Giới qua lăng kính CEDAW: Phần 2

V. ÀẤNH GIẤ VÙN BẪN PHẤP LÅT VÂ VIÏåC
TN TH CEDAW

V.1 NHÛÄNG CƯNG VIÏåC CHĐNH ÀÏÍ XOẤ BỖ PHÊN BIÏåT ÀƯËI XÛÃ VÂ ÀẪM BẪO
BỊNH ÀÙÈNG (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)

V.1.1 CẤC NGHƠA V THEO CEDAW
V.1.1.1 CEDAW
Ba àiïìu àêìu tiïn cuãa CEDAW liïn quan vúái nhau: Àiïìu 1 àûa ra àinh nghơa vïì “phên biïåt àưëi
xûã”; Àiïìu 2 quy àõnh nhûäng biïån phấp chung cêìn àûúåc tiïën hânh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã
vâ thûåc hiïån bịnh àùèng mưåt cấch thûåc tiïỵn; vâ Àiïìu 3 båc cấc qëc gia thânh viïn àẫm bẫo
sûå phất triïín vâ tiïën bưå àêìy à ca ph nûä.

ÀIÏÌU 1
Vị nhûäng mc àđch ca Cưng ûúác nây, thåt ngûä "phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä" cố nghơa
lâ bêët k sûå phên biïåt, loẩi trûâ hay hẩn chïë nâo dûåa trïn cú súã giúái tủnh laõm aónh hỷỳóng hoựồc
nhựỗm muồc ủch laõm tửớn haồi hóåc vư hiïåu hoấ viïåc ph nûä àûúåc cưng nhêån, th hûúãng, hay
thûåc hiïån cấc quìn con ngûúâi vâ nhûäng tûå do cú bẫn trong cấc lơnh vûåc chđnh trõ, kinh tïë,
xậ hưåi, vùn hoấ, dên sûå hay bêët kïí lơnh vûåc nâo khấc trïn cú súã bịnh àùèng nam nûä, bêët kïí
tịnh trẩng hưn nhên ca hổ nhû thïë nâo.

ÀIÏÌU 2
Cấc qëc gia thânh viïn lïn ấn sûå phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä thïí hiïån dûúái têët cẫ cấc
hịnh thûác, àưìng ấp dng têët cẫ nhûäng biïån phấp thđch húåp vâ khưng chêåm trïỵ àûa ra chđnh
sấch xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi phuồ nỷọ vaõ nhựỗm muồc ủch oỏ cam kùởt:
a) Thùớ hiïån ngun tùỉc bịnh àùèng nam nûä trong Hiïën phấp qëc gia hóåc trong cấc vùn
bẫn phấp låt thđch húåp khấc nïëu ngun tùỉc nây chûa àûúåc àûa vâo vâ bẫo àẫm viïåc
thûåc thi ngun tùỉc nây trong thûåc tïë bựỗng phaỏp luờồt vaõ nhỷọng biùồn phaỏp thủch hỳồp khaỏc;
b) Thưng qua cấc biïån phấp lêåp phấp vâ nhûäng biïån phấp thđch húåp khấc, kïí cẫ viïåc trûâng
phẩt trong cấc trûúâng húåp cêìn thiïët vâ ngùn cêëm têët cẫ nhûäng sûå phên biïåt àưëi xûã chưëng
lẩi ph nûä;

c) Thiïët lêåp viïåc bẫo vïå phấp l cấc quìn ca ph nûä trïn cú súã bịnh àùèng vúái nam giúái
vâ àẫm bẫo viïåc bẫo vïå ph nûä mưåt cấch cố hiïåu quẫ chưëng lẩi bêët k hânh àưång phên
biïåt àưëi xûã nâo thưng qua nhûäng tôa ấn vâ cú quan cưng quìn qëc gia khấc;
d) Cưë gùỉng khưng tiïën hânh bêët k hânh àưång hóåc hoẩt àưång nâo cố tđnh chêët phên biùồt
ửởi xỷó chửởng laồi phuồ nỷọ vaõ baóo aóm rựỗng cấc nhâ chûác trấch vâ cú quan cưng quìn sệ
hânh àưång ph húåp vúái nghơa v nây;
e) Ấp dng têët cẫ cấc biïån phấp thđch húåp àïí xoấ bỗ sûå phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä
do bêët k cấ nhên, tưí chûác hóåc doanh nghiïåp nâo tiïën hânh;

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

65


CEDAW vâ Phấp låt:

f) Ấp dng têët cẫ cấc biïån phấp thđch húåp, kïí cẫ phấp låt àïí sûãa àưíi hóåc xốa bỗ cấc
vùn bẫn låt, quy àõnh, têåp quấn vâ thûåc tiïỵn hiïån àang tưìn tẩi àậ tẩo lïn sûå phên biïåt
àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä;
g) Hu bỗ têët cẫ cấc quy àõnh hịnh sûå àậ tẩo lïn sûå phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä.

ÀIÏÌU 3
Cấc qëc gia thânh viïn phẫi ấp dng têët cẫ nhûäng biïån phấp thđch húåp, kïí cẫ phấp låt trïn
têët cẫ cấc lơnh vûåc, àùåc biïåt lâ chđnh trõ, xậ hưåi, kinh tïë vâ vùn hoấ àïí àẫm bẫo sûå phất triïín
vâ tiïën bưå àêìy à ca ph nûä, vị mc àđch bẫo àẫm cho hổ àûúåc thûåc hiïån vâ th hûúãng
nhûäng quìn con ngûúâi vâ tûå do cú bẫn trïn cú súã bịnh àùèng vúái nam giúái.

V.1.1.2 Cấc khuën nghõ chung
Nhûäng àoẩn trđch sau tûâ cấc khuën nghõ chung liïn quan àïën cấc àiïìu tûâ 1 àïën 3 ca CEDAW:
Khuën nghõ chung sưë 6: Bưå mấy qëc gia cố hiïåu quẫ vâ phưí biïën tun truìn

Khuën nghõ cấc qëc gia thânh viïn:
Àoẩn 1
Thiïët lêåp vâ/hóåc tùng cûúâng cấc bưå mấy qëc gia, thïí chïë vâ th tc cố hiïåu quẫ úã cêëp
cao ca Chđnh ph, vúái àêìy à cấc ngìn lûåc, sûå cam kïët vâ thêím quìn àïí: a) Tham
vêën vïì vêën àïì tấc àưång àưëi vúái ph nûä ca têët cẫ cấc chđnh sấch ca Chđnh ph; b)
Giấm sất tịnh hịnh ph nûä mưåt cấch toân diïån; c) Gip vẩch ra nhûäng chđnh sấch múái
vâ thûåc hiïån cố hiïåu quẫ cấc chiïën lûúåc vâ biïån phấp àïí xốa bỗ phên biïåt àưëi xûã.
Àoẩn 2
Tiïën hânh cấc bûúác thđch húåp àïí àẫm bẫo viïåc phưí biïën Cưng ûúác, nhûäng bấo cấo ca
qëc gia thânh viïn theo Àiïìu 18 vâ cấc baỏo caỏo cuóa Uy ban bựỗng ngửn ngỷọ cuóa nhỷọng
quửởc gia cố liïn quan.
Khuën nghõ chung sưë 9: Sưë liïåu thưëng kï vïì tịnh hịnh ph nûä

66

Khuën nghõ cấc qëc gia thânh viïn cêìn tiïën hânh mổi nưỵ lûåc àïí àẫm bẫo lâ nhûäng cú
quan thưëng kï qëc gia ca hổ chõu trấch nhiïåm vïì viïåc lêåp kïë hoẩch cho cấc cåc àiïìu
tra dên sưë toân qëc vâ nhûäng cåc àiïìu tra vïì xậ hưåi-kinh tïë khấc thẫo ra cấc bẫng cêu
hỗi ca hổ theo mưåt cấch mâ cố thïí tấch rúâi sưë liïåu theo giúái, cẫ vïì con sưë tuåt àưëi vâ
cấc t lïå, àïí nhûäng ngûúâi sûã dng cố quan têm cố thïí dïỵ dâng tịm àûúåc cấc thưng tin
vïì tịnh hịnh ca ph nûä trong khu vûåc c thïí mâ hổ àang quan têm.
Khuën nghõ chung sưë 10: K niïåm lêìn thûá 10 ngây thưng qua CEDAW
Khuën nghừ rựỗng... caỏc quửởc gia thaõnh viùn cờỡn xem xeỏt:
oaồn 1
Tiïën hânh cấc chûúng trịnh, bao gưìm nhûäng hưåi nghõ vaõ hửồi thaóo ùớ tuyùn truyùỡn phửớ
biùởn (CEDAW) bựỗng caỏc ngưn ngûä chđnh vâ cung cêëp thưng tin vïì Cưng ûúác trong cấc
nûúác àố.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 cuãa CEDAW)

Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Khuën nghõ chung sưë 12: Bẩo lûåc vúái ph nûä
Khuën nghõ cấc qëc gia thânh viïn cêìn nïu trong bấo cấo àõnh k gûãi cho U ban
nhûäng thưng tin vïì:
1. Cấc vùn bẫn phấp låt hiïån cố hiïåu lûåc àïí bẫo vïå ph nûä khỗi têët cẫ nhûäng loẩi bẩo
lûåc trong àúâi sưëng hâng ngây (kïí cẫ bẩo lûåc tịnh dc, cấc lẩm dng trong gia àịnh, qëy
rưëi tịnh dc úã núi lâm viïåc…);
2. Cấc biïån phấp khấc àïí xoấ bỗ bẩo lûåc;
3. Sûå tưìn tẩi cấc dõch v hưỵ trúå dânh cho nhûäng ph nûä lâ nẩn nhên ca cấc cåc têën
cưng hay bẩo lûåc;
4. Nhûäng sưë liïåu thưëng kï vïì phẩm vi bẩo lûåc thåc têët cẫ cấc loẩi vúái ph nûä vâ vïì
nhûäng ph nûä lâ nẩn nhên ca bẩo lûåc.
Khuën nghõ chung sưë 18: Ph nûä tân têåt
Khuën nghõ cấc qëc gia thânh viïn cung cêëp thưng tin vïì ph nûä tân têåt trong cấc bấo
cấo àõnh k ca hổ, vïì nhûäng biïån phấp àûúåc tiïën hânh àïí giẫi quët tịnh hịnh c thïí
ca ngûúâi tân têåt, kïí cẫ cấc biïån phấp àùåc biïåt àïí àẫm bẫo cho hổ àûúåc tiïëp cêån bịnh
àùèng vúái giấo dc vâ viïåc lâm, cấc dõch v y tïë, bẫo hiïím xậ hưåi vâ bẫo àẫm cho hổ cố
thïí tham gia vâo têët cẫ cấc lơnh vûåc trong àúâi sưëng xậ hưåi vâ vùn hốa.
Khuën nghõ chung sưë 19: Bẩo lûåc vúái ph nûä
Têët cẫ cấc àiïìu khoẫn, àùåc biïåt lâ:
Àoẩn 1
Bẩo lûåc dûåa trïn cú súã giúái lâ mưåt hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã ngùn cẫn nghiïm trổng khẫ
nùng ca ph nûä àûúåc hûúãng cấc quìn vâ tûå do trïn cú súã bịnh àùèng vúái nam giúái.
Àoẩn 6
Cưng ûúác trong Àiïìu 1 àậ xấc àõnh sûå phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä. Àõnh nghơa vïì
sûå phên biïåt àưëi xûã bao gưìm cẫ bẩo lûåc dûåa trïn cú súã giỳỏi, nghụa laõ baồo lỷồc nhựỗm vaõo
mửồt phuồ nỷọ vũ ngûúâi àố lâ ph nûä, hóåc bẩo lûåc gêy ra tấc àưång lúán àưëi vúái ph nûä. Nố
bao gưìm nhûäng hânh àưång gêy ra tưín hẩi vïì thên thïí, tinh thêìn, tịnh dc hóåc gêy ra

àau khưí, cấc lúâi àe dổa tiïën hânh nhûäng hânh àưång nhû vêåy, sûå ếp båc vâ cấc hânh
àưång tûúác àoẩt tûå do khấc. Bẩo lûåc trïn cú súã giúái cố thïí àûúåc chó ra trong nhỷọng iùỡu
khoaón cuồ thùớ cuóa Cửng ỷỳỏc, duõ rựỗng cấc àiïìu khoẫn àố cố nhùỉc àïën bẩo lûåc mưåt cấch
rộ râng hay khưng.
Àoẩn 17
… Sûå bịnh àùèng trong viïåc lâm cố thïí bõ tưín hẩi nghiïm trổng khi ph nûä bõ bẩo lûåc trïn
cú súã giúái, nhû qëy rưëi tịnh dc úã núi lâm viïåc.
Àoẩn 18
Qëy rưëi tịnh dc bao gưìm hânh vi àûúåc xấc àõnh vïì tịnh dc khưng àûúåc hoan nghïnh,
nhû àng chẩm thên thïí, theo àíi tấn tónh, nhûäng nhêån xết mang mâu sùỉc tịnh dc, àûa
ra cấc vùn hốa phêím khiïu dêm vâ àôi hỗi tũnh duồc bờởt kùớ bựỗng lỳõi hay bựỗng haõnh ửồng.

aỏnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

67


CEDAW vâ Phấp låt:

Cấch cû xûã nhû vêåy cố thïí lâm nhc ph nûä, cố thïí gêy ra mưåt vêën àïì vïì an toân vâ
sûác khoễ, nố mang tđnh chêët phên biïåt àưëi xûã khi ngûúâi ph nûä cố cấc cỳ sỳó xaỏc aỏng
ùớ tin rựỗng sỷồ phaón ửởi cuóa mịnh sệ gêy bêët lúåi cho bẫn thên vïì vêën àïì viïåc lâm, kïí cẫ
vêën àïì tuín mưå vâ thùng tiïën, hóåc khi cấch cû xûã nhû vêåy tẩo ra mưi trûúâng th àõch
úã núi lâm viïåc.
Àoẩn 19
Àiïìu 12 u cêìu cấc qëc gia thânh viïn tiïën hânh nhûäng biïån phấp àïí àẫm bẫo sûå tiïëp
cêån mưåt cấch bịnh àùèng vïì chùm sốc sûác khoễ. Bẩo lûåc vúái ph nûä gêy ra nguy cú àưëi
vúái sûác khoễ vâ tđnh mẩng ca hổ.
Àoẩn 23
Bẩo lûåc gia àịnh lâ mưåt trong nhûäng hịnh thûác ngêëm ngêìm nhêët ca nẩn bẩo lûåc vúái ph

nûä. Nố thõnh hânh úã têët cẫ cấc xậ hưåi.
Àoẩn 24
Dûúái ấnh sấng ca cấc bịnh lån nây, U ban Xốa bỗ phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä
khuën nghõ:
a) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn cố nhûäng biïån phaỏp thủch hỳồp vaõ hiùồu quaó nhựỗm khựổc
phuồc tờởt caó cấc hịnh thûác bẩo lûåc trïn cú súã giúái, bêët kïí do hânh àưång ca cấ nhên
hay cú quan cưng quìn gêy ra.
b) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn àẫm bẫo cố nhûäng vùn bẫn phấp låt chưëng lẩi bẩo lûåc
gia àịnh vâ lẩm dng, hậm hiïëp, cûúäng dêm vâ cấc loẩi bẩo lûåc trïn cú súã giúái khấc,
cố sûå bẫo vïå àêìy à àưëi vúái têët cẫ ph nûä, tưn trổng sûå trổn vển vâ phêím giấ ca hổ.
Cêìn cung cêëp nhûäng dõch v bẫo vïå vâ hưỵ trúå thđch húåp cho nẩn nhên. Têåp hën cố
sûå nhẩy cẫm giúái cho cấc quan chûác tû phấp vâ nhûäng quan chûác thi hânh phấp låt
cng cấc quan chûác cưng quìn khấc lâ àiïìu thiïët ëu àïí thi hânh hiïåu quẫ CEDAW.
c) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn khuën khđch viïåc têåp húåp nhûäng thưëng kï, nghiïn cûáu
vïì phẩm vi, ngun nhên, hêåu quẫ ca bẩo lûåc vâ vïì tđnh hiïåu quaó cuóa caỏc biùồn phaỏp
nhựỗm ngựn ngỷõa vaõ ửởi phoỏ vúái nẩn bẩo lûåc.
d) Cêìn ấp dng nhûäng biïån phấp hiùồu quaó ùớ aóm baóo rựỗng caỏc phỷỳng tiùồn thửng tin
àẩi chng tưn trổng vâ thc àêíy sûå tưn trổng vúái ph nûä.

68

e) Cấc qëc gia thânh viïn trong nhûäng bấo cấo ca mịnh cêìn xấc àõnh tđnh chêët vâ phẩm
vi ca cấc thấi àưå, phong tc têåp quấn lâm kếo dâi tịnh trẩng bẩo lûåc vúái ph nûä vâ
nhûäng loẩi bẩo lûåc do àố àậ gêy ra hêåu quẫ. Cấc qëc gia cêìn bấo cấo nhûäng biïån phấp
mâ hổ àậ ấp dng àïí khùỉc phc nẩn bẩo lûåc vâ hiïåu quẫ ca nhûäng biïån phấp àố.
f) Cêìn tiïën hânh cấc biïån phấp hiïåu quẫ àïí khùỉc phc nhûäng thấi àưå vâ têåp quấn àố. Cấc
qëc gia cêìn cố nhûäng chỷỳng trũnh giaỏo duồc vaõ thửng tin cửng cửồng nhựỗm gốp phêìn loẩi
bỗ cấc thânh kiïën cố hẩi cho sûå bịnh àùèng ca ph nûä (Khuën nghõ sưë 3 nùm 1987).
g) Cêìn tiïën hânh cấc biïån phấp ngùn ngûâa vâ trûâng phẩt c thïí àïí àưëi phố vúái nẩn
bn bấn ph nûä vâ bốc lưåt tịnh dc.

h) Cấc qëc gia thânh viïn trong nhûäng bấo cấo ca mịnh cêìn mư tẫ phẩm vi ca têët
cẫ nhûäng vêën àïì àố vâ cấc biïån phấp, kïí cẫ nhûäng àiïìu khoẫn trong phấp låt hịnh

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 cuãa CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

sûå, cấc biïån phấp ngùn ngûâa vâ phc hưìi àậ àûúåc ấp dng àïí bẫo vïå ph nûä bõ
tham gia mẩi dêm hay bõ bn bấn hóåc nhûäng hịnh thûác bốc lưåt tịnh dc khấc. Hiïåu
quẫ ca cấc biïån phấp àố cng cêìn àûúåc kïí ra.
i) Cêìn quy àõnh nhûäng th tc hiïåu quẫ vïì khiïëu kiïån vâ khùỉc phc, gưìm cẫ bưìi thûúâng.
j) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn nïu trong nhûäng bấo cấo ca mịnh thưng tin vïì nẩn
qëy rưëi tịnh dc vâ vïì nhûäng biïån phấp bẫo vïå ph nûä khỗi nẩn qëy rưëi tịnh dc
vâ cấc hịnh thûác bẩo lûåc, ếp båc khấc xẫy ra úã núi lâm viïåc.
k) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn lêåp ra hóåc hưỵ trúå nhûäng dõch v dânh cho nẩn nhên
ca bẩo lûåc gia àịnh, nẩn hiïëp dêm, cûúäng dêm, cấc hịnh thûác bẩo lûåc trïn cú súã giúái
khấc gưìm nhûäng núi tr êín dânh cho nẩn nhên, cấc nhên viïn y tùở ỷỳồc huờởn luyùồn
ựồc biùồt, nhỷọng hoaồt ửồng nhựỗm phc hưìi vâ tham vêën.
l) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn cố nhûäng biïån phấp khùỉc phc nhûäng têåp tc cố hẩi
vâ cêìn ch àïën khuën nghõ ca y ban vïì vêën àïì cùỉt bỗ mưåt phêìn bưå phêån sinh
dc nûä (Khuën nghõ sưë 14) khi bấo cấo vïì cấc vêën àïì sûác khoễ.
m) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn àẫm bẫo cố nhûäng biïån phấp àïí ngùn ngûâa sûå ếp
båc vïì mang thai vâ sinh àễ, cố cấc biïån phấp àïí àẫm bẫo lâ ph nûä khưng båc
phẫi tịm àïën nhûäng th thåt y tïë khưng an toân nhû nẩo phấ thai bêët húåp phấp vị
thiïëu cấc dõch v thđch húåp liïn quan àïën sûå kiïím soất sinh àễ.
n) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn nïu rộ phẩm vi ca nhûäng vêën àïì àố trong bấo cấo ca
mịnh vâ nïu rộ cấc biïån phấp àậ àûúåc tiïën hânh cng vúái hiïåu quẫ ca nhûäng biïån
phấp àố.
o) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn àẫm bẫo lâ nhûäng dõch v dânh cho nẩn nhên ca bẩo

lûåc àïën àûúåc vúái ph nûä nưng thưn vâ úã nhûäng núi cêìn thiïët cố cấc dõch v àùåc biïåt
àûúåc cung cêëp cho nhûäng cưång ửỡng xa xửi heóo laỏnh.
p) Nhỷọng biùồn phaỏp nhựỗm baóo vïå hổ khỗi bẩo lûåc cêìn bao gưìm cẫ cấc cú hưåi àâo tẩo,
cố viïåc lâm vâ giấm sất nhûäng àiïìu kiïån lâm viïåc ca cấc lao àưång gip viïåc gia àịnh.
q) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn bấo cấo vïì nhûäng nguy cú àưëi vúái ph nûä nưng thưn,
phẩm vi vâ tđnh chêët ca bẩo lûåc vâ lẩm dng mâ hổ phẫi chõu àûång, nhu cêìu vâ sûå
tiïëp cêån ca hổ àưëi vúái sûå hưỵ trúå, cấc dõch v khaỏc vaõ hiùồu quaó cuóa nhỷọng biùồn phaỏp
nhựỗm khựổc phuồc nẩn bẩo lûåc.
r) Cấc biïån phấp cêìn thiïët àïí khùỉc phc bẩo lûåc trong gia àịnh cêìn bao gưìm:
Nhûäng xûã phẩt hịnh sûå khi cêìn thiïët vâ cấc biïån phấp khùỉc phc dên sûå trong
nhûäng trûúâng húåp bẩo lûåc gia ũnh.
Caỏc quy ừnh phaỏp luờồt nhựỗm loaồi boó viùồc baóo vïå danh dûå trong trûúâng húåp cố
têën cưng hóåc giïët hẩi mưåt thânh viïn nûä trong gia àịnh.
Cấc dõch v àẫm bẫo sûå an toân vâ an ninh cho nhûäng nẩn nhên ca bẩo lûåc gia
àịnh, bao gưìm núi tr êín, tham vêën vâ cấc chûúng trịnh phc hưìi.
Cấc chûúng trịnh phc hưìi cho chđnh nhûäng th phẩm àậ gêy ra bẩo lûåc gia àịnh.
Cấc dõch v hưỵ trúå dânh cho nhûäng gia àịnh àậ cố xẫy ra loẩn ln hay lẩm dng
tịnh dc.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tuên thuã CEDAW

69


CEDAW vâ Phấp låt:

s) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn bấo cấo vïì quy mư ca bẩo lûåc gia àịnh, lẩm dng tịnh
dc vâ nhûäng biïån phấp ngùn ngûâa, trûâng phẩt vâ khùỉc phc àậ àûúåc ấp dng.
t) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn ấp dng têët cẫ nhûäng biïån phấp phấp låt vâ cấc biïån
phấp cêìn thiïët khấc àïí bẫo vïå ph nûä mưåt cấch cố hiïåu quẫ chưëng nẩn bẩo lûåc trïn

cú súã giúái mâ trong àố gưìm:
Nhûäng biïån phấp låt phấp hiïåu quẫ gưìm cẫ cấc xûã l hịnh sûå, nhûäng biïån phấp
khùỉc phc dên sûå, cấc quy ừnh vùỡ bửỡi thỷỳõng nhựỗm baóo vùồ phuồ nỷọ chưëng lẩi têët
cẫ nhûäng loẩi bẩo lûåc, kïí cẫ bẩo lûåc vâ lẩm dng trong gia àịnh, cûúäng dêm vâ
qëy rưëi tịnh dc úã núi lâm viïåc.
Cấc biïån phấp phông ngûâa bao gưìm nhûäng chûúng trịnh giấo dc vâ thưng tin cửng
cửồng nhựỗm laõm thay ửới caỏc thaỏi ửồ vùỡ vai trô vâ àõa võ ca nam giúái vâ ph nûä.
Cấc biïån phấp bẫo vïå, bao gưìm nhûäng núi tr êín, tham vêën, cấc dõch v hưỵ trúå
vâ phc hưìi dânh cho nhûäng ph nûä lâ nẩn nhên ca bẩo lûåc hóåc cố nguy cú
bõ bẩo lûåc.
u) Cấc qëc gia thânh viïn cêìn bấo cấo vïì têët cẫ nhûäng hịnh thûác bẩo lûåc trïn cú súã
giúái vâ cấc bấo cấo nhû vêåy cêìn bao gưìm têët cẫ nhûäng sưë liïåu sùén cố vïì phẩm vi
xẫy ra tûâng hịnh thûác bẩo lûåc vâ vïì cấc hêåu quẫ do bẩo lûåc gêy ra àưëi vúái ph nûä lâ
nẩn nhên.
v) Cấc bấo cấo ca qëc gia thânh viïn cêìn bao gưìm thưng tin vïì nhûäng biïån phấp
phấp låt, phông ngûâa vâ bẫo vïå àậ àûúåc ấp dng àïí khùỉc phc nẩn bẩo lûåc vúái ph
nûä vâ vïì hiïåu quẫ ca nhûäng biïån phấp nhû vêåy.
Khuën nghõ chung sưë 21: Bịnh àùèng trong cấc quan hïå hưn nhên vâ gia àịnh
Àoẩn 40
Xết võ trđ ca ph nûä trong cåc sưëng gia àịnh, U ban mong muửởn nhờởn maồnh rựỗng caỏc
quy ừnh ỷỳồc nùu trong Khuën nghõ chung sưë 19 (K hổp thûá 11) liïn quan àïën bẩo
lûåc vúái ph nûä cố nghơa lúán àưëi vúái cấc khẫ nùng ca ph nûä hûúãng th nhûäng quìn
vâ sûå tûå do trïn cú súã bịnh àùèng vúái nam giúái. Cấc qëc gia thânh viïn àûúåc u cêìu
tn th khuën nghõ chung àố àïí àẫm bẫo lâ cẫ trong àúâi sưëng gia àịnh vâ cưng cưång,
ph nûä àûúåc thoất khỗi nẩn bẩo lûåc trïn cú súã giúái àang ngùn cẫn nghiïm trổng viïåc thi
hânh cấc quìn vâ sûå tûå do cuãa phuå nûä vúái tû caách caá nhên.
Àoẩn 44

70

Cấc qëc gia thânh viïn cêìn kiïn quët phï phấn bêët k quan niïåm duy trị sûå bêët bịnh
àùèng giỷọa nam vaõ nỷọ ỷỳồc khựống ừnh bựỗng luờồt phaỏp, hay bựỗng luờồt tửn giaỏo hoựồc luờồt
vùỡ caỏ nhờn hay phong tc…
Àoẩn 47
Àùåc biïåt dûåa trïn cú súã cấc àiïìu 1 vâ 2 ca Cưng ûúác, y ban àïì nghõ nhûäng qëc gia
àố cố cấc cưë gùỉng cêìn thiïët àïí xem xết tịnh hịnh diïỵn ra trïn thûåc tïë liïn quan àïën
nhûäng vêën àïì àố vâ ấp dng cấc biïån phấp àậ àûúc u cêìu trong låt phấp qëc gia
ca hổ hiïån vêỵn côn chûáa àûång nhûäng àiïìu khoẫn phên biïåt àưëi xûã chưëng lẩi ph nûä.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Àoẩn 49
Cấc qëc gia thânh viïn cêìn ban hânh vâ thûåc thi phấp låt khi cêìn thiïët àïí tn th
Cưng ûúác, àùåc biïåt tn th nhûäng àiïìu 9, 15 vâ 16.
Khuën nghõ chung sưë 25: Cấc biïån phấp àùåc biïåt tẩm thúâi
Àoẩn 7
Trûúác hïët, nghơa v ca cấc qëc gia thânh viùn laõ aóm baóo rựỗng khửng coỏ sỷồ phờn biùồt
ửởi xûã trûåc tiïëp hay giấn tiïëp chưëng lẩi ph nûä…
Àoẩn 8
Theo quan àiïím ca U ban, cấch tiïëp cêån thìn tu phấp l hay chûúng trịnh lâ chûa
à àïí xêy dûång quìn bịnh àùèng giûäa ph nûä vâ nam giúái trïn thûåc tïë mâ U ban giẫi
thđch lâ sûå bịnh àùèng thûåc tïë. Thïm vâo àố, Cưng ûúác àôi hỗi rựỗng phuồ nỷọ phaói coỏ ỷỳồc
sỷồ xuờởt phaỏt ban ờỡu bịnh àùèng vâ sau àố tùng quìn nùng vúái mưåt mưi trâng thån
lúåi àïí cố thïí àẩt bịnh àùèng vïì kïët quẫ. Sệ lâ chûa à nïëu chó bẫo àẫm àöëi xûã àöëi vúái phuå
nûä giöëng nhû àöëi vúái nam giúái. Búãi vị cêìn phẫi tđnh àïën cẫ sûå khấc biïåt vïì sinh hổc, xậ
hưåi vâ vùn hoấ giûäa ph nûä vaâ nam giúái. Trong nhûäng trûúâng húåp nhêët àõnh, cêìn phẫi
cố sûå àưëi xûã khưng giưëng nhau giûäa nam giỳỏi vaõ phuồ nỷọ nhựỗm vỷỳồt qua nhỷọng khaỏc biùồt

oỏ. Àïí àẩt àûúåc mc tiïu bịnh àùèng lêu dâi nhû trïn thị cng cêìn phẫi cố mưåt chiïën lûúåc
hiïåu quẫ àïí khùỉc phc tịnh trẩng àẩi diïån côn thêëp ca ngûúâi ph nûä vâ phên phưëi lẩi
cấc ngìn lûåc vâ quìn lûåc giûäa ph nûä vâ nam giúái.
Àoẩn 9
Sûå bịnh àùèng vïì kïët quẫ lâ hïå quẫ têët ëu húåp lưgic ca sûå bịnh àùèng trïn thûåc tïë. Nhûäng
kïët quẫ nây cố thïí lâ àõnh lûúång vâ/ hóåc àõnh tđnh vïì bẫn chêët. Nhû vêåy, ph nûä àûúåc
hûúãng cấc quìn ca hổ trïn nhûäng lơnh vûåc khấc nhau trong nhûäng con sưë khấ bịnh
àùèng vúái nam giúái, àûúåc hûúãng cng nhûäng mûác thu nhêåp, bịnh àùèng trong vai trô ra
quët àõnh vâ ẫnh hûúãng chđnh trõ, ph nûä àûúåc hûúãng tûå do khưng bõ bẩo lûåc.
Ghi ch 1: Phên biïåt àưëi xûã giấn tiïëp àưëi vúái ph nûä cố thïí xêíy ra khi cấc låt phấp,
chđnh sấch vâ chûúng trịnh dûåa trïn cấc tiïu chđ hịnh nhû tûúng àưëi trung tđnh vïì giúái mâ
hiïån trïn thûåc tïë cố gêy ra nhûäng tấc àưång bêët lúåi vúái ph nûä. Cấc vùn bẫn låt, chđnh
sấch vâ chûúng trịnh trung tđnh vïì giúái cố thïí khưng ch gêy ra nhûäng hêåu quẫ ca
phên biïåt àưëi xûã trong quấ khûá. Chng cố thïí àûúåc àõnh ra mưåt cấch vư tịnh theo lưëi sưëng
ca nam giúái mâ khưng àûúåc tđnh àïën nhûäng khđa cẩnh kinh nghiïåm sưëng ca nûä giúái
vưën cố thïí khấc so vúái nam giúái. Sûå khấc nhau nây tưìn tẩi cố thïí lâ do cấc àõnh kiïën cố
sùén, do thấi àưå vâ hânh vi trûåc tiïëp àưëi vúái ph nûä dûåa trïn nhûäng sûå khấc biïåt sinh hổc
giûäa nam giúái vâ nûä giúái. Chng cng cố thïí tưìn tẩi vị sûå lïå thåc thûúâng rêët phưí biïën
ca ph nûä vâo nam giúái.
Ghi ch 2: Giúái àûúåc xấc àõnh lâ cấc nghơa xậ hưåi cho nhûäng khấc nhau vïì sinh hổc
giúái tđnh. Àêy lâ mưåt cú cêëu tû tûúãng vâ vùn hoấ nhûng nố cng àûúåc tấi tẩo trong lơnh
vûåc cấc têåp tc vêåt chêët c thïí vâ sau àố lẩi ẫnh hûúãng àïën chđnh cấc nhên tưë àêìu ra
ca nhûäng thûåc tiïỵn àố. Nố tấc àưång àïën sûå phên phưëi ngìn lûåc, ca cẫi, cưng viïåc, ra
quët àõnh vâ quìn lûåc chđnh trõ, th hûúãng cấc quìn vâ lúåi đch trong gia àịnh cng nhû
trong àúâi sưëng xậ hưåi. Mùåc d cố nhûäng biïën àưíi theo cấc nïìn vùn hoấ vâ theo thúâi gian
nhûng nhûäng mưëi quan hïå vïì giúái trïn toân thïë giúái xoay quanh sûå khưng tûúng xûáng
Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

71

CEDAW vâ Phấp låt:

quìn lûåc giûäa ph nûä vâ nam giúái nhû mưåt àùåc àiïím phưí biïën. Nhû vêåy, giúái lâ mưåt giai
têìng xậ hưåi vâ theo nghơa nây thị giúái cng tûúng tûå nhû cấc gia têìng khấc nhû chng
tưåc, àùèng cêëp, sùỉc tưåc, giúái tđnh vâ tíi. Nố gip chng ta hiïíu vïì cêëu trc xậ hưåi ca
giúái vâ cêëu trc bêët bịnh àùèng vïì quìn lûåc giûäa hai giúái.

V.1.1.3 Cấc nhêån xết kïët lån
Nhûäng àoẩn liïn quan àïën cấc àiïìu tûâ 1 àïën 3 ca CEDAW trong Cấc nhêån xết kïët lån vïì
Viïåt Nam nùm 2007 lâ:
Àoẩn 8
Trong khi ghi nhêån viïåc thưng qua Låt Bịnh àùèng giúái nhû lâ mưåt bûúác phất triïín ca
thïí chïë phấp låt Viïåt Nam vâ viïåc thûåc hiïån Cưng ûúác cng nhû cấc biïån phấp chđnh
sấch vâ phấp låt trong nhûäng lơnh vûåc khấc nhau trong cấc nùm gêìn àêy nhựỗm xoỏa boó
sỷồ phờn biùồt ửởi xỷó chửởng laồi phuồ nûä vâ trễ em gấi àïí thc àêíy bịnh àùèng giúái, U ban
cng lêëy lâm tiïëc lâ qëc gia thânh viïn chûa cung cêëp àêìy à àûúåc nhûäng thưng tin hay
sưë liïåu vïì tấc àưång thûåc tïë ca cấc vùn bẫn phấp låt vâ biïån phấp nây cng mûác àưå
kïët quẫ trong viïåc thc àêíy sûå tiïën bưå ca ph nûä vâ trễ em gấi cng sûå th hûúãng
nhûäng quìn con ngûúâi ca hổ trong têët cẫ cấc lơnh vûåc ca Cưng ûúác.
Àoẩn 9
U ban khuën nghõ qëc gia thânh viïn nïn têåp trung vâo viïåc thûåc thi cấc vùn baón phaỏp
luờồt vaõ chủnh saỏch hiùồn haõnh bựỗng caỏch ựồt ra: nhûäng mc tiïu rộ râng vâ cố giúái hẩn
vïì thúâi gian, thu thêåp vâ xûã l cấc sưë liïåu mưåt cấch cố hïå thưëng; kiïím tra nhûäng tấc
àưång, xu hûúáng trong sët quấ trịnh vâ tiïën triïín thûåc hiïån cấc mc tiïu vâ kïët quẫ àẩt
àûúåc; phên bưí àêìy à nhûäng ngìn tâi chđnh vâ nhên lûåc àïí thûåc thi hiïåu lûåc cấc vùn
bẫn phấp låt hiïån hânh. Àưëi vúái Cưng ûúác vâ Låt Bịnh àùèng giúái múái àåc thưng qua,
U ban khuën khđch qëc gia thânh viïn: àẫm bẫo viïåc phưí biïën rưång rậi cấc vùn bẫn
nây trong cẫ nûúác, àùåc biïåt lâ túái nhûäng nhâ hoẩch àõnh chđnh sấch úã têët cẫ cấc lơnh vûåc,
cấc tưí chûác qìn chng, xậ hưåi dên sûå vâ bấo chđ, bao gưìm cẫ viïåc dõch nhûäng vùn bẫn

nây sang cấc thûá tiïëng dên tưåc thiïíu sưë; tiïën hânh nhiïìu biïån phấp àïí lâm nhanh sûå hâi
hoâ ca phấp låt hiïån hânh vúái cấc mc tiïu ca Cưng ûúác vâ Låt Bịnh àùèng giúái, àùåc
biïåt trong nhûäng lơnh vûåc viïåc lâm, an sinh xậ hưåi, giấo dc, sûå tham gia ca ph nûä trong
chđnh trõ vâ cấc cú quan ra quët àõnh, trong lơnh vûåc hânh chđnh cưng vâ nhûäng dich v
chùm sốc sûác khỗe; bấo cấo cấc tiïën bưå àẩt àûúåc trong bấo cấo àõnh k túái àêy. Vïì
Låt Àêët àai, U ban kïu gổi qëc gia thânh viïn tiïën hânh cấc bûúác cêìn thiïët àïí xốa
bỗ bêët k trúã ngẩi hânh chđnh nâo mâ cố thïí cẫn trúã viïåc cêëp giêëy chûáng nhêån quìn sûã
dng àêët cố cẫ tïn ca cẫ vúå vâ chưìng, àùåc biïåt lâ úã nhûäng vng nưng thưn.

72

Àoẩn 16
Mùåc d hoan nghïnh viïåc xêy dûång Låt Phông chưëng bẩo lûåc gia àịnh, y ban vêỵn tiïëp
tc quan ngẩi vïì viïåc thiïëu thưng tin vâ sưë liïåu vïì têët cẫ cấc hịnh thûác bẩo lûåc vúái ph
nûä vâ trễ em gấi, thiïëu thưng tin vïì nhûäng biïån phấp àûúåc ấp dng àïí ngùn chùån vâ àêëu
tranh vúái nẩn bẩo lûåc vúái ph nûä, gưìm cẫ cấc dõch v hưỵ trúå nẩn nhên, truy tưë vâ trûâng
phẩt th phẩm gêy ra têët cẫ nhûäng hịnh thûác bẩo lûåc.
Àoẩn 17
Theo Khuën nghõ chung sưë 19 ca mịnh, y ban lẩi khuën nghõ qëc gia thânh viïn
phẫi ûu tiïn cao viùồc aỏp duồng nhỷọng biùồn phaỏp toaõn diùồn nhựỗm giaói quët têët cẫ cấc hịnh
Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

thûác bẩo lûåc vúái ph nûä vâ trễ em gấi, bao gưìm cẫ viïåc nhanh chống thưng qua Låt
Phông chưëng bẩo lûåc gia àịnh. Cấc biïån phấp nhû vêåy phẫi àẫm baóo rựỗng phuồ nỷọ vaõ treó
em gaỏi laõ naồn nhờn ca tïå bẩo lûåc àûúåc bưìi thûúâng vâ àûåoc bẫo vïå ngay lêåp tûác, côn
th phẩm thị phẫi bõ truy tưë vâ trûâng phẩt. y ban thc gic qëc gia thânh viïn tiïën
hânh nghiïn cûáu vïì quy mư, nhûäng ngun nhên vâ hêåu quẫ ca têët cẫ cấc hịnh thûác

bẩo lûåc vúái ph nûä, kïí cẫ bẩo lûåc gia àịnh lâm cú súã cho nhûäng can thiïåp toân diïån vâ
cố troồng tờm. Uy ban nhựổc laồi khuyùởn nghừ rựỗng quửởc gia thânh viïn phẫi tiïëp tc vâ gia
tùng viïåc thûåc hiïån cấc biïån phấp giấo dc vâ nêng cao nhêån thỷỏc nhựỗm vaõo nhỷọng quan
chỷỏc thỷồc thi phaỏp luờồt, caỏn bưå ngânh toâ ấn, cấn bưå y tïë, nhûäng ngûúâi lâm cưng tấc xậ
hưåi, cấc nhâ lậnh àẩo cưång àưìng vâ cưng chng, àïí àẫm bẫo hổ nhêån thûác àûúåc lâ têët
cẫ cấc hịnh thûác bẩo lûåc vúái ph nûä vâ trễ em gấi lâ khưng thïí chêëp nhêån àûúåc. y ban
cng khuën nghõ thânh lêåp mưåt sưë lûúång à nhûäng trung têm cûáu gip khêín cêëp, bao
gưìm cấc nhâ tẩm lấnh cho cấc nẩn nhên ca tïå bẩo lûåc úã cẫ nhûäng khu vûåc thânh thõ
vâ nưng thưn.

V.1.2 CẤC CHĨ SƯË ÀÛÚÅC LÛÅA CHỔN
Ghi nhúá nghơa v theo cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW cng nhû bưëi cẫnh ca Viïåt Nam, nhiïìu chó
sưë àưëi vúái cấc àiïìu 1-3 àậ àûúåc sûã dng trong viïåc nghiïn cûáu râ soất nhûäng vùn bẫn phấp
låt Viïåt Nam liïn quan:

V.1.2.1 Bẫo àẫm bịnh àùèng vâ vâ khưng phên biïåt àưëi xûã
Àiïìu 2(a) CEDAW u cêìu ngun tùỉc bịnh àùèng phẫi àûúåc thïí hiïån trong Hiïën phấp vâ
phấp låt ca qëc gia thânh viïn. Tuy nhiïn, bẫo àẫm bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi
xûã vêỵn chûa à. Cấc bẫo àẫm vïì bịnh àùèng phẫi ph húåp vúái tr cưåt cú bẫn vïì bịnh àùèng
thûåc chêët quy àõnh tẩi cấc àoẩn 8 vâ 9 ca Khuën nghõ chung sưë 25 vâ àûúåc giẫi thđch
tẩi Phêìn III.2.1. Ngoâi ra, bẫo àẫm vïì khưng phên biïåt àưëi xûã phẫi ph húåp vúái àõnh nghơa
tẩi Àiïìu 1 ca CEDAW, cng nhû vúái tr cưåt cưët cấn vïì khưng phên biïåt àưëi nhû àậ giẫi
thđch tẩi Phêìn III.2.2. Àố phẫi lâ bẫo àẫm chưëng lẩi têët cẫ cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã
- d lâ trûåc tiïëp, giấn tiïëp hay phên biïåt àưëi xûã trong quấ khûá - vâ phẫi tđnh àïën mưëi quan
hïå giûäa cấc hịnh thûác phên biïåt àưëi xûã khấc nhau. Hún nûäa, hiïíu biïët vïì phên biïåt àưëi xûã
phẫi toân diïån àïí bao hâm têët cẫ nhûäng hịnh thûác vâ biïíu hiïån ca hânh vi phên biïåt àưëi
xûã, cng nhû giẫi quët cấc sûå sûå giao thoa giûäa caác cú súã cuãa phên biïåt àưëi xûã vúái phên
biïåt àưëi xûã vïì giúái.
Cấc chó sưë àûúåc chổn lổc cho sûå àẫm bẫo bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã lâ:
Chó sưë 1

Cố sûå àẫm bẫo bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái hay giúái
tđnh trong Hiïën phấp hay trong cấc vùn bẫn phấp låt khưng?

Chó sưë 2

Cố àõnh nghơa khưng vïì bịnh àùèng giûäa nam giúái vâ ph nûä/bịnh àùèng giúái
vâ àõnh nghơa nây cố tûúng thđch vúái bịnh àùèng thûåc chêët khưng?

Chó sưë 3

Cố àõnh nghơa khưng vïì phên biïåt àöëi xûã/khöng phên biïåt àöëi xûã trïn cú súã
giúái tđnh vâ àõnh nghơa nây cố tûúng thđch vúái Àiïìu 1 ca CEDAW khưng?

Chó sưë 4

Cấc vùn bẫn phấp låt cố giẫi quët khưng sûå giao thoa giûäa cấc cú súã
phên biïåt àưëi xûã khấc vúái phên biïåt àưëi xûã vïì giúái? (nhû sûå phên biïåt àưëi xûã
trïn cú súã sùỉc tưåc, khuët têåt, tíi tấc, khuynh hûúáng tịnh dc)?

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

73


CEDAW vâ Phấp låt:

V.1.2.2 Cêëm phên biïåt àưëi xûã
Àiïìu 2(b) ca CEDAW u cêìu ấp dng cấc biïån phấp lêåp phấp vâ nhûäng biïån phấp khấc àïí
cêëm phên biïåt àưëi xûã, kïí cẫ quy àõnh chïë tâi. Viïåc cêëm phên biïåt àưëi xûã phẫi ấp dng àưëi vúái

cấc ch thïí trong cẫ khu vûåc cưng vâ khu vûåc tû131. Nhûäng cú quan cưng quìn phẫi trânh
khưng thûåc hiïån bêët k hânh vi hay hânh àưång phên biïåt àưëi xûã nâo132. Qëc gia thânh viïn
cố nghơa v bẫo àẫm cố cấc biùồn phaỏp nhựỗm xoỏa boó haõnh vi phờn biùồt ửởi xûã do cấ nhên,
doanh nghiïåp vâ tưí chûác thûåc hiïån133. Cêìn phẫi cố nhûäng chïë tâi àưëi vúái cấc hânh vi phên biïåt
àưëi xûã khi thđch húåp134.
Cấc chó sưë àûúåc chổn cho viïåc cêëm phên biïåt àưëi xûã lâ:
Chó sưë 5

Cố quy àõnh phấp låt khưng vïì viïåc cêëm rộ râng nẩn phên biïåt àưëi xûã giúái
do cấc cú quan cưng quìn gêy ra?

Chó sưë 6

Cố quy àõnh phấp låt cêëm phên biïåt àưëi xûã do cấ nhên, doanh nghiïåp vâ
tưí chûác gêy ra khưng?

Chó sưë 7

Cố nhûäng chïë tâi nâo hiïån cố cho cấc hânh àưång cưë hay khưng lâm gị mâ
dêỵn túái phên biïåt àưëi xûã khưng? Cố nhûäng chïë tâi nùång hún khưng nïëu hânh
vi phên biïåt àưëi xûã do quan chûác nhâ nûúác gêy ra?

Chó sưë 8

Cố quy àõnh phấp låt khưng vïì cêëm phên biïåt àưëi xûã giúái do ngûúâi nûúác
ngoâi vâ cấc thûåc thïí do ngûúâi nûúác ngoâi súã hûäu vâ/kiïím soất gêy ra?

V.1.2.3 Bẫo vïå phấp l àưëi vúái ph nûä
Àiïìu 2(c) ca Cưng ûúác CEDAW u cêìu qëc gia thânh viïn quy àõnh sûå bẫo vïå phấp l àưëi
vúái ph nûä, àùåc biïåt lâ thưng qua cấc cú quan xết xûã hóåc cú quan cưng quìn qëc gia. Viïåc

nây bao gưìm nhiùỡu biùồn phaỏp cờỡn phaói ỷỳồc thỷồc hiùồn nhựỗm giuỏp ph nûä tiïëp cêån cưng l vâ
xûã l cấc hânh vi phên biïåt àưëi xûã. Phẫi cố nhûäng quy àõnh vïì th tc àïí khúãi kiïån hânh vi phên
biïåt àưëi xûã. Cấc th tc nây phẫi lâ nhûäng th tc thên thiïån vúái ph nûä vâ bẫo àẫm phẫi cố
cấc biïån phấp khùỉc phc hiïåu quẫ. Trong trûúâng húåp nây, àiïìu quan trổng lâ lâm thïë nâo àïí
àấnh giấ hiïåu quẫ ca hoẩt àưång hôa giẫi hóåc trung gian hoâ giẫi. Cấc th tc nây khưng àûúåc
lâm giẫm hóåc tûúác ài ca ph nûä quìn kiïån àôi bưìi thûúâng thiïåt hẩi do nhûäng vi phẩm quìn
ca hổ. Cấc biïån phấp nây phẫi tđnh àïën hâng loẩt nhu cêìu ca nẩn nhên hay ngûúâi công sưëng
sốt. Trong nhiïìu trûúâng húåp, chïë tâi hịnh sûå àưëi vúái bõ cấo tỗ ra kếm hiïåu quẫ vâ khưng phẫi
lâ biïån phấp xûã l duy nhêët mâ ngûúâi bõ hẩi mën àûúåc ấp dng, thđ d ngûúâi bõ hẩi cố thïí u
cêìu bưìi thûúâng thiïåt hẩi, bẫo vïå khỗi bõ xêm hẩi, chûäa bïånh, phc hưìi hay tû vêën. CEDAW u
cêìu phẫi xûã l vêën àïì nây.

74

Ph nûä cêìn phẫi àûúåc trúå gip phấp l àïí gip hổ tiïëp cêån cấc cú quan tû phấp vâ hânh
chđnh. Trúå gip phấp l phẫi àûúåc múã rưång àïí khưng chó bao gưìm àẩi diïån cho àûúng sûå tẩi
toâ ấn mâ quan trổng hún lâ phẫi giấo dc phấp låt vâ giẫi thđch cho ph nûä vïì quìn ca
hổ, viïåc khúãi kiïån àưëi vúái cấc hânh vi vi phẩm, cấc phûúng ấn khúãi kiïån vâ hêåu quẫ ca viïåc
lûåa chổn cấc phûúng ấn c thïí.

131

Àùåc biïåt Àiïìu 2(d) vâ Àiïìu 2(e) CEDAW.

132

Àiïìu 2(f) CEDAW.

133

Àiïìu 2(e) CEDAW.

134

Àiïìu 2(b) CEDAW.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Cëi cng, CEDAW khưng quy àõnh sûå khấc biïåt nâo giûäa ph nûä trong nûúác vâ ph nûä
nûúác ngoâi trong phẩm vi ca mịnh. Do vêåy, cẫ ph nûä trong nûúác vâ ph nûä nûúác ngoâi cêìn
phẫi àûúåc Nhâ nûúác bẫo vïå àïí khưng bõ phên biïåt àưëi xûã.
Cấc chó sưë àûúåc chổn lổc àïí bẫo vïå phấp l àưëi vúái ph nûä lâ:
Chó sưë 9

Cố quìn àûúåc bưìi thûúâng khưng trong nhûäng trûúâng húåp bõ phên biïåt àưëi xûã?

Chó sưë 10 Nhûäng th tc hânh chđnh, dên sûå vâ hịnh sûå hiïån tẩi cố khẫ nùng giẫi quët
thỗa àấng cấc trûúâng húåp bõ phên biïåt àưëi xûã khưng? Cố cấc vùn bẫn phấp
låt quy àõnh hûúáng dêỵn c thïí trong viïåc xûã lyá nhûäng trûúâng húåp bõ phên
biïåt àöëi xûã khưng?
Chó sưë 11 Cố sûå àẫm bẫo trúå gip phấp l cho cấc trûúâng húåp bõ phên biïåt àưëi xûã giúái
khưng? Cố sûå àẫm bẫo trúå gip phấp l cho ph nûä khưng?
Chó sưë 12 Cố hôa giẫi, dân xïëp hay thûúng lûúång khưng theo u cêìu ca phấp låt
àïí giẫi quët nhûäng tranh chêëp trong têët cẫ cấc trûúâng húåp?
Chó sưë 13 Viïåc bẫo vïå chưëng phên biïåt àưëi xûã giúái cố múã rưång àïën ngûúâi nûúác ngoâi
khưng?

V.1.2.4 Cấc thiïët chïë, cú chïë thûåc hiïån vâ theo dội
CEDAW u cêìu cấc nhâ chûác trấch cố thêím quìn cố nghơa v trấnh khưng thûåc hiïån bêët k
hânh vi phên biïåt àưëi xûã nâo135. Cưng ûúác cng u cêìu qëc gia thânh viïn phẫi ấp dng têët cẫ
nhûäng biïån phấp thđch húåp trong têët cẫ cấc lơnh vûåc, àùåc biïåt lâ nhûäng lơnh vûåc chđnh trõ, xậ hưåi,
kinh tïë vâ vùn hoấ, kïí cẫ phấp låt àïí bẫo àẫm sûå phất triïín vâ tiïën bưå àêìy à ca ph nûä136.
Liïn quan àïën viïåc nây, Khuën nghõ chung sưë 9 ca CEDAW (Nhûäng sưë liïåu thưëng kï
vïì tịnh hịnh ph nûä) khuën nghõ cấc nûúác cêìn thiïët lêåp vâ tùng cûúâng bưå mấy vâ th tc qëc
gia sao cho hiïåu quẫ. Nhûäng bưå mấy vâ th tc qëc gia cêìn àûúåc àùåt úã cêëp cao trong Chđnh
ph vâ cố à ngìn lûåc, sûå cam kïët ng hưå vâ thêím quìn àïí: a) tû vêën vïì tấc àưång ca cấc
chđnh sấch ca Chđnh ph àưëi vúái ph nûä; b) gip soẩn thẫo nhûäng cấc chđnh sấch ca Chđnh
ph; c) theo dội tịnh hịnh ca ph nûä; vâ d) gip tiïën hânh cấc chiïën lûúåc vâ biïån phấp xoấ bỗ
phên biïåt àưëi xûã137. Trong Cấc Nhêån xết kïët lån vïì Viïåt Nam nùm 2001 trûúác àêy (Viïåt
Nam.2001.CEDAW A/56/38), Uyã ban CEDAW àaä hoan nghïnh viïåc Viïåt Nam phất triïín vâ
tùng cûúâng cấc cú chïë qëc gia vïì sûå tiïën bưå ca ph nûä úã cấc cêëp, trong àố cố nhûäng àõa
phûúng vâ sûå kïët nưëi giûäa cấc cú chïë nây vúái Hưåi Liïn hiïåp phuå nûä Viïåt Nam. UÃy ban khuyïën

135

Àiïìu 2(d) CEDAW.

136

Àiïìu 3 CEDAW.

137

Bưí sung cho CEDAW, Cûúng lơnh Hânh àưång Bùỉc Kinh noỏi rựỗng bửồ maỏy quửởc gia vùỡ sỷồ tiùởn bửồ ca ph nûä lâ àún võ
àiïìu phưëi chđnh sấch trung ỷỳng nựỗm trong chủnh phuó. Nhiùồm vuồ chủnh cuóa bửồ mấy qëc gia vïì sûå tiïën bưå ca ph nûä
lâ hưỵ trúå chđnh ph trong viïåc lưìng ghếp vêën àïì bịnh àùèng giúái vâo têët cẫ cấc lơnh vûåc chđnh sấch. Àiïìu kiïån bẫo àẫm
cho sûå hoẩt àưång cố hiïåu quẫ ca bưå mấy qëc gia nây gưìm: a) àùåt úã cêëp cao nhêët cố thïí trong chđnh ph, thåc trấch

nhiïåm ca mưåt bưå trûúãng trong nưåi cấc; b) cú chïë vïì thïí chïë hóåc quy trịnh thc àêíy cưng tấc lêåp kïë hoẩch theo hûúáng
phên cêëp, thûåc hiïån vâ theo doọi nhựỗm thu huỏt sỷồ tham gia cuóa caỏc tưí chûác phi chđnh ph vâ nhûäng tưí chûác cưång àưìng
tûâ cêëp cú súã trúã lïn; c) à ngìn lûåc vïì kinh phđ vâ nùng lûåc chun mưn; d) cú hưåi gêy ẫnh hûúãng àïën viïåc hoẩch àõnh
têët cẫ cấc chđnh sấch ca chđnh ph.
Cấc nhêån xết kïët lån vïì nhûäng nûúác khấc àậ àïì cêåp àïën mưåt sưë khuën nghõ liïn quan àïën bưå mấy qëc gia vïì cưng
tấc ph nûä vâ/hóåc bịnh àùèng giúái, c thïí lâ: a) tựng cỷỳõng bửồ maỏy quửởc gia bựỗng viùồc quy ừnh rộ nhiïåm v, trấch nhiïåm

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vaâ viïåc tuên thuã CEDAW

75


CEDAW vâ Phấp låt:

nghõ Viïåt Nam tùng cûúâng nùng lûåc cho bửồ maỏy quửởc gia hiùồn haõnh nhựỗm laõm bửồ mấy nây àûúåc
biïët túái nhiïìu hún vâ khẫ nùng lưìng ghếp cấch nhịn giúái vâo têët cẫ cấc chđnh sấch vâ chûúng
trịnh àïí thc àêíy sûå tiïën bưå ca ph nỷọ. Uyó ban coõn cho rựỗng nựng lỷồc cuóa bửồ mấy qëc gia
cêìn phẫi àûúåc àấnh giấ trïn cú súã thûúâng xun vâ cêìn cung cêëp cho bưå mấy nây nhûäng
ngìn nhên lûåc vâ tâi chđnh cêìn thiïët.
Ngoâi bưå mấy qëc gia, Cấc Nhêån xết kïët lån vïì Viïåt Nam cuóa Uy ban CEDAW nựm
2007 coõn chú ra rựỗng Baỏo cấo qëc gia ghếp lêìn thûá nùm vâ thûá sấu àậ khưng cung cêëp àêìy
à thưng tin hóåc dûä liïåu vïì tấc àưång thûåc sûå ca cấc vùn bẫn låt vâ biïån phấp àố cng mûác
àưå mâ nhûäng vùn bẫn låt vâ biïån phấp àố àậ gip thc àêíy sûå tiïën bưå ca ph nûä, trễ em gấi
vâ sûå th hûúãng cấc quìn con ngûúâi àố ca hổ138. Do vêåy, Uyã ban CEDAW khuyïën nghõ Viïåt
Nam têåp trung vaâo “viïåc thûåc hiïån cấc vùn bẫn låt vâ chđnh sấch hiïån haõnh bựỗng viùồc: ựồt ra
nhỷọng muồc tiùu cuồ thùớ vaõ thúâi hẩn thûåc hiïån; thu thêåp vâ phên tđch dûä liïåu mưåt cấch cố hïå
thưëng; theo dội tấc àưång, xu hûúáng vâ tiïën bưå trong viïåc thûåc hiïån cấc mc àđch, mc tiïu vâ
kïët quẫ àẩt àûúåc; phên bưí àêìy à ngìn nhên lûåc vâ tâi chđnh cho viïåc thûåc hiïån cố hiïåu quẫ
nhûäng vùn bẫn phấp låt hiïån hânh”139. Vïì Låt Bịnh àùèng giúái, U ban thc gic Viïåt Nam súám
hâi hoâ hoấ phấp låt hiïån hânh vúái cấc mc tiïu ca CEDAW vâ Låt Bịnh àùèng giúái, vâ nhû

vêåy cấc th tc vïì thûåc hiïån viïåc nây cêìn phẫi àûúåc quy àõnh rộ140
Nhûäng chó sưë àûúåc lûåa chổn cho cấc thiïët chïë, cú chïë thûåc hiïån vâ theo dội lâ:
Chó sưë 14 Cố cú quan chun trấch nâo khưng àïí chõu trấch nhiïåm àiïìu phưëi cấc biïån
phấp àïí àẩt bịnh àùèng giúái hay quìn con ngûúâi ca ph nûä? Cú quan àố
cố àûúåc trao chûác nùng, quìn lûåc vâ ngìn lûåc thđch húåp khưng àïí cố thïí
thc àêíy bịnh àùèng giúái vâ bẫo vïå quìn con ngûúâi ca ph nûä?
Chó sưë 15 Cố khưng nhûäng vùn bẫn quy phẩm phấp låt quy àõnh rộ trấch nhiïåm ca
cấc cú quan nhâ nûúác khấc nhau (d lâ lêåp phấp, hânh phấp, tû phấp hay
hânh chđnh) àïí àûa bịnh àùèng giúái vâo nhûäng hoẩt àưång ca cấc cú quan àố?
Chó sưë 16 Cố khưng cấc vùn bẫn phấp låt u cêìu thu thêåp mưåt cấch hïå thưëng vâ
phên tđch dûä liïåu phên chia theo giúái, theo dội tấc àưång ca cấc can thiïåp
cng nhû nhûäng xu hûúáng hóåc tiïën trịnh liïn quan àïën bịnh àùèng giúái?
Chó sưë 17 Phấp låt cố u cêìu cấc chiïën lûúåc vâ kïë hoẩch àûúåc àùåt ra àïí àẫm bẫo
cho sûå thc àêíy vâ bẫo vïå bịnh àùèng giúái khưng?
Chó sưë 18 Cố khưng cấc tưí chûác, d ca nhâ nûúác hay àưåc lêåp theo dội hay giấm sất
sûå tn th ca nhâ nûúác vúái bịnh àùèng giúái vâ/hóåc CEDAW?

76

ca bưå mấy àố vâ sûå phưëi húåp hiïåu quẫ giûäa cấc àún võ trong bưå mấy àố; b) trao cho bưå mấy qëc gia à thêím quìn
vâ/hóåc quìn ra quët àõnh àïí thûåc hiïån nhiïåm v ca mịnh vâ thc àêíy sûå tiïën bưå ca ph nûä vâ bịnh àùèng giúái mưåt
cấch cố hiïåu quẫ. Àiïìu nây cố nghơa lâ thêím quìn àêìy à hóåc võ trủ nựỗm trong ngaõnh haõnh phaỏp; (c) thaõnh lờồp nhỷọng
cỳ quan giấm sất ca hđnh ph úã têët cẫ cấc cêëp àïí theo dội viïåc thi hânh; (d) bẫo àẫm rựỗng tờởt caó sỷồ bờởt bũnh ựống vaõ
vờởn ùỡ vùỡ giúái hiïån nây mâ ph nûä thåc cấc loẩi khấc nhau àang gùåp phẫi, kïí cẫ nhûäng ph nûä thåc cấc nhốm dïỵ
tưín thûúng nhêët cố thïí àûúåc xem xết vâ giẫi quët mưåt cấch hiïåu quẫ. Xem Chiong, Rea Abada, “Ch thđch tưíng quan
vïì nhûäng chín mûåc qëc tïë theo CEDAW, Cûúng lơnh hânh àưång Bùỉc Kinh vâ cấc quấ trịnh khấc” , Bâi trịnh bây tẩi
Hưåi thẫo qëc tïë cấc cú chïë thûåc hiïån vâ thi hânh phấp låt vïì bịnh àùèng giúái do U ban Qëc gia vïì sûå tiïën bưå ca
ph nûä Viïåt Nam vâ Àẩi sûá quấn Thu S tẩi Viïåt Nam tưí chûác tẩi Hâ Nưåi ngây 12-13 thấng 12 nùm 2005.
138

Cấc Nhêån xết kïët lån vïì Viïåt Nam nùm 2007, àoẩn 8.

139

Sàd, àoẩn 9.

140

Sàd.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

V.1.2.5 Nưåi låt hoấ vâ ấp dng àiïìu ûúác
Võ thïë ca CEDAW trong khung phấp låt trong nûúác lâ mưåt trong cấc chó sưë mâ nhûäng thânh
viïn y ban CEDAW hỗi cấc thânh viïn ca àoân qëc gia trong cấc cåc àưëi thoẩi xêy dûång
ca hổ. Àêy cng lâ àiïìu àậ diïỵn ra àưëi vúái Viïåt Nam khi tham gia àưëi thoẩi mang tđnh xêy dûång
trûúác y ban vâo ngây 17-1-2007141. Àiïìu rêët quan trổng lâ lâm sao àïí ph nûä dïỵ tiïëp cêån
hún cấc quìn quy àõnh trong Cưng ûúác, cng nhû àïí CEDAW vêån hânh trïn cú súã bưí sung
vâ ph trúå cho vùn bẫn phấp låt qëc gia.
Cấc chó sưë àûúåc lûåa chổn àïí nưåi låt hoấ vâ ấp dng àiïìu ûúác lâ:
Chó sưë 19 CEDAW cố võ thïë nhû thïë nâo trong khn khưí phấp låt trong nûúác?
Chó sưë 20 Cố thïí viïån dêỵn nhûäng àiïìu khoẫn ca CEDAW trûåc tiïëp trong cấc th tc
tưë tng phấp l hay bấn phấp l nhû mưåt ngìn quìn khiïëu kiïån khưng?
Chó sưë 21 Trong trûúâng húåp xung àưåt giûäa CEDAW vúái vùn bẫn phấp låt trong nûúác
thị ấp dng CEDAW hay phấp låt qëc gia ?

V.1.2.6 Bẩo lûåc trïn cú súã giúái àưëi vúái ph nûä vâ cấc biïíu hiïån ca nố

Khuën nghõ chung sưë 12 nùm 1989 (Bẩo lûåc vúái ph nûä) vâ Khuën nghõ chung sưë 19 nùm
1992 (Bẩo lûåc vúái ph nûä) nhêën mẩnh rộ nghơa v qëc gia thânh viïn theo CEDAW trong viïåc
xûã l vêën àïì bẩo lûåc trïn cú súã giúái. Khuën nghõ sưë 19 àûa ra àõnh nghơa vïì “bẩo lûåc trïn cú
súã giúái” vâ cấc vđ d vïì hịnh thûác vâ biïíu hiïån ca loẩi bẩo lûåc nây (nhû bẩo lûåc gia àịnh, hiïëp
dêm vâ nhûäng hânh vi cûúäng dêm khấc, kïí cẫ hiïëp dêm trong hưn nhên, qëy rưëi tịnh dc,
cûúäng ếp kïët hưn vâ tẫo hưn, bn bấn ph nûä vâ bốc lưåt tịnh dc…). Khuën nghõ nây thc
gic cấc qëc gia thânh viïn quy àõnh nhûäng biïån phấp ửỡng bửồ nhựỗm xỷó lyỏ vờởn ùỡ baồo lỷồc
vaõ caỏc hịnh thûác, biïíu hiïån khấc nhau ca nố.
Àoẩn 24 ca Khuën nghõ chung sưë 19 liïåt kï cấc khuën nghõ cuãa Uyã ban CEDAW liïn
quan àïën baåo lûåc trïn cú súã giúái àïí hûúáng dêỵn viïåc thûåc hiïån. Trong Cấc Nhêån xết kïët lån
vïì Viïåt Nam nùm 2007, U ban hoan nghïnh Låt Phông chưëng bẩo lûåc gia àịnh nhûng cng
tỗ quan ngẩi vïì viïåc thiïëu thưng tin vïì têët cẫ cấc hịnh thûác bẩo lûåc trïn cú súã giúái mâ ph nûä
àậ phẫi chõu àûång, vïì dõch v àang àûúåc cung cêëp cho nhûäng nẩn nhên vâ vïì viïåc truy tưë cấc
loẩi tưåi phẩm àố142. U ban CEDAW àậ àûa ra khuën nghõ vïì nhûäng biïån phấp cêìn ấp dng
tẩi àoẩn 17 ca Khuën nghõ chung sưë 19, trong àố gưìm nhûäng biïån phấp ngay lêåp tûác vïì khùỉc
phc, bưìi thûúâng, truy tưë vâ trûâng trõ nhûäng kễ th phẩm, tiïëp tc nghiïn cûáu vïì vêën àïì bẩo
lûåc trïn cú súã giúái, tùng cûúâng cấc chûúng trịnh giấo dc vâ thânh lêåp nhûäng trung têm cêëp
cûáu vâ bưë trđ chưỵ úã tẩm cho nẩn nhên.
Vïì vêën àïì nây, cấc chó sưë àûúåc chổn lûåa lâ:
Chó sưë 22 Bẩo lûåc trïn cú súã giúái
Chó sưë 22(a) Bẩo lûåc trïn cú súã giúái cố bõ phấp låt cêëm khưng?
Chó sưë 22(b) “Bẩo lûåc trïn cú súã giúái” àûúåc àõnh nghơa nhû thïë nâo?
141

“Låt Bịnh àùèng giúái sệ cẫi thiïån lúán hïå thưëng phấp låt Viïåt Nam vị sûå tiïën bưå ca ph nûä”, U ban Chưëng phên biïåt
àưëi xûã nối”, V Thưng tin cưng cưång, Phông Tin tûác vâ phûúng tiïån truìn thưng, Liïn Húåp Qëc, New York (17-1-2007)
tẩi trang web: www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/37sess.html.

142

Cấc àoẩn 16-17ca Cấc Nhêån xết kïët lån vïì Viïåt Nam nùm 2007.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tuên thuã CEDAW

77


CEDAW vâ Phấp låt:

Chó sưë 22(c) Cố nhûäng hịnh phẩt nâo ấp dng vúái th phẩm?
Chó sưë 22(d) Cố nhûäng biïån phấp nâo àûúåc ấp dng vúái nẩn nhên ca bẩo lûåc trïn
cú súã giúái?
Chó sưë 22(e) Phấp låt cố u cêìu húåp tấc liïn ngânh àïí giẫi quët bẩo lûåc trïn cú súã
giúái khưng? Cố phên cưng rộ râng vïì trấch nhiïåm riïng vâ chung cho cấc
cú quan nhâ nûúác àïí àïí giẫi quët bẩo lûåc trïn cú súã giúái khưng?
Chó sưë 23 Bẩo lûåc gia àịnh
Chó sưë 23(a

Bẩo lûåc gia àịnh cố bõ phấp låt cêëm khưng?

Chó sưë 23(b) “Bẩo lûåc gia àịnh” àûúåc àõnh nghơa nhû thïë nâo?
Chó sưë 23(c

Cấc biïån phấp nâo àûúåc phấp låt u cêìu àïí giẫi quët nhûäng nhu
cêìu cú bẫn ca cấc nẩn nhên ca bẩo lûåc gia àịnh? Cố nhûäng biïån
phấp tẩm thúâi hóåc lêu dâi nâo àïí bẫo vïå cấc nẩn nhên nây?

Chó sưë 23(d) Cố nhûäng hịnh phẩt vâ/hay biïån phấp nâo àûúåc ấp dng vúái th phẩm
gêy ra bẩo lûåc gia àịnh?
Chó sưë 23(e) Phấp låt cố khuën khđch/u cêìu hôa giẫi hóåc dân xïëp cho cấc v

bẩo lûåc gia àịnh khưng? Cố nhiïåm v tịm hiïíu chùỉc chùỉn viïåc
cố/khưng cố bẩo lûåc gia àịnh trong nhûäng lêìn hoâ giẫi hay dân xïëp
khưng? Cố nhûäng th tc nâo àûúåc ấp dng nïëu mưåt bïn tham gia
hôa giẫi hay dân xïëp lâ nẩn nhên ca bẩo lûåc gia àịnh?
Chó sưë 23(f)

Trúå gip phấp l cố sùén cố cho nẩn nhên ca bẩo lûåc gia àịnh khưng?

Chó sưë 23(g) Phấp låt cố u cêìu húåp tấc liïn ngânh àïí giẫi quët bẩo lûåc gia
àịnh khưng? Cố phên cưng rộ râng vïì trấch nhiïåm phưëi húåp vâ trấch
nhiïåm riïng ca cấc cú quan nhâ nûúác àïí àïí giẫi quët bẩo lûåc gia
àịnh khưng?
Chó sưë 24 Hiïëp dêm vâ cấc dẩng cûúäng bûác tịnh dc khấc
Chó sưë 24(a) Hiïëp dêm vâ cấc dẩng cûúäng bûác tịnh dc khấc cố bõ cêëm khưng?
Chó sưë 24(b) “Hiïëp dêm” vâ “cấc dẩng cûúäng bûác tịnh dc khấc” àûúåc àõnh nghơa
nhû thïë nâo? Chng cố bao gưìm phẩm vi rưång ca cấc hânh vi cûúäng
bûác tịnh dc khưng?
Chó sưë 24(c) Sûå àưìng thån ca trễ em trong nhûäng hânh vi tịnh dc cố àûúåc coi
nhû mưåt sûå biïån hưå cho tưåi hiïëp dêm vâ cấc hịnh thûác lẩm dng tịnh
dc khấc khưng?
Chó sưë 24(d) Hiïëp dêm trong hưn nhên cố bõ coi lâ phẩm tưåi khưng?

78

Chó sưë 24(e) Viïåc truy tưë vi phẩm tưåi hiïëp dêm vâ cấc dẩng cûúäng bûác tịnh dc
khấc chó cố thïí àûúåc thûåc hiïån vúái sûå àưìng ca nẩn nhên khưng?
Viïåc truy tưë phẩm tưåi hiïëp dêm vâ cấc dẩng cûúäng bûác tịnh dc khấc
sệ bõ ngûng lẩi khưng nïëu nẩn nhên rt àún kiïån, tha thûá cho th
phẩm hóåc kïët hưn vúái th phẩm?
Chó sưë 24(f)

Cố cêëm viïåc sûã dng trûúác cấc biïån phấp kđch dc àïí cố sûå àưìng
thån cho nhûäng hânh vi tịnh dc khưng?

Chó sưë 24(g) Mc àưå khấng cûå nhû thïë nâo àïí xấc àõnh lâ àậ bõ hiïëp dêm hay
cûúäng bûác tịnh dc?
Chó sưë 24(h) Cố u cêìu lâm chûáng àïí truy tưë nhûäng v hiïëp dêm vâ/hay cấc dẩng
cûúäng bûác tịnh dc khấc khưng?

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Chó sưë 25 Loẩn ln
Chó sưë 25(a) Loẩn ln cố bõ cêëm khưng?
Chó sưë 25(b) Loẩn ln àûúåc àõnh nghơa nhû thïë nâo?
Chó sưë 25(c) Cố nhûäng hịnh thûác bưìi thûúâng nâo cho nẩn nhên ca loẩn ln?
Chó sưë 25(d) Cố nhûäng hịnh phẩt nâo àûúåc ấp dng vúái th phẩm khưng?
Chó sưë 26 Àeo bấm
Chó sưë 26(a) Àeo bấm cố bõ cêëm khưng?
Chó sưë 26(b) “Àeo bấm” àûúåc àõnh nghơa nhû thïë nâo?
Chó sưë 26(c) Cố nhûäng hịnh thûác bưìi thûúâng nâo cho nẩn nhên ca àeo bấm?
Chó sưë 26(d) Cố nhûäng hịnh phẩt nâo àûúåc ấp dng vúái th phẩm àeo bấm khưng?
Liïn quan àïën cấc hịnh thûác khấc ca bẩo lûåc trïn cú súã giúái nhû bn bấn ngûúâi, qëy
rưëi tịnh dc, cûúäng ếp kïët hưn, tẫo hưn, cûúäng ếp triïåt sẫn, chng àậ àûúåc liïåt kï trong cấc mc
tûúng ûáng nhû mc bn bấn vâ bốc lưåt mẩi dêm, viïåc lâm vâ àúâi sưëng hưn nhên, gia àịnh.

V.1.3 CẤC VÙN BẪN PHẤP LÅT LIÏN QUAN
V.1.3.1 Bẫo àẫm bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã

Chó sưë 1

Cố sûå àẫm bẫo bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái hay giúái
tđnh trong Hiïën phấp vâ/hay trong cấc vùn bẫn phấp låt khưng?

Àậ cố cấc bẫo àẫm vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã trïn sú súã giúái trong Hiïën phấp
vâ/hóåc vùn bẫn phấp låt.
Hiïën phấp (Àiïìu 63) quy àõnh:
Àiïìu 63
Cưng dên nûä vâ nam cố quìn ngang nhau vïì mổi mùåt chđnh trõ, kinh tïë, vùn hoấ, xậ
hưåi vâ gia àịnh.
Nghiïm cêëm mổi hânh vi phên biïåt àưëi xûã vúái ph nûä, xc phẩm nhên phêím ph nûä.
Lao àưång nûä vâ nam viïåc lâm nhû nhau thị tiïìn lûúng ngang nhau. Lao àưång nûä cố
quìn hûúãng chïë àưå thai sẫn. Ph nûä lâ viïn chûác Nhâ nûúác vâ ngûúâi lâm cưng ùn lûúng
cố quìn nghó trûúác vâ sau khi sinh àễ mâ vêỵn hûúãng lûúng, ph cêëp theo quy àõnh ca
phấp låt.
Nhâ nûúác vâ xậ hưåi tẩo àiïìu kiïån àïí ph nûä nêng cao trịnh àưå mổi mùåt, khưng ngûâng
phất huy vai trô ca mịnh trong xậ hưåi; chùm lo phất triïín cấc nhâ hưå sinh, khoa nhi, nhâ
trễ vâ cấc cú súã phc lúåi xậ hưåi khấc àïí giẫm nhể gấnh nùång gia àịnh, tẩo àiïìu kiïån cho
ph nûä sẫn xët, cưng tấc, hổc têåp, chûäa bïånh, nghó ngúi vâ lâm trôn bưín phêån ca
ngûúâi mể.
Hiïën phấp tẩi Àiïìu 52 quy àõnh: “Mổi cưng dên àïìu bịnh àùèng trûúác phấp låt.”
Tiïëp theo Hiïën phấp, Àiïìu 7.1 Låt Bịnh àùèng giúái khùèng àõnh mưåt trong cấc chđnh sấch
ca Nhâ nûúác lâ: “Bẫo àẫm bịnh àùèng giúái trong mổi lơnh vûåc chđnh trõ, kinh tïë, vùn hoấ, xậ hưåi

Àấnh giấ vùn bẫn phấp luêåt vaâ viïåc tuên thuã CEDAW

79

CEDAW vâ Phấp låt:

vâ gia àịnh; hưỵ trúå vâ tẩo àiïìu kiïån cho nam, nûä phất huy khẫ nùng, cú hưåi nhû nhau àïí tham
gia vâo quấ trịnh phất triïín vâ th hûúãng thânh quẫ ca sûå phất triïín”. Tûâ Àiïìu 11 àïën Àiïìu
18, Luêåt tiïëp tuåc khùèng àõnh sûå bịnh àùèng giûäa nam vâ nûä trong cấc lơnh vûåc chđnh trõ, kinh tïë,
lao àưång, giấo dc, àâo tẩo, khoa hổc, cưng nghïå, vùn hoấ, thưng tin, thïí dc, thïí thao, y tïë,
vâ gia àịnh.
Låt Bịnh àùèng giúái cng quy àõnh cấc hânh vi sau bõ nghiïm cêëm: “1) Cẫn trúã nam, nûä
thûåc hiïån bònh àùèng giúái; 2) phên biïåt àưëi xûã vïì giúái dûúái mổi hịnh thûác; 3) bẩo lûåc trïn cú súã
giúái; 4) cấc hânh vi khấc bõ nghiïm cêëm theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt”143. Tiïëp theo, cấc àiïìu
40 vâ 41 ca Låt Bịnh àùèng giúái quy àõnh nhûäng hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái
trong lơnh vûåc chđnh trõ, kinh tïë, lao àưång, giấo dc vâ àâo tẩo, khoa hổc vâ cưng nghïå, vùn
hốa, thưng tin, thïí dc, thïí thao, y tïë vâ gia àịnh144.
143

Àiïìu 10 Låt Bịnh àùèng giúái.

144

Àiïìu 40: Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc chđnh trõ, kinh tïë, lao àưång, giấo dc vâ àâo tẩo,
khoa hổc vâ cưng nghïå, vùn hốa, thưng tin, thïí dc, thïí thao, y tïë.
1. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc chđnh trõ bao gưìm:
a) Cẫn trúã viïåc nam hóåc nûä tûå ûáng cûã, àûúåc giúái thiïåu ûáng cûã àaåi biïíu Qëc hưåi, àẩi biïíu Hưåi àưìng nhên dên, vâo cú
quan lậnh àẩo ca tưí chûác chđnh trõ, tưí chûác chđnh trõ–xậ hưåi, tưí chûác chđnh trõ xậ hưåi-nghïì nghiïåp, tưí chûác xậ hưåi, tưí
chûác xậ hưåi–nghïì nghiïåp vị àõnh kiïën giúái;
b) Khưng thûåc hiïån hóåc cẫn trúã viïåc bưí nhiïåm nam, nûä vâo cûúng võ quẫn l, lậnh àẩo hóåc cấc chûác danh chun mưn
vị àõnh kiïën giúái;
c) Àùåt ra vâ thûåc hiïån quy àõnh cố sûå phên biïåt àưëi xûã vïì giúái trong cấc hûúng ûúác, quy ûúác ca cưång àưìng hóåc trong
quy àõnh, quy chïë ca cú quan, tưí chûác.
2. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc kinh tïë bao gưìm:

a) Cẫn trúã nam hóåc nûä thânh lêåp doanh nghiïåp, tiïën hânh hoẩt àưång kinh doanh vị àõnh kiïën giúái;
b) Tiïën hânh quẫng cấo thûúng mẩi gêy bêët lúåi cho cấc ch doanh nghiïåp, thûúng nhên ca mưåt giúái nhêët àõnh.
3. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc lao àưång bao gưìm:
a) Ấp dng cấc àiïìu kiïån khấc nhau trong tuín dng lao àưång nam vâ lao àưång nûä àưëi vúái cng mưåt cưng viïåc mâ nam,
nûä àïìu cố trịnh àưå vâ khẫ nùng thûåc hiïån nhû nhau, trûâ trûúâng húåp aáp duång biïån phấp thc àêíy bịnh àùèng giúái;
b) Tûâ chưëi tuín dng hóåc tuín dng hẩn chïë lao àưång, sa thẫi hóåc cho thưi viïåc ngûúâi lao àưång vị l do giúái tđnh hóåc
do viïåc mang thai, sinh con, ni con nhỗ;
c) Phên cưng cưng viïåc mang tđnh phên biïåt àưëi xûã giûäa nam vâ nûä dêỵn àïën chïnh lïåch vïì thu nhêåp hóåc ấp dng mûác
trẫ lûúng khấc nhau cho nhûäng ngûúâi lao àưång cố cng trịnh àưå, nùng lûåc vị l do giúái tđnh;
d) Khưng thûåc hiïån cấc quy àõnh ca phấp låt lao àưång quy àõnh riïng àưëi vúái lao àưång nûä.
4. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc giấo dc vâ àâo tẩo bao gưìm:
a) Quy àõnh tíi àâo tẩo, tíi tuín sinh khấc nhau giûäa nam vâ nûä;
b) Vêån àưång hóåc ếp båc ngûúâi khấc nghó hổc vị l do giúái tđnh;
c) Tûâ chưëi tuín sinh nhûäng ngûúâi cố à àiïìu kiïån vâo cấc khốa àâo tẩo, bưìi dûúäng vị l do giúái tđnh hóåc do viïåc mang
thai, sinh con, ni con nhỗ;

80

d) Giấo dc hûúáng nghiïåp, biïn soẩn vâ phưí biïën sấch giấo khoa cố àõnh kiïën giúái.
5. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc khoa hổc vâ cưng nghïå bao gưìm:
a) Cẫn trúã nam, nûä tham gia hoẩt àưång khoa hổc, cưng nghïå;
b) Tûâ chưëi viïåc tham gia ca mưåt giúái trong cấc khoấ àâo tẩo vïì khoa hổc vâ cưng nghïå.
6. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc vùn hốa, thưng tin, thïí dc, thïí thao bao gưìm:
a) Cẫn trúã nam, nûä sấng tấc, phï bịnh vùn hổc, nghïå thåt, biïíu diïỵn vâ tham gia cấc hoẩt àưång vùn hốa khấc vị àõnh
kiïën giúái;
b) Sấng tấc, lûu hânh, cho phếp xët bẫn cấc tấc phêím dûúái bêët k thïí loẩi vâ hịnh thûác nâo àïí cưí v, tun truìn bêët
bịnh àùèng giúái, àõnh kiïën giúái;
c) Truìn bấ tû tûúãng, tûå mịnh thûåc hiïån hóåc xi gic ngûúâi khấc thûåc hiïån phong tc têåp quấn lẩc hêåu mang tđnh phên
biïåt àưëi xûã vïì giúái dûúái mổi hịnh thûác.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 ca CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Mưåt sưë låt khấc ca Viïåt Nam cng cố quy àõnh vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi
xûã liïn quan àïën nhûäng vêën àïì thåc phẩm vi àiïìu chónh ca cấc låt àố nhû:
Bưå låt Dên sûå (sưë 33/2005/QH11 ngây 14-6-2005) tẩi Àiïìu 5 quy àõnh: “Trong quan
hïå dên sûå, cấc bïn àïìu bịnh àùèng, khưng àûúåc lêëy l do khấc biïåt vïì dên tưåc, giúái
tđnh, àõa võ xậ hưåi, hoân cẫnh kinh tïë, tđn ngûúäng, tưn giấo, trịnh àưå vùn hoấ, nghïì
nghiïåp àïí àưëi xûã khưng bịnh àùèng vúái nhau”.
Låt Hưn nhên vâ gia àịnh (sưë 22/2000/QH10 ngây 9-6-2000) tẩi Àiïìu 2 quy àõnh mưåt
trong cấc ngun tùỉc cú bẫn ca Låt lâ: “Hưn nhên tûå nguån, tiïën bưå, mưåt vúå mưåt
chưìng, vúå chưìng bịnh àùèng” vâ “Nhâ nûúác vâ xậ hưåi khưng thûâa nhêån phên biïåt àưëi
xûã giûäa cấc con”.
Bưå låt Hịnh sûå (sưë 15/1999/QH10 ngây 21-12-1999) tẩi Àiïìu 3 quy àõnh mưåt trong
cấc ngun tùỉc xûã l lâ: “Mổi ngûúâi phẩm tưåi àïìu bịnh àùèng trûúác phấp låt, khưng
phên biïåt nam, nûä, dên tưåc, tđn ngûúäng, tưn giấo, thânh phêìn, àõa võ xậ hưåi”.
Bưå låt Tưë tng hịnh sûå (sưë 19/2003/QH11 ngây 26-11-2003) tẩi Àiïìu 5 quy àõnh mổi
cưng dên àïìu bịnh àùèng trûúác phấp låt, khưng phên biïåt dên tưåc, nam nûä, tđn
ngûúäng, tưn giấo, thânh phêìn xậ hưåi, àõa võ xậ hưåi.
Bưå låt Tưë tng dên sûå (sưë 24/2004/QH11 ngây 15-6-2004) tẩi Àiïìu 8 quy àõnh: “Mổi
cưng dên àïìu bịnh àùèng trûúác phấp låt, trûúác Toâ ấn khưng phên biïåt dên tưåc, nam
nûä, thânh phêìn xậ hưåi, tđn ngûúäng, tưn giấo, trịnh àưå vùn hoấ, nghïì nghiïåp. Mổi cú
quan, tưí chûác àïìu bịnh àùèng khưng ph thåc vâo hịnh thûác tưí chûác, hịnh thûác súã
hûäu vâ nhûäng vêën àïì khấc.”
Bưå låt Lao àưång (sûãa àưíi sưë 84/2007/QH11 ngây 2-4-2007) tẩi Àiïìu 5 quy àõnh:
“Mổi ngûúâi àïìu cố quìn lâm viïåc, tûå do lûåa chổn viïåc lâm vâ nghïì nghiïåp, hổc nghïì
vâ nêng cao trịnh àưå nghïì nghiïåp, khưng bõ phên biïåt àưëi xûã vïì giúái tđnh, dên tưåc,
thânh phêìn xậ hưåi, tđn ngûúäng, tưn giấo.”

Låt Giấo dc (sưë 38/2005/QH11 ngây 14-6-2005) tẩi Àiïìu 10 quy àõnh: “Mổi cưng
dên khưng phên biïåt dên tưåc, tưn giấo, tđn ngûúäng, nam nûä, ngìn gưëc gia àịnh,
hoân cẫnh kinh tïë àïìu bịnh àùèng vïì cú hưåi hổc têåp”.
Låt Bẫo vïå, chùm sốc vâ giấo dc trễ em (sưë 25/2004/QH11 ngây 15-6-2004) tẩi
Àiïìu 4 quy àõnh: “Trễ em, bêët kïí gấi, trai, con trong giấ th, con ngoâi giấ th, con
àễ, con ni, con riïng, con chung; khưng phên biïåt dên tưåc, tđn ngûúäng, tưn giấo,
thânh phêìn, àõa võ xậ hưåi, chđnh kiïën ca cha mể hóåc ngûúâi giấm hưå, àïìu àûúåc bẫo
vïå, chùm sốc vâ giấo dc, àûúåc hûúãng cấc quìn theo quy àõnh ca phấp låt”.

7. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong lơnh vûåc y tïë bao gưìm:
a) Cẫn trúã, xi gic hóåc ếp båc ngûúâi khấc khưng tham gia cấc hoẩt àưång giấo dc sûác khỗe vị àõnh kiïën giúái;
b) Lûåa chổn giúái tđnh thai nhi dûúái mổi hịnh thûác hóåc xi gic, ếp båc ngûúâi khấc phấ thai vị giúái tđnh ca thai nhi.
Àiïìu 41. Cấc hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái trong gia àịnh
1. Cẫn trúã thânh viïn trong gia àịnh cố à àiïìu kiïån theo quy àõnh ca phấp låt tham gia àõnh àoẩt tâi sẫn thåc súã hûäu
chung ca hưå gia àịnh vị l do giúái tđnh.
2. Khưng cho phếp hóåc cẫn trúã thânh viïn trong gia àịnh tham gia kiïën vâo viïåc sûã dng tâi sẫn chung ca gia àịnh,
thûåc hiïån cấc hoẩt àưång tẩo thu nhêåp hóåc àấp ûáng cấc nhu cêìu khấc ca gia àịnh vị àõnh kiïën giúái.
3. Àưëi xûã bêët bịnh àùèng vúái cấc thânh viïn trong gia àịnh vị l do giúái tđnh.
4. Hẩn chïë viïåc ài hổc hóåc ếp båc thânh viïn trong gia àịnh bỗ hổc vị l do giúái tđnh.
5. Ấp àùåt viïåc thûåc hiïån lao àưång gia àịnh, thûåc hiïån biïån phấp trấnh thai, triïåt sẫn nhû lâ trấch nhiïåm ca thânh viïn
thåc mưåt giúái nhêët àõnh.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vaâ viïåc tuên thuã CEDAW

81


CEDAW vâ Phấp låt:

Mùåc d vïì mùåt k thåt khưng phẫi lâ vùn bẫn phấp låt nhûng cố hiïåu lûåc cao, cấc nghõ

quët ca Àẫng Cưång sẫn Viïåt Nam cng àậ àûa ra cấc bẫo àẫm vïì bịnh àùèng vâ khưng phên
biïåt àưëi xûã, thđ d nhû Nghõ quët sưë 11-NQ/TW ca Bưå Chđnh trõ ngây 27-4-2007 vïì cưng tấc
ph nûä thúâi k àêíy mẩnh cưng nghiïåp hoấ, hiïån àẩi hoấ àêët nûúác nhêën mẩnh Àẫng ln ln
quan têm chó àẩo cưng tấc ph nûä vâ thûåc hiïån mc tiïu bịnh àùèng giúái àûúåc thïí hiïån trong
cấc nghõ quët ca Àẩi hưåi Àẫng, nhûäng hưåi nghõ ca Ban Chêëp hânh Trung ûúng, Bưå Chđnh
trõ vâ Ban Bđ thû. Nghõ quët sửở 11-NQ/TW ùỡ ra caỏc nhiùồm vuồ chủnh nhựỗm thỷồc hiïån bònh
àùèng giúái nhû nêng cao nhêån thûác, thûåc hiïån Låt Bịnh àùèng giúái vâ hoân thiïån hïå thưëng phấp
låt àïí bẫo àẫm cấc quìn con ngûúâi ca ph nûä. Nghõ quët cố tấc dng àêíy mẩnh trong viïåc
bẫo àẫm bịnh àùèng giúái vâ khưng phên biïåt àưëi xûã.
Chó sưë 2

Cố àõnh nghơa khưng vïì bịnh àùèng giûäa nam giúái vâ ph nûä/bịnh àùèng giúái
vâ àõnh nghơa nây cố tûúng thđch vúái bịnh àùèng thûåc chêët khưng?

Chó sưë 3

Cố àõnh nghơa khưng vïì phên biïåt àưëi xûã/khưng phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã
giúái tđnh vâ àõnh nghơa nây cố tûúng thđch vúái Àiïìu 1 ca CEDAW khưng?

Mùåc d viïåc àẫm bẫo bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã xt hiïån nhiïìu song chó gêìn àêy
múái cố mưåt àõnh nghơa trong phấp låt quy àõnh vïì cấc thåt ngûä “bịnh àùèng” vâ “phên biïåt àưëi xûã”.
Låt Bịnh àùèng giúái àûúåc thưng qua ngây 29-11-2006 àõnh nghơa hai thåt ngûä nây nhû sau:
Àiïìu 5. Giẫi thđch tûâ ngûä
3. Bịnh àùèng giúái lâ viïåc nam, nûä cố võ trđ, vai trô ngang nhau, àûúåc tẩo àiïìu kiïån vâ cú
hưåi phất huy nùng lûåc ca mịnh cho sûå phất triïín ca cưång àưìng, ca gia àịnh vâ th
hûúãng nhû nhau vïì thânh quẫ ca sûå phất triïín àố.
5. Phên biïåt àưëi xûã vïì giúái lâ viïåc hẩn chïë, loẩi trûâ, khưng cưng nhêån hóåc khưng coi trổng
vai trô, võ trđ ca nam vâ nûä, gêy bêët bịnh àùèng giûäa nam vâ nûä trong cấc lơnh vûåc ca
àúâi sưëng xậ hưåi vâ gia àịnh.
Viïåc cố àõnh nghơa vïì cẫ hai thåt ngûä nối trïn dêỵu cố mån lâ bûúác tiïën àấng hoan

nghïnh. Àêy lâ bûúác àêìu tiïn tiïën túái mưåt cấch hiïíu nhêët quấn vâ thưëng nhêët vïì thåt ngûä bịnh
àùèng vâ khưng phờn biùồt ửởi xỷó. Tuy nhiùn, roọ raõng rựỗng ừnh nghơa nây cêìn phẫi àûúåc tiïëp
tc hoân thiïån thïm.

Àõnh nghơa “bịnh àùèng giúái”

82

Liïn quan àïën bịnh àùèng giúái, àõnh nghơa trong Àiïìu 53.3 Låt Bịnh àùèng giúái lâ mưåt àõnh
nghơa cố triïín vổng tưët búãi vị nố: a) bao gưìm bịnh àùèng chđnh thûác hay lâ sûå bẫo àẫm bịnh àùèng
trong låt vâ bẫo àẫm cấc cú hưåi; b) gưìm quy ừnh vùỡ taồo mửi trỷỳõng thuờồn lỳồi bựỗng viùồc bẫo
àẫm nhûäng àiïìu kiïån nhû nhau; c) bao quất cẫ bịnh àùèng kïët quẫ qua viïåc quy àõnh rộ nhu
cêìu vúái nam vâ nûä cố hûúãng th nhû nhau vïì thânh quẫ ca sûå phất triïín. Àõnh nghơa nây thûåc
sûå chûáa àûång cấc ëu tưë ca bịnh àùèng thûåc chêët, nhêët lâ khi àõnh nghơa àố àûúåc àổc kïët húåp
vúái Àiïìu 7.1 ca Låt145. Tuy nhiïn, bịnh àùèng khưng àún giẫn chó lâ vai trô, võ trđ, àiïìu kiïån,
cú hưåi hóåc th hûúãng thânh quẫ. Bịnh àùèng gưìm cấc quìn ngang nhau.

145

Àiïìu 7.1 quy àõnh mưåt trong cấc chđnh sấch ca Nhâ nûúác vïì bịnh àùèng giúái lâ: “Bẫo àẫm bịnh àùèng giúái trong mổi lơnh
vûåc chđnh trõ, kinh tïë, vùn hoấ, xậ hưåi vâ gia àịnh; hưỵ trúå vâ tẩo àiïìu kiïån cho nam vâ nûä phất huy khẫ nùng, cố cú hưåi
nhû nhau àïí tham gia vâo quấ trịnh phất triïín vâ th hûúãng thânh quẫ ca sûå phất triïín.”

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 cuãa CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Khuën nghõ: Àïí bẫo àẫm ph húåp hún vúái CEDAW, àõnh nghơa vïì “bịnh àùèng
giúái” (Àiïìu 5.3) trong Låt Bịnh àùèng giúái phẫi cố tûâ “cấc quìn”, àố lâ: “nam, nûä cố cấc

quìn, võ trđ vâ vai trô ngang nhau”. Àiïìu nây nhêën mẩnh bịnh àùèng gưìm cấc quìn
ngang nhau, chûá khưng chó lâ vai trô, võ trđ nhû nhau.

Àõnh nghơa “phên biïåt àưëi xûã vïì giúái”
Àõnh nghơa “phên biïåt àưëi xûã vïì giúái” trong Låt Bịnh àùèng giúái khưng toân diùồn bựỗng ừnh
nghụa trong iùỡu 1 cuóa CEDAW. ừnh nghụa trong Låt Bịnh àùèng giúái chó bao gưìm “vai trô vâ
võ trđ” ca ph nûä vâ nam giúái vúái tđnh cấch lâ ch thïí ca sûå hẩn chïë, loẩi trûâ vâ khưng àûúåc
cưng nhêån. Mùåt khấci, àõnh nghơa trong Àiïìu 1 CEDAW àôi hỗi sûå cưng nhêån, th hûúãng vâ
thûåc hiïån cấc quìn con ngûúâi vâ nhûäng quìn tûå do cú bẫn ca ph nûä, cho thêëy viïåc bẫo
àẫm bịnh àùèng giúái cố nghơa rưång lúán hún chûá khưng chó bao gưìm “vai trô vâ võ trđ”.
Hún nûäa, àõnh nghơa vïì “phên biïåt àưëi xûã” trong Låt Bịnh àùèng giúái khưng nối phên biïåt
àưëi xûã cố thïí lâ trûåc tiïëp hoựồc giaỏn tiùởp. ừnh nghụa trong CEDAW noỏi rựỗng haõnh vi phên biïåt
àưëi xûã cố thïí xêíy ra nïëu “tấc dng vâ mc àđch” ca nố lâ phên biïåt àưëi xûã. Uyã ban CEDAW
trong Chuá thñch 1 cuãa Khuyïën nghõ chung sưë 25 thêåm chđ côn àûa ra mưåt àõnh nghơa c thïí vïì
phên biïåt àưëi xûã giấn tiïëp àïí hûúáng dêỵn viïåc thûåc hiïån.
Khuën nghõ: Àïí ph húåp vúái àõnh nghơa vïì phên biïåt àưëi xûã tẩi Àiïìu 1 CEDAW,
àõnh nghơa phên biïåt àưëi xûã vïì giúái tẩi Àiïìu 5.5 trong Låt Bịnh àùèng giúái cêìn phẫi cố tûâ
“cấc quìn” àïí bẫo àẫm phên biïåt àưëi xûã khưng chó àún thìn lâ sûå thiïëu tưn trổng thđch
húåp vïì vai trô vâ võ trđ, mâ cêìn bao gưìm cẫ viïåc vi phẩm cấc quìn. Àõnh nghơa nây
cng cêìn nối rộ phên biïåt àưëi xûã cố thïí dûúái hịnh thûác trûåc tiïëp hóåc giấn tiïëp. Àõnh
nghơa vïì phên biïåt àưëi xûã giấn tiïëp ph húåp vúái Ch thđch 1 ca Khuën nghõ chung söë
25 cuãa CEDAW cuäng nïn àûúåc thiïët kïë trong Låt Bịnh àùèng giúái àïí gip viïåc thi hânh.
Nhû àïì cêåp úã trïn, àậ cố cấc bẫo àẫm vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã trong
nhiïìu vùn bẫn låt. Tuy nhiïn trûâ Låt Bịnh àùèng giúái, nhûäng låt àố àïìu khưng cố bêët k àõnh
nghơa nâo vïì “bịnh àùèng giúái” vâ/hóåc vïì“phên biïåt àưëi xûã” vâ cng khưng quy àõnh rộ cấc
ngun tùỉc àậ àûúåc tun bưë liïn quan àïën cấch tiïëp cêån hóåc mư hịnh bịnh àùèng àûúåc sûã
dng vâ liïåu sûå bẫo àẫm àố cố múã rưång àïí bao hâm cẫ phên biïåt àưëi xûã giấn tiïëp hay khưng.
Vúái viïåc cố hiïåu lûåc ca Låt Bịnh àùèng giúái thị cêìn phẫi àûa cấc àõnh nghơa trong Luờồt naõy
vaõo nhỷọng luờồt khaỏc nhựỗm baóo aóm thửởng nhêët trong viïåc ấp dng, thûåc hiïån vâ giẫi thđch cấc
quy àõnh vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã.

Khuën nghõ: Cấc quy àõnh vïì bẫo àẫm bịnh àùèng trong cấc vùn bẫn phấp låt
phẫi àûa vâo nhûäng àõnh nghơa vïì “bịnh àùèng giúái” vâ “phên biïåt àưëi xûã vïì giúái” àậ
àûúåc sûãa àưíi, bưí sung nhû àậ khuën nghõ hóåc vúái nhûäng àõnh nghơa tûúng tûå nhû
trong Låt Bịnh àùèng giúái hay cố mưåt quy àõnh dêỵn chiïëu trûåc tiïëp àïën cấc àõnh nghơa
trong Låt Bịnh àùèng giúái.

Àõnh nghơa “giúái tđnh” vâ “giúái”
Àiïím àấng lûu lâ trong mưåt sưë vùn bẫn phấp låt, thåt ngûä “giúái tđnh” àûúåc sûã dng,
trong khi àố cấc vùn bẫn khấc lẩi dng tûâ “giúái”. Do vêåy cố nhu cêìu hûúáng dêỵn nhûäng ngûúâi
thûåc hiïån vïì cấch sûã dng ph húåp hai thåt ngûä cho chđnh xấc. Låt Bịnh àùèng giúái (Àiïìu 5)
cố quy àõnh giẫi thđch vïì cấc thåt ngûä nây.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

83


CEDAW vâ Phấp låt:

Àiïìu 5. Giẫi thđch tûâ ngûä
1. Giúái chó àùåc àiïím, võ trđ, vai trô ca nam vâ nûä trong têët cẫ cấc mưëi quan hïå xậ hưåi.
2. Giúái tđnh chó cấc àùåc àiïím sinh hổc ca nam, nûä.
Liïn quan àïën àõnh nghơa vïì “giúái tđnh”, mùåc d àõnh nghơa nây àûúåc thiïët kïë àng
hûúáng àïí lâm nưíi rộ nïn chng tưi khuën nghõ bưí sung thïm àïí nïu bêåt nhûäng àùåc àiïím
trấi ngûúåc vïì sinh hổc giûäa ph nûä vâ nam giúái. Vị vêåy, àïì nghõ nïn chónh sûãa lẩi àõnh nghơa
hiïån hânh.
Khuën nghõ: Vïì Àiïìu 5.2 ca Låt Bịnh àùèng giúái, chng tưi gúåi nïn bưí sung
àõnh nghơa vïì “giúái tđnh” nhû sau: “Giúái tđnh chó cấc àùåc àiïím sinh hổc àïí lâ nam giúái
hay ph nûä”.
Vïì àõnh nghơa “giúái” trong Àiïìu 5.1 ca Låt Bịnh àùèng giúái, cố thïí thêëy sûå khưng rộ

râng so vúái àõnh nghơa trong Ch thđch sưë hai ca Khuën nghõ chung sưë 25 ca CEDAW.
Àõnh nghơa ca Låt Bịnh àùèng giúái khưng quy àõnh rộ lâ cấc àùåc àiïím, võ trđ vâ vai trô trao cho
nam giúái vâ ph nûä lâ “thiïët kïë vïì mùåt xậ hưåi” vâ lâ ëu tưë quët àõnh sûå àưëi lêåp giûäa “giúái” vâ
“giúái tđnh”. Giúái khưng phẫi lâ “nhûäng àùåc àiïím, võ trđ vâ vai trô… trong cấc quan hïå xậ hưåi”,
mâ lâ cấc àùåc àiïím, võ trđ vâ vai trô vïì mùåt xậ hưåi”.
Khuën nghõ: Àõnh nghơa vïì giúái tẩi Àiïìu 5.1 ca Låt Bịnh àùèng giúái cêìn àûúåc
chónh sûãa àưíi hóåc lâm rộ àïí quy àõnh giúái àûúåc cêëu trc vïì mùåt xậ hưåi nhû sau: “Giúái
chó cấc àùåc àiïím, võ trđ vâ vai trô vïì mùåt xậ hưåi ca nam giúái hóåc ph nûä do giúái tđnh
ca ngûúâi àố”. Ta cố thïí sûã dng àõnh nghơa nïu trong Ch thđch söë hai trong Khuyïën
nghõ chung söë 25 cuãa CEDAW nhû sau: “Giúái àûúåc xấc àõnh lâ nhûäng lâ nghơa xậ hưåi
àûúåc trao cho nam giúái vâ ph nûä do cấc khấc biïåt vïì giúái tđnh sinh hổc”.
Chó sưë 4

84

Cấc vùn bẫn phấp låt cố giẫi quët khưng nhûäng sûå giao thoa giûäa cấc cú
súã phên biïåt àưëi xûã khấc vúái sûå phên biïåt àưëi xûã vïì giúái? (nhû nhûäng sûå
phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã sùỉc tưåc, tân têåt, tíi tấc, khuynh hûúáng tịnh dc)?

Trong cấc quy àõnh chung vïì bẫo àẫm bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã, cố thïí
nhêån thêëy ngoâi giúái tđnh hóåc giúái, phấp låt Viïåt Nam côn cưng nhêån nhiïìu cú súã phên biïåt
àưëi xûã khấc. Àố lâ dên tưåc, àõa võ/thânh phêìn/võ trđ xậ hưåi, tđn ngûúäng, tưn giấo, trịnh àưå vùn hoấ,
nghïì nghiïåp vâ hoân cẫnh gia àịnh. Danh mc nây chùỉc chùỉn sệ dâi hún nïëu chng ta bưí sung
cấc vùn bẫn phấp låt vïì ngûúâi cao tíi146, ngûúâi tân têåt147 vâ HIV/AIDS148. Tuy nhiïn, àiïìu cêìn
lûu lâ cấc cú súã phên biïåt àưëi xûã àố àûúåc xem lâ tấch biïåt vúái nhau vâ khưng phẫi bao giúâ
cng àûúåc phên tđch trong mưëi quan hïå chùåt chệ vúái nhau, thđ d nhû mùåc d phấp låt cố
nhûäng quy àõnh vïì ph nûä dên tưåc thiïíu sưë hay ph nûä úã cấc vng xa xưi hay miïìn ni149,
song Låt Bịnh àùèng giúái lẩi khưng cố cú chïë hay quy àõnh vïì nhûäng cấch thûác giẫi quët cấc
hịnh thûác thiïåt thôi khấc ngoâi giúái mưåt cấch àưìng thúâi vâ cố hïå thưëng.

146

Phấp lïånh Ngûúâi cao tíi sưë 23/2000/PL-UBTVQH10 ngây 28-4-2000.

147

Phấp lïånh Ngûúâi tân têåt sưë 06/1998/PL-UBTVQH10 ngây 30-07-1998.

148

Låt Phông, chưëng HIV/AIDS sưë 64/2006/QH11 ngây 29-6-2006.

149

Cấc àiïìu 7.5 vâ 17.3 ca Låt Bịnh àùèng giúái.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 cuãa CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Cêìn lûu tr cưåt cưët lội vïì khưng phên biïåt àưëi xûã ca Cưng ûúác CEDAW àậ u cêìu
khưng bỗ qua cấc cú súã phên biïåt àưëi xûã khấc. Trấi lẩi, nhûäng can thiïåp cêìn phẫi tđnh àïën hïët
cấc hịnh thûác thiïåt thôi àïí cố thïí giẫi quët chng mưåt cấch thđch húåp. Trong nhiïìu trûúâng húåp,
bõ phên biïåt àưëi xûã vị hai hóåc ba l do cú súã sệ nghiïm trổng hún phên biïåt àưëi xûã vị mưåt l
do cỳ sỳó. Bựỗng viùồc thỷõa nhờồn nhiùỡu cỳ sỳó lyỏ do phên biïåt àưëi xûã, sûå phên tđch vïì thiïåt thôi sệ
sêu hún vâ cấc vùn bẫn phấp låt sệ ph húåp hún vúái tịnh hịnh thûåc tïë, thđ d bựỗng viùồc cửng
nhờồn caó giỳỏi vaõ trũnh traồng bừ taõn têåt lâ cấc cú súã l do bõ phên biïåt àưëi xûã thị nhûäng vùn bẫn
phấp låt sệ cố khẫ nùng quy àõnh caác biïån phaáp can thiïåp phuâ húåp cho ph nûä tân têåt.
Khuën nghõ: Låt Bịnh àùèng giúái cêìn àûúåc bưí sung àïí cố quy àõnh thûâa nhêån mưëi

quan hïå liïn quan giûäa cấc cú súã l do phờn biùồt ửởi xỷó. Chuỏng tửi khuyùởn nghừ rựỗng
nhỷọng cỳ súã àậ àûúåc cưng nhêån vïì phên biïåt àưëi xûã cêìn gưìm cẫ tíi tấc, khuynh hûúáng
tịnh dc, tịnh trẩng tân têåt, hoân cẫnh kinh tïë, tịnh hịnh sûác khoễ (gưìm cẫ nhûäng ngûúâi
sưëng chung vúái HIV/AIDS vâ bõ bïånh lêy nhiïỵm qua àûúâng tịnh dc) cng cấc tịnh trẩng
khấc. Àïì xët lúâi vùn ca quy àõnh nây nhû sau: “Cấc cú súã l do phên biïåt àưëi xûã khấc
nhû dên tưåc, tưn giấo, tđn ngûúäng, tíi tấc, trịnh trẩng tân têåt, khuynh hûúáng tịnh dc,
àõa võ xậ hưåi, hoân cẫnh kinh tïë, tịnh trẩng sûác khoễ vâ cấc àõa võ, hoân cẫnh, tịnh trẩng
khấc cố thïí tùng nùång hânh vi phên biïåt àưëi xûã vâ phẫi àûúåc xem xết, xûã l trong mưëi
quan hïå chùåt chệ vúái phên biïåt àưëi xûã vïì giúái”. Cêìn àûa vâo thïm mưåt vùn bẫn hûúáng dêỵn
thi hânh Låt Bịnh àùèng giúái mưåt danh mc cấc vđ d vïì mưëi quan hïå giûäa nhûäng cú súã
l do àố àïí gip cho viïåc thûåc hiïån. Mưåt sưë thđ d lâ mưëi quan hïå giao thoa giûäa giúái vâ
tịnh trẩng tân têåt (àïì cêåp àïën nhu cêìu ca ph nûä tân têåt tấch biïåt vúái nam giúái bõ tân têåt),
giúái vâ tíi (àïì cêåp àïën nhu cêìu ca ph nûä cao tíi riïng biïåt vúái nam giúái cao tíi),
giúái vâ hoân cẫnh kinh tïë (àïì cêåp àïën ph nûä nghêo tấch biïåt vúái nam giúái nghêo)...
Cấc låt khấc cng cêìn phẫi cố nhûäng quy àõnh c thïí vïì khưng phên biïåt àưëi xûã
vị cú súã l do giúái. Thđ d cêìn cố quy àõnh bẫo àẫm rộ râng trong Phấp lïånh Ngûúâi cao
tíi, Phấp lïånh Ngûúâi tân têåt vâ Låt Phông, chưëng HIV/AIDS150... àïí phên biïåt àưëi xûã trïn
cú súã giúái àûúåc àûa vâo låt, lâ mưåt cấch àïí bẫo àẫm bịnh àùèng giúái khưng bõ bỗ qua
vâ trúã thânh mưåt bưå phêån ca viïåc ấp dng vâ giấm sất thûåc hiïån mưåt àẩo låt c thïí.
Cấc låt chûáa àûång nhûäng quy àõnh chung vïì bịnh àùèng phẫi nối rộ phên biïåt àưëi
xûã vị hai hóåc nhiïìu l do cố thïí lâm nghiïm trổng thïm hânh vi phên biïåt àưëi xûã vâ do
vêåy cêìn phẫi àûúåc cên nhùỉc khi ấp dng cấc låt àố trong mổi thúâi àiïím. Cng cêìn ban
hânh vùn bẫn hûúáng dêỵn thi hânh cấc låt nối trïn, trong àố àûa ra thđ d vïì nhûäng
trûúâng húåp mâ cấc cú súã l do phên biïåt àưëi xûã khấc cố quan hïå vúái cú súã l do giúái vâ
cấc cấch thûác xûã l àưëi vúái nhûäng trûúâng húåp àố.
Hy vổng nhûäng gúåi nây sệ dêỵn àïën viïåc múã ra nghiïn cûáu cưng nhêån thïm nhiïìu cú
súã l do phên biïåt àưëi xûã hún àïí tûâ àố àïì ra cấc can thiïåp ûáng phố thđch húåp.
Nhû vêåy, rộ râng cố sûå cêìn thiïët phẫi quy àõnh rộ vâ liïn tc vêën àïì bẫo àẫm bịnh àùèng
giúái vâ khưng phên biïåt àưëi xûã. Nïëu lâm àûúåc viïåc nây sệ tẩo àiïìu kiïån thån lúåi cho khêu thi
hânh vâ ấp dng Låt.

150

Låt Phông, chưëng HIV/AIDS.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn th CEDAW

85


CEDAW vâ Phấp låt:

Khuën nghõ: Ngoâi cẫi cấch phấp låt nhû àậ khuën nghõ, rộ râng àang cố nhu
cêìu vïì xêy dûång nùng lûåc, àùåc biïåt laâ cho nhûäng ngûúâi trûåc tiïëp thûåc hiïån, soẩn thẫo
vùn bẫn quy phẩm phấp låt àïí bẫo àẫm cẫ tinh thêìn vâ lúâi vùn ca Cưng ûúác CEDAW
àûúåc thïí hiïån rộ trong cấc bẫo àẫm chung vïì bịnh àùèng vâ khưng phên biïåt àưëi xûã.

V.1.3.2 Cêëm phên biïåt àưëi xûã
Chó sưë 5

Cố quy àõnh phấp låt khưng vïì viïåc cêëm rộ râng nẩn phên biïåt àưëi xûã giúái
do cấc cú quan cưng quìn gêy ra?

Chó sưë 6

Cố quy àõnh phấp låt cêëm phên biïåt àưëi xûã do cấ nhên, doanh nghiïåp vâ
tưí chûác gêy ra khưng?

Chó sưë 7

Cố nhûäng hịnh phẩt nâo hiïån cố cho cấc hânh àưång cưë hay khưng lâm gị
mâ dêỵn túái phên biïåt àưëi xûã khưng? Cố nhûäng hịnh phẩt nùång hún khưng
nïëu hânh vi phên biïåt àưëi xûã do viïn chûác nhâ nûúác gêy ra?

Cố mưåt sưë quy àõnh trong Hiïën phấp vâ cấc vùn bẫn låt cố thïí àûúåc ấp dng àïí bẫo
àẫm viïåc cêëm phên biïåt àưëi xûã àûúåc ấp dng vúái cẫ nhûäng ch thïí cưng vâ ch thïí tû.
Trûúác hïët Àiïìu 12 Hiïën phấp quy àõnh: “Cấc cú quan Nhâ nûúác, tưí chûác kinh tïë, tưí chûác
xậ hưåi, àún võ v trang nhên dên vâ mổi cưng dên phẫi nghiïm chónh chêëp hânh Hiïën phấp
vâ phấp låt, àêëu tranh phông ngûâa vâ chưëng cấc tưåi phẩm, cấc vi phẩm Hiïën phấp vâ phấp
låt. Mổi hânh àưång xêm phẩm lúåi đch ca Nhâ nûúác, quìn vâ lúåi đch húåp phấp ca têåp thïí
vâ ca cưng dên àïìu bõ xûã l theo phấp låt”. Hún nûäa Àiïìu 22 Hiïën phấp côn quy àõnh: “Cấc
cú súã sẫn xët, kinh doanh thåc mổi thânh phêìn kinh tïë phẫi thûåc hiïån àêìy à cấc nghơa v
àưëi vúái Nhâ nûúác...” Khi àổc Àiïìu 63 Hiïën phấp trong àố bẫo àẫm bịnh àùèng giúái vâ cêëm cấc
hânh vi phên biïåt àưëi xỷó vỳỏi phuồ nỷọ, thũ thờởy rựỗng haõng loaồt chuó thïí thåc khu vûåc cưng vâ khu
vûåc tû àïìu bõ cêëm phên biïåt àưëi xûã.
Thûá hai lâ Bưå låt Hịnh sûå tẩi Àiïìu 130 cng cố quy àõnh cêëm, àûúåc aáp duång àöëi vúái caác
caá nhên thuöåc khu vûåc cöng vâ khu vûåc tû. Àiïìu nây quy àõnh ngûúâi nâo dng v lûåc hóåc cố
hânh vi nghiïm trổng khấc cẫn trúã ph nûä tham gia cấc hoẩt àưång chđnh trõ, kinh tïë, khoa hổc,
vùn hoấ vâ xậ hưåi thị bõ phẩt cẫnh cấo, cẫi tẩo khưng giam giûä àïën mưåt nùm hóåc phẩt t tûâ
ba thấng àïën mưåt nùm. Viïåc Bưå låt Hịnh sûå chó quy àõnh cấ nhên lâ àiïìu hiïíu àûúåc vị phấp
nhên khưng phẫi lâ ch thïí ca trấch nhiïåm hịnh sûå, mâ cấ nhên àûáng sau ựỗng phaỏp nhờn
oỏ mỳỏi laõ ngỷỳõi phaói chừu traỏch nhiùồm hịnh sûå.

86

Thûá ba lâ Àiïìu 10 Låt Bịnh àùèng giúái quy àõnh cêëm phên biïåt àưëi xûã vâ cấc hânh vi vi
phẩm bịnh àùèng giúái. Bïn cẩnh àố, cấc àiïìu 40 vâ 41 côn quy àõnh c thïí vïì nhûäng hânh vi
vi phẩm Låt nây trong cấc lơnh vûåc c thïí, cố nhûäng nhốm àưëi tûúång ấp dng rưång bao gưìm:
“Cấc cú quan nhâ nûúác, tưí chûác chđnh trõ, tưí chûác chđnh trõ-xậ hưåi, tưí chûác chđnh trõ xậ hưåi-nghïì
nghiïåp, tưí chûác xậ hưåi, tưí chûác xậ hưåi-nghïì nghiïåp, tưí chûác kinh tïë, àún võ sûå nghiïåp, àún võ

vuä trang nhên dên, gia àịnh vâ cưng dên Viïåt Nam (sau àêy gổi lâ cú quan, tưí chûác, gia àịnh,
cấ nhên) ...”151.

151

Àiïìu 2.1.

Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 cuãa CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trùn cỳ sỳó quyùỡn vaõ giỳỏi qua lựng kủnh CEDAW

Bựỗng viïåc sûã dng thåt ngûä “àưëi tûúång” àậ tẩo ra sûå thiïëu rộ râng lâ liïåu hổ cố phẫi lâ
nhûäng ngûúâi th hûúãng hay lâ ngûúâi cố trấch nhiïåm trong mưëi quan hïå vúái Låt Bịnh àùèng giúái.
Tuy nhiïn, bẫn thên quy àõnh viïåc giẫi quët khiïëu nẩi, tưë cấo hânh vi vi phẩm quy àõnh ca
Låt Bịnh àùèng giúái àûúåc tiïën hânh theo quy àõnh ca Låt Khiïëu nẩi, tưë cấo sưë 09/1998/QH10
ngây 2-12-1998 cho thêëy rộ hún lâ ai laâ ngûúâi bõ cêëm vaâ do vêåy ngûúâi bõ hẩi cố thïí kiïån nhûäng
àưëi tûúång nâo. Låt Khiïëu nẩi vâ tưë cấo quy àõnh:
Àiïìu 1.
1. Cưng dên, cú quan, tưí chûác cố quìn khiïëu nẩi quët àõnh, hânh vi hânh chđnh ca
cấc cú quan hânh chđnh nhâ nûúác, ca ngûúâi cố thêím quìn trong cú quan hânh chđnh
nhâ nûúác khi coỏ cựn cỷỏ cho rựỗng quyùởt ừnh, haõnh vi àố lâ trấi phấp låt, xêm phẩm
quìn, lúåi đch húåp phấp ca mịnh. Cấn bưå, cưng chûác cố quìn khiïëu nẩi quët àõnh
k låt ca ngûúâi cố thêím quìn khi coỏ cựn cỷỏ cho rựỗng quyùởt ừnh oỏ laõ traỏi phấp låt,
xêm phẩm quìn lúåi húåp phấp ca mịnh.
2. Cưng dên cố quìn tưë cấo vúái cú quan, tưí chûác, cấ nhên cố thêím quìn vïì hânh vi
trấi phấp låt ca bêët k cú quan, tưí chûác, cấ nhên nâo gêy thiïåt hẩi hóåc àe dổa gêy
thiïåt hẩi lúåi đch ca Nhâ nûúác, quìn, lúåi đch húåp phấp ca cưng dên, cú quan, tưí chûác.”
Mưåt àiïìu rêët rộ tûâ nưåi dung ca Låt Bịnh àùèng giúái lâ cấc ch thïí thåc khu vûåc tû vâ
khu vûåc cưng àïìu bõ cêëm phên biïåt àưëi xûã vâ àïìu thåc àưëi tûúång ấp dng ca Låt.

Thûá tû lâ liïn quan àïën cấc hịnh thûác xûã l vi phẩm, Àiïìu 42 ca Låt Bịnh àùèng giúái quy àõnh:
Àiïìu 42. Cấc hịnh thûác xûã l vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái
1. Ngûúâi nâo cố hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái thị tu theo tđnh chêët, mûác
àưå vi phẩm mâ bõ xûã l k låt, xûã l hânh chđnh hóåc bõ truy cûáu trấch nhiïåm hịnh sûå.
2. Cú quan, tưí chûác, cấ nhên cố hânh vi vi phẩm phấp låt vïì bịnh àùèng giúái mâ gêy thiïåt
hẩi thị phẫi bưìi thûúâng theo quy àõnh ca phấp låt.
Àêy lâ nhûäng quy àõnh rêët chung vâ khưng quy àõnh c thïí vïì mûác xûã phẩt ấp dng àưëi
vúái cấc hânh vi vi phẩm. Khùỉc phc hẩn chïë nây, Chó thõ sưë 10/2007/Ct-TTG ngây 3-5-2007
ca Th tûúáng Chđnh ph vïì viïåc triïín khai thi hânh Låt Bịnh àùèng giúái u cêìu soẩn thẫo
mưåt nghõ àõnh quy àõnh vïì xûã phẩt hânh chđnh àưëi vúái cấc hânh vi vi phẩm bịnh àùèng giúái152.
Thûá nùm vïì bưìi thûúâng thiïåt hẩi, ngûúâi bõ vi phẩm cố thïí àôi bưìi thûúâng cùn cûá vâo cấc
àiïìu 604-612 ca Bưå låt Dên sûå. Cố nhûäng vùn bẫn låt quy àõnh c vïì cêëm phên biïåt àưëi xûã
(xem Phêìn V.1.3.1) vâ cấc chïë tâi àưëi vúái ngûúâi vi phẩm cấc quy àõnh àố, chùèng hẩn nhû Àiïìu
107 Låt Hưn nhên vâ gia àịnh, Àiïìu 192 Bưå låt Lao àưång. Trong cẫ Bưå låt Hịnh sûå153 vâ
Phấp lïånh Xûã l vi phẩm hânh chđnh sưë 29/2006/PL-UBTVQH11 ngây 02-7-2006154, lúåi dng
chûác v vâ quìn hẩn àûúåc coi lâ tịnh tiïët tùng nùång trấch nhiïåm hânh chđnh, do vêåy ngûúâi vi
phẩm phẫi chõu mûác xûã phẩt nùång hún.

152

Phêìn II.2.b.

153

Àiïìu 48.c.

154

Àiïìu 9.5 ca Phấp lïånh. Phấp lïånh nây àậ àûúåc sûãa àưíi, bưí sung trong cấc nùm 2007 vâ 2008.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp luêåt vaâ viïåc tuên thuã CEDAW

87


CEDAW vâ Phấp låt:

Khuën nghõ: Cêìn quy àõnh rộ chïë tâi àưëi vúái cấc hânh vi vi phẩm liïåt kï trong Luêåt
Bònh àùèng giúá mùåc duâ viïåc quy àõnh chïë tâi ngay trong Låt Bịnh àùèng giúái hóåc trong
vùn bẫn sûãa àưíi, bưí sung Låt nây lâ àiïìu cêìn lâm nhûng xin lûû thûåc tiïỵn lêåp phấp
tẩi Viïåt Nam. Xem Phêìn II.2.1.
Cêìn ban hânh câng súám câng tưët mưåt nghõ àõnh vïì xûã phẩt vi phẩm vïì bịnh àùèng
giúái, trong àố quy àõnh chïë tâi àưëi vúái cấc vi phẩm vïì bịnh àùèng giúái tûúng xûáng vúái tđnh
chêët, mûác àưå vi phẩm vâ do àố quy àõnh nhûäng hịnh thûác xûã phẩt ph húåp vúái tûâng
hânh vi vi phẩm, kïí cẫ quy àõnh vïì truy tưë hịnh sûå vâ hịnh phẩt khi cêìn thiïët. Nghõ àõnh
nây phẫi tiïëp tc khùèng àõnh lẩm dng chûác v, quìn hẩn lâ tịnh tiïët tùng nùång. Ngoâi
ra, cng cêìn cố mưåt quy àõnh c thïí viïån dêỵn àïën cấc àiïìu khoẫn vïì bưìi thûúâng thiïåt
hẩi ca nhûäng àiïìu 604-612 Bưå låt Dên sûå.
Nghõ àõnh nây cêìn quy àõnh c thïí ai phẫi chõu trấch nhiïåm hânh chđnh, dên sûå
hóåc hịnh sûå vïì haõnh vi vi phaồm nhựỗm baóo aóm sỷồ roọ raõng trong khêu ấp dng, cố tđnh
àïën Àiïìu 2 Cưng ûúác CEDAW, trong àố u cêìu cấc qëc gia cêëm nhûäng ch thïí cưng
vâ tû phên biïåt àưëi xûã (bêët kïí àố lâ cấ nhên, doanh nghiïåp hay tưí chûác).
Chó sưë 8

Cố quy àõnh phấp låt khưng vïì cêëm phên biïåt àưëi xûã giúái do ngûúâi nûúác
ngoâi vâ cấc thûåc thïí do ngûúâi nûúác ngoâi súã hûäu vâ/kiïím soất gêy ra?

Hiïån tẩi cng àang cố cấc quy àõnh vïì nghơa v ca ngûúâi nûúác ngoâi phẫi chêëp hânh
phấp låt Viïåt Nam, kïí cẫ cấc quy àõnh vïì cêëm phên biïåt àưëi xûã. Trûúác tiïn lâ Àiïìu 81 Hiïën
phấp quy àõnh: “Ngûúâi nûúác ngoâi cû tr úã Viïåt Nam phẫi tn theo Hiïën phấp vâ phấp låt

Viïåt Nam, àûúåc Nhâ nûúác bẫo hưå tđnh mẩng, tâi sẫn vâ cấc quìn lúåi chđnh àấng theo phấp
låt Viïåt Nam”.
Àiïìu 5 Bưå låt Hịnh sûå quy àõnh Bưå låt Hịnh sûå àûúåc ấp dng àưëi vúái têët cẫ cấc hânh
vi phẩm tưåi thûåc hiïån trïn lậnh thưí Viïåt Nam. Bưå låt Hịnh sûå cng quy àõnh trong trûúâng húåp
ngûúâi nûúác ngoâi phẩm tưåi trïn lậnh thưí Viïåt Nam thåc àưëi tûúång àûúåc hûúãng cấc quìn
miïỵn trûâ ngoẩi giao hóåc quìn ûu àậi vâ miïỵn trûâ vïì lậnh sûå theo phấp låt Viïåt Nam, theo
cấc àiïìu ûúác qëc tïë hóåc theo têåp quấn qëc tïë, thị vêën àïì trấch nhiïåm hịnh sûå ca hổ àûúåc
giẫi quët bựỗng con ỷỳõng ngoaồi giao. Bửồ luờồt Hũnh sỷồ taồi Àiïìu 6 cng quy àõnh cưng dên Viïåt
Nam phẩm tưåi úã ngoâi lậnh thưí Viïåt Nam cố thïí bõ truy cûáu trấch nhiïåm hịnh sûå tẩi Viïåt Nam.
Tûúng tûå nhû vêåy, ngûúâi nûúác ngoâi phẩm tưåi úã ngoâi lậnh thưí Viïåt Nam cố thïí bõ truy cûáu trấch
nhiïåm hịnh sûå theo quy àõnh ca àiïìu ûúác qëc tïë mâ Viïåt Nam lâ thânh viïn qëc gia.

88

Àiïìu 6.1.c Phấp lïånh Xûã l vi phẩm hânh chđnh quy àõnh: “Cấ nhên, tưí chûác nûúác ngoâi
cố hânh vi vi phẩm hânh chđnh trïn lậnh thưí, vng àùåc quìn kinh tïë hóåc thïìm lc àõa ca
nûúác Cưång hoâ xậ hưåi ch nghơa Viïåt Nam thị bõ xûã phẩt hânh chđnh theo quy àõnh ca phấp
låt Viïåt Nam, trûâ trûúâng húåp àiïìu ûúác qëc tïë mâ nûúác Cưång hoâ xậ hưåi ch nghơa Viïåt Nam
k kïët hóåc gia nhêåp cố quy àõnh khấc.”
Cấc låt khấc cng quy àõnh ngûúâi nûúác ngoâi cố nghơa v tn theo phấp låt Viïåt
Nam, trûâ trûúâng húåp àiïìu ûúác qëc tïë quy àõnh khấc. Thđ d Bưå låt Dên sûå taồi iùỡu 759 noỏi
rựỗng caỏc quy ừnh cuóa phaỏp luờồt dên sûå Viïåt Nam àûúåc ấp dng àưëi vúái quan hïå dên sûå “cố
ëu tưë nûúác ngoâi”, trûâ trûúâng húåp Bưå låt Dên sûå hóåc àiïìu ûúác qëc tïë mâ Viïåt Nam k kïët
hóåc gia nhêåp cố quy àõnh khấc. Låt Hưn nhên vâ gia àịnh cng quy àõnh lâ cấc quy àõnh ca
Nhûäng cưng viïåc chđnh àïí xoấ bỗ phên biïåt àưëi xûã vâ àẫm bẫo bịnh àùèng (Cấc àiïìu 1-3 cuãa CEDAW)


Nghiïn cûáu râ soất vùn bẫn phấp låt Viïåt Nam trïn cú súã quìn vâ giúái qua lùng kđnh CEDAW

Låt nây àûúåc ấp dng àưëi vúái quan hïå cố “ëu tưë nûúác ngoâi”. Låt cng quy àõnh trong quan

hïå hưn nhên vâ gia àịnh vúái cưng dên Viïåt Nam, ngûúâi nûúác ngoâi cố cấc quìn vâ nghơa v
nhû cưng dên Viïåt Nam, trûâ trûúâng húåp phấp låt cố quy àõnh khấc155.
Låt Bịnh àùèng giúái tẩi Àiïìu 2 quy àõnh vïì àưëi tûúång ấp dng gưìm: “Cú quan, tưí chûác
nûúác ngoâi, tưí chûác qëc tïë hoẩt àưång tẩi Viïåt Nam, cấ nhên nûúác ngoâi cû tr húåp phấp tẩi
Viïåt Nam.” Thåt ngûä “àưëi tûúång ấp dng” cng cố thïí gêy nhêìm lêỵn vị khưng rộ hổ lâ ngûúâi
th hûúãng hay ngûúâi cố trấch nhiïåm, cố khẫ nùng lâ ngûúâi vi phẩm, hay lâ cẫ hai loẩi àưëi tûúång
nây. Tuy nhiïn, cấc àiïìu 37 vâ 38 Låt Bịnh àùèng giúái viïån dêỵn àïën Låt Khiïëu nẩi tưë cấo cng
nhû phấp låt hânh chđnh vâ hịnh sûå. Cấc låt vûâa nối àiïìu chónh cẫ cấ nhên, cú quan, tưí chûác
nûúác ngoâi vi phẩm lâ àưëi tûúång ấp dng ca phấp låt Viïåt Nam.
Tuy nhiïn, nưåi dung ca Àiïìu 2.2 Låt Bịnh àùèng giúái khưng bao gưìm nhûäng cấ nhên
nûúác ngoâi cû tr bêët húåp phấp tẩi Viïåt Nam, cng nhû cấc tưí chûác nûúác ngoâi khưng hoẩt
àưång trïn lậnh thưí Viïåt Nam song lẩi thåc quìn tâi phấn ca Viïåt Nam. Mûác àưå trấch nhiïåm
ca nhûäng àưëi tûúång nây cng cêìn phẫi àûúåc quy àõnh c thïí. Rộ râng lâ hổ cng khưng àûúåc
phếp phên biïåt àưëi xûã trïn cú súã giúái.
Khuën nghõ: Thåt ngûä “àưëi tûúång ấp dng” tẩi Àiïìu 2 Låt Bịnh àùèng giúái cêìn
phẫi àûúåc lâm rộ. Ngoâi ra, têët cẫ cấc cú quan, tưí chûác, cấ nhên nûúác ngoâi àang thåc
quìn tâi phấn ca Viïåt Nam àïíu phẫi àûúåc àûa vâo àưëi tûúång ấp dng ca Låt Bịnh
àùèng giúái.
Vïì chïë tâi cng nhû thêím quìn xûã l vi phẩm ph thåc vâo tđnh chêët àố lâ hânh
vi vïì hịnh sûå, dên sûå hay hânh chđnh nïn Låt Bịnh àùèng giúái hóåc nghõ àõnh hûúáng dêỵn
thi hânh cêìn quy àõnh rộ ai bõ coi lâ ngûúâi cố khẫ nùng sệ phẩm tưåi, quy àõnh c thïí vïì
viïån dêỵn àïën cấc quy àõnh cố liïn quan ca cấc vùn bẫn phấp låt vïì xûã phẩt vi phẩm,
thđ d nhû Àiïìu 5 Bưå låt Hịnh sûå hóåc Àiïìu 6.1 Phấp lïånh Xûã l vi phẩm hânh chđnh.

V.1.3.3 Bẫo vïå phấp l àưëi vúái ph nûä
Chó sưë 9

Cố quìn àûúåc bưìi thûúâng khưng trong nhûäng trûúâng húåp bõ phên biïåt àưëi xûã?

Hiïën phấp quy àõnh quìn khiïëu nẩi, tưë cấo. Àiïìu 74 ca Hiïën phấp quy àõnh: “Cưng dên cố

quìn khiïëu nẩi, quìn tưë cấo vúái cú quan Nhâ nûúác cố thêím quìn vïì nhûäng viïåc lâm trấi
phấp låt ca cấc cú quan Nhâ nûúác, tưí chûác kinh tïë, tưí chûác xậ hưåi, àún võ v trang nhên dên
hóåc bêët cûá cấ nhên nâo. Ngûúâi bõ thiïåt hẩi cố quìn àûúåc bưìi thûúâng vïì vêåt chêët vâ phc hưìi
danh dûå”.
Thûá nhêët lâ quìn khiïëu nẩi àưëi vúái hânh vi phên biïåt àưëi xûã àûúåc quy àõnh c thïí trong
Låt Bịnh àùèng giúái. Àiïìu 37 Låt nây quy àõnh:
Àiïìu 37. Khiïëu nẩi vâ giẫi quët khiïëu nẩi
1. Cú quan, tưí chûác, cấc nhên cố quìn khiïëu nẩi quët àõnh, hânh vi ca cú quan, tửớ
chỷỏc, caỏ nhờn khaỏc khi coỏ cựn cỷỏ cho rựỗng quët àõnh, hânh vi àố vi phẩm phấp låt
vïì bịnh àùèng giúái, xêm phẩm àïën quìn, lúåi đch húåp phấp ca mịnh.
155

Àiïìu 7 vâ Àiïìu 100 Låt Hưn nhên vâ gia àịnh.

Àấnh giấ vùn bẫn phấp låt vâ viïåc tn thuã CEDAW

89