Ba từ "phép thuật" cho mọi nhà lãnh đạo
Có ba từ ngắn gọn mà những lãnh đạo phi thường biết cách nói, và không phải là ba
từ “Tôi yêu bạn” đâu (dù chúng khá hay). Những từ có ma thuật đó là “Tôi đã sai” .
Khi các lãnh đạo nói câu này với nhóm của họ đúng lúc, họ sẽ xây dựng được lòng
tin và đưa nhóm tiến lên.
Một câu đơn giản là “Tôi đã sai” nhưng là câu khó nhất đối với các lãnh đạo khi
phát ngôn và là câu cần thiết nhất mà họ phải học.
Alan Greenspan đã gần như nói ra câu đó vào thời điểm nóng bỏng nhất của
cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, nhưng vẫn chưa nói. Khi ngài cựu chủ tịch
của Cục dự trữ liên bang Mỹ, người được tôn sùng là cố vấn uy tín cho sự phát
triển toàn cầu, đứng trước Quốc hội Mỹ mùa thu năm ngoái, và nói ông đã “ở
trong tình trạng hoài nghi cực điểm” – chứ không nói là ông đã sai.
Ông đã thừa nhận rằng: “Vâng, tôi đã nhìn ra một số thiếu sót. Tôi không biết
được tầm quan trọng hay lâu dài của sự việc”. Và khi Thượng nghị sĩ Henry
Waxman của bang California hỏi thẳng “Ông đã sai ư?”, Alan Greenspan đã lảng
tránh bằng cách trả lời: “Một phần nào đó”.
Alan Greenspan và Bill Clinton gần như đã nói "Tôi đã sai" nhưng đã không nói.
Cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton thì khá hơn một chút. Trong Ngày thực phẩm thế
giới do Liên Hợp Quốc khởi xướng, ông đã nói “tất cả chúng ta, không ngoại trừ
tôi, đều khoác lác” vì đã thờ ơ sao nhãng việc trợ giúp những người nông dân
trong các chiến lược phát triển. Tôi đã nghe thấy ông nói mình đã sai khi không
can thiệp được để ngăn chặn thảm hoạ diệt chủng ở Rwanda. Nhưng ông lại
không dám nói “Tôi đã làm vậy, và tôi đã sai” đối với vụ bê bối của chính bản
thân ông.
Nếu một lãnh đạo không thể thừa nhận mình sai vào đúng thời điểm, họ sẽ
không bao giờ có thể sửa sai, thay đổi phương hướng và khôi phục cơ hội thành
công. Hậu quả càng tồi tệ, họ lại càng phủ nhận mạnh hơn. Do việc giấu giếm
những thông tin xấu trước các cổ đông và chủ nợ, trong khi đó vẫn đưa ra
những dự báo đầy lạc quan, không biết bao nhiêu CEO đã bị hạ bệ.
Người từng giữ chức chủ tịch của tập đoàn Samsung trong 20 năm đã sụp đổ
sau khi bị kết tội trốn thuế, nhưng đây không phải là lỗi đầu tiên của ông. Ông đã
phải đối mặt với những vụ bê bối tham nhũng và bị buộc tội nhận hối lộ trong
những năm 1990. Giá như ông ta nói “Tôi đã sai” và chọn một phiên tòa đúng
nguyên tắc, thì có lẽ ông ta đã giữ được công việc và tài sản của mình.
Một số người thấy thật khó khăn khi thừa một nhận sai lầm mà bản thân họ đã
chôn sâu thậm chí cả khi họ có cơ hội sửa sai. Chúng ta đều biết đến sự ngạo
mạn của những người đã ở trên đỉnh thành công. Những người có quyền lực bắt
đầu tin rằng họ đứng trên các luật lệ, rằng những gì áp dụng cho người bình
thường không thể áp dụng cho họ.
Đó là sai lầm mà các quan chức mắc phải khi họ càng lên cao, dùng quyền lực
để trấn áp sự phê bình. Họ không bao giờ phải nói “Tôi đã sai”, bởi vì mọi người
đều có âm mưu giấu giếm những lỗi lầm của mình.
Nhưng may thay, có những lãnh đạo tốt hơn, những người không cho rằng bản
thân họ không thể mắc sai lầm. Jim Kilts, cựu CEO của Gillette, đã miêu tả bản
thân mình là “thường sai, không bao giờ chắc chắn”. Quyết định đồng ý rồi,
nhưng ông cũng sẵn sàng bị lung lay bởi thông tin mới dẫn đến thay đổi phương
hướng.
Maurice Levy, CEO của Publicis Groupe, nói “Tôi đã sai” với bản thân ông, với
ban giám đốc của ông, và sau đó là với công chúng. Publicis giờ đây là tập đoàn
quảng cáo và truyền thông lớn thứ tư trên thế giới dù trong những năm 1990 nó
chỉ là một mạng lưới truyền thông của châu Âu có trụ sở tại Pháp và đang tìm
kiếm ảnh hưởng toàn cầu.
Levy đã liên minh với True North ở Mỹ nhưng sau vài năm sự hợp tác này nảy
sinh những mâu thuẫn gay gắt. Việc nói “Tôi đã sai” về quyết định liên minh này
đã biến Levy từ một nạn nhân đau khổ trở thành người giành thế chủ động. Ông
đã giành được nhiều thành công sau đó, trong đó có việc mua lại Saatchi &
Saatchi, Leo Burnett, và Digitas.
Tất nhiên, chúng ta không muốn các lãnh đạo phải nói “Tôi đã sai” một cách quá
thường xuyên. Chúng ta trông đợi họ hành xử suy xét sao cho đúng đắn. Các
nhà lãnh đạo tốt nhất biết giảm thiểu rủi ro và sai lầm bằng cách tập hợp quanh
họ những người thông minh hơn họ, ít nhất trong một số lĩnh vực. Họ khuyến
khích các cuộc đối thoại, đo lường các thông tin, lắng nghe để tranh luận, và đưa
ra những quyết định mang tính hiểu biết nhiều hơn.
Tôi hi vọng các nhà lãnh đạo thông minh sẽ đề phòng hơn trong mọi vấn đề, và
nếu có mắc sai lầm, họ sẽ nói ba từ có phép thuật đó và có hành động sửa
chữa.
- Bài viết của Rosabeth Moss Kanter trên Harvard Business Publishing -
•
Hoàng Thu Thuỷ dịch