Tài liệu Đại cương về trao đổi chất docx

Đại cương về trao đổi chất


1. Khái niệm chung :
1.1. Định nghĩa về quá trình trao đổi vật
chất
Mọi sinh vật đều tồn tại trong môi trường
bao quanh nó. Từ môi trường này, có thể
sinh vật sẽ thu nhận các nguyên liệu cần
thiết để sinh trưởng và phát triển, đồng
thời thải ra môi trường những chất cặn bã
không cần thiết cho cơ thể.
Quá trình thu và thải đó gọi là quá trình
trao đổi vật chất giữa cơ thể sinh vật và
ngoại cảnh.
Quá trình trao đổi vật chất diễn ra không
ngừng, từ lúc là một hợp tử đến lúc chết.
Triết học Macxit đã lấy trao đổi vật chất
làm quan điểm cơ bản để đánh giá sự
sống. Chính vì thế mà ăng-ghen trong tác
phẩm "Phép biện chứng tự nhiệm đã viết:
"Sự sống là phương thức tồn tại của
những thể protein với đặc điểm chủ yếu
là quá trình trao đổi vật chất liên tục với
ngoại cảnh xung quanh. Một khi quá
trình trao đổi đó ngừng thì sự sống cũng
ngừng và điều này dẫn tới trạng thái tan
rã của những thể protein".
Quá trình trao đổi vật chất ở thế giới vô
sinh:

Đây là quá trình dẫn tới trạng thái tan rã
phân huỷ các vật thể vô cơ.
Ví dụ: Đá bị phong hoá thành cát.
Sắ bị oxy hóa ngoài không khí thành gỉ
sắt : Fe + O2 → Fe2O3
Cây lá bị mục nát...
- Quá trình trao đổi vật chất ở cơ thể
sống:
Trái lại với quá trình trao đổi chất ở thế
giới vô sinh, quá trình trao đổi chất ở thế
giới sinh vật là làm nền móng cho sự duy
trì phát triển giống loài. Đấy là một quá
trình phức tạp, một quá trình có chọn lọc
và cải biên các yếu tố ngoại cảnh.
Sự trao đổi vật chất ở cơ thể sống bao
gồm hai quá trình: đồng hoá và dị hoá.
Đó là 2 quá trình mâu thuẫn nhau nhưng
lại thống nhất với nhau.
1.1.1. Quá trình đồng hoá (assimalative
process)
Sự đồng hoá là sự cải biến các chất đã
hấp thu và sự sử dụng các chất đó để
tổng hợp nên các cấu trúc của tế bào và
các nguyên liệu dự trữ.
Ở đây cơ thể sinh vật lấy các chất
protein, lipid, glucid từ môi trường bên
ngoài
(có tính đặc hiệu riêng của từng loài) qua
quá trình tiêu hoá biến thành các phân tử
đơn giản dễ hấp thu như acid amin, acid

béo, các đường o se (không có tính đặc
hiệu). Các đơn phân tử này sẽ được hấp
thu và đem tới mô bào tổng hợp thành
các chất protein, lipid, glucid đặc hiệu
riêng cho từng cơ thể.

Quá trình đó diễn ra như sau:

1.1.2. Quá trình dị hoá (Elimination)
Đó là quá trình phân giải các chất đã có
sẵn hoặc đưa vào từ thức ăn như protein,
lipid, glucid... thành những chất đơn giản
dần về cấu trúc, nghèo dần về dự trữ
năng lượng tự do và cuối cùng thành
những chất phế phẩm, những chất cặn bã
không cần thiết cho cơ thể và bị thải ra
bên ngoài theo con đường nước tiểu,
phân, mồ hôi hay hơi thở.


Như vậy, đồng hóa và dị hoá là hai quá
trình tiến hành ngay trong nội bộ cơ thể,
nó là mối mâu thuẫn thống nhất của sự
trao đổi vật chất. Hai quá trình đó tiến
hành song song, trái ngược nhau nhưng
hỗ trợ lẫn nhau. Thật vậy, quá trình đồng
hoá tao ra một thành phần của cơ thể
trong đó có những enzym xúc tác. Có
những enzym này thì những phản ứng
phân giải của quá trình dị hoá mới tiến

hành được, nhưng mọi phản ứng tổng
hợp ở cơ thể đều cần đến năng lượng, mà
số năng lượng này chỉ có thể do quá trình
dị hoá cung cấp. Mối mâu thuẫn thống