Quản lý hoạt động dạy học môn tin học ở các trường trung học phổ thông huyện củ chi thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
___________________________

Trương Thị Thu Trang

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thành phố Hồ Chí Minh – 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
________________________

Trương Thị Thu Trang
QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chun ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 60 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA GIÁO DỤC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. HOÀNG THỊ NHỊ HÀ

Thành phố Hồ Chí Minh – 2015

LỜI CẢM ƠN
Sau hai năm học tập và nghiên cứu, tác giả đã hồn thành chương trình
khóa học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lí giáo dục tại Khoa Tâm lí giáo dục - Đại
học Sư phạm TP.HCM và hoàn thành luận văn “Quản lí hoạt động dạy học
mơn Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh”.
Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến Lãnh đạo và
Q Thầy Cơ trường Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, Lãnh đạo và
Quý Thầy Cô giáo các trường THPT Củ Chi, THPT Tân Thơng Hội, THPT
Quang Trung, THPT Phú Hịa, huyện Củ Chi, TP HCM đã tạo điều kiện và giúp
đỡ tơi hồn thành luận văn.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến Tiến sĩ
Hoàng Thị Nhị Hà - người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình, giúp đỡ tơi
hồn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn tập thể lớp Thạc sĩ Quản lí Giáo dục – K24, đã giúp
đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu để hồn thành luận văn.
Tuy đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn trong luận văn khơng tránh khỏi
thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo và góp ý của Quý Thầy Cô và
các bạn đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn !
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2015
Tác giả

Trương Thị Thu Trang


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn
Mục lục

Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu đồ
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................ 1 
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................... 3 
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 
4. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................................. 3 
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................... 3 
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................................ 4 
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................................... 4 
8. Cấu trúc của luận văn ................................................................................................... 6 
NỘI DUNG ........................................................................................................... 7 
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MƠN TIN HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ......... 7 
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................................... 7 
1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước ................................................................................. 7 
1.1.2. Nghiên cứu trong nước ................................................................................. 8 
1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................................ 10 
1.2.1. Hoạt động dạy học ....................................................................................... 10 
1.2.2. Hoạt động dạy học môn Tin học .............................................................. 12 
1.2.3. Quản lí hoạt động dạy học ......................................................................... 12 
1.2.4. Quản lí hoạt động dạy học mơn Tin học ................................................ 13 
1.3. Lí luận về hoạt động dạy học mơn Tin học ở trường THPT ........................ 14 


1.3.1. Vai trị, mục tiêu của mơn Tin học trong trường THPT ..................... 14 
1.3.2. Cấu trúc nội dung chương trình của môn Tin học trong trường
THPT ............................................................................................................... 17 
1.3.3. Phương pháp, phương tiện dạy học môn Tin học trong trường

THPT ............................................................................................................... 17 
1.3.4. Hình thức tổ chức dạy học mơn Tin học trong trường THPT........... 20 
1.3.5 Kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Tin học của học sinh ........... 20 
1.4. Quản lí hoạt động dạy học mơn Tin học ở trường THPT ............................. 21 
1.4.1. Quản lí mục tiêu, kế hoạch hoạt động dạy học môn Tin học ở
trường THPT ................................................................................................. 21 
1.4.2. Quản lí hoạt động giảng dạy của giáo viên mơn Tin học................... 24 
1.4.3. Quản lí hoạt động học mơn Tin học của học sinh ................................ 26 
1.4.4. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn của giáo viên Tin học................... 27 
1.4.5. Quản lí kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Tin học..................... 28 
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến cơng tác quản lí hoạt động dạy học mơn
Tin học ở trường THPT .......................................................................................... 29 
1.5.1. Yếu tố khách quan........................................................................................ 29 
1.5.2. Yếu tố chủ quan ............................................................................................ 31 
Tiểu kết Chương 1 ............................................................................................... 33 
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIN HỌC Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN CỦ CHI, TP. HCM ........... 34 
2.1 Khái quát về mẫu khảo sát...................................................................................... 34 
2.1.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế – xã hội và giáo dục – đào
tạo huyện Củ Chi .......................................................................................... 34 
2.1.2. Tổng quan về mẫu khảo sát các Trường THPT ở huyện Củ Chi .... 35 
2.1.3. Tổ chức điều tra khảo sát ........................................................................... 37 
2.2 Thực trạng hoạt động dạy học môn Tin học ở các trường THPT huyện
Củ Chi, TP. HCM .................................................................................................... 39 


2.2.1. Thực trạng thực hiện kế hoạch, nội dung dạy học môn Tin học ...... 39 
2.2.2. Thực trạng sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học môn Tin
học .................................................................................................................... 42 
2.2.3. Thực trạng hình thức tổ chức dạy học mơn Tin học ........................... 46 

2.2.4. Thực trạng kiểm tra việc học tập môn Tin học của học sinh ............ 47 
2.3. Thực trạng quản lí hoạt động dạy học mơn Tin học ở các trường
THPT huyện Củ Chi, TP. HCM ........................................................................... 49 
2.3.1. Thực trạng quản lí mục tiêu, kế hoạch HĐDH mơn Tin học ............ 50 
2.3.2. Thực trạng quản lí hoạt động giảng dạy mơn Tin học ........................ 53 
2.3.3. Thực trạng quản lí hoạt động học môn Tin học.................................... 56 
2.3.4. Thực trạng quản lí tổ chun mơn mơn Tin học .................................. 57 
2.3.5. Thực trạng quản lí đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên
môn cho giáo viên môn Tin học ............................................................... 58 
2.3.6. Thực trạng quản lí phương thức kiểm tra kết quả học tập của HS .. 60 
2.3.7. Thực trạng quản lí cơ sở vật chất phục vụ dạy học môn Tin học .... 61 
2.4. Đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các
trường THPT huyện Củ Chi, TP. HCM ............................................................. 63 
2.4.1. Những điểm mạnh, điểm yếu .................................................................... 63 
2.4.2. Nguyên nhân của thành công và hạn chế ............................................... 65 
Tiểu kết Chương 2 ............................................................................................... 67 
Chương 3. BIỆN PHÁP GĨP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÍ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN CỦ CHI, TP. HCM ...................................................................... 68 
3.1. Cơ sở đề ra biện pháp ............................................................................................. 68 
3.1.1. Định hướng phát triển giáo dục ................................................................ 68 
3.1.2. Cơ sở lí luận ................................................................................................... 68 
3.1.3. Cơ sở thực tiễn qua khảo sát thực trạng ................................................. 69 
3.2. Nguyên tắc lựa chọn biện pháp ............................................................................ 70 


3.2.1. Nguyên tắc về mặt pháp lí.......................................................................... 70 
3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 70 
3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................. 70 
3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 70 

3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển ......................................................... 71 
3.2.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả........................................................... 71 
3.3. Một số biện pháp ..................................................................................................... 71 
3.3.1. Nâng cao năng lực cho đội ngũ GV Tin học ......................................... 71 
3.3.2. Tăng cường cơng tác quản lí, chỉ đạo chun mơn đối với tổ bộ
môn Tin học................................................................................................... 72 
3.3.3. Tăng cường cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học ................... 75 
3.3.4. Tăng cường hướng dẫn phương pháp học môn Tin học đối với
HS..................................................................................................................... 77 
3.3.5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập môn Tin học
của học sinh ................................................................................................... 78 
3.3.6. Tăng cường CSVC và các phương tiện phục vụ dạy học môn
Tin học ............................................................................................................ 79 
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 81 
3.5. Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....................... 81 
Tiểu kết Chương 3 ............................................................................................... 85 
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................. 86 
1. Kết luận.......................................................................................................................... 86 
2. Kiến nghị ....................................................................................................................... 87 
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo .................................................................. 87 
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh ................... 87 
2.3. Đối với cán bộ quản lí trường THPT ......................................................... 88 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 89 


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT

ĐỌC LÀ

CBQL

Cán bộ quản lí

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

CSVC

Cơ sở vật chất

GV

Giáo viên

GDĐT

Giáo dục đào tạo

HĐDH

Hoạt động dạy học

HĐGD

Hoạt động giảng dạy

HS

Học sinh

PPGD

Phương pháp giảng dạy

QL

Quản lí

TB

Trung bình

THPT

Trung học phổ thơng

TP HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

TTCM

Tổ trưởng chun mơn

TW

Trung ương

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2. 1. Đánh giá về kế hoạch, nội dung hoạt động dạy học môn Tin học .... 40 
Bảng 2. 2. Đánh giá về thực trạng chuẩn bị nội dung dạy học môn Tin học
tại các trường THPT huyện Củ Chi – TPHCM .................................. 41 
Bảng 2. 3. Đánh giá về phương pháp, phương tiện dạy học môn Tin học ......... 42 
Bảng 2. 4. Đánh giá của GV về cách gây hứng thú cho HS trong giờ học
môn Tin học ........................................................................................ 44 
Bảng 2. 5.Đánh giá về phổ biến và khuyến khích GV Tin học đổi mới
PPGD .................................................................................................. 46 
Bảng 2. 6. Đánh giá thực trạng về hình thức tổ chức dạy học môn Tin học ...... 46 
Bảng 2. 7. Đánh giá thực trạng về trình độ HS đối với bộ môn Tin học của
Nhà trường .......................................................................................... 47 
Bảng 2. 8. Đánh giá về kiểm tra việc học tập môn Tin học của học sinh ........... 48 
Bảng 2. 9. Đánh giá việc quản lí hoạt động dạy học mơn Tin học tại các
trường THPT huyện Củ Chi – TPHCM .............................................. 49 
Bảng 2. 10. Đánh giá về quản lí mục tiêu hoạt động dạy học môn Tin học ....... 50 
Bảng 2. 11. Kết quả kiểm tra đánh giá kế hoạch hoạt động dạy học môn Tin
học ở trường THPT huyện Củ Chi, TP. HCM .................................... 52 
Bảng 2. 12. Đánh giá của CBQL về mức độ Nhà Trường chỉ đạo giáo viên
trong việc lựa chọn hoặc biên soạn lại giáo trình dạy học môn
Tin học ................................................................................................ 53 
Bảng 2. 13. Đánh giá của CBQL về giáo án sử dụng dạy môn Tin học ............. 53 
Bảng 2. 14. Đánh giá của GV về mức độ cập nhật chương trình của các
phần mới tương thích với nội dung chương trình mơn Tin học ......... 54 
Bảng 2.15. Đánh giá về mục tiêu thực hiện dự giờ, góp ý rút kinh nghiệm
cho các giáo viên Tin học ................................................................... 55

Bảng 2. 16. Đánh giá mức độ phù hợp số lượng học sinh/ lớp học trong giờ
thực hành bộ môn Tin học .................................................................. 56 
Bảng 2. 17. Đánh giá về quản lí hoạt động tổ chun mơn mơn Tin học........... 57 
Bảng 2. 18 Ý kiến của CBQL về việc nâng cao trình độ chun mơn cho
giáo viên Tin học................................................................................. 58 
Bảng 2. 19. Ý kiến của GV về thời gian dành cho việc nâng cao trình độ
chun mơn và nghiệp vụ dạy học bộ môn Tin học ........................... 59 
Bảng 2. 20. Đánh giá mức độ phù hợp về phương thức kiểm tra học sinh
đối với bộ môn Tin học của Nhà trường ............................................. 60 
Bảng 2. 21. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ dạy học môn Tin học tại các
trường THPT huyện Củ Chi, TP. HCM .............................................. 61 
Bảng 2. 22. Đánh giá về thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ
dạy học bộ môn Tin học của Nhà trường ........................................... 62 
Bảng 3. 1. Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất....................... 82 
Bảng 3. 2. Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ......................... 83 


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biều đồ 2. 1. Biều đồ về giới tính và trình độ của CBQL và TTCM.................. 35 
Biều đồ 2. 2. Biểu đồ về trình độ Tin học và độ tuổi của CBQL và TTCM....... 35 
Biều đồ 2. 3. Biếu đồ thể hiện trình độ Tin học của GV .................................... 36 
Biều đồ 2. 4. Biểu đồ về mẫu khảo sát theo giới tính và trình độ của GV ......... 36 
Biều đồ 2. 5. Biều đồ thể hiện độ tuổi và thâm niên nghề nghiệp của GV ........ 36 
Biều đồ 2. 6. Biểu đồ thể hiện trình độ học sinh đối với bộ môn Tin học .......... 48 
Biều đồ 2. 7. Biểu đồ thể hiện số lượng học sinh/ lớp học trong giờ thực
hành bộ môn Tin học. ................................................................... 56 
Biều đồ 2. 8. Biểu đồ thể hiện thời gian GV dành cho việc học tập nâng
cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ dạy học môn Tin học ...... 59 

1

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh Cơng nghiệp hóa - Hiện đại
hóa và hội nhập quốc tế với mục tiêu đến 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước
công nghiệp theo hướng hiện đại. Giáo dục - Đào tạo giữ vai trị đặc biệt quan
trọng: Giáo dục đóng vai trị chủ yếu trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao ý thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm với bản
thân và cộng đồng, đặt nền tảng cho sự đổi mới và phát triển khoa học cơng
nghệ của đất nước đồng thời có tác dụng mạnh mẽ đến tiến trình phát triển quốc
gia.Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, chỉ rõ yêu cầu cấp bách cũng như lâu dài
là “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản
lí, nội dung, phương pháp dạy và học, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội
hóa, chấn hưng nền giáo dục Việt Nam”.
Thế kỷ XXI đã được khởi đầu bằng sự bùng nổ của tri thức, khoa học và
cơng nghệ, như: tồn cầu hóa cơng nghệ thơng tin (CNTT) và công nghệ sinh
học, làm cho nền kinh tế thế giới ngày càng chuyển mạnh thành nền kinh tế tri
thức, điều đó đang làm thay đổi mọi hoạt động của đời sống xã hội.
Cuộc cách mạng Khoa học – Công nghệ đang phát triển mạnh mẽ với
những bước nhảy vọt đưa thế giới chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp sang kỷ
nguyên thông tin và phát triển tri thức, đồng thời tác động đến tất cả các lĩnh
vực, làm biến đổi nhanh chóng và sâu sắc đời sống vật chất và tinh thần xã hội.
Khoảng cách giữa các phát minh Khoa học – Công nghệ và áp dụng vào thực
tiễn ngày càng thu hẹp, kho tàng kiến thức của nhân loại ngày càng đa dạng,
phong phú và tăng theo cấp số nhân. Sự phát triển mạnh mẽ của Khoa học –
Công nghệ và sự hội nhập của nền kinh tế tri thức càng thu hút nhu cầu học tập,
nắm bắt tri thức hiện đại của tất cả mọi người.
Sự phát triển nhanh chóng của kinh tế - xã hội, những nhu cầu về nguồn lực
có trình độ cao địi hỏi giáo dục phải thay đổi. Giáo dục tập trung vào con người

2

và sự phát triển của con người. Ở mỗi quốc gia, xã hội đang đòi hỏi một hệ
thống giáo dục mới với nội dung và phương pháp giáo dục phù hợp, thích nghi
được với mơi trường xã hội ln ln thay đổi.
Tin học là phương tiện không thể thiếu qua việc giúp mọi người học tập,
nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực khác nhau về văn hóa, khoa học kỹ thuật và cả
giải trí, giao lưu.
Ở trường trung học phổ thơng (THPT), mơn Tin học được triển khai ở tồn
cấp như mơn học văn hóa chính qui, nhằm giúp học sinh có kiến thức chung về
mơn Tin học có các kỹ năng trong việc vận dụng công nghệ thông tin trong quá
trình học tập: tra cứu tài liệu, làm bài tập trắc nghiệm, ứng dụng công nghệ trong
học tập và đời sống. Tuy nhiên, trong điều kiện số học sinh khá đơng ở mỗi lớp,
số lượng máy tính thực hành có hạn, thời gian tồn tại của nội dung chương trình
ngắn bởi tốc độ phát triển phần mềm của nền công nghệ Tin học trên thế giới rất
cao. Điều đó làm cho các trường khó khăn trong việc đầu tư cơ sở vật máy vi
tính, phần mềm chuyên dụng và bồi dưỡng đội ngũ cho phù hợp với thực tiễn
phát triển của cơng nghệ thơng tin. Chính vì vậy, việc quản lí hoạt động dạy học
(HĐDH) mơn Tin học ở các trường THPT đạt hiệu quả cao là vấn đề đòi hỏi
cơng tác quản lí dạy học mơn Tin học phải có tính linh hoạt, mềm dẻo thì chất
lượng dạy và học môn Tin học mới đạt theo yêu cầu nhà trường đề ra.
Đối với các trường THPT huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh, việc quản lí
hoạt động dạy học mơn Tin học cũng có nhiều đặc thù. Dù đã có một vài hội
thảo giữa Ban giám hiệu của các trường về biện pháp hiệu quả cho hoạt động
quản lí mơn Tin học nhưng thực tế q trình quản lí dạy học môn Tin học chưa
đáp ứng được yêu cầu, tính hiệu quả chưa cao, chưa tạo được nề nếp và chưa thu
hút sự quan tâm của phần lớn học sinh, điều này là vấn đề đặt ra cho lãnh đạo
các trường và các cấp bởi còn nhiều hạn chế trong cơng tác quản lí việc dạy học

mơn Tin học.


3

Với những lí do trên, tơi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lí hoạt động dạy
học mơn Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh ” làm
luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lí giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Khảo sát thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các trường
THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động dạy học mơn Tin học ở các trường
THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lí hoạt động dạy học ở các trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Cơng tác quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các trường THPT huyện
Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Quản lí HĐDH Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh
bên cạnh các mặt tích cực (GV nhiệt tình, có trách nhiệm thực hiện kế hoạch dạy
học…) vẫn cịn có những khó khăn, hạn chế trong việc thực hiện các công tác
lập kế hoạch, tổ chức bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn, hướng dẫn
phương pháp học, kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập của học sinh.
Từ việc đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học ở các trường THPT
huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh, có thể đề xuất các biện pháp góp phần nâng
cao hiệu quả cơng tác quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các trường
THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các
trường THPT.


4

5.2. Đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các trường
THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.
5.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động dạy học
mơn Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở các
trường: THPT Củ Chi, THPT Tân Thông Hội, THPT Quang Trung, THPT Phú
Hịa huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.
Thời gian: 2014– 2015.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận
7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc
Quan điểm này được vận dụng trong nhóm phương pháp nghiên cứu lí
thuyết và nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn của đề tài. Tiếp cận quan
điểm hệ thống – cấu trúc giúp người nghiên cứu tìm hiểu được mối liên hệ chặt
chẽ giữa quản lí HĐDH mơn Tin học với quản lí các hoạt động khác ở một số
trường THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh, cũng như xem xét cơng tác quản
lí nhà trường là một hệ thống, trong đó quản lí HĐDH mơn Tin học là một hệ
thống con với các yếu tố hợp thành. Từ đó giúp tìm hiểu chính xác thực trạng
quản lí HĐDH mơn Tin học ở trường THPT.
7.1.2. Quan điểm thực tiễn
Quan điểm tiếp cận thực tiễn giúp phát hiện những ưu điểm, mâu thuẫn,
tồn tại trong cơng tác quản lí HĐDH Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi,
từ đó đề xuất được các biện pháp phù hợp với thực tiễn các trường THPT

Thành phố Hồ Chí Minh.
7.1.3. Quan điểm lịch sử – logic
Quan điểm tiếp cận lịch sử-logic giúp người nghiên cứu xác định phạm vi
không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể để điều tra thu thập số liệu


5

chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu đề tài, đồng thời trình bày cơng trình
nghiên cứu theo một trình tự logic.
7.2. Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Phân tích, so sánh, khái qt hóa và tổng hợp các cơng trình nghiên cứu,
các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, của ngành giáo dục, của các
cấp quản lí, các tài liệu, giáo trình tham khảo và thơng tin trên mạng Internet có
liên quan đến việc thực hiện đề tài.
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu
a) Mục đích điều tra:
Thu thập thông tin, số liệu, tư liệu về thực trạng quản lí HĐDH mơn Tin
học và biện pháp quản lí HĐDH môn Tin học ở một số trường THPT tại huyện
Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh nhằm minh chứng cho giả thuyết khoa học.
b) Nội dung điều tra:
Thực trạng HĐDH mơn Tin học và cơng tác quản lí HĐDH mơn Tin học ở
một số trường THPT huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, những ưu điểm,
hạn chế và nguyên nhân.
Khảo sát tính cần thiết và khả thi của hệ thống các biện pháp đề xuất.
c) Mẫu nghiên cứu:
Điều tra cán bộ quản lí (CBQL), tổ trưởng chun mơn (TTCM), giáo viên
(GV) của 04 trường: THPT Củ Chi, THPT Tân Thơng Hội, THPT Quang Trung,

THPT Phú Hịa trong huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh.
7.2.2.2. Phương pháp quan sát
Phương pháp quan sát nhằm thu thập thông tin qua việc quan sát hoạt động
quản lí dạy học mơn Tin học ở một số trường THPT.
7.2.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phương pháp phỏng vấn là phương pháp lấy ý kiến một số nhà quản lí có


6

kinh nghiệm, lãnh đạo và chuyên viên trong việc đề xuất các biện pháp mang
tính đột phá, cấp bách trong việc nâng cao chất lượng quản lí HĐDH mơn Tin
học ở các trường THPT.
7.2.3. Phương pháp thống kê toán học
Phương pháp thống kê toán học là phương pháp sử dụng tốn thống kê để
xử lí các dữ liệu thu thập được. Đề tài sử dụng phần mềm SPSS for Win phiên
bản 13.0
8. Cấu trúc của luận văn: Luận văn được cấu trúc bởi 3 phần chính:
- Mở đầu: Lí do chọn đề tài và những vấn đề định hướng nghiên cứu.
- Nội dung: Gồm 3 chương:
+ Chương 1: Cơ sở lí luận về QL HĐDH mơn Tin học ở các trường THPT
+ Chương 2: Thực trạng QL HĐDH môn Tin học ở các trường THPT
huyện Củ Chi, TP. HCM
+ Chương 3: Một số biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả QLHĐDH môn
Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP HCM.
- Kết luận và kiến nghị
- Tài liệu tham khảo
- Phụ lục

7

NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIN HỌC TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ngồi nước
Quản lí là một hoạt động chỉ có trong xã hội lồi người. Ở đâu có con người
ở đó có QL. Vì vậy QL là một hoạt động đặc trưng bao trùm lên mọi mặt đời
sống xã hội, trong đó có giáo dục.
Khi xã hội phát triển thì giáo dục ngày càng được quan tâm về mọi mặt.
Vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng dạy học
nói riêng trong các nhà trường từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước
trên thế giới. Các nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu trên thế giới đều thấy rõ vai trò,
động lực của giáo dục trong phát triển kinh tế - xã hội. Thậm chí nền kinh tế tri
thức đang trở thành một thành phần quan trọng trong sự phát triển của đất nước.
Trước yêu cầu của xã hội và nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo, nhiều cơng trình
của các nhà nghiên cứu ở nước ngồi đã được cơng bố như: M.I.Kơnđacốp, Cơ
sở lí luận khoa học quản lí giáo dục, trường cán bộ quản lí giáo dục và viện
khoa học giáo dục 1984; Harld – Kôntz, Những vấn đề cốt yếu về quản lí, nhà
xuất bản khoa học kỹ thuật 1992; Tác phẩm “ Kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu
trưởng” Xukhômlinxki ( dịch và xuất bản năm 1981) đã đưa ra nhiều tình huống
QL giáo dục và QL dạy học trong nhà trường, trong đó các tác giả đã bàn nhiều
về phương pháp thực hiện mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học, đặc biệt
là vấn đề phân công trong QL dạy học. Trong thời gian qua có nhiều cơng trình
nghiên cứu, hội thảo khoa học, tài liệu của các nhà khoa học, các tác giả nước
ngoài đã cơng bố, có thể kể đến một số kết quả nghiên cứu, bài viết đề cập đến
công tác quản lý hoạt động dạy học:
 Tác giả Fred C. Lunenburg và Allan C. Ornstein với cuốn “Educational

8

Administration – concepts and Practices”, phân tích khái niệm quản lý
giáo dục và thực hành quản lý giáo dục.
 Tác giả Peter Earley và Dick Weindling với “Understanding School
Leadership” đã chú trọng đề cập về sự lãnh đạo trong nhà trường, lãnh
đạo giáo dục.
 Đại học California với “Undergraduate Instruction and Faculty Teaching
Activities 2001” cho rằng việc quản lý chất lượng giảng dạy xuất phát từ
quan điểm tất cả vì người học, hướng vào kết quả học tập của học sinh.
Những đóng góp của các cơng trình nghiên cứu, bài viết, tham luận của các
nhà khoa học, tác giả nước ngồi rất có giá trị trong cơng tác nghiên cứu và hầu
hết các tài liệu này đã phác họa các khuynh hướng, cách thức tổ chức hoạt động
giảng dạy, quản lý hoạt động dạy học, quản lý nhà trường và quản lý giáo dục.
Tuy nhiên, do sự không giống nhau về truyền thống văn hóa, trình độ của nền
kinh tế, hoàn cảnh xã hội cho nên việc vận dụng cần được nghiên cứu thấu đáo
và phải khẳng định rằng không có một cơng thức hay một tài liệu nào là chuẩn
mực. Trong q trình nghiên cứu tơi chưa tìm được tài liệu nào nghiên cứu về
QL HĐDH môn Tin học ở các trường THPT nước ngoài.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Trước hết phải nói đến tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về QL giáo dục
và dạy học. Bằng việc vận dụng sáng tạo Triết học Mác – Lênin và kế thừa tinh
hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến, Người đã để lại cho nền giáo dục cách
mạng Việt Nam những tư tưởng có giá trị cao trong quá trình phát triển lý luận
giáo dục và dạy học.
Dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, các nhà khoa học Việt Nam đã tiếp cận QL giáo dục và QL trường học
chủ yếu dựa trên nền tảng lý luận giáo dục học.
Trong các nhà trường phổ thông, HĐDH là hoạt động trọng tâm. QL

9

HĐDH mơn Tin học cũng có nhiều điểm tương đồng với QL HĐDH các mơn
học khác. Chính vì vậy cũng có rất nhiều CBQL trường THPT trong cả nước tập
trung nghiên cứu về các biện pháp QL nhà trường, trong đó có QL HĐDH.
Trong q trình thực hiện luận văn, tơi đã tham khảo một số cơng trình nghiên
cứu, tài liệu, giáo trình, luận án, luận văn, bài viết cụ thể như sau:
+ Luận văn thạc sỹ của tác giả Đinh Thị Tuyết Mai với đề tài “Các biện
pháp quản lí hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường THPT ở tỉnh Thái
Nguyên” (2002);
+ Luận văn thạc sỹ của tác giả Phạm Hoàng Phương với đề tài “Một số biện
pháp quản lí hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường THPT huyện ứng
Hòa tỉnh Hà Tây”.....
+ Luận văn thạc sỹ của tác giả Trần Lê Duy Khiêm với đề tài “Thực trạng
quản lí việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin vào giảng dạy của hiệu trưởng
trường THPT tại Cần Thơ”
+ Luận văn thạc sỹ của tác giả Võ Hoàng Phi Long với đề tài “Thực trạng
cơng tác quản lí hoạt động giảng dạy môn Tin học tại các trường THPT ở Thành
phố Mỹ Tho, Tỉnh Tiền Giang”.
Các tài liệu trên dù mang tính khái quát hay chỉ đề cập tới một khía cạnh
nào đó trong QL giáo dục nói chung và QL HĐDH nói riêng. Đó là những cơng
trình có giá trị về lý luận và thực tiễn. Qua quá trình học tập và nghiên cứu các
tài liệu, các cơng trình nghiên cứu của các tác giả tơi thấy chưa thể bao quát hết
được các đặc thù riêng của từng khu vực, từng vùng miền. Đối với các trường
THPT ở huyện Củ Chi, TP. HCM chưa có một nghiên cứu nào về vấn đề QL
HĐDH mơn Tin học. Vì vậy, trong khuôn khổ luận văn này sẽ đi sâu hơn về cơ
sở lý luận của công tác QL HĐDH mơn Tin học ở trường THPT, để tìm hiểu
thực trạng QL HĐDH môn Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP.

HCM và từ đó đề xuất một số biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả cơng tác
QL HĐDH môn Tin học ở các trường THPT huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh.


10

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Hoạt động dạy học
1.2.1.1 Khái niệm dạy học
Nhiều nhà khoa học đã tiếp cận khái niệm dạy học từ cơ sở của lí luận của
quá trình giáo dục tổng thể. Mặt khác, xét quan hệ giữa các thành tố cấu trúc của
hoạt động, một số tác giả đã luận giải về nội hàm của khái niệm dạy học từ những
góc độ khoa học khác nhau như: giáo dục học, tâm lí học, điều khiển học,...
Tiếp cận dạy học từ góc độ giáo dục học “ Dạy học – một trong các bộ phận
của q trình tổng thể giáo dục nhân cách tồn vẹn – là quá trình tác động qua
lại giữa giáo viên và học sinh nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học,
những kỹ năng và kỹ xảo hoạt động nhận thức và thực tiễn, để trên cơ sở đó hình
thành thế giới quan, phát triển năng lực sáng tạo và xây dựng phát triển các
phẩm chất của nhân cách người học theo mục đích giáo dục” [45, tr.22].
Như vậy, dạy học là khái niệm chỉ quá trình hoạt động chung của người dạy
và người học.
Tiếp cận dạy học từ góc độ tâm lí học: Dạy học được hiểu là sự biến đổi
hợp lí hoạt động và hành vi của người học trên cơ sở cộng tác hoạt động và hành
vi của người dạy và người học.
Tiếp cận dạy học từ góc độ điều khiển học: “ Dạy học là q trình cộng tác
giữa thầy và trị nhằm điều khiển – truyền đạt và tự điều khiển – lĩnh hội tri
thức nhân loại nhằm thực hiện mục đích giáo dục” [ 17, tr 51].
1.2.1.2. Hai thành tố của hoạt động dạy học
a) Hoạt động dạy
HĐDH là sự tổ chức, điều khiển tối ưu quá trình học sinh lĩnh hội tri thức,

hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Vai trò chủ đạo của hoạt động dạy
với ý nghĩa là tổ chức và điều khiển quá trình học tập của học sinh, giúp cho họ
nắm được kiến thức, hình thành kỹ năng, thái độ. HĐDH có chức năng kép
truyền đạt và điều khiển. Nội dung dạy học được thực hiện trong một môi trường


11

thuận lợi, chính là nhà trường, ở đó được thực hiện một nội dung chương trình
qui định, phù hợp với từng lứa tuổi. Hoạt động dạy của giáo viên thực chất gồm
hai hoạt động :
 GV nghiên cứu nội dung sách giáo khoa, trình độ HS, điều kiện của giáo
viên, tài liệu tham khảo, nắm vững các phương pháp dạy, lựa chọn phương
pháp dạy phù hợp với các điều kiện trên. Trên cơ sở đó GV xây dựng một
phương án thích hợp nhất để dạy từng bài cụ thể cho từng lớp.
 Giáo viên phối hợp hoạt động với học sinh trên lớp, đây là quá trình giảng
dạy của giáo viên. Giáo viên nêu vấn đề, giảng dạy kiến thức mới, rèn luyện
kỹ năng, củng cố kiến thức, hướng dẫn học sinh tự học. Trong quá trình
giảng dạy, các hoạt động của giáo viên được phối hợp nhịp nhàng với hoạt
động của học sinh. Giáo viên càng tăng cường việc hướng dẫn chỉ đạo thì
học sinh càng có nhiều thời gian hoạt động tìm hiểu kiến thức, rèn luyện kỹ
năng thực hành.
b) Hoạt động học
Hoạt động học là quá trình tự điều khiển tối ưu sự chiếm lĩnh khái niệm
khoa học bằng cách đó hình thành cấu trúc tâm lí mới, phát triển nhân cách tồn
diện. Vai trị tự điều khiển của hoạt động học thể hiện ở sự tự giác, tích cực tự
lực và sáng tạo dưới sự điều khiển của thầy, nhằm chiếm lĩnh khái niệm khoa
học bằng hoạt động tự lực, sáng tạo của học sinh để đạt được 3 mục đích : tri
thức - kỹ năng - thái độ.
Hoạt động học có hai chức năng thống nhất là lĩnh hội và tự điều khiển. Nội

dung của hoạt động học bao gồm toàn bộ hệ thống khái niệm khoa học của từng
bộ môn, với phương pháp phù hợp để biến kiến thức nhân loại thành học vấn của
bản thân. Hoạt động học của học sinh bao gồm:
 Phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp, học sinh tiếp thu các kiến thức,
kỹ năng mới.


12

 HS tự học ở nhà để hiểu sâu, mở rộng kiến thức, vận dụng kiến thức mới
để giải các bài tập. HS ghi nhớ các kiến thức, kỹ năng cơ bản để có thể
biểu đạt lại thành lời nói, chữ viết cho giáo viên và người khác hiểu được.
Quá trình học là quá trình học sinh biến kinh nghiệm xã hội lịch sử loài
người thành kiến thức, kinh nghiệm bản thân, từ đó mà hình thành và phát triển
nhân cách.
1.2.2. Hoạt động dạy học môn Tin học
 Hoạt động dạy môn Tin học:
Việc giảng dạy Tin học nhằm cung cấp các kiến thức phổ thơng và hình
thành các kỹ năng cơ bản về Tin học, CNTT và truyền thông cho học sinh làm
cơ sở ban đầu cho việc đào tạo nguồn nhân lực tương lai, đáp ứng yêu cầu cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hướng đến nền kinh tế tri thức trong bối cảnh
xã hội ngày càng chịu tác động mạnh mẽ của các thành tựu công nghệ thông tin
và truyền thông.
 Hoạt động học môn Tin học
Hoạt động học mơn Tin học là q trình học sinh chiếm lĩnh các kiến thức,
sự hiểu biết về Tin học biến chúng thành tri thức, kĩ năng cơ bản của cá nhân
thông qua sự hướng dẫn, chỉ đạo và điều khiển của giáo viên giảng dạy bộ môn
Tin học.
Như vậy có thể nêu lên khái niệm về hoạt động dạy học môn Tin học là:
“Hoạt động dạy học Tin học là sự tổ chức, điều khiển, truyền đạt kiến thức, kỹ

năng về Tin học của giáo viên để giúp học sinh có thể lĩnh hội và vận dụng một
cách tốt nhất kiến thức môn Tin học nhằm đạt mục tiêu dạy học mơn Tin học”.
1.2.3. Quản lí hoạt động dạy học
Trong trường học mọi hoạt động đều hướng vào phục vụ hoạt động dạy học
và QL trường học trọng tâm là QL HĐDH.
QL dạy học là QL một hoạt động với tư cách là một hệ thống toàn vẹn, bao
gồm các nhân tố cơ bản: mục đích, nhiệm vụ, nội dung dạy học, thầy với hoạt


13

động dạy, trò với hoạt động học, các phương pháp và các phương tiện dạy học,
các hình thức tổ chức dạy học, phương thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập.
Theo tác giả Đỗ Bích Ngọc “Quản lí quá trình dạy học là một bộ phận cấu
thành chủ yếu của tồn bộ hệ thống quản lí q trình giáo dục và đào tạo trong
trường học. Quá trình thực hiện các chức năng tổng hợp, phát triển nhân cách,
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài’’ [41, tr.41].
Bản chất của quá trình dạy học là sự thống nhất biện chứng của dạy và học
được thể hiện bằng sự hợp tác giữa dạy và học theo lôgic khách quan của nội
dung.
Như vậy quản lí HĐDH là QL hoạt động sư phạm của người thầy và hoạt
động học tập rèn luyện của trị, để hình thành và phát triển nhân cách học sinh.
1.2.4. Quản lí hoạt động dạy học môn Tin học
Đối với thế hệ thanh thiếu niên hiện nay, những người sẽ làm chủ xã hội
trong thế kỷ 21, thế kỷ “xã hội Tin học hóa” thì Tin học đóng một vai trị quan
trọng trong nền học vấn của thanh thiếu niên. Sự hiểu biết về Tin học thể hiện
trong bốn điểm:
 Có khả năng hiểu và sử dụng các nguồn thơng tin được cung cấp;
 Có khả năng chọn lọc, tổ chức và xử lí thơng tin, không bị lạc trong thế giới
tràn ngập thông tin;

 Hiểu được tầm quan trọng của các thông tin và có thái độ đúng đắn, có trách
nhiệm khi tạo ra thông tin mới, tránh gây nhiễu cho xã hội.
 Nắm được những tri thức căn bản về công cụ xử lí thơng tin nói chung và sử
dụng máy tính điện tử nói riêng để học tập và sinh hoạt.
Như vậy trong việc đào tạo con người mới, vai trò bộ môn Tin học rất quan
trọng đối với công tác quản lí bộ mơn của nhà trường đặc biệt là trường THPT.
Thông qua môn Tin học, trước hết là giáo dục cho học sinh phương pháp
làm việc có kế hoạch, theo những chương trình định sẵn, là những điểm cơ bản


14

của tư duy thuật tốn. Đây là phẩm chất khơng những cần thiết cho học sinh mà
cho bất kỳ người nào muốn thành đạt trong nghiên cứu, sản xuất, quản lí. Đồng
thời những kỹ năng soạn thảo văn bản, lập bảng biểu, sơ đồ,…giúp cho học sinh
tạo ra và tổ chức, biểu diễn các thơng tin của mình thơng qua các thông tin đã
nhận được, và như vậy đã biến tri thức của xã hội thành hiểu biết của mình.
Như vậy có thể nêu lên khái niệm về quản lí dạy học mơn Tin học là:
“Quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở trường THPT là sự tác động hợp qui
luật, hướng có đích của chủ thể quản lí đến khách thể quản lí là giáo viên Tin
học và học sinh, nhằm đạt mục tiêu dạy học môn Tin học”
1.3. Lí luận về hoạt động dạy học mơn Tin học ở trường THPT
1.3.1. Vai trò, mục tiêu của mơn Tin học trong trường THPT
 Vai trị:
Mơn Tin học là mơn học có tính thực tiễn phổ dụng. Những tri thức và kĩ
năng Tin học cùng với những phương pháp làm việc trong Tin học đã trở thành
công cụ để học tập những môn học khác trong nhà trường, là công cụ của nhiều
ngành khoa học khác, là công cụ để hoạt động trong đời sống thực tế và vì vậy là
một thành phần khơng thể thiếu của trình độ văn hố phổ thơng của con người
mới. Về mặt tri thức và kĩ năng, môn Tin học trong nhà trường cần làm cho tất

cả mọi học sinh tốt nghiệp phổ thông trung học đều nắm được những yếu tố cơ
bản của Tin học, có khả năng ứng dụng cơng nghệ thông tin như công cụ học tập
và hoạt động, có thể nhanh chóng bước vào những ngành nghề địi hỏi sử dụng
công nghệ này. Cụ thể là học sinh có những hiểu biết về Tin học và máy tính
điện tử, có khái niệm về thuật giải và làm quen với tư duy thuật giải. Học sinh
biết lập trình để giải những bài toán đơn giản, trước hết là những bài tốn trong
sách giáo khoa Tốn, Lí, Hố,... từ đó chuẩn bị những tri thức kĩ năng và phong
cách làm việc cần thiết để sau này có thể đi sâu hơn về lĩnh vực lập trình. Học
sinh biết làm việc với một số hệ điều hành, một số phần mềm như soạn thảo văn
bản, bảng tính điện tử, hệ quản trị cơ sở dữ liệu.