Sử dụng sơ đồ tư duy nhằm phát huy tính tích cực cho học sinh trong dạy và học bộ môn hóa học lớp 12 trung học phổ thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HUỲNH THỊ MAI

SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY NHẰM PHÁT HUY
TÍNH TÍCH CỰC CHO HỌC SINH TRONG
DẠY VÀ HỌC BỘ MƠN HĨA HỌC
LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – 2010


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HUỲNH THỊ MAI

SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY NHẰM PHÁT HUY
TÍNH TÍCH CỰC CHO HỌC SINH TRONG
DẠY VÀ HỌC BỘ MƠN HĨA HỌC
LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Chun ngành

: Lí luận và phương pháp dạy học bộ mơn Hóa học

Mã số

: 62 14 10

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRANG THỊ LÂN

Thành phố Hồ Chí Minh – 2010


LỜI CÁM ƠN
Trong quủ trình nghiên cửu đẻ tài và hồỉĩ thành ìiiận văn, tác gia đã nhận
dỉiợc rát nhiêu lói động viên và sự giúp ổờ cua có TS. Trang Thị Lán. Với long biêt ưn
:áu sãc, tác gia xin gưi lời cám ơn cỏ đã tận tình lỉur/ng cỉún trong thòi gian qua.
Xin chán thành gưi lời cam ơn đèn quỷ thày cơ đã dìu dát, hiámg dán tác gia
voììg siiỏĩ quá trình học cao học và quỷ tháy cơ thuộc phịng Sau đại hục: dặc hiệt là
ỉhây PGS. TS. Trịnh Vân Biêu đà không ngừng dôn đỏc và chỉ dân dỏ tác giá hoàn
ỉhiện dê tài.
Xin gu'i lỏi cám ơn chân thành đẻn hạn bè, đỗng nghiỌp va gia dinh dã sát cánh
ten tác gia trong thời gian hồn thành luận văn nay.

Tp. Hó Cììí Minh, ỉhủììg ...nam 201 ỉ
Tác già luân van

Huỳnh Thị Mai


IVIỤC LỤC
Mí ĐÀU................................................................................................................................... 1
CÍƯƠNG l.co SỞ LÍ LLẠN VÀ THỊÍC TIÈN CLA ĐÈ TÀI

4

.1. Tông quan van đề nghiên cứu................................................................................. 4
.2. Co' sị' lí thuyết ve dạy học tích cực.........................................................................6
1.2.1 .Tính tích cực trong học tạp ..................................................................................6
1.2.2.Plurơng pháp dạ\ học tích cực ............................................................................ 8
1.2.3.Một sỏ phương pliáp \ à hìnli llnVc tỏ cliửc dạ> học tích cục .......................... 9
.3. Tirduy ..........................................................................................................................16
1.3.1.Khái nicni ............................................................................................................. 16
1.3.2.Các thao tác lư du>...............................................................................................1 7
1.3.3. I ir duy mơ rộng................................................................................................... 18
1.3.4. l ư diợ sáng tạo ................................................................................................... 1 8
.4. Trí nhó' .........................................................................................................................19
1.4.1. Dịnlì nghía ............................................................................................................I 9
1.4.2. Vai trị cua trí nhớ................................................................................................1 9
1.4.3. Các q trinh cơ han cua trí nhớ........................................................................20
1.4.4. Si) 1 I) hơ trợ trí nhớ ........................................................................................... 20
.5. So đồ tu duy (SĐTD) .............................................................................................. 21
1 5.1 .Khái quát \ c SI) 11)..............................................................................................21
5.2.NguvC'n lí hoạt dỏng cua não hộ và Sl) ri)...................................................... 22
5.3.Các bước thiết kc SDH) ....................................................................................23
5.4.1.ựi ích cua v ice sư dụng SD I I) trong dạ\ \ à học............................................25
5.5.So sánh SD I I) \ (Vi (irap dạ\ học........................................................................ 26
5.6. I hict kê Sỉ) 11) băng phân mem Mindịct Mindmanagcr............................... 27
.6. Thực trạng việc sử dụng SĐTD trong dạy và học hóa học ỏ truo'ng THPT...36
1.6.1. Mục dích dicu tra.................................................................................................. 36
1.6.2. Doi lirợng \ à phưcmg pháp dicu tra.................................................................. 36
1.6.3.Kẻt qua diêu tra.................................................................................................... 36
T m tăt chuông 1..................................................................................................................40
CIƯƠNG 2.THIÉT KÉ VÀ sử DỤNG sơ ĐỊ TƯ DLV VÀO DẠY VÀ HỌC

HĨA HOC LỚP 12 - CHƯƠNG TRÌNH co BAN ờ TRƯỜNG THPT......41


2.1. Thiết kế SĐTD dạy học hóa học lóp 12................................................................41
2.1.1. Thict kế Sl)TD cho kế hoạch nămhọc................................................................ 41
2.1.2. I hict kế Sỉ) I D bài Icn lớp hỏahọc .................................................................... 44
2.2. Sử dụng SĐTD trong dạy học hóa học................................................................47
2.2.1. 1 linh thức sư dụng SD ri) \ ào dạ> \ à học hóa học......................................... 47
2.2.2. Sư dụng Sl) I D \ ào dạy v à học hóa học...........................................................48
2.2.3. Qu> trinh sư dụng SD I I) v ào dạ> học hóa học..............................................49
2.3. Các SĐTD vẽ tay và vẽ bang phần mềm Mindjet Mindmanagcr................ 50
2.3.1. SDH) vò tay..................................................... ...................................................50
2.3.2.SD 11) vẽ băng phàn mcm Mindịct Mindmanagcr.......................................... 56
2.4. Một số giáo án hóa hục lóp 12 - chirong trình CO' bán có sứ dụng SĐTD...63
2.4.1.Hiict kc hài Icn lớp hóa học sư dựng

sn ri)..................................................... 63

2.4.2. Bài lèn lớp nghicn cứu kicn thức mói............................................................... 65
2.4.3.Bài học hồn ihiộn. cung cị và vận dụng kicn thức......................................... 76
2.4.4.Bài học khái qt va hệ thịng hóa kièn thưc................................................... 90
Tóm tắt chirong 2................................................................................................................... 95
CHllơNC 3. THỤC NGHIẸM

su

PHẠM...................................................................96

3.1. Mục dích, nhiệm vụ, nội dung thục nghiệm........................................................96
3.2. Đối tưọng thục nghiệm............................................................................................. 97

3.3. Tiến hành thực nghiệm............................................................................................. 98
3.3.1. Chuân bị..................................................................................................................98
3.3.2. l ien hành dạv thực nghiệm................................................................................. 99
3.3.3. l iến hành kiêm tra................................................................................................ 99
3.3.4. Xu' lí số liệu........................................................................................................... 99
3.4. Kết quả thực nghiệm................................................................................................101
3.5. Bài học kinh nghiệm...............................................................................................117
Tóm tat chưong 3................................................................................................................. 120
KÉTLƯẠN VÀ KIÉNNCHỊ........................................................................................... 121
TÀI LIẸLl THAM KHẢO
FHỤ LỤC

125


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỦ VIÉT TAT
dd

Dung dịch

i)C

Doi chứng

i)C

Diều chế (trong SD ĨD)

DIISP

Dại học Sư phạm

Ỉ)P

Da Phước

GV

:

Cìiáo \ iên

H.c

:

lúdrocacbon

lis

I ỉọc sinh

KLK

Kim loại kiêm

LT

:

Long 1 hói

Ncr

:

Nguyền Cịng rrứ

Ngtư

;

nguyCm lư

NXB

;

Nhà xuất han

I’M

phân mCmi

pp

Phương pháp

PPDIl

Phương pháp dạ\ học

ptpứ

phương trình phan ứng

PlỉIIl

Phương trinh hỏa học

SĐTD

:

S(3K

SDTD
Sách giáo khoa

SBT

:

Sách bài tập

rcvi.

:

Tính chât \ ật lí

'Pinh chất hỏa học

rCHlI
TG

:

'riiừi gian

IMPT

1 rung học Phơ thơng

TN

I hực nghiệm

1 p. UCM :

Thành phố Hồ Chí Minh

VD

Ví dụ

r

;
;

1 phút


DANH MỤC CÁC BẢNC
rang
Bàag 1.1.

Y kicn cua giáo \ icn \ è mức dộ sư dụng mộl sc> phương pháp dạy
học tích cực .............................................................................................

Báng 1.2.

Y kiịn cua giáo vicn vè mức dộ cũng nhir phạm \ i áp dụng cua
phương pháp grap dạ) học ...................................................................

Bang 1.3.

39

40

Y kiên cua giáo \ icn \ C mức dụ. cũng như hình thức ghi chép cua
học sinh trên lớp.....................................................................................

40

Bàng 3.1.

Danh sách GV \ à các lớp I'N. DC thann gia thực nghiệm..............

129

Bang 3.2.

Phân phôi bài kièm tra và đỏi tương thực nghiệm ............................

130

e 3.3.

Phàn phôi kct qua bài kicm tra sô 1.....................................................

132

Bang 3.4.

Phàn phôi lân suât lũy tích kct qua bài kièm tra số 1 ......................

133

Bang 3.5.

Phàn loại kct qua bài kicm tra sỏ 1.......................................................

133

Bang 3.6.

rỏng hợp các tham sô dặc trưng bài kiêm tra sô 1............................

133

Bang 3.7.

Phàn phôi kct qua bài kicm tra sơ 2.....................................................

1 34

Bang 3,8.

Phân phơi tàn st lũy tích kêt qua hài kiêm tra sô 2......................

134

Bang 3.9.

Phân loại kèt qua bài kiêm tra số 2.......................................................

135

Bang 3.10

Tông hợp các tham sô đặc trưng bài kiêm tra sô 2............................

135

Bang 3.11

Phân phôi kêt quà bài kiêm tra sô 3.....................................................

1 36

Bàng 3.12,

Phân phôi tân suât lũy tích kct qua bài kiêm tra số 3......................

136

Ba.ng 3.13

Phán loại kct qua bài kiêm tra so 3......................................................

1 36

Bang 3.14,

Tông hợp các tham sô đặc trưng bài kiêm tra sơ 3............................

137

Bang 3.15.

Phân phịi kết qua bài kiêm tra số 4......................................................

137

Bàng 3.16,

Phán phối tân suât lũy tích kct qua bài kiêm tra số 4.....................

138

Bang 3.17.

Phân loại kết qua bài kiêm tra số 4.......................................................

138


Bang 3.18.

l òng hựp các tham sò dặc trưng bài kicMii tra sỏ 4............................

1 39

Bang 3.19.

Phàn phôi kêt qua bài kicni tra sô 5.....................................................

1 39

Bang 3.20. Phàn phôi tàn suât lũ\- tích kcl qua bài kièm tra sị 5........................

140

Bang 3.21. Phân loại kèt qua bài kicm tra sô 5......................................................

140

Bãr.g 3.22. Tòng hợp các tham số dặc trưng bài kiêm tra số 5.............................

140

Bàng 3.23. Phân phôi kcl qua bài kiêm tra sỏ 6.....................................................

141

Bàng 3.24. Phân phơi tân st lũ\ tích kêt quả bài kiêm tra sô 6........................

141

Bàrg 3.25. Phân loại ket qua bài kiêm tra số 6......................................................

141

Bang 3.26. 'Bòng hợp các tham sô đặc trưng bài kiêm tra sỏ 6............................

142

Bang 3.27. 1'hỏng kc hình thức và mức dộ HS thích GV sư dụng SD 11) .........

145

Bang 3.28. Kha năng \ận dụng SD 11) trong học hóa học cua 1IS.....................

146


DANH MỤC CÁC HÌNH
rang

Hinh 2.1.

SDTD Kc lioạch năm học.....................................................................

44

1 linii 2.2.

SĐTD Càu trúc ciiưona trinh 1 lóa học 12............................................

45

Hình 2.3.

Sơ dồ

trình sư dụng Sl) I D \ ào dạ\ \ à học hóa học.............

52

Hình 2.4.

SDTD \ c ia> bài ■■l ^ste"....................................................................

53

Hình 2.5.

SĐTD \ ẽ ia\ ý chính bài Hste và lipit.............................................

54

1 lình 2.6.

SDI D \c tay bài ■'Kim loại kicm”...................................................

55

Hình 2.7.

SDTD \ẽ tay bài "Kiin loại kiêm thỏ'

56

Hình 2.8.

SĐTD vẽ lay bài ■■Nhơm''..................

57

Hình 2.9.

SĐ TD bà "hstc"................................................................................

58

Hình 2.10.

SĐTD hà ■■(jluco/of"........................................................................

59

Hình 2.1 1.

SDTD bà "'Hnh bột"........................................................................

60

Hỉnh 2.12.

SD I'D bà ■‘Ainin".............................................................................

61

Hình 2.13.

SĐTD bà ■■Nhịni".............................................................................

62

Hình 2.14.

SDTD hà "Sacarozơ".......................................................................

63

Hình 2.15.

SD I D ỏn tập "Dại cương

64

Hinh 3.1.

Dơ thị dirờng lữy tích bái kicm tra sơ 1..........................................

118

Hình 3.2.

Biểu dồ phàn loại két CỊua bài kic'm tra số 1....................................

118

Hình 3.3.

Dơ thị dirờng lữ\ tích bài kièin tra số 2..........................................

120

Hỉnh 3.4.

Biêu đồ phàn loại kct C|ua bài kicni tra .số 2....................................

120

Hình 3.5.

Dơ thị dường lũy tích bài kièm tra so 3...........................................

122

Hình 3.6.

Biêu đ(3 phân loại kêt qua bài kiêm tra sơ 3....................................

122

Hình 3.7.

Dơ thị đường lũ>' tích bcài kiêm tra số 4...........................................

124

Hình 3.8.

Bièư d(3 phân loại kịl (pia hài kiêm tra

4....................................

1 25

Hình 3.9.

Dồ thị đường lữv' tích bài kièm tra số 5...........................................

127

Hình 3.10.

Biêu dơ phàn loại kcl qua bài kiêm tra sị 5....................................

127

Hình 3.11.

Dơ thị dường lũy lích bài kiêm tra số 6...........................................

129

Hình 3.12.

Biêu đơ phân loại kèt qua bài kiêm tra sô 6....................................

129

C]U\

VC

kim loại”............................................

S(3


MỚ ĐÀI

1. Lí do chọn đê tài
- l)at mrớc la dang trên dircvng phát triịn cua sự nghiệp cơng nghiộp hóa

hicn

dại lióa. \ iộc dào tạo những con ngưịi có Irinh dộ học \ ân không chưa du mà dôi
lioi phai có phâm châl. lícli Cựrc chu dộng, sáng lạo lliícli nghi \ ói mơi trường kinh
tc. \ã hội trong \ à ngồi nưóc.
- l)c cỏ dược ngưõn nhàn krc dáp ứng như câu cua xã hội. Dang \à Nhà nưóc
la dã khơng ngừng dơi mới tt)àn diộn. dặc hiột là dơi mói giáo dục. Một trong những
\cu càu bức thict cua dịi mới giáo dục là dơi mói phưíTiig pháp dạ> học. Việc
nghicn cứu sư dụng pluưrng pháp dạ\ học lích cực là \u the làt >cu hiện na\ trong
nhà trường. Nhicu giáo \ icn dã \à dang phôi họp các phương pháp dạ> học kct họp
\ới những phưoiig tiện trục qưan da dạng như tranh anh. hình \c. mị hình, thí
nghiệm... trong dó có

S(í

dị tir du\.

- Str dơ tu' duy (SDTD) sẽ giiìp liọc sinh năm \ừng và hộ thơng hỏa kicn tlìửc.
trinh bàv kiên thức một cách rõ ràng, tăng cường klìa năng ghi nhớ. phiU Iricn tư
duv. phat huy tính tích cục. chu dộng, sáng lạo trong học lập. góp phàn gâv hứng
thú và >cu thích bộ mơn.
- Với mục lieu vận dụng Sí) 11) như một cách liêp cận mới. bô sung cho các
phương pháp dạv học trigv ên thòng, giúp giáo

V

icn lièt kicm dược nhiêu thời gian,

linh hoạt trong lừng bài giang. Cac em lơt nghiệp ra trường có thê tiêp tục sư dụng
SDTl) vào trong học tạp. công

V

iẹc và cuộc sống cua minh. Việc sư dụng SD TD

như một phương pháp dạv học có nhiêu liêm năng, phát huv năng lực nhận thức cho
học sinh, góp phần thiết thực dịi nưVi phương pháp dạ> học. nâng cao chất lượng
dạ> v à học bộ mịn hỏa học.
Với những lí do trcn chúng lơi dà chọn nghiên cứu đê tài “SU DỤNG

TU

DUY NHAM PHÁT HUY TÍNH TÍCH

cực

sơ Đờ

CHO HỌC SINH TRONG

DẠY VÀ HỌC BỢ MƠN HĨA HỌC LỚP 12 TRUNG HỌC PHO THƠNG


2. IM ục đích nghiên cửu
I hièl kè \ à SU' dụng S(T dô lư du\ \ ào dạ_\ \ à học ỉiỏa tiọc lớp 12. nhăm phat
hu\ tinh tích cực. chu dộng, sáng lạo cho học sinh, góp phân nâng cao châl lirợng
dạ> \ à học hộ mịn hóa học ư triròng I IIPT.
3. INhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu ccr sơ li luận \à thục lien cua dò tài :
• Tinh lích cực

Plurơng pháp dạ> học tích cực thích họp \ ói N iệc dạ> \ à học

hoa học.
• l ư du>
' Trí nhó

Tir du> mo' rộng, lư du\ sáng tạo.
Sư dồ lư due hồ trợ trí nhó'.

• Sơ dị lư du>.
• Tìm hicu thực trạng \ iộc \ ận dụng SDTI) \ ào trong dạ> \ à

ỈIỌC

hóa học.

- Nghicn cứu \ iộc SU' diing phân mcm Mindịct Mindnianagcr ihicl ke SDTl),
- Thiêt kè \a \ ận dụng SDTD \ ào trong dạ} \ à học hoa học nhăm phái triên tư
dư}. phát hu} tính tích cục. chư dộng sáng lạo cho học sinh.
- 1'hicl kê hệ thòỉig các hài len lop có lịng ghép S(y dỏ tu' du} dà ihict kê.
- Ihực nghiệm sư' phạm danh giá hiệu qua cua các SDTl) dã lòng ghcp \ào
tnyng dạ}' học hỏa học lóp 12 chương trinh cơ han.
4. Khách the và đối tirọng nghiên cún
- Dôi lượng : Việc sư dựng SDTD \ào trong dạ} \à học hóa học lớp 12
chương trinh cơ hán ơ trư'ờng Tlll’ r nhăm phát huy tinh tích cực chơ hợc sinh, góp
phân nàng caơ châl lượng dạ} \ à hợc hộ mịn hóa học.
- Khách thè : Qưá trình dạ} học hỏa học ơ trường TÍIPT.
5. (ỉiá thuyết khoa học
Ncu thicl ke \ à sư dụng SDTD \ ào dạ} \à học hỏa học lcVp 12 kha thi thi sè

giúp học sinh năm \ ừng và hệ thong hóa kiên thức một cách có hiệu qua. Dỏng thời
phát triên lư du} sáng lạo. phát hư} lính tích cực cho IIS. góp phần nâng cao châl
luơnư da\ \ à hoe bị mơn hóa hoe.


6. rhạm vi nơhiên cứu
Nội dung nghiC-n cứu: Vận dụng SD'l l) trong dạ> \à học liỏa học lớp 12
TI II 1 - chuxrng trình cơ ban.
- Dịa hàn nghicn cứu: Một ,sỏ tnrứng 1111’ r lại I p Hô Chí Minh.
- Thịi gian nghicn cứu: tháng 7 2009- 10 2010.
7. Phirong pháp và phirig tiện nghiên cửu
•

Các phương pháp nghiên cứu li luận
- Dọc \à nghic'n cứu các lài liệu lien quan Sl) 11).
- Phương pháp phân lích \ à tỏng hợp.
- Phương pháp hệ thịng, khái qt hóa.

•

Các phương pháp nghiên cứu thực liễn
- I rờ cliuyộn.
- Phai phiêu diòu tra.
-

Diêu tra ihirc lien, thực nghiệm

SU'

phạm.

- I raơ dơi \ à học hơi kinh nghiệm.
•

Phưirng pháp \ư lí thỏiìg tin hăng thịng kê loan học

8. Những đóng góp cua đề tài
- I hièt kê hệ thông SI) ri) chơ hài IcMi lớp hơá học 12 ccr han.
- Xâ_\ dựng hệ thòng hài lem lớp cớ lồng ghép SDĨl) dã thiết ke \àơ dạ\ \à
học hóa học hVp 12

chương trinh cơ han. nhăm nâng cao châl lượng dạ_\ và họe hộ

mịn.
- (ìiúp học sinh lớp 12 hiêl \ ận dụng SDH) \ àơ việc học tập nhăm phát hu>
lính tích cực. chù dộng, sáng lạo. dặc hiệt là v iệc lự học. tự rèn luv ộn.
-

sỏna.

(ìiứp giáo

V

iên lân họe sinh thè lập Sl) 11) trong mọi cơng

V

iệc cưa cuộc

(huon” 1

CO SO LÍ LDẠN VÀ THỤC TI ẺN CỦA ĐÈ TÀI
1.1. Tơng quan vân đê nghiên cứu
l)ỏi mói Pi’Dl 1 dang là \ủn dè câp hácli cua ngànli giáo dục \à dào tạo nirớc ta
lúộn na_\. ỉ)ịnh hướng dôi niứi dã dirọc thực hiện từ nãm học 2006 - 2007 thõng qua
\ iộc lha\ S(ÌK dồng loạt trcn ca nc. \ ứi trọng lâm là dơi mói PPDIl nhăm phát
hu\ tính lích cực cho học sinh. Dicu nà\' dã dưọc khăng dịnh trong Diòu 5. Luật
(iiáo dục (2005); ■'Phương pháp giáo dục phai phát hu) lính lích cực. tự giác, chu
dộng, lư du\ sáng tạo cua ngirừi học; bôi dirỡng cho người học năng lực tự học. kha
năng thực hành, lòng sa\ mê học lập \ à ý chi \ ươn lèn”.
Dà có nhiêu lác gia nghicn cứu \à \ ict \c dc tài PPDIl tích cực như tác gia
Ngiợcn Ngọc Quang. Nguyen Cương. Ngu\cn Xuân 1 rường. Plió Dửc 1 lịa...cùng
\ó'\ một sơ luận án tièn sĩ \ à luận \ăn thạc sĩ gàn dâ\ như:
(1) Sư dụng phirtrng pháp dạ_\ học tích cỊrc \ à các phưíTiig tiện kỹ thuật dạy học
nâng cao chất lượng bài len lóp hóa học (V iruờng 1'llPT llà Nội
i luẹ

1)1 ISPIIN. 2002

I ran I hị 1 hu

I ,uậiì v ăn thạc sĩ.

(2) Su’ dụng thí nghiệm \ à các phương liộn kĩ thuật dạ> học dè nâng cao tính lích
CỊ1'C.

chu dộng cua học sinh trong học lập hóa học lớp 10. II trường I IIP k ơ 1 là Nội

Nguẹ cn 1 hị I loa

1)1 ISPIIN. 200.3

Luận v ăn thạc sĩ.

(3) 1'hict ke và thực hiẹn bài giang hóa học l(Vp 10 ban cơ ban trường rilPl theo
hirớng dạv học lích cực - Nguvễn Hoàng LJvcn - DllSP I p.llCM. 2008 - Luận
v ăn thạc sĩ.
(4) 4'hict ke bài giang hóa học vx3 cơ ơ trường 'LIIPL (Ban Cơ bản) theo hướng
dạ_v học tích cực

Nguv cn Câm 1 hạch - Dỉ ISP 1 p.I ICM. 2009

Các lác gia trên dã trình bày kcl qua nghiên cứu cua mình
thực ticn

V

Luận văn thạc sĩ.
VC

li luận cũng như

iệc v ận dụng các PPDII v à hình thức khác nhau cùng V ới những phương

tiện kĩ thuật nhăm phát huv tính lích cực cho học sinh, l uv nhiên, việc sư diing
SDTD vào trong dạy và học hóa học nham phát huv lính tích cực cho học sinh là
mỏt dê lài cịn lươim dơi mới mẽ.

I rcmg khóa luận tịl nghiệp cua sinh \ icn Nguccn Ihị Khoa (2009) \ ỏi dc lài
■'Sư dụng So' dơ tư du> trong dạc \à học hóa học ơ I rung học phô thông” cũng dà
giúp clio cliúng tôi rút ra dtrọc nhicu bài học bơ ích. Tuv nhiên, hướng nghicn cứu
na\ tu> co bc ròng nhung chưa thục sự tập trung \ ào chicu sàu \ ói dơi lượng học
sinli lớp 12.
SI) 11) có the dược coi là còng cụ giang dạ\ hữu hiỘLi o các bậc học từ niàni non.
lieu học dèn dại học \ à cao hern mía. I'rcn thè giói Sl) ri) dã dirọc hict dem rọng rãi
\ào thập nicn 60 do l on) Bu/an sáng lập ra. (háo

SU'

l ou) Bu/.an cùng \ới SI) 11)

cua minh dà dèm Việt Nam thơng qua chưcrng trình ■’Ngưừi dưong thịi” cua Dài
iruNcn hình Việt Nam

v rvi

phát sóng luc 22g2.s‘ ngà_\ 12 ()4/2007.

I hục le. SDl 1) chi mói dirợc dưa \ ào áp dụng lại các bậc học

C(T

so ơ nước la.

Dièm hình là lhà> Hồng Dức llu\ dã mạnh dạn dưa SD I l) \ào mị hình giang dạ_\
bộ mịn Ngìr \ăn

O'

hai Irưịng l ư thục Nguxcn Khiọcn \à Trung làm (háo dục

thirèrng xu>cm quặn 4. I p.llC'M nám học 2008

2009, Bước dâu lhâ\ dã thu dưọc

rất nhicu thành còng, theo I S. Huỳnh C'òng Minh

(hám dốc Sơ (háo dục \ à Dào

tạo 1 p.l ICM: "Sang kiC'ii cua ihâ} 1 loãng Dức 1 luẹ \c .\â\ dựng "So' dô tư du\" cho
người học là một \ iệc dáng trân trọng. l'hâ> cị hiróng dan cho HS xâ> dựng dược
SD 11) \ ới từng nội dung bài học thi v iệc học tập cua các em sẽ dạt hiệu qua cao.”
() bậc học phơ thơng, khi nói dèm Sỉ) 11) vẫn còn nhiêu giáo v iên bõ ngõ', lạ lầm.
I hâv Hoàng Dửc Huv v iêt hẵn một quv êm sách ■■ Ban dị lư duv

Dơi mói dạy học”

xuất ban năm 2009. Sách dã gió'i thiệu cho ngưèri dọc cũng như ngưèri học hicu Vcà
vận dụng SD 11) chứ chưa ihièn vê phương pháp làm saơ dè lỏng ghép SD l 1) vàơ
trong qưá trình dạv v à học.
1 óm lại.

V

iệc sư dụng SD41) v ào trong dạy và học dà và dang thu hút dược

nhiêu nhà nghiên cứu quan tâm. 1 liệm na_v dã có rât nhiêu hài

V

ièl. dự án v è V iệc sư

dụng SD11) v ào trong dạ> học nhưng v ần chưa cỏ tác gia nào nghiên cứu kĩ vè vấn
dê sư dụng SD I1) nhăm phát huv tính lích cực cho HS trong dạv và học bộ mơn
hóa học lớp 12 ơ trường 1 HP I.


1.2. Co' sổ' lí tlmyct vê dạy học tích cục
1.2.1. Tính tích cục trong học tập |5|, |13|, |25|, Ị27|, |29|
1.2.1.1. Tính tích cục
I inli licli cực là mộl phâni cliâl \ ơn có cua con ngirời. hoi \ i clc lịn lại \ à phái
Iricn con người phai ln chu dộng, lích cực cai biên mơi trường lỊi' nhiên, cai lạo \ã
hội. Vì \ ậ\ . quá trình hình ihành \ à phái IricMi lính lích cực cua con ngưòi liaing dời
sõng \ã hội là mộl trong những nhiệm \ ỊI chu _\cu cua giáo dục. Chính thơng qua
giáo dục mới dào tạo ra những con người năng dộng, sáng lạo. chu dộng \à lích cục
irong mọi cịng \ iộc. thích ứng \ ới mọi hồn canh \ã hội.
l inh tích cực có thè \cm \ ừa là dicu kiện \ ira là kcl qua cua sự phái Irièn nhàn
each irong q trình giáo dục lịng the.
1.2.1.2. Tính tích cực trong học tập
Tính lích cục học tập. \ è han chài là tính lích cực nhận ihức. dặc irirng ơ khát
\ọng hièu biCi. có nghị lực cao Irong quá Irmh chiêm lình Iri ihức. 1 ính lích cực
nhặn ihức trong hoại dộng học lập liên quan iriróc hcl \ ói dộng cơ học lặp. Dộng
dung dãn

SC

CO’

tạo ra hửng thú. 1 lừng llìú la tiên dè cua lự giác. 1 lứiìg llìú \ à ụr giác là

hai \cu lơ tạo nen lính lích cục. Tính lích cực san sinh ncp lư du\ dộc lập. l ir du\
dộc lập là mâm mơng cua sáng lạo.
1.2.1.3. NhiTng biêu hiện ciia tính tích cục
Tinh tích cục trong học tập biêu hiện ơ những dâu hiệu như: hăng hái tra lời các
câu hoi cua giáo \ ièn. bơ sung các câu Ira lịi cua bạn. thích phát bièu ý kièn cua
minh Irước \àn dè nêu ra. ha\ nêu ihăc măc. dịi hoi giai thích cặn kõ những \ân de
chưa rõ: chu dộng \ạn dụng kiên ihức. kĩ năng dã học dê nhận thức \'àn dê mới; lập
Irung chủ ý \ào \ân dè dang học; kiên Irì hồn thành các bài lộp. khơng nan irước
nhũng tình hng khó khăn...
Tính tích cực học lập thê hiện qua các câp dộ từ ihàp len cao như:
(1) Bat chiro’c: găng sức làm theo mầu hành dộng cua thà\. cua bạn...
(2) Tìm tịi: dộc lập giai qu\èt \ an đè nêu ra. lìm kicm cách giai quyct khác nhau \ c
mịl sơ \ ân dê...


(3) Sáiig tạo: lìm ra cácli giai quyêl moi. dộc dáo. hữu liiệu.
Ngồi ra tinỉi tích cực học lập cua liọc sinli còn bicu hiộn qua các mặt nliư: chuN cn
cân. Iiăng hái. lự giác, chú ý. quyct lâm Irong học lập \ à cuôi cùng là kêl qua liọc
lập.
Sụ chuyên cần
Ricu hiện o sự găng sức trong hoạt dộng học lập: Các cm có chịu kiió học bài.
co dọc ihèm. làm them hái lập ha\ không? 1'lụrc hiện nhicm \ ụ thà) cị giao theo
>cu câu tơi da như ihê nào?
Sự hăng hái
Hăng hái tham gia \ ào mọi hình thức cua hoại dộng học lập. tích cực lim kicm
ihòng lin và vận dụng chúng vào giai qiọèt các nhiệm v ụ học tập. ihực lien cuộc
sông; sự tim tịi khám phá vàn dê mói hăng phuamg phap moi; Ihc hiọn ư óc quan

sat. linh phe phán trong lư diyv. tri tò mò khoa học. sự sáng tạo trong học tập...
Sự tự giác
l)à> là dàu liiệu CO' han cưa lính tích cục. Dó là lự' giác học tập khơng cân ai
nhăc nlìO'. khơng hị hăt buộc hơi lác dộng bên ngt)ài như gia dinh, hạn hè. xã hội.
♦I‘ Sự chú ý trong học tập
I hê hiện trong v iệc chú V nghe giang, học v à làm hài. hứng thú học lập. l ính
lích cục cao sẽ kéo dài thời gian lập trưng chú ý học lập.
Sự qiiyct tâm trong học tập
I inh tích cực thè hiện trong V iệc học sinh cỏ quv èt làm. nồ lực

V

ưựt qua những

khó khăn trong học tập khơng.
Kết quả học tập
kính lích cực học tập thè hiện qua kct qua học tập. diêm sỏ cai thiện như thè
nào? Học sinh cỏ ghi nhớ tịt nhũìig diêu dà học khơng? Có hièu bài khơng? Có thè
trình hàv lại nội dung hài học theo ngơn ngừ riêng cua mình khơng? Có vận dụng
kiên thức dà học vào thực ticMi; cỏ hoàn thánh nhiẹm vụ dược giao; liêp thu bài
ưianư có nhanh khỏna?


1.2.2. Phirong pháp dạy học tích cực |5|, l^l, |13|, |20|, |25|, |27|, |29|
1.2.2.1. Khái niệm
Pliudng pháp clạ\ học tích cục là niộl thuật ngữ rút gọn. dưc.rc dìing O' nhicLi
niróc dê chi những phuxrng pháp giáo dục. dạ> học ilico liướng pliál hu\ lính tích
cục. chu dộng, sáng lạo cua người liọc.
" I ích circ" trcưig Ih’Dil lích cực dược dùng \ới nghĩa la hoạt dộng, cliu dộng,
trái nghĩa \ ó'i khơng hoạt dộng, thụ dộng cliử kliơng dùng theo nghĩa trái \ ới lieu

circ.
ỊMM)11 lích cực hướng tới \ iệc hoạt dộng lióa. tích cực lióa hoạt dộng nhận
tliức cua ngirời học. nghĩa là lập trung \ào phát hu\ tính lích cục cua ngirịi học chứ
khơng phai là lập trung \ào phát hu\ lính lích cục cua ngirịi dạ}, tu} nhiên dè dạ}
học theo pp lích cực thì giáo \ ic'n phai nồ lực nhièu so \ứi dạ} theo pp thơng
ihiig.
1.2.2.2. Đặc trung ciia phưong pháp dạy học tích cục Ị 12|, (26|, |28|

K* Dạy học thơng qna các hoạt động ciia Iigirịi học
I rong PPDll lích cực. ngưịi học. dơi iưọng cua hoạt dộng dạ} , dơng thời là chu
thê cua hoạt dộng học. dưọ'c cuôn hút \ ào các hoạt dộng học lặp d(í giáo \ ièn lơ
chức \à chi dạo. Phịng C|ua dó. người học tự lực khám phá những diêu mình chưa
biêl chứ khơng phai là thụ dộng tièp thu những tri thức dã dược giáo \ iên săp dcặt ra
theo cách

SU}

ngliT cua mình. Pheo pp nà} thì (ÌV khơng chi don gian là tru}èn dạt

tri thức, kĩ năng, kĩ xao mà còn hướng dẫn học sinh con dường di tPri tri thức, kĩ
năng, kì xao dó.

*1* Dạy học chú trọng rèn luyện phirong pháp tự học
pp lích cực xem \ iệc rèn lu}ện Pl^ họe tập cho học sinh không chi là biện pháp
nâng cao hiệu qua dạ} học mà còn là một mục tiêu học tập. Prong pp học thì

CỊI

lõi

là pp lự học. Ngà} na} người ta nhân mạnh hoạt dộng học trong quá trinh dạ} học.
nỗ lực tạo ra sự chuyêm biến từ học tập thụ động sang lự học chu dộng, dcặl \ ân dê
phát triên lự học ngay trong trường phơ thịng, khơng chi lự hẹ)c nga} trong trường
phơ thịng, khơng phai tự học ư nhà mà cịn tự học ca trong tiêl họe eỏ sự hướng dan


cua (iV.
‘ĩ* Tănơ cirịng học íập cá thê phơi họp vói học nhóm
Nèu trình dộ kiịn lliức tư du> học sinh khơng thê dơng dcu tu>ệt dõi thì klii áp
dụng l’P tích cực buộc phai chàp nhận sự phàn hóa \c cưòng dộ. ticn dộ hnán ihànli
nhiệm

\ Ị1

học lập. nliât là khi hài học dược thièt kê thành một chuồi cơng lác dộc

lập. Ap dụng phircyng pháp ơ trình dộ càng can thì sự phân hóa càng kVn. Việc
diing các phương tiện công nghệ thông tin trong nhà trường

SC

dáp ứng

}CU

SU'

câu cá

the hoa học lập theo nhu câu \ à kha nàng cua mồi học sinh.

Thòng qua thao luận, tranh luận trong học tập. ý kicn moi cá nhàn duợc hộc lộ.
khàng dịnh. ha\ hác bo, Qua dỏ người học nâng mình lên một trình dộ mói. hài học
\ạn diing dược \ ỏn hicLi hict \ à kinh nghiệm cua mỗi học sinh \ à cua ca lớp chứ
khòng phai chi dựa trên \ ôn hiôu biêl \ à kinh nghiệm sơng cua nguời lhà>.
K họp đánh giá ciia thầy vói tụ đánh giá cúa trò
1 rong dạ\ học. \ iệc dánh gia học sinh khơng chi nhàm mục dích nhận dịnli thực
trạng \à diêu chinh hoạt dộng học cua trò mủ dòng thời lạo diêu kiện nhận dinh
thục trạng \à dicu chinh hoạt dộng dạ\ cua lhâ>. ! rước dà\ . mọi ngirời \ ân thường
ha) có quan niệm giáo \icn co dộc queen dánh giá học sinh. Nhưng ecVi phưong
pháp tích cực. giáo \icn phai hirớng dần học sinh lự dánh giá dê diêu chinh each
học. I .ièn quan dèn diêu nà), giáo \ icn cân lạo thuận lợi dè học sinh dirợc tham gia
dánh giá lần nhau, lự dánh giá dúng \à diêu chinh hoạt dộng kịp thòi là nàng lực
rât càn cho sự thành dạt trong cuộc sịng mà mỗi thà) cơ cũng nhir nhà trường phai
trang hi cho học sinh.
1.2.3. Một số phiiong pháp và hình thức tơ chức dạy học tích cục
1.2.3.1. Phirong pháp trực quan |9|, |13|, |20|, |28|, |29|
a. Thí nghiệm hóa học |9Ị, |20|, |28|, |29|

*1* Vai trị của thí nghiệm trong dạy học hố học |9 - trang 183|
-

Hií nghiệm giúp IIS de hicLi bài \ à hiên hài sân săc.

-

Thi nghiệm giúp nâng cao lòng tin cua học sinh \ào khoa học \à phát Iriên tư
dư\ cưa 1IS.


1 hi nghiộni giúp nàng can hứng ihú học tập inõn lióa liọc cua I IS.

Các loại thí nghiệm hố học |9 - trang 184|, I 20 - trang 19|
I rong trưịiig phơ thịng till nghiệm tliường dirọc su dụng dirói các liinh thức
sau:
- I hí nghiộm biêu dicn cua giáo \ ièn: do giáo \ iịn tliực hiện tlií nghiệm truxVc học
sinh.
- I hí nghiệm cua liọc sinh: do học sinh lự làm thí nghiệm khi học bài mói. thực
hànli trong phịng thí nghiệm ha\ thực hànli thí nghiộm CT nlià cua học sinh..
- I lií nghiộm ngoại kliỏa: là nhùng thí nghiệm \ ui dùng trong các bi hội \ ui hóa
học hoặc câu lạc bộ hóa học \ à nhũng thi nghiệm ơ ngoài iruờng...
I rong các hiại thí nghiệm Ircn thì thí nghiộm cua giáo \ icn là quan trọng nhâl.
b. Phuoìig tiện kỹ thuật ị9|, |13|, |20|
Nhùng phuong tiộn kỳ thuật dã dirực (iV hóa học su dụng hiộn nay là ma> chicu
ban trong (()\crhcad). má\ chicu da năng (Projector), các phân mèm má_\ tinh de
thièt ke giáo án diện lu nhu PowerPoint. Violet. ChcmOlììcc. Macromedia l lash.
ỊV.....................
^
c. Sú' dụng đô dùng trực quan
I rong các bài giang \ c chàt thì khơng thơ thiêu các mầu \ ật. Nó giúp học sinh
có cái nhìn chính .\ác nhâl \ C trạng thái, linh chàt \ ật lý cua các chài cụ thè.
Các so dỏ san ,\uât. tranh anh. hình \ ẽ....cũng lie'll su dụng khi càn lliièl trong
các bài giang.
1.2.3.2. Phirong pháp sử dụng bài tập hóa học |9|, |20Ị, |27|, Ị28|, |29|
a. Khái niệm
Bài lập hóa học cung cấp cho học sinh kiên thúc, ca con diròng dè giành lâ\ kiên
thúc, ca nièm \ ui suóng cua sự phát hiện ra kiên thức. Bài lập hóa học \ ùa là mục
dich. V ùa là nội dung, vừa là
l)â\ cũng là một

pp

pp

hiệu nghiệm.

học tập lích cục dơi v ói học sinh. Ngồi ra. bài tập Ilóa học

cịn đuọc su dụng nhiều trong q trình chn bị nghiên cứu các kicn thức mói.


11

I). Sừ dụng bài tập hóa học ó’ trirịìig phơ thơng
- Ikìi tập hỏa học su dụng khi hình thành khái niệm, kiên thức mói.
- Bài tập thực nghiệm giúp IIS rèn lu\ện kĩ năng \ ận dụng kiên thức, kì năng lliực
hanỉi. phuxmg pliáp làm \ iệc khoa liọc.
- Bài lập thục ticn giúp lis \ ận dụng kiên thúc dã học dc giai qu\ct các \ àn dc
thục lien có liên quan den bài học.
- lỉài tạp có hình \c. SO’ dồ. dồ thị giúp pliál triên năng lục quan sát. tii' du> khái
quát, kha năng \ận dụng linh hoạt kiên thức.
- Bài lập hóa học su dụng dê kiêm tra. dành giá hoạt dộng dạ> \ à học cua quá trình
dạ\ học hoặc dùng dê lu\ện tập. òn lập giúp các em hoàn thiện kiên thúc \à kĩ
nâng.
1.2.3.3. Dạy học cộng tác nhóm nhỏ |5|, |20|, |29|
a. Nội dung
l.a hình thúc tơ chúc dạ\ học trong do quá trinh nhận thức duợc tièn hành
qua lunil dộng cua học sinh theo một kê hoạch mà giáo \ icMi giao phó.
b. V nghĩa
I rong quá trinh tham gia các hoạt dộng, học sinh chu dộng tiêp thu các kicn
thức, kĩ năng. Dông thời lis làm \ iệc cùng nhau trong nhũng nhóm nho nên de
dàng chia se nhùng hãn khoán, kinh nghiệm cua ban thân, học hoi lan nhau, trao dơi

hỗ trợ nhau khám phá kiên thức

iikVí.

\c phucTiig pháp học tập \à kĩ năng giao ticp.

hịa nhập...Qua dó giáo \ icn dã hoạt dộng hóa nguo'i học.
c. IIu diêm và nhuọc diêm

i- u 11 diêm
- llọc sinh chu dộng tim tịi kiên thức, tác dộng tích cục dên dộng CO’, sụ nhận thức
\ à ca phuơng pháp học tập.
- Phát huy cao dộ nâng lục học tập cá nhàn kêl hợp \ứi sụ họp lác trong nhóm dê
giai qu\ết \ ấn de dặt ra.
- khao luận, tranh luận, phát biêu ý kiến hình dăng, khơng khí họe tập sơi nôi.


12

- Ilìnli ihànli \à pỉiál Iriơn klia năng liọp lác làm \ iỌc \à năng lục xã hội. dào lạo
con ngưịi irong \ã hội mới. biơl sơng \ à làm \ iộc ihco SỊI' phàn công, hicl chia sc.
họp lác \ (Vi lập ihc C()ng dcVng.

i- Nhirọc điêni
- Khi làm \ iộc ihco nhcVm SC C(V hiộn lirc.mg ãn ihco. m()l scV ihành \ icn > lại khcVng
lam \ iộc.
- 1 lien lĩiig chi phịi lách nh(Vm khi K'ch hiuVng ihao luận.
- I hicu SỊI' hình dăng do mcVl S(') ihành \ iên khá. gioi quN ct dịnh quá Irinh.
- Thicu ccVng hăng nêu là> kcl qua chung cua nh(Vm làm kct qua hcK' lập cua các
ihành \ icn Irong nh(Vm.

- De nhàm chán nêu (iV áp dụng cứng nhác \ à quá ihuVmg \u\cn,
- I hicu >cu u') loàn \ cn. IIS ihucrng lập Irung cao dộ \ ào nhi(}m \ ụ du()c phân CvVng.
hcVi hot \ (Vi những nội dung C()n lại.
- Hài len kVp ihiùrng phu h(ip C(V kièm llìửc ngăn g()ĩi. hai luẹ ện lặp. hài thực hành ihi
nghiệm.
1.2.3.4. Dạy học nêu vấn đề ơrixtic |2|, |9|, |20|, |25|, |29|
a. Bán chất
Dạ\ hcK' nêu \ân dê (íri.xtic là PPDll phức lu.yp.

IU)

khcVng phai là mộl phưcrng

pháp dạẹ h()c cụ ihê dơn nhai, lức là một tạp hcrp nhiều PPDIl liên kếl \ cVi nhau chặl
chẽ \à tưong lác \(Vi nhau. C(V the ca phiurng tiện dạ\ h(K'. Irong d(V phmmg pháp
\á> dựng tình hiuMig ccV vấn dê và dạ> HS giai quvel v an dê giừ v ai Irò Irung tâm
chu dạo. liên kèl các PPDII khác thành m()l hệ ihcuig tồn vẹn.
b. Tình huống có vấn đề
4- l ình hucVng C(V vàn dè là trạng thái mà khi dcV mâu ihuần khách quan cua bài toán
nhận thức ducrc lis châp nhạn như m()t vân dê học lập mà h() cần và C(V thê giai
quvêt duạrc. kèl qua lù họ năm dưcTc Iri thức

iikVí.


13

4- Điêu kiện xiiât hiện tình hnơiig có vân đê
- Kiên thức mỏi dirợc kliám pliá iRìiig tình hng có \ ân dê. cỏ màu thuần nhận
thức giữa cái dã hicl \ (Vi cái phai lim.

- Vhộc giai qu>cl vân dc dặt ra SC gàv ra nhu càu mu(3n bicl kicn thức mcVi.
- Phù h(Tp \(Vi kha năng cua i IS trong \ iỌc phàn lích các dicu ki(}n cua nhi(}m v ụ
dặt ra v à trong V i(}c phát hiộn kiên thức mói.
4- Cách xây dựng tình huống có vấn đề
Nguvcn lăc chung: Dựa v ào sir không pliù hi.yp giữa kicn tliửc dà ccV cua lì()c sinh
V

(Vi V cu câu dật ra cho ho khi giai quvct nhi(}m v ụ m(Vi.
Co h(3n kiịu CO’ ban \âv dựng lình hiuVng C(V vàn d(};
1 ình luKing ngliỊch lý. kli(')ng phù hí.rp V cVi kiCm ihưc mà h(K' sinh dã bict.
l inli hu(3ng lụa cliỊMi \uât hiộn khi h()c sinli phai lụa ch()n con dirong duv
nhài dô giai qipvC'l v ân dê dặt ra.
l ình tiLKVng ứng dụng xuât hiộn khi liỊK sinh dụng chạm voi dicu kiộn
iikVí

khi ứng dụng kiCm thức cua mình.

Tình hucVng nhàn qua xuâl hi(}n khi h()c sinh phai phàn lích d(} lim ra
nguvcn nhân cua m()t kct qua dè tra 1(31 cho câu hoi lại sao.
c. Dạy học sinh giái qnyel van đề
Quá trinh dạv

lis giai quyel v an dê giVm tám bưcVc như sau:

BiriVc 1: Dặt v ấn dề. làm cho 1 IS hicu lõ v ấn d(:.
íỉưóc 2: Phát biêu vân d(ì\ cụ th(} hỏa các ý cần giai quvíịt.
Bước 3: Xác dịnh phưcrng hưiVng giai qưyct. nêu gia thu)cl.
BưiVc 4: Tập kê hoạch giai theo gia thuv (ÍH.
BưiVc 5; Thực hiện k(} hoạch giai.

14

BiixVc 6: Dánh giá tliực hiện kê lioạcli giai. Nêu gia llnixC'l dũng clui\ên
sang bước 7. Nêu gia tlni> C'l sai qua> lại buớc' 3 \ à chọn gia lluiN Ôl khác.
Hước 7: Kc‘l luận loi giai. CiV chinh lý hò sung, chi ra kicn thức cân lĩnh
hội.
Birớc 8: Kicni tra lại \à ứng dụng kicn thức \ ùa ihu dirọc.
I hỏng thường giáo \ icMi ha_\ áp dụng quá trinh gịni ba buớc:
- ỉ)ặl \ àn dc
- (ìiai qu\ct \ân dc
- Kct luận
d. Các mức độ cúa dạy học nêu van đê
1 hu\ct trinh (.yrixlic: (iV thực hiộn loàn bộ qui trình dạ\ học.
Dàiii thoại ơri.xlic: lhã\ \ à trị cùng nhau thục hiộn qui trình.
Nghicn cứu oTÌxtic: 1IS lự lực thực hicn toàn bộ qui trinh.
1.2.3.5. Grap dạy học |6|, |9|, |20|
a. Nội dung
(ìrap nội dung dạ\ học là SO’ dò phan ánh trực quan lặp hựp những kicn thức
chòi (CO' ban. càn \ à du) cua một nội dung dạ) học \ à ca logic phát

Iricnbcntrong

cua nó.
b. Nguyên fac co ban
- Dinh dicn la kiên thức chôt cua nội dung.
- Cung dicn la mòi quan hộ dẫn xuâl giĩra các kicn thức chôt cho ihâ) logic phát
tricn cua nội dung.
c. Cách xây dụng grap nội dung dạy học
■ lỉưức I: 'I ỏ chức các dinh

15

- C họn kiC'ii ihức chỏi tòi thiêu, càn \ à du.
- Mã lióa chúng cho thật súc lích \à dặt cliúng \ào các dinh trơn mặt phăng.
■ Bưóc 2: riìict lập các cung
riiực chài là nõi các dinh \ ói nhau hăng các mũi tên dô diễn ta môi quan hộ
phụ thuộc giữa nội dung các dmh. làm sao phan ánh logic phát Iricn cua nội
dung.
■ líiróc 3; I lồn thiện grap
l .àm cho grap trung thành \ ói nội dung dirọc mơ hình hóa \ c câu trúc logic
nhưng lại giúp cho 1IS lĩnh hội dc dàng nội dung \ à phai dam hao mỹ thuật.
(1. Phạm\i áp dụng
Cung cị. hệ thơng hóa kicn thức bài học;
l.u)ện lập. òn tập hệ thòng h(ìa kicn thức trong chuxvng;
(iiai bài tập hóa học...
e.

Các hình thúc - mức độ sừ dụng phưong pháp grap dạy học
Có 6 hình thức khác nhau. lù> lhc'0 kỹ nàng sư dụng grap cua 1IS.
khứ nhâl: (iV giang giai \à triên khai nội dung grap cho toàn bài.
khứ hai; Dùng phưưng pháp graph cho một phân cua hài.
khứ ba; CIV cho trước một nội dung grap thiêu. IIS lự lực hồn chinh nó.
khứ tir: 1 IS \â\ dựng grap dựa \ ào sơ do

Ccâm

\ à câu hoi gợi V cua (iV.

khứ năm: Bài giang dược liên hành dựa trên grap nội dung do I IS tir làm.
khứ sáu: lis tự lập grap cho bài học dựa \ào SCK. hệ thông càu hoi \ à
bài tập S(iK ha> (ÌV cho. (ÌV tơ chức dâm thoại, cuoi giờ (ÌV dưa ra
grap mầu.


16

1.2.3.6. Dạy học theo hoạt động ỊIỊ, |2|, |5|, |9|, |20|
a. Nội (lung
l)ạ> liọc ihco lìoạl dộng là hình thức lơ chức dạ\ liọc trong dó (iV liưóng dân
1 IS tham gia các quá trình nhận thức the hiện băng các còng \ icc CỊI the mà lis càn
lliam gia dê lự lim ra kiên tliức cua mình. [)ạ> học llico hoạt dộng có thê lie'll hànli
trong hài len kVp hoặc ngồi bài lên kVp.
b. Thiết kế bài lên lóp theo hoạt động
- Càn cứ \ào mục dich. yêu câu. nội dung cua hài. (ÌV thict kê các hoạt dộng
nơi tièp nhau theo logic cua lien trình bài học.
- Trong mồi hoạt dộng. (iV có thè \ ận dụng linh hoạt PPDl 1 co han ha\ PPDII
phuc hợp.
- (iV diêu khiên I IS tham gia hoạt dộng. I rong e|uá trình tham gia hoạt dộng.
1IS chiêm lĩnh dirợc tri thức.
c. Un diêm và nhirọe diêm
(ÌV dà hoạt dộng hóa ngưoi học. nguôi học chu dộng licp thu kiên thức \ à kĩ
năng dưọ'c ren ki>ện trong hoạt dộng nhung khó thicl kè hoạt dộng phù họp xới mọi
trinh dộ IIS.
1.3. Tư duy |13|, |16|, |19|, |22|
1.3.1. Khái niệm |13|, |16|, |19|
Tư duy là một cỊuá trinh nhận thức ban chât cua sự vật. hiện lượng theo một trình
tụ- logic nhàt dịnh. Pư du> là UKìt q trinh có ba giai doạn
-

Mơ dâu là

SỊI’

bãl gặp hồn canh có \ ân dè dòi hoi ta phai giai qiyx cl. phai phan

ánh \(Vi kinh ngiệm cua mình.
- Diễn biên là dicn ra các thao tác cua lư dux dè giai qux ct tinh hiKMig dặt ra.
- Kêt thúc là sẽ cho la khái niệm mỏi. nhùng suẹ lí. phán dốn nghĩa là san phàm
cua tư dux.