Tài liệu Lưu ý về thiếu hụt vitamin ở trẻ em doc

Lưu ý về thiếu hụt vitamin ở trẻ em

Thiếu hụt vitamin ở trẻ em trong những tháng đầu đời có liên quan đến tình
trạng vitamin ở bà mẹ có thai và cho con bú. Nguyên nhân chủ yếu là do chế độ ăn
của bà mẹ thiếu vitamin nên không cung cấp đủ qua rau thai và sữa mẹ. Hậu quả
của sự thiếu hụt vitamin ở trẻ nhỏ có ảnh hưởng đến phát triển thể chất, tâm vận
động, suy giảm miễn dịch và hay mắc các bệnh nhiễm khuẩn liên quan đến tử
vong hoặc để lại di chứng.

Thiếu hụt vitamin A
Vitamin A hòa tan trong chất béo có vai trò quan trọng đặc biệt với thị giác,
biệt hóa các tế bào biểu mô, tăng trưởng và đáp ứng miễn dịch. Thiếu vitamin A
cấp tính trầm trọng thường dẫn đến khô mắt mù lòa.
Thiếu vitamin A hay gặp ở trẻ ăn sữa ngoài, ăn bổ sung quá sớm, thức ăn
bổ sung chủ yếu là ngũ cốc, nghèo thức ăn động vật, thiếu dầu mỡ và rau quả. Tuy
nhiên ở những trẻ bú mẹ hoàn toàn trong những tháng đầu đời vẫn có nguy cơ
thiếu vitamin A vì nồng độ vitamin A trong sữa mẹ thấp, hơn nữa trẻ mới đẻ dự
trữ vitamin A trong gan ít.
Ở nước ta hiện nay thiếu vitamin A lâm sàng có tổn thương mắt rất hiếm
gặp, nhưng thiếu vitamin A tiền lâm sàng vẫn còn phổ biến và ở mức độ nặng theo
phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới.
Quáng gà là biểu hiện sớm của thiếu vitamin A, hiện nay được xếp vào loại
thiếu vitamin A tiền lâm sàng.
Dự phòng thiếu vitamin A tiền lâm sàng
Cung cấp đủ vitamin A trong chế độ ăn cho cả mẹ và con. Vitamin A có
nhiều trong thức ăn nguồn động vật (gan, cá, trứng, sữa) và b-caroten có trong
thức ăn nguồn thực vật (rau xanh và củ quả có màu vàng đỏ). Chế độ ăn cần có
dầu mỡ để hấp thu vitamin A. Cho trẻ bú sớm ngay sau đẻ để nhận được sữa non
vì nồng độ vitamin A trong sữa mẹ cao nhất trong giai đoạn này.
Hiện nay, ở nước ta đang thực hiện cho trẻ từ 6-36 tháng tuổi uống vitamin
A theo chiến dịch một năm 2 lần.

Trẻ từ 6-12 tháng tuổi uống 100.000 đơn vị; 13-36 tháng tuổi uống 200.000
đơn vị.
Phụ nữ sau đẻ trong vòng 1-2 tháng đầu cho uống một liều vitamin A
200.000 đơnvị.
Phụ nữ có thai không được uống vitamin A liều cao vì dễ gây quái thai.
Nếu trẻ có biểu hiện tổn thương khô mắt thì phải uống ngay vitamin A liều
cao theo phác đồ điều trị.

Rau quả là thực phẩm giàu vitamin.

Thiếu vitamin D
Vitamin D hòa tan trong chất béo có vai trò quan trọng trong chuyển hóa và
hấp thu canxi, phospho để cấu tạo khung xương.
Nguồn cung cấp vitamin D 80% là do cơ thể tổng hợp vitamin D từ chất
tiền vitamin D dưới da dưới tác động quang hóa của tia cực tím ánh nắng mặt trời,
phần còn lại khoảng 20% được cung cấp từ thức ăn.
Khi thiếu vitamin D sẽ làm giảm hấp thu canxi, phospho ở ruột, cơ thể phải
huy động canxi ở xương vào máu gây rối loạn quá trình vôi hóa ở xương gây
loãng xương, còi xương ở trẻ em.
Còi xương có thể xuất hiện sớm ngay trong thời kỳ bào thai do người mẹ bị
thiếu vitamin D, canxi trong thời gian mang thai và tập quán kiêng cữ giữ trẻ trong
nhà hoặc trong buồng tối. Nguy cơ còi xương cao ở trẻ đẻ non, đẻ thấp cân (dưới
2.500g), trẻ ăn sữa ngoài, ăn bột sớm. Tuy nhiên trẻ được nuôi bằng sữa mẹ hoàn
toàn trong 6 tháng đầu nếu không được tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cũng bị còi
xương vì nồng độ vitamin D trong sữa mẹ thấp (0,1mcg/100ml).
Đặc điểm của còi xương sớm là trẻ luôn trong tình trạng kích thích thần
kinh - cơ, ngủ hay giật mình, cơn khóc kéo dài, khàn tiếng. Thở rít do mềm sụn
thanh quản, các cơ co thắt làm cho trẻ nôn, nấc cụt, hay són phân và nước tiểu. Ở
xương có biến dạng hộp sọ, xương sọ mềm, ấn lõm (dấu hiệu nhuyễn sọ). Thóp
rộng, các đường rãnh khớp hở rộng, đầu dễ bị méo mó do tư thế nằm, đầu bẹt phía

sau hoặc một bên rồi hình thành bướu thường là bướu trán và bướu đỉnh. Trương
lực cơ giảm, phosphataza kiềm trong máu tăng. Trẻ có thể bị co giật do hạ canxi
máu.
Dự phòng còi xương sớm do thiếu vitamin D: Trong thời gian mang thai
người mẹ nên tắm nắng bằng cách đi dạo ngoài trời để tiếp nhận vitamin D, đồng
thời ăn uống đủ chất, tăng cường thực phẩm giàu vitamin D và canxi. Phòng ở của