Tài liệu Dạy học hợp tác nhóm ở trường tiểu học docx

Dạy học hợp tác nhóm ở
trường tiểu học
A. Phần mở đầu:
Dạy học theo nhóm là hình thức giảng dạy đặt học sinh vào môi trường học
tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp. Học
hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao
tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tính
tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động nhóm, các em có
thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình không thể tự làm được
trong một thời gian nhất định. Đối với cấp tiểu học, việc rèn cho các em các kỹ
năng học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ
hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn
diện nhân cách cho học sinh.
B. Phần nội dung:
I. Thực trạng:
Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông bao gồm cả đổi mới về nội dung
chương trình và phương pháp giảng dạy, trong đó có chú trọng đến phương pháp
học hợp tác nhóm. Tuy nhiên trong những năm qua, qua khảo sát các trường tiểu
học tại huyện nhà, phương pháp dạy này chưa được phần lớn giáo viên sử dụng
một cách thường xuyên, hoặc có sử dụng thì cũng qua loa, chiếu lệ, chỉ thực hiện
khi có thao giảng dự giờ.
II. Nguyên nhân:
- Đa số giáo viên chưa hiểu nhiều về phương pháp này. Theo họ thì học hợp
tác nhóm là xếp các em vào một nhóm để cùng giải quyết một câu hỏi khó mà một
em học sinh bình thường không thể giải quyết được;
- Nhiều giáo viên ngại sử dụng phương pháp này vì đòi hỏi phải chuẩn bị
công phu khi soạn giáo án, quản lí khó khi tổ chức thực hiện trên lớp;
- Tốn nhiều thời gian.
III. Biện pháp:
Để thực hiện tốt phương pháp này, giáo viên phải lưu ý một số vấn đề cơ
bản sau đây:

Học hợp tác nhóm là rèn cho học sinh một số kỹ năng :
-Kỹ năng giao tiếp , tương tác trẻ với trẻ . Đó là :
+ Biết lắng nghe và trình bày ý kiến một cách rõ ràng.
+ Biết lắng nghe và biết thừa nhận ý kiến của người khác.
+ Biết ngắt lời một cách hợp lí.
+ Biết phản đối một cách lịch sự và đáp lại lời phản đối.
+ Biết thuyết phục người khác và đáp lại sự thuyết phục.
-Kỹ năng tạo môi trường hợp tác :
Đây là sự ảnh hưởng qua lại , sự gắn kết giữa các thành viên.
-Kỹ năng xây dựng niềm tin :
Đây là kỹ năng tránh đi sự mặc cảm nhất là đối tượng học sinh có khó khăn
về học.
-Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn :
Đây là kỹ năng giúp học sinh tránh những từ ngữ dễ gây nách lòng nhau .Vì
thế, trong thảo luận cần tránh những từ ngữ như đúng, sai mà cần thay vào đó
những cụm từ như: thế này sẽ tốt hơn, tìm một giải pháp hợp lý hơn...
Để đạt được mục đích nêu trên, giáo viên cần:
1. Về soạn giảng:
Giáo viên phải chọn những bài, những câu hỏi trong bài học có độ khó
tương đối , có hướng mở, đòi hỏi có nhiều thời gian và nhiều người tham gia thảo
luận , tranh cãi mới vỡ lẽ ra vấn đề.
2. Chia nhóm :
Có nhiều cách chia nhóm. Tùy theo bài học hoặc tùy theo đặc điểm của lớp,
ta có thể chia nhóm theo các cách sau đây:
- Nhóm gọi số : cho học sinh đếm số từ 1 đến 8, đếm cho hết số học sinh
của lớp. Những em nào có số giống nhau thì được xếp vào một nhóm;
- Nhóm cùng trình độ hoặc đa trình độ do giáo viên lựa chọn;
- Nhóm theo biểu tượng: giáo viên chuẩn bị các biểu tượng có số lượng
bằng nhau và phát ngẫu nhiên cho học sinh. Những học sinh có cùng biểu tượng
thì được xếp vào một nhóm;

- Nhóm chọn bạn: học sinh có quyền chọn bạn để thành lập một nhóm;
- Nhóm cố định : do giáo viên chọn những em ngồi gần để thành lập một
nhóm.( ngoài ra còn nhiều cách chia nhóm khác nữa).
Một số lưu ý khi tiến hành chia nhóm:
- Cần xác định số lượng thành viên trong mỗi nhóm.Qua khảo sát nhiều
lớp/trường và tiến hành thử nghiệm số lượng thành viên trong hoạt động nhóm thì
mỗi nhóm chỉ có từ 2 đến 5 thành viên là có hiệu quả nhất. Vì nếu nhóm có nhiều
thành viên, mặc dù có nhiều năng lực được tham gia nhưng các kỹ năng như diễn
đạt, phát biểu ý kiến, phối hợp các thành viên, thống nhất ý kiến, chia sẻ thông tin,
kinh nghiệm, quản lí để nhiều học sinh tham gia khó có thể đạt được.
- Để hình thành kỹ năng học hợp tác nhóm, lúc đầu giáo viên nên bắt đầu từ
nhóm đôi. Khi trẻ đã có kinh nghiệm, kỹ năng nhất định sẽ tổ chức nhóm với số
lượng nhiều hơn.
Nếu nhóm trên 5 em , nhiều trẻ sẽ thụ động, hoặc chỉ trao đổi với một hay
hai thành viên bên cạnh. Học hợp tác nhóm cần tạo điều kiện cho trẻ rèn luyện các
kỹ năng hợp tác và tham gia vào các hoạt động với sự thể hiện vai trò ra quyết
định và chịu trách nhiệm về các quyết định đó, để cùng hưởng vui , buồn với kết
quả của mình. Do vậy trẻ cần có thời gian để thích ứng với các hoạt động nhóm.
- Thời gian để một nhóm gắn kết với nhau là khoảng một học kỳ (vì để lâu
sẽ gây tình trạng trì trệ, thiếu năng động, dựa dẫm vào nhau.
- Số lượng các thành viên trong nhóm nên chọn theo các năng lực đa dạng:
giỏi, khá, trung bình, yếu và đa dạng về thành phần xuất thân, môi trường sống.
3. Phân công trách nhiệm trong nhóm :
Mỗi em trong nhóm đều phải có trách nhiệm trong nhóm mình. Việc phân
công trách nhiệm của mỗi thành viên trong nhóm là do chính nhóm đó đề xuất và
thống nhất. Thông thường trong mỗi nhóm có các thành phần sau:
+ Trưởng nhóm : quản lí, chỉ đạo, điều hành nhóm hoạt động;
+ Thư kí : Ghi lại kết quả của nhóm sau khi được thống nhất;
+ Báo cáo viên: trình bày trước lớp kết quả công việc của nhóm;
+ Người theo dõi về thời gian.

Trách nhiệm này không phải cố định mà phải được thay đổi luân phiên sau
mỗi lần sinh hoạt nhóm hoặc định kỳ do giáo viên hoặc tổ quy định. Nghĩa là mỗi
thành viên đều được làm tổ trưởng, làm thư ký, làm báo cáo viên.
4. Giao nhiệm vụ cho nhóm :
Nhiệm vụ giao cho mỗi nhóm phải rõ ràng, ngắn gọn, đủ để các thành viên
hiểu rõ về nhiệm vụ cụ thể của tổ mình phải làm gì, làm trong thời gian bao lâu;
nếu cần giáo viên có thể giải thích thêm một vài từ ngữ, khái niệm..., kiểm tra thử
một vài thành viên xem các em có hiểu được nhiệm vụ được giao hay chưa. Giáo
viên cần gợi ý cho các nhóm để các bạn lâu nay ít được phát biểu, ít được đề đạt ý
kiến của mình có quyền đưa ra câu trả lời trước nhất.
5. Tổ chức quản lí nhóm :
Cần nói rõ cho học sinh rằng đánh giá kết quả theo nhóm, không theo cá
nhân. Học sinh cần nhận thấy mọi thành viên cần phải có trách nhiệm đóng góp,
mọi thành viên đều phải hoàn thành công việc, mọi thành viên đều phải được lĩnh
hội kiến thức. Thành công của nhóm chính là thành công của mỗi cá nhân.Vì thế
trẻ cần phải hợp tác chặt chẽ với nhau.