phõn tich. iờu nay giup chuyờn gia kiờm toan la chon nhng
thu tuc kiờm toan; kờt hp nhng thu tuc kiờm toan o lai vi nhau co thờ se
giam c rui ro kiờm toan ti mụt mc co thờ chõp nhõn c
(9,102)
.
Trong giai oan thc hiờn kiờm toan, mc trong yờu c KTV dung
lam c s nhm xac inh mc ụ trung thc, hp li cua cac thụng tin trờn
BCTC va anh gia anh hng cua cac sai sot ờn BCTC ờ a ra y kiờn, kờt
luõn cho phu hp, ụng thi da vao o ờ xac inh c mõu chon cho tng
khoan muc.
VSA sụ 530 Lõy mõu kiờm toan va cac thu tuc la chon khac quy inh
vờ c mõu nh sau: KTV phai am bao rui ro kiờm toan do ap dung phng
phap lõy mõu giam xuụng mc co thờ chõp nhõn c khi xac inh c mõu. C
mõu chiu anh hng bi mc rui ro kiờm toan. Rui ro kiờm toan co thờ chõp
nhõn c cang thõp, thi c mõu cõn thiờt se cang ln
(11,46)
. Nh võy, rui ro
kiờm toan co anh hng mụt cach trc tiờp ờn c mõu ụng thi anh hng ti
qua trinh thu thõp bng chng, cung nh anh hng trc tiờp ti hiờu qua cua
cuục kiờm toan. Trong qua trinh thu thõp bng chng kiờm toan, KTV phai s
dung kha nng xet oan nghờ nghiờp ờ anh gia rui ro kiờm toan xuụng thõp
ờn mc co thờ chõp nhõn c.

VSA sụ 240 Gian lõn va sai sot cung quy inh: Khi lõp kờ hoach va
khi thc hiờn kiờm toan, KTV va cụng ty kiờm toan phai anh gia rui ro vờ nhng
gian lõn va sai sot co thờ co, lam anh hng trong yờu ờn BCTC va phai trao
ụi vi Giam ục (hoc ngi ng õu) n vi vờ moi gian lõn hoc sai sot
quan trong phat hiờn c
(11,4)
.
Qua o ta thõy tinh trong yờu va rui ro kiờm toan c ờ cõp ờn trong
suụt cuục kiờm toan, cho thõy tõm quan trong va mc anh hng cua no ti
cụng viờc kiờm toan BCTC. Chinh vi võy ma cụng viờc anh gia mc ụ trong
yờu va rui ro kiờm toan la rõt quan trong va cõn c thc hiờn bi nhng KTV
co trinh ụ cao.
Kiểm toán 42A
16
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
1.2. anh gia trong yờu va rui ro kiờm toan trong kiờm toan
BCTC
1.2.1. anh gia trong yờu
Trong giai oan lõp kờ hoach kiờm toan, KTV phai anh gia mc ụ
trong yờu ờ c tinh mc ụ sai sot cua BCTC co thờ chõp nhõn c, xac
inh pham vi cua cuục kiờm toan va anh gia anh hng cua cac sai sot lờn
BCTC ờ t o xac inh ban chõt, thi gian va pham vi thc hiờn cac khao sat
(th nghiờm) kiờm toan. KTV cõn anh gia mc trong yờu cho toan bụ BCTC
va phõn bụ mc anh gia o cho tng khoan muc trờn BCTC.
Trong giai oan thc hiờn kiờm toan, mc trong yờu se c dung lam
cn c ờ anh gia s tac ụng cua cac sai pham lờn BCTC va t o a ra kờt
luõn vờ sai pham. Tuy nhiờn, trong giai oan thc hiờn kiờm toan, mc trong
yờu co thờ thay ụi khi cac tinh huụng quan trong theo d kiờn cua KTV thay
ụi.
Qua trinh xac inh va võn dung mc trong yờu c thc hiờn trong giai

oan lõp kờ hoach kiờm toan va thc hiờn kiờm toan. Qua trinh nay co thờ c
khai quat qua 5 bc sau:
S ụ 1.3: Cac bc xac inh va võn dung trong yờu
(1,176)
Bc 1
c lng ban õu vờ trong yờu

Bc 2 Phõn bụ c lng ban õu vờ trong yờu cho cac khoan muc

Bc 3 c lng tụng sụ sai sot trong tng khoan muc
Bc 4 c tinh sai sụ kờt hp
Bc 5
So sanh sai sụ tụng hp c tinh vi c lng ban õu vờ
trong yờu (hoc c lng xet lai)
Kiểm toán 42A
17
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Trong 5 bc trờn, hai bc õu c thc hiờn trong giai oan lõp kờ
hoach kiờm toan, ba bc sau c tiờn hanh trong giai oan thc hiờn kiờm
toan. Trong pham vi Luõn vn tụt nghiờp em chi xin nghiờn cu chu yờu 2 bc
õu trong giai oan lõp kờ hoach kiờm toan.
Bc 1: c lng ban õu vờ trong yờu
Mc c lng ban õu vờ tinh trong yờu la lng tụi a ma KTV tin
rng mc o cac BCTC co thờ bi sai lờch nhng võn cha anh hng ờn cac
quyờt inh cua ngi s dung thụng tin tai chinh.
Viờc c lng ban õu vờ tinh trong yờu giup cho KTV lõp kờ hoach
thu thõp bng chng kiờm toan thich hp. Cu thờ, nờu cac KTV c lng mc
trong yờu cang thõp, nghia la ụ chinh xac cua cac sụ liờu trờn BCTC cang cao,
thi sụ lng bng chng phai thu thõp cang nhiờu va ngc lai
(8,112)

.
õy l mụt trong nhng quyờt inh quan trong nhõt ma KTV phai lam,
nú ũi hi trinh ụ chuyờn mụn cao va KTV phai da vao cac nhõn tụ anh
hng ờn tinh trong yờu ờ a ra c tinh ban õu vờ mc trong yờu ụi vi
toan bụ BCTC
Vi õy la cụng viờc mang tinh xet oan nghờ nghiờp nờn c lng ban
õu vờ tinh trong yờu khụng cụ inh ma co thờ thay ụi trong suụt cuục kiờm
toan nờu KTV thõy rng mc c lng ban õu la qua cao hoc qua thõp hoc
mụt trong cac nhõn tụ dung ờ xac inh mc c lng ban õu vờ tinh trong
yờu bi thay ụi. iờu nay cung c quy inh trong cac ISA sụ 320 va VSA sụ
320 Tinh trong yờu trong kiờm toan: Kờt qua anh gia mc trong yờu va rui
ro kiờm toan cua KTV thi iờm lõp kờ hoach kiờm toan ban õu co thờ khac
vi kờt qua anh gia cac thi iờm khac nhau trong qua trinh kiờm toan
(12,20)
.
Vi du: Trng hp lõp kờ hoach kiờm toan trc khi kờt thuc nm tai chinh,
KTV a anh gia mc trong yờu va rui ro kiờm toan cn c trờn d tinh trc
kờt qua hoat ụng va tinh hinh tai chinh cua doanh nghiờp. Nờu tinh hinh tai
chinh thc tờ va kờt qua hoat ụng cua doanh nghiờp co s khac biờt ang kờ so
vi d tinh, thi viờc anh gia mc trong yờu va rui ro kiờm toan se co thay ụi.
Hn na, trong khi lõp kờ hoach kiờm toan, KTV thng õn inh mc trong
yờu co thờ chõp nhõn c thõp hn so vi mc s dung ờ anh gia kờt qua
kiờm toan nhm tng kha nng phat hiờn sai sot va cung cõp cho KTV mụt
khoang an toan khi anh gia anh hng cua cac sai sot c phat hiờn trong
Kiểm toán 42A
18
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
qua trinh kiờm toan. Mc trong yờu c xac inh nay c goi la mc trong
yờu tụng thờ.
Mc du c lng ban õu tinh trong yờu la mụt xet oan nghờ nghiờp

mang tinh chu quan cua KTV song trờn thc tờ, cac cụng ty kiờm toan thng
ờ ra nhng ng lụi chi ao ờ hụ tr cho cac KTV cua minh trong viờc c
lng ban õu vờ tinh trong yờu qua viờc hng dõn cac chi tiờu c chon lam
gục trong tng trng hp cu thờ, ti lờ tinh mc trong yờu ụi vi tng chi tiờu.
Cac chi tiờu c s dung lam gục ờ xac inh c lng ban õu vờ
tinh trong yờu phai la cac chi tiờu co tinh ụn inh qua cac nm. c lng ban
õu vờ tinh trong yờu thng c ap dung tai cac cụng ty kiờm toan quục tờ
nh sau:
- Li nhuõn trc thuờ: 5% - 10%
- Doanh thu: 0,5% - 1%
- Tai san lu ụng: 2% - 4% hoc 3%- 6%
- N ngn han: 2% - 4% hoc 3%- 6%
- Tụng tai san: 1% - 2% hoc 2% - 4%
- Tụng gia tri tai san khi tinh ờn viờc thanh li, pha san doanh nghiờp:
0,25% - 0,5%.
Bc 2: Phõn bụ c lng ban õu vờ trong yờu cho cac khoan
muc trờn BCTC
Sau khi co c c lng ban õu vờ tinh trong yờu cho toan bụ BCTC,
KTV cõn phõn bụ mc c lng nay cho tng khoan muc trờn BCTC. o
cung chinh la mc sai sụ co thờ chõp nhõn c ụi vi tng khoan muc.
Do hõu hờt cac thu tuc kiờm toan tõp trung vao cac tai khoan trờn
BCKT nờn KTV thng phõn bụ mc c lng cho cac tai khoan trờn
BCKT thay vi cho cac tai khoan trờn BCKQHKD. Viờc phõn bụ c lng
c thc hiờn theo ca hai hng ma cac sai pham co thờ xay ra o la tinh
trang khai khụng (sụ liờu trờn sụ sach ln hn sụ thc tờ Overstatement) va
tinh trang khai thiờu (sụ liờu trờn sụ sach nho hn sụ thc tờ Understatement).
C s ờ tiờn hanh phõn bụ la: ban chõt cua cac khoan muc, rui ro tiờm
tang va rui ro kiờm soat c anh gia s bụ ụi vi cac khoan muc, kinh
nghiờm cua KTV va chi phi kiờm toan ụi vi tng khoan muc.
Kiểm toán 42A

19
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
Nờu sai sot co thờ chõp nhõn ụi vi tiờn mt cao hn thi sai sụ co thờ
chõp nhõn ụi vi cac khoan phai thu hoc tụn kho se phai thõp hn. Ma chi
phi ụi vi hai tai khoan nay cao hn so vi tai khoan tiờn mt nờn KTV se
khụng phõn bụ mc sai sot cho tai khoan tiờn mt cao hn. Do chi phi thu thõp
bng chng cho tụn kho cao nờn sai sụ co thờ chõp nhõn ụi vi tụn kho se cao
hn so vi cac khoan phai thu, cho du cac sụ a c ghi sụ bng nhau.
Tom lai, phõn bụ mc c lng ban õu vờ tinh trong yờu cho cac bụ
phõn la cõn thiờt vi bng chng thng c thu thõp theo cac bụ phõn hn la
theo toan bụ BCTC noi chung. Viờc phõn bụ nay se giup KTV xac inh c sụ
lng bng chng kiờm toan thich hp phai thu thõp ụi vi tng khoan muc
mc chi phi thõp nhõt co thờ ma võn am bao tụng hp cac sai sot trờn BCTC
khụng vt qua mc c lng ban õu vờ tinh trong yờu.
Bc 3: c tinh tụng sụ sai sot trong tng khoan muc
VSA sụ 320 Tinh trong yờu trong kiờm toan quy inh: KTV cõn xem
xet tinh trong yờu trờn ca phng diờn mc ụ sai sot tụng thờ cua BCTC trong
mụi quan hờ vi mc ụ sai sot chi tiờt cua sụ d cac tai khoan, cua cac giao
dich va cac thụng tin trinh bay trờn BCTC
(12,19)
.
Trong qua trinh thc hiờn kiờm toan, bng cac thu tuc kiờm toan c ap
dung, KTV phat hiờn ra cac sai sot trong mõu ụi vi tng khoan muc. Da vao
cac sai sot nay, KTV se c tinh tụng sụ cac sai sot ụi vi tng khoan muc.
Sai sot nay c goi la sai sot d kiờn va c dung ờ so sanh vi sai sot co
thờ chõp nhõn c nhm quyờt inh co thờ chõp nhõn hay khụng khoan muc
o hoc phai tiờn hanh thờm cac thu tuc kiờm toan thich hp.
Khi c tớnh tng s sai sút trong tng khon mc cn lu ý tinh trong
yờu cung co thờ chiu anh hng cua cac nhõn tụ khac nh cac quy inh phap li
hoc cac võn ờ liờn quan ờn cac khoan muc khac nhau cua BCTC va mụi liờn

hờ gia cac khoan muc o. Qua trinh xem xet co thờ phat hiờn ra nhiờu mc
trong yờu khac nhau tuy theo tinh chõt cua cac võn ờ c t ra trong BCTC
c kiờm toan.
Bc 4: c tinh tụng sụ sai sot co thờ chõp nhõn c
Trờn c s sai sot cua tng khoan muc, bụ phõn, KTV tụng hp sai sot
d kiờn cua tõt ca cac khoan muc trờn BCTC. Con sụ nay se c dung ờ so
Kiểm toán 42A
20
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
sanh vi c lng ban õu vờ trong yờu hoc mc c lng ban õu a iờu
chinh lai.
VSA sụ 530 Lõy mõu kiờm toan va cac thu tuc la chon khac: Khi
thc hiờn th nghiờm c ban, KTV cõn d tinh sai sot trong tụng thờ da trờn gia
tri sai sot phat hiờn trong mõu. KTV phai xem xet s anh hng cua sai sot d
tinh nay ụi vi tng muc tiờu th nghiờm c ban va ụi vi cac khõu khac cua
cuục kiờm toan
(11,48)
. Theo yờu cõu nay, KTV d tinh sai sot trong tụng thờ ờ
anh gia tụng quat vờ sai sot, va so sanh sai sot a d tinh vi sai sot co thờ bo
qua. Khi thc hiờn th nghiờm c ban, sai sot co thờ bo qua la sụ tiờn sai lờch
co thờ chõp nhõn c va la sụ c tinh cua KTV vờ mc trong yờu c dung
cho sụ d cua tai khoan c kiờm toan.
Khi mụt sai sot c coi la ca biờt, thi c loai tr trc khi d tinh sai
sot trong tụng thờ. anh hng cua cac sai sot ca biờt du khụng phai iờu
chinh, võn cõn c xem xet thờm cung vi cac sai sot d tinh. Nờu sụ d cua
mụt tai khoan hoc mụt loai nghiờp vu c phõn nhom, cac sai sot se c d
tinh riờng cho tng nhom. Cac sai sot d tinh cua tng nhom cụng thờm cac sai
sot ca biờt cua tng nhom, sau o kờt hp vi sai sot cua tõt ca cac nhom ờ
xem xet anh hng co thờ co cua sai sot lờn sụ d cua tai khoan hoc loai
nghiờp vu phat sinh.

Bc 5: So sanh c tinh sai sụ kờt hp vi c lng ban õu vờ
trong yờu hoc c lng ban õu a iờu chinh lai (c lng xet lai)
KTV tiờn hanh so sanh c tinh sai sụ kờt hp vi c lng ban õu vờ
trong yờu hoc c lng xet lai trong qua trinh kiờm toan. Viờc so sanh nay
cho phep anh gia toan bụ cac sai sot trong cac khoan muc co vt qua gii
han vờ mc trong yờu chung cho toan bụ BCTC khụng. Trong qua trinh so sanh
nay, KTV cõn kờt hp vi viờc so sanh sai sot d kiờn cua tng khoan muc vi
sai sot co thờ bo qua.
Nờu sai sụ kờt hp ln hn mc c lng vờ trong yờu chung va trong
trng hp c tinh sai sụ kờt hp ln hn mc c lng chung vờ trong yờu
chu yờu do mụt sụ tai khoan co sai sot c tinh cao thi KTV co thờ tiờn hanh so
sanh c tinh sai sụ kờt hp (sau khi a tr i sai sot do cac khoan muc trờn
gõy ra) vi c lng chung (sau khi tr i mc sai sot c lng c phõn
cho cac khoan muc chu yờu gõy ra chờnh lờch). Nờu mc sai sot kờt hp thõp
hn thi KTV hõu nh chc chn khụng cõn lam thờm cac th nghiờm kiờm toan
Kiểm toán 42A
21
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
chung trờn toan bụ BCTC ma chi tõp trung vao tng cng thu tuc kiờm toan
ụi vi khoan muc co sai sot trong yờu va m rụng quy mụ mõu hoc yờu cõu
Ban Giam ục iờu chinh theo y kiờn cua KTV. Nờu khach hang khụng iờu
chinh va cac thu tuc kiờm toan bụ sung võn khng inh co sai sot trong yờu
trong cac khoan muc o thi KTV se a ra kờt luõn thuục loai y kiờn chõp
nhõn tng phõn, y kiờn ngoai tr hoc y kiờn trai ngc.
Nờu mc sai sụ kờt hp gõn bng c lng ban õu (hoc c lng xet
lai) vờ trong yờu thi ờ am bao nguyờn tc thõn trong, han chờ rui ro kiờm
toan, KTV thng yờu cõu Ban Giam ục iờu chinh lai cac sai sot co quy mụ
ln hoc KTV m rụng quy mụ mõu va tiờn hanh cac thu tuc kiờm toan bụ
sung.
1.2.2. anh gia rui ro kiờm toan va cac bụ phõn cua rui ro kiờm

toan
ờ phuc vu cho anh gia rui ro kiờm toan trong giai oan lõp kờ hoach
kiờm toan, ngi ta thng biờu diờn mụi quan hờ gia rui ro kiờm toan va cac
bụ phõn cua no bng mụ hinh sau:
AR = IR x CR x DR
Vi AR: Rui ro kiờm toan
IR: Rui ro tiờm tang
CR: Rui ro kiờm soat
DR: Rui ro phat hiờn
Mụ hinh rui ro kiờm toan c s dung khi lõp kờ hoach theo mụt hoc
ca hai cach nh sau.
Cach th nhõt: mụ hinh c s dung ờ giup KTV anh gia liờu kờ
hoach kiờm toan co hp li hay khụng. Thi du, vi mụt cuục kiờm toan nhõt
inh, KTV anh gia IR = 80%, CR = 50%, DR = 10% thi rui ro kiờm toan AR
= 0,8x0,5x0,1 = 0,04 tc la 4%. Nờu KTV kờt luõn la rui ro kiờm toan thich
hp ụi vi hp ụng khụng thõp hn 4% thi kờ hoach o se c chõp nhõn.
Tuy nhiờn, ờ co mụt kờ hoach hiờu qua hn, KTV thng s dung mụ
hinh theo cach th hai ờ xac inh rui ro phat hiờn va sụ lng bng chng
thich hp phai thu thõp. Theo cach nay, ban õu khi chõp nhõn Hp ụng kiờm
toan, KTV xac inh ra mụt mc rui ro kiờm toan mong muụn chung cho cuục
kiờm toan (vi du: 4%). Sau o, trong qua trinh lõp kờ hoach kiờm toan, KTV se
Kiểm toán 42A
22
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
anh gia c rui ro tiờm tang va rui ro kiờm soat (vi du: 80% va 50%). Luc
nay, ờ am bao cho cuục kiờm toan co mc ụ rui ro kiờm toan mc nh d
kiờn ban õu, KTV xac inh rui ro phat hiờn theo cụng thc:
DR =
AR
IR x CR

Do o, rui ro phat hiờn se la 10%. T o, KTV lõp chng trinh kiờm
toan thich hp ờ thu thõp bng chng thich hp am bao rui ro phat hiờn
mc 10% va rui ro kiờm toan mc 4%.
Rui ro kiờm toan c xac inh theo cach th hai nay c KTV s
dung phụ biờn hn. Theo cach nay, rui ro kiờm toan xac inh t khi bt õu
cuục kiờm toan va c goi la rui ro kiờm toan mong muụn (Desired Audit
Risk - DAR). õy la mc ụ ma KTV sn sang chõp nhõn la BCTC co thờ co
sai sot sau khi a hoan thanh cuục kiờm toan va i ờn y kiờn chõp nhõn toan
phõn. Rui ro kiờm toan mong muụn c xac inh mụt cach chu quan theo kinh
nghiờm cua KTV.
Khi KTV quyờt inh mụt ti lờ rui ro kiờm toan mong muụn thõp hn,
iờu o co nghia la KTV muụn chc chn hn la cac BCTC khụng bi sai pham
trong yờu. Rui ro kiờm toan mong muụn bng 0 thờ hiờn KTV hoan toan chc
chn rng BCTC khụng co sai pham trong yờu. Rui ro kiờm toan mong muụn
bng 1 thờ hiờn KTV khụng chc chn la BCTC khụng co sai pham trong yờu.
Nh võy DAR co thờ nm trong khoang t 0 ờn 1. Rui ro kiờm toan mong
muụn bng 0 la iờu rõt hiờm khi xay ra trong kiờm toan BCTC do gii han vờ
thi gian va chi phi cho cuục kiờm toan.
Sau õy, chung ta se tim hiờu cach anh gia cac yờu tụ cua mụ hinh rui ro
kiờm toan trờn.
1.2.2.1. anh gia rui ro kiờm toan
VSA sụ 400 anh gia rui ro va kiờm soat nụi bụ: KTV phai s dung
kha nng xet oan chuyờn mụn cua minh ờ anh gia rui ro kiờm toan va xac
inh cac thu tuc kiờm toan nhm giam cac rui ro kiờm toan xuụng thõp ti mc
co thờ chõp nhõn c"
(11,26)
.
"anh gia rui ro kiờm toan: la viờc KTV va cụng ty kiờm toan xac inh
mc ụ rui ro kiờm toan co thờ xay ra la cao hay thõp, bao gụm anh gia rui ro
Kiểm toán 42A

23
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
tiờm tang, rui ro kiờm soat va rui ro phat hiờn. Rui ro kiờm toan c xac inh
trc khi lõp kờ hoach va trc khi thc hiờn kiờm toan
(11,27)
.
Mc ụ rui ro kiờm toan c xac inh da vao hai yờu tụ chu yờu la:
mc ụ ma theo o nhng ngi s dung bờn ngoai tin vao BCTC va kha nng
khach hang se gp kho khn tai chinh sau khi bao cao kiờm toan c cụng bụ.
Th nhõt: mc ụ ma theo o nhng ngi s dung bờn ngoai tin
vao BCTC.
Khi ngi s dung bờn ngoai t nhiờu niờm tin vao cac BCTC thi mc
ụ tac hai trờn pham vi toan xa hụi se cang ln nờu co mụt sai sot khụng c
phat hiờn trờn BCTC. Do võy, trong trng hp nay KTV cõn xac inh mụt
mc rui ro kiờm toan thõp, t o tng sụ lng bng chng kiờm toan thu thõp
va tng ụ chinh xac trong cac kờt luõn cua minh.
Mụt vai yờu tụ chi ra mc ụ ma theo o cac BCTC c ngi s dung
bờn ngoai tin tng la:
Quy mụ cua cụng ty khach hang: Nhin chung hoat ụng cua khach hang
cang ln thi cac BCTC c s dung cang rụng rai. Quy mụ cua cụng ty khach
hang c o lng bng tụng tai san co hoc tụng thu nhõp se co anh hng
ờn rui ro kiờm toan mong muụn;
S phõn phụi quyờn s hu: Cac bao cao cua cac cụng ty s hu cụng cụng
thng c nhiờu ngi s dung tin tng hn cac bao cao cua cac cụng ty co
quyờn s hu hep hn. Vi s hu cụng cụng liờn quan ờn quyờn li cua nhiờu
bờn, kha nng xay ra gian lõn la it hn ụi vi cụng ty co quyờn s hu hep
(thng dờ cõu kờt ờ gian lõn, thu li vờ cho ca nhõn);
Ban chõt va quy mụ cua cụng n: Khi cac bao cao bao gụm mụt sụ lng
ln cụng n, chung co nhiờu kha nng c s dung rụng rai hn la khi co it
cụng n. Bi cac chu n thc tờ va tiờm nng thng quan tõm ờn tinh hinh tai

chinh cua cụng ty ờ xem xet hng õu t cua minh.
Th hai: Kha nng khach hang se gp kho khn tai chinh sau khi
bao cao kiờm toan c cụng bụ
Nờu kha nng nay cang cao thi KTV phai thiờt lõp mụt mc rui ro kiờm
toan mong muụn thõp hn so vi khach hang khụng gp kho khn vờ tai chinh,
t o tng sụ lng bng chng kiờm toan phai thu thõp. iờu nay dõn ờn chi
Kiểm toán 42A
24
Luận văn tốt nghiệp Đại học Đặng Thị Quỳnh Trang
phi kiờm toan tng lờn ờ giam thiờu kha nng cac vu kiờn ma KTV va cụng ty
kiờm toan phai ng õu trong tng lai.
Viờc d oan thõt bai vờ mt tai chinh cua cụng ty khach hang trong
tng lai la iờu kho khn nhng KTV co thờ da vao cac yờu tụ sau ờ phan
oan s kiờn nay:
Kha nng hoan chuyờn thanh tiờn mt: Nờu mụt khach hang thng xuyờn
thiờu tiờn mt va vụn lu ụng thi õy la dõu hiờu cua võn ờ thanh toan hụi
phiờu sau nay. KTV phai anh gia kha nng va y nghia cua tinh trang nay khi
no tr nờn xõu hn;
Cac khoan lai (lụ) trong cac nm trc: Khi mụt cụng ty giam nhanh cac
khoan lai hoc tng nhanh cac khoan lụ trong vai nm, KTV phai nhõn biờt cac
võn ờ trong tng lai vờ kha nng thanh toan ma khach hang co thờ gp phai;
Cac phng phap lam tng quy mụ vụn: Nờu cụng ty khach hang cang da
vao n nh mụt phng tiờn ờ tai tr thi rui ro gp kho khn vờ mt tai chinh
cang ln nờu cac hoat ụng cua khach hang tr nờn kem thanh cụng;
Ban chõt hoat ụng cua cụng ty khach hang: Mụt sụ loai hinh doanh
nghiờp nhõt inh co nhiờu rui ro hn cac loai hinh doanh nghiờp khac. Thi du,
vi nhng iờu kiờn nh nhau thi kha nng pha san mụt cụng ty mụi gii
chng khoan cao hn mụt cụng ty iờn nc;
Nng lc cua Ban quan tri: Nờu Ban quan tri co nng lc kem thi kha nng
cụng ty khach hang gp kho khn se tng lờn va ngc lai.

Da vao cac yờu tụ trờn, KTV thiờt lõp mụt mc rui ro co tinh thm do
va chu quan cao la cac BCTC se bao gụm sai sot trong yờu sau khi cuục kiờm
toan hoan thanh. Khi cuục kiờm toan ang tiờn triờn, thụng tin bụ sung vờ
khach hang se c thu thõp va mc rui ro kiờm toan mong muụn co thờ c
sa ụi.
KTV co thờ da vao rui ro kiờm toan mong muụn cho toan bụ BCTC ờ
a ra rui ro kiờm toan mong muụn cho tng khoan muc. Thi du: KTV lõp rui
ro kiờm toan mong muụn cho toan bụ BCTC mc trung binh vi sụ ngi s
dung BCTC han chờ va li nhuõn t hoat ụng trc õy la binh thng. T o
KTV co thờ s dung mc rui ro kiờm toan mong muụn trung binh ụi vi kiờm
toan khoan phai thu, tai san cụ inh va tõt ca cac khoan chu yờu khac.
Kiểm toán 42A
25