Chế độ ăn uống với người tăng huyết áp
Để phòng cũng như để chữa
bệnh tăng huyết áp, thì cách ăn
uống hợp lý có tầm quan trọng
lớn nhất. Trọng tâm tất nhiên là
ăn giảm muối, ăn đúng mức cho
khỏi béo, bớt rượu... Nhưng còn
một số điều nên theo dưới đây để
chống tăng huyết áp tốt hơn nữa.
Các thức ăn thông dụng có thể
được xếp loại thành 5 nhóm như
sau:
1. Các chất béo (còn gọi là lipid)
Mỡ và dầu đều là thức ăn cho rất nhiều calo: 900 calo mỗi
lạng mỡ lợn, mỡ bò hay dầu lạc, dầu vừng. Vì vậy, muốn
giảm cân nặng, chống béo, cần hạn chế ăn lipid, để giảm
Dầu hướng dương thích
hợp cho bệnh nhân
huyết áp cao.
bớt calo đưa vào cơ thể. Nên nhớ hạn chế cả mỡ lẫn dầu
thực vật.
Tuy nhiên, nói về tác hại đối với hệ tim mạch thì các loại
dầu và mỡ rất khác nhau. Có những chất béo chứa nhiều
acid béo bão hòa làm tăng cholesterol "xấu" nên gây vữa
xơ động mạch nhiều hơn. Mỡ bò, mỡ cừu chứa tới 90% là
acid bão hòa. Dầu dừa và dầu cọ cũng có hại cho tim như
vậy, tuy chúng làm từ thực vật. Dầu cọ còn hay dùng để
chế biến các thức ăn làm sẵn, nên chú ý tránh.
Có nhiều thức ăn cũng béo nhưng chứa tương đối acid bão
hòa (dưới 40%), đó là những dầu thảo mộc như dầu đậu
nành, dầu hướng dương, dầu ngô. Ðặc biệt, dầu ô liu đã
góp phần giảm tỷ lệ bệnh tim ở dân vùng Ðịa Trung Hải,
nên rất được ưa chuộng. Những thức ăn này không gây
những mảng vữa xơ trong lòng động mạch nên không có
hại cho hệ tim mạch, thậm chí người ta còn thấy chúng
"dọn sạch" bớt các mảng vữa xơ đi. Ðó là những thức ăn
nên dùng.
Ðể dễ nhớ, có thể
tóm tắt như sau
về các thức ăn
nhiều chất béo:
- Nên ăn: Các
dầu thực vật, trừ
dầu dừa và dầu
cọ. (Thị trường
nước ta có nhiều
đầu cọ, nên chú ý
khi mua): Tốt
nhất là các dầu ô
liu, dầu quì
(hướng dương),
dầu ngô (bắp),
dầu đậu nành,
dầu vừng (mè),
..rồi đến dầu cám
dầu lạc (phộng).
Dầu lạc ở vị trí trung gian có 70% acid
bão hòa cũng tương đối tốt. Về
cholesterol, ai cũng biết là một chất
béo có hại cho hệ tim mạch, nhưng
cũng phải công nhận rằng nó cũng lại
rất cần cho đời sống. Kiêng cholesterol
quá đáng, do đó cũng không tốt cho
sức khỏe. Hơn nữa, chỉ có 1/4
cholesterol trong máu là do ăn vào, còn
3/4 kia do các tế bào trong người tự
tổng hợp ra.
Dù kiêng kỹ đến đâu, cũng không thể
ảnh hưởng đến 3/4 lượng cholesterol.
Lòng đỏ trứng gà, vịt chứa khá nhiều
cholesterol, mỗi quả trứng trung bình
17g chứa tới 220 mg cholesterol và
nhiều chất mỡ, chủ yếu là acid bão hòa.
Như vậy, người huyết áp cao, mỗi tuần,
có thể ăn 2-3 lòng đỏ trứng, không cần phải "kiêng tuyệt
đối" như người ta vẫn tưởng trước đây. Lòng trắng trứng
- Nên kiêng: Các
mỡ động vật,
nhất là mỡ lấy từ
sữa như bơ, rồi
đến mỡ cừu, mỡ
bò, mỡ lợn (heo
có thể dùng ít).
Về dầu thực vật,
nên kiêng 2 thứ
là dầu dừa và
dầu cọ. Riêng mỡ
cá và mỡ các loại
chim như gà,
vịt... có tác giả
cho rằng không
có hại, có thể ăn
bình thường.
không chứa chất béo, nên 'không' phải kiêng. Sữa bò cũng
như sữa dê, sữa trâu cũng có khá nhiều cholesterol
(110mg/1ít) và acid bão hòa (36 g/1ít), không nên uống
nhiều quá. Sữa đã loại bớt chất béo (sữa gầy) có thể dùng
thoải mái hơn. Bơ lại cũng nên tránh vì quá nhiều
cholesterol (280mg/100g) và acid bão hòa (77g/100g). Sữa
chua có ít chất mỡ hơn sữa tươi và ít cholesterol hơn.
Gần đây, người ta nhận thấy mỡ trong thịt gà và trong cá
cũng ít acid béo bão hòa, nên có thể ăn tốt, không phải
kiêng như đối với mỡ bò, mỡ lợn, mỡ sữa. Mỡ vịt nay cũng
được coi là tốt cho tim mạch.
2. Các chất đường bột (gọi chung là glucid)
Ðây là những nguồn năng lượng chính của: cơ thể, cần ăn
đủ theo yêu cầu ăn nhiều quá sẽ sinh béo, tăng cân, nhưng
ít quá không đủ nhiên liệu để sống và làm việc, dẫn đến gầy
sút, suy dinh dưỡng, dễ mắc nhiều bệnh khác.
Nhưng các loại đường thì nên hạn chế vì có thể gây hại cho
răng, cho tuỵ, nhất là ở người đái tháo đường. Ðường gluco
ăn cũng có hại như đường kính, không hiểu tại sao người ta