Phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh phú thọ theo chuẩn nghề nghiệp

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN XUÂN THÀNH

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ
THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN XUÂN THÀNH

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ
THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 9140114

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Trần Khánh Đức
2. GS. TSKH. Nguyễn Văn Hộ

THÁI NGUYÊN - 2020


i
LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong
bất kì cơng trình nào khác.

Tác giả luận án
Nguyễn Xn Thành


ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
MỤC LỤC ...................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ iii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH ................................................................................. iv
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 3
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ...................................................... 4
8. Các luận điểm bảo vệ .............................................................................................. 6
9. Đóng góp mới của luận án ...................................................................................... 7

10. Bố cục luận án ....................................................................................................... 7
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC
TRƯỜNG DẠY NGHỀ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ......................... 8
1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 8

1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới ....................................................................... 8
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 12
1.2.

Một số khái niệm cơ bản ................................................................................ 17

1.2.1. Nhà trường và trường dạy nghề ..................................................................... 17
1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ giáo viên dạy nghề.......................................................... 18
1.2.3. Chuẩn và chuẩn nghề nghiệp giáo viên dạy nghề .......................................... 20
1.2.4. Phát triển ........................................................................................................ 21
1.2.5. Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ..................... 22
1.3.

Đặc điểm nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên và yêu cầu năng lực đối với
giáo viên trường dạy nghề ............................................................................... 24

1.3.1. Về lao động nghề nghiệp của giáo viên trường dạy nghề .............................. 24


iii
1.3.2. Về vị trí việc làm của giáo viên dạy nghề ...................................................... 25
1.3.3. Những yêu cầu về phát triển nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên dạy nghề .......... 26
1.3.4. Tiêu chuẩn chung và trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên dạy nghề .......... 27

1.3.5. Chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên các trường dạy nghề ............... 27
1.4.

Phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề
nghiệp theo mơ hình quản lý nguồn nhân lực ................................................ 28

1.4.1. Một số mơ hình quản lý nguồn nhân lực ........................................................ 28
1.4.2. Mục đích và ý nghĩa của phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo
chuẩn nghề nghiệp .......................................................................................... 33
1.4.3. Yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn
nghề nghiệp .................................................................................................... 37
1.4.4. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn
nghề nghiệp .................................................................................................... 40
1.4.5. Chủ thể phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn
nghề nghiệp .................................................................................................... 46
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn
nghề nghiệp .................................................................................................... 48

1.5.1. Nhóm các yếu tố khách quan ......................................................................... 48
1.5.2. Nhóm các yếu tố chủ quan ............................................................................. 52
Kết luận chương 1 ..................................................................................................... 54
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC
TRƯỜNG DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP....... 55

2.1.

Khái quát chung về các trường dạy nghề của tỉnh Phú Thọ .......................... 55

2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội của tỉnh Phú Thọ .................................... 55
2.1.2. Tình hình giáo dục nghề nghiệp tỉnh Phú Thọ ............................................... 57
2.2.

Tổ chức khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh
Phú Thọ .......................................................................................................... 60

2.2.1. Mục đích khảo sát .......................................................................................... 60
2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................................... 60
2.2.3. Phạm vi, đối tượng khảo sát ........................................................................... 60


iv
2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý kết quả khảo sát ........................................... 61
2.3.

Kết quả khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tại
tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp và phát triển đội ngũ giáo viên
các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ................................................ 62

2.3.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ theo
chuẩn nghề nghiệp .......................................................................................... 62
2.3.2. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy
nghề tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp ................................................... 90
2.3.3. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên các
trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp. ..................................................... 95
2.4.

Đánh giá chung về thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn
nghề nghiệp của tỉnh Phú Thọ ........................................................................ 97

2.4.1. Ưu điểm .......................................................................................................... 97
2.4.2. Hạn chế ........................................................................................................... 97
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................... 98
Kết luận chương 2 ................................................................................................... 100
Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG
DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ................. 101

3.1.

Nguyên tắc đề xuất biện pháp ...................................................................... 101

3.1.1. Bảo đảm đúng chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ....................... 101
3.1.2. Đảm bảo yêu cầu chuẩn nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay ................... 101
3.1.3. Đảm bảo tính khoa học................................................................................. 102
3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ................................................................ 103
3.1.5. Đảm bảo tính thống nhất .............................................................................. 104
3.2.

Các biện pháp cụ thể về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy
nghề tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp ................................................. 105

3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên về phát triển đội ngũ
giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................ 105
3.2.2. Xây dựng quy hoạch và kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề
theo chuẩn nghề nghiệp. ............................................................................... 113


v
3.2.3. Xây dựng quy chế tuyển dụng và sử dụng giáo viên dạy nghề theo

chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................ 118
3.2.4. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy nghề theo Chuẩn
nghề nghiệp .................................................................................................. 127
3.2.5. Chỉ đạo đổi mới phương pháp đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp. ..... 133
3.2.6. Đảm bảo các điều kiện để phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo
chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................ 139
3.3.

Khảo nghiệm và thử nghiệm các biện pháp đã đề xuất................................ 145

3.3.1. Khảo nghiệm các biện pháp đã đề xuất ........................................................ 145
3.3.2. Thử nghiệm một số biện pháp ...................................................................... 151
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 163
1. Kết luận ............................................................................................................... 163
2. Kiến nghị ............................................................................................................. 164
CÁC CƠNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ....... 167
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 168
PHỤ LỤC


iii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:

Thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ ......... 59

Bảng 2.2:

Kết quả khảo sát về thực hiện các tiêu chí Năng lực chuyên môn ........ 62

Bảng 2.3:

Kết quả khảo sát về Năng lực sư phạm của giáo viên dạy nghề ........... 68

Bảng 2.4:

Kết quả khảo sát về Chuẩn bị dạy học của giáo viên dạy nghề ............ 70

Bảng 2.5:

Kết quả về Thực hiện giảng dạy của giáo viên dạy nghề ...................... 72

Bảng 2.6:

Kết quả khảo sát về Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ....................... 74

Bảng 2.7:

Kết quả khảo sát về Quản lý hồ sơ dạy học của giáo viên .................... 76

Bảng 2.8:

Kết quả khảo sát về Xây dựng chương trình dạy học của giáo viên
dạy nghề ................................................................................................. 77

Bảng 2.9:

Kết quả khảo sát Xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học của giáo
viên dạy nghề ......................................................................................... 79

Bảng 2.10: Kết quả khảo sát về Quản lý học sinh của giáo viên dạy nghề ............. 81
Bảng 2.11: Kết quả khảo sát về Hoạt động xã hội của giáo dục dạy nghề .............. 83
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát về năng lực phát triển nghề nghiệp của giáo viên
dạy nghề ................................................................................................. 85
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát về Phát triển năng lực người học cho người học ....... 87
Bảng 2.14: Kết quả khảo sát về Năng lực nghiên cứu khoa học của giáo viên ....... 88
Bảng 2.15: Thực trạng nhận thức về mục đích, ý nghĩa của phát triển đội ngũ
giáo viên trường dạy nghề ..................................................................... 90
Bảng 2.16: Thực trạng quy hoạch phát triển ĐNGV các trường DN theo
chuẩn nghề nghiệp ................................................................................. 92
Bảng 2.17: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý và sử dụng, đánh giá ĐNGV
các trường DN đảm bảo hợp lý, phù hợp để nâng cao hiệu quả làm
việc của giáo viên .................................................................................. 93
Bảng 2.18: Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên dạy
nghề theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................ 95
Bảng 3.1:

Đánh giá sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ................................ 146

Bảng 3.2:

Đánh giá sự khả thi của các biện pháp đề xuất .................................. 148

Bảng 3.3:

Tổng hợp khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi ..................... 150


iv

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH

Hình 1.1.

Mơ hình Guest ...................................................................................... 30

Hình 1.2.

Mơ hình Leonard Nadle ....................................................................... 31

Hình 1.3.

Mơ hình phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp.... 38

Hình 3.1.

Sơ đồ các biện pháp được lựa chọn thử nghiệm ................................. 153


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học- công nghệ trong bối
cảnh hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thì vai trị của giáo dục
và đào tạo nói chung và giáo dục nghề nghiệp nói riêng vơ cùng quan trọng. Tổ
chức quốc tế về Giáo dục, Văn hóa và Khoa học (UNESCO) đã coi vai trị của giáo
dục, đào tạo như “là phát triển tiềm năng con người, là đòn bẩy mạnh mẽ nhất để
tiến vào tương lai”.
Các nước trên thế giới đều chú trọng đầu tư vào giáo dục, đào tạo trong đó có
giáo dục nghề nghiệp nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ mục tiêu

phát triển bền vững. Ở Việt Nam, Đảng ta rất coi trọng vai trò của giáo dục& đào
tạo nói chung và giáo dục nghề nghiệp nói riêng. Nghị quyết 29/TW-NQ về đổi mới
căn bản và toàn diện Giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “Đối với giáo dục nghề nghiệp,
tập trung đào tạo nhân lực có kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm nghề nghiệp. Hình
thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương thức và trình độ đào tạo kỹ
năng nghề nghiệp theo hướng ứng dụng, thực hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân
lực kỹ thuật công nghệ của thị trường lao động trong nước và quốc tế”.
Chính phủ chỉ đạo GDNN trong Chiến lược phát triển giáo dục 2010-2020
với các mục tiêu: “Hoàn thiện cơ cấu hệ thống giáo dục nghề nghiệp và đại học;
điều chỉnh cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo, nâng cao chất lượng đào tạo, đáp
ứng nhu cầu nhân lực, nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho
phát triển kinh tế- xã hội; đào tạo ra những con người có năng lực sáng tạo, tư duy
độc lập, trách nhiệm công dân, đạo đức và kỹ năng nghề nghiệp, năng lực ngoại
ngữ, kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp, năng lực tự tạo việc làm và khả năng
thích ứng với những biến động của thị trường lao động và một một phận có khả
năng cạnh tranh trong khu vực và thế giới.” Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 cũng
đã khẳng định chính sách: “Phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở, linh hoạt,
đa dạng theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập
quốc tế, liên thơng giữa các trình độ giáo dục nghề nghiệp và liên thơng với các
trình độ đào tạo khác.
Xác định được vai trò quan trọng của đội ngũ giáo viên trong các trường dạy
nghề, Thông tư 08/2017/TT-BLĐ-TB&XH ngày 10/3/2017 đặt ra nhiều yêu cầu


2
mới nhằm thực hiện các yêu cầu về chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, chuẩn nghề nghiệp
giáo viên dạy nghề của tất cả các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên cả nước.
Trong những năm gần đây, với những đặc điểm về phát triển kinh tế xã hội
của đất nước và địa phương tỉnh Phú Thọ, tỉnh đã chỉ đạo mở rộng cơ cấu ngành,
nghề; phát triển quy mô đào tạo, đảm bảo chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề

nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của địa phương. Một trong các giải pháp
được triển khai mạnh mẽ là công tác bồi dưỡng giáo viên, giảng viên dạy nghề
nhằm đáp ứng những yêu cầu về năng lực, trình độ chuyên môn trong các trường
dạy nghề hiện nay. Với yêu cầu về năng lực đội ngũ giáo viên trường dạy nghề
theo chuẩn nghề nghiệp thì đội ngũ giáo viên dạy nghề của tỉnh chưa đáp ứng
được yêu cầu của đào tạo nghề nghiệp, còn thiếu về số lượng, cơ cấu ngành nghề
và yếu về chất lượng, kỹ năng sư phạm và năng lực hoạt động nghề nghiệp-xã hội
của giáo viên dạy nghề cịn hạn chế… Do đó, phát triển đội ngũ giáo viên dạy
nghề theo chuẩn nghề nghiệp đã và đang là nhu cầu cấp bách.
Hiện nay ở trong và ngồi nước cũng đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về
phát triển đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên dạy nghề nói riêng với cách
tiếp cận theo nhiều góc độ nghiên cứu khác nhau, đều đề cập đến vấn đề phát triển
đội ngũ giáo viên ở một ngành, một khu vực, địa phương hoặc một cơ sở đào tạo.
Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề phát triển đội ngũ giáo
viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp mới ban hành.
Nhận thức được vấn đề đó, trước địi hỏi sự nghiệp đào tạo nghề đáp ứng nhu
cầu nguồn nhân lực của tỉnh Phú Thọ và của xã hội, Nghiên cứu sinh chọn đề tài
nghiên cứu: “Phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ theo
chuẩn nghề nghiệp” làm đề tài nghiên cứu của mình trong khn khổ luận án Tiến
sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và thực trạng về phát triển đội ngũ
giáo viên dạy nghề các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ, luận án đề xuất biện pháp
phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp nhằm chuẩn hóa đội
ngũ giáo viên dạy nghề góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, nâng cao
chất lượng đào tạo nguồn nhân lực của các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ.


3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu
Đội ngũ giáo viên trường dạy nghề Tỉnh Phú Thọ.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Phát triển đội ngũ giáo viên trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp.
4. Giả thuyết khoa học
Các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ đã quan tâm đến phát triển đội ngũ giáo
viên đảm bảo đáp ứng các yêu cầu về trình độ được đào tạo về chuyên môn nghiệp
vụ, về bồi dưỡng, đáp ứng yêu cầu mở rộng và phát triển giáo dục nghề nghiệp theo
nhu cầu nguồn lao động của địa phương, tuy nhiên với yêu cầu về chuẩn năng lực
của giáo viên theo chuẩn thì đội ngũ giáo viên dạy nghề còn bộc lộ những hạn chế
nhất định. Nếu đề xuất được các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề
theo chuẩn nghề nghiệp dựa trên lý thuyết quản lý nguồn nhân lực và thực tiễn công
tác phát triển giáo viên các trường nghề của tỉnh Phú Thọ thì sẽ phát triển được đội
ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên các trường nghề của tỉnh Phú Thọ, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề,
đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực trong giai đoạn hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề
theo chuẩn nghề nghiệp.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề
Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp.
5.3. Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề Phú Thọ
theo chuẩn nghề nghiệp.
5.4. Khảo nghiệm và thử nghiệm các biện pháp đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Địa bàn nghiên cứu: Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (cao đẳng và trung cấp
nghề) trong Hệ thống giáo dục nghề nghiệp tỉnh Phú Thọ.
6.2. Khách thể điều tra, khảo sát:
- Khách thể điều tra: Cán bộ, giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ.
Số lượng CBQL: 35 người.

Số lượng GV: 515 người.


4
- Phạm vi khảo sát: Khảo sát tại 07 cơ sở giáo dục nghề nghiệp tỉnh Phú Thọ.
6.3. Thời gian nghiên cứu:
Luận án sử dụng thông tin, dữ liệu thống kê hoạt động dạy nghề tỉnh Phú
Thọ trong giai đoạn 2015-2018.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Nghiên cứu được dựa trên các quan điểm duy vật biện chứng và lịch sử; quán
triệt các quan điểm cơ bản của Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về
giáo dục và đội ngũ nhà giáo với các cách tiếp cận cơ bản sau:
- Tiếp cận hệ thống
Các trường dạy nghề là một bộ phận trong phân hệ giáo dục đại học, cao
đẳng và dạy nghề của hệ thống giáo dục quốc dân. Nghiên cứu về phát triển đội ngũ
giáo viên trường dạy nghề được xem xét trong mối quan hệ tác động qua lại giữa
trường dạy nghề với cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng và cơ sở sử dụng sản phẩm
đào tạo.
Đội ngũ giáo viên trường dạy nghề là chủ thể đào tạo của q trình dạy-học
của nhà trường, do đó, phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề luôn gắn
liền với việc thực hiện mục tiêu đào tạo nghề đáp ứng yêu cầu đổi mới quản lý,
phương pháp và hình thức tổ chức đào tạo nghề trong giai đoạn hiện nay.
Công tác phát triển đội ngũ giáo viên của trường dạy nghề là một nội dung trong
hệ thống quản lý trường dạy nghề, đồng thời công tác phát triển đội ngũ giáo viên cũng
là một hệ thống nhỏ bao gồm trong nó nhiều thành tố cấu trúc có quan hệ biện chứng
với nhau và với việc phát triển những hoạt động khác của đào tạo nghề.
- Tiếp cận phức hợp và phát triển
Nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề dựa vào nhiều
cơ sở lý luận khác nhau như: khoa học quản lý giáo dục, lý thuyết phát triển nguồn

nhân lực, giáo dục học... và đặt trong mối quan hệ biện chứng giữa các lĩnh vực
khoa học và thực tiễn xã hội (các đặc trưng văn hóa-xã hội; nhu cầu nhân lực và xu
hướng phát triển của hệ thống giáo dục nghề nghiệp; chính sách và cơ chế quản
lý...) để luận giải về mặt lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng và trên cơ sở đó đề


5
xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên của các trường dạy nghề một cách
khoa học, khả thi.
Việc nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề phải được
đặt trong bối cảnh phát triển chung của nền kinh tế-xã hội và của hệ thống giáo dục
nói chung, hệ thống đào tạo nghề nói riêng trong bối cảnh đổi mới giáo dục với các
đặc điểm và quy luật của quá trình phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề,
bảo đảm tính kế thừa, thực tiễn và tạo sự chuyển biến cả về số lượng và chất lượng
đội ngũ giáo viên dạy nghề.
Nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên nói chung, giáo viên dạy nghề nói
riêng phải được hướng đến yêu cầu chuẩn hóa nghề nghiệp để đảm bảo việc đào
tạo-bồi dưỡng, tuyển dụng và sử dụng theo đúng yêu cầu và quy định của Bộ Lao
động, Thương binh và Xã hội về giáo dục nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay của
nước ta.
Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề phải được nghiên cứu trong phạm vi
khơng gian, thời gian phù hợp hồn cảnh, điều kiện thực tiễn của địa phương tỉnh
Phú Thọ và phù hợp chủ trương, chính sách của nhà nước về đào tạo nghề nghiệp.
- Tiếp cận nguồn nhân lực
Vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề thực chất là quản lý phát triển
nguồn nhân lực sư phạm của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nói chung và của các
trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ nói riêng theo các khâu, các thành tố căn bản của quá
trình quản lý nguồn nhân lực.
7.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận

Thực hiện hồi cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các vấn đề, nội dung lý
luận trong các sách chuyên khảo, tài liệu, bài báo khoa học… liên quan đến nội
dung nghiên cứu để xây dựng cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề
theo chuẩn nghề nghiệp.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra-khảo sát: Thu thập các thơng tin, số liệu có liên quan
đến nội dung nghiên cứu tại các trường nghề tỉnh Phú Thọ bằng các bảng thống kê
và phiếu khảo sát để làm căn cứ xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài.


6
+ Phương pháp chuyên gia: Phỏng vấn xin ý kiến các nhà khoa học, giáo viên,
cán bộ quản lý bằng hình thức tổ chức hội thảo, tổ chức gặp gỡ, trao đổi để xin ý kiến.
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu, tìm hiểu thực tế thực
trạng phát triển đội ngũ giáo viên dạy tại các trường nghề tỉnh Phú Thọ thông qua
các báo cáo tổng kết thực tiễn của địa phương về công tác đào tạo nghề để đánh giá
thực trạng.
+ Phương pháp thử nghiệm: Tiến hành tổ chức khảo nghiệm các biện pháp
đã đề xuất để đánh giá mức độ cần thiết, tính khả thi và thử nghiệm một số biện
pháp đã đề xuất.
- Phương pháp thống kê và xử lý thông tin
Sử dụng thống kê toán học, phần mềm SPSS 20.0 để xử lý và biểu diễn kết
quả nghiên cứu khảo sát.
8. Các luận điểm bảo vệ
8.1. Trong giai đoạn hiện nay, phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy
nghề theo chuẩn nghề nghiệp đã được Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội ban
hành là yêu cầu cấp thiết và được các cấp lãnh đạo quan tâm nhằm hình thành và
phát triển đội ngũ nhân lực sư phạm đạt chuẩn, phù hợp với xu thế chuẩn hóa giáo
viên trong giáo dục nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu đào tạo nhân lực phục vụ phát
triển kinh tế- xã hội ở nước ta. Để thực hiện tốt yêu cầu trên cần có các nghiên cứu

chuyên sâu về cơ sở khoa học, thực tiễn và các biện pháp phát triển đội ngũ giáo
viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp.
8.2. Tuy đã có những bước phát triển về số lượng và trình độ đào tạo cơ bản
về chuyên môn - nghiệp vụ song đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề nói chung
và ở Tỉnh Phú thọ nói riêng cịn nhiều hạn chế, bất cập so với các yêu cầu mới theo
chuẩn nghề nghiệp như về năng lực thực hành nghề nghiệp và sư phạm, về trình độ
ngoại ngữ; về kỹ năng mềm... Do đó, cần nghiên cứu đề xuất các biện pháp có cơ sở
khoa học và thực tiễn để khắc phục những hạn chế, bất cập trên.
8.3. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề Tỉnh
Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp được đề xuất trong khuôn khổ luận án dựa trên lý
thuyết quản lý nguồn nhân lực và phù hợp với thực tiễn ở địa phương có tính cần


7
thiết và khả thi cao, đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ giáo viên các trường dạy
nghề Tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn mới.
9. Đóng góp mới của luận án
Luận án làm rõ hơn cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy
nghề theo chuẩn nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Phân tích lựa chọn được mơ
hình nghiên cứu quản lý nguồn nhân lực phù hợp với đề tài.
Phân tích, đánh giá làm rõ thực trạng đội ngũ giáo viên của các trường nghề
tỉnh Phú Thọ hiện nay theo yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề chuẩn
nghề nghiệp.
Đề xuất được biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên của các trường dạy nghề
tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả đào
tạo nghề đáp ứng nhu câu về lao động của địa phương.
10. Bố cục luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo, Phụ lục,
luận án gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn

nghề nghiệp.
Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trường nghề tỉnh Phú
Thọ theo chuẩn nghề nghiệp.
Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường nghề tỉnh Phú
Thọ theo chuẩn nghề nghiệp.


8
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới
1.1.1.1. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề
J.A. Kômenxki (1592- 1670), nhà nghiên cứu giáo dục người Séc rất đề cao
vai trò của nhà trường trong việc hình thành, rèn luyện và hồn thiện nhân cách con
người. Kômenxki đặt ra yêu cầu đối với người giáo viên là phải mẫu mực, trong
sáng về đạo đức và tác phong, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng được yêu
cầu của nghề nghiệp, đây cũng là lương tâm, trách nhiệm, uy tín của giáo viên. Tuy
nhiên, ông chưa chỉ rõ được cách thức để quản lý phát triển đội ngũ giáo viên...
Các tác giả M.I. Kônđacốp và P.V. Khuđominxki (Liên Xô cũ) đã rất quan
tâm tới việc giáo dục trong nhà trường. Các ông cho rằng chất lượng dạy học trong
nhà trường phụ thuộc vào đội ngũ giáo viên, nâng cao chất lượng dạy học phải có đội
ngũ giáo viên có năng lực nghề nghiệp chuyên mơn, do đó cơng tác quản lý bồi
dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên là vô cùng quan trọng...
Tác giả Richard I. Arends với cơng trình nghiên cứu “Học để dạy” đã đề cập
đến vấn đề đổi mới cách dạy học lấy học sinh làm trung tâm, do đó địi hỏi giáo
viên cần nâng cao năng lực nghề nghiệp cần phải có năng lực chuyên biệt vận dụng
để dạy học [67].
Các tác giả Thomas Deissinger và Slilke Hellwing (Đức) đã đưa ra quan điểm

về cấu trúc và chức năng của chương trình đào tạo dựa trên năng lực thực hiện. Đó là
việc xác định các tính năng trong cấu trúc và chức năng của chương trình, mục tiêu
đào tạo. Nó bao gồm kế hoạch xây dựng chương trình, phát triển chương trình và
kiểm định chương trình trước khi thực hiện; xét đến sự khác biệt, ưu, nhược điểm của
việc xây dựng cấu trúc, chức năng chương trình đào tạo theo tiếp cận năng lực thực
hiện với các lý thuyết xây dựng chương trình đào tạo nghề khác...
Tác giả Leesa Wheelahan (Úc) đã đưa ra luận cứ quan trọng là sự hiểu biết
(kiến thức) của người học phải được đặt vào vị trí trung tâm của chương trình đào
tạo thay cho việc bắt đầu từ việc tiếp nhận hệ thống tri thức khoa học chuyên sâu.


9
Có thể có nhiều cách hiểu, nhưng năng lực thực hiện là tổ hợp của hệ thống kiến
thức, kỹ năng và thái độ. Vì vậy, đặt năng lực thực hiện vào vị trí trung tâm tức là
quan tâm đến việc đặt kiến thức trong mối quan hệ mật thiết với kỹ năng và thái độ,
đảm bảo gắn với thực tiễn lao động nghề nghiệp, khắc phục tính hàn lâm của giáo
dục đào tạo. Tác giả cũng đã đề xuất cần phải có những nghiên cứu sâu hơn trong
các lý thuyết xây dựng chương trình đào tạo.
Nghiên cứu về giáo viên, các nước thành viên Tổ chức Hợp tác và Phát triển
Kinh tế châu Âu (OECD) đã đặt ra yêu cầu đối với người giáo viên thế kỷ XXI là:
Sáng tạo- hiệu quả. Cụ thể là: (1) Kiến thức phong phú; (2) Kỹ năng sư phạm,
phương pháp dạy học tốt; (3) Có tư duy phản biện, năng lực tự phê; (4) Biết cảm
thông và cam kết tôn trọng phẩm giá của người học; (5) Có năng lực quản lý, quản
lý trong và ngoài lớp học.
Hội thảo ASD Armidele do UNESCO tổ chức 1985, các báo cáo đều tập
trung phân tích vai trò của giáo viên trong thời đại mới là người thiết kế, người tổ
chức, người cổ vũ, người canh tân. Để đáp ứng được vai trị đó, cần phải khơng
ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên như: (1) Các chương trình đào tạo
bồi dưỡng giáo viên cần triệt để sử dụng các thiết bị và phương pháp giảng dạy
hiện đại, tiên tiến nhất; (2) Giáo viên phải được đào tạo để trở thành nhà giáo dục

hơn là một chuyên gia truyền đạt kiến thức trên lớp; (3) Việc dạy học phải thích
nghi, phù hợp với người học chứ không phải buộc người học tuân theo những qui
định đặt ra của cơ sở giáo dục hay người thầy.
Hội nghị UNESCO tổ chức tại Nê Pan vào năm 1998 về tổ chức quản lý nhà
trường đã khẳng định: “Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên là vấn đề cơ bản
trong phát triển giáo dục”.
Hội thảo Cambridge đã đặt ra 5 yêu cầu cốt lõi đối với nhà giáo cho thế kỷ
21 là: Kiến thức, kỹ năng sư phạm, phẩm chất, thái độ và niềm tin.
Trong những năm gần đây, việc xuất hiện các cơng nghệ mới địi hỏi mới
phải đổi mới đội ngũ giáo viên nhất là về phương pháp dạy học. Đào tạo, bồi dưỡng
cho giáo viên cần có hình thức, nội dung đa dạng, phong phú; kèm theo phương
thức giảm giờ trên lớp, dạy gợi mở, khêu gợi trí tị mị và năng lực khám phá của
học sinh. Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, năng lực chuyên môn cho đội ngũ


10
giáo viên theo chuẩn mực cũng được các nhà khoa học giáo dục trên thế giới quan
tâm nghiên cứu.
1.1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo
chuẩn nghề nghiệp.
Vấn đề chuẩn nghề nghiệp giáo viên được các quốc gia trên thế giới rất quan
tâm. Đây là nội dung mà các trường sư phạm phải tập trung đào tạo và mỗi giáo
viên phải luôn phấn đấu hồn thiện mình. Để chính xác hóa việc đánh giá và phân
loại giáo viên, nhiều nước trên là xây dựng bộ Chuẩn nghề nghiệp cho người giáo
viên, nó làm cho dạy học trở thành một nghề nghiệp và có ý nghĩa định hướng cho
giáo viên rèn luyện, phấn đấu một cách hiệu quả.
Tại Hoa Kỳ Chuẩn nghề nghiệp giáo viên do Uỷ ban Quốc gia Chuẩn nghề
dạy học (National Board for Professional Teacher Standards- NBPTS) ban hành
năm 1987. Theo đó, 5 điểm cốt lõi là: (1) Giáo viên phải tận tâm với học sinh và
việc học của họ; (2) Giáo viên phải làm chủ môn học, biết cách dạy mơn học của

mình; (3) Giáo viên phải có trách nhiệm quản lý và hướng dẫn học sinh học tập; (4)
Giáo viên phải suy nghĩ một cách hệ thống về thực tế hành nghề của họ và học tập
qua trải nghiệm; (5) Giáo viên phải là thành viên của cộng đồng học. Giáo viên cần
phải nắm được, tận dụng và hỗ trợ phát triển các mối quan hệ cộng đồng; phát triển
văn hóa trường học để thực hiện, xử lí các thách thức về vai trò và các quan hệ
trong giáo dục; có kế hoạch phát triển nghề nghiệp; thu hút sự tham vấn ý kiến của
người học nhằm hỗ trợ cho sự phát triển nghề nghiệp; phối hợp có hiệu quả với cha
mẹ học sinh và cộng sự.
Tại Anh, Chuẩn nghề nghiệp giáo viên được xây dựng gồm 3 phần: (1)
Những đặc trưng nghề nghiệp; (2) Kiến thức và sự am hiểu nghề nghiệp; (3) Các kĩ
năng nghề nghiệp. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên được xác định cụ thể cho từng giai
đoạn phát triển nghề của giáo viên từ khi mới vào nghề, chuẩn cho tất cả giáo viên
và giáo viên có thang bậc lương cao, giáo viên giỏi, giáo viên có kĩ năng cấp cao...
Họ quy định tiêu chuẩn nghề nghiệp giáo viên rất cụ thể, toàn diện để đánh giá giáo
viên chính xác, cơng bằng. Năng lực sư phạm tạo nên nhân cách toàn diện của giáo
viên, căn cứ vào đó để xây dựng chương trình bồi dưỡng cho giáo viên.
Tại Úc, Hội đồng giáo viên đã đề xuất hướng dẫn đánh giá năng lực giáo
viên trên toàn quốc với 5 lĩnh vực cơ bản: (1) Sử dụng và phát triển sự hiểu biết và


11
giá trị nghề nghiệp; (2) Kỹ năng giao tiếp và làm việc với HS và đồng nghiệp; (3)
Lập kế hoạch và quản lý quá trình dạy và học; (4) Theo dõi và đánh giá việc học tập
của HS và kết quả học tập; (5) Phản ánh, đánh giá việc lập kế hoạch cho việc phát
triển nghề nghiệp.
Tại Cộng hòa Liên bang Đức, người ta nghiên cứu nâng cao chất lượng giáo
viên dạy nghề và cho rằng phải đạt được 10 yêu cầu thuộc 4 nhóm là: (1) Năng lực
dạy học; (2) Năng lực giáo dục; (3) Năng lực đánh giá; (4) Năng lực đổi mới. Giáo
viên dạy nghề được đào tạo theo mơ hình nhất định, giáo viên dạy lý thuyết và thực
hành và được bồi dưỡng về nghiệp vụ khi tham gia giảng dạy và thi nâng bậc.

Tại Singapore, Mơ hình phát triển giáo viên thế kỉ XXI (2012) đưa ra yêu
cầu: giáo viên cần được trang bị những kiến thức và kỹ năng phù hợp để họ có thể
giúp học sinh phát triển toàn diện. Đồng thời đặt ra 5 mục tiêu đối với người giáo
viên trong thế kỉ XXI: (1) Giáo viên phải là nhà giáo dục có đạo đức; (2) Giáo viên
phải là nhà chun mơn; (3) là người học có khả năng cộng tác; (4) Nhà lãnh đạo có
khả năng biến hóa; (5) Là thành viên tích cực xây dựng cộng đồng.
Tại Trung Quốc, Chính phủ Trung Quốc xây dựng “Chương trình quốc gia
về mạng lưới đào tạo giáo viên” nhằm hiện đại hóa việc đào tạo giáo viên, cải tiến
chất lượng giảng dạy. Đã có nhiều đề tài nghiên cứu về dạy nghề năng lực giáo viên
dạy nghề theo trình độ được đào tạo.
Tại Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho giáo viên, cán bộ quản lý
giáo dục là nhiệm vụ bắt buộc, các cấp quản lý giáo dục đề ra các phương thức bồi
dưỡng khác nhau phù hợp với cơ sở giáo dục trong một phạm vi theo yêu cầu nhất
định, cử giáo viên đi bồi dưỡng và nâng cấp theo từng đợt.
Tại Thái Lan, từ năm 1998 việc bồi dưỡng giáo viên được tiến hành ở các
trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, bồi dưỡng kỹ năng
nghề nghiệp và thông tin cơ bản cho đội ngũ giáo viên. Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng giáo dục phổ thông gồm 18 tiêu chuẩn trên 03 lĩnh vực, trong đó đề cập đến
những tiêu chuẩn mà giáo viên cần phải đạt được: (1) tiêu chuẩn đối với chất lượng
học sinh; (2) tiêu chuẩn đối với giảng dạy; (3) tiêu chuẩn đối với lãnh đạo và quản lí
giáo dục.
Ở Philippines, cơng tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên không tiến
hành tổ chức trong năm học mà tổ chức bồi dưỡng thành từng khóa học trong thời


12
gian học sinh nghỉ hè. Mơ hình năng lực cho giáo viên dạy nghề gồm 24 tiêu chuẩn
do chính phủ quy định.
Như vậy, các nước trên thế giới đều rất quan tâm đến việc bồi dưỡng phát
triển đội ngũ giáo viên nói chung, giáo viên dạy nghề nói riêng; qua các nghiên cứu

cho thấy:
1. Chất lượng đội ngũ giáo viên ln có ý nghĩa quyết định chất lượng đào
tạo của cơ sở giáo dục và chất lượng học sinh.
2. Việc xây dựng, bồi dưỡng để phát triển đội ngũ giáo viên được coi là nhiệm
vụ quan trọng của các cấp quản lý nhà nước trong mọi thời đại, mọi chế độ xã hội. Đào
tạo, bồi dưỡng giáo viên để nâng cao trình độ mọi mặt và khơng ngừng đổi mới
phương pháp giảng dạy là việc làm phù hợp với xu thế phát triển kinh tế, xã hội mỗi
quốc gia, trong đó nội dung quan trọng là thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng
giáo dục đào tạo nguồn nhân lực.
3. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của các bậc học, bậc đào tạo được xác định
làm căn cứ để đào tạo và bồi dưỡng giáo viên. Giáo viên dạy nghề là giáo viên có
trình đội chun mơn và trình độ tay nghề đáp ứng yêu cầu học, thực hành cho
người học; có khả năng vừa dạy học vừa tham gia vào quá trình sản xuất tại các cơ
sở sản xuất, kinh doanh.
4. Các quốc gia đều có nhiều chính sách phù hợp điều kiện của mình nhằm
hỗ trợ cho giáo viên bổ sung nâng cao kiến thức cũng như việc tổ chức đào tạo lại,
bồi dưỡng giáo viên của các cơ sở giáo dục, đào tạo.
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam
1.1.2.1. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề
Ở nước ta trong những năm gần đây, nhiều đề tài nghiên cứu về phát triển
đội ngũ giáo viên nói chung, giáo viên các trường dạy nghề nói riêng đã, đang được
và áp dụng trong thực tiễn. Có thể điểm qua một số đề tài, đề án cụ thể như: Đề án
xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục giai
đoạn 2005- 2010 (ban hành kèm theo Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg ngày
11/1/2005 của Thủ tướng chính phủ); Chiến lược phát triển dạy nghề giai đoạn
2011- 2020 và Đề án đổi mới phát triển dạy nghề giai đoạn 2008- 2015 của Tổng
cục Dạy nghề- Bộ Lao động Thương Binh và Xã hội; Đề án quy hoạch mạng lưới


13

trường nghề, trung tâm dạy nghề và trung tâm giới thiệu việc làm của Cơng đồn
đến năm 2013 và định hướng đến năm 2020 (Quyết định số 755/QĐ-TLĐ ngày
2/7/2009 của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam)…
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc với “Người giáo viên thế kỷ XXI: Sáng tạohiệu quả” đã đề cập tính chất nghề nghiệp của người giáo viên. Tác giả đã nhấn
mạnh đến động cơ của giáo viên là lý tưởng nghề nghiệp, đó là động lực của niềm
đam mê sáng tạo của giáo viên, thúc đẩy giáo viên không ngừng học hỏi, nâng cao
trình độ nghiệp vụ. Tác giả đề xuất xây dựng tập thể sư phạm theo mơ hình “đồng
thuận”, ở đó giáo viên quan hệ với nhau bằng sự chia sẻ “kinh nghiệm, bí quyết nhà
nghề”. Đồng thời, tác giả đặt ra những yêu cầu về năng lực chuyên mơn của người
giáo viên của mơ hình đào tạo giáo viên thế kỷ XXI là: Sáng tạo và Hiệu quả [36].
Tác giả Nguyễn Thanh Hoàn (2000) với “Chất lượng giáo viên và những
chính sách cải thiện chất lượng giáo viên” đã trình bày khái niệm chất lượng giáo
viên trên cơ sở phân tích kết quả nghiên cứu về chất lượng giáo viên của các nước
thành viên OECD. Tác giả đưa ra những đặc điểm và năng lực đặc trưng của một
giáo viên có năng lực qua 22 yếu tố cụ thể theo hướng tiếp cận năng lực giảng dạy
và giáo dục; đề cập những chính sách cần cải thiện và duy trì để nâng cao chất
lượng cho đội ngũ giáo viên ở tầm vĩ mô và vi mô; nhấn mạnh đến ba vấn đề có ý
nghĩa quyết định đến chất lượng đội ngũ giáo viên là: (1) Bản thân người giáo
viên; (2) Nhà trường; (3) Mơi trường chính sách bên ngoài [30].
Trong lĩnh vực quản lý đội ngũ giáo viên dạy nghề, có nhiều tác giả nghiên
cứu về bồi dưỡng đào tạo đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp nhằm đáp ứng
yêu cầu phát triển đào tạo nguồn nhân lực trong thời kỳ hội nhập quốc tế và xu thế
tồn cầu hóa, như: Nguyễn Đức Trí, Trần Khánh Đức, Phan Văn Kha, Phan Chính
Thức, Nguyễn Hùng lượng…
Tổng cục dạy nghề ở Bộ Lao động- Thương bình và Xã hội phối hợp với Tổ
chức Lao động Quốc tế (ILO) xuất bản cuốn "Kĩ năng dạy học- Tài liệu bồi dưỡng
nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên và người dạy nghề" (2011), đã đưa ra quan điểm
dạy học, cấu trúc và các tiêu chí đánh giá năng lực thực hiện của đội ngũ giáo viên
dạy nghề. Tuy nhiên, tài liệu này cũng mới đề cập đến những vấn đề khái quát nhất,
mang tính định hướng cho việc dạy học mà chưa đi vào cụ thể từng khâu, từng

thành tố của quá trình dạy học trong các trường dạy nghề [59].


14
Tác giả Vũ Xuân Hùng với "Năng lực dạy học của giáo viên dạy nghề theo
tiếp cận năng lực thực hiện", đã đưa ra các quan niệm về năng lực thực hiện, năng
lực dạy học của người giáo viên theo tiếp cận năng lực thực hiện. Trong đó, có năng
lực thiết kế bài giảng, năng lực tiến hành dạy học, năng lực sử dụng phương pháp
dạy học, năng lực thao tác mẫu, năng lực giao tiếp, năng lực xử lý tình huống sư
phạm, năng lực kiểm tra đánh giá dạy học… Đây là cơ sở quan trọng để thiết kế xây
dựng nội dung đào tạo giáo viên dạy nghề tại các Trường Sư phạm kỹ thuật [31].
Tác giả Nguyễn Đức Trí đã nghiên cứu về giáo dục nghề nghiệp, nâng cao chất
lượng đào tạo nghề, phát triển kỹ năng nghề và nghiên cứ mơ hình đào tạo giáo viên kỹ
thuật trình độ đại học cho các cấp dạy nghề. Trong “Nghiên cứu mơ hình đào tạo giáo
viên kỹ thuật trình độ đại học cho các trường trung học chuyên nghiệp và dạy nghề”,
tác giả đã phân tích kỹ về tình hình thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề ở nước ta,
đưa ra những giải pháp quan trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy nghề
trình độ đại học của các trường trung học chuyên nghiệp và dạy nghề [62].
Tác giả Trần Khánh Đức (2014) với cuốn sách chuyên khảo về “Giáo dục và
phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI” đã phân tích các đặc điểm của người
giáo viên trong nhà trường hiện đại. Tác giả nhấn mạnh rằng: “Nền giáo dục hiện
đại một mặt đỏi hỏi phải đổi mới căn bản quá trình giáo dục và dạy học trong nhà
trường, một mặt khác đặt ra những yêu cầu mới trong công tác đào tạo, bồi dưỡng
giáo viên về trình độ cần được đào tạo, vốn tri thức, kỹ năng và phương pháp dạy
học; năng lực giáo dục, hoạt động văn hóa-xã hội và quản lý…” [24, tr.159].
Tác giả Phạm Ngọc Anh (2004) với “Nội dung và biện pháp bồi dưỡng trình
độ sư phạm cho giáo viên trường cao đẳng kỹ thuật ở Việt Nam”, đã xác định sự
cần thiết phải bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên dạy nghề, xây dựng cơ sở
lý luận và thực trạng, đề xuất biện pháp bồi dưỡng trình độ sư phạm phù hợp với
giáo viên giảng dạy kỹ thuật ở các trường cao đẳng kỹ thuật ở Việt Nam [1].

1.1.2.2. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo
chuẩn nghề nghiệp
Tác giả Phan Chính Thức (2003) với cơng trình nghiên cứu “Những giải pháp
phát triển đào tạo nghề góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực cho sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa’’ đã nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về chiến lược đào
tạo nghề giai đoạn 2001- 2010; thực trạng đào tạo nghề, dự báo phát triển đào tạo


15
nghề, chuẩn bị nguồn lực cho đào tạo nghề, đề xuất các giải pháp phát triển đào tạo
nghề và giải pháp về phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề trong giai đoạn mới đáp
ứng nhu cầu của các trường dạy nghề, nhanh chóng đào tạo đội ngũ giáo viên đạt
chuẩn và xây dựng mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên, đổi mới phương thức tuyển
sinh, nội dung chương trình, phương pháp đào tạo [55].
Tác giả Nguyễn Ngọc Hùng với “Các giải pháp đổi mới quản lý dạy học
thực hành theo tiếp cận năng lực thực hiện cho sinh viên sư phạm kỹ thuật” đã xác
định đào tạo đội ngũ giáo viên dạy nghề trong các cơ sở đào tạo cần phải đổi mới
đào tạo, phương pháp dạy học và làm rõ các khái niệm, phân tích những đặc điểm
của phương thức đào tạo tiếp cận năng lực thực hiện, chỉ ra những yêu cầu khách
quan phải đổi mới quản lý dạy học thực hành, tiến hành đánh giá thực trạng nội
dung, xác định những yếu kém, đưa ra những đề xuất và thực nghiệm 3 giải pháp
đổi mới quản lý dạy học thực hành tiếp cận năng lực thực hiện [32].
Tác giả Cao Danh Chính (2012) với “Dạy học theo tiếp cận năng lực thực
hiện ở các trường Đại học Sư phạm kỹ thuật”, đã đề xuất hệ thống tiêu chuẩn năng
lực của giáo viên dạy nghề và quy trình dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường
đại học sư phạm kỹ thuật. Hệ thống các tiêu chuẩn được thiết lập trên cơ sở kết quả
phân tích nghề, phân tích chức năng của giáo viên dạy nghề, chuẩn nghề nghiệp
giáo viên dạy nghề và yêu cầu thực tiễn của hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Nghiên
cứu đã đưa ra những chỉ dẫn chi tiết cho giáo viên dạy nghề khi tổ chức dạy học
theo năng lực thực hiện [15].

Tác giả Trần Hùng Lượng (2003), với “Một số giải pháp bồi dưỡng năng lực sư
phạm kỹ thuật cho đội ngũ giáo viên dạy nghề Việt Nam hiện nay” đã tập trung nghiên
cứu đề xuất một số giải pháp nghiên cứu năng lực của đội ngũ giáo viên dạy nghề hiện
nay. Tác giả đã xác định các nhóm giải pháp về nội dung bồi dưỡng về chuyên môn,
chuẩn hóa trình độ chun mơn, bồi dưỡng kỹ năng nghề nâng cao bậc nghề, bồi
dưỡng nghiệp vụ sư phạm phương pháp giảng dạy các kiến thức bổ trợ [39].
Tác giả Hoàng Minh Cương (2017) “Phát triển đội ngũ giảng viên các trường
cao đẳng vùng Tây nguyên theo tiếp cận năng lực” Đề tài đã khái quát chung về phát
triển nghề nghiệp cho giáo viên dạy nghề nói chung vùng Tây nguyên nói riêng theo
tiếp cận năng lực: Phát triển đội ngũ giảng viên theo lý thuyết nguồn nhân lực và tiếp
cận năng lực, phát triển đội ngũ giáo viên bao gồm phát triển về đội ngũ và chính sách


16
tuyển dụng, sử dụng, đánh giá, đãi ngộ để tạo động lực cho sự phát triển; phát triển đội
ngũ là q trình phát triển liên tục nhằm hồn thiện đội ngũ đó là sự khép kín, tích cực
của giáo viên, giáo viên giữ vai trị tích cực và sự phát triển giáo viên cịn có sự tác
động của các yếu tố như xã hội, nhà trường, chủ thể quản lý, đồng nghiệp [17].
Tác giả Phạm Văn Hòa (2017) “Phát triển nghề nghiệp cho giáo viên trường
dạy nghề quân đội theo tiếp cận năng lực” Đề tài đã nghiên cứu sâu về phát triển
nghề nghiệp cho giáo viên dạy nghề trong các trường quân đội tác giả đã khái quát
những cơ sở lí luận về phát triển nghề nghiệp giáo viên dạy nghề trong quân đội
theo tiếp cận năng lực, đánh giá phát triển nghề nghiệp cho giáo viên dạy nghề
trong quân đội và đã xây dựng các giải pháp phát triển dạy nghề trong quân đội
như: Sắp xếp kiện toàn, đào tạo bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ sư phạm cũng như
tay nghề cho giáo viên dạy nghề hiện nay [29].
Kết quả tổng quan các cơng trình nghiên cứu nêu trên, cho thấy: Đã có nhiều
cơng trình nghiên cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước đề cập đến nhiều vấn
đề thuộc lĩnh vực đào tạo nghề và đội ngũ giáo viên, trong đó có đưa ra nhiều quan
điểm, mơ hình, biện pháp đào tạo, bồi dưỡng và quản lý, phát triển đội ngũ giáo

viên nói chung và giáo viên dạy nghề nói riêng ở nhiều khía cạnh khác nhau. Các
nghiên cứu về đội ngũ giáo viên được các tác giả tiếp cận theo nhiều hướng, nhiều
bình diện khác nhau, song đều quan tâm đến các yêu cầu về chất lượng của đội ngũ
giáo viên và quản lý phát triển toàn diện đội ngũ giáo viên cả về số lượng, cơ cấu
ngành nghề và trình độ đào tạo, chất lượng chun mơn-nghiệp vụ,... Tuy nhiên,
các cơng trình trên chưa đi sâu nghiên cứu phát triển chuẩn hóa đội ngũ giáo viên
dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp. Đây cũng chính là yêu cầu đặt ra đối với luận án
cần tiếp cận, nghiên cứu, làm rõ như mục tiêu ban đầu của đề tài.
Kế thừa và phát triển các kết quả nghiên cứu về đội ngũ giáo viên, giáo viên
dạy nghề trên đây, Luận án tiếp tục triển khai nghiên cứu theo các định hướng sau:
1. Phát triển đội ngũ giáo viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm đáp ứng
yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo nói chung và giáo dục nghề
nghiệp nói riêng.
2. Nghiên cứu phát triển đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa dựa trên lý
thuyết quản lý nguồn nhân lực sư phạm của hệ thống trường lớp, các cơ sở giáo dục
nghề nghiệp hiện nay và đáp ứng chuẩn nghề nghiệp mới ban hành nhằm nâng cao