Biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên trường cao đẳng giao thông vận tải II

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGUYỄ

Ư TỰ QUỐC

B Ệ P ÁP QUẢ LÝ Ộ
TRƯỜ

AO Ẳ

Ũ

AO T Ô

Ả

VÊ

VẬ TẢ

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số:

60.14.05

LUẬ VĂ T

SĨ

gười hướng dẫn khoa học:

ÁO DỤ

S.TS. guyễn Thị Mỹ Lộc

ng - ăm 2013


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi; các số
liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả

UYỄ

Ư TỰ QUỐ


MỤC LỤC
MỞ ẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................. 4
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu ............................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 4
8. Cấu trúc của luận văn ............................................................................ 5
ƯƠ

1.

V Ê TRƯỜ

Ơ SỞ LÝ LUẬ
AO Ẳ

VỀ

Ô

TÁ

QUẢ

LÝ

Ả

....................................................................... 6

1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG
VIÊN ................................................................................................................. 6
1.1.1. Một số quan diểm cơ bản về giáo dục của Việt Nam trong thời
kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ............................................. 6
1.1.2. Một số cơng trình nghiên cứu về quản lý đội ngũ giảng viên ......... 7
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ..................................................................... 9
1.2.1. Quản lý............................................................................................. 9
1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................ 11

1.2.3. Quản lý trường học ....................................................................... 12
1.2.4. Nguồn nhân lực và quản lý nguồn nhân lực .................................. 12
1.2.5. Quản lý nguồn nhân lực trong nhà trường.................................... 14
1.2.6. Đội ngũ .......................................................................................... 15
1.2.7. Giảng viên và đội ngũ giảng viên .................................................. 15
1.3. TRƯỜNG CAO ĐẲNG ........................................................................... 16


1.3.1. Trường cao đẳng trong hệ thống giáo dục quốc dân ..................... 16
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của trường Cao đẳng .................................. 17
1.3.3. Đội ngũ giảng viên trong trường cao đẳng .................................... 17
1.4. CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CAO
ĐẲNG ............................................................................................................. 21
1.4.1. Đặc điểm và tầm quan trọng của công tác quản lý đội ngũ giảng
viên........................................................................................................... 21
1.4.2. Chức năng của công tác quản lý đội ngũ giảng viên ..................... 23
1.4.3. Nội dung công tác quản lý đội ngũ giảng viên .............................. 31
1.4.4. Phương pháp và phương tiện quản lý đội ngũ giảng viên ............. 37
1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI
NGŨ GIẢNG VIÊN ........................................................................................ 41
1.5.1. Các yếu tố chủ quan....................................................................... 41
1.5.2. Các yếu tố khách quan ................................................................... 42
1.6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1........................................................................... 43
ƯƠ

2. T Ự TR

V Ê Ở TRƯỜ

AO Ẳ

Ô

TÁ QUẢ LÝ Ộ
TVT

Ũ

Ả

................................................ 44

2.1. KHÁI QUÁT VỀ TRƯỜNG CAO ĐẲNG GTVT II .............................. 44
2.1.1. Sự hình thành và phát triển ............................................................ 44
2.2.2. Tổ chức bộ máy và quy mô đào tạo của trường Cao đẳng Giao
thông vận tải II ......................................................................................... 45
2.2.3.Ngành nghề , quy mô đào tạo và công tác tuyển sinh…………….47
2.2.4. Cơ sở vật chất của trường ………………………………………... 49
2.3. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG
GIAO THÔNG VẬN TẢI II ........................................................................... 49
2.3.1. Tình hình đội ngũ giảng viên hiện nay .......................................... 49


2.3.2. Sự đáp ứng của đội ngũ giảng viên đối với yêu cầu hiện nay và
đến năm 2017 ........................................................................................... 63
2.4. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI II ................................... 64
2.4.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên về công tác quản lý đội
ngũ giảng viên.......................................................................................... 64
2.4.2. Công tác quy hoạch, tuyển dụng ................................................... 65

2.4.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng ......................................................... 66
2.4.4. Sử dụng, bố trí sắp xếp đội ngũ giảng viên ................................... 68
2.4.5. Về kiểm tra, đánh giá đội ngũ giảng viên ...................................... 69
2.4.6. Về chế độ, chính sách đối với giảng viên ...................................... 71
2.5. NHẬN ĐỊNH CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG
VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI II ........................ 74
2.6. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO
THÔNG VẬN TẢI II ...................................................................................... 78
2.6.1 Nhiệm vụ của nhà trường trước yêu cầu mới ................................. 78
2.6.2. Những định hướng của nhà trường nhằm phát triển đội ngũ giảng
viên trong những năm tới......................................................................... 79
2.7. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.......................................................................... 80
ƯƠ
Ở TRƯỜ

3. MỘT SỐ B Ệ P ÁP QUẢ LÝ Ộ
AO Ẳ

TVT

TRO

A

Ũ
O

Ả

VÊ

Ệ

AY 81

3.1. CÁC NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP ..................................... 81
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................. 81
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp ................................................. 81
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................ 82
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ............................................... 82


3.2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG
CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI II ..................................................... 82
3.2.1. Nâng cao năng lực xây dựng quy hoạch, kế hoạch hóa đội ngũ
giảng viên ................................................................................................. 83
3.2.2. Sắp xếp, bố trí, sử dụng hợp lý đội ngũ giảng viên phù hợp với
năng lực.................................................................................................... 89
3.2.3. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chun
mơn, nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên. ................................................. 92
3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ giảng viên ...... 100
3.2.5. Điều chỉnh, xây dựng, bổ sung các chính sách khuyến khích và
các điều kiện của nhà trường để hỗ trợ công việc đối với đội ngũ giảng
viên......................................................................................................... 104
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP ........................................... 107
3.4. KHẢO NGHIỆM TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC
BIỆN PHÁP .................................................................................................. 108
3.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3......................................................................... 110
KẾT LUẬ V K UYẾ

Ị ............................................................. 111

1. KẾT LUẬN ........................................................................................ 111
2. KHUYẾN NGHỊ ................................................................................ 113
DA

MỤ T

QUYẾT Ị
P Ụ LỤ .

L ỆU T AM K ẢO...................................................116
AO Ề T

LUẬ VĂ T

SĨ (BẢ SAO)


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCHTW

Ban chấp hành trung ương

BGD&ĐT

Bộ Giáo dục và đào tạo

CBCC

Cán bộ công chức

CB-GV

Cán bộ-Giảng viên

CĐ - ĐH

Cao đẳng và đại học

CNH - HĐH

Cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐNGV

Đội ngũ giảng viên

GTVT

Giao thông vận tải

GV

Giảng viên

HS - SV

Học sinh – sinh viên

NCKH

Nghiên cứu khoa học

QLGD

Quản lý giáo dục

XH

Xã hội


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng

Trang

2.1

Tình hình tuyển sinh hàng năm của Trường

48

2.2

Thống kê số lượng giảng viên theo hệ số quy đổi

50

2.3

Thống kê tình hình đội ngũ GV trường Cao đẳng GTVT II

53

2.4

Thống kê trình độ ngoại ngữ, tin học của giảng viên

54

2.5

Cơ cấu GV bố trí theo chuyên ngành đào tạo qua các năm

59

2.6

Thống kê số lượng CBGV được đào tạo trong 3 năm qua

66

2.7

Thống kê số lượng CBGV tham gia các lớp bồi dưỡng

68

2.8

Thu nhập bình quân của CB – CNV nhà trường

71

2.9

Mơ hình Swot về thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên tại
Trường Cao đẳng Giao thơng vận tải II

77

Kết quả khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện
3.1

pháp quản lý đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng
Giao thông vận tải II

109


DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu
Hình

Tên hình

Trang

2.1

Sơ đồ cơ cấu tổ chức trường CĐ GTVT II

46

2.2

Nguồn nhân lực nhà trường theo u cầu nhiệm vụ

49

2.3

Trình độ chun mơn của đội ngũ giảng viên hiện nay

51

2.4

Trình độ nghiệp vụ sư phạm của ĐNGV hiện nay

52

2.5

Trình độ lý luận chính trị của ĐNGV hiện nay

55

2.6

Cơ cấu đội ngũ giảng viên theo độ tuổi

61

2.7

Cơ cấu đội ngũ GV theo thâm niên công tác

62

2.8

Cơ cấu đội ngũ GV theo giới tính

63

2.9

Cơng tác đánh giá GV năm học 2011-2012

70


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu
sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang

1.1

Sơ đồ Mơ hình về quản lý

11

1.2

Sơ đồ của Nadler về phát triển nguồn nhân lực

14

1.3

Sơ đồ các quan hệ giữa công việc, con người và bộ máy

28

1.4

Sơ đồ Quan hệ giữa các chức năng quản lý

31


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề t i
Đề cập đến vai trò của đội ngũ giảng viên, Nghị quyết hội nghị lần thứ
2 Ban chấp hành trung ương Đảng khóa VIII đã xác định "giảng viên là nhân
tố quyết định đến chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh, chăm lo xây
dựng đội ngũ giảng viên sẽ tạo được sự chuyển biến về chất lượng giáo dục,
đáp ứng được những yêu cầu mới của đất nước".
Chỉ thị số: 40/CT-TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban bí thư trung
ương Đảng về việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và
quản lý giáo dục đã chỉ rõ: "Mục tiêu xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ số lượng, đồng bộ
về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống,
lương tâm, tay nghề nhà giáo. Thông qua việc quản lý, phát triển đúng định
hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo
nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước". Đồng thời chỉ thị cũng chỉ rõ: "Tuy nhiên,
trước những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục trong thời kỳ cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, đội ngũ nhà giáo có những hạn chế, bất cập, số lượng

giảng viên còn thiếu nhiều, cơ cấu giảng viên đang mất cân đối giữa các môn
học, bậc học…Chất lượng chun mơn, nghiệp vụ của các nhà giáo có mặt
chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội, tình
hình trên địi hỏi phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo một cách toàn
diện". Sự nghiệp đào tạo những thế hệ người Việt Nam có bản lĩnh, có lý
tưởng, có khả năng sáng tạo làm chủ được tri thức hiện đại, quyết tâm đưa đất
nước lên trình độ phát triển sánh kịp các nước trong khu vực và trên thế giới.
Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam từ năm 2011 đến năm 2020
đã đặt ra yêu cầu cấp bách là: “Hoàn thiện cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân


2

theo hướng đa dạng hóa, chuẩn hóa, liên thơng, liên kết từ giáo dục phổ
thông, giáo dục dạy nghề đến Cao đẳng, Đại học và sau Đại học”[9]. Đặc
biệt là cơ cấu lại hệ thống đào tạo nhân lực.
Giáo dục Đại học có vai trị quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc
dân Việt Nam, trong đó đội ngũ giảng viên trong nhà trường đóng vai trị
quyết định chất lượng đào tạo. Đội ngũ giảng viên ở trường Cao đẳng và Đại
học có nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng,
nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những người cơng dân vừa có đức lại vừa có
trình độ kỹ thuật tiên tiến… để góp phần "nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài" cho đất nước. Chính vì vậy, việc phát triển đội ngũ giảng
viên ở trường Đại học, Cao đẳng là việc làm cần thiết, cấp bách hiện nay.
Trường Cao đẳng Giao thông vận tảI II là đơn vị sự nghiệp thuộc Bộ
Giao thơng vận tải đóng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, có vai trị quan
trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực về kinh tế và kỹ thuật, thực hiện sự
nghiệp CNH, HĐH cho khu vực Miền Trung và Tây Nguyên. Trong những
năm qua, được sự quan tâm đầu tư của 2 Bộ là Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ
Giao thông Vận tải, Nhà trường đã đạt được những thành tựu đáng kể trong

việc thực hiện sứ mệnh, nhiệm vụ được giao, khẳng định được chức năng đào
tạo, nghiên cứu khoa học và cung ứng nguồn nhân lực cho công cuộc xây
dựng đất nước.
Tuy nhiên trước yêu cầu về sự phát triển của nhà trường và yêu cầu đổi
mới giáo dục nước nhà hiện nay thì việc quản lý đội ngũ giảng viên của
trường còn nhiều bất cập:
- Tình hình đội ngũ giảng viên hiện nay vừa thừa lại vừa thiếu, vừa
không đồng bộ
- Cơ cấu về trình độ chun mơn chưa hợp lý, khả năng nghiên cứu
khoa học, khả năng tự học, tự bồi dưỡng của đội ngũ giảng viên mặc dù đã có
nhiều cố gắng nhưng vẫn còn ở mức độ thấp.


3

- Cơng tác quy hoạch cán bộ vẫn cịn hạn chế, chưa theo kịp với định
hướng về chiến lược phát triển của nhà trường.
- Nhiều vấn đề cụ thể của công tác quản lý giáo dục, đặc biệt công tác
quản lý đội ngũ giảng viên chưa được nghiên cứu ở trường Cao đẳng GTVT
II, .
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Biện
pháp quản lý đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Giao thông Vận tải II”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên của trường Cao
đẳng Giao thông Vận tải II đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và tồn diện của
giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong giai đoạn hiện nay.
3. Khách thể v đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Giao thông Vận
tải II.

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Giao
thông vận tải II
4.

iả thuyết khoa học

Hiện nay, công tác quản lý đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng
Giao thơng vận tải II vẫn cịn những hạn chế, chưa thật sự đáp ứng nâng cao
chất lượng đội ngũ giảng viên trong thời kỳ đổi mới.
Nếu phân tích rõ được nguyên nhân những bất cập của đội ngũ giảng
viên thì có thể đề ra được các biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên phù hợp
với đặc điểm của trường Cao đẳng Giao thông Vận tải II. Các biện pháp đó
được thực hiện đồng bộ thì đội ngũ giảng viên của nhà trường sẽ được phát
triển cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu.


4

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ nhà giáo nói chung và
đội ngũ giảng viên các trường Cao đẳng, Đại học nói riêng.
5.2. Đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên và công tác quản lý đội ngũ
giảng viên của trường Cao đẳng Giao thông Vận tải II
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên của trường
Cao đẳng Giao thông Vận tải II đáp ứng yêu cầu phát triển nhà trường.
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên
trường Cao đẳng Giao thông Vận tải II trong giai đoạn 2008-2012, đồng thời
đề xuất một số biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên của nhà trường trong giai

đoạn 2013 - 2017.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ
thống hóa các tài liệu lý luận liên quan đến đề tài
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng sử dụng phiếu trưng cầu ý kiến
- Phương pháp quan sát các hoạt động quản lý, giảng dạy học tập trong
nhà trường; Từ đó rút ra một số kết luật liên quan đến vấn đề nghiên cứu như
sau:
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, khảo sát các báo cáo thực tiễn.
- Phương pháp chuyên gia: Trao đổi phỏng vấn với các cán bộ quản lý
có kinh nghiệm, đội ngũ giảng viên lâu năm , thế hệ giảng viên trẻ mới vào
nghề…
7.3. Phương pháp toán thống kê toán học nhằm xử lý các kết quả
điều tra.


5

8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục trong luận văn gồm có các chương như sau :
Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác quản lý đội ngũ giảng viên ở
trường Cao đẳng, Đại học.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý đội ngũ giảng viên trường Cao
đẳng Giao thông vận tải II.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên trường Cao
đẳng Giao thông vận tải II.

6

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ GIẢNG VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG
1.1. TỔ

QUA

Ê

ỨU VỀ QUẢ

LÝ

Ộ

Ũ

Ả

VIÊN
1.1.1. Một số quan diểm cơ bản về giáo dục của Việt

am trong

thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
Nhà giáo có vai trò quan trọng đối với sự nghiệp giáo dục. Muốn phát
triển sự nghiệp giáo dục thì việc đầu tiên cần làm là xây dựng đội ngũ nhà

giáo.
Hiện nay trên tồn quốc có hơn 1 triệu nhà giáo các cấp đang trực tiếp
giảng dạy và làm công tác quản lý giáo dục.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam đã có
nhiều chủ trương, chính sách phát triển một cách linh hoạt và chủ động trong
sự nghiệp giáo dục và đào tạo phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất
nước; song vẫn kiên trì quan điểm “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”; “Giáo
viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục”[1].
Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng về giáo dục
đào tạo: "Phát triển đội ngũ giáo viên, coi trọng chất lượng và đạo đức sư
phạm, cải thiện chế độ đãi ngộ. Bảo đảm về cơ bản đội ngũ giáo viên đạt
chuẩn quốc gia và tỷ lệ giáo viên so với học sinh theo yêu cầu từng cấp
học"[13].
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X nêu: “Đổi mới tư duy giáo
dục một cách nhất quán, từ mục tiêu, chương trình, nội dung, phương pháp
đến cơ cấu và hệ thống tổ chức, cơ chế quản lý để tạo được chuyển biến cơ
bản và toàn diện của nền giáo dục nước nhà, tiếp cận với trình độ giáo dục của
khu vực và thế giới”[14].


7

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: “Phát triển giáo dục
là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam
theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hố và hội nhập quốc
tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và
cán bộ quản lý là khâu then chốt”.
“Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011-2020” của Chính phủ
đã nhấn mạnh hai giải pháp mang tính đột phá là “Đổi mới quản lý giáo dục”
và “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”.[9]

Đổi mới quản lý giáo dục chính là cơ cấu lại toàn bộ hệ thống giáo dục
quốc dân, thống nhất đầu mối quản lý nhà nước và phân cấp quản lý đối với
địa phương, các cơ sở giáo dục để nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm,
đẩy mạnh cải cách hành chính trong tồn bộ hệ thống giáo dục nhằm tạo nên
một cơ chế gọn nhẹ và hiệu quả.
Song song với nhiệm vụ đổi mới quản lý giáo dục, việc xây dựng đội
ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục được coi là giải pháp mang tính bản lề
của cải cách giáo dục tầm nhìn 2020.
Tóm lại, với quan điểm chỉ đạo “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”,
Đảng ta ln coi trọng vai trị của đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ
giảng viên các trường Cao đẳng, Đại học (CĐ-ĐH) nói riêng. Chăm lo đào
tạo, bồi dưỡng và tiêu chuẩn hóa đội ngũ giáo viên này cả về chính trị, tư
tưởng đạo đức và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ được xem là khâu then
chốt để thực hiện thắng lợi sự nghiệp phát triển giáo dục-đào tạo, chấn hưng
đất nước trong thời kỳ mới.
1.1.2. Một số cơng trình nghiên cứu về quản lý đội ngũ giảng viên
Việc vận dụng các quan điểm chỉ đạo của Đảng và tư tưởng Hồ Chí
Minh về xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên, kết hợp với kế thừa có
chọn lọc các kết quả nghiên cứu của thế giới nhằm làm sáng tỏ những vấn đề


8

lý luận cũng như thực tiễn giáo dục của Việt Nam ngày càng thu hút sự quan
tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học. Những năm gần đây, xuất hiện nhiều
cơng trình nghiên cứu về phát triển con người, phát triển nguồn nhân lực như:
“Quản lý nhân sự” [23]; “Phát triển nguồn lực giáo dục đại học Việt Nam”
[12]; “Một số suy nghĩ về quản lý đội ngũ góp phần nâng cao chất lượng đào
tạo đại học” [22], “Thực trạng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực của
Việt Nam” [28].

Mỗi cơng trình nghiên cứu đề cập đến những phía cạnh khác nhau,
nhưng đều hội tụ ở một điểm là: khẳng định vai trò của nguồn nhân lực trong
giáo dục đào tạo đối với sự phát triển XH; thống nhất cơ bản với những
nghiên cứu của thế giới về nội dung quản lý, về phát triển nguồn nhân lực và
đề xuất sự vận dụng với những giải pháp rất sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế
của Việt Nam.
Những năm gần đây, sự tăng nhanh về số lượng các trường đại học và
cao đẳng trong cả nước dẫn đến sự thiếu hụt và mất cân đối của đội ngũ giảng
viên. Nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cũng như thực tiến giáo dục của
Việt Nam, đã có nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu về quản lý và phát
triển nguồn nhân lực giáo dục, trọng tâm là công tác quản lý và phát triển đội
ngũ giáo viên ở các cấp học và đã đạt được một số thành công ở một số mặt
nhất định như :
- “Thực trạng và giải pháp quản lý đội ngũ giảng viên ở trường Cao
đẳng Sư phạm Phú Yên” (2006) của Lê Đạt Sơn
- “Thực trạng và một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý
giảng viên trong Đại học quốc gia Hà Nội” (2002) của Phạm Văn Thuần.
- “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của trường Đại học
dân lập Duy Tân - TP Đà Nẵng trong giai đoạn hiện nay” (Luận văn thạc sỹ
QLGD của Nguyễn Thị Tường Vy, Đại học Sư phạm Đà Nẵng, năm 2007).


9

- “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng CNTT, Đại
học Đà Nẵng” (Luận văn thạc sỹ QLGD của Phan Văn Minh, Đại học Sư
phạm Đà Nẵng, năm 2008).
- “Những biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng
Cơng nghiệp Tuy Hịa trong bối cảnh hiện nay” (Luận văn thạc sỹ QLGD của
Huỳnh Tấn Khả, Đại học Sư phạm Đà Nẵng, năm 2009).

- “Giải pháp quản lý đội ngũ giảng viên ở trường Cao đẳng Tài chính –
Quản trị kinh doanh nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường trong
giai đoạn hiện nay” (Luận văn thạc sỹ QLGD của Nguyễn Hạnh Vân, Đại học
Quốc gia Hà Nội, năm 2010).
Rất nhiều cơng trình khoa học và những cơng trình kể trên (tác giả luận
văn tham khảo) đã tập trung hệ thống hóa những cơ sở lý luận chung và khảo
sát thực trạng về đội ngũ giảng viên ở các cơ sở đào tạo khác nhau. Tuy nhiên,
các tác giả của những cơng trình nêu trên đều có cách tiếp cận riêng vào
những nội dung nhất định của vấn đề.
Tóm lại, vấn đề quản lý đội ngũ giảng viên hiện nay rất quan trọng và
mang tính cấp thiết, thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều cơ quan, nhiều
nhà khoa học. Việc khai thác tổng hợp và kế thừa các kết quả nghiên cứu đã
có về cơng tác quản lý đội ngũ giảng viên để đồng bộ hoá các biện pháp quản
lý hiệu quả, nhằm nâng cao chất lượng quản lý đội ngũ giảng viên trường Cao
đẳng GTVT II vẫn còn bỏ ngỏ. Đó chính là nội dung chính mà tác giả đề tài
luận văn này đang nghiên cứu để làm sáng tỏ.
1.2. Á K Á

ỆM Ơ BẢ

1.2.1. Quản lý
Quản lý là yếu tố quan trọng trong mọi mặt đời sống xã hội của loài
người. Marx coi việc xuất hiện quản lý là kết quả tất yếu của sự phối hợp
nhiều lao động cá biệt, tản mạn, độc lập thành một quá trình lao động xã hội


10

thống nhất trên lộ trình hướng đích. Ơng khẳng định về sự ra đời tất yếu của
quản lý bằng một ý tưởng độc đáo: “Một nghệ sỹ độc tấu thì tự điều khiển

mình, nhưng một dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng”. Hàm chứa trong ý tưởng
sâu sắc này là mối quan hệ biện chứng giữa hai phạm trù “tổ chức” và “quản
lý”. Hoạt động quản lý chỉ nảy sinh khi có tổ chức; tổ chức là thể nền của
quản lý và không thể phát triển nếu thiếu hoạt động quản lý.
Đến nay, quanh vấn đề “Quản lý là gì?” đã có nhiều cách kiến giải từ
những góc độ khác nhau. Có thể nêu ra một số quan niệm về quản lý như sau:
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang : “ Quản lý là tác động có mục đích,
có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến”[20].
Các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Quốc Chí cho rằng : “Hoạt
động quản lý có tác động định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến
khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm cho tổ chức vận hành và đạt được
mục đích của tổ chức”[19].
Như vậy quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng của chủ thể quản
lý lên đối tượng quản lý bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các
nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm sử dụng có hiệu
quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đã đề ra.
Tóm lại có thể xem quản lý là quá trình tác động gây ảnh hưởng tới
khách thể thông qua việc thực hiện các chức năng quản lý, bằng những công
cụ và phương pháp mang tính đặc thù nhằm đạt được mục tiêu chung của toàn
hệ thống. Mục tiêu cuối cùng của quản lý là “tạo ra, tăng thêm và bảo vệ lợi
ích của con người”[17].
Thực chất của quản lý là quản lý con người, vì con người, do con người
và nhờ con người. Có thể diễn đạt q trình này bằng sơ đồ 1.1


11

ông cụ

hủ thể

Quản lý

hức năng

Khách thể
quản lý

Mục
tiêu

Phương pháp

Sơ đồ 1.1: Mơ hình về quản lý
1.2.2. Quản lý giáo dục
Cũng như quản lý xã hội, quản lý giáo dục là hoạt động có ý thức của
con người nhằm theo đuổi những mục đích của mình. Nói đến quản lý giáo
dục là nói đến quản lý mọi hoạt động giáo dục trong xã hội. Quản lý giáo dục
cũng có nhiều khái niệm khác nhau. Tác giả xin nêu một số khái niệm có liên
quan đến đề tài của mình:
“Quản lý giáo dục là việc đảm bảo sự hoạt động của tổ chức trong điều
kiện có sự biến đổi liên tục của hệ thống giáo dục và môi trường, là chuyển hệ
thống đến trạng thái mới thích ứng với hồn cảnh mới.” [19]
“Quản lý giáo dục là họat động tự giác của chủ thể quản lý giáo dục
nhằm huy động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát,...một cách có hiệu
quả các nguồn lực giáo dục phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng
yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.” [22]
“Quản lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào
quá trình giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ
trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển tồn diện
nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường.” [24]

12

Như vậy, từ các khái niệm trên, dù ở cấp vĩ mơ hay vi mơ, ta có thể
thấy rõ bốn yếu tố cơ bản của quản lý giáo dục, đó là: chủ thể quản lý tác
động đến đối tượng quản lý và khách thể quản lý (thông qua việc thực hiện
các chức năng quản lý bằng những công cụ và phương pháp) nhằm đạt được
mục tiêu quản lý.
1.2.3. Quản lý trường học
Trường học là cơ sở giáo dục mang tinh Nhà nước, trực tiếp giáo dục,
đào tạo thế hệ trẻ, trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện mục tiêu nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.
Theo M.I.Kônđacốp, “Nhà trường là hệ thống xã hội sư phạm chuyên
biệt, hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế hoạch và hướng
đích của chủ thể quản lý lẫn tất cả các mặt của đời sống nhà trường để đảm
bảo cho sự vận hành tối ưu xã hội - kinh tế và tổ chức sư phạm của quá trình
dạy học và giáo dục thế hệ trẻ đang lớn lên” [26]. Trường học là cơ quan hành
chính sự nghiệp của Nhà nước, đồng thời là một tổ chức mang tính xã hội.
Hoạt động trung tâm của nhà trường là dạy - học và giáo dục. Quản lý trường
học thực chất là quản lý quá trình lao động sư phạm của thầy và lao động học
tập của trò diễn ra chủ yếu trong quá trình dạy học và giáo dục.
Như vậy, quản lý trường học là tập hợp những tác động tối ưu của chủ
thể quản lý (tức là người hiệu trưởng) đến tập thể giáo viên, học sinh và các
cán bộ khác, đồng thời huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn nhân lực,
vật lực, tài lực … nhằm tạo động lực thúc đẩy mọi hoạt động.
1.2.4. guồn nhân lực v quản lý nguồn nhân lực
a) Nguồn nhân lực
Theo tổ chức lao động quốc tế thì nguồn nhân lực của một quốc gia là
toàn bộ những người trong độ tuổi có khả năng tham gia lao động .

13

“Nguồn nhân lực là nguồn lực về con người - một bộ phận của dân cư
trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động (nghĩa hẹp)”[15].
Nguồn nhân lực được xem xét cả về số lượng và chất lượng người lao
động:
- Số lượng nhân lực: quy mô và tốc độ tăng của nó.
- Chất lượng nhân lực: Thể lực – Trí lực – Tâm lực.
b) Quản lý nguồn nhân lực
Quản lý nguồn nhân lực là một quá trình bao gồm thu nhận, sử dụng và
phát triển lực lượng lao động của một tổ chức nhằm đạt được mục tiêu tổ chức
có hiệu quả. Các hoạt động chủ yếu quản lý nguồn nhân lực gồm: “Kế hoạch
hóa nguồn nhân lực, tuyển chọn - sử dụng - bồi dưỡng - phát triển nguồn nhân
lực, kiểm tra hoạt động, điều chỉnh: đề bạt, luân chuyển hoặc thải hồi”[15].
Những năm gần đây, nhiều nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục đã đề
xuất nghiên cứu và vận dụng lý thuyết “Quản lý nguồn nhân lực” vào việc
xây dựng chiến lược “phát triển nguồn nhân lực” ở mọi cấp, ngành.
Quản lý nguồn nhân lực là một trong những chức năng quan trọng của
nhà quản lý, bao gồm các hoạt động như lựa chọn, đào tạo, xây dựng và phát
triển các thành viên của tổ chức do mình phụ trách.
Quản lý nguồn nhân lực có vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động
của nhà quản lý, nó giúp nhà quản lý đạt được mục đích thơng qua người
khác. Theo đó, chức năng của quản lý nguồn nhân lực bao gồm 3 nhóm chức
năng cơ bản sau :
* Nhóm chức năng thu hút nguồn nhân lực:
- Kế hoạch hóa nhân lực
- Thiết kế và phân tích cơng việc
- Biên chế đội ngũ

* Nhóm chức năng đào tạo, phát triển


14

- Đào tạo
- Đào tạo lại
- Bồi dưỡng
* Nhóm chức năng duy trì nguồn nhân lực
- Chức năng kích thích, động viên
- Chức năng duy trì, phát triển các mối quan hệ trong tổ chức
Nói một cách ngắn gọn, quản lý nguồn nhân lực bao gồm: Phát triển
nguồn nhân lực, sử dụng nguồn nhân lực và nuôi dưỡng môi trường cho
nguồn nhân lực.[24] (Theo Giáo sư Leonard Nadler -Phát triển nguồn nhân
lực - NewYork, 1980). (sơ đồ 1.2)
Quản lý nguồn nhân lực

Phát triển nguồn
nhân lực

- Giáo dục
- Đào tạo
- Bồi dưỡng
- Phát triển
- Tự học, tự nghiên
cứu

Sử dụng nguồn
nhân lực

- Tuyển dụng
- Sàng lọc
- Bố trí
- Sử dụng
- Đánh giá
- Đãi ngộ

Môi trường nguồn
nhân lực

- Mở rộng chủng
loại việc làm
- Mở rộng quy mô
việc làm
- Phát triển tổ chức

Sơ đồ 1.2: Sơ đồ của Nadler về phát triển nguồn nhân lực
1.2.5. Quản lý nguồn nhân lực trong nh trường
Trong giáo dục và đào tạo, quản lý nguồn nhân lực xét trên phạm vi
rộng là quản lý đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và công nhân viên chức
trong nhà trường. Nếu xét trong phạm vi hẹp hơn chính là quản lý đội ngũ


15

giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Việc xây dựng, phát triển, đào tạo và
bồi dưỡng về phẩm chất, trình độ, năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản
lý để đáp ứng yêu cầu đặt ra là nhiệm vụ trọng tâm của quá trình quản lý
nguồn nhân lực trong ngành GD&ĐT.
1.2.6. ội ngũ

Theo từ điển tiếng Việt, đội ngũ là “khối đông người cùng chức năng
nghề nghiệp được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng trong một hệ
thống” [27].
Các khái niệm về đội ngũ dùng cho các thành phần trong xã hội như đội
ngũ trí thức, đội ngũ cơng nhân viên chức đều có gốc xuất phát từ đội ngũ
theo thuật ngữ quân sự. Đó là một khối đơng người, được tổ chức thành một
lực lượng để chiến đấu hoặc để bảo vệ.
Khái niệm đội ngũ hàm chứa yếu tố sức mạnh và có những yêu cầu chặt
chẽ về cơ cấu, kỷ cương và chất lượng. Có nhiều cách diễn đạt khác nhau về
khái niệm đội ngũ, nhưng nói một cách chung nhất, đội ngũ gồm các yếu tố
sau:
- Là một tập hợp người;
- Có tổ chức;
- Có nhiệm vụ và mục đích chung.
1.2.7.

iảng viên v đội ngũ giảng viên

a) Giảng viên
Theo điều 70, Luật Giáo dục - 2005: “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ
giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo giảng
dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp
gọi là giáo viên; nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng
viên.”[21].