(Sáng kiến kinh nghiệm) cách dạy văn bản lặng lẽ sa pa theo hướng tích hợp liên môn cho học sinh lớp 9 trường THCS thị trấn thường xuân

MỤC LỤC
Nội dung
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phương pháp nghiên cứu
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Thuận lợi
2.2. Khó khăn
2.2.1.Về phía học sinh
2.2.2.Về phía giáo viên
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Các mơn học tích hợp
2.3.2. Định hướng tích hợp
2.3.4. Soạn giáo án tích hợp
2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
2. Kiến nghị
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Trang
3
3
3
3
3
3

4
4
4
4
4
5
5
5
5
6-14
14
15
15
15
16

1


DANH MỤC VIẾT TẮT
THCS
HS
GDCD
SKKN
GD và ĐT
CNTT
NXBGD
SGK

Trung học cơ sở

Học sinh
Giáo dục công dân
Sáng kiến kinh nghiệm
Giáo dục và đào tạo
Công nghệ thông tin
Nhà xuất bản Giáo dục
Sách giáo khoa

2


I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Môn Ngữ văn là mơn học thuộc nhóm khoa học xã hội, điều đó nói lên tầm
quan trọng của nó trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho học sinh.
Mơn Ngữ văn cịn là mơn học thuộc nhóm cơng cụ, điều đó nói lên mối quan hệ
giữa mơn Ngữ văn với các mơn khác. Học mơn Ngữ văn sẽ có tác động tích cực
đến kết quả học tập các mơn khác và các mơn khác cũng sẽ góp phần giúp học tốt
môn Ngữ văn. Việc giảng dạy theo quan điểm tích hợp khơng phủ định việc dạy
học các tri thức, kỹ năng riêng của từng phân mơn, đồng thời đó cịn là sự tích hợp
liên mơn giữa mơn Ngữ văn với các mơn học khác như Lịch sử, Địa lí, GDCD…
Vấn đề là làm thế nào để phối hợp các tri thức, kĩ năng thuộc các bộ mơn học đó
vào trong bài dạy thật nhuần nhuyễn nhằm đạt tới mục tiêu chung của mơn Ngữ
văn. Điều đó địi hỏi người giáo viên bộ mơn khơng chỉ nắm chắc mơn mình dạy
mà cịn phải khơng ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để tổ chức, hướng
dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách
nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Là giáo viên nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động này
nên tơi trình bày và thực hiện thử nghiệm một dự án nhỏ đối với môn Ngữ văn.
Trong khuôn khổ của bài viết này, tôi xin chia sẻ: Cách dạy văn bản “ Lặng lẽ Sa

Pa” theo hướng tích hợp liên mơn cho học sinh lớp 9, trường THCS Thị Trấn
Thường Xuân.
2. Mục đích nghiên cứu:
Qua việc nghiên cứu này hi vọng giúp được bản thân và cho các em học sinh,
đặc biệt là học sinh lớp 9 hiểu rõ được mối liên hệ giữa các môn học với bộ môn
Ngữ văn, nhằm khắc sâu hơn nội dung bài học.
3. Đối tượng nghiên cứu:

- Văn bản” Lặng lẽ Sa Pa”, áp dung dạy cho học sinh lớp 9-Trường THCS
Thị trấn Thường Xuân – Thanh Hóa.
4. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết.
- Phương pháp điều tra thực tế.
- Phương pháp thu thập thông tin.
- Phương pháp thống kê.

3


II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận của SKKN:
Tích hợp là hợp lại để thống nhất các mặt riêng lẻ thành một tổng thể, phối
hợp tối ưu các hoạt động dạy học khác nhau, các kỹ năng, phương pháp của môn
học khác nhau, nhằm đáp ứng mục tiêu, mục đích cụ thể, hướng đến một nội dung
bao hàm cao hơn, sâu hơn.
Môn Ngữ văn là môn học rất quan trọng trong trường phổ thơng, có ý nghĩa
trong việc hình thành, phát triển, định hướng nhân cách cho học sinh. Học văn là
học làm người, học các phép tắc ứng xử trong cuộc sống. Mặt khác, đây là mơn
học nghệ thuật, kích thích trí tưởng tượng bay bổng, sức sáng tạo của người học.

Để dạy và học tốt môn Ngữ văn, người dạy và người học phải không ngừng trau
dồi kiến thức ngôn ngữ, từ vựng, các kiến thức liên quan về các hình thức nghệ
thuật, các nhà văn, nhà thơ, các câu cadao tục ngữ, lấy vốn đó làm vốn sống, kinh
nghiệm cho bản thân.
Việc vận dụng kiến thức liên mơn với Lịch sử, Địa lí, GDCD, Âm nhạc, Mĩ
thuật… và ứng dụng công nghệ thông tin làm cho hiệu quả của bài Ngữ văn được
nâng cao, giúp cho học sinh học bài với niềm say mê, hứng thú. Đồng thời làm cho
các em hình dung được một cách chân thực, sinh động cuộc sống xung quanh mình
qua các mơn học khác.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN:
2.1. Thuận lợi:
- Các em học sinh lớp 9 nên đã tiếp cận 4 năm học với kiến thức chương
trình bậc THCS, khơng cịn bỡ ngỡ, lạ lẫm với những hình thức kiểm tra đánh giá
khi giáo viên đề ra.
- Đối với học sinh lớp 9 các em đã được học rất nhiều bài từ lớp 6 có liên
quan đến vấn đề Lịch sử, Địa lí, GDCD, các tình huống liên quan thực tế mang
tính giáo dục kĩ năng sống.
- Đối với các môn học khác cũng vậy như mơn Lịch sử, Địa lí, GDCD...các
em đã được tìm hiểu về kiến thức liên quan đến kĩ năng sống, những phẩm chất tốt
đẹp, những địa danh, những thời điểm lịch sử có liên qua đến tác phẩm văn học
được tích hợp trong các bài học. Vì vậy, nên khi cần thiết kết hợp các kiến thức
của một mơn học nào đó vào bộ mơn Ngữ văn để giải quyết một vấn đề trong bài
học các em sẽ cảm thấy khơng bỡ ngỡ.
- Các em đều có SGK, nhiều em có tài liệu tham khảo, có điều kiện tra cứu
thơng tin trên mạng Internet qua máy tính nên việc học cũng rất thuận lợi.
2.2. Khó khăn:
2.2.1. Về phía học sinh:
- Đa số học sinh còn hạn chế trong việc tiếp thu và cảm thụ văn bản văn học.
- Học sinh hạn chế việc nắm bắt các mối liên hệ giữa thời đại thông qua bộ
môn Lịch sử với giá trị phản ánh của tác phẩm.

- Một số ít học sinh khơng có nhiều tài liệu để tham khảo và cũng chưa có
thói quen đọc sách tham khảo để bổ sung kiến thức môn học.
4


- Một số văn bản dung lượng kiến thức dài so với thời lượng 45->90 phút
nghiên cứu trên lớp, học sinh khó nắm bắt hết được tồn bộ các giá trị của văn bản
văn học.
- Kiến thức xã hội của học sinh còn hạn chế đặc biệt các các em chưa nắm
vững tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc cũng như lịch sử phát triển văn học;
hạn chế về tư duy địa lí....
- Học sinh ít và khơng có sự phối hợp với phụ huynh trình q trình học,
chuẩn bị bài ở nhà. Do vậy, khơng có sự hỗ trợ về kiến thức trong quá trình tiếp
cận văn bản.
* Kết quả khảo sát học sinh trước khi dạy học văn bản “ Lặng lẽ Sa Pa”
theo hướng tích hợp các môn học: ( Năm học 2014-2015)

TT

Lớp

Sĩ số

1
2

9A
9B

33

30

HS biết vận dụng kiến thức
liên môn trong tiếp cận văn
bản
Sl
Tỉ lệ
20
60%
13
43%

HS chưa biêt vận dụng kiến
thức liên môn trong việc tiếp
cận văn bản
Sl
Tỉ lệ
13
40%
17
57%

2.2.2. Về phía giáo viên:
- Có giáo viên chỉ tập trung chuyển tải một cách rập khuôn những thơng tin
có trong bài học mà chưa chú trọng khai thác những vấn đề liên quan.
- Giáo viên còn lúng túng khi đưa ra hệ thống câu hỏi khai thác cũng như
phương pháp triển khai những văn bản văn học.
- Vẫn cịn hiện tượng giáo viên thiếu nhiệt tình trong q trình giảng dạy,
q trình tìm tịi, sưu tầm những kiến thức có liên quan bổ sung cho nội dung bài
dạy dẫn đến khả năng tích hợp kiến thức cịn hạn chế.

Với những hạn chế, khó khăn trên, tơi đã chọn dạy một văn bản có sự tích
hợp kiến thức một số mơn học, hy vọng sẽ góp phần tạo hứng thú học tập cho học
sinh và góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của giờ dạy Ngữ văn.
2.3. Các biện pháp đã thực hiện:
2.3.1. Các môn học được tích hợp:
Khi dạy bài: “ Lặng lẽ Sa Pa” Tơi đã tích hợp với các mơn học sau:
* Tích hợp Văn – Địa lý: Giúp các em hiểu được vị trí địa lí và điều kiện tự
nhiên của Sa Pa.
* Tích hợp Văn – Lịch sử: Giúp các em hiểu thêm về bối cảnh lịch sử đất
nước ta những năm 70 của thế kỉ XX và phong trào Ba sẵn sàng của thanh niên.
* Tích hợp Văn – GDCD: Giúp học sinh:
- Hiểu khái niệm lí tưởng sống và những biểu hiện của con người sống có lí
tưởng.
- Hiểu cách phấn đấu, rèn luyện lí tưởng sống của thanh niên trong thời đại
ngày nay.
- Vai trò, trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp dựng xây đất nước.
* Tích hợp Văn – Mĩ thuật:
5


- Nắm bắt được đặc điểm của tranh chân dung và phương pháp vẽ tranh
chân dung.
- Hiểu được tranh phong cảnh là tranh diễn tả cảnh đẹp thiên nhiên thông
qua cảm thụ và sáng tạo của người vẽ.
* Tích hợp Văn – Âm nhạc: Ví dụ khi thuyết minh về Sa pa có thể cho các
em hát, hoặc nghe vài đoạn nhạc, làm như vậy các em sẽ hứng thú học hơn và kiến
thức sẽ được khắc sâu hơn.
2.3.2. Định hướng tích hợp:
Để bài học sinh động, học sinh có thể nắm bài tốt hơn, chúng ta có thể thực
hiện tích hợp theo những cách thức sau:

- Tích hợp thơng qua việc kiểm tra bài cũ
- Tích hợp thơng qua việc giới thiệu bài mới
- Tích hợp thơng qua câu hỏi tìm hiểu bài
- Tích hợp thơng qua phương tiện dạy học như bảng phụ tranh ảnh . . .
- Tích hợp thơng qua hệ thống bài tập ( ở lớp cũng như ở nhà )
- Tích hợp thơng qua hình thức kiểm tra đánh giá
- Tích hợp gắn với đời sống xã hội
2.3.3. Soạn giáo án cụ thể theo hướng tích hợp:
Tiết 66,67:

LẶNG LẼ SA PA
(Nguyễn Thành Long)
A. MỤC TIÊU:

Giúp HS:
1. Kiến thức:
- Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng người con thầm lặng cống hiến
quên mình vì Tổ quốc trong tác phẩm.
- Nghệ thuật kể chuyện, miêu tả sinh động, hấp dẫn trong truyện.
2. Kĩ năng:
- Nắm bắt diễn biến truyện và tóm tắt được truyện.
- Phân tích được nhân vật trong tác phẩm tự sự.
- Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm.
B. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:

1. Giáo viên:
- SGK, máy chiếu, các tài liệu khác.
2. Học sinh:
- Soạn bài theo câu hỏi SGK.
C. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP:

1. Kiểm tra bài cũ.
Hỏi: Nêu diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc?
2. Giáo viên giới thiệu bài
Thế nào là hạnh phúc? Làm thế nào để diễn tả một cách chân thực và giản
dị cảm nhận về hạnh phúc? Muốn thể hiện được điều này, tác phẩm nghệ thuật
phải gieo vào lòng người đọc ấn tượng đẹp đẽ, niềm vui ấm áp và tin yêu vào cuộc
6


sống xuất phát từ cội nguồn cảm xúc và lý tưởng sống của chính nhân vật. Có một
tác phẩm làm được trọn vẹn điều này. Bởi trong tác phẩm, không chỉ có một hoặc
hai nhân vật chính có niềm u sống mà tất cả mọi người đều là những người yêu
sống. Bởi không chỉ niềm yêu sống ấy vút lên trong những khát vọng cao vợi mà
nó lan tỏa khắp nơi trong cuộc sống bình dị hàng ngày, đó chính là Lặng lẽ Sa
Pa.
Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

Hs đọc chú thích*(SGK)
Hỏi: Hãy nêu vài nét chính về tác giả
Nguyễn Thành Long?
Gv chiếu một số hình ảnh về tác giả (tích hợp
CNTT)

I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Nguyễn Thành Long (19251991). Quê huyện Duy Xuyên,
tỉnh Quảng Nam, viết văn từ

cuộc Kháng chiến chống pháp .
- Cây bút chuyên về chuyện ngắn
và kí.

Hỏi: Văn bản Lặng lẽ Sa Pa ra đời trong 2. Tác phẩm
hoàn cảnh nào? Nêu xuất xứ của truyện?
a. Hoàn cảnh sáng tác và xuất
xứ:
- Sáng tác 1970, là kết quả của
chuyến đi lên Lào Cai.
Tích hợp với mơn Lịch sử.
- Rút từ tập Giữa trong xanh, in
Hỏi: Qua kiến thức về môn Lịch sử em biết 1972.
gì về hồn cảnh lịch sử đất nước ta những
năm 70 ?
HS phát biểu
GV chốt: Những năm 70 của Thế kỷ XX là
thời điểm vô cùng gian khổ nhưng cũng thật
hào hùng của dân tộc. Đế quốc Mỹ mở công
cuộc chiến tranh xâm lược ở cả 2 miền Nam
– Bắc. Miền Bắc lúc này cùng lúc phải gánh
vác 2 nhiệm vụ nặng nề: vừa đấu tranh chống
chiến tranh phá hoại vừa phải làm nhiệm vụ
là hậu phương lớn cho tiền tuyến Miền Nam.
Gv cho HS đọc văn bản
1. Từ đầu... kìa, anh ta kia
b. Đọc, tóm tắt
2. Bác lái xe dắt anh ta ... bốn năm nay
* Đọc
7

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

Người con trai nói to...ngủ lại được
* Tóm tắt
(Gv tóm lược)
3. “Trời ơi ... vẫn im lặng’’
Học sinh tóm tắt
Hỏi: Văn bản thuộc thể loại nào? Nêu c. Thể loại và phương thức biểu
phương thức biểu đạt?
đạt.
- Thể loại truyện ngắn.
- Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu
Hỏi: Chuyện được kể theo ngôi thứ mấy?
cảm và nghị luận.
d. Nhận xét ngơi kể, cốt truyện
Hỏi: Em có nhận xét gì về cốt truyện và tình và tình huống truyện.
huống cơ bản của truyện?
- Ngôi kể: ngôi thứ ba.
- Cốt truyện đơn giản.
Vậy “Lặng lẽ Sa Pa” ta thấy Nguyễn Thành - Tình huống: Cuộc gặp gỡ tình
Long đã hướng người đọc đến những đề tài cờ giữa ông họa sĩ già, cô kĩ sư
nào?
và anh thanh niên.
(Vẻ đẹp thiên nhiên và con người)
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Thiên nhiên Sa Pa

Tích hợp với mơn Địa lí
- Gv treo lược đồ vùng Trung Du Miền Núi
phía Bắc và yêu cầu học sinh tìm vị trí của
Sa Pa trên lược đồ.

Bằng kiến thức thực tế, em hãy trình bày
những hiểu biết của mình về địa danh Sa
Pa?
Nằm ở phíaTây Bắc của Tổ quốc, Sa Pa là
một huyện vùng cao của tỉnh Lào Cai, một
vùng đất khiêm nhường, lặng lẽ nhưng ẩn
chứa bao điều kỳ diệu của cảnh sắc thiên
nhiên. Phong cảnh thiên nhiên của Sa Pa
được kết hợp với sức sáng tạo của con người
cùng với địa hình của núi đồi, màu xanh của
8


Hoạt động của giáo viên và học sinh
rừng, như bức tranh có sự sắp xếp theo một
bố cục hài hồ tạo nên một vùng có nhiều
cảnh
sắc
thơ
mộng
hấp
dẫn.
Chìm trong làn mây bồng bềnh thị trấn Sa Pa
như một thành phố trong sương huyền ảo, vẽ
lên một bức tranh sơn thủy hữu tình. Nơi đây,

có thứ tài ngun vơ giá đó là khí hậu trong
lành mát mẻ, mang nhiều sắc thái đa dạng.
Nằm ở độ cao trung bình 1500m – 1800m,
nên khí hậu Sa Pa ít nhiều lại mang sắc thái
của xứ ơn đới, với nhiệt độ trung bình 1518°C.
Gv Chốt kiến thức:
Hỏi: Vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa được gợi
tả qua những hình ảnh nào trong tác phẩm?
Học sinh thống kê các hình ảnh miêu tả về
thiên Sa Pa
GV chiếu clip giới thiệu về Thiên nhiên Sa
Pa.

Hỏi: Qua những hình ảnh này, em cảm nhận
được gì về thiên nhiên Sa Pa?
Gv bình sau đó chốt ý:
Tích hợp với GDCD
Nếu được đến Sa Pa, hay là một người con
của Sa Pa thì em sẽ làm gì để giữ mãi vẻ đẹp
của Sa Pa ?
- Giữ gìn, bảo vệ cảnh quan mơi trường nơi
đây
- Giới thiệu tới mọi người về cảnh quan Sa
Pa.
- Tuyên truyền tới mọi người việc bảo vệ môi

Kiến thức cần đạt

- Những rặng đào.
- Đàn bò lang cổ đeo chuông.

- Nắng len tới đốt cháy rừng cây.
- Những cây thơng rung tít trong
nắng.
- Những cây tử kinh nhơ cái đầu
màu hoa cà lên trên màu xanh
của rừng.
- Mây cuộn tròn, lăn trên các
vòm lá…

-> Bức tranh thiên nhiên đẹp, thơ
mộng được tái hiện bằng ngơn
ngữ nghệ thuật tạo hình, giàu
chất thơ và qua sự rung cảm của
một tâm hồn tinh tế. Sa Pa có
phong cảnh thơ mộng, tuyệt đẹp,
thiên nhiên đa dạng phong phú
nhưng có phần khắc nghiệt.

9


Hoạt động của giáo viên và học sinh
trường và cảnh quan Sa Pa
Chuyển ý:
Bên cạnh vẻ đẹp thơ mộng, nên thơ của Sa Pa
thì thiên nhiên nơi đây cịn muốn thử thách ý
chí và nghị lực của con người ở đây bởi
chính sự khắc nghiệt của thời tiết nơi vùng
núi cao vào mùa đông lạnh giá và tuyết
rơi.Vậy con người nơi đây đã khắc phục và

vượt lên thử thách đó như thế nào chúng ta
tìm hiểu sang phần 2
Hỏi: Vẻ đẹp của người lao động được tác giả
khắc họa qua những nhân vật nào?
Học sinh kể tên các nhân vật.
Hỏi: Tác giả giới thiệu chung về nhân vật
anh thanh niên như thế nào?
" Hai mươi bảy tuổi; một trong những
người cô độc nhất thế gian, rất "thèm người".
(Không xuất hiện từ đầu mà hiện ra trong
cuộc gặp gỡ tình cờ trong chốc lát với các
nhân vật khác)
Hỏi: Hoàn cảnh sống và làm việc của anh
thanh niên có gì đặc biệt? Tìm những những
chi tiết nói về cơng việc của anh? Cơng việc
đó như thế nào? (địi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác,
có tinh thần trách nhiệm cao)
GV: Chiếu hình ảnh trạm khí tượng Sa Pa
Tích hợp với mơn địa lí.
Hỏi: Em cảm nhận như thế nào về công việc
mà anh thanh niên đã làm?
GV bình: Hồn cảnh sống và làm việc của
anh thanh niên rất đặc biệt, quanh năm suốt
tháng chỉ có một mình nơi trạm khí tượng
trên đỉnh n Sơn giữa mây mù và cái im
lặng hãi hùng trên núi cao. Sự khó khăn
thách thức lớn nhất với anh chính là sự cơ
đơn khiến anh thèm được gặp người thế
nhưng anh thanh niên đã có thái độ và ý thức
làm việc như thế nào?

Hỏi: Thái độ và ý thức làm việc của anh ra
sao?
-> Có sự thay đổi theo thời gian; ban đầu
cũng không quen sự cô đơn trong cơng việc.
Hỏi: Tìm những chi tiết nói lên tâm sự, suy

Kiến thức cần đạt

2. Con người Sa Pa.

a. Anh thanh niên

* Hồn cảnh sống và làm việc
- Sống một mình ở độ cao 2.600
m, quanh năm bốn bề chỉ có cây
cỏ và mây mù lạnh lẽo.
- Cơng việc: đo gió, đo mưa, đo
nắng, tính mây, đo chấn động
mặt đất…
" Cơng việc có vẻ đơn điệu
nhưng vất vả và cực kì quan
trọng (phục vụ sản xuất, phục vụ
chiến đấu)

* Ý thức, thái độ làm việc
- Anh suy nghĩ: ta với công việc
là đơi, sao gọi là một mình được.
- Cơng việc… gian khổ nhưng
nếu cất nó đi… buồn chết
- Góp phần phát hiện một đám

10


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

nghĩ của anh thanh niên về công việc mà anh
làm?
GV bình: Có nghĩa là anh tìm thấy niềm
vui trong cơng việc để quên đi nỗi buồn.Với
anh được làm việc là niềm vui sướng, hạnh
phúc.
Hỏi: Em cảm nhận được phẩm chất gì đáng
q của người thanh niên?

mây khơ… từ ấy sống thật hạnh
phúc

->Anh là người say mê cơng
việc, có tinh thần trách nhiệm
cao
* Tổ chức cuộc sống:
- Trồng hoa
Hỏi: Điều gì đã giúp anh thanh niên vượt qua - Đọc sách
hoàn cảnh sống khắc nghiệt và sự cô đơn nơi - Ni gà
núi cao vịi vọi?
- Sắp xếp nhà cửa ngăn nắp, sạch
-> Với anh, cuộc sống không hề cô đơn, sẽ
buồn tẻ. Anh tìm nguồn vui trong cơng việc,

từ những cuốn sách. Sách là người bạn để -> Cuộc sống vừa khoa học vừa
anh cùng trò chuyện.
lãng mạn giúp anh vượt qua sự
Hỏi: Em có nhận xét như thế nào về cuộc cơ đơn, buồn tẻ, tìm thấy niềm
sống của anh thanh niên?
vui trong cuộc sống
* Tính cách
- Cởi mở, chân thành
Hỏi: Qua cuộc gặp gỡ với các nhân vật khác, - Quý trọng tình cảm
anh thanh niên đã bộc lộ nét tính cách nào - Ân cần, chu đáo
đáng q?
- Khiêm tốn, khơng nhận thành
tích về mình.
=> Anh thanh niên là con người
sống có lí tưởng, có nếp sống
Hỏi: Em có cảm xúc và suy nghĩ gì về nhân đẹp, suy nghĩ và hành động đẹp,
vật anh thanh niên?
có khát vọng cao q, ln lo
Tích hợp với mơn giáo dục cơng dân.
cho hạnh phúc của mọi người, có
->Vậy em hiểu lí tưởng sống là gì?
tinh thần trách nhiệm cao.
Lý tưởng sống (lẽ sống) là cái đích của
cuộc sống mà mỗi người khát khao muốn đạt
được.
-> Hãy nêu những biểu hiện của lí tưởng
sống ở nhân vật thanh niên?
Anh thanh niên là người sống có lí tưởng
cao đẹp. Dù phải sống và làm việc một mình
nhưng anh ln suy nghĩ nghiêm túc, có tinh

thần trách nhiệm cao trong cơng việc. Anh
ln cố gắng hết mình vượt qua mọi khó
khăn, gian khổ để thực hiện lí tưởng sống
của mình: được làm việc, được cống hiến
sức mình cho đất nước.
11


Hoạt động của giáo viên và học sinh
Hỏi: Hãy nêu vai trị, vị trí và trách nhiệm
của thanh niên trong sự nghiệp cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước?
Hỏi: Trong văn bản có một người lặng lẽ
quan sát, xúc cảm và suy nghĩ, đó là nhân vật
nào?
-> Những xúc cảm của người họa sĩ được
gợi lên mãnh liệt hơn từ chính những con
người đang âm thầm làm việc trên đỉnh Sa
Pa.

Kiến thức cần đạt
b. Các nhân vật khác
* Ông họa sĩ:
- Yêu nghề, từng trải, nhân hậu
- Ghi lại hình ảnh anh thanh
niên ... nhọc quá " say mê sáng
tạo, trăn trở về nghệ thuật làm
thế nào để đặt được tấm lòng
của người hoạ sĩ vào trong sáng
tác.

- Xúc động và bối rối khi nghe
bác tài, rồi chính anh thanh niên
kể chuyện. " trái tim nhạy cảm,
luôn trân trọng cái đẹp.

Hỏi: Vì sao người hoạ sĩ xúc động mạnh khi
nghe bác lái xe kể anh thanh niên thèm người
như thế nào?
Hỏi: Khi chứng kiến anh thanh niên hái hoa
tặng cô kĩ sư, nghe anh kể về cơng việc gian
khó, hoạ sĩ thấy bối rối, vì sao?
" Cái bối rối của người đi tìm kiếm cái
đẹp, bỗng phát hiện cái đẹp hiển hiện trước
mắt mình
Hỏi: Nhân vật này đã bộc lộ quan điểm về
con người và nghệ thuật ở chi tiết nào? Chủ
đề của truyện bộc lộ qua cái nhìn của nhân vật
này ra sao?

" Những xúc cảm và suy tư của
nhân vật họa sĩ về anh thanh niên
và những điều khác nữa làm cho
chân dung nhân vật chính sáng
đẹp và chứa đựng chiều sâu tư
tưởng.
* Cô kĩ sư
- Gặp anh thanh niên " bàng
hồng, hiểu thêm về cuộc sống
một mình dũng cảm tuyệt đẹp
Hỏi: Nhân vật cơ gái có vai trò như thế nào của anh, của những con người

như anh.
trong câu chuyện?
Hỏi: Cuộc gặp gỡ khiến cơ bàng hồng, vì - Yên tâm hơn với quyết định
của mình.
sao?
* Bác lái xe:
- Là người tạo ra cuộc gặp gỡ bất
Hỏi: Từ anh thanh niên, cơ hiểu ra điều gì?
" Ở cơ bừng dậy những tình cảm lớn lao ngờ giữa 3 nhân vật.
cao đẹp khi gặp ánh sáng đẹp đẽ tỏa ra từ - Hiểu, thương, quý mến anh
thanh niên.
cuộc sống và tâm hồn anh thanh niên.
* Những nhân vật khác:
Hỏi: Bác lái xe có vai trị gì trong truyện?
- Anh bạn một mình trên trạm
Phan-xi-păng cao 3.142m.
Hỏi: Tình cảm của bác với anh thanh niên?
12


Hoạt động của giáo viên và học sinh

Kiến thức cần đạt

- Ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa.
Hỏi: Qua lời giới thiệu của anh thanh niên, - Đồng chí nghiên cứu khoa học
em biết được những ai trong "thế giới những về sét….
con người như anh"?
-> Là những tấm gương miệt
mài, lao động quên mình vì đất

nước.
Hỏi: Sau khi tìm hiểu về các nhân vật. Em có
nhận xét gì về họ?
Hỏi: Theo em, vì sao tác giả khơng đặt tên
riêng cho các nhân vật của mình mà chỉ gọi
họ theo giới tính, tuổi tác hoặc nghề nghiệp?
GV bình: Các nhân vật khơng có tên riêng,
họ chỉ là: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư, anh
thanh niên. Đây là dụng ý của tác giả muốn
nói về những con người vô danh đang ngày
đêm lặng lẽ, say mê cống hiến cho đất nước.
Họ ở mọi lứa tuổi, mọi nghề nghiệp, ở nhiều
nơi trên đất nước, ở cả những miền xa xôi
hẻo lánh. Họ đã lặng lẽ dâng cho đời tình
u và phần cơng sức nhỏ bé của mình. Họ
có cuộc sống âm thầm mà cao đẹp.
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết.
Hỏi: Qua văn bản tác giả muốn nói với người
đọc điều gì?

III. Tổng kết
1. Nội dung:
- Sa Pa khơng hề lặng lẽ, có
chăng chỉ là cái vẻ bề ngịai, cịn
thực chất bên trong là một cuộc
sống sơi động, tuôn trào.
- “ Trong cái lặng im của Sa Pa
… có những con người làm việc
Hỏi: Em có nhận xét gì về cách kể truyện của và lo nghĩ cho đất nước”.
tác giả?

2. Nghệ thuật.
- Truyện ngắn đầy chất thơ trữ
tình
- Xây dựng tình huống hợp lý .
- Kể kết hợp với trữ tình, bình
luận
IV. Luyện tập

Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập.
- Gv cho hs làm bài tập nhanh bằng câu hỏi.
( Học sinh làm vào phiếu học tập)
Hỏi: Em hiểu gì về nhan đề “Lặng lẽ Sa Pa”.
13


D. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ

- Viết một đoạn văn ghi lại cảm nhận về một vài chi tiết nghệ thuật mà em
thích nhất.
- Thi vẽ tranh về thiên nhiên và con người Sa Pa thông qua văn bản “ Lặng
lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
E. ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH DẠY HỌC

2.4. Hiệu quả khi áp dụng đề tài
Áp dụng SKKN và qua thực tế giảng dạy tôi thấy rằng:
1. Về phía học sinh: Các em sẽ dành thời gian học tập nhiều hơn. Buộc các
em phải tìm tịi, suy nghĩ để chuẩn bị bài có hiệu quả. Tạo cho học sinh tính nhạy
bén, năng động, sáng tạo và hứng thú với giờ học văn. Học sinh vừa nắm được bài
học đồng thời có điều kiện ơn lại kiến thức Lịch sử, Địa lí,về những kiến thức xã
hội…Qua tiết học, học sinh nắm bắt được những kiến thức cơ bản về nội dung và ý

nghĩa của tác phẩm, biết trân trọng cái đẹp, sự cảm phục vẻ đẹp tâm hồn của những
người lao động bình thường. Học sinh như được nhen lên ngọn lửa của khát vọng
sống có lý tưởng, mong muốn được cống hiến, đóng góp một phần dù là nhỏ bé
của mình vào cuộc đời chung.
* Kết quả khảo sát học sinh sau khi dạy học văn bản “ Lặng lẽ Sa Pa” theo
hướng tích hợp các môn học: ( Năm học 2015-2016)
TT

Lớp

Sĩ số

1
2

9A
9B

32
25

HS biết vận dụng kiến thức
liên môn trong tiếp cận văn
bản
Sl
Tỉ lệ
32
100%
22
88%

HS chưa biêt vận dụng kiến
thức liên môn trong việc tiếp
cận văn bản
Sl
Tỉ lệ
0
0
3
12%

2. Về phía giáo viên: Thúc đẩy giáo viên đầu tư nhiều hơn trong chuẩn bị,
thiết kế giáo án cho phù hợp với tinh thần đổi mới. Đầu tư nghiên cứu kiến thức
liên mơn có liên quan để cùng hợp tác với học sinh giúp các em chiếm lĩnh nội
dung bài học sâu sắc, sinh động hơn. Làm tốt công tác đầu tư cho tiết học sẽ giup
giáo viên chủ động, linh hoạt trong khâu tổ chức, hướng dẫn học sinh khai thếm
lĩnh kiến thức; mặt khác sẽ tránh được sự lúng túng, bị động khi học sinh chất vấn
những vấn đề liên quan.

14


III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Dạy học theo hướng tích hợp vẫn đuổi theo qua điểm: “lấy học sinh làm
trung tâm”, tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh trong mọi mặt. Qua tiết
học, học sinh đã bắt đầu biết tích hợp các kiến thức và lĩnh hội, xác lập mối liên hệ
giữa các tri thức và kĩ năng đã lĩnh hội, xác lập mối liên hệ giữa các tri thức và kĩ
năng thuộc môn Ngữ văn với các môn khác bằng cách tổ chức, thiết kế các nội
dung, tình huống tích hợp để học sinh vận dụng, phối hợp các tri thức và kĩ năng

riêng rẽ của các môn vào giải quyết vấn đề đặt ra, qua đó lĩnh hội các kiến thức và
phát triển năng lực, kĩ năng tích hợp.
2. Kiến nghị:
Dạy học tích hợp là phương pháp đồng thời là nguyên tắc của bộ mơn Ngữ
văn ở chương trình THCS. Là một giáo viên giảng dạy mơn Ngữ văn, tơi thấy tính
ưu việt của phương pháp này hơn hẳn những phương pháp giảng dạy trước đây
được vận dụng; thể hiện rõ qua thái độ, niềm say mê, kết quả tiếp nhận của học
sinh trong từng bài học. Người học không chỉ được chiếm lĩnh kiến thức, có kĩ
năng đọc-hiểu văn bản thuộc các thể loại văn học mà cịn có khả năng hiểu thêm
kiến thức về cuộc sống.
Để phát huy được cách tổ chức dạy học tích hợp liên mơn đối với các mơn
học nối chung và bộ môn Ngữ văn ở trường THCS nói riêng, tơi đề nghị:
- Ngành giáo dục cần đẩy mạnh việc học tập bồi dưỡng thường xuyên đặc
biệt là về phương pháp dạy học tích hợp liên mơn cho các giáo viên dạy Văn.
- Bộ GD và ĐT cần tạo và cung cấp băng đĩa những giờ dạy mẫu về vận
dụng kiến thức liên môn trong dạy học Ngữ văn cho Giáo viên và học sinh tham
khảo, học tập.
- Các nhà trường cần tăng cường sinh hoạt chuyên môn theo cụm, tổ nhóm
để trao đổi, rút kinh nghiệm trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học.
- Nhà trường cần đầu tư mua sắm thêm trang thiết bị, tài liệu tham khảo phục
vụ cho công tác dạy và học.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thường Xuân, ngày 10 tháng 3 năm 2016
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác.

15

Hoàng Thị Thanh Phương

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Phương pháp dạy học Văn-NXB Đại học Sư phạm - Phan Trọng Luận chủ
biên.
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo: Ngữ văn 9 - NXBGD
- Sách giáo khoa: Lịch sử 9, Địa lý 6, 9; GDCD 9; Mĩ thuật 7, 8 - NXBGD
- Lược đồ tự nhiên vùng Trung du và Miền núi Bắc Bộ, audio “Sa Pa thành
phố trong sương” (sáng tác: Vĩnh Cát), tranh ảnh minh họa.

16