Các phương pháp chỉnh hình cuốn dưới Bệnh viện tai mũi họng TW

CHỈNH HÌNH CUỐN DƯỚI

BS. Nguyễn Khắc Hịa


Đại cương






Cuốn dưới là một xương độc lập nằm ở thành
ngồi hốc mũi. nó đóng vai trị quan trọng trong
tầng thở của hốc mũi, điều hịa sự lưu thơng khí
qua mũi
Tổn thương quá phát – phì đại cuốn dưới, làm cho
thể tích cuốn dưới to lên gây hẹp hốc mũi và dẫn
đến nghẹt mũi. Dẫn đến rối loạn chức năng sinh lý
của mũi
Chỉnh hình cuốn mũi là nhằm mục đích thu nhỏ
thể tích cuốn dưới. có nhiều phương pháp khác
nhau được thực hiện với ưu nhược điểm khác nhau


Xương cuốn dưới

Xương cuốn dưới là một xương
riêng biệt

Mạch máu

-ĐMCT: động mạch
sàng trước
-ĐMCN: Nhánh VN của
động mạch bướm khẩu
cái


Niêm mạc cuốn mũi

Hình a: Cắt đứng qua hố mũi, bên trái bỏ NM, bên phải cịn ngun
NM
Hình b: NM cuốn dưới: 1.Cuốn giữa; 2. Lỗ thông xoang hàm; 3.Vách
ngăn; 4.Cuốn dưới 5.Lớp màng nhầy 6. Biểu mô hô hấp lơng chuyển
7.Tế bào Becher 8. Tuyến nhầy NM
Hình 1.5. Cuốn dưới - vùng hô hấp [3]


Niêm mạc cuốn dưới




Lớp ngoài của cuốn mũi
là niêm mạc với tế bào
trụ có lơng chuyển. Lớp
giữa là tổ chức cương
gồm những xoang mạch..
Viêm mũi quá phát là

viêm mũi mạn tính gây
ra phù nề, phì đại, thối
hóa tổ chức liên kết niêm
mạc mũi và các tổ chức
hang trên cuốn mũi


Chỉ định chỉnh hình cuốn dưới







Viêm mũi quá phát giai đoạn không hồi phục
Điều trị nội khoa không hoặc kém hiệu quả.
Nghẹt mũi thường xuyên hay từng lúc gây
ảnh hưởng đến sinh hoạt.
Gây rối loạn thơng khí thở, sinh lý mũi xoang
và các cơ quan lân cận...
Vẹo vách ngăn mũi gây quá phát cuốn dưới
bên đối diện
Đặt thuốc co mạch cuốn dưới khơng cịn khả
năng co hồi lại


Chống chỉ định chỉnh
hình cuốn





Giai đoạn đầu của viêm mũi quá
phát, cuốn dưới còn khả năng co hồi
tốt.
Đang trong đợt viêm mũi xoang cấp.
Bệnh toàn thân nặng như: bệnh rối
loạn đông máu, lao tiến triển, đái
đường, cao huyết áp...


Phương pháp

Thờigian giới Vẫncịn sử Đã
thiệu
dụng
bỏ

Đốt
điện
(Thermal 1845-1880
coagulation – electrocautery)

+

Chemocoagulation (Hóa đông 1869-1890
lạnh)

+

Turbinectomy( cắt bán phần 1882
cuốn dưới)

+

Lateralization ( bẻ cuốn dưới 1904
ra ngoài)

+

Submucosal resection of 1906-1911
turbinate bone (cắt xương
cuốn dưới dưới niêm mạc)

+

Crushing and trimming (cắt 1930-1953
cuốn toàn phần)

+


Tiêm corticoide

1952

+

Tiêm chất xơ hóa

1953

+

Phẫu thuật thần kinh vidian 1996
(Vidian neurectomy)

+

Cryosurgery(đốt bằng ni tơ 1970
lỏng)

+

Phẫu thuật laser

1977

+

Powered instrumentation (cắt 1994
cuốn dưới dưới niêm mạc
bằng
Microdebrider)

+

High-frequency radiation (đốt 1998

điện cao tần dưới niêm mạc)

+


Kỹ thuật bẻ cuốn mũi
dưới
Chuẩn bị









a. Dụng cụ
Kéo cong to bản đầu tù hoặc tay to bản.
Banh mũi.
Đèn Clar
Que bông, bấc, bơng y tế.
b. Thuốc
Xylocain 6 - 10% có thể pha thuốc co mạch
(adrenalin tỷ lệ 1:20.000).
c. Người bệnh
Được giải thích kỹ về bệnh và các bước tiến hành
thủ thuật.
Có thể ngồi, nhưng tốt hơn là nằm (có tiền mê)
d. Hồ sơ bệnh án: Theo quy định chung của Bộ Y tế

Kỹ thuật bẻ cuốn mũi
dưới
Các bước tiến hành
a. Vô cảm:
- Đây là một thủ thuật khá đau, người
bệnh có thể được tiền mê.
- Gây tê tại chỗ xylocain 6 - 10% khắp
bề mặt cuốn dưới, ngách dưới (đặt bấc
15 phút).
b. Kỹ thuật
- Dùng kéo cong dày hoặc bay to bản.
Đưa đầu kéo hoặc bay vào sát thành
sau họng. Bờ congôm lấy lưng cuốn và
bờ tự do của cuốn, kéo lùi ra trước
khoảng 1- 2cm.
- Nếu người bệnh ngồi thì ơm đầu người
bệnh tì vào ngực thầy thuốc, nếu người
bệnh nằm thì phải cố định đầu (giữ
đầu).
- Bẻ từ từ, từ đuôi cuốn đến đầu cuốn
nghe như tiếng bánh đa vỡ là được.


Kỹ thuật bẻ cuốn mũi
dưới




Theo dõi
1. Chảy máu.
2. Sốc do thuốc, do đau.
3. Nhiễm khuẩn.
Tai biến và xử lý
1. Sốc: chống sốc.
2. Chảy máu: Tuỳ theo mức độ có
thể nhét bấc và dùng thuốc cầm máu.




Kỹ thuật cắt bán phần
cuốn
Chuẩn bị

a. Dụng cụ
Banh mũi, Đèn Clar
Kẹp Kocher thẳng, Kéo căt cuốn Heymann
Kẹp Balakesley
Ống hút, máy hút
Bấc mũi, bông y tế, kẹp khuỷu, bơm tiêm và một vài dụng cụ
tai mũi họng thông thường khác.
b. Thuốc
Thuốc: Oxymathazoline 0,1%, Xylocaine 3-6%, Lidocaine 2%
c. Người bệnh:
- Được giải thích kỹ về bệnh
- Có thể tiến hành phẫu thuật dưới gây tê hoặc gây mê
d. Hồ sơ bệnh án: Theo quy định của Bộ Y tế.

Kỹ thuật cắt bán phần
cuốn
Các bước tiến hành
a. Vô cảm
- Gây tê bề mặt niêm mạc hốc mũi
bằng bông tẩm thuốc tê và thuốc gây
co mạch trong 5 phút.
- Tiêm thấm dưới niêm mạc cuốn
dưới bằng 5ml dung dịch Lidocain 1%
nhằm gây tê và giảm bớt chảy máu.


Kỹ thuật cắt bán phần
cuốn

b. Kỹ thuật
- Dùng 1 kìm Kocher thẳng kẹp dọc theo bờ tự do cuốn dưới từ
trước ra sau tới tận đuôi cuốn, tương ứng với phần định cắt để
tạo ranh giới đường cắt và hạn chế chảy máu.
- Dùng kéo cắt cuốn dọc theo đường kẹp của kẹp Kocher cắt cả
niêm mạc và xương cuốn. Chú ý cắt cả phần đuôi cuốn.
- Dùng kẹp Balakesley thẳng lấy phần cuốn đã bị cắt.
- Kiểm tra vết cắt, cầm máu bằng đơng điện (nếu có) hoặc
bằng cách đặt một đoạn bấc mũi tẩm dầu kháng sinh dọc
theo đường cắt.


Kỹ thuật cắt bán phần

cuốn




Theo dõi
- Chảy máu sau phẫu thuật: tại chỗ, theo dõi
nước bọt nhổ ra, tình trạng toàn thân.
- Rút bấc mũi sau 24 - 48 giờ.
- Chăm sóc mũi, làm thuốc mũi sau phẫu thuật.
- Thuốc: kháng sinh, chống viêm, chống phù nề.
Tai biến và xử lý
- Chảy máu sau phẫu thuật:
- Tiêm thuốc cầm máu: Transamine, Adrenoxyl…
- An thần.
- Đặt lại bấc mũi.
- Cầm máu bằng đơng điện (nếu có).


Cắt xương dưới niêm mạc


Phương pháp tạo vạt
niêm mạc


Cắt cuốn dưới dưới niêm
mạc (sử dụng
microdebrider