THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN SƠN TRÀ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN NGỌC TRUNG

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI
SAU CAI NGHIỆN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN SƠN TRÀ,
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Chun ngành : Chính sách cơng
Mã số : 8 34 04 02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. HỒ SỸ SƠN

HÀ NỘI, năm 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng số liệu nghiên cứu trong luận văn Thạc sỹ Chính
sách cơng về “Thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện trên địa
bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng” là cơng trình nghiên cứu khoa học
của riêng tơi. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin
cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa
từng được công bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào khác.
Đà Nẵng, ngày tháng năm 2021

Tác giả luận văn

Trần Ngọc Trung

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH
SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 8
1.1. Khái niệm, mục tiêu và ý nghĩa của việc thực hiện chính sách đối với
người sau cai nghiện ma túy ............................................................................ 8
1.2. Nội dung và quy trình thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện
ma túy ............................................................................................................. 12
1.3. Tiêu chí đánh giá việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện
ma túy ............................................................................................................. 18
1.4. Các phương pháp thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma
túy ................................................................................................................... 19
1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách sau cai nghiện ma
túy ................................................................................................................... 21
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH CHO NGƯỜI SAU CAI
NGHIỆN MA TÚY TẠI QUẬN SƠN TRÀ GIAI ĐOẠN 2015- 2020 .... 26
2.1. Đặc điểm, tình hình có ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách đối với
người sau cai nghiện ma túy tại quận Sơn Trà ............................................... 26
2.2. Thực trạng và kết quả tổ chức thực hiện chính sách đối với sau cai
nghiện ma túy trên địa bàn quận Sơn Trà ...................................................... 30
2.3. Đánh giá chung về việc tổ chức thực hiện chính sách đối với người sau
cai nghiện ma túy tại quận Sơn Trà ............................................................... 43
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN
MA TÚY ........................................................................................................ 51


3.1. Quan điểm, mục tiêu và yêu cầu tăng cường thực hiện chính sách đối với
người sau cai nghiện trên địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng .......... 51
3.2. Các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách đối với người sau cai

nghiện ma túy tại quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng .................................... 58
3.3. Đề xuất, kiến nghị ................................................................................... 68
KẾT LUẬN ................................................................................................... 71
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

STT

Nghĩa đầy đủ

1

ANTT

An ninh trật tự

2

BLĐTBXH

Bộ Lao động thương binh và xã hội

3

CCB

Cựu chiến binh

4

CT

Chỉ thị

5

CTXH

Công tác xã hội

6

HĐND

Hội đồng Nhân dân

7

LHPN

Liên hiệp phụ nữ

8

NSNN

Ngân sách nhà nước

9

QĐ

Quyết định

10

TN

Thanh niên

11

TT

Thông tư

12

TTg

Thủ tướng

13

TW

Trung ương

14

UBND

Ủy ban Nhân dân

15

VKSND

Viện kiểm sát nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
Tên bảng

Trang

Bảng
2.1

2.2

Số liệu người sau cai nghiện ma túy được hổ trợ
Số liệu người quản lý sau cai nghiện ma túy tại
phường, xã

39

51


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nghiện, nhất là nghiện ma túy không chỉ là nguyên nhân gây ra các
mối bất hịa trong gia đình mà cịn là ngun nhân dẫn đến tội phạm và gây
mất trật tự an toàn xã hội. Theo một nguồn tin, khoảng 75% các tội phạm
hình sự có ngun nhân bắt nguồn từ nghiện ma túy. Điều đáng lo ngại là số
người nghiện trong thời gian gần đây có chiều hướng gia tăng và ngày càng
trẻ hóa, đa số tập trung ở lứa tuổi từ 16- 30 tuổi, trong đó có cả học sinh, sinh
viên do đua địi ăn chơi, bỏ học, khơng có việc làm, cờ bạc, rượu chè... Họ
sống khơng có trách nhiệm với xã hội, thiếu niềm tin vào cuộc sống và lịng
tự trọng của bản thân. Đây chính là ngun nhân bổ sung cho các hành vi
phạm tội liên quan đến ma túy; và một điều tất yếu, khi tội phạm ma túy gia
tăng thì cũng kéo theo nhiều tệ nạn khác như mại dâm, buôn bán ma túy, đe
dọa đến tình hình an ninh trật tự xã hội, đến cuộc sống lành mạnh của người
dân và làm băng hoại đạo đức của xã hội.
Trong thời gian qua, Nhà nước đã tập trung làm tốt công tác tuyên
truyền, giáo dục để người dân, đặc biệt là giới trẻ nâng cao nhận thức và chủ
động phòng chống ma túy; đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp
luật, chiến lược nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sau cai
nghiện ma túy như: Luật phòng, chống ma túy, một số luật và các văn bản
khác dưới luật có liên quan đến công tác quản lý người sau cai nghiện ma túy
tái hịa nhập cộng đồng. Ngồi ra cịn có những văn bản quy phạm pháp luật
được ban hành nhằm đảm bảo sự công bằng cho tất cả mọi người trên tất cả
các lĩnh vực của đời sống xã hội và mục tiêu chính là tạo các điều kiện, cơ
hội để phát triển kinh tế - xã hội, quốc phịng – an ninh…

Quận Sơn Trà có diện tích tự nhiên 63,39 km2 và dân số vào khoảng
158.380 người (Niên giám TK 2019). Là địa bàn nằm ở vị trí chiến lược về
1


quốc phòng - an ninh của thành phố Đà Nẵng. Địa giới hành chính được chia
thành 7 phường trực thuộc quận: phường Mân Thái, Thọ Quang, An Hải
Đông, An Hải Tây, Phước Mỹ, An Hải Bắc và Nại Hiên Đông. Trong những
năm qua, đặc biệt trong giai đoạn từ năm 2010 tới nay, tình hình kinh tế - xã
hội của quận Sơn Trà phát triển mạnh mẽ, cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển
dịch mạnh theo hướng kinh tế đơ thị và có xu hướng tăng tỷ trọng các ngành
dịch vụ, công nghiệp - xây dựng, giảm tỷ trọng ngành nông lâm - thủy sản,
kết cấu hạ tầng ngày càng hiện đại, văn minh, đời sống nhân dân ngày càng
được cải thiện, văn hóa - xã hội được quan tâm đúng mức, triển khai thực
hiện tốt và có những chuyển biến tích cực, quốc phịng - an ninh từng bước
được giữ vững.
Cùng với lợi thế về vị trí địa lý, địa phương đang ngày càng phát triển.
Tuy nhiên đi cùng với sự phát triển là sự phát sinh về các vấn đề về an ninh
trật tự và tệ nạn xã hội. Đặc biệt là việc sử dụng trái phép chất ma túy ngày
càng gia tăng làm ảnh hưởng rất lớn đến các mặt của đời sống xã hội: giảm
sức khỏe, suy thối nịi giống, phá hoại hạnh phúc gia đình và phẩm giá con
người ngày càng mất giá trị gây ảnh hưởng rất lớn đến an toàn xã hội và an
ninh quốc gia.
Trước kia nghiện ma túy bị xem là một loại tệ nạn xã hội và người
nghiện ma túy bị xem là đối tượng phạm tội hình sự, thì nay họ được xem là
những bệnh nhân cần được cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cắt cơn và điều trị
nghiện. Người sau cai nghiện ma túy trên con đường phục thiện vẫn mang
trong mình những mặc cảm tội lỗi và không tránh khỏi sự cám dỗ của ma túy.
Đặc biệt, người sử dụng ma túy bị phụ thuộc, trói buộc bởi tình trạng tâm lý,
khao khát, thèm muốn, đam mê sử dụng ma túy, mắc phải nhiều thứ bệnh, dễ

bị tổn thương và hay mặc cảm, lười lao động và khơng u thích lao động.
Việc thực hiện các chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy như dạy
2


nghề, tạo việc làm là một trong các nội dung quan trọng của quy trình cai
nghiện, là yêu cầu thiết yếu, tạo điều kiện cho đối tượng phục hồi tái hòa
nhập cộng đồng, phòng chống tái nghiện.
Tại thời điểm hiện nay, các chế độ, chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy thực hiện còn chung chung và còn nhiều bất cập. Tỷ lệ người
sau cai nghiện có việc làm chỉ chiếm 10% số người được chữa trị, phục hồi.
Ngồi những yếu tố khách quan thì trách nhiệm của chính quyền các cấp
chưa cao, đặc biệt tại các phường và các khu dân cư chưa được phát huy
thường xuyên và tích cực. Bản thân và gia đình của người sau cai nghiện cịn
ỷ lại, trơng chờ vào sự hỗ trợ của xã hội chứ chưa phát huy được tinh thần
trách nhiệm với gia đình và xã hội. Chính vì vậy việc tìm kiếm việc làm cịn
gặp nhiều khó khăn. Ngồi ra, các chính sách của Nhà nước ban hành chưa
khuyến khích, huy động được các nguồn lực xã hội trong hỗ trợ người sau cai
nghiệm ổn định tâm lý và tìm kiếm việc làm phù hợp với năng lực và trình độ
của họ. Mặt khác, các ngành nghề được đào tạo chưa được điều chỉnh tương
xứng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường và cá nhân của người sau cai
nghiện. Vì vậy việc hỗ trợ để người sau cai nghiện ma túy nhằm ổn định tâm
lý, tìm kiếm việc làm nhằm tạo thu nhập ổn định là một nhu cầu thiết yếu tạo
điều kiện cho họ tái hịa nhập cộng đồng thành cơng và từng bước trở thành
cơng dân có ích cho xã hội và trở thành người cơng dân hữu ích.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong thời gian qua, tại Việt Nam đã có nhiều cơng trình nghiên cứu
liên quan đến các vấn đề về ma túy, người nghiện ma túy và người sau cai
nghiện, có thể nêu một số đề tài sau:
Đề tài cấp Bộ 2001 “Các giải pháp tạo việc làm cho người nghiện ma

túy, người mại dâm sau khi được chữa trị phục hồi” do Nguyễn Văn Minh
(2001) làm chủ nhiệm. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù nghị lực của
3


người sau cai nghiện là yếu tố quyết định, sự quan tâm của gia đình là yếu tố
quan trọng giúp người sau cai nghiện từ bỏ tệ nạn xã hội; nhiều khả năng tái
nghiện của người nghiện ma túy sau cai là do không nhận được sự quan tâm
đúng mức của cả hệ thống chính trị và cộng đồng, người sau cai nghiện
khơng có việc làm. Do vậy, các đề xuất của tác giả hướng tới hoàn thiện hệ
thống các giải pháp tạo việc làm cho đối tượng nhằm giúp họ ổn định cuộc
sống, giảm tỷ lệ tái phạm, tái nghiện. [5]
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp thành phố năm 2003 “Nghiên cứu các
giải pháp nhằm nâng cao quản lý cai nghiện và sau cai nghiện” của TS.
Nguyễn Thành Công. Đã chỉ ra những giải pháp nhằm hỗ trợ người sau cai
nghiện và cách thức quản lý người sau cai nghiện tại cộng đồng. Các giải
pháp chủ yếu đó là tạo được sự đồng thuận của toàn xã hội, phối hợp chặt
chẽ, tạo mọi điều kiện giúp đỡ người nghiện ma túy quyết tâm cai nghiện từ
bỏ ma túy, tìm kiếm việc làm, ổn định kinh tế gia đình để tái hịa nhập cộng
đồng góp thành cơng qua đó phần ổn định tình hình an ninh trật tự xã hội.
Bên cạnh đó, làm tốt cơng tác giáo dục tun truyền về tác hại của ma túy,
vận động nhân dân tham gia đấu tranh, phòng, chống tác hại của ma túy; sự
vào cuộc quyết liệt của cơ quan chức năng trong việc triệt phá các tụ điểm
nóng về ma túy, bắt giữ nhiều tội phạm ma túy trên địa bàn thành phố, tạo
môi trường trong sạch cho các học viên cai nghiện ma túy trở về tái hòa nhập
cộng đồng. [1]
Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn“Hoạt
động hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai nghiện ma túy. (Nghiên cứu tại
Thành phố Hà Nội)” của tác giả Lê Thị Thanh Huyền, năm 2014. Luận văn
này được tiến hành với mục đích đánh giá thực trạng nhu cầu về vay vốn, tìm

kiếm việc làm của người sau cai nghiện trên địa bàn thành phố Hà Nội nhằm
đưa ra những giải pháp để ổn định cuộc sống cho người sau cai nghiện ma
4


túy. Tuy nhiên, đề tài này chỉ có phạm vi nghiên cứu trong việc hỗ trợ đào
tạo nghề và giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện ma túy.[8]
Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn của
Nguyễn Thị Hằng với đề tài “Vai trị của nhân viên cơng tác xã hội trong
việc trợ giúp người nghiện ma túy tham gia chương trình Methadone (Nghiên
cứu tại cơ sở điều trị methadone quận Nam Từ Liêm)” năm 2016 đã mô tả
khái quát về nghiện ma túy cũng như vai trị của nhân viên Cơng tác xã hội
trong quá trình tham vấn, hỗ trợ người nghiện đang tham gia chương trình
điều trị thay thế bằng thuốc Methadone. Bên cạnh đó, tác giả luận văn cũng
chỉ ra và phân tích các hoạt động trong việc hỗ trợ người nghiện ma túy đang
tham gia chương trình điều trị bằng Methadone, trong đó có hoạt động tư
vấn/tham vấn tâm lý cho người nghiện ma túy. [5]
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở xây dựng khung lý thuyết về thực hiện chính sách đối với
người sau cai nghiện; đánh giá thực tiễn thực hiện chính sách đối với người
sau cai nghiện ma túy trên địa bàn quận Sơn Trà, luận văn đề xuất các giải
pháp chủ yếu nhằm thực hiện tốt chính sách đối với người sau cai nghiện trên
địa bàn quận Sơn Trà.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc thực hiện chính sách đối với người
sau cai nghiện ở nước ta hiện nay.
- Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính đối với người sau cai nghiện
tại quận Sơn Trà - TP Đà Nẵng
- Đề xuất một số giải pháp trong thực hiện chính sách đối với người

sau cai nghiện trong thời gian đến.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5


4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Luận văn nghiên cứu thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện tại quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng.
Chủ thể triển khai thực hiện chính sách: là các cơ quan của nhà nước từ
cấp Trung ương đến địa phương, trong đó Chính phủ giao ngành Lao động Thương binh và Xã hội là chủ công cùng với đội ngũ cán bộ, công chức hành
chính nhà nước có thẩm quyền.
Đối tượng thụ hưởng chính sách: Là người sau cai nghiện ma túy và
gia đình của người sau cai nghiện ma túy; cán bộ, công chức, viên chức phụ
trách công tác cai nghiện ma túy.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài luận văn được thực hiện dưới góc độ ngành chính sách cơng.
Sau cai nghiện có nhiều loại, song luận văn chỉ nghiên cứu sau cai nghiện ma
túy tại địa bàn quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2015- 2019.
- Phạm vi về không gian:
Luận văn nghiên cứu thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện thực tiễn tại quận Sơn Trà.
- Phạm vi về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng thực hiện
chính sách đối với người sau cai nghiện trên địa bàn quận Sơn Trà từ năm
2015 đến năm 2019.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,
đường lối, chủ trương, cuả Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về
quyền con người nói chung và chính sách đối với người nghiện ma túy nói

riêng.
6


5.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu được sử dụng chủ yếu là phương pháp logic
và lịch sử, phương pháp tiếp cận chức năng xã hội, tổng hợp, so sánh, thống
kê, quy nạp, diễn dịch.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần nhận thức sâu hơn và đầy
đủ hơn về thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy, thực
trạng thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Sơn
Trà, thành phố Đà Nẵng và các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu
quả của việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại
quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo thiết
thực cho đội ngũ cán bộ, cơng chức thực hiện chính sách đối với người sau
cai nghiện ma túy tại quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng và những ai quan
tâm nghiên cứu vấn đề thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma
túy.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được kết cấu thành 3 chương:
- Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách đối với
người sau cai nghiện ở nước ta hiện nay.
- Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện trên địa bàn quận Sơn Trà giai đoạn 2015 – 2019.
- Chương 3: Phương hướng và giải pháp tăng cường thực hiện chính
sách đối với người sau cai nghiện trên địa bàn quận Sơn Trà đến năm 2022.

7


CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI
NGƯỜI SAU CAI NGHIỆN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
1.1. Khái niệm, mục tiêu và ý nghĩa của việc thực hiện chính sách
đối với người sau cai nghiện ma túy
Chính sách đối với người nghiện ma túy được Nhà nước ban hành và
tổ chức thực hiện. Vì vậy trước khi đưa ra khái niệm về chính sách đối với
người nghiện ma túy cần thống nhất cách hiểu chung về chính sách cơng.
* Khái niệm chính sách cơng
Trong khoa học chính sách cơng, “chính sách cơng” được tiếp cận
nhiều cách khác nhau. William I.Jenkin cho rằng “chính sách cơng là một tập
hợp các quyết định có liên quan lẫn nhau của một nhà chính trị hay một
nhóm nhà chính trị gắn liền với việc lựa chọn các mục tiêu và giải pháp để
đạt được những mục tiêu đó”. Cịn Kraft và Furlong lại cho rằng “chính sách
cơng là một q trình hành động hoặc khơng hành động của chính quyền để
đáp lại một vấn đề cơng cộng. Nó được kết hợp với các cách thức và mục tiêu
chính sách đã được chấp thuận một cách chính thức, cũng như các quy định
và thông lệ của các cơ quan chức năng thực hiện những chương trình”,
“chính sách cơng là thái độ ứng xử của nhà nước đối với các vấn đề phát
sinh trong đời sống xã hội được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau
nhằm thúc đẩy xã hội phát triển theo định hướng”…. [2, tr.48-51]. Trong
khoa học chính sách cơng nước ta, chính sách cơng cũng được nhận thức
khơng hồn tồn giống nhau. Chẳng hạn có quan điểm cho rằng “Chính sách
cơng là định hướng hành động do nhà nước lựa chọn để giải quyết các vấn đề
phát sinh trong đời sống cộng đồng, phù hợp với thái độ chính trị và điều
kiện kinh tế - xã hội trong mỗi thời kỳ” [15, tr.267]; Theo một quan điểm

khác “Chính sách công là định hướng hành động do nhà nước lựa chọn để
8


giải quyết những vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng phù hợp với thái
độ chính trị trong mỗi thời kỳ nhằm đảm bảo cho xã hội phát triển ổn định,
bền vững” [3, tr.167].
Như vậy, tùy theo cách tiếp cận của mỗi tác giả mà các định nghĩa đưa
ra có thể nhấn mạnh vào đặc trưng này hay đặc trưng khác của chính sách
cơng. Những đặc trưng này phản ánh những góc độ khác nhau, song chúng
đều chứa đựng những nét đặc thù của chính sách cơng. Chính sách cơng được
quan chỉ dẫn có tính ngun tắc cho các hoạt động của các cơ quan hành
pháp nhằm ứng xử với các vấn đề đang đặc ra trong nền kinh tế - xã hội sao
cho phù hợp với pháp luật và tập quán của xã hội.
* Chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy
Hiện nay trong các văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam chưa có
khái niệm chính thống nào về người sau cai nghiện ma túy. Theo văn bản
hiện hành thì người nghiện ma túy phải trải qua 5 giai đoạn của quy trình
điều trị. Đây là giai đoạn người cai nghiện hoàn thành quy trình cắt cơn, giải
độc và trị liệu phục hồi ở các cơ sở điều trị và các cơ sở cai nghiện cộng
đồng… trở về hòa nhập cộng đồng hoặc chuyển sang Trung tâm quản lý sau
cai nghiện, họ cần phải nổ lực để không tái nghiện với sự giúp sức của người
thân, chính quyền địa phương và các tổ chức.
Trong q trình nghiên cứu luận văn, tơi rút ra khái niệm như sau:
“Người sau cai nghiện ma túy là người từng sử dụng chất ma túy và đã thực
hiện xong các quy trình cai nghiện theo quy định của pháp luật và đang chịu
sự quản lý của địa phương cư trú hoặc tiếp tục tham gia hoạt động trong các
trung tâm quản lý sau cai nghiện nhằm từng bước tái hịa nhập cộng đồng
thành cơng”.
Từ đó có thể hiểu: người sau cai nghiệm ma túy là người từng sử dụng

trái phép chất ma túy và đã trải qua quá trình cai nghiện, cắt cơn, giải độc,
9


đang chịu sự quản lý của chính quyền địa phương nhằm từng bước tái hòa
nhập cộng đồng. Họ đã được hỗ trợ từ chính quyền hàng loạt các biện pháp
về tâm lý, y tế, xã hội… từ đó bản thân họ từng bước xóa bỏ được mặc cảm,
tự ti và tái hòa nhập cộng đồng. Đây là giai đoạn quan trọng để người sau cai
nghiện ma túy dần loại bỏ sự lệ thuộc vào ma túy.
Người sau cai nghiện ma túy khơng chỉ có người nghiện đã hồn thành
giai đoạn cắt cơn, giải độc của quá trình điều trị cai nghiện tạm thời, mà cịn
có những người tiếp tục phải sử dụng các biện pháp cai nghiện lâu dài, thông
qua quá trình điều dưỡng, thanh tẩy thể chất và tinh thần do các độc tố của
ma túy còn dư lại trong cơ thể. Tiếp sau của chu trình này là tư vấn, hướng
nghiệp, học nghề và tìm kiếm việc làm.
Chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy hệ thống các văn bản
và các hoạt động mà nhà nước sử dụng để giải quyết các vấn đề có liên quan
đến người sau cai nghiện ma túy (thông qua các các quy định pháp luật, chỉ
thị, nghị quyết, các chính sách hỗ trợ…) nhằm đạt được các mục tiêu giúp đỡ
người sau cai nghiện ma túy hòa nhập cộng đồng, phịng, chống tái nghiện.
1.1.1. Khái niệm chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy
Chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy là tập hợp các chủ
trương và một số hoạt động về một phương diện nào đó của Chính phủ bao
gồm các mục tiêu muốn đạt được và cách làm để thực hiện các mục tiêu đó
thành cơng. Những mục tiêu nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện trên tất cả
các lĩnh vực kinh tế- xã hội, quốc phịng- an ninh.
Các chính sách pháp luật và chính sách xã hội là yếu tố đầu tiên chi phối
đến hoạt động hỗ trợ đối với người sau cai nghiện ma túy, được thực hiện
dựa trên các văn bản luật, nghị định, thơng tư của Chính phủ.
1.1.2. Mục tiêu của việc thực hiện chính sách đối với người sau cai

nghiện ma túy
10


Mục tiêu của chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy là: Tổ
chức triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công
tác quản lý người sau cai nghiện ma túy nhằm kiềm chế gia tăng người sử
dụng, người nghiện ma túy mới; đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác quản lý
sau cai nghiện ma túy; giải quyết việc làm và các vấn đề xã hội sau cai
nghiện; phòng, chống tái nghiện, tái phạm, tạo chuyển biến tích cực trong
cơng tác phịng, chống ma túy nói chung, quản lý sau cai nghiện ma túy nói
riêng.
Luận văn được thực hiện nhằm đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu
quả thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tại quận Sơn
Trà, thành phố Đà Nẵng, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới,
phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân
dân tại quận Sơn Trà. Nâng cao ý thức trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị,
đoàn thể ở các cấp các ngành và toàn xã hội, tăng cường hiệu lục quản lý nhà
nước trong lĩnh vực phòng, chống tệ nạn xã hội; từng bước nâng cao chất
lượng công tác giáo dục và quản lý sau cai nghiện, chữa bệnh, dạy nghề, giải
quyết tốt các vấn đề xã hội sau cai nghiện, chữa bệnh; tạo sự chuyển biến
mạnh mẽ, có chiều sâu nhằm phịng ngừa, ngăn chăn tệ nạn ma túy, khơng để
nẩy sinh những điểm nóng; tiếp tục duy trì bền vững mục tiêu "khơng có
người nghiện ma tuý trong cộng đồng".
1.1.3. Ý nghĩa của việc thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy
Việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy mang
tính quyết định, tác động đến q trình hỗ trợ xã hội cho người sau cai
nghiện, giúp người sau cai được hưởng các chính sách hỗ trợ, được quan tâm,
chăm sóc về vật chất và tinh thần. Ngược lại, nếu chính sách khơng cụ thể, rõ

11


ràng, cịn chung chung, hình thức thì hậu quả là người sau cai nghiện không
được quan tâm hoặc quan tâm khơng đúng mức từ đó nguy cơ tái nghiện sẽ
rất cao.
Ngồi ra, chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy tác động trực
tiếp đến các mặt đời sống xã hội: Nó trực tiếp làm giảm tỷ lệ đổ vỡ hạnh
phúc gia đình, sức khoẻ, trí tuệ và nhân cách của người sau cai nghiện ma tuý
được phục hồi. Từ đó việc thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện
ma túy sẽ tạo thành đòn bẩy huy động cả cộng đồng chung tay góp sức hỗ trợ
người sau cai nghiện ma túy tái hòa nhập cộng đồng, giảm tỷ lệ tái nghiện,
đảm bảo trật tự an toàn xã hội góp phần phát triển kinh tế- xã hội của địa
phương.
1.2. Nội dung và quy trình thực hiện chính sách đối với người sau
cai nghiện ma túy
1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách đối với
người sau cai nghiện ma túy
Kế hoạch triển khai thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện
ma túy được xây dựng trước khi đưa chính sách vào đời sống xã hội. Căn cứ
vào chức năng, nhiệm vụ, chính quyền từ trung ương đến cơ sở đều phải xây
dựng kế hoạch triển khai thực hiện, bao gồm: phân công nhiệm vụ; chuẩn bị
các nguồn lực; thời gian triển khai; công tác kiểm tra, giám sát và đôn đốc
thực hiện các chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy.
Chính quyền từng cấp sẽ chịu trách nhiệm trong việc triển khai thực
hiện chính sách nhằm đảm bảo chủ thể triển khai thực hiện chính sách và cả
đối tượng của chính sách thực hiện nghiêm túc và đạt hiệu quả cao.
Chính sách của Nhà nước đối với thanh niên sau cai nghiện ma túy, sau
cải tạo được quy định tại Khoản 1, Khoản 2 và Khoản 3 Điều 19 Luật thanh
niên số 57/2020/QH16, ngày 16/6/2020 cụ thể như sau:

12


- Tư vấn, hỗ trợ nâng cao sức khỏe cho thanh niên; phịng, chống bạo
lực gia đình, bạo lực học đường, xâm hại tình dục; phịng, chống ma túy,
HIV/AIDS; phịng ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục, bệnh xã hội
khác và các nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tinh thần của thanh
niên.
- Bảo đảm cho thanh niên được cung cấp thông tin, tiếp cận dịch vụ
thân thiện về bảo vệ, chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục; được tư
vấn, khám sức khỏe trước khi kết hơn
- Khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư, cung cấp dịch vụ y tế, chăm
sóc sức khỏe cho thanh niên.
Ngoài ra cũng được hướng dẫn bởi Nghị định số 78/2017/NĐ-CP,
ngày 03/7/2017 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 120/2007/NĐCP, ngày 23/7/2007 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật
thanh niên, cụ thể tại Điều 14 như sau:
- Thanh niên sau cai nghiện ma tuý hoặc sau cải tạo được chính quyền
cơ sở, gia đình và các tổ chức tiếp nhận, tư vấn về nghề nghiệp, việc làm; tạo
điều kiện học nghề, tìm việc làm, vay vốn sản xuất, kinh doanh; tạo điều kiện
tham gia các hoạt động xã hội để hoà nhập cộng đồng.
- Thanh niên sau cai nghiện ma tuý hoặc sau cải tạo của hộ nghèo hoặc
gia đình có điều kiện kinh tế khó khăn được chính quyền địa phương xác
nhận, khi học nghề được áp dụng theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Nghị
định này.
Từ những nội dung của xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính
sách đối với người sau cai nghiện ma túy. Từ đó chúng ta có thể đề ra các
giải pháp cụ thể như sau:
- Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc quyết liệt của
chính quyền, sự phối hợp tham gia tích cực của các ngành, mặt trận, đoàn thể
13

và cộng đồng trong việc thực hiện các chính sách pháp luật về quản lý sau cai
nghiện.
- Đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục về tác hại của ma túy, về cai
nghiện ma túy bằng nhiều nội dung phong phú, đa dạng, hình thức phù hợp.
Đẩy mạnh tuyên truyền có chiều sâu trên các phương tiện thơng tin đại
chúng, tăng cường tuyên truyền bằng hình ảnh, trên đài truyền hình, sử dụng
có hiệu quả loa, đài phát thanh, bảng tin…; chú trọng công tác tuyên truyền
chiều sâu tập trung tại các khu dân cư tập trung đông công nhân lao động,
đông nhà trọ, nơi tập trung đông người sử dụng, người nghiện ma túy, trong
các cơng ty, xí nghiệp, trường học... Đặc biệt là tổ chức tuyên truyền sâu rộng
tại các nhà hàng, vũ trường, quán bar... nơi dễ phát sinh tệ nạn ma túy.
- Phát động toàn dân tích cực tham gia phịng, chống ma túy, tố giác
tội phạm về ma túy; vận động người nghiện tự nguyện đăng ký các hình thức
cai nghiện phù hợp; tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình điều trị
nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone; khuyến
khích các doanh nghiệp tham gia dạy nghề và giải quyết việc làm cho người
sau cai nghiện; thực hiện đa dạng hình thức huy động sự tham gia, đóng góp
của người dân, gia đình có người nghiện, cộng đồng cho cơng tác cai nghiện
ma túy, lồng ghép với các chương trình kinh tế - xã hội khác như: Giảm
nghèo, đào tạo nghề, giải quyết việc làm.
- Tổ chức rà soát, đánh giá đúng, thực chất kết quả, chất lượng công
tác cai nghiện ma túy, điều trị nghiện ma túy bằng thuốc thay thế Methadone
trên địa bàn quận hiện nay.
- Tiếp tục thực hiện tốt công tác xây dựng các phường trên địa bàn
quận làm tốt cơng tác phịng chống tệ nạn ma túy, mại dâm.
- Tổ chức rà soát, thống kê chính xác, khoa học số liệu người sử dụng,
người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh, cập nhật thường xuyên di biến động
14

về người nghiện ma túy trên địa bàn toàn tỉnh.
- Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết xây dựng cơ
sở dữ liệu, chỉ số giám sát, đánh giá, báo cáo về công tác cai nghiện phục hồi,
quản lý sau cai; định kỳ đánh giá hiệu quả công tác cai nghiện, điều chỉnh nội
dung, biện pháp phù hợp nhằm không ngừng nâng cao kết quả, hiệu quả
trong công tác cai nghiện và quản lý sau cai nghiện.
1.2.2. Tổ chức tuyên truyền về chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy
Sau khi bản kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy được thông qua, các cơ quan nhà nước tiến hành tổ chức triển
khai thực hiện theo kế hoạch. Việc làm đầu tiên là tập trung tuyên truyền, vận
động nhân tích cực tham gia thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy. Đây là hoạt động có ý nghĩa to lớn trong việc thực hiện chính
sách của cơ quan nhà nước và các đối tượng thực hiện chính sách. Cơng tác
tun truyền tốt sẽ giúp người dân nhận thức đúng đắn hơn về chính sách. Từ
đó phát huy được năng lực và tinh thần trách nhiệm của cả hệ thống chính trị
và nhân dân trong việc thực hiện chính sách. Thơng qua cơng tác phổ biến,
tun truyền cịn giúp cho cán bộ, cơng chức nêu cao tinh thần trách nhiệm
trong thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy. Từ đó phát
huy được năng lực trong việc thực hiện nhiệm vụ, tích cực tìm ra giải pháp
phù hợp đối với từng địa phương, đơn vị trong việc thực hiện chính sách và
triển khai thực hiện có hiệu quả kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách được
giao.
Cơng tác tun truyền, vận động thực hiện chính sách đối với người
sau cai nghiện ma túy phải được triển khai thường xuyên, liên tục, linh hoạt,
sáng tạo để mọi đối tượng nhận thức đúng đắn, tích cực tham gia vào thực
hiện chính sách. Từ đó để các đối tượng thực hiện chính sách có hứng thú khi
15

tiếp cận như: trao đổi trực tiếp, thông qua các phương tiện thông tin đại
chúng, các buổi tuyên truyền, sân khấu hóa, kịch, các câu lạc bộ đồng đẳng…
1.2.3. Huy động nguồn lực thực hiện chính sách đối với người sau
cai nghiện ma túy
Nhằm thực hiện tốt việc huy động các nguồn lực để thực hiện các
chính sách: chính sách hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho người sau cai
nghiện ma túy; chính sách hỗ trợ phịng chống tái nghiện; chính sách hỗ trợ
đào tạo nghề; chính sách hỗ trợ hướng nghiệp và tìm kiếm việc làm cho
người sau cai nghiện ma túy … địi hỏi q trình triển khai thực hiện chính
sách cần rất nhiều nguồn lực khác nhau, trong đó phải kể đến hai nguồn lực
lớn nhất, đó là:
- Nguồn lực về con người (nguồn nhân lực). Đây là nguồn lực quan
trọng nhất bởi vì nó có thể kiểm sốt các nguồn lực khác; chúng ta có thể
khai thác tối đa năng suất, hiệu quả của nguồn lực này. Để thực hiện chính
sách đối với người sau cai nghiện ma túy là tất cả cán bộ, công chức, các tổ
chức, cá nhân trong xã hội và các đối tượng của chính sách cùng tham gia
vào q trình triển khai thực hiện chính sách nhằm đưa chính sách vào đời
sống xã hội. Để triển khai thực hiện chính sách có hiệu quả, điều quan trọng
nhất là đội ngũ cán bộ, cơng chức có năng lực, có trình độ chun mơn sâu.
Q trình tổ chức thực hiện chính sách là q trình xây dựng kế hoạch, phân
cơng nhiệm vụ cho mỗi tổ chức, cá nhân, cơ quan, đơn vị và đội ngũ cán bộ
để đưa chính sách vào đời sống và duy trình để chính sách có tác động tích
cực đối với xã hội.
- Nguồn tài chính có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên đối tượng sau
cai nghiện, giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, phát triển kinh tế và ổn định cuộc
sống. Nguồn lực này được huy động từ các nguồn: ngân sách nhà nước, vốn
việc trợ (ODA), các dự án phi chính phủ, xã hội hóa và huy động từ cộng
16

đồng…
1.2.4. Phân cơng, phối hợp thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy
Chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy khi được tổ chức thực
hiện cần có sự chung tay thực hiện của các cấp, nhiều các ngành ở nhiều lĩnh
vực khác nhau. Vì thế các chủ thể tham gia vào quá trình này rất đa dạng và
phong phú, bao gồm đối tượng của chính sách (người nghiện ma túy), gia
đình của người nghiện ma túy, các cơ quan trong bộ máy nhà nước, các tổ
chức, cá nhân và toàn xã hội... Bởi vậy, muốn tổ chức thực hiện chính sách
đối với người sau cai nghiện ma túy đạt được kết quả cao cần có sự phối hợp
chặt chẽ từ nhiều cơ quan, đơn vị và chính quyền địa phương . Trong cơng
tác phối hợp cần có sự phân cơng nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng. Hoạt động này
cần chủ động, linh hoạt, sáng tạo để duy trì chính sách được ổn định và từng
bước nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính sách sau cai nghiện ma túy.
1.2.5. Kiểm tra, giám sát, đánh giá q trình thực hiện chính sách
đối với người sau cai nghiện ma túy
Thực hiện chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy do nhiều tổ
chức, cá nhân và cả hệ thống chính trị cùng tham gia. Tùy điều kiện, hồn
cảnh, vị trí địa lý và văn hóa từng vùng khác nhau, trình độ, năng lực của cán
bộ khơng đồng đều nên việc thực hiện chính sách này ở từng địa phương, đơn
vị cũng khác nhau. Từ đó cần triển khai công tác kiểm tra, giám sát thường
xuyên. Qua kiểm tra, đôn đốc thường xuyên sẽ giúp cho nhà nước nắm bắt
được tình hình thực hiện chính sách, từ đó đánh giá được một cách khách
quan về những điểm mạnh, điểm yếu của công tác tổ chức thực hiện chính
sách; giúp phát hiện những thiếu sót trong cơng tác lập kế hoạch tổ chức thực
hiện để điều chỉnh; tạo điều kiện phối hợp nhịp nhàng các hoạt động giữa các
cơ quan, đơn vị và đối tượng thực hiện chính sách; tạo ra sự thống nhất cao
17

trong việc thực hiện mục tiêu chính sách; kịp thời khuyến khích những mơ
hình cai nghiện có hiệu quả và giúp người sau cai nghiện tái hòa nhập cộng
đồng thành cơng, từng bước có việc làm ổn định cuộc sống theo hướng bền
vững.
Kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện chính sách vừa kịp thời bổ
sung, hồn thiện chính sách, vừa điều chỉnh công tác tổ chức thực hiện chính
sách, giúp nâng cao kết quả thực hiện chính sách của các cơ quan nhà nước
từ trung ương đến địa phương.
Chủ thể kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện chính sách đối với sau
cai người nghiện ma túy là các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa
phương. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khách quan, chính xác, công khai, minh
bạch về kết quả kiểm tra đánh giá cần phải có sự tham gia giám sát của mặt
trận và các đồn thể chính trị - xã hội và của chính đối tượng chính sách. Có
như vậy mới bảo đảm được tính dân chủ trong q trình thực hiện chính sách.
1.3. Tiêu chí đánh giá việc thực hiện chính sách đối với người sau
cai nghiện ma túy
Tính hiệu lực của chính sách: Đây là tiêu chí phản ánh khả năng tác
động vào xã hội của chính sách đối với người sau cai nghiện ma túy, nó thể
hiện trên các khía cạnh; hiệu lực theo đối tượng điều chỉnh, hiệu lực theo
thẩm quyền quản lý, hiệu lực theo không gian và hiệu lực theo thời gian tác
động của chính sách.
Tính hiệu quả của chính sách: Là những kết quả đạt được so với chi phí
phải bỏ ra để thực hiện chính sách. Kết quả này trong thực tế phụ thuộc vào
nhiều yếu tố khác nhau như cách thức tổ chức thực hiện và sự hợp tác của các
đối tượng trong q trình chính sách...
Kết quả thực hiện chính sách: Là những lợi ích mà chính sách đối với
người sau cai nghiện ma túy mang lại cho các đối tượng hưởng chính sách và
18

cho tồn xã hội. Tiêu chí này có thể bao gồm những kết quả đạt được so với
mục tiêu mà chính sách hướng đến và kết quả số người sau cai nghiện ma túy
tái hịa nhập cộng đồng thành cơng trên địa bàn.
1.4. Các phương pháp thực hiện chính sách đối với người sau cai
nghiện ma túy
1.4.1. Đổi mới và đẩy mạnh cơng tác tun truyền, giáo dục, phịng
ngừa
Đổi mới công tác giáo dục, phổ biến các quy định của pháp luật về cai
nghiện, quản lý sau cai, phòng, chống và kiểm soát ma túy với nhiều nội
dung phong phú, hình thức phù hợp; đẩy mạnh tuyên truyền rộng rãi trên các
phương tiện thơng tin đại chúng, sử dụng có hiệu quả loa, đài truyền thanh,
bản tin của địa phương, tuyên truyền trực tiếp thông qua các hoạt động của
các ban, ngành, đoàn thể các cấp, các tổ chức xã hội như : tọa đàm, sinh hoạt
câu lạc bộ, tư vấn, sân khấu hóa...
Tập trung tuyên truyền tại địa bàn dân cư, trong các trường học, cơ
quan, doanh nghiệp, cơ sở cai nghiện ma túy, quán bar, vũ trường trên địa
bàn... Chú trọng tuyên truyền đối với những người có nguy cơ cao, người sau
cai nghiện ma túy ở cộng đồng, học sinh, sinh viên trong các trường học, cán
bộ, người lao động trong các doanh nghiệp. Phối hợp giữa các cơ quan, đồn
thể trong cơng tác vận động người nghiện tự nguyện đi cai nghiện, giúp đỡ,
quản lý người sau cai nghiện ma túy, giảm tỷ lệ tái nghiện.
1.4.2. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý sau cai
nghiện, điều trị nghiện ma túy
Thực hiện tốt công tác tiếp nhận, quản lý sau cai nghiện, trị bệnh, giáo
dục, dạy nghề, tạo việc làm và đảm bảo an ninh trật tự tại địa bàn dân cư;
thực hiện tốt và bảo đảm các nguồn lực hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho
người sau cai nghiện ma túy.
19