Giám sát sự lưu hành type vi rút và khảo sát yếu tố nguy cơ phát sinh dịch cúm gia cầm trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình

i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Giám sát sự lưu hành type vi rút và khảo sát yếu tố
nguy cơ phát sinh dịch cúm gia cầm trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình” là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, nằm trong khuôn khổ đề tài Khoa học và
Cơng nghệ tỉnh Quảng Bình năm 2017 do PGS - TS. Nguyễn Xuân Hòa làm chủ
nhiệm. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách
quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám
ơn, các thơng tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Quảng Bình, ngày 15 tháng 05 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Ngọc

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình thực hiện đề tài và hồn thành bản luận văn, tơi ln nhận
được sự giúp đỡ của nhiều tổ chức và cá nhân. Nhân dịp này tơi xin cảm ơn:
Ban Giám hiệu, Phịng Đào tạo sau Đại học, Khoa Chăn nuôi Thú y, Trường Đại
học Nông lâm Huế đã tạo điều kiện cho tôi được theo học chương trình đào tạo trình
độ Thạc sỹ tại trường.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo, TS Vũ Văn Hải, Khoa Chăn
nuôi Thú y, Trường Đại học Nông lâm Huế là người thầy hướng dẫn khoa học, trực
tiếp giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài và hồn thành luận văn.
Tập thể Lãnh đạo và cán bộ Chi cục Thú y Quảng Bình, Phân viện Thú y Nha

Trang, Đề tài khoa học và Cơng nghệ tỉnh Quảng Bình năm 2017 – 2018, nghiên cứu
sinh Phạm Hồng Kỳ đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tơi hồn thành đề tài nghiên
cứu của mình.
Đặc biệt, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn bên cạnh, động viên, giúp đỡ
tôi trong q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Mặc dù bản thân đã nổ lực, cố gắng, song do kiến thức và thời gian hạn chế nên
không tránh khỏi những tồn tại, thiếu sót. Vì vậy, kính mong tiếp tục nhận được sự
quan tâm, góp ý từ các thầy cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp cho các nội dung nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn!

Thừa Thiên Huế, tháng 05 năm 2018
Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


iii
TÓM TẮT LUẬN VĂN

Đề tài “Giám sát sự lưu hành type vi rút và khảo sát yếu tố nguy cơ phát sinh
dịch cúm gia cầm trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình” được thực
hiện từ tháng 7 năm 2017 đến tháng 2 năm 2018. 100 hộ nuôi gia cầm tại 5 xã trên địa
bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình được điều tra phỏng vấn trực tiếp bằng phiếu
điều tra. Các yếu tố nguy cơ làm phát sinh và lây lan dịch cúm gia cầm gồm: Không tiêm
vắc xin phòng bệnh cho đàn gia cầm (OR = 11,15); tập quán giết mổ gia cầm sống tại gia
đình (OR = 25,67); nuôi gia cầm tiếp xúc với chim trời (OR = 7,5); Tập quán nuôi ghép
nhiều gia cầm với nhau (OR = 11,07); Tập quán sử dụng nước ao hồ (OR =7,36).
Với mục đích giám sát sự lưu hành vi rút cúm A , từ tháng 7 năm 2017 đến tháng 2

năm 2018 trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. 72 mẫu swab gộp của gà và
vịt đã được thu thập. Sự có mặt của vi rút cúm được phát hiện bằng phương pháp Real
time RT - PCR. Kết quả xác định được 21 mẫu dương tính với vi rút cúm type A, cụ thể
như sau: Tại chợ Võ Xá, qua 8 lần lấy mẫu với tổng số 32 mẫu giám sát, có 13/32
mẫu dương tính với gen M (tỷ lệ 40,625 %). Tiếp tục xét nghiệm 13 mẫu dương tính
gen M để xác định subtyp H, thấy 1 mẫu dương tính với subtyp H5. Xét nghiệm mẫu
này để xác định subtyp N1 và N6 phát hiện thấy 1 mẫu dương tính với subtype N6
(3,125%). Như vậy có sự lưu hành vi rút cúm A/H5N6 với tỷ lệ 3,125% trên địa bàn
nghiên cứu.
Giám sát tại đàn chỉ báo : Qua 8 lần lấy mẫu với tổng số 40 mẫu giám sát, có 8/40
mẫu dương tính với gen M (tỷ lệ 20%). Khơng có mẫu nào dương tính với subtyp H5 và
H7. Như vậy, khơng có sự lưu hành cúm A/H5N6 tại hộ chăn nuôi trong thời điểm giám
sát.
Mẫu dương tính với vi rút cúm A/H5N6 tại chợ Võ Xá, Quảng Ninh, được tiến
hành giải trình tự gen tại cơng ty 1st Base, Singapo. Quy trình được thực hiện bằng
phương pháp Sanger dideoxy sequencing. Kết quả giải trình tự được trích xuất dưới
dạng mặc định (*ab1) được đọc bằng phần mềm Bioedit như sau:
Đánh giá bằng thuật toán Blast trên GenBank (NCBI), Trình tự gen H5 của
chủng phân lập được tại huyện Quảng Ninh có mức tương đồng cao nhất (nhận dạng
dể nhất) với các chủng H5 đã tìm thấy, hiển thị màu đỏ tương ứng mức điểm >200.
Trình tự điểm phân cắt của chủng phân lập được có chứa chuỗi aminoacid
RERRRKR/GLF tại các vùng phân cắt trong phân tử HA, Giống với trình tự điểm
phân cắt của các chủng độc lực cao do tổ chức OIE công bố năm 2017. (Motiff
cleavage site hpaiv h5 RERRRKR/GLF,OIE, 2017). Từ đó có thể kết luận chủng phân
lập được tại Quảng Ninh có độc lực cao.
Vẫn cịn chủng H5N6 lưu hành trên đàn gia cầm cho thấy nguy cơ phát dịch cịn
tiềm ẩn do đó cần tăng cường cơng tác giám sát chủ động, đặc biệt hàng năm cần xây
dựng kế hoạch lấy mẫu để xác định sự lưu hành vi rút cúm gia cầm nhằm cảnh báo sớm
và chuẩn bị đầy đủ các điều kiện để sẵn sàng ứng phó với dịch cúm gia cầm độc lực cao.

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


iv
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................ iii
MỤC LỤC .................................................................................................................. iv
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................viii
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. Đặt vấn đề................................................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn .................................................................................. 2
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................................... 3
1.1. Khái niệm cúm gia cầm......................................................................................... 3
1.2. Lịch sử bệnh cúm gia cầm..................................................................................... 3
1.3. Tình hình bệnh cúm gia cầm trên thế giới và Việt Nam ......................................... 4
1.3.1. Tình hình bệnh cúm gia cầm trên thế giới .......................................................... 4
1.3.2. Tình hình bệnh cúm gia cầm ở Việt Nam ........................................................... 6
1.3.3. Tình hình bệnh cúm gia cầm ở Quảng Bình. .................................................... 15
1.3.4. Tình hình dịch cúm gia cầm tại huyện Quảng Ninh. ......................................... 16
1.4. Vi rút học bệnh cúm gia cầm............................................................................... 17
1.4.1. Cấu trúc của vi rút cúm gia cầm ....................................................................... 17
1.4.2. Đặc điểm cấu trúc hệ gence cúm gia cầm ......................................................... 19
1.4.3. Đặc điểm kháng nguyên - miễn dịch ................................................................ 21
1.4.4. Độc lực của vi rút............................................................................................. 24
1.4.5. Cơ chế xâm nhập, nhân lên và gây bệnh của vi rút ........................................... 25

1.4.6. Sức đề kháng của vi rút .................................................................................... 26
1.5. Truyền nhiễm học ............................................................................................... 27
1.5.1. Động vật cảm nhiễm ........................................................................................ 27

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


v
1.5.2. Con đường truyền lây....................................................................................... 28
1.5.3. Mùa phát bệnh ................................................................................................. 28
1.6. Triệu chứng và bệnh tích ..................................................................................... 28
1.6.1. Triệu chứng...................................................................................................... 28
1.6.2. Bệnh tích .......................................................................................................... 29
1.7. Các phương pháp chẩn đốn ............................................................................... 30
1.7.1. Chẩn đoán dịch tễ học ...................................................................................... 30
1.7.2. Chẩn đoán lâm sàng ......................................................................................... 30
1.7.3. Chẩn đoán vi rút học ........................................................................................ 30
1.7.4. Chẩn đốn huyết thanh học .............................................................................. 30
1.8. Phịng bệnh ......................................................................................................... 31
1.8.1. Phòng bệnh bằng vệ sinh .................................................................................. 31
1.9. Hiểu biết về kỹ thuật Realtime RT-PCR.............................................................. 32
1.9.1. Thế nào là phản ứng Realtime RT-PCR ........................................................... 32
1.9.2. Cơ chế hoạt động của Real time PCR sử dụng Taqman probe làm chất phát
huỳnh quang .............................................................................................................. 32
Chương 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN ..................................... 34
2.1. Đối tượng, phạm vi và nội dung nghiên cứu của đề tài ....................................... 34
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 34
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 34
2.1.3. Nội dung .......................................................................................................... 34
2.2. Bố trí thí nghiệm ................................................................................................. 34

2.3. Vật liệu nghiên cứu ............................................................................................. 35
2.3.1. Mẫu vật: ........................................................................................................... 35
2.3.2. Nguyên liệu...................................................................................................... 35
2.4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 37
2.4.1. Phương pháp lấy mẫu ....................................................................................... 37
2.4.2. Phương pháp xét nghiệm. ................................................................................. 37
2.5. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................................... 42

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


vi
Chương 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .................................................................. 43
3.1. Tình hình chăn ni gia cầm tại huyện Quảng Ninh. ........................................... 43
3.1.1. Tổng đàn gia cầm ở Huyện Quảng Ninh từ năm 2012- 2017. ........................... 43
3.1.2. Kết quả đánh giá tình hình chăn ni gia cầm trên địa bàn một số xã thuộc tỉnh
Quảng Bình qua phiếu điều tra................................................................................... 44
3.2. Tình hình dịch bệnh cúm gia cầm trên địa bàn một số xã thuộc huyện Quảng Ninh
qua phiếu điều tra. ..................................................................................................... 47
3.3. Phân tích một số yếu tố nguy cơ làm phát sinh và lây lan bệnh Cúm gia cầm tại
huyện Quảng Ninh. .................................................................................................... 48
3.3.1. Tỷ lệ tiêm phòng .............................................................................................. 48
3.3.2. Tập quán giết mổ gia cầm trong khu vực chăn nuôi.......................................... 49
3.3.3. Yếu tố tự nhiên ................................................................................................ 50
3.3.4. Nuôi ghép nhiều gia cầm với nhau ................................................................... 50
3.3.5. Nguồn nước ..................................................................................................... 51
3.4. Giám sát sự lưu hành vi rút cúm gia cầm tại huyện Quảng Ninh. ........................ 52
3.4.1. Kết quả giám sát vi rút cúm gia cầm tại chợ theo thời gian............................... 52
3.4.2. Lấy mẫu giám sát lưu hành vi rút cúm gia cầm tại đàn chỉ báo. ........................ 54
3.4.3. Kết quả giám sát lưu hành vi rút cúm gia cầm tại chợ và hộ chăn nuôi (đàn chỉ

báo). .......................................................................................................................... 57
3.4.4. Kết quả giám sát lưu hành vi rút cúm gia cầm trên gà và vịt trong thời gian
nghiên cứu ................................................................................................................. 58
3.5. Kết quả giải trình tự Gen HA chủng H5N6 phân lập được tại huyện Quảng Ninh59
3.5.1. Đánh giá kết quả thực hiện giải trình tự ............................................................ 59
3.5.2. Phân tích trình tự amino acid (do gen H5 quy định) của chủng phân lập tại
Quảng Ninh, Quảng Bình........................................................................................... 63
Chương 4: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ...................................................................... 64
4.1. KẾT LUẬN ........................................................................................................ 64
4.2. ĐỀ NGHỊ............................................................................................................ 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 65
PHỤ LỤC .................................................................................................................. 68

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

AI

:

Avian Influenza

BNN và PTNT

:

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

CGC

:

Cúm gia cầm

Ct

:

Cycle of threshold

DNA

:

Deoxyribonucleic acid

ELISA

:

Emzyme Linked Immunosozbent Assay

FAO

:

Food and Agriculture Organization of the United Nations

HA

:

Haemagglutination test

HEF

:

Hemagglutinin Esterase Fusion

HI

:

Haemagglutination inhibitory test

HPAI

:

Highly Pathogenic Avian Influenza

IVPI

:

Intravenous Pathogenicity Index

KN - KT

:

Kháng nguyên – kháng thể

LPAI

:

Low Pathogenic Avian Influenza

MA

:

Matrix

NA

:

Neuraminidase

NEP

:

Nuclear export protein

NP

:

Nucleoprotein

OIE

:

Organnisation international des epizooties

PBS

:

phosphate buffered saline

QCVN

:

Quy chuẩn Việt Nam

RNA

:

Ribonucleic acid

RNP

:

Ribonucleoprotein

RR

:

Relative Rick

RT-PCR

:

Reverse Transcription-Polymerase Chain Reaction

WHO

:

World Health Organization

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


viii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Tình hình dịch CGC từ năm 2015 - 2017 ..................................................... 7
Bảng 1.2: Các tỉnh, thành phố có dịch CGC năm 2017 .............................................. 13
Bảng 1.3: Bảng phân bố các típ vi rút CGC lưu hành tại các địa phương năm 2017 ... 14
Bảng 1.4. Tình hình dịch bệnh cúm gia cầm từ năm 2012 - 2017 ............................... 17
Bảng 2.1. Cặp mồi phát hiện vi rút Cúm gia cầm ....................................................... 36
Bảng 2.2. Thành phần của master mix ....................................................................... 39
Bảng 2.3. Chu trình luân nhiệt của phản ứng real time RT-PCR ................................ 40
Bảng 3.1.Tổng đàn gia cầm từ năm 2012 – 2017. ...................................................... 43
Bảng 3.2. Cơ cấu chăn nuôi gia cầm, thủy cầm ở các hộ điều tra ............................... 44
Bảng 3.3. Phương thức chăn nuôi gia cầm ................................................................. 45
Bảng 3.4. Tình hình vệ sinh chuồng trại..................................................................... 46
Bảng 3.5. Xử lý chất thải chăn nuôi ........................................................................... 46
Bảng 3.6. Tỷ lệ tiêm phịng Cúm gia cầm .................................................................. 47
Bảng 3.7. Tình hình dịch cúm gia cầm từ năm 2012- 2017 ........................................ 47
Bảng 3.8. Kết quả phân tích yếu tố nguy cơ khơng tiêm vắc xin phịng bệnh cúm...... 49
Bảng 3.9. Kết quả phân tích yếu tố nguy cơ giết mổ gia cầm tại khu vực chăn nuôi ... 50
Bảng 3.10. Kết quả phân tích nguy cơ tiếp xúc chim trời ........................................... 50
Bảng 3.11. Kết quả phân tích về yếu tố nguy cơ nuôi chung lứa ................................ 51
Bảng 3.12. Kết quả phân tích về yếu tố nguy cơ nguồn nước ..................................... 51
Bảng 3.13. Kết quả giám sát vi rút cúm gia cầm tại chợ theo thời gian ...................... 52
Bảng 3.14. Kết quả giám sát vi rút cúm gia cầm tại đàn chỉ báo theo thời gian .......... 55
Bảng 3.15. Kết quả giám sát vi rút cúm gia cầm tại đàn chỉ báo và chợ ..................... 57
Bảng 3.16. Kết quả giám sát vi rút cúm gia cầm trên gà và vịt ................................... 58
Bảng 3.17. Đặc tính amino acid của hemaglutinin (HA) của chủng phân lập được tại
Quảng Ninh năm 2017 ............................................................................................... 63

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma

ix
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Hình thái và cấu trúc vi rút cúm gia cầm .................................................... 18
Hình 1.2. Các hệ gen vi rút cúm ................................................................................ 19
Hình 1.3. Mơ hình cơ chế xâm nhiễm và nhân lên vi rút cúm A ở tế bào chủ ............. 26
Hình 1.4. Mối quan hệ lây nhiễm và thích ứng các lồi vật chủ của vi rút cúm A...... 27
Hình 1.5. Cơ chế phát huỳnh quang của Taqman probe ............................................. 33
Hình 3.1. Biểu đồ diễn biến tổng đàn gia cầm giai đoạn 2012-2017 ........................... 44
Hình 3.2. biến động lưu hành vi rút cúm tại chợ Võ Xá ............................................. 54
Hình 3.3. Biến động lưu hành vi rút tại đàn chỉ báo theo thời gian ............................. 56
Hình 3.4. Tỷ lệ lưu hành vi rút cúm tại đàn chỉ báo và chợ ........................................ 58
Hình 3.5. Tỷ lệ lưu hành vi rút cúm trên gà và vịt ...................................................... 59
Hình 3.6. Giản đồ giải trình tự tự động đoạn Gen H5 với primer Forward của chủng
LC376800 .................................................................................................................. 60
Hình 3.7. Giản đồ giải trình tự tự động đoạn Gen H5 với primer Reverse của chủng
LC376800 .................................................................................................................. 60
Hình 3.8. Đánh giá điểm sequence gen HA chủng LC376800 bằng Blast ................. 62

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


1
MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề
Ngày nay, bệnh cúm gia cầm đã và đang xảy ra khắp nơi trên thế giới, gây thiệt
hại nặng nề về mặt kinh tế, chính trị và xã hội cho nhiều quốc gia. Do đó nó là mối lo
ngại của tồn cầu.
Cúm gia cầm có tên khoa học là Avian Influenza, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính

gây ra bởi vi rút cúm typ A thuộc họ Orthomyxoviridea. Vi rút cúm typA được chia
thành các subtyp khác nhau tùy thuộc vào kháng nguyên bề mặt của chúng là
Haemagglutinin (HA) và Neuraminidase (NA). Nhóm vi rút cúm A có 16 subtype HA
(từ H1 đến H16) và 9 subtyp NA (từ N1 đến N9). Sự tổ hợp giữa các subtype HA và
NA sẽ tạo ra nhiều subtyp khác nhau. Mặt khác, vi rút cúm A có đặc tính quan trọng là
dễ dàng đột biến trong gen/hệ gen (đặc biệt ở gen NA và HA) hoặc trao đổi các gen
với nhau, trong quá trình xâm nhiễm và tồn tại lây truyền giữa các loài vật chủ, dẫn
đến việc tạo nên nhiều subtyp có độc tính và khả năng gây bệnh khác nhau. (De Wit
Fouchier, 2008; Murphy, Webster, 1996; Ito et al., 1998).
Bệnh cúm gia cầm được tổ chức Thú y thế giới (OIE) xếp vào danh mục bảng A các
bệnh truyền nhiễm nguy hiểm của động vật. Tại nước ta, bệnh cúm gia cầm nằm trong
danh mục các bệnh động vật trên cạn phải công bố dịch; Danh mục các bệnh truyền
lây giữa động vật và người; Danh mục bệnh động vật cấm giết mổ, chữa bệnh; Danh
mục các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm phải áp dụng biện pháp phịng bệnh bắt buộc
bằng vắc xin cho động vật ni và Danh mục các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm phải
áp dụng biện pháp giám sát định kỳ. Từ khi dịch xuất hiện đến nay đã có 75 quốc gia
và vùng lãnh thổ thế giới xuất hiện dịch khiến hàng trăm triệu gia cầm ốm chết, phải
tiêu hủy và đã có 844 người mắc bệnh, tử vong 449 người tại 16 quốc gia, diễn biến
dịch ngày càng phức tạp.
Ở Việt Nam dịch cúm gia cầm H5N1 lần đầu tiên xuất hiện vào cuối năm 2003,
bệnh lây lan một cách nhanh chóng với nhiều ổ dịch xuất hiện trong cùng thời điểm tại
nhiều địa điểm từ các tỉnh miền Bắc đến miền Trung, Tây Ngun và các tỉnh phía
Nam. Chính vì thế, chỉ trong 2 tháng, đến 27/02/2004 dịch đã làm cho gia cầm của
2.574 xã/phường thuộc 381 huyện/thị trấn của 51 tỉnh/thành phố của Việt Nam bị mắc
bệnh. Tổng số gia cầm bị chết do bệnh và bị tiêu hủy hơn 43,9 triệu con và thủy cầm là
13,5 triệu con. Ngoài ra cịn có 14,76 triệu con chim cút và các loại chim khác bị chết
và tiêu hủy (Nguyễn Tuấn Anh, 2006). Năm 2014, tại Việt Nam vi rút cúm A/H5N6 lần
đầu tiên được phát hiện tại tỉnh Lạng Sơn, Hà Tĩnh và cho đến nay vi rút cúm A/H5N6
đang được tiếp tục phát hiện tại nhiều tỉnh trên cả nước như Quảng Ninh, Hải Phòng,
Nghệ An, Quảng Trị, Quảng Ngãi. Trong khi đó, vi rút cúm A/H7N9 đã xuất hiện tại

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


2
nước láng giềng Trung Quốc và một số nước khác như Hồng Kông, Malaysia, Đài Loan,
Canada làm 683 người bị nhiễm bệnh. Tại Việt Nam tuy chưa xuất hiện chủng vi rút
H7N9 nhưng nguy cơ bị xâm nhiễm là rất cao do nước ta có chung đường biên giới với
Trung Quốc, việc giao thương đi lại, làm ăn buôn bán giữa hai nước là rất lớn. Cùng với
đó do sự biến đổi khí hậu và bùng phát dịch cúm gia cầm ở Bắc Trung Bộ, đặc biệt là hai
tỉnh giáp ranh Hà Tĩnh và Quảng Trị là những điểm nóng về cúm gia cầm sẽ làm tăng
nguy cơ lây lan do vận chuyển. Do đó khả năng tăng nguy cơ lây lan vào tỉnh ta là điều
khó tránh khỏi.Tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình các cơ sở chăn ni gia cầm
thường nhỏ lẻ, không áp dụng hoặc áp dụng khơng đầy đủ các biện pháp an tồn sinh học.
Chăn ni gia cầm phần lớn theo hình thức thả rơng trên đồng hoặc vườn, tự phát dẫn đến
làm nguy cơ bùng phát dịch tại địa phương là rất cao. Do đó, với tình hình diễn biến phức
tạp của bệnh cúm gia cầm hiện nay trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tôi thực hiện đề tài:
“Giám sát sự lưu hành type vi rút và khảo sát yếu tố nguy cơ phát sinh dịch cúm gia
cầm trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
+ Điều tra tình hình dịch Cúm gia cầm tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình
thơng qua phiếu điều tra để nắm tình hình dịch bệnh nhằm có biện pháp phịng chống
thích hợp.
+ Phát hiện sự lưu hành vi rút cúm gia cầm tại chợ và các hộ dân nuôi gia cầm ở
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình và các yếu tố nguy cơ dẫn đến dịch bệnh cúm gia
cầm trên địa bàn huyện Quảng Ninh để từ đó giúp các ban, ngành của địa phương có cái
nhìn tổng quan về sự thay đổi tỷ lệ lưu hành các chủng nhằm cảnh báo sớm dịch cúm gia
cầm và thiết lập hệ thống dự báo và phòng, chống chủ động hiệu quả dịch bệnh do vi
rút cúm gia cầm.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

3.1. Ý nghĩa khoa học
Đề tài sẽ giúp cho học viên chủ động trong công tác nghiên cứu khoa học đồng
thời tiếp cận với phương pháp phân tích hiện đại chẩn đoán vi rút cúm gia cầm (RTPCR)
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu góp phần đánh giá được sự lưu hành của vi rút trong tự
nhiên giúp cho cơng tác dự báo dự phịng trước khi dịch xảy ra.

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


3
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Khái niệm cúm gia cầm
Cúm gia cầm (Avian Influenza, AI) là bệnh truyền nhiễm cấp tính của gia cầm,
do nhóm vi rút cúm A, thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra. Đây là nhóm vi rút có biên
độ chủ rộng, được phân chia thành nhiều phân typ khác nhau dựa trên hai kháng
nguyên bề mặt capsid của hạt vi rút là HA và NA (De Wit và Fouchier, 2008).
Nhóm vi rút cúm A có 16 phân typ HA (từ H1 đến H16) và 9 phân typ NA (từ
N1 đến N9), và sự tái tổ hợp (reassortment) giữa các phân typ HA và NA, về mặt lý
thuyết, sẽ tạo ra nhiều phân typ khác nhau về độc tính và khả năng gây bệnh. Mặt
khác, vi rút cúm A có đặc tính quan trọng là dễ dàng đột biến trong gen/hệ gen (đặc
biệt ở gen NA và HA), hoặc trao đổi các gen kháng nguyên với nhau, trong quá trình
xâm nhiễm và tồn tại lây truyền giữa các loài vật chủ. Họ Orthomyxoviridae đã được
phát hiện bao gồm 4 nhóm vi rút, đó là: nhóm vi rút cúm A (Influenza A); nhóm vi rút
cúm B (Influenza B); nhóm vi rút cúm C (Influenza C) và nhóm Thogotovirus. Các
nhóm vi rút khác nhau bởi các kháng nguyên bề mặt capsid, ở vi rút cúm A và B là
Hemagglutinin (HA), ở vi rút cúm C là Hemagglutinin Esterase Fusion (HEF), và ở
Thogotovirus là Glycoprotein (GP) (Murphy và Webster, 1996; Ito et al., 1998).
1.2. Lịch sử bệnh cúm gia cầm.

Lần đầu tiên dịch Cúm được mô tả vào năm 412 trước cơng ngun bởi nhà khoa
học có tên là Hyppocrates. Tuy nhiên, mãi đến năm 1580 mới bắt đầu bùng phát thành
dịch. Đây được coi là trận dịch cúm đầu tiên mà con người biết tới. Dịch bắt nguồn từ
châu Á lan sang châu Phi và tấn công vào châu Âu. Dịch cúm đã lây lan mạnh tới mức
dẫn đến sự ra đời của từ chỉ dịch cúm “influenza”, bắt nguồn từ cụm từ tiếng Italy
“influenza del freddo”, có nghĩa là “ảnh hưởng của cảm lạnh” và làm chết 8.000 người
tại thành Rome, Italy. Đến năm 1901, Centanni và Savonuzzi đã xác định được căn
nguyên gây bệnh là vi rút siêu nhỏ hơn cả vi khuẩn (vì nó có thể chui qua cả màng lọc
vi khuẩn), nhưng mãi tới năm 1955, Schater đã xác định được vi rút gây bệnh thuộc
nhóm vi rút Cúm typ A với kháng nguyên bề mặt là H và N. Tác giả đã nghiên cứu từ
hai chủng vi rút Cúm H7N1 và H7N7 phân lập được từ gà, gà tây và chim hoang ở
Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Châu Phi, Trung Cận Đông... (Lê Văn Năm, 2004). Chủng vi rút
cúm A/H5N1 được phát hiện lần đầu tiên gây bệnh dịch trên gà tại Scotland vào năm
1959. Có thể gọi cúm A/H5N1 phân lập năm 1959 tại Scotland là vi rút cúm A/H5N1
cổ điển (danh pháp: A-Ck-Scotland-(59)(H5N1) (số đăng ký: X07869).Năm 1963, vi
rút cúm typ A được phân lập từ gà tây ở Bắc Mỹ do loài thuỷ cầm di trú dẫn nhập vi rút
vào đàn gà. Cuối thập kỷ 60, phân typ H1N1 thấy ở lợn và có liên quan tới sự tái tổ hợp
gen của vi rút Cúm gia cầm.

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


4
1.3. Tình hình bệnh cúm gia cầm trên thế giới và Việt Nam
1.3.1. Tình hình bệnh cúm gia cầm trên thế giới
Trên 80% gia cầm ở các nước Đông Nam Á và 60% gia cầm ở Trung Quốc được
nuôi theo phương thức lạc hậu, hay phương thức thả rông. Hơn 100 triệu gia cầm bị
tiêu hủy ở những nước có dịch, những cố gắng này đã không ngăn cản được sự lan
truyền dịch bệnh H5N1 độc lực cao ở chính những nước đó và cả các nước khác.
Ngồi gia cầm ni, vi rút cúm A/H5N1 cịn được phân lập ở chim di cư, vịt,

ngan, thiên nga và các loại chim hoang dã khác. Số ổ dịch cúm A/H5N1 xảy ra trên thế
giới tăng lên không ngừng từ giữa năm 2008 cho đến giữa năm 2011, nhưng đã dần
dần giảm xuống thời gian sau đó đã trở thành dịch bệnh địa phương tại nhiều nước trên
thế giới trong đó có Việt Nam (OIE, 2016).
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây trên thế giới nhiều loại nhiều dịch bệnh cúm
gia cầm mới xuất hiện như H7N9, H5N6, H5N2, H5N8 điều này khiến diễn biến càng
trở nên khó lường và cơng tác phịng, chống dịch bệnh gặp nhiều khó khăn
1.3.1.1. Dịch cúm A/H5N1
Sự di trú của các loài chim, dã cầm mang mầm bệnh đã phân tán đi khắp các
vùng trên các châu lục làm cho dịch cúm gia cầm xảy ra trong những năm trên phạm
vi khắp toàn cầu.
Vào năm 1971 bệnh được mô tả kỹ qua đợt dịch cúm khá lớn trên gà tây ở Mỹ.
Các năm tiếp theo bệnh được phát hiện ở Nam Mỹ, Bắc Mỹ, Nam Phi. Năm 1977 đã
phát hiện dịch trên gà tây do chủng H7N7 gây ra tại Minesota. Đặc biệt năm 1983 1984 ở Mỹ, dịch cúm gia cầm do chủng H5N2 ở bang Pennsylvania, Virginia, New
Jersey làm chết và tiêu hủy hơn 19 triệu con gà. Cũng trong thời gian này tại Ireland
người ta phải tiêu hủy 270.000 con vịt, tuy khơng có triệu chứng lâm sàng nhưng đã
phân lập được vi rút H5N8 và bệnh được loại trừ một cách nhanh chóng. (Phạm Sỹ
Lăng, 2004).
Dịch cúm gia cầm xảy ra giữa năm 2003 tại Đông Nam Á là dịch cúm gia cầm
lớn nhất và nghiêm trọng nhất. Tác nhân gây bệnh là vi rút cúm A/H5N1, tiêu hủy
khoảng 150 triệu con chim và gia cầm. Hiện nay, vi rút H5N1 được xem là tác nhân
gây dịch tại Indonesia, Việt Nam, Cămpuchia, Trung Quốc, Thái Lan, Lào và một số
nước khác.
Dịch cúm gia cầm ngày càng lan rộng. Tại Thái Lan, đợt dịch thứ nhất kéo dài từ
ngày 23/01/2004 đến giữa tháng 03/2004, tiêu hủy 30 triệu con. Đợt dịch thứ hai xuất hiện
từ ngày 03/07/2004 đến 14/02/2005. Ở Indonesia dịch xuất hiện đợt dịch thứ hai vào ngày
23/03/2005. Tháng 02/2004 một số nước đã tuyên bố khống chế được dịch, nhưng một số
nước dịch lại tái phát dịch lần 2 như Thái Lan, Campuchia, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma

5
Nam. Có thể nói đây là lần đầu tiên trong lịch sử bệnh cúm gia cầm xảy ra nhanh trên diện
rộng với diễn biến khá phức tạp.
Năm 2017 dịch cúm gia cầm A/ H5N1 xảy ra tại Băng-la-đét, cam-phu-chia, Ca-mêrun, pháp, ấn Độ, Iran, Lào, Li-bi, Ma-lai-xi-a, My-an-ma, Ne-pan, Niger,Tô - gô.(Cục
thú y, 2017)
1.3.1.2. Dịch cúm A/H5N6
Bộ Y tế cho biết ca nhiễm cúm A/H5N6 làm một bệnh nhân 49 tuổi ở tỉnh Tứ
Xuyên - Trung Quốc tử vong được phát hiện vào tháng 4/2014. Đây cũng là bệnh nhân
đầu tiên trên thế giới nhiễm cúm A/H5N6.
Ngày 3/5/2014, phịng thí nghiệm tham khảo Cúm gia cầm quốc gia Trung Quốc đã
xác định đây là chủng vi rút H5N6, 1.338 con gia cầm đã bị tiêu hủy và gà ở các khu vực
gần đó đang được giám sát, song lực lượng chức năng chưa phát hiện điều gì bất thường.
Giới chuyên gia coi đây là một trường hợp đặc biệt và nguy cơ lây nhiễm từ người sang
người rất thấp vì đến nay, trong số những người tiếp xúc gần gũi với bệnh nhân tử vong
chưa có ai xuất hiện triệu chứng bệnh.
Mặc dù toàn bộ gà ở Trung Quốc Đại Lục sẽ được tiêm phòng vắc xin H5N1, nhưng
gen H5 trong chủng vi rút H5N6 này có thế rất khác so với gen H5 của loại vaccine
phịng vi rút H5N1.Vì vậy vẫn có thể bùng phát dịch.
Trong năm 2015 dịch cúm A/H5N6 đã xảy ra tại Trung Quốc, Hồng Kông
(Trung Quốc), Lào.
Trong năm 2017 dịch cúm A/H5N6 đã xảy ra tại Áo, Hy lạp, Hồng Kông, NHật
bản, Hàn Quốc, Lào, My – an –ma, Phi- Líp- pin.(Cục thú y, 2017)
1.3.1.3. Dịch cúm A/H7N9
Tháng 3/2013 Trung Quốc thông báo ca nhiễm đầu tiên cúm A/H7N9 là một cụ
già 87 tuổi, người đã chết vào ngày 4 tháng 3, tiếp đến là tỉnh Hà Nam được ghi nhận
sự hiện diện với 2 bệnh nhân. Tính đến ngày 14/4/2013 con số người nhiễm A/H7N9
tăng lên 14 ca, trong đó tử vong 5 ca và đến ngày 30/6/2013 Trung Quốc có hơn 133
trường hợp nhiễm cúm 43 trường hợp tử vong.Trong năm 2015 Trung Quốc có thêm

225 ca mắc bệnh cúm A/H7N9 trên người, trong đó có 94 ca tử vong. Từ tháng
3/2013 đến nay, bệnh cúm A/H7N9 trên người đã liên tục xảy ra tại Trung Quốc, đã
ghi nhận 683 ca bệnh (271 ca tử vong) tại 17 tỉnh, thành phố, Đặc khu hành chính
Hồng Kơng, Macao, Khu tự trị Ninh Hạ vàTân Cương, vùng lãnh thổ Đài Loan và
một trường hợp khách du lịch Trung Quốc đến Malaysia. Cho đến nay, vi rút cúm
H7N9 mới chỉ được phát hiện trên người và gia cầm ở Trung Quốc. Theo báo cáo
của Cục y tế dự phòng, Việt Nam đã và đang triển khai quyết liệt và đồng bộ các
biện pháp nhằm nhăn chặn không để vi rút cúm A/H7N9 xâm nhập vào kể cả trên gia

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


6
cầm và trên người, do vậy cho đến nay Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh nhân nào
mắc cúm A/H7N9.(Cục thú y, 2017)
1.3.2. Tình hình bệnh cúm gia cầm ở Việt Nam
Trong những năm gần đây, ngoài sự lưu hành rộng của chủng cúm A/H5N1 và
A/H1N1 thì đã có sự xuất hiện của chủng vi rút cúm gia cầm mới A/H5N6. Nguy cơ
các chủng vi rút cúm gia cầm A/H7N9 và các chủng vi rút cúm gia cầm độc lực cao
khác (A/H5N2, H5N7) lây nhiễm sang Việt Nam thông qua các hoạt động vận chuyển,
buôn bán, tiêu thụ gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc. Đây là
sự thực đáng lo ngại vì những biến đổi khó lường của vi rút cúm A. Chúng đặc biệt
nguy hiểm hơn bởi cơ thể các đối tượng lây nhiễm (người, gia cầm, thủy cầm, chim
trời…) chưa có kháng thể chống lại những vi rút mới, trong khi đặc tính của vi rút cúm
là ln biến đổi để thích nghi. (Nguyễn Trần Hiển,10 - 2005).Tháng 4 năm 2014, Việt
Nam phát hiện vi rút cúm A/H5N6 trên gà, vịt ở Lạng Sơn và Hà Tĩnh. Chủng vi rút
này tương đồng với chủng gây tử vong ở người tại Trung Quốc. Kết quả giải trình tự
gen cúm A/H5N6 tìm thấy tại Việt Nam cho thấy 99% tương đồng xuất xứ từ Trung
Quốc (nơi phát hiện ca nhiễm bệnh gây tử vong trên người do cúm A/H5N6 trên thế
giới). Đối với H7N9 cũng như H5N6 hoặc các chủng mới hầu như chưa có chương

trình vắc xin mới thực sự hiệu quả. Đáng lo ngại hơn nữa là tình trạng gia cầm, thủy
cầm mang mầm bệnh mà khơng có biểu hiện lâm sàng nhưng là nguồn lây bệnh cho
con người. Điều này khiến cho việc kiểm sốt bệnh gặp nhiều khó khăn. Tại Việt Nam
đã ghi nhận 127 ca lây nhiễm từ 2003 đến 2014 và đã có 64 ca trường hợp tử vong do
chủng vi rút cúm A/H5N1 chiếm 50,39%.
Một đại dịch xảy ra khi xuất hiện sự thay đổi cơ bản về gen tạo nên một phân
type vi rút cúm mới (thường xuất hiện sau một chu kỳ 10-15 năm). Kháng nguyên bề
mặt được thay thế bằng một kháng nguyên mới hồn tồn khác biệt. Chính vì vậy tồn
bộ cộng đồng chưa có miễn dịch đối với phân type vi rút cúm mới này. (Lê Thanh
Hịa, 2010).
Cơng văn số 598/BYT-DP của Bộ Y tế ngày 26/01/2015 về việc tăng cường
phòng chống bệnh cúm gia cầm lây sang người đã đề cập đến tính cấp thiết của về
giám sát cúm gia cầm trong tình trạng thực phẩm khơng an tồn hiện nay.
Năm 2017, toàn quốc đã xảy ra 40 ổ dịch cúm A/H5 (34 ổ dịch gây ra do vi rút
cúm A/H5N1 và 06 ổ dịch do vi rút cúm A/H5N6; trung bình mỗi ổ dịch có 1.258 con
gia cầm mắc bệnh) tại 83 hộ chăn nuôi gia cầm tại 31 huyện thuộc 21 tỉnh, thành phố.
Tổng số gia cầm mắc bệnh là 50.316 con (gà 25.198 con, chiếm 50,08% tổng số gia
cầm mắc bệnh; vịt 24.665 con, chiếm 49,02%; ngan 453 con, chiếm 0,90%) và tổng số
gia cầm tiêu hủy là 73.835 con (gà 36.965 con, chiếm 50,06% tổng số gia cầm tiêu
hủy; vịt 36.388 con, chiếm 49,28%; ngan 482 con, chiếm 1,30%). Ngoài ra, một số địa

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


7
phương có một số ổ dịch và đã được cơ quan thú y và các cơ quan liên quan của địa
phương phát hiện và xử lý kịp thời.
So với năm 2016, diện tích và mức dộ dịch đều tăng, cụ thể: Số ổ dịch tăng 2,86
lần, số huyện có dịch tăng 2,58 lần, số tỉnh có dịch tăng 3 lần; số gia cầm mắc bệnh
tăng gần 5,05 lần.

Bảng 1.1: Tình hình dịch CGC từ năm 2015 – 2017
Năm

Số
tỉnh

Số
huyện

Số Số gà mắc Số vịt mắc
xã bệnh (con) bệnh (con)

Số ngan mắc
bệnh (con)

Tổng mắc
(con)

2015

21

34

39

19.370

12.403

1.055

32.828

2016

7

12

14

6.172

3.244

540

9.956

2017

21

31

40

25.198

24.665

453

50.316
(Cục thú y, 2017)

1.3.2.1. Dịch cúm A/H5N1
Dịch cúm gia cầm xuất hiện lần đầu tiên ở Việt Nam vào cuối tháng 12/2003 tại
trại giống của công ty CP làm 8.000 con gà ốm chết chỉ trong 4 ngày, sau đó lây lan
nhanh cho hầu hết các tỉnh/thành trong cả nước làm cho hàng chục triệu con gia cầm
buộc phải tiêu hủy, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế. Hàng năm dịch vẫn xảy ra tại
nhiều địa phươngtrong cả nước.Có thể chia ra các đợt dịch cúm gia cầm từ năm 2003
đến nay như sau:
Đợt dịch thứ 1 từ tháng 12/2003 đến 30/3/2004: Đây là lần đầu tiên bệnh xuất
hiện tại Việt Nam, bệnh lây lan một cách nhanh chóng với nhiều ổ dịch xuất hiện trong
cùng thời điểm tại nhiều địa điểm từ các tỉnh miền Bắc đến miền Trung, Tây Ngun
và các tỉnh phía Nam. Chính vì thế, chỉ trong 2 tháng, đến 27/02/2004 dịch đã làm cho
gia cầm của 2.574 xã/phường thuộc 381 huyện/thị trấn của 51 tỉnh/thành phố của Việt
Nam bị mắc bệnh. Tổng số gia cầm bị chết do bệnh và bị tiêu hủy hơn 43,9 triệu con
và thủy cầm là 13,5 triệu con. Ngồi ra cịn có 14,76 triệu con chim cút và các loại
chim khác bị chết và tiêu hủy (Nguyễn Tuấn Anh, 2006). Đến đầu tháng 2/2004, bệnh
cúm gia cầm đã lan ra hầu như khắp cả nước với diễn biến phức tạp. Trung bình 1
ngày có khoảng 13 - 230 xã thuộc 15 - 20 huyện phát sinh ổ dịch mới trong cả nước.
Số gia cầm phải tiêu hủy lên tới 2 - 3 triệu con/ngày, ngày cao điểm lên tới 4 triệu con.
Số lượng các ổ dịch cao nhất vào ngày 6/2/2004. Sau ngày 29/2/2004 khơng có thơng
báo về các ổ dịch mới, khơng cịn gia cầm bị tiêu hủy. Đến ngày 30/3/2004, Bộ Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn đã công bố hết dịch cúm gia cầm trên toàn quốc. Như

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma

8
vậy, trong đợt dịch đầu tiên này có 57/61 tỉnh/thành phố trong cả nước có dịch (trừ 4
tỉnh Tuyên Quang, Phú n, Khánh Hịa và Bình Thuận). Hầu hết ở các tỉnh có dịch
đều có trên 10% số xã có dịch. Theo thống kê của Trần Hữu Cổn (2004) cho đến đợt
dịch cuối, đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long là những khu vực tỷ lệ
số xã có gia cầm bị mắc bệnh cao nhất.
Đợt dịch thứ 2 từ tháng 4 đến tháng 11/2004: Dịch bệnh tái phát tại 17 tỉnh, thời
gian cao điểm nhất là trong tháng 7, sau đó giảm dần đến tháng 11/2004 chỉ còn một điểm
phát dịch. Tổng số gia cầm tiêu hủy được thống kê trong vụ dịch này là 84.078 con. Trong
đó, có gần 56.000 gà; 8.132 vịt và 19.950 con chim cút. Và đã có tới 27 người mắc bệnh
virus cúm A/H5N1, trong đó có 9 ca tử vong.
Đợt dịch thứ 3 từ tháng 12/2004 đến tháng 5/2005: Dịch cúm gia cầm xảy ra ở
670 xã của 182 huyện thuộc 36 tỉnh/thành phố trong cả nước. Số gia cầm bị tiêu hủy
được Cục Thú y thống kê là 1.846 triệu con (gồm 470.495 gà, 825.689 vịt, ngan và
551.029 chim cút. Trong năm 2005 có 61 ca mắc cúm H5N1 ở người, đã có 19 ca tử
vong.
Đợt dịch thứ 4 từ tháng 10/2005 đến tháng 01/2006: Dịch xảy ra trên 3 miền Bắc,
Trung, Nam với 24 tỉnh/thành mắc bệnh với tổng số gia cầm tiêu hủy là 3.972.081 con
(1.338.523 con gà, 2.135.081 thủy cầm và loài khác).
Đợt 5 từ tháng 12/2006 đến hết năm 2007: Dịch xảy ra nhiều đợt nhỏ, trong đó từ
tháng 12/2006 đến tháng 3/2007: Dịch cúm gia cầm tái phát tại Cà Mau, Bạc Liêu, sau
đó dịch xuất hiện ở 6 tỉnh khác của vùng đồng bằng sông Cửu Long là Hậu Giang, Cần
Thơ, Trà Vinh, Vĩnh Long, Kiên Giang, Sóc Trăng và 3 tỉnh (Hà Nội, Hà Tây và Hải
Dương) thuộc đồng bằng sông Hồng. Dịch bệnh đã xảy ra tại 83 phường/xã thuộc 33
quận/huyện của 11 tỉnh/thành phố, tổng số gia cầm bị bệnh là 99.040 con trong đó có
11.950 gà, 87.090 vịt và ngan. Đợt dịch từ tháng 5/2007 đến 8/2007, dịch xảy ra ở 167
xã/phường của 10 huyện thuộc 23 tỉnh/thành. Tổng số gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu
hủy là 294.894 con (21.525 con gà, 264.549 con vịt, 8.775 con ngan), sau đó đến tháng

10/2007 dịch lại tái phát ở 15 xã/phường của 9 quận/huyện thuộc 6 tỉnh/thành phố.
Dịch cúm gia cầm năm 2009: Từ đầu năm 2009 đến ngày 22/12/2009 có 129 ổ
dịch tại 71 xã/phường của 35 huyện/quận thuộc 18 tỉnh/thành phố. Tổng số gia cầm
mắc bệnh, chết và tiêu hủy là 112.847 con, trong đó gà 24.686 con (chiếm 21,87%), vịt
85.038 con (chiếm 75,35%) và ngan 3.123 con (chiếm 2,76%) (Nguyễn Ngọc Tiến,
2013).
Qua những số liệu trên ta thấy năm 2009 dịch bệnh đã giảm về phạm vi (số
xã/phường) tuy nhiên số lượng gia cầm chết và tiêu hủy năm 2009 tương đương năm
2008 và bằng 1/3 so với năm 2007.

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


9
Dịch cúm gia cầm năm 2010: Trong năm 2010, cả nước đã có 62 xã/phường
của 36 huyện/quận thuộc 23 tỉnh/thành phố phát dịch cúm gia cầm. Tổng số gia
cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy là 75.769 con, trong đó có 21.938 gà (chiếm
28,95%), 52.809 vịt (chiếm 69,70%), 1.022 ngan (chiếm 1,34%). Dịch xảy ra
mạnh nhất là tỉnh Hà Tĩnh, có số gia cầm tiêu hủy cao nhất 14.199 con chiếm
16,24%. Tại Cà Mau, dịch xảy ra trên 12 xã/phường của 5 huyện/thị trấn với số
gia cầm phải tiêu hủy là 7.499 con chiếm 8,58% (Nguyễn Ngọc Tiến, 2013).
Dịch cúm gia cầm năm 2011: Trong năm 2011, diễn biến dịch bệnh cúm gia cầm
ngày càng phức tạp, tăng cả về số xã/phường lẫn số gia cầm tiêu hủy và số gia cầm
mắc bệnh. Có 22 tỉnh/thành phố có dịch. Số xã/phường là 82 của 43 huyện/quận. Tổng
số gia cầm mắc bệnh lên đến 11.0311 con, trong đó có 39.126 gà, 70.020 vịt và 1.165
ngan. Tổng số gia cầm chết và tiêu hủy là 151.356 con, trong đó có 60.787 gà, 89.204
vịt và 1.365 ngan (Nguyễn Ngọc Tiến, 2013).
Dịch cúm gia cầm năm 2012: Dịch bệnh cúm gia cầm diễn biến phức tạp hơn với
những biến đổi nhiều về cấu trúc gen và độc lực. Năm 2012 tăng mạnh về số
tỉnh/thành phố có dịch xảy ra, với 32 tỉnh/thành phố. Tổng số 296 xã/phường của 112

huyện/thị trấn có dịch. Tổng số gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy là 616.109 con
trong đó có 117.946 gà (chiếm 19,14%), 479.859 vịt (chiếm 77,89%) và 18.304 ngan
(chiếm 2,97%) (Nguyễn Ngọc Tiến, 2013).
Dịch cúm gia cầm năm 2013: Tháng 1/2013 tại tỉnh Tây Ninh dịch cúm gia cầm
xuất hiện ở 2 hộ gia đình tại thôn Bàu Tép, xã Tiên Thuận, huyện Bến Cầu và ấp Cỏ Đỏ,
xã Bình Minh, tỉnh Tây Ninh. Tổng số gia cầm chết và tiêu hủy tại Tây Ninh là 3.438
con.Tháng 2/2013, tại Khánh Hịa có trên 10.000 gà vịt bị bệnh cúm phải tiêu hủy.Tháng
3/2013, dịch cúm gia cầm xảy ra ở Bình Định, có trên 78.500 con vịt chết hoặc tiêu hủy.
Theo Chi cục Thú y tỉnh Cà Mau, trong hai tháng đầu năm 2013 trên địa bàn tỉnh Cà Mau
có ba ổ dịch cúm gia cầm tại xã Trần Hợi (huyện Trần Văn Thời), xã Tân Phú (huyện
Thới Bình), xã An Xuyên (thành phố Cà Mau).Cũng trong tháng 3 năm 2013, mặc dù tại
Tỉnh Đồng Tháp chưa xảy ra dịch cúm A/H5N1, nhưng qua kiểm tra 72 mẫu xét nghiệm
gia cầm tại các chợ ở Đồng Tháp, ngành chức năng đã phát hiện 24 mẫu dương tính với vi
rút cúm A/H5N1, chiếm tỷ lệ 33,3%. Ngồi ra một trường hợp tử vong được xác định do
nhiễm virus cúm này là một cháu bé 4 tuổi.
Dịch cúm gia cầm năm 2014: Tại Việt Nam, năm 2014 có 02 trường hợp nhiễm
cúm A/H5N1 tại Bình Phước và Đồng Tháp, cả hai trường hợp đều tử vong, cả hai
trường hợp này đều có tiền sử tiếp xúc với gia cầm mắc bệnh.
Dịch cúm gia cầm năm 2015:Các ổ dịch cúm gia cầm H5N1 đã xuất hiện tại 19
xã/phường của 18 huyện/thị xã thuộc 12 tỉnh/thành phố (Cà Mau, Trà Vinh, Vĩnh

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


10
Long, Sóc Trăng, Bà Rịa Vũng Tàu, thành phố Cần Thơ, Đắk Lắk, Hà Tĩnh, Kon Tum,
Nghệ An, Ninh Thuận, Thanh Hóa). Số gia cầm mắc bệnh là 56.138 con (gà 51.166
con, chiếm 91,14% tổng số mắc bệnh, vịt 4.922 con, chiếm 8,77% và ngan 50 con,
chiếm <1%); trong đó số tiêu hủy là hơn 58.128 con (gà chiếm 90.66% trong tổng số
chết vịt chiếm 9.25% và ngan chiếm <1%).

Dịch cúm gia cầm năm2016:Dịch cúm A/H5N1 đã xảy ra tại xã Quỳnh Hoa,
huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An ngày 01/4/2016 làm 200 con vịt mắc bệnh. Toàn bộ
đàn vịt đã được tiêu hủy.
Trong năm 2017 , toàn quốc đã xảy ra 34 ổ dịch cúm A/H5N1 tại 27 huyện thuộc
17 tỉnh, thành phố (Cao Bằng, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hà Nam, Nam Định, Hà Tỉnh,
Nghệ An, Đắk Lắk, Đắk Nông, Sóc Trăng, TP Cần Thơ, An Giang, Bạc Liêu, Vĩnh
Long, Hậu Giang, Đồng Nai, Tây Ninh). Số gia cầm mắc bệnh là 39.636 con (gà
22.918 con chiếm 57,82% tổng số gia cầm mắc bệnh; vịt là 16.265 con , chiếm
41,04%; ngan 453 con, chiếm 1,14%) và số gia cầm tiêu hủy là 56.125 con (gà 34.465
con, chiếm 61,41% tổng số gia cầm tiêu hủy; vịt 21.178 con , chiếm 37,73%; ngan 482
con, chiếm 0,86 %). (Cục thú y, 2017)
- Bệnh cúm trên người: Từ năm 2015 đến nay, cả nước không nghi nhận ca bệnh
cúm A/H5N1. (Cục thú y, 2017)
1.3.2.2. Dịch cúm H5N6
Tính đến năm 2014, Việt Nam hiện chưa ghi nhận ca nhiễm cúm A/H5N6 trên
người. Tuy nhiên, theo thông báo của Cục Thú y - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn, kết quả giám sát chủ động mới nhất đã phát hiện một số trường hợp dương tính
với cúm A/H5N6 trên đàn gà ni tại huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn và trên đàn vịt
nuôi tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là lần đầu tiên vi rút cúm A/H5N6 được ghi
nhận tại Việt Nam.
Năm 2014 đã ghi nhận các ổ dịch cúm A/H5N6 trên gia cầm tại một số tỉnh Lạng
Sơn, Lào Cai, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Phú Thọ, Bắc Giang, Quảng Nam.
Kết quả xét nghiệm bằng giải trình tự gen của các mẫu vi rút cúm A/H5N6 phát hiện ở
Việt Nam thấy có sự tương đồng đến 99% với chủng vi rút cúm A/H5N6 gây bệnh trên
người tại Trung Quốc.
Trong năm 2015,các ổ dịch cúm gia cầm H5N6 đã xuất hiện tại 27 xã/phường
của 21 huyện/thị xã thuộc 14 tỉnh/thành phố (Đắk Nông, Hà Nam, Lai Châu, Lào Cai,
Nam Định, Nghệ An, Quảng Ngãi, Quảng Ninh, Sơn La, Kon Tum, Lạng Sơn, Quảng
Nam, Thái Bình và Tuyên Quang). Số gia cầm mắc bệnh là 36.242 con (gà 13.159
con, chiếm 36,31% tổng số mắc bệnh, vịt 8.019 con, chiếm 22,13%, ngan 1.001 con,

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


11
chiếm 2,76% và chim cút 14.063 con chiếm 38,80%); trong đó số tiêu hủy là 39.744
con (gà chiếm 44,20% trong tổng số chết, vịt chiếm 17,93%, ngan chiếm 2,49% và
chim cút chiếm 35,38%) (Phòng Dịch tễ - Cục Thú y, 2015). Đến tháng 5/2016 dịch
cúm A/H5N6 xảy ra trên 5 tỉnh bao gồm Tuyên Quang, Lạng Sơn, Nghệ An, Kon
Tum, Quảng Ngãi làm cho 7.210 con gia cầm bị mắc bệnh và chết (6.136 con gà,
1.024 con vịt, 50 con ngan), tổng số gia cầm bị tiêu hủy là 9.850 con (Phòng Dịch tễ Cục Thú y, 2016).
Trong năm 2017, toàn quốc đã xảy ra 06 ổ dịch cúm A/H5N6 tại 05 huyện thuộc
05 tỉnh (Cao Bằng, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi và Kon Tum). Số gia
cầm mắc bện là 10.680 con (gà 2.280 con, chiếm 21,35% tổng số gia cầm mắc bệnh;
vịt 8.400 con, chiếm 78,65%) và số gia cầm tiêu hủy là 17.710 con, bao gồm cả gia
cầm khỏe mạnh trong cùng đàn mắc bệnh (gà 2.500 con, chiếm 14,12% tổng gia cầm
tiêu hủy; vịt 15.210 con, chiếm 85,88%).Tháng 1/2018: Đã ghi nhận các ổ dịch cúm
gia cầm A/H5N6 tại Đức, Hàn Quốc và Nhật Bản; cúm A/H5N1 tại Bang – la – đét,
Ni- ge-ri-a; cúm A/ H5N8 Tại I-rắc, Ni-ge-ri-a, Nam Mỹ, Ả- rập Xê-út; cúm A/H5N2
và cúm A/H7N9 tại Trung Quốc.Hiện nay, cả nước khơng có dịch Cúm gia cầm xảy
ra.(Cục Thú y, 2017)
1.3.2.3. Dịch cúm H7N9
Các chuyên gia dịch tễ cũng lưu ý với chủng vi rút cúm A/H7N9 gây dịch tại
Trung Quốc khiến hàng trăm người mắc và tử vong, dù Việt Nam chưa ghi nhận ca
mắc nhưng nguy cơ cũng rất lớn, nhất là khi Việt Nam đã phát hiện vi rút cúm
A/H5N6 trên gia cầm giống với chủng vi rút ở Trung Quốc. Rất có thể vi rút cúm
A/H5N6 xâm nhập theo các đoàn xe chở gia cầm lậu.Các chuyên gia OIE giả thuyết
rằng người ta có thể bị nhiễm qua tiếp xúc với gia cầm bị nhiễm bệnh trên thị trường
hoặc môi trường bị ô nhiễm như thị trường gia cầm sống, nơi mà vi rút hiện diện. Họ
tin rằng thị trường gia cầm sống có thể đóng một vai trò quan trọng trong nhiễm bệnh

ở người và ngay cả khi mức độ tổng thể của bệnh là tương đối thấp, chợ gia cầm sống
cung cấp một môi trường để khuếch đại và duy trì virus H7N9. Thanh sát viên của
OIE cũng xác nhận rằng nhiễm H7N9 có thể khơng gây bệnh để nhìn thấy được ở gia
cầm và do đó nhiệm vụ của thú y phải trở nên đặc biệt là tham gia vào việc ngăn ngừa
lây lan của nó. (Cục Thú y, 2017)
Bệnh cúm trên người : năm 2017 theo thông báo của Tỏ chức Lương thực và
Nông nghiệp của Liên hợp quôc (FAO): Năm 2017 Trung Quốc đã ghi nhận 813
người bị nhiễm vi rút cúm A/H7N9. Như vậy, tính từ cuối tháng 03/2013(phát hiện
trường hợp đầu tiên nhiễm viruts cúm A/H7N9) đến ngày 19/12/2017 đã có 1.623
người Trung Quốc bị nhiễm vi rút cúm A/H7N9 (bao gồm cả 03 trường hợp người

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


12
Trung Quốc đến Ca-na-đa và Ma-lai-xi-a thì phát hiện bệnh), trong đó đã co 620 ca tử
vong. Tính dén nay, Trung Quốc đẫ phát hiên gần 3.000 mẫu dương tính với vi rút
cúm A/H7N9 trên gà, vịt, bồ câ,vẹt và mẫu môi trường tại các chợ gia cầm, một số
trường hợp phát hiện tại gia trại gia cầm nuôi thương phẩm, gia cầm giống. Trong số
1.623 người bị nhiễm cúm A/H7N9 , đã phát hiện 25 mẫu vi rút cúm A/H7N9 phân lập
từ mẫu của người mắc bệnh (tỉnh Quảng Đông và Đài Loan) là chủng động lực cao đối
với gà. Thêm vào đó, từ ngày 10/01/2017, chủng vi rút động lực cao H7N9 cũng đã
được phát hiện trên trên 54 mẫu gia cầm và môi trường tại 26 chợ buôn bán gia cầm
sống thuộc địa bàn các tỉnh Phúc Kiến, Quảng Đông, Hồ Nam, Quảng Tây, Hà Bắc,
Hà Nam và 10 trang trại chăn nuôi gia cầm thuộc địa bàn các tỉnh Quảng Tây, Hà Bắc,
Hà Nam, Hồ Nam. (Cục Thú y, 2017)
Diễn biến dịch cúm A/H7N9 tại Trung Quốc là phức tạp và chưa được kiểm soát,
cụ thể: dịch vẫn tiếp tục lây lan tại Trung Quốc đặc biệt tại các tỉnh phía nam và tỉnh
giáp biên giới việt Nam; vi rút có sự gia tăng độc lực đối với gia cầm và gây bệnh lâm
sàng do gia cầm ni trong các trang trại. Do đó,hiện nay nguy cơ vi rút A/H7N9 và

các chủng vi rút khác có ở Việt Nam (A/H5N2, A/H5N8) xâm nhiễm vào nước ta là
rất cao với các lý do sau:
Hiện nay do thời tiết chuyển lạnh và mùa đông thường ghi nhận nhiều ca bệnh
cúm A/ H7N9 tại Trung Quốc; do vậy giá gia cầm và sản phẩm gia cầm tại Trung
Quốc có thể giảm mạnh do người tiêu dùng tẩy chay vì lo ngại cúm A/H7N9, kết hợp
với biện pháp chống dịch quyết liệt của Trung Quốc như: đống cửa chợ gia cầm sống,
cấm buôn bán giết mổ gia cầm.... nguy cơ gia tăng hoạt động vận chuyển gia cầm qua
biên giới đưa vào nước ta tiêu thụ.
Dịch cúm gia cầm A/H7N9 được phát hiện nhiều tại các tỉnh phía nam Trung
Quốc trong đó các tỉnh Quảng Tây, Vân Nam giáp biên gới nước ta, Các hoạt động
vận chuyển buôn bán, tiêu thụ gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập lậu, khơng rõ nguồn
gốc tại các tỉnh biên giới phía Bắc vẫn chưa hồn tồn chấm dứt; có khả năng gia tăng
trong dịp cuối năm và tết nguyên đán.
Hoạt động thương mại, du lịch của nhân dân hai nước, đặc biệt cu dân biên giới
có thể đưa vi rút cúm A/H7N9 xâm nhiễm (thông qua người nhập cảnh) vào trong
nước như đã từng xảy ra với Ma-lai-xi-a và Ca-na-đa. (Cục Thú y, 2017)

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


13
Bảng 1.2: Các tỉnh, thành phố có dịch CGC năm 2017

TT Tỉnh/ Thành phố

Tổng
mắc

Gà
mắc

Vịt
mắc

Ngan Tổng
Mắc hủy

Gà
hủy

Vịt
hủy

(con)

(con)

(con) (con) (con) (con) (con) (con)

1 Cần Thơ

496

2 An Giang

380

80

3 Bạc Liêu

3.300

3300

4 Bắc Ninh

6.100

3.600

5 Cao Bằng

1.610

1.610

6 Đắk Lắk

2.700

17

7 Đắk Nông

1.030

8 Đồng Nai

5.000

9 Hà Nam

1.135

10 Hà Tĩnh

262

200

11 Hậu Giang

891

891

12 Kon Tum

2.500

2.000

500

13 Nam Định

5.685

240

5.445

6.079

14 Nghệ An

3.297

1.000

2.297

5.109 1.400 3.709

15 Quảng Ngãi

4.500

4.500

6.160

16 Quảng Ninh

3.040

2.720

17 Quảng Trị

130

130

200

200

18 Sốc Trăng

110

110

945

945

19 Tây Ninh

50

50

500

500

20 Thừa Thiên Huế

3.400

3.400

6.500

6.500

21 Vĩnh Long

4.700

Tổng số

496
300

889

80

794
809

5.985 5.985
2.500

6.100 3.600 2.500
4.010 4.010

2.657

26 2.700

17 2.657

1.030

950

950

5.000

4.300

3.294 2.500

Ngan
hủy

26

5.000 5.000
800

335 1.135

800

335

50

12 2.218

547 1.650

21

891

240

400

50.316 25.198 24.665

891

4.700 2.150 2.550
240 5.839

6.160

80 5.670 5.000

4.800 4.400

570

100

400

453 73.835 36.965 36.388

482

(Cục Thú y, 2017)

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


14
Bảng 1.3: Bảng phân bố các típ vi rút CGC lưu hành tại các địa phương năm 2017
TT

Tỉnh/
Thành phố

Số ổ dịch nhiễm vi
rút cúm A/H5N1

Số ổ dịch nhiễm vi
rút cúm A/H5N1

Tổng số ổ dịch
trên địa bàn

1

Cần Thơ

2

2

2

An Giang

2

2

3

Bạc Liêu

2

2

4

Bắc Ninh

1

1

5

Cao Bằng

2

6

Đắk Lắk

4

4

7

Đắk Nông

1

1

8

Đồng Nai

1

1

9

Hà Nam

1

1

10

Hà Tĩnh

2

2

11

Hậu Giang

1

1

12

Kon Tum

13

Nam Định

2

2

14

Nghệ An

5

5

15

Quảng Ngãi

16

Quảng Ninh

17

Quảng Trị

18

Sốc Trăng

1

1

19

Tây Ninh

1

1

20

Thừa Thiên Huế

21

Vĩnh Long

4

Tổng số

34

1

1

1
2

3

1

1
2

1

2

1

2
4

6

40
(Cục Thú y, 2017)

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma

15
1.3.3. Tình hình bệnh cúm gia cầm ở Quảng Bình.
Tình hình chăn ni gia cầm của tỉnh Quảng Bình ngày càng phát triển, lượng tái
đàn ngày càng nhiều, mật độ chăn ni lớn với tổng đàn gia cầm của tồn tỉnh là
3.559.358 con. Tuy nhiên, hình thức chăn ni chủ yếu nhỏ lẻ, khơng nằm trong quy
hoạch, ni chung dịng kênh, bờ sơng nên cơng tác quản lý, phịng, chống dịch bệnh
dịch Cúm gia cầm gặp nhiều khó khăn.
Thời gian qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Cục Thú y, UBND tỉnh, Sở Nông
nghiệp và PTNT, Chi cục chăn ni và thú y tỉnh Quảng Bình đã có các báo cáo cụ thể
tình hình dịch cúm gia cầm qua từng năm. (Chi cục Chăn nuôi và Thú y Quảng Bình,
2017)
- Năm 2004, Cúm gia cầm bùng phát tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, dịch xảy ra trên
4 huyện (Lệ Thủy, Quảng Ninh, Đồng Hới, Bố Trạch), gồm 13 xã, tỉnh đã cho tiêu hủy
26.963 con gia cầm - Năm 2005, dịch cúm tiếp tục xảy ra ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ
trên địa bàn thị trấn Kiến Giang - Lệ Thủy, xã Châu Hóa - Tuyên Hóa làm tiêu hủy
2.792 con gia cầm.
- Năm 2007, dịch cúm gia cầm xảy ra tại xã Cam Thủy, huyện Lệ Thủy, nguyên
nhân xác định được là do con giống mang mầm bệnh vận chuyển từ Hà Tĩnh vào. Thời
điểm đó tiêu hủy 1.900 con gia cầm.
- Năm 2008, xã Tân Thủy, huyện Lệ Thủy xuất hiện ổ dịch cúm gia cầm, làm
tiêu hủy 6.600 con gia cầm.
- Năm 2012 dịch cúm gia cầm xảy ra vào tháng 7 trên địa bàn tỉnh, cụ thể là trên
4 huyện Lệ Thủy, Quảng Ninh, Bố Trạch, Quảng Trạch. Dịch kéo dài trong vòng một
tháng và được bao vây dập tắt hiệu quả. Quảng Bình đã cho tiêu hủy 52.529 con gia
cầm, trong đó Lệ Thủy 19.777 con, Quảng Ninh 13.473 con, Bố Trạch 7.482 con,
Quảng Trạch 11.797 con. Quyết định công bố hết dịch của UBND tỉnh ngày
17/8/2012.
- Từ năm 2013 cho đến nay khơng có báo cáo xảy ra dịch cúm gia cầm, nhưng
vẫn phát hiện các mẫu dương tính cá biệt với cúm gia cầm tại chợ gia cầm sống. Chi
cục Chăn ni và Thú y Quảng Bình đã thực hiện nhiều chương trình giám sát vi rút

cúm gia cầm, điều tra về tình hình chăn ni, phân tích các yếu tố nguy cơ đối với
bệnh Cúm gia cầm trên địa bàn tỉnh, kết quả đạt được:
Theo báo cáo kết quả lấy mẫu giám sát chủ động cúm gia cầm qua các năm, cho
thấy năm 2015, tỷ lệ dương tính với type A (gen M) cao hơn cùng kỳ năm trước 26,67
% đây là tỷ lệ khá cao so với các chương trình giám sát trước đó, tại các chợ gia cầm
sống là 3,00% (từ tháng 12/2012 đến tháng 9/2013), 5,6% (từ tháng 11/2013 đến tháng

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma


16
4/2014), 1,85% (từ tháng 5 đến tháng 10/2014).
Các mẫu dương tính type A (gen M) chủ yếu được phát hiện tại chợ gia cầm sống
(8/11 mẫu), hộ chăn nuôi nhỏ lẻ phát hiện được 2 mẫu, các trang trại không có mẫu
dương tính; trên đối tượng chim trời ghi nhận có 1 mẫu dương tính, đây là điều đáng lo
ngại vì dịch cúm gia cầm xuất hiện đột ngột và có thể mang tính bùng phát ở nhiều
khu vực khác nhau. Các điều tra dịch tễ ban đầu trên thế giới luôn cho thấy đàn chim
hoang và vịt trời đã xuất hiện ở khu vực trước khi dịch bệnh xảy ra.
Phát hiện 1 mẫu cúm gia cầm độc lực cao Cúm A/H5N6 thu được tại chợ Đức
Ninh, thành phố Đồng Hới có nguồn gốc điều tra từ hộ chăn ni nhỏ lẻ.
Năm 2016, giám sát huyết thanh trước tiêm phòng có xấp xỉ 30% phát hiện
kháng thể với vi rút cúm, giám sát chủ động có 15/60 mẫu dương tính với cúm A và 5
mẫu dương tính H5N6 đang được bảo quản tại Phân viện Thú y Miền Trung để tiếp
tục nghiên cứu. (Chi cục Chăn nuôi và Thú y Quảng Bình, 2017)
Năm 2017, giám sát huyết thanh trước tiêm phịng có xấp xỉ 25% phát hiện
kháng thể với vi rút cúm, giám sát chủ động có 13/60 mẫu dương tính với vi rút cúm A
1.3.4. Tình hình dịch cúm gia cầm tại huyện Quảng Ninh.
Huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình có vị trí địa lý từ: 17 013’59” B và 106 033’
00” Đ. Huyện có 4 dạng địa hình chính, gồm: vùng núi cao, vùng đồi trung du, vùng
đồng bằng và vùng cồn cát ven biển, có địa hình phía Tây là núi cao và thấp dần từ

Tây sang Đơng với khí hậu đặc trưng của chế độ Nhiệt đới gió mùa 1 năm được chia
làm 2 màu rõ rệt (mùa mưa và mùa khơ). Nhiệt độ trung bình năm là 24,6oC với lượng
mưa hàng năm cao dao động trong khoảng 1.448mm - 3.000mm tập trung vào các
tháng 9,10,11. Nhiều năm về mùa mưa thường có lũ lụt trên diện rộng và bão lốc; mùa
khơ nắng gắt có gió Tây Nam khơ nóng lượng nước bốc hơi lớn đạt 200mm/tháng, độ
ẩm khơng khí thấp, gây hạn hán nghiêm trọng, với điều kiện tự nhiên tương đối khắc
nghiệt, các bệnh truyền nhiễm ở gia súc, gia cầm hay xảy ra. Trong mấy năm gần đây
nhờ được sự quan tâm của chính quyền các cấp và thực hiện tốt cơng tác tiêm phịng
định kỳ hàng năm, cũng như tăng cường cơng tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho
người chăn nuôi về phòng chống dịch bệnh và đặc biệt Chi cục Chăn nuôi và Thú y
luôn chú ý đến công tác tập huấn nâng cao kiến thức chuyên môn cho đội ngũ cán bộ
thú y, nhất là đào tạo mạng lưới thú y phường, xã. Do đó, cơng tác thú y trong thời
gian qua đã có nhiều chuyển biến và hạn chế được sự phát sinh dịch bệnh ở gia súc,
gia cầm. Tuy vậy dịch bệnh cúm gia cầm vẫn là mối đe dọa thường xuyên đối với bà
con nông dân.

PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma