Tiểu luận quản lý nhà nước lĩnh vực du lịch

Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp

Lời mở đầu

Thực hiện đờng lối đổi mới của Đảng và Nhà nớc, nền kinh
tế của đất nớc ta đà có những bớc phát triển nhảy vọt với tốc độ
tăng tổng sản phẩm trong nớc ( GDP ) bình quân 7%/năm, cơ
cấu ngành nghề ngày càng đa dạng, phong phú theo hớng công
nghiệp, dịch vụ. Đặc biệt trong 15 năm đổi mới vừa qua, các
ngành dịch vụ ở nớc ta đà có bớc phát triển đặc biệt và đóng
góp đáng kể vào nền kinh tế.Trong cơ cấu các ngành dịch vụ,
ngành du lịch ngày càng có vị trí và vai trò quan trọng, đặc
biệt khi Việt Nam thực hiện quá trình hội nhập nền kinh tế thế
giới, tham gia vào quá trình toàn cầu hoá kinh tế.
Để ''Du lịch thực sự trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn'',
một yêu cầu không thể thiếu đó là vai trò quản lý Nhà nớc về
Du lịch. Bởi lẽ, thông qua quản lý Nhà nớc về Du lịch, Nhà nớc sẽ
định hớng cho du lịch phát triển về mọi mặt, khai thác lợi thế
tối đa với mục tiêu đem lai lợi nhuận đóng góp ngµy cµng nhiỊu
cho nỊn kinh tÕ. Cïng víi sù ra đời của Tổng cục du lịch năm
1992, hệ thống cơ quan quản lý Nhà nớc về du lịch đà đợc
hình thành đồng bộ ở nớc ta từ trung ơng đến địa phơng.
Hệ thống cơ quan quản lý đó đà thực hiện tốt công tác quản lý
Nhà nớc trên lĩnh vực du lịch, thể hiện bằng việc tạo lập môi trTrần Văn Long
Lớp du lịch 41B

1


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và

giải pháp
ờng pháp lý về du lịch, xây dng các chơng trình phát triển du
lịch quy mô toàn quốc, ngành, địa phơng tổ chức thực hiện
các chơng trình du lịch, quản lý hệ thống doanh nghiệp hoạt
động du lịch, phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ cho hoạt động
du lịch, nâng cao vị thế du lịch Việt Nam trên trờng quốc tế...
Sự phát triển và đóng góp của công tác quản lý Nhà nớc về du
lịch trong việc phát triển ngành du lịch nớc ta trong thời gian
vừa qua là rất quan trọng. Tuy nhiên, trong tiến trình đổi mới,
trớc những biến đổi sâu sắc trong cả nớc và thế giới, ngành du
lịch nớc ta đang đứng trớc thời cơ và thách thức to lớn trong
việc phát triển.
Để đáp ứng đợc những điều kiện đổi mới, công tác quản lý
Nhà nớc về du lịch phải không ngừng đợc hoàn thiện. Đó chính
là lý do để tác giả chọn đề tài ''Quản lý Nhà nớc về du lịch
- Thực trạng và giải pháp'' làm đề tài nghiên cứu cho đề án
môn học Kinh tế du lịch.
Nội dung của đề án đợc chia làm ba chơng:
Chơng I: Cơ sở lý luận chung về quản lý Nhà nớc và vai trò của
quản lý Nhà níc vỊ du lÞch trong nỊn kinh tÕ thÞ trêng định hớng xà hội chủ nghĩa.
Chơng II: Thực trạng công tác quản lý Nhà nớc về du lịch ở nớc
ta hiện nay.
Chơng III: Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý
Nhà nớc về du lịch.
Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

2

Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Đây là một đề tài rộng và phức tạp, hơn nữa do khả năng và
thời gian có hạn nên không tranh khỏi những thiếu sót. Rất
mong đợc sự góp ý và giúp đỡ của thày cô giáo và các bạn để
đề án đợc hoàn thiện hơn.

Chơng I
Cơ sở lý luận về quản lý Nhà nớc và vai trò của quản lý Nhà nớc về du lịch
trong nền kinh tế thị trờng ®Þnh híng X· héi chđ nghÜa

I. Du lÞch, vÞ trÝ và vai trò của ngành du lịch đối với
nền kinh tế quốc dân.

1. Khái niệm về du lịch.

Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

3


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Ngành kinh tế du lịch đợc hình thành và phát triển từ khi xÃ
hội loài ngời bớc vào quá trình phân công lao động lớn. Lúc
đầu có thể là những hiện tợng riêng lẻ và cá biệt, sau đó trở
thành một hiện tợng xà hội phổ biến và trở thành nhu cầu
không thể thiếu của con ngời.
Trớc thực tế phát triển của du lịch, việc nghiên cứu, thảo luận

để đi đến thống nhất một số khái niệm cơ bản về du lịch,
trong đó khái niệm du lịch là một đòi hỏi cần thiết. Tuy nhiên
do hoàn cảnh khác nhau, dới góc độ nghiên cứu khác nhau, mỗi
ngời có một cách hiểu về du lịch khác nhau.
ở nớc ta, trong cuốn '' Du lịch và kinh doanh du lịch'' (1), tiến
sĩ Trần Nhạn đà viết: '' Du lịch là quá trình hoạt động của con
ngời rời khỏi quê hơng đến một nơi khác với mục đích là đợc
thẩm nhận những giá trị vật chất và tinh thần đặc sắc, độc
đáo và khác lạ với quê hơng, không nhằm mục đích sinh lời đợc
tính bằng đồng tiền''.
Hiện nay, tổ chức du lịch thế giới WTO (Word Torism
organisation) đà thống nhất khái niệm du lịch phản ánh các mối
quan hệ có tính bản chất bên trong làm cơ sở cho việc nghiên
cứu các xu hớng và quy luật phát triển của nó. Theo đó '' Du
lịch là tổng thể của những hiện tợng và những mối quan hệ
phát sinh do sự tác động qua lại khách du lịch, ngời kinh doanh
du lịch, chính quyền sở tại và cộng đồng dân c địa phơng
trong quá trình thu hút và lu giữ khách du lịch''(2). Định nghĩa
Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

4


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
này đà nêu bật lên đợc mối quan hệ, tác động qua lại của cả hệ
thống con ngời, tổ chức thực hiện du lịch.
Nh vậy, du lịch đợc coi nh một quá trình mà ở đớ có sự gặp
nhau giữa lợi ích tinh tần của khách du lịch và lợi ích kinh tế

của ngời kinh doanh du lịch. Nhu cầu của khách du lịch càng
cao thì đòi hỏi của hệ thống tổ chức thực hiện, kinh doanh du
lịch càng phải hoàn thiện.

2. Vị trí và vai trò của ngành du lịch trong quá trình
công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế ở nớc ta.
Hoạt động du lịch trên toàn thế giới mặc dù co giai đoan bị
ngng trệ do chiÕn tranh thÕ giíi thø I vµ thø II, nhng từ thập kỷ
60 trở lại đây, du lịch đà dần phát triển với tốc độ nhanh.Sự
phát triển của kinh tế thế giới đà tạo điều kiện cho nhân loại
mơe rộng và tăng cờng hoạt động du lịch. Du lịch đà và đang
trở thành hiện tợng kinh tế xà hội phỉ biÕn, thµnh ngµnh kinh
tÕ mịi nhän cđa mét sè nớc, ngành ''công nghiệp không khói''.
Hiện nay, ngành ''công nghiệp'' này chỉ đứng sau công nghiệp
dầu khí và ô tô. Đối với các nớc đang phát triển thì du lịch đợc
coi là một trong những cứu cánh để vực dậy nỊn kinh tÕ èm
u cđa qc gia.
Níc ta lµ mét nớc đang phát triển, nền kinh tế trong những
năm gần đây đà có nhiều bớc phát triển so với thời kỳ những
năm 80 song so với một số nớc trong khu vực thì nền kinh tế
Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

5


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
của chúng ta vẫn còn thấp kém bởi nớc ta phải trải qua hai cuộc
chiến tranh lớn và hậu quả mà chúng để lại là một khó khăn

thách thức lớn đôí với nớc ta. Khi đất nớc ta bớc vào thời kỳ đổi
mới, Đảng và Nhà nớc đà chủ trơng phát triển du lịch và coi du
lịch nh một ngành kinh tế thực sự.
Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp đóng vai trò quan
trong trong việc thúc đẩy nền kinh tế nớc ta phát triển. Những
lợi ích mà ngành du lịch nói riêng cũng nh ngành dịch vụ nói
chung đem lại rất to lớn. Nhận thức đợc tầm quan trọng của du
lịch, trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nớc ta đà đặc
biệt quan tâm đến việc định hớng và phát triển nhằm đa du
lịch trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn của đất nớc thể
hiện ở những chơng trình phát triển du lịch, gắn phát triển
du lịch với sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc,
gắn phát triển du lịch với bảo vệ và hoàn thiện môi trờng. Biểu
hiện cụ thể của những nhính sách đó là chơng trình hành
động quốc gia về du lịch:'' Việt Nam - điểm đến của thiên
niên kỷ mới''. Vì vậy tại đại hội Đảng IX, Đảng và Nhà nớc ta đÃ
khẳng định phát triển du lịch gắn liền với tăng cờng quản lý
Nhà nớc, làm cho du lịch phát triển đúng định hớng xà hội chủ
nghĩa, có nghĩa là làm sao cho du lịch thực sự là cơ hội của
đông đảo quần chúng nhân dân.
II. Sự cần thiết của quản lý Nhà nớc về du lịch.

Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

6


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp

1. Khái niệm quản lý Nhà nớc và quản lý Nhà nớc về du
lịch.
Kể từ khi xà hội phân chia giai cấp, Nhà nớc xuất hiện thì
quản lý Nhà nớc cũng xuất hiện. Nhà nớc nào cũng có chức năng
quản lý đất nớc, đảm bảo sự an toàn quốc gia và quản lý kinh
tế vĩ mô. Tuy nhiên vai trò kinh tế của Nhà nớc trong mỗi giai
đoạn lịch sử không giống nhau. Vậy thế nào gọi là quản lý?
Thuật ngữ quản lý có thể hiểu là công tác phối hợp có hiệu quả
các hoạt động của những ngời cộng sự khác cùng chung một tổ
chức. Tuy nhiên theo quan điểm chung nhất thì: '' Quản lý là sự
tác động của chủ thể quản lý lên đối tợng quản lý nhằm đật đợc mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trờng.
Dựa trên khái niệm quản lý, ta có thể hiểu: Quản lý Nhà nớc
về kinh tế hay còn gọi là quản lý hành chính kinh tế là sự tác
động của Nhà nớc đối với toàn bộ nền kinh tế bằng quyền lực
của Nhà nớc thông qua các công cụ nh: pháp luật, chính sách,
chơng trình phát triển kinh tế, làm cho các thành phần kinh tế
phát triển theo một trật tự, quỹ đạo nhất định với mục tiêu phát
triển tối đa các nguồn lực trong và ngoài nớc nhằm phát triển
kinh tế.
Du lịch là một ngành kinh tế tơng đối mới mẻ đối với các nớc
đang phát triển, đặc biệt là đối với nớc ta. Tuy vậy đây là một
ngành kinh doanh dịch vụ mang tính chiến lợc trong giai đoạn
phát triển của đất nớc. Do vậy, quản lý Nhà nớc về du lịch là
Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

7

Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
hết sức cần thiết. Bởi vì quản lý Nhà nớc về du lịch chính là
làm cho du lịch phát triển đúng định hớng xà hội chủ nghĩa,
phát huy mọi tiềm năng du lịch, thu hút ngày càng nhiều khách
du lịch đóng góp vào ngân sách Nhà nớc.
Quản lý Nhà nớc về du lịch là quá trình tác động của Nhà nớc
đến du lịch thông qua hệ thống chính sách pháp luật với mục
tiêu phát triển du lịch đúng định hớng của Nhà nớc tạo nên trật
tự trong hoạt động du lịch, làm cho du lịch thực sự là một
ngành kinh tế mũi nhọn. Đối tợng của quản lý đó chính là hoạt
động du lịch, cơ quan tổ chức hoạt động du lịch và cả chính
các du khách.

2. Sự cần thiết của quản lý Nhà nớc về du lịch.
2.1_ Đối với nền kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta.
Thùc tÕ chØ ra rằng, mọi nền kinh tế đều cần có sự quản lý
của Nhà nớc. Song do tính đa dạng của thực tiễn ở các nớc là
khác nhau, do đó, việc quản lý Nhà nớc ở mỗi nền kinh tế, mỗi
quốc gia là không giống nhau. Thực tế cho thấy, nền kinh tế
muốn phát triển nhanh đòi hỏi đất nớc phải có cơ sở hạ tầng
(phục vụ sản xuất và đời sống) hiện đại, lĩch vực mà ngoài
Nhà nớc ra không ai đảm nhiệm đợc. Cho nên ngời ta ngày càng
ý thức rõ kinh tế phát triển ngày càng cao, xà hội hoá sản xuất
ngày càng mở rộng, thị trờng ngày càng phát triển, càng cần có
sự quản lý của Nhà nớc về kinh tế.

Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

8


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
ở nớc ta, trong quá trình xây dựng nền kinh tế hàng hoá
nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trờng định hớng xÃ
hội chủ nghĩa có sự quản lý của Nhà nớc. Bên cạnh lập trờng của
chủ nghĩa Mac - Lênin và t tởng Hồ Chí Minh, Một yêu cầu đặt
ra là chúng ta phải biết tiếp thu những tinh hoa văn hoá của
nhân loại. Đặc biệt là những t tëng, häc thut vỊ kinh tÕ thÞ
trêng, mét vÊn ®Ị hÕt søc míi mỴ ë níc ta.
Do xu híng héi nhËp nỊn kinh tÕ cđa níc ta vµo nỊn kinh tế
thế giới, mở rộng hợp tác, giao lu quốc tế. Cho nên Nhà nớc co vai
trò quan trọng trong việc ổn định môi trờng chính trị, xà hội,
tạo cơ héi tèt cho nỊn kinh tÕ ph¸t triĨn, thu hót đầu t nớc
ngoài. Mặt khác, do định hớng phát triển kinh tế nớc ta là phát
triển kinh tế thị trờng có sự quản lý vĩ mô của Nhà nớc, cho nên
sự quản lý Nhà nớc đối với nền kinh tế là tất yếu khách quan.
Chỉ có Nhà nớc mới co đủ sức mạnh và cơ sở vật chất để thực
hiện chức năng quản lý nền kinh tế.
2.2_ Đối với ngành du lịch.
Ngành kinh doanh du lịch giống nh một cơ thể sống và luôn
đòi hỏi sự quản lý sáng tạo để duy trì và phát triển. Việc
thành công hay thất bại của ngành du lịch cũng nh nhu cầu nền
kinh tÕ cđa mét níc phơ thc hoµn toµn vµo viƯc xây dựng
một cách sáng tạo những chính sách thích hợp với điều kiện và
trình độ phát triển của một đất nớc. Do vậy, vấn đề quản lý
Nhà nớc đối với du lịch là một vấn đề cần thiết đợc đặt lên
Trần Văn Long

Lớp du lịch 41B

9


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
hàng đầu. Hơn nữa, du lịch mới trong giai đoạn đầu phát
triển, còn gặp nhiều khó khăn và thách thức lớn do vậy cần có
sự tham gia chỉ đạo và định hớng của Nhà nớc để du lịch phát
triển. Vì vậy, quản lý du lịch trong nền kinh tế thị trờng của
Nhà nớc là cần thiết và khách quan:
- Một mặt do những khuyết tật và hạn chế của cơ chế thị trờng gây nên, mặt khác, do Nhà nớc đóng vai trò chủ đạo trong
nền kinh tế, thể hiện ở việc định hớng phát triển kinh tế xà hội
nói chung cũng nh ngành kinh tế du lịch nói riêng trong từng
thời kỳ.
- Để giải quyết các mâu thuẫn trong nền kinh tế thị trờng,
duy trì sự ổn định cũng nh thúc đẩy tăng trởng và phát triển
kinh tế.
- Tạo ra sự thống nhất trong tổ chức và phối hợp các hoạt động
của cơ quan quản lý Nhà nớc về du lịch. Đồng thời giúp cho việc
khai thác các thế mạnh của từng vùng, từng địa phơng đạt kết
quả. Hơn nữa, phát huy lợi thế so sánh của quốc gia trong phát
triển du lịch quốc tế.
- Du lịch là một ngành kinh tế mũi nhon của nớc ta. Nó liên
quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau do vậy cần
có sự quản lý của Nhà nớc để điều hoà mối quan hệ giữa du
lịch với các ngành, các lĩnh vực liên quan.

Trần Văn Long

Lớp du lịch 41B

10


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Tóm lại, khi nền kinh tế của đất nớc cần đến sự quản lý của
Nhà nớc thì công tác quản lý ®èi víi mét ngµnh trong nỊn kinh
tÕ lµ tÊt u khách quan.

3. Chức năng và nội dung của quản lý Nhà nớc về du
lịch.
3.1_ Chức năng quản lý.
a_ Chức năng hoạch định.
- Nhà nớc thực hiện chức năng hoạch định để định hớng hoạt
động du lịch, xác lập các chơng trình, các dự án, cụ thể hoá
các chiến lợc, đặc biệt là các lộ trình hội nhập khu vực và quốc
tế.
- Thiết lập khuôn khổ pháp lý thông qua việc ban hành và tổ
chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về du lịch, tạo
ra môi trờng pháp lý cho hoạt động du lịch.
- Chức năng hoạch định giúp cho các doanh nghiệp du lịch có
phơng hớng hình thành các phơng án chiến lợc, kế hoạch kinh
doanh. Nó vừa giúp tạo lập môi trờng kinh doanh vừa cho phép
Nhà nớc có thể kiểm soáthoạt động của cacs doanh nghiệp và
các chủ kinh doanh du lịch trên thị trờng.
b_ Chức năng tổ chức và phối hợp.
- Nhà nớc bằng việc tạo lập các cơ quan và hệ thống tổ chức
quản lý về du lịch, sử dụng bộ máy này để hoạch đinh các

chiến lợc, quy hoạch, các chính sách,các văn bản quy phạm pháp
luật... đồng thời thực hiện những vấn đề thuộc về quản lý Nhà
Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

11


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
nớc nhằm đa chính sách phù hợp về du lịch và thực tiễn, biến
quy hoạch, kế hoạch thành hiện thực, tạo điều kiện cho du lịch
phát triển.
- Hình thành cơ chế phối hợp hữu hiệu giữa cơ quan quản lý
Nhà nớc về du lịch với các cấp trong hệ thống quản lý du lịch
của trung ơng, tỉnh ( thành phố), quận (hun, thÞ x·).
- Trong lÜnh vùc du lÞch qc tÕ, chức năng này đợc thể hiện
ở sự phối hợp giữa các quốc gia có quan hệ song phơng hoặc
trong cùng một khối kinh tế, thơng mại du lịch trong nỗ lực
nhằm đa dạng hoá đa phơng thức quan hệ hợp tác quốc tế
trong du lịch đạt tới các mục tiêu và đảm bảo thực hiện các
cam kết đà ký.
- Tổ chức và quản lý công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển
nguồn nhân lực du lịch, nghiên cứu ứng dụng khoa học công
nghệ, bảo vệ tài nguyên du lịch , môi trờng, giữ gìn và phát
huy bản sắc văn hoá, thuần phong mỹ tục của dân tộc trong
hoạt động du lịch.
c_ Chức năng điều tiết các hoạt động du lịch và can thiệp
thị trờng.
- Nhà nớc hớng dẫn, kích thích các doanh nghiệp du lịch hoạt

động theo định hớng đà vạch ra. Can thiệp, điều tiết thị trờng
khi cần thiết đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô.

Trần Văn Long
Líp du lÞch 41B

12


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
- Nhà nớc sử dụng nhiều công cụ, biện pháp khác nhau để
điều tiết, can thiệp thị trờng và hoạt động kinh doanh du lịch,
xử lý đúng đắn mẫu các quan hệ trao đổi.
- Nhà nớc hỗ trợ cho các doanh nghiệp về thông tin, tài chính,
kết cấu hạ tầng của thị trờng và bảo vệ kinh tế Nhà nớc đúng
pháp luật nhằm chống thất thoát, đảm bảo sinh lợi và tăng thu
cho nhân sách Nhà nớc.
d_ Chức năng kiểm soát.
- Giám sát hoạt động của mọi chủ thể kinh doanh du lịch cũng
nh chế độ quản lý của các chủ thể đó. Cấp và thu hồi giấy
phép, giấy hoạt động trong hoạt động du lịch.
- Phát hiện những lệch lạc, nguy cơ chệch hớng hoặc vi phạp
pháp luật và những quy định của Nhà nớc.
- Kiểm tra đánh giá sức mạnh của hệ thống tổ chức quản lý
du lịch của Nhà nớc cũng nh năng lực của đội ngũ cán bộ công
chức quản lý Nhà nớc về du lịch.
- Tổ chức và quản lý công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển
nguồn nhân lực du lịch, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công
nghệ, bảo vệ tài nguyên du lịch, môi trờng, giữ gìn và phát

huy bản sắc văn hoá, thuần phong mỹ tục của dân tộc.
3.1_ Nội dung quản lý Nhà nớc về du lịch
Tại điều 41 của pháp lệnh về du lịch có quy định nội dung
quản lý Nhà nớc về du lịch nh sau:

Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

13


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
- Ban hành, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật
về du lịch.
- Xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lợc, quy hoạch, kế
hoạch và chính sách phát triển du lịch.
- Quy định về tổ chức bộ máy quản lý Nhà nớc về du lịch,
về việc phối hợp của các cơ quan Nhà nớc trong việc quản lý
Nhà nớc về du lịch.
- Tổ chức và quản lý công tác xúc tiến và hợp tác quốc tế về
du lÞch.
- CÊp, thu håi giÊy phÐp, giÊy chøng nhËn.
- Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo...
Thực tế đà chỉ rõ, hoạt động du lịch trong cơ chế thị trờng
cũng nh trong nền kinh tế thị trờng định hớng xà hôị chủ
nghĩa ở nớc ta hiện nay rất cần đến sự điều hành, quản lý của
Nhà nớc. đặc biệt trong xu thế toàn cầu hoá, khu vực hoá của
hoạt động du lịch, việc hợp tác, liên kết luôn đi liền với cạnh
tranh đòi hỏi mỗi nớc phải có chiến lợc phát triển tổng thể du

lịch. Xuất phát từ điều kiện của mình, mỗi nớc phải vừa biết
phát huy đặc thù, huy động nội lực để tăng khả năng hấp dẫn
khách du lịch, vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, tranh thủ đợc
điều kiện bên ngoài để có điều kiện hội nhập. Đây là vấn đề
thuộc quyền Nhà nớc và cũng là trách nhiệm của Nhà nớc trong
phát triển du lịch.

Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

14


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp

Chơng II
Thực trạng công tác quản lý Nhà nớc về du lịch ở
nớc ta hiện nay
I. Khái quát chung về sự ra đời Tổng cục du lịch - cơ
quan quản lý Nhà nớc về du lịch.
1. Sự ra đời của Tổng cục du lịch
Tính đến nay ngành du lịch Việt Nam đà có hơn 40 năm
hình thành và phát triển. Nghị định 26/CP ngày 09/07/1960
của Hội đồng chính phủ, Công ty du lịch Việt Nam đầu tiên đợc thành lập là mốc đánh dấu sự ra đời của ngành du lịch Việt
Nam. Là một công ty trực thuộc Bộ ngoại thơng nhng nhiệm vụ
của công ty du lịch đầu tiên là phục vụ cho các đoàn khách của
Đảng và Chính phủ. Tổ chức du lịch đầu tiên của Việt Nam ra
đời với cơ sở vật chất kỹ thuật nghèo nàn, lạc hậu, đội ngũ công
nhân viên it ỏi về số lợng, non kém về nghiệp vụ nên gặp

nhiều khó khăn trong công tác phục vụ và đón tiếp khách. Nhng
với tráh nhiệm và lòng nhiệt tình, với tính cần cù vốn có của 112
cán bộ nhân viên đầu tiên của ngành du lịch Việt Nam đà hoàn
thành nhiệm vụ đợc giao. Về ý nghĩa, tổ chức này đà đặt
nền móng cho sự hình thành một ngành kinh tế mới mẻ ở nớc ta.
Do lợng khách ngày một tăng và nhu cầu tham quan, du lịch
ra nớc ngoài xuất hiện đòi hỏi ngành du lịch phải không ngừng

Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

15


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
đầu t về mọi mặt nhằm giảm bớt nhứng khó khăn về tài chính.
Trớc sự phát triển không ngừng về mọi mặt của ngành du lịch,
một đòi hỏi thực tiễn là phải có một cơ quan có đủ thẩm
quyền và chức năng quản lý du lịch. Với sự đầu t lớn mạnh về
cơ sở vật chất, quyền hạn, chức năng quản lý mở rộng, giai
đoạn này Tổng cục du lịch Việt Nam trực tiếp quản lý trên 30
công ty du lịch trong cả nớc cùng với hàng trăm khách sạn, nhà
hàng, biệt thự, hàng ngàn phơng tiện, hàng vạn cán bộ công
nhân viên có trình độ và kinh nghiêm để phục vụ khách du
lịch trong và ngoài nớc. Tình hình hoạt động kinh doanh du
lịch ngày một phong phú đa dạng và là một lĩnh vực không
thể thiếu đợc trong ngành du lịch.
Do trực thuộc một bộ, không mang tính kinh tế, cha đợc sự
chỉ đạo phù hợp về mặt chuyên môn và đặc biệt còn non về

mặt hoạt động kinh doanh, nhiều công ty lâm vào tình trạng
thua lỗ, vi phạm quy chế, pháp luật, gây thiệt hại không nhỏ cho
nền kinh tế nớc nhà. Bên cạnh đó còn phải kể đến công tác
quản lý cha sát với thực tế, chuyên môn do trình độ thấp kém
nên sản phẩm du lịch khá đơn điệu, chất lợng thấp. Bản chất
của du lịch không chỉ là một ngành kinh tế nên công tác tổ
chức, quản lý còn một số vớng mắc nhất định, hiệu quả của
hoạt động du lịch cha đồng bộ.

2. Bộ máy quản lý của Tổng cục du lịch.

Trần Văn Long
Líp du lÞch 41B

16


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Xuất phát từ mục tiêu, phơng hớng phát triển của mỗi quốc gia,
từ chức năng nhiệm vụ của ngành du lịch mà mỗi quốc gia thiết
lập một hệ thống cơ quan quản lý Nhà nớc tơng ứng nhằm đảm
bảo hiệu lực quản lý và sự linh hoạt. Các nớc trên thế giới và
trong khu vực châu á - Thái Bình Dơng lựa chọn những mô
hình tổ chức hệ thống cơ quan quản lý Nhà nớc khác nhau.
ở nớc ta, bộ máy quản lý hành chính Nhà nớc về du lịch cấp
Trung ¬ng hiƯn nay ë níc ta lµ Tỉng cơc du lịch, dới Tổng cục
du lịch là các Sở du lịch và Sở thơng mại du lịch.

Chính phủ

Tỉnh ,Thành
phố

Tổng cục du
lịch

Quận, huyện

Sở du lịch

XÃ, phờng

Phòng du lịch

Tổng cục du lịch là một cơ quan độc lập trực thuộc chính
phủ. Tại điều 1 Nghị định 53/CP đà quy định cơ cấu tổ chức
của Tổng cục du lịch nh sau:

Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

17


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
- Các tổ chức giúp Tổng cục du lịch thực hiện chức năng
quản lý Nhà nớc về du lịch.
- Tổng số các đơn vị giúp Tổng cục trởng thực hiện chức

năng quản lý Nhà nớc về du lịch là 7 đơn vị gồm 6 vụ và 2 cơ
quan ngang vụ là văn phòng Tổng cục và thanh tra Tổng cục.
Vụ du lịch và khách sạn ở Nghị định 20/CP đợc tách ra thành
hai vụ riêng biệt là Vụ lữ hành và Vụ khách sạn.
Tại điều 4 của Nghị định 20/CP đà quy định: '' Tổng
cục trởng Tổng cục du lịch chịu trách nhiệm trớc Thủ tớng
chính phủ điều hành hoạt động của Tổng cục du lịch. Các
Tổng cục phó do Tổng cục trởng phân công công tác và chịu
trách nhiệm về công việc đợc phân trớc Tổng cục trởng. Tổng
cục trởng và các Tổng cục phó do Thủ tớng chính phủ bổ
nhiệm và miễn nhiệm''.

3. Chức năng quản lý của Tổng cục du lịch.
Điều 1 của Nghị định 20/CP ngày 27/12/1992 quy định: ''
Tổng cục du lịch là cơ quan thuộc chính phủ, thực hiện chức
năng quản lý Nhà nớc đối với các hoạt động du lịch trong phạm
vi cả nớc. Bao gồm: hoạt động về du lịch của các thành phần
kinh tế, cơ quan, đoàn thể, tổ chức xà hội, công dân Việt Nam
và ngời nớc ngoại tại Việt Nam''.
Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

18


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Tại điều 43 của pháp lệnh du lịch ngày 20/12/1999 quy
định:'' Tổng cục du lịch là cơ quan thuộc chính phủ, chịu
trách nhiệm trớc chính phủ, thực hiện chức năng quản lý Nhà nớc về du lịch''.

II. Thực trạng công tác quản lý Nhà nớc về du lịch ở nớc
ta.

1. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy
phạm pháp luật.
Để quản lý đợc các hoạt động kinh tế xà hội của đất nớc, Nhà
nớc phải sử dụng các công cụ quản lý. Một trong những công cụ
hữu hiện nhất của Nhà nớc là ban hành pháp luật vì pháp luật
tạo ra môi trờng pháp lý để điều chính các hoạt động quản lý,
hoạt động kinh doanh du lịch, ghi nhận quyền hạn và trách
nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc kinh
doanh và phát triển du lịch. Với công cụ pháp lý, Nhà nớc sẽ điều
chỉnh vĩ mô hoạt động du lịch. Pháp luật cũng là kênh quan
trọng để đa những chủ trơng chính sách của Đảng và phát
triển du lịch ở nớc ta vào cuộc sống.
Các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực du lịch đà bao
quát đợc những vấn đề cấp bách và thời sự của hoạt động kinh
doanh du lịch. Về quan hệ quốc tế, Những văn bản quy phạm
pháp luật về du lịch cũng đà tạo ra sự tin tởng yên tâm của bạn
bè quốc tế đến với Việt Nam tham gia hợp tác vào lĩnh vực kinh
tế, du lịch.
Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

19


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Nhìn chung các công tác ban hành và thực hiện các văn bản

quy phạm pháp luật du lịch trong thời gian qua là hợp lý, cần
thiết và đạt đợc kết quả to lớn, thể hiện ở lợt khách, cơ sở vật
chất, ®éi ngị lao ®éng...®Ịu co bíc ph¸t triĨn nhanh chãng và
đáng ghi nhận. Tuy nhiên bên cạnh đó còn bộc lộ những hạn
chế cần đợc giải quyết.

2. Công tác tổ chức bộ máy quản lý du lịch và việc
phối hợp các cơ quan quản lý Nhà nớc về du lịch.
Du lịch đợc coi là một ngành kinh tế tổng hợp, có liên quan
đến nhiều ngành kinh tế. Do đó công tác quản lý du lịch là
phải làm sao phối hợp đợc với các ngành, các cấp liên quan đến
ngành du lịch nhằm đa du lịch pháp triển cùng với sự phát triển
của nền kinh tế. Bộ máy quản lý Nhà nớc về du lịch từ Trung ơng đến địa phơng đang dần đợc hoàn thiện và phát huy
chức năng quản lý Nhà nớc về du lịch.
Tổng cục du lịch - cơ quan quản lý Nhà nớc về du lịch đợc
thành lập đà góp phần vào công tác chỉ đạo, phối hợp thực hiện
kế hoạch quy hoạch, phát triển du lịch. Từ khi thành lập đến
nay, Tổng cục du lịch, các Sở du lịch và Sở thơng mại - Du lịch
đà từng bớc tăng cờng hiệu lực quản lý của mình đối với hoạt
động du lịch: rà soát, cấp giấy phép kinh doanh, đặc biệt là
lĩnh vực kinh doanh lữ hành quốc tế.
Bên cạnh đó, cùng với các sở địa phơng, Tổng cục du lịch đÃ
xây dựng chế độ báo cáo định kỳ về việc thực hiện quy
Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

20


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và

giải pháp
hoạch du lịch đều đặn cho các Sở du lịch điều chỉnh, sửa
đổi bổ sung các chính sách cho phù hợp với điều kiện của từng
địa phơng, từng doanh nghiệp. Đây là bớc cố gắng của Tổng
cục Du lịch, cũng nh của các sở Du lịch trong quản lý thông tin
hai chiều từ Tổng cục Du lịch tới các doanh nghiệp và ngợc lại.

3. Quản lý Nhà nớc đối với các doanh nghiệp.
'' Doanh nghiệp du lịch là tổ chức kinh doanh một hoặc một
số dịch vụ du lịch có t cách pháp nhân, hạch toán kinh tế độc
lập và hoạt động theo pháp luật''.
Trong hệ thống doanh nghiệp du lịch, bên cạnh phân loại
doanh nghiệp theo hình thức sở hữu, theo quy mô... nh các
ngành kinh tế khác thì theo các bộ phân cấu thành trong hệ
thống kinh doanh du lịch, hệ thống các doanh nghịêp du lịch
đợc phân thành: doanh nghiệp lữ hành, doanh nghiệp khách
sạn, doanh nghiệp vận chuyển khách du lịch,... và cũng theo
các quan niêm về doanh nghiệp nêu trên, đồng thời dựa trên cơ
sở pháp lệnh du lịch Việt Nam hiên hành, các loại doanh nghiệp
đó có thể đợc hiểu:
- Doanh nghiệp lữ hành: làm nhiêm vụ giao dịch ký kết với các
tổ chức kinh doanh du lịch trong và ngoài nớc để xây dựng và
thực hiện các chơng trình du lịch bán cho khách du lịch.
- Doanh nghiệp khách sạn: làm nhiệm vụ tổ chức, đón tiếp,
phục vụ việc lu trú, ăn uống, vui chơi giải trí, bán hàng cho
khách du lịch.
Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

21

Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
- Doanh nghiệp vân chuyển khách du lịch: đợc thành lập
nhằm mục đích sinh lời bằng việc kinh doanh dịch vụ, vân
chuyển thông qua các phơng tiện vận chuyển, phục vụ các chơng trình du lịch của khách.
Ngoài các loại hình doanh nghiệp trên, trong hệ thống các
doang nghiệp du lịch còn có các loại hình doanh nghiệp du
lịch khác cung ứng các dịch vụ nh: tuyên truyền, quảng cáo du
lịch; t vấn, đầu t du lịch; cung ứng các hoạt động giải trí.
Các công tác quản lý Nhà nớc đối với các loại hình doanh
nghiệp du lịch chủ yếu tập trung vào việc ban hành các văn
bản quản lý, quy chế, quy định, tạo môi trờng pháp lý thông
thoáng cho các doanh nghiệp du lịch hoạt động; kiểm tra việc
kinh doanh, hoạt động của các doanh nghiệp; cấp, đình chỉ,
thu hồi giấy phép kinh doanh du lịch.
Hiện nay, văn bản quản lý Nhà nớc đối với các doanh nghiệp
du lịch nói chung đợc thực hiện theo nghị định số 09/CP ngµy
05/02/1994 cđa Thđ tíng chÝnh phđ vỊ tỉ chøc vµ quản lý các
doanh nghiệp du lịch. Thông t số 715/TCDL ngày 09/07/1994
của Tổng cục du lịch hớng hẫn thực hiện nghị định 09/CP. Đây
là văn bản cao nhất của Nhà nớc về quản lý các doanh nghiệp
du lịch.

4. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch và chiến lợc phát
triển du lịch.

Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

22


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Từ năm 1992, sau khi đợc thành lập, Tổng cục du lịch dới sự
lÃnh đạo của chính phủ đà bắt tay vào xây dựng quy hoạch, kế
hoạch và chiến lợc phát triển du lịch Việt Nam trong từng giai
đoạn cụ thể. Đến tháng 8/1994, bản quy hoạch tổng thể phát
triển du lịch Việt Nam giai đoạn 1995 - 2010 đà đợc Tổng cục
du lịch hoàn tất và đợc Thủ tớng chính phủ phê duyệt theo
quyết định số 307/TT ngày 25/05/1995.
Có thể nói trong những năm qua việc thực hiện quản lý Nhà
nớc đối với công tác quy hoạch, kế hoạch của ngành du lịch đÃ
đợc triển khai mạnh mẽ và có kết quả. Những nội dung và kết
quả nghiên cứu, quy hoạch của ngành đà đóng góp tích cực vào
việc xây dựng chiến lợc phát triển kinh tế xà hội của đất nớc ta
và mỗi địa phơng. Mặt khác, quy hoạch du lịch cũng có cơ sở
giúp cho ngành trong công tác chỉ đạo, quản lý, xây dựng các
kế hoạch phát triển du lịch của cả nớc, đồng thời phối hợp với các
bộ, ngành, địa phơng trong việc quản lý thực hiện quy hoạch
tạo điều kiện cho du lịch phát triển.

5. Quản lý Nhà nớc đối với công tác đào tạo, bồi dỡng
nguồn nhân lực cho ngành du lịch.
Do tình hình phát triển nhanh của các doanh nghiệp trong
ngành du lịch ®· thu hót ®ỵc mét lùc lỵng lao ®éng trùc tiếp
khá lớn. Năm 1993, cả nớc có 43.210 lao động trực tiếp trong
ngành du lịch, năm 1997 đà lên đến 150.000 lao động và năm

2001 là 200.000 lao động. Tuy nhiên chất lợng cha đáp ứng đợc
Trần Văn Long
Lớp du lÞch 41B

23


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
yêu cầu phát triển của ngành. Mới có khoảng 7% đạt trình độ
đại học và trên đại học, 50% đợc đào tạo qua ác trờng dạy nghề
còn lại cha qua đào tạo. Chất lợng của lực lơng lao động có ảnh
hởng lớn đến chất lợng của sản phẩm du lịch. Vì vậy sự quản lý
của Nhà nớc đối với việc đào tạo, bồi dỡng phát triển nguồn
nhân lực cho ngành du lịch là rất cần thiết.
Cho đến nay cả nớc có 15 trờng và trung tâm dạy nghề du
lịch và khách sạn, hon 10 trờng đại học có khoa, tổ hoặc bộ
môn chuyên ngành du lịch. Các cơ sở này hàng năm cung cấp
khoảng 4000 công nhân kỹ thuật và hàng trăm cử nhân. Các
cơ sở đào tạo sau đại học trong cả nớc và quốc tế hàng năm
cung cấp cho ngành từ 5 đến 10 thạc sỹ, tiến sỹ.
Công tác thu hút các chuyên gia hoặc các tổ chức đào tạo
nguồn nhân lực về du lịch từ nớc ngoài đợc chú ý hơn. Các trờng đào tạo du lịch của các quốc gia nh: Cộng hoà liên bang
Đức, Cộng hoà Pháp, Austraylia... cùng với các tổ chức du lịch thế
giới và khu vực nh: WTO, ASIA, PATA... đều muốn hợp tác giúp đỡ
ngành du lịch nớc ta trong công tác đào tạo nguồn nhân lực.
Đầu năm 2002 vừa qua, tại Wasington, Tổng cục du lịch đÃ
làm việc với hội đồng du lịch quốc tế (I IC) và công ty t vấn đào tạo du lịch Hoa Kỳ về chơng trình đào tạo tại Hoa Kỳ và
Việt Nam cho một số cán bộ quản lý và nhân viên phục vụ trong
các khách sạn 4 - 5 sao trong những năm sắp tới.

Trần Văn Long
Lớp du lịch 41B

24


Quản lý nhà nớc về du lịch-Thực trạng và
giải pháp
Nhìn chung công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực
cho ngành du lịch trong những năm qua đà dần đợc hoàn thiện
cả về số lợng và chất lợng để đáp ứng nhu cầu phát triển về du
lịch. Trong những năm tới, công tác này cần tiếp tục phát huy
để ngày càng theo kịp với trình độ khu vực và thế giới, đáp
ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nớc
ta.

6. Quản lý Nhà nớc về công tác quảng bá, hợp tác quốc
tế và xúc tiến du lịch.
Đối với mọi ngành sản xuất và du lịch thì vấn đề quảng bá,
hợp tác quốc tế và xúc tiến thơng mại chiếm một vị trí quan
trọng trong quá trình tạo một sản phẩm có chỗ đứng trên thị trờng. ở nớc ta, du lịch đang trở thành một ngành kinh tế mũi
nhọn, vì vậy công tác tuyên truyền, quảng bá, hợp tác quốc tế
và xúc tiến du lịch ngày càng đợc quan tâm. Tổng cục du lịch
đà tham gia nhiều hội thảo, hội nghị, diễn đàn quốc tế và phối
hợp với các tổ chức quốc tế tại Việt Nam với mục tiêu quảng bá,
thúc đẩy quan hệ quốc tế, giới thiệu hình ảnh Việt Nam với thế
giới. Các chơng trình du lịch, sản phẩm du lịch của Việt Nam
giới thiệu trên thị trờng thế giới thông qua các hội chợ du lịch
quốc tế.

Hợp tác đa phơng đợc đẩy mạnh và chủ động hơn những
năm trớc, du lịch Việt Nam xuất hiện trong các diễn đàn, các sự
kiện quốc tế với một vị thế mới, cao hơn.
Trần Văn Long
Líp du lÞch 41B

25