Tài liệu Thiếu máu não thoáng qua: Nguy cơ hàng đầu của nhồi máu não doc

Thiếu máu não thoáng qua: Nguy cơ
hàng đầu của nhồi máu não

Đối với vùng não được cấp máu bởi hệ thống động mạch cảnh, nếu bị
thiếu máu thoáng qua sẽ xảy ra các hiện tượng lâm sàng hay gặp là mù một
mắt thoáng qua, mù hoàn toàn không nhìn thấy gì hoặc có khi chỉ là cảm giác
như tấm màn che trước mắt.
Người ta nhận thấy tình trạng thiếu máu não thoáng qua là một trong những
con đường ngắn nhất dẫn đến nhồi máu não. Đây là tình trạng rối loạn khu trú
chức năng của não xảy ra một cách đột ngột do thiếu máu não. Các triệu chứng
của bệnh chỉ kéo dài không quá 24 giờ rồi khỏi hoàn toàn mà không để lại di
chứng gì. Việc chẩn đoán bệnh thường khó và cũng dễ bị bỏ qua vì triệu chứng tồn
tại rất ngắn. Bệnh liên quan đến các bệnh khác như tăng huyết áp, xơ vữa động
mạch, do vậy cần phải được phát hiện và điều trị sớm bệnh và các yếu tố liên
quan.
Không nên chủ quan với các dấu hiệu của bệnh
Biểu hiện của bệnh rất đa dạng, tuỳ thuộc vào vùng não bị thiếu máu. Đối
với vùng não được cấp máu bởi hệ thống động mạch cảnh, nếu bị thiếu máu
thoáng qua sẽ xảy ra các hiện tượng lâm sàng hay gặp là mù một mắt thoáng qua,
mù hoàn toàn không nhìn thấy gì hoặc có khi chỉ là cảm giác như tấm màn che
trước mắt. Điều đáng lưu ý là cảm giác mù chỉ xảy ra ở một bên mắt và thị lực hồi
phục rất nhanh. Một biểu hiện nữa của thiếu máu thoáng qua hệ động mạch cảnh
là bệnh nhân thường bị liệt nửa người, rối loạn cảm giác kiểu tê bì hoặc nặng các
chi nửa người cùng bên liệt, đặc biệt là vùng cánh tay- mặt. Có một số trường hợp
mất hẳn cảm giác cánh tay trong vòng vài phút, không cầm nắm được vật dụng.
Thiếu máu thoáng qua ở bán cầu não lớn sẽ làm cho người bệnh bị rối loạn
ngôn ngữ, khó nói hay không hiểu lời nói. Với vùng não được cung cấp bởi hệ
động mạch sống - nền, bệnh nhân có các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, rối
loạn thăng bằng, nhìn đôi, nhìn không rõ sự vật, khó nói, liệt vận động, rối loạn
cảm giác hai bên hoặc luân chuyển từ bên này sang bên kia. Các triệu chứng này
đa phần chỉ kéo dài từ vài giây đến vài phút rồi khỏi hoàn toàn. Do các triệu chứng

của thiếu máu não thoáng qua chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nên bệnh nhân
thường không để ý và không đi khám. Mặt khác những triệu chứng đó rất dễ nhầm
với một số bệnh lý khác như động kinh, đau đầu migraine, hạ đường huyết, rối
loạn tiền đình... vì thế chẩn đoán bệnh thường khó và dễ bị bỏ qua.
Mối đe dọa từ thiếu máu não thoáng qua
Trước đây, căn bệnh này được đề cập đến chủ yếu ở đối tượng trên 60 tuổi,
nhưng những năm gần đây, sự gia tăng của bệnh tăng huyết áp, xơ vữa động mạch,
thừa cân - béo phì, đái tháo đường và tình trạng stress khiến cho tỷ lệ mắc bệnh
ngày càng trẻ hoá, nhiều trường hợp đến khám bệnh chỉ ở tuổi 40, thậm chí trẻ
hơn. Nếu không được điều trị, tai biến thiếu máu não thoáng qua sẽ làm tăng nguy
cơ nhồi máu não và các tai biến tim mạch. Người ta thấy rằng có tới 8% bệnh nhân
thiếu máu não thoáng qua bị nhồi máu não trong tháng đầu tiên, tỷ lệ này là 5%
cho năm đầu tiên. Có đến 20% các bệnh nhân này có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim,
tai biến mạch máu não hoặc tử vong đột ngột trong vòng 5 năm đầu tiên. Như vậy
việc chẩn đoán căn bệnh này có ý nghĩa rất quan trọng nhằm điều trị sớm và góp
phần kiểm soát những biến chứng nguy hiểm. Do đó cần phải khám lâm sàng kỹ
kết hợp với các xét nghiệm đường máu, mỡ máu, thời gian đông máu và nên làm
các kỹ thuật như điện tim, siêu âm tim, điện não, chụp cắt lớp não, doppler sọ não,
chụp mạch não... ngay sau khi các biểu hiện bệnh xuất hiện.
Vì sao có hiện tượng thiếu máu não thoáng qua?
Thủ phạm gây ra tai biến thiếu máu não thoáng qua chủ yếu là do các bệnh
lý tim mạch như xơ vữa động mạch não, bóc tách động mạch, loạn nhịp tim, rung
nhĩ, các bệnh lý van tim, nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp... Ngoài ra các yếu tố tác
động đến sự xuất hiện bệnh còn là đái tháo đường, rối loạn lipid máu, tuổi cao,
thừa cân - béo phì. Sự hình thành các cục máu đông từ tim đẩy lên mạch máu não,
thành động mạch não bị xơ vữa, tim không cung cấp máu đủ lên não... làm cho
tình trạng bệnh xuất hiện. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng hút thuốc lá làm cho các
bệnh lý trên gia tăng nhanh và ngày một trầm trọng, các bệnh nhân đến khám bệnh
hầu hết đều có liên quan đến hút thuốc lá, những người hút thuốc lá trong nhiều
năm liền thì nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn.

Có thể kiểm soát bệnh được không?
Việc đầu tiên để phòng ngừa và kiểm soát bệnh là điều trị và kiểm soát tốt
các yếu tố nguy cơ. Từ bỏ thói quen sử dụng thuốc lá và hạn chế bị tác động của
thuốc lá một cách thụ động. Kiểm soát cân nặng, đi khám sức khoẻ định kỳ nhất là
các đối tượng thừa cân - béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp và có tiền sử bị
nhồi máu cơ tim, suy tim, các bệnh van tim hoặc đang dùng van nhân tạo...
Mục tiêu của điều trị bệnh là đề phòng nguy cơ nhồi máu não và tai biến
tim mạch, các thuốc được sử dụng có thể là các loại thuốc giãn mạch, thuốc chống
đông nhóm đối kháng vitamin K, nhưng bác sĩ cần nắm rõ được tình trạng các
bệnh đi kèm để có chỉ định đúng cho những trường hợp bệnh gan thận nặng, viêm
nội tâm mạc, rối loạn đông máu... Việc điều trị lâu dài còn phụ thuộc vào nguyên
nhân gây bệnh, bên cạnh đó người bệnh cần phải có chế độ dinh dưỡng ít mỡ,
giảm muối, nhiều rau xanh và trái cây tươi, chăm chỉ tập luyện hằng ngày.