Giao an van 10 moi

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (898.83 KB, 213 trang )

(1)SỞ GIÁO DỤC ĐAØO TẠO QUẢNG BÌNH TRƯỜNG THPT SỐ 2 BỐ TRẠCH. GIÁO ÁN NGỮ VĂN 10 Giaùo vieân: Nguyeãn Thaønh Chung Toå Vaên. NAÊM HOÏC:2011 - 2012.

(2) Ngày soạn: 22/8/2011 Ngaøy giaûng: 25/8/2011 Tieát: 1+2. TOÅNG QUAN VAÊN HOÏC VIEÄT NAM. A. Mục tiêu cần đạt: - Nắm được những kiến thức chung nhất, tổng quát nhất về hai bộ phận của văn học Vieät Nam. - Nắm vững hệ thống vấn đề về: + Thể loại của văn học Việt Nam + Con người trong văn học Việt Nam - Bồi dưỡng niềm tự hàovề truyền thống văn hóa của dân tộc, có thái độ nghiêm túc, lòng say mê với văn học Việt Nam. B. Phương tiên thực hiện: - SGK, SGV. - Các tài liệu về lịch sử văn học Việt Nam. C. Phöông phaùp: - Kết hợp các phương pháp gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caùc caâu hoûi. D. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: khoâng 3. Giới thiệu bài mới: lịch sử văn học của bất cứ dân tộc nào đều là lịch sử tâm hồn của dân tộc ấy. Để cung cấp cho các em nhận thức những nét lớn về văn học nước nhà, chúng ta tìm hieåu baøi “ Toång quan vaên hoïc Vieät Nam” Hoạt động của thầy và trò - Hoạt động 1: GV chia học sinh thành 4 nhóm, hướng dẫn học sinh đọc và tóm tắt nội dung phần 1 & 2 của bài học  GV mời đại diện các nhóm trả lời câu hỏi. 1) Baøi “Toång quan vaên hoïc Vieät Nam” coù những nội dung cơ bản nào? Em hãy cho biết các bộ phận hợp thành của Văn học Vieät Nam? 2) Vaên hoïc daân gian do ai saùng taùc vaø löu truyền bằng hình thức nào? Những thể loại vaø ñaëc tröng cuûa vaên hoïc daân gian?. Nội dung cần đạt I. Các bộ phận hợp thành của VHVN:. 1. Vaên hoïc daân gian: - Laø saùng taùc taäp theå vaø truyeàn mieäng cuûa nhân dân lao động. - Các thể loại của VHDG : ( SGK ) - Ñaëc tröng tieâu bieåu: + Tính truyeàn mieäng. + Tính taäp theå. 2. Vaên hoïc vieát: - Là sáng tác của trí thức được ghi lại bằng chữ viết, tác phẩm văn học mang dấu ấn 3) Vaên hoïc vieát laø boä phaän vaên hoïc xuaát taùc giaû. - Các hình thức chữ viết: chữ Hán, chữ hiện vào thời điểm nào? -Những đặc điểm cơ bản về: tác giả, hình Nôm, chữ quốc ngữ. thức lưu truyền , chữ viết, thể loại của văn - Thể loại của văn học viết đa dạng và phong phuù. hoïc vieát?.

(3) 4) Văn học VN phát triển qua mấy thời kỳ? Các thời đại lớn của văn học VN? 5) Văn học trung đại được hình thành và phaùt trieån trong boái caûnh vaên hoùa, vaên hoïc ntn?. - Vì sao văn học từ thế kỷ X hết TKXIX có sự ảnh hưởng của VH Trung Quốc?. - Haõy chæ ra moät vaøi taùc phaåm taùc giaû tieâu biểu của nền văn học trung đại? 6) Văn học hiện đại phát triển trong hoàn cảnh nào? Quá trình phát triển và những thành tựu cơ bản của văn học hiện đại? (GV có thể giúp hsinh hiểu thêm sự thay đổi từ văn học trung đại bằng việc giải thích thêm về hoàn cảnh lịch sử từ đầu TKXX1975, đồng thời cho hsinh lấy ví dụ minh họa về thành tựu của các thời kỳ VH). Haõy neâu moät vaøi taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu?. Hoạt động 3: GV cho hsinh ở các nhóm vẽ sơ đồ về các bộ phận của VHVN để củng cố kiến thức, sau khi đã tìm hiểu nội dung (I&II) cuûa baøi hoïc. Hoạt động 4: GV cho hsinh trao đổi và phát bieåu theo caùc caâu hoûi sau: 1. Theo em đối tượng của VH là gì?. II. Quaù trình phaùt trieån cuûa vaên hoïc Vieät Nam: (các thời đại lớn của VHVN) 1. Văn học trung đại (TK X XIX) -Hình thành và phát triển trong khoảng 10 thế kỉ, gắn liền với những thịnh suy, thăng traàm cuûa xaõ hoäi phong kieán VN vaø coù quan hệ giao lưu với nhiều nền văn học ở khu vực Đông Nam Á, văn học Trung Quốc. - Văn học được viết bằng chữ Hán và chữ Noâm (coøn goïi laø vaên hoïc Haùn-Noâm) * Văn học chữ Hán: có vai trò là chiếc cầu nối về tư tưởng và thể loại, thi pháp với văn học cổ - Trung đại Trung Quốc và đạt nhiều thành tựu. * Văn học chữ Nôm: chịu ảnh hưởng sâu saéc cuûa vaên hoïc daân gian,. - Taùc phaåm – taùc giaû tieâu bieåu. + Chữ Hán. + Chữ Nôm. 2. Văn học hiện đại (từ đầu TK XX nay) - Văn học hiện đại phát triển trong một điều kiện lịch sử xã hội có nhiều biến động ảnh hưởng đến văn học. Tác phẩmchủ yếu viết bằng chữ quốc ngữ. + Văn học từ đầu TKXX CMT8 -1945 đây là giai đoạn giao thời giữa văn học trung đại với văn học hiện đại (nó vừa kế thừa những tinh hoa của văn học truyền thống, lại vừa tiếp nhận ảnh huởng của văn học thế giới để hiện đại hóa.) + Văn học từ 1945 nay: văn học phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam, đạt được nhiều thành tựu góp phần vào sự nghiệp cách mạng. - Hệ thống thể loại văn học không ngừng phát triển và hoàn thiện. - Taùc giaû - taùc phaåm tieâu bieåu.. III. Con người Việt Nam qua văn học: - Đối tượng của văn học: con người và xã hội loài người  văn học là nhân học. - Hình ảnh con người VN trong văn học.

(4) 2. Hình ảnh con người VN được thể hiện được thể hiện qua các mối quan hệ trong VH qua những mối quan hệ nào? + Với thế giới tự nhiên 3. Nêu những biểu hiện cụ thể về hình ảnh + Với quốc gia, dân tộc con người VN qua từng mối quan hệ? Lấy ví + Với xã hội dụ minh hoạ. + Với ý thức về bản thân Hoạt động 5: hsinh đọc hoặc phát biểu phần IV. Ghi nhớ:sgk * Cuûng coá, daën doø: ghi nhớ trong sgk để củng cố bài học. Baøi taäp vaän duïng (veà nhaø) Phaân tích hình ảnh con người VN trong mối quan hệ với thế giới tự nhiên qua bài ca dao: - “ Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương” * Hướng dẫn chuẩn bị bài: “Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ”. + Đọc ngữ liệu và trả lời các câu hỏi trong sgk. + Tìm thêm các ngữ liệu khác trong hoạt động giao tiếp hàng ngày để bổ sung cho kiến thức của bài học. E. RÚT KINH NGHIỆM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 22/8/2011 Ngaøy giaûng:25/8/2011 Tieát 3 -Tieáng Vieät HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ A. Muïc ñích yeâu caàu:.

(5) - Giuùp hoïc sinh: + Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp. +Biết xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao tiếp,nâng cao năng lực khi nói(viết) và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao tiếp. +Có thái độ, hành vi phù hợp trong hoạt giao tiếp bằng ngôn ngữ. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10. - Những thực tiễn về hoạt động giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày. C. Phöông phaùp giaûng daïy: - Căn cứ vào thực tiễn giao tiếp hằng ngày và các ngữ liệu trong sgk giúp học sinh hình thaønh noäi dung cô baûn cuûa baøi hoïc. - Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh theo phương pháp qui nạp (học sinh trao đổi, thảo luận theo nhóm, tổ-giáo viên hướng đến nội dung cơ bản của bài học). D. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: kiểm tra sự chuẩn bị SKG, vở của HS 3. Bài mới: - Lời giới thiệu vào bài: trong cuộc sống hằng ngày, con người với con người thường có nhu cầu giao tiếp, trao đổi qua lại với nhau. Và hoạt động giao tiếp đó sừ dụng một phương tiện vô cùng quan trọng-đó là ngôn ngữ. Bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về “hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ”. - Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1:Tìm hiểu ngữ liệu GV gọi HS đọc ngữ liệu 1. Cuộc đối thoại trong văn bản trên có các nhaân vaät giao tieáp naøo? Hai beân coù cöông vò và quan hệ với nhau ntn?. I/Tìm hiểu ngữ liệu: 1. Đọc đoạn văn trích văn bản”hội nghị Dieân hoàng” -Đối tượng giao tiếp: +Vua & caùc boâ laõo +Vua: người lãnh đạo tối cao của đất nước, các bô lão là đại diện cho các tầng lớp nhân daân +Caùc n/vaät gtieáp coù vò theá khaùc nhau neân ngôn ngữ gtiếp khác nhau (từ xưng hô, từ thể hiện thái độ, các câu nói tỉnh lược…) - Quá trình của hoạt động gtiếp: + Người nói và người nghe có thể đổi vai cho nhau. + Người nói tạo ra lời nói, người nghe lĩnh hội và giải mã nội dung được lĩnh hội. - Hoàn cảnh giao tiếp: Đất nước đang có giặc ngoại xâm. 2. Trong đoạn văn, các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai cho nhau ntn? Vai trò của người nói và người nghe trong quá trình thực hieän giao tieáp naøy? 3. HĐGT giữa vua và các bô lão diễn ra trong hoàn cảnh nào?.

(6) 4. Hoạt động này hướng vào nội dung gì? Đề - Nội dung giao tiếp: Thảo luận về tình hình cập đến vấn đề gì? đất nước có giặc ngoại xâm và bàn sách lược đối pho.ù 5. Mục đích của cuộc giao tiếp là gì? Kết quả - Mục đích giao tiếp: Bàn bạc để tìm và cuûa cuoäc giao tieáp ntn? thống nhất sách lược đối phó với giăc. Cuộc gtiếp đã đạt được mục đích: thống nhất hành động đánh giặc. -Gv tiếp tục cho Hs ôn lại kiến thức bài 2. Về bài Tổng quan văn học Việt Nam “Tổng quan…” đồng thời đặt câu hỏi xoáy - Đối tượng giao tiếp: Tác giả viết sgk và vaøo troïng taâm baøi hoïc. hsinh lớp 10, hai đối tượng có trình độ và vốn + Đối tượng giao tiếp là ai? soáng khaùc nhau. + Hoàn cảnh giao tiếp? - Hoàn cảnh của HĐGT: Có tính qui thức + Noäi dung giao tieáp? - Nội dung giao tiếp: Thuộc lĩnh vực văn học sử VN, bao gồm những vấn đề cơ bản: +Các bộ phận hợp thành của VHVN +Quaù trình phaùt trieån cuûa VHVN +Con người VN qua văn học + Muïc ñích giao tieáp? -Mục đích giao tiếp: Giúp hsinh nắm được những kiến thức cơ bản và khái quát về lịch sử phát triển của VHVN. Hoạt động 2: Gv đặt câu hỏi, tổng kết các II.Ghi nhớ: SGK câu trả lời và chốt lại bằng bài học ghi nhớ Hoạt động 3: Luyện tập và củng cố - Gv cho baøi taäp, chia nhoùm Hs(3 nhoùm) vaø III/ Luyeän taäp - Cuûng coá: nêu yêu cầu cần đạt để Hs thực hành trong ***Bài tập vận dụng: Phân tích các nhân tố khoảng 3-5 phút giao tiếp trong hoạt động giao tiếp mua bán + Nhóm 1: Phân tích đối tượng và quá trình giữa người mua và người bán ở chợ? gtiếp trong HĐGT giữa người mua và người - Đối tượng giao tiếp: người mua và người bán ở chợ baùn +Nhóm2: Phân tích hoàn cảnh, nội dung - Hoàn cảnh giao tiếp: ở chợ, lúc chợ đang gtiếp ở chợ của người mua& người bán hoïp. +Nhoùm3: Phaân tích muïc ñích, keát quaû cuûa - Nội dung giao tiếp: trao đổi, thoả thuận về HĐGT của người mua và người bán ở chợ mặt hàng, chủng loại, giá cả, số lượng. -Gv mời đại diện từng nhóm trình bày bài - Mục đích giao tiếp: người mua mua được laøm cuûa nhoùm,caùc thaønh vieân khaùc boå sung. hàng, người bán bán được hàng. Gv đi đến thống nhất nội dung cần đạt của baøi taäp. Hoạt động 4: Gv hướng dẫn Hs về nhà làm trước các bài tập trang 23,24,25 (có thể cho các em làm theo nhóm) để chuẩn bị cho tiết thực hành tiếp theo Hoạt động 5:Dặn do øtiết sau Baøi KQ VHDG….

(7) E. RUÙT KINH NGHIEÄM; ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………... KÍ DUYEÄT CUÛA TOÅ CHUYEÂN MOÂN ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. Ngaøy thaùng 8 naêm 2011 TTCM Vaên. Ngày soạn: 25/8/2011 Ngaøy giaûng: 28/ 8/2011 Tiết 4: Đọc văn. KHAÙI QUAÙT VAÊN HOÏC DAÂN GIAN. A.Muïc tieâu baøi hoïc: - Giuùp hoïc sinh: +Hiểu và nhớ được những đặc trưng cơ bản của VHDG (trọng tâm). +Hiểu được những giá trị to lớn của VHDG, là cơ sở để Hs có thái độ trân trọng với di sản văn hoá tinh thần của dân tộc, học tốt hơn về VHDG. +Nắm được khái niệm về các thể loại VHDG Việt Nam, phân biệt được đặc điểm của thể loại này với các thể loại khác. B.Phöông tieän daïy hoïc: - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10.

(8) - Caùc taøi lieäu tham khaûo veà VHDG - Tranh aûnh veà leã hoäi truyeàn thoáng vaø ca haùt daân ca, ñóa CD veà caùc laøn ñieäu daân ca (neáu coù theå) C.Phöông phaùp daïy hoïc: - Kết hợp phương pháp diễn dịch và qui nạp để khai triển nội dung bài học - Hsinh chủ động chuẩn bị bài,Gv hướng dẫn học sinh trao đổi thảo luận về nội dung bài học và thực hành phân tích về các đặc trưng của VHDG ở một tác phẩm cụ thể D.Quá trình lên lớp: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: bài Tổng quan VHVN (chủ yếu là các bộ phận hợp thành của VHVN và những điểm cơ bản về VHDG) 3. Bài mới: - Lời giới thiệu vào bài: Ngay từ lúc còn thơ bé, bên chiếc võng đong đưa, chúng ta đã được những người bà, người mẹ, người chị vỗ về ru ta vào giấc ngủ bằng những câu chuyện cổ, những khúc hát ru, những bài hát dân ca mộc mạc. Truyện cổ tích, ca dao-dân ca, chèo , tuồng… tất cả là biểu hiện của VHDG. Và để hiểu rõ hơn kho tàng VHDG phong phú của Việt Nam ,chuùng ta haõy cuøng nhau tìm hieåu vaên baûn”. Khaùi quaùt VHDG Vieät Nam”. - Noäi dung baøi hoïc: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc trưng cơ bản của VHDG 1.VHDG có những đặc trưng cơ bản nào? 2.Tại sao nói VHDG là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng? + Tryền miệng là phương thức ntn?. I/ Ñaëc tröng cô baûn cuûa VHDG 1.VHDG là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng - Ngôn từ trong tác phảm VHDG mang tính ngheä thuaät ,giaøu hình aûnh, caûm xuùc - VHDG toàn taïi vaø phaùt trieån baèng caùc hình thức truyền miệng đa dạng, phong phuù - Quá trình truyền miệng được thông qua diễn xướng dân gian hào hứng và sinh động 2.VHDG laø saûn phaåm cuûa quaù trình saùng taùc taäp theå - Một tác phẩm VHDG có sự tham gia sáng tác của nhiều người( quần chúng nhân dân lao động là chủ yếu) -Quaù trình saùng taùc taäp theå dieãn ra: caù nhaân hình thaønh taùc phaåm, taäp theå tieáp nhận, lưu truyền ,bổ sung, hoàn thiện => tác phẩm VHDG dần dần trở thành tài sản chung cuûa taäp theå 3.VHDG gắn bó và phục vụ trực tiếp các. + Quá trình truyền miệng được thực hiện ra sao? - Gv cho Hsinh thaûo luaän theo nhoùm laáy daãn chứng minh hoạ về nghệ thuật ngôn từ và tính truyeàn mieäng cuûa VHDG 3. Taïi sao noùi VHDG laø saûn phaåm cuûa quaù trình saùng taùc taäp theå? + Taäp theå laø ai?. + Quá trình sáng tác tập thể được diễn ra ntn ?.

(9) (Gv có thể lấy thêm dẫn chứng để Hsinh hiểu sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng baøi kyõ hôn) đồng -VHDG đóng vai trò phối hợp hoạt động trong lao động, trợ hứng cho người dang chơi, cầu nối, giao cảm với thần linh, tỏ 4. Đời sống cộng dồng gồm các sinh hoạt chủ tình, ru em, ru con..luôn tồn tại và gắn bó yếu nào? -Đời sống lao động(hát phường vải, với các shoạt khác nhau trong đời sống hò chèo thuyền, hò đối đáp..) cộng đồng- trong môi trường diễn xướng -Đời sống gia đình(hát ru..) ñaëcthuø cuûa mình. -Đời sống nghi lễ, thờ cúng, tang ma, cưới hỏi(sừ thi, truyện thơ..) -Đời sống vui chơi, giải trí(dồng dao, II.Hệ thống thể loại của VHDG: 12 thể quan hoï, cheøo, chaàu vaên...) loại 5. VHDG đóng vai trò ntn trong đời sống sinh Thể Ñaëc tröng Ví duï họat cộng đồng? loại 1. thaàn -keå veà caùc vò thaàn, - Thaàn thoại nhằm giải thích tự trụ trời -Hoạt động 2: Tìm hiểu hệ thống thể loại nhieân, theå hieän VHDG khaùt voïng chinh 5.VHDG có những thể loại nào? Lập bảng phục tự nhiên, và hệ thống các thể loại, đặc trưng và ví dụ phaûn aùnh quaù trình minh hoạ? sáng tạo văn hoá của con người cổ (Hs laøm vieäc caù nhaân, Gv yeâu caàu trình baøy đại trước lớp) 2.Sử ....... ........ thi - Hoạt động 3: Đánh giá những giá trị cơ III.Những giá trị cơ bản của VHDG baûn cuûa VHDG 1.VHDG là kho tri thức vô cùng phong 7.VHDG có những giá trị cơ bản nào? phú về đời sống các dân tộc 8.Tóm tắt ngắn gọn nội dung từng giá trị? 2.VHDG coù giaù trò giaùo duïc saâu saéc veà đạo lí làm người 3.VHDG có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp phaàn quan troïng taïo neân baûn saéc rieâng cho nền văn hoá dân tộc - Hoạt động 4: Gv chốt lại bài học, gọi Hs ***Ghi nhớ: SGK đọc phần ghi nhớ sgk ***Luyeän taäp: - Hoạt động 5:Củng cố-Luyện tập -So sánh sự khác nhau và giống nhau giữa -Gv cho Hs làm việc theo 3 nhóm, đại diện các thể loại: nhóm trình bày vấn đề +Sử thi và truyện thơ -Hoạt động 6: Dặn dò hs tiết sau HĐGTBNN +Ca dao và tục ngữ, câu đố +Truyeàn thuyeát vaø coå tích E. RUÙT KINH NGHIEÄM: …………………………………………………………………………………………………...

(10) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 25/8/2011 Ngaøy giaûng:28/8/2011 Tieát 5: Tieáng Vieät HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ (TT) A. Muïc tieâu baøi hoïc - Giuùp hoïc sinh: + Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp. +Biết xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao tiếp,nâng cao năng lực khi nói(viết) và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao tiếp. +Có thái độ, hành vi phù hợp trong hoạt giao tiếp bằng ngôn ngữ. + Vận dụng làm các bài tập trên lớp B. Phương tiện thực hiện - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ văn 10 - Nhưng thực tiễn về hoạt động giao tiếp trong cuộc sống hằng ngày. C. Phöông phaùp daïy hoïc - Trên cơ sở kiến thức của tiết trước, giáo viên lần lượt cho học sinh làm bài tập độc lập hoặc theo nhóm. Sau đó giáo viên gọi đại diện nhóm hay cá nhân trình bày phần bài giải, các học sinh khác bổ sung, giáo viên định hướng tóm tắt. D. Quá trình lên lớp 1. Ổn định lớp.

(11) 2. Kiểm tra bài cũ: Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? Các nhân tố của hoạt động giao tiếp? 3. Bài mới: * Hướng dẫn học sinh thực hành bài tập (gv chia bảng làm 4 cột và gọi đại diện 4 nhóm học sinh lên thực hiện song song 4 bài tập (bài 1,2,3,5), sau đó gv cho học sinh trao đổi bổ sung thống nhất đáp án). Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh laøm daïng baøi taäp nhaän dieän - Gọi 1 học sinh đọc và xác định các yêu cầu của bài tập 1, gv mời đại diện nhóm trình baøy caùc yeâu caàu cuûa baøi taäp: + Nhân vật giao tiếp là người như thế nào về lứa tuổi, giới tính? + Thời gian của cuộc giao tiếp? + Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa nhaân vaät Anh? + Caùch noùi cuûa nhaân vaät Anh coù gì ñaëc biệt, có phù hợp với nội dung và mục ñích cuûa cuoäc giao tieáp khoâng?. - Gv tiếp tục gọi hsinh ở nhóm 2 đọc và trả lời phần bài giải của bài tập 2 (gv chú ý hướng dẫn hsinh cách đọc). Học sinh cả lớp trao đổi bổ sung. + Hình thức và mục đích giao tiếp? + Hình thức giao tiếp của ông già có gì ñaëc bieät? Haõy phaân tích? + Nhận xét tình cảm thái độ và quan hệ cuûa 2 nhaân vaät trong cuoäc giao tieáp?. - Trên cơ sở bài làm của học sinh ở nhóm 3 gviên cho học sinh trao đổi và đi đến thống nhất nội dung cần đạt của bài tập: + Haõy cho bieát noäi dung vaø muïc ñích giao tiếp của Hồ Xuân Hương với người đọc qua bài thơ? + Để cảm nhận được nội dung bài thơ, chúng ta căn cứ vào các phương tiện ngôn ngữ nào? Hãy phân tích? - Giáo viên gọi đại diện học sinh nhóm 4. Nội dung cần đạt I. Daïng baøi taäp nhaän dieän: 1. Baøi taäp 1(trang 23). - Nhân vật giao tiếp : những thanh niên nam nữ trẻ tuổi (qua cách xưng hô “anh“ và “naøng”). - Hoàn cảnh giao tiếp : vào một đêm trăng thanh. - Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa nhaân vật Anh : hỏi Nàng”Tre non đủ lá đan sàng nên chăng“ cũng như tre anh và nàng đã đến tuổi trưởng thành, có nên tính đến chuyện kết duyeân. - Caùch noùi cuûa “anh“: yù nhò , duyeân daùng, mang màu sắc văn chương, phù hợp với nội dung vaø muïc ñích giao tieáp. 2. Baøi taäp 2 ( trang 23 ): - Hình thức và mục đích giao tiếp : Hình thức giao tiếp đời thường với mục đích thăm hỏi bằng các ngôn ngữ và hành động cụ thể : chào, đáp, khen, hỏi. - Các hình thức giao tiếp của ông già : dùng câu hỏi (để chào, để khen, và để hỏi ). - Tình cảm, thái độ, và quan hệ giữa 2 nhân vaät: thaân maät, gaàn guõi cuûa 2 oâng chaùu (A Coå kính mến ông; ông yêu quí, trìu mến với cháu). 3. Baøi taäp soá 3 ( trang 24 ) : -Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa Hoà Xuân Hương với người đọc qua bài thơ: bộc bạch, khẳng định với mọi người về vẻ đẹp, thaân phaän, phaåm chaát trong saùng cuûa Hoà Xuaân Hương nói riêng và người phụ nữ nói chung. - Các phương tiện làm căn cứ giúp người đọc cảm nhận tác phẩm: hình tượng “bánh trôi nước”, từ ngữ “trắng, tròn” , thành ngữ ” bảy noåi ba chìm”, “taám loøng son”. 4. Baøi taäp 5 ( trang 24):.

(12) đọc thư gửi hsinh của Bác Hồ (Chú ý giọng đọc diễn tả được tình cảm của Bác qua lời thư chân tình gần gũi) + Bác viết thư cho ai? Trong hoàn cảnh naøo? + Noäi dung vaø muïc ñích vieát thö cho hoïc sinh cuûa Baùc + Nhận xét về cách thức biểu đạt ngôn ngữ và tình cảm của Bác qua bức thư.. Hoạt động 2: Gv hướng dẫn cho học sinh độc lập, thiết lập hoạt động giao tiếp ở dạng văn bảng thông tin. Sau đó gọi học sinh trình bày (2 em) và cho cả lớp trao đổi bổ sung.. -Nhaân vaät giao tieáp vaø tình huoáng giao tieáp: Bác Hồ và học sinh toàn quốc trong hoàn cảnh đất nước vừa giành được độc lập, học sinh bắt đầu nhận được một nền giáo dục hoàn toàn Vieät Nam. - Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp: Baùc noùi về niềm vui sướng, nhiệm vụ và trách nhiệm của học sinh với tương lai đất nước. Cuối cùng là lời chúc của Bác với học sinh. - Hình thức giao tiếp: Bác viết thư cho học sinh bằng lời lẽ vừa chân tình, gần gũi, vừa nghiêm túc trong việc động viên và xác định traùch nhieäm cuûa hoïc sinh. II. Baøi taäp taïo laäp vaên baûn ( baøi 4 trang 24 ): - Daïng vaên baûn : thoâng baùo ngaén. - Đối tượng hướng tới: học sinh toàn trường. - Nội dung giao tiếp: hoạt động làm sạch môi trường. - Hoàn cảnh giao tiếp: trong nhà trường nhân ngày Môi trường thế giới.. Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh củng coá baøi hoïc cuõ baèng vieäc phaân tích 1 soá hoạt giao tiếp trong thực tế cuộc sống và qua các tác phẩm văn chương trong - Phân tích bài ca dao “Anh đi anh nhớ quê nhaø” chương trình (ở nhà). Hoạt động 4: Dặn dò Hs tiết sau học Vaên baûn. .E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………...

(13) Ngày soạn: 30/8/2011 Ngaøy giaûng: /9/2011 Tieát 6 : Tieáng vieät. VAÊN BAÛN. A/ Muïc tieâu baøi hoïc : giuùp hoïc sinh : -Nắm được các khái niệm văn bản, các đặc điểm cơ bản và các loại văn bản. - Nâng cao năng lực phân tích và thực hành văn bản. B/Phöông phaùp daïy hoïc: - Vận dụng phương pháp qui nạp : từ việc giúp h/s phân tích ngữ liệu -> nhận định khái quaùt . - Hướng dẫn học sinh thực hành giải bài tập theo nhóm. C/Tiến trình lên lớp : * Họat động 1 : Kiểm tra bài cũ ( kết hợp trong quá trình tìm hiểu nội dung bài học). * Họat động 2 : Giới thiệu bài mới ( Trong giao tiếp, để người khác hiểu được ý của mình thì phải nói hay viết ra.Như vậy, lời nói hoặc bài viết trong giao tiếp được gọi là văn bản.Chính vì vậy,văn bản vừa là phương tiện vừa là sản phẩm của họat động giao tiếp bằng ngôn ngữ.) * Họat động 3: Tìm hiểu nội dung bài học. Họat động của thầy và trò Nội dung cần đạt , 1/ Mỗi văn bản được người nói tạo ra I/Khái niệm và đặc điểm của văn bản: trong những họat động nào? Để đáp ứng 1/ Tìm hiểu ngữ liệu : nhu cầu gì? Dung lượng ( số câu) ở mỗi văn - VB(1): được tạo ra trong hoạt động giao baûn nhö theá naøo? tiếp chung, nhằm đáp ứng nhu cầu truyền cho nhau kinh nghieäm soáng(chæ coù moät câu.).VB(2): tạo ra trong HĐGT giữa cô gái.

(14) -----------------------------------------------------2/Theo em,mỗi văn bản đề cập đến vấn đề gì? Vấn đề đó có được triển khai nhất quán trong từng văn bản không? 3/ Caùc VB coù nhieàu caâu (vb 2 vaø 3) noäi dung của VB được triển khai ntn? Nhận xét vaø phaân tích veà keát caáu cuûa VB (3)?. 4/Moãi VB taïo ra nhaèm muïc ñích gì?Haõy phaân tích?.  **Qua phaân tích caùc ví duï treân, em haõy cho bieát vaên baûn laø gì? Ñaëc ñieåm cuûa VB ? ( Sau khi h/s trả lời, gv cho 2 đọc phần ghi nhớ trong sách giáo khoa và yêu cầu các em hoïc thuoäc). GVtieáp tuïc chuyeån yù sang phaàn II cuûa baøi hoïc. ----------------------------------------------------1/So sánh các vb 1,2 với vb 3 (về vấn đề và lĩnh vực được đề cập; từ ngữ sử dụng; cách thức thể hiện nội dung?  cho biết đặc điểm về p/c ngôn ngữ của từng VB? 2/ So sánh các vb 2,3 với bài học tóan, lý, giấy khai sinh để nêu nhận xét về: phạm vi sủ dụng, mục đích giao tiếp, từ ngữ, kết cấu và cách trình bày ở mổi loại văn bản.  Theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp,có mấy loại văn bản thường gặp? Cho ví dụ?. và mọi người (gồm 4 câu).VB(3): Được tạo ra trong HĐGTgiữa chủ tịch nước với tòan thể đồng bào (gồm 15 câu).. ------------------------------------------------------ VB(1) đề cập đến một kinh nghiệm sống; VB(2) nói đến thân phận của người phụ nữ trong XHPK; VB(3) Baùc keâu goïi toøan daân VN đứng lên kháng chiến chống Pháp.Các câu trong VB(2) và(3) đều có quan hệ nhất quán, cùng thể hiện một chủ đề. - Caùc caâu trong 2 VB coù quan heä yù nghóa roõ ràng và đựợc liên kết với nhau một cách chặt cheõ.Keát caáu cuûa VB(3 ) goàm 3 phaàn raát roõ ràng ( mở, thân, kết) . - Mỗi VB tạo ra đều nhằm thực hiện một muïc ñích giao tieáp nhaát ñònh ( VB1: truyeàn đạt kinh nghiệm sống; VB2 : gợi sự cảm thông về thân phận người phụ nữ trong xh cũ ; VB3: keâu goïi, khích leä tinh thaàn quyeát taâm cuûa n/d trong k/c choáng Phaùp) 2/Ghi nhớ : - VB là sản phẩm được tạo ra trong HĐGT bằng ngôn ngữ, gồm một hay nhiều câu, nhiều đọan. - Những đặc điểm cơ bản của VB: (4đặc điểm: nội dung, cách thức triển khai, kết cấu, muïc ñích giao tieáp ). -----------------------------------------------------II/ Các loại văn bản: 1/Phân tích ngữ liệu: -VB1và 2 thuộc p/c ngôn ngữ nghệ thuật. - VB3 thuộc p/c ngôn ngữ chính luận. 2/ Ghi nhớ : Theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp, người ta phân biệt các loại văn bản: -VBthuoäc p/c sinh hoïat. - VB thuoäc p/c ngheä thuaät. - VBthuoäc p/c khoa hoïc. -VB thuoäc p/c haønh chính. -VB thuoäc p/c chính luaän - VB thuoäc p/c baùo chí.. * Họat động 4: - GV hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài tập thực hành ở tiết 10 theo nhóm : + Nhoùm 1 : laøm baøi taäp 1 vaø 2..

(15) + Nhoùm 2 : laøm baøi taäp 3. + Nhoùm 3 : laøm baøi taäp 4. (với lớp khá gv có thể ra thêm bài tập vận dụng ngoài sgk để củng cố và nâng cao thêm kiến thức bài học cho các em). - Dặn h/s ôn lại kiến thức và kỹ năng ,phương pháp kiểu bài phát biểu cảm nghĩ (về hiện tượng đời sống hay về một tác phẩm văn học) để tiết sau ôn tập trên lớp và chuẩn bị làm bài ở nhà.. Tieát 7,8 : Laøm vaên Ngày soạn:10/9/2011 Ngaøy giaûng:. BAØI LAØM VAÊN SOÁ 1. A/ MỤC TIÊU - Kiến thức: Năm được các kiến thức xã hội để phục vụ cho bài viết. - Kỹ năng: Làm bài văn nghị luận. - Giáo dục: B/ PHƯƠNG PHÁP C/ PHƯƠNG TIỆN: SGK và giáo án D/ TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG: 1. Ổn định 2. Kiểm tra 3. Bài mới - Đề bài: “ Cảm nghỉ của Anh (Chị) về ngày đầu tiên bước chân vào trường THPT”.

(16) Tieát: 9 -10 Ngày soạn:11/9/2011 Ngaøy giaûng:. CHIEÁN THAÉNG MTAO- MXAÂY (Trích Sử thi ĐamSan - Ê Đê). A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Giúp HS: + Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu “ nhân vật anh hùng sử thi”, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ. + Biết cách phân tích 1 vbản sử thi anh hùng#mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lí tưởng về 1 cuộc sống hoà hợp, hạnh phúc + Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng. B. Phương tiện thực hiện: - SGK và SGV Ngữ Văn 10 - Taøi lieäu tham khaûo lieân quan C. Phöông phaùp giaûng daïy: - Kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm với trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi gợi mở cuûa GV D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra kiến thức ở bài Khái quát văn học dân gian 3. Bài mới: - Lời vào bài; - Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt - Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc và I. Giới thiệu: 1. Sơ lược về sử thi dân gian: tìm hieåu phaàn Tieåu daãn.

(17) - HS nhắc lại đnghĩa sử thi - Có mấy loại sử thi? - Dựa vào sgk, em hãy tóm tắt thật ngắn gọn sử thi Đamsan? - Phân vai HS đọc đoạn trích - Xác định vị trí, nội dung đoạn trích?. - Caùch chia boá cuïc?. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu chi tieát - Cuộc giao chiến giữa 2 tù trưởng được mô tả qua những chặng nào? - Vào cuộc chiến, ta luôn thấy sự đối lập giữa Mtao Mxây và Đamsan. Vậy sự đối lập đó cụ thể ntn? +Ở hiệp 1, vì sao Đsan không múa Hiệp trước mà cứ khích để Mxây múa trước?. - Chi tieát mieáng traàu Hônhò neùm cho Mtao nhưng Đamsan giành được có ý nghóa gì?. - Ñònh nghóa - Hai loại— Sử thi thần thoại Sử thi anh hùng 2. Tóm tắt sử thi Đam San: 3. Đoạn trích “ chiến thắng Mtao Mxây”: - Vị trí: phần giữa của tác phẩm - Nội dung: kể chuyện ĐamSan đánh thắng tù trưởng Mtao Mxây, cứu được vợ - Boá cuïc: 3 phaàn + Từ đầu... đêm bên ngoài đường: cảnh trận đánh giữa 2 tù trưởng + Ô nghìn chim seû...roài vaøo laøng: caûnh Ñamsan cuøng noâ leä ra veà sau chieán thaéng + Phần còn lại: cảnh Đamsan ăn mừng chiến thaéng II. Đọc hiểu đoạn trích: 1. Hình tượng Đamsan trong trận chiến với Mtao Mxaây: - Đamsan khiêu chiến và Mtao Mxây run sợ. -Vaøo cuoäc chieán: Ñamsan. Mtao Mxaây.

(18) - Em coù suy nghó gì veà vai troø cuûa thaàn linh trong cuoäc chieán naøy?( chæ laø n/vật phù trợ, còn quyết định chiến thaéng vaãn laø Ñamsan). Hieäp 1. - bình tónh, thaûn nhieân. Hieäp 2. - Vì sao đoạn cuối, tgiả dân gian khoâng mieâu taû caûnh cheát choùc maø taû cảnh ăn mừng chiến thắng? - Đamsan đã thể hiện niềm vui sau chieán thaéng baèng caùch naøo? - Qua cảnh ăn mừng ấy, em có nhận xét gì về hình ảnh người tù trưởng Ñamsan?. - Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng keát - NHaän xeùt veà ngheä thuaät? - Những tình cảm nào đã thôi thúc. - Muùa khieân nhö troø chôi, khieân keâu laïch xạch như quả mướp khô, tự xem mình là tướng quen đánh traêm traän, quen xeùo nát đất đai thiên haï(chuû quan, ngaïo maïn). - Ñamsan muùa trước: múa khiên vừa khoẻ, vừa đẹp( vượt đồi tranh, đồi lồ ô, chaïy vun vuùt qua phía ñoâng, phía taây...) - Nhai được mieáng traàu cuûa vợ -> mạnh hơn. - Hoảng hốt trốn chạy bước cao bước thấp( yếu sức). Hieäp 3. - Ñamsan muùa, đuổi đánh, đâm truùng keû thuø nhöng khoâng thủng -> cầu cứu thaàn linh. - Chạy, vừa chạy vừa chống đỡ. Hieäp 4. - Được ông Trời maùch keá - Vuøng chaïy cuøng - Ñuoåi theo đường, xin tha mạng - Gieát cheát keû thuø - Bò gieát. Nhận xét về hình tượng Đamsan qua cuộc đọ sức?. - Sau chiến thắng, thái độ các tôi tớ của Mtao Mxây đối với Đamsan ntn? Thái độ đó được biểu hiện qua những chi tiết nào?( Hs chỉ ra đưỡc những lần đối đáp và nhận xét mức độ phục tuøng cuûa daân lang). - khích, thaùch Mxây múa trước. - Chém trượt, chỉ truùng chaõo coät traâu - Caàu cöu Hô nhò.  Với lối mô tả song hành-> Đsan hơn hẳn Mtao Mxây cả về tài năng, sức lực, phong độ, phẩm chất# Đsan chiến thắng được kẻ thù => Sự thất bại của Mxây đã làm nổi bật tầm vóc người anh hùng sử thi Đamsan 2. Caûnh Ñamsan cuøng noâ leä ra veà sau chieán thaéng: - Sau chiến thắng, Đamsan thuyết phục tôi tớ Mxaây ñi theo chaøng - Qua 3 lần đối đáp: lòng mến phục, thái độ hưởng.

(19) Đamsan chiến đấu và chiến thắng kẻ thuø?. ứng tuyệt đối của dân làng giành cho Đsan - Đamsan hô mọi người cùng về- cảnh ra về đông, vui nhö hoäi => Sư thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng - Hoạt động 4: Củng cố- Luyện tập cá nhân anh hùng sử thi với quyền lợi của cộng * HS thaûo luaän: Vai troø cuûa thaàn linh và con người trong cuộc chiến đấu của đồng#ý chí thống nhất của toàn thể cộng đồng EÂÑeâ Ñsan? 3. Hình tượng Đansan trong tiệc mừng chiến - Hoạt động 5: Dặn dò HS về nhà xem laïi baøi vaø chuaån bò toát cho tieát An thaéng: Dương Vương- Mị Châu- Trọng Thuỷ - Ra lệnh: đánh lên các chiên, rung các vòng nhạc, & mở tiệc to mời tất cả mọi người ăn uống, vui chôi - Hình aûnh Ñsan: “ uoáng khoâng bieát say, aên khoâng biết no...”, “ ngực quấn chéo tấm mền...trong buïng meï” => Sự lớn lao về hình thể, tầm vóc lẫn chiến công của chàng bao trùm lên toàn bộ buổi lễ, toàn bộ thieân nhieân, vaø xaõ hoäi EÂñeâ III. Toång keát: - Nghệ thuật: Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, sử dụng lối so sánh, phóng đại, liệt kê, trùng điệp - Trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình, thiết tha với cuộc sống bình yên của thị tộc- đó là những tình cảm thôi thúc Đsan chiến đấu và chiến thaéng keû thuø IV. Củng cố: ghi nhớ sgk.

(20) Tieát 11: Tieáng Vieät Ngày soạn:12/9/2011 Ngaøy giaûng:. Họat động của thầy và trò. VAÊN BAÛN ( Tieáp theo ). Nội dung cần đạt II/ Luyeän taäp : Cho học sinh đọc đoạn văn trong SGK 1) Baøi 1: a. Tính thống nhất về chủ đề đoạn văn: - Đoạn văn có 1 chủ đề thống nhất như - Câu mở đoạn: Giữa cơ thể và môi trường theá naøo? có ảnh hưởng qua lại với nhau - Caùc caâu khai trieån: +Câu 1: Vai trò của cơ thể đối với môi trường +Caâu 2: Laäp luaän so saùnh +Câu 3,4: Dẫn chứng thực tế b. Sự phát triển của chủ đề trong đoạn van -Câu chủ đề mang ý nghĩa khái quát của cả đoạn -Các câu khai triển: tập trung hướng về câu chủ đề, cụ thể hoá ý nghĩa cho câu chủ đề => Tiêu đề : Môi trường và cơ thể. (VBKH) 2) Saép xeáp: - 1 , 3 ,4 ,5 ,2 - Các câu trong đoạn văn có quan hệ với => Tiêu đề: Bài thơ Việt Bắc (Có thể có nhau như thế nào để phát triển chủ đề tiêu đề khác_ miễn ngắn gọn, khái quát cao)..

(21) chung. - Đọc xong đoạn văn ta thấy ý chung của đoạn đã được triển khai rõ chưa ? - Đặt tiêu đề cho đoạn văn. -. Saép xeáp caùc caâu thaønh vaên baûn mạch lạc và đặt cho nó 1 tiêu đề phù hợp.. -. Vieát moät soá caâu noái tieáp caâu văn trước , sao cho có nội dung thoáng nhaát troïn veïn roài ñaët tieâu đề chung cho nó.. -. Đơn gửi cho ai? Người viết là đối tượng nào ? Muïc ñích vieát ñôn ? Noäi dung cô baûn cuûa ñôn ?. -. Hoạt động 3 Hoạt động 4. 3) Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị hủy hoại nghiêm trọng:(Câu chủ đề ) - Rừng đầu nguồn đang bị chặt phá-> gây luït, haïn,… keùo daøi. - Soâng suoái ngaøy caøng caïn kieät, oâ nhieãm bởi chất thải khu công nghiệp, nhà máy. - Chất thải chưa quy hoạch, xử lý. - Phân bón, thuốc trừ sâu… sử dụng không theo quy hoạch.  Tất cả đã đến mức báo động. =>Tiêu đề: Môi trường sống kêu cứu ( có thể có tiêu đề khác) 4) Vieát ñôn xin pheùp nghæ hoïc. - Gửi thầy (cô) giáo chủ nhiệm. - Hoïc troø - Xin được nghỉ học - Nêu họ, tên, lớp, lý do xin nghỉ, thời gian nghỉ và hứa thực hiện chép bài, làm bài như theá naøo? III/ Củng cố: ghi nhớ (SGK) IV/ Daën doø: - Luyeän taäp theâm Soạn truyện An Dương Vương và Mị Chaâu, Troïng Thuyû..

(22) Tieát 12,13: Đọc văn.

(23) Ngày soạn: 15/9/2011 Ngaøy giaûng:19/9/2011 TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY A/ Muïc tieâu baøi hoïc : - Giúp HS: Nắm vững khái niệm truyền thuyết, hiểu được giá trị nội dung cũng như ngheä thuaät cuûa truyeän An Döông Vöông vaø Mî Chaâu Troïng Thuûy. - Rèn luyện kĩ năng đọc, kể, phân tích nhân vật truyền thuyết. B/ Phương tiện thực hiện : SGK và SGV Ngữ Văn 10 cơ bản . C/ Phöông phaùp giaûng daïy : - Yêu cầu HS chuẩn bị bài ở nhà : Xem lại kiến thức về thể loại truyền thuyết đã học ở lớp 6 . Thống kê những chi tiết nghệ thuật liên quan đến từng nhân vật trong truyện . - Dựa vào kết quả thống kê GV nêu vấn đề để HS thảo luận . Trong thảo luận có thể xuất hiện nhiều ý kiến khác biệt GV cần hướng dẫn thảo luận giúp HS nhận thức đúng. D/ Tiến trình lên lớp : 1. OÅn ñònh : 2. Kiểm tra bài cũ : Kiến thức tiết Đọc văn Chiến thắng Mtao Mxây . 3. Bài mới : - Lời vào bài : Từ khái niệm truyền thuyết dẫn vào bài mới - Nội dung bài mới : Họat động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : I/ Giới thiệu : GV cho h/s đọc phần tiểu dẫn - Giới 1. Khái niệm truyền thuyết : thieäu theâm - Những câu chuyện dân gian – có cốt lõi cho h/s về cụm từ di tích Cổ Loa . lịch sử kết hợp với sự tưởng tượng kỳ ảo . - Đặc điểm của thể loại truyền 2. Tóm tắt truyện ADV : 2 phần ( 4 đoạn ) thuyeát ? a/ Phần 1 : Từ đầu … bèn xin hòa , Vua ADV xaây thaønh , laøm noû vaø chieán thaéng giaëc - Vaên baûn coù theå chia laøm maáy phaàn ? laàn 1 . Noäi dung cuûa moãi phaàn ? Toùm taét caâu b/ Coøn laïi : chuyeän ? ADV vaø Mò Chaâu maát caûnh giaùc daãn đến bi kịch mất nước - Trọng Thủy tự vẫn . Hoạt động 2 : GV hướng dẫn h/s tìm II/ Đọc hiểu : hieåu VB. 1. An Döông Vöông : Thao taùc 1 a. Vai trò ADV trong sự nghiệp dựng nước -Những chi tiết nào thể hiện vai trò và giữ nước: của ADV trong sự nghiệp giữ nước ? - Xaây thaønh , cheá noû : coù coâng , coù taám lòng đối với đất nước -Chi tieát kì aûo: Cuï giaø xuaát hieän bí aån, -Chi tieát kì aûo naøy coù yù nghóa gì? Rùa Vàng từ biển Đông lên giúp An Dương.

(24) Vöông. => khaúng ñònh vieäc laøm cuûa ADV laø chính nghĩa, được lòng trời, hợp lòng dân. -Kết quả: quân Triệu Đà thua to => Caùc vieäc laøm cuûa ADV neâu cao baøi hoïc cảnh giác, khẳng định vai trò của ADV và sự ca ngợi của nhân dân với những việc làm có ý nghĩa lịch sử. -Sự mất cảnh giác của nhà vua biểu hiện b. Bi kịch nước mất- nhà tan: theá naøo ? - Voâ tình gaû con gaùi cho con trai Trieäu Đà , cho phép Trọng thuỷ ở rể : tạo cơ hội cho Mị Châu đánh tráo nỏ thần , mắc sai laàm. - Cậy có nỏ thần , điềm nhiên đánh cờ khi giặc đến : chủ quan , xem thường địch -Keát quaû: thaát baïi , boû chaïy , gieát con , - Sáng tạo những chi tiết Rùa vàng , sự nghiệp tiêu vong nhà vua tự tay => Vua – có trách nhiệm cao đối với vận chém đầu con gái rồi theo gót Rùa vàng mệnh đất nước nhưng mất cảnh giác – rơi xuoáng bieån , vào bi kịch : nước mất , nhà tan. nhân dân muốn biểu lộ thái độ , tình *Chi tiết: - ADV tự tay chém đầu con gái. cảm gì đối với nhân vật lịch sử ADV và việc mất nước Hành động quyết liệt dứt khoát đứng về phía công lí và quyền lợi dân tộc, cũng là sự thức AÂu Laïc ? tænh muoän maøng cuûa nhaø vua =>mang tính bi kòch. - ADV cầm sừng tê bảy tấc rồi theo gót Rùa vàng xuống biển -> huyền thoại hóa ngợi ca và thanh minh . (Sang tieát 2 ) 2. Mò Chaâu - Troïng Thuyû: Thao taùc 2 Nhân vật Mị Châu được kể như thế nào a. Mị Châu: - Con vua ADV , leùn cho Troïng Thuûy ? xem noû thaàn : caû tin, ngaây thô,quaù yeâu Troïng Thuûy , maát caûnh giaùc,queân nhieäm vuï đối với đất nước . - Tin lời Trọng Thủy giấu cha việc tráo Taïi sao Mò Chaâu chaáp nhaän toäi cheát maø noû , raéc loâng ngoãng : tin meâ muoäi -> voâ tình phaïm toäi , thaønh giaëc . khoâng xin vua cha tha maïng ? - Chaáp nhaän toäi cheát khoâng daùm xin thaàn, ( GV có thể cho h/s biết thêm về lời phê xin cha tha tội : đứng trên lợi ích dân tộc để phán Mị Châu của nhà thơ Tố Hữu ) . nhìn nhaän toäi loãi , sai laàm 1 caùch chaân thaønh , nghieâm tuùc . => Ngaây thô , yeâu trong saùng , chaân thaønh -> bi kịch : lừa dối cha , có tội với đất nước -.

(25) - Chi tieát maùu Mò Chaâu hoùa thaønh chaáp nhaän cheát . ngoïc trai , xaùc hoùa thaønh ngoïc thaïch coù yù *Chi tieát: nghóa gì ? -Lời kết tội của Rùa Vàng Sự giận thöong minh baïch cuûa nhaân daân - Maùu -> ngoïc trai , xaùc -> ngoïc thaïch : Sự hóa thân không trọn vẹn – Hư cấu -> - Sáng tạo hình ảnh : “ngọc trai - bao dung , thông cảm - nhắc nhở nghiêm giếng nước” có phải nhân dân ta muốn khắc : tình cảm gia đình - đất nước ( riêng – ngợi ca mối tình chung thủy Mị Châu - chung ) . Troïng Thuûy ? - Hình ảnh ngọc trai - giếng nước : + mối quan hệ nhân quả với lời nguyền của Mị Châu -> sự tỉnh ngộ của Mị Thao taùc 3 Châu khi nhìn rõ bản chất lừa dối , xâm lược -Nhân vật Trọng Thủy được kể với của Trọng Thủy . những chi tiết nào ? b. Troïng Thuûy : - Con trai Triệu Đà , sang Âu Lạc làm rể với tham voïng chính trò . - Giằng co giữa tình yêu cha và Mị Chaâu ->choïn cha : tình yeâu cha vaø traùch -Chi tiết người đời sau đem ngọc biển nhiệm với đất nước -> phản bội tình yêu # bi Đông , lấy nuớc giếng mà Trọng Thủy tự kịch : tình yêu tan vỡ , chết bi thảm . => Kẻ vẫn mà rửa thì ngọc trong sáng thêm có xâm lược đầy ảo vọng , si tình . yù nghóa gì ? *Chi tieát aån duï keùp : + Với Trọng Thủy : nước giếng thể hiện nỗi ân hận vô hạn và chứng nhận cho lòng mong muốn được giải tội của Trọng Thuûy . + Với Mị Châu : tấm lòng của nàng thêm được sáng tỏ , sự ngây thơ của nàng Hoạt động 3 càng đáng thương . III/ Toång keát : Đâu là cốt lõi lịch sử trong câu chuyện - Câu chuyện giải thích nguyên nhân sự thaàn kyø naøy ? kiện mất nước Âu Lạc . ( Theá kyû - III -> II ) - Sự lựa chọn và sáng tạo các sự kiện và nhân vật đầy chất thơ và mộng – mang tính bi kòch . - Quan điểm đánh giá , thái độ và tình cảm của nhân dân dứt khoát , có lý , có tình . - Phong phuù , haøm suùc veà noäi dung , chaët chẽ trong kết cấu , độc đáo trong cách thể hieän. - Bi kịch về sự mất cảnh giác để mất nước , bi kòch tình yeâu => ADV-MC-TT.

(26) Hoạt động 4 : Hoạt động 5 : Hoạt động 6 :. Câu chuyện tình yêu cha con, tình yêu lứa đôi và tình yêu đất nước hay nhất, tiêu biểu nhất về thời kỳ Âu Lạc của dân tộc ta. IV/ Ghi nhớ : SGK V/ Củng cố : Tình yêu đất nước chi phối toàn bộ hành động quan trọng của nhân vật . VI/ Hướng dẫn chuẩn bị bài mới : Lập dàn yù baøi vaên tự sự .. .E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. Tieát 14: Laøm vaên Ngày soạn:15/9/2011 Ngaøy giaûng: 22/9/2011 LẬP DAØN Ý BAØI VĂN TỰ SỰ A / Muïc tieâu baøi hoïc : - Bết cách lập dàn ý bài văn tự sự B / Phương tiện thực hiện : - SGK vaø SGV vaên 10 caên baûn C / Phöông phaùp giaûng daïy : - Trao đổi, thảo luận , trả lời các câu hỏi. D / Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp : Sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ : Muốn tạo lập văn bản phải chú ý đến những vấn đề gì ? 3. Giới thiệu bài mới : Họat động của thầy và trò Nội dung cần đạt Họat động 1 : I/ Những yêu cầu cần thiết : - Hình thức ý tưởng dự kiến cốt 1. Phải hình thành ý tưởng và phác thảo cốt truyeän truyện (dự kiến tình huống, sự kiện và nhân vật Học sinh đọc phần trích - trả lời câu ) mới viêt được 1 bài văn kể chuyện hoặc 1.

(27) hoûi - Nhaø vaên Nguyeân Ngoïc noùi veà vieäc gì ? - Qua lời kể của Nguyên Ngọc, các em học được điều gì trong quá trình hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện để chuẩn bị lập dàn ý cho bài văn tự sự ?. Họat động 2 : - Giaùo vieân khaùi quaùt coâng vieäc laäp daøn yù. Cho học sinh đọc câu chuyện 1, laäp daøn yù cho baøi vaên keå veà 1 trong 2 caâu chuyeän treân. - Hướng dẫn học sinh : - Cho hoïc sinh laøm baøi theo 4 nhoùm toå -. Họat động 3 : luyện tập - Laäp daøn yù veà moät hoïc sinh toát. truyeän ngaén. 2. Choïn nhaân vaät. 3.Chọn tình huống và sự kiện để kết nối caùc nhaân vaät. VD : Về Rừng Xà Nu của Nguyên Ngọc :Tác giả viết Rừng Xà Nu như thế nào ? + Choïn nhaân vaät (Tmuù, Dit, Mai,Cuï Meát, Beù Heng). + Chọn tình huống và sự kiện để kết nối caùc nhaân vaät : * Caùi cheát cuûa meï con Mai, 10 ngoùn tay Tnú bốc lửa-> 10 tên ác ôn đã chết vào những năm tháng chưa hề có tiếng súng cách maïng. * Rừng Xà Nu gắn liền số phận mỗi con người. * Các cô gái lấy nước, cụ già lom khom, tiếng nước lách tách trong đêm khuya… II/ Laäp daøn yù : - Sắp xếp ý , tìm được trật tự thích hợp, xác định mức độ trình bày mỗi ý. - Caâu chuyeän 1: aùnh saùng. - Mở bài : + Chị Dậu hớt hải chạy về phía làng mình trong ñeâm toái. + Về tới nhà , thấy 1 người lạ đang nói chuyện với chồng. + Vợ chồng gặp nhau vừa mừng, vừa tủi. - Thaân Baøi : + Người khách lạ - cán bộ Việt minh tìm đến hoûi thaêm tình caûnh gia ñình anh Daäu. + Giaûng giaûi vì sao daân mình khoå, muoán heát khoå phaûi laøm gì; nhaân daân xung quanh vuøng họ đã làm được gì, như thế nào? + Thỉnh thoảng ghé thăm gia đình anh Dậu, mang tin mới, khuyến khích chị Dậu. + Chị Dậu vận động những người xung quanh. + Chị dẫn đầu đoàn người phá kho thóc Nhật. - Keát baøi : + Chò Daäu vaø caû xoùm laøng chuaån bò mừng ngày tổng khởi nghĩa. + Chị Dậu đón cái Tý trở về. III/ Luyeän taäp : Teân truyeän.

(28) phaïm phaûi sai laàm trong phuùt yeáu - Mở bài : Mạnh - ngồi 1 mình ở nhà vì bị mềm nhưng đã kịp tỉnh ngộ, chiến ñình chæ hoïc taäp. thaéng baûn thaân vöôn leân trong hoïc - Thaân Baøi : taäp. + Mạnh nghĩ về những khuyết điểm : - Hướng dẫn học sinh luyện tập trốn học đi chơi, lêu lổng với bạn. theo 2 nhoùm. + Gần 1 tuần bỏ học : bài vở không nắm được, điểm xấu, hạnh kiểm yếu học kì I. + Nhờ sự nghiêm khắc của bố mẹ, sự giúp đỡ của thầy, bạn -> Mạnh đã thấy lỗi lầm, chăm học hành, tu dưỡng-> đạt học sinh tiên tieán. -. Keát baøi : + Suy nghĩ của Mạnh sau giờ phát. thưởng Hoạt động 4: củng cố Hoạt động 5: dặn dò. + Bạn rủ đi chơi xa, Mạnh từ chối khéo. VI/ Củng cố: Ghi nhớ (SGK) V/ Hướng dẫn soạn bài: Đọc văn “ Uy-lít-xơ trở về”.. .E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. Tiết 15+16 Đọc văn Ngày soạn: 20/9/2011 Ngaøy giaûng: 26/9/2011 UYLITXƠ TRỞ VỀ ( Trích Ô-đi xê - Sử thi Hi Lạp ) A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Giúp học sinh: + Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của người Hi Lạp qua cảnh đoàn tụ của vợ chồng uylixơ sau 20 năm xa cách. + Biết phân tích diễn biến tâm lí n/vật qua các đối thoại trong cảnh gặp mặt để thấy được khát vọng hạnh phúc và vẻ đẹp trí tuệ của họ. + Nhận thức được sức mạnh của tình cảm vợ chồng, tình cảm gia đình cao đẹp là động lực giúp con người vượt qua mọi khó khăn. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10. - Tư liệu văn học nước ngoài, ảnh minh họa, sgk. C. Phöông phaùp daïy hoïc: - Học sinh chủ động chuẩn bị bài ở nhà, Gv hướng dẫn trao đổi , thảo luận. - Đưa hệ thống câu hỏi gợi mở khi phân tích, lí giải các đối thoại và diễn biến tâm lí cuûa nhaân vaät. - Thaûo luaän nhoùm. D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Ổn định lớp:.

(29) 2. Kieåm tra baøi cuõ: Trình baøy ND vaø NT cuûa truyeàn thuyeát An Döông Vöông vaø Mî Chaâu Troïng Thuûy? 3. Bài mới: - Lời vào bài: Nền văn hoá Hi Lạp cổ đại được xem là một trong bốn cái nôi lớn của nền văn minh nhân loại, và sử thi Iliat & Ôđixê của Hômerơ là 2 bản anh hùng ca hoàn mĩ cả veà noäi dung vaø ngheä thuaät . Baøi hoïc hoâm nay chuùng ta seõ coù caùi nhìn chung veà Hoâmerô, về Ôđixê, và cung nhau tìm hiểu 1 đoạn trích nhỏ trong sử thi Ôđixê- Uylixơ trở về. - Noäi dung baøi hoïc: Hoạt động của thầy và trò -Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm dựa vào tiểu dẫn SKG. -Dựa trên cơ sở tìm hiểu bài ở nhà của hoïc sinh, Gv ñaët caâu hoûi yeâu caàu Hs traû lời: 1.Hãy trình bày những nét nổi bật về tác giaû Hoâmerô?. Nội dung cần đạt. I. Tìm hieåu chung: 1. Hoâmerô: - Sống vào khoảng thế kỷ IX-VIII trước CN -Xuất thân trong 1 gia đình nghèo ở ven bờ Tieåu AÙ. - Với Iliat & Ôđixê: cha đẻ của thi ca Hi Lạp 2. Taùc phaåm “OÂñixeâ” 2. Em hiểu sử thi là gì? Trình bày sơ lược -Kết cấu: 12.110 câu thơ, chia làm 24 khúc về sử thi Ôđixê? ca. 3. Dựa vào mục tiểu dẫn, hãy kể tóm - Tóm tắt tác phẩm: sgk taét taùc phaåm? ( Hs làm việc cá nhân ở nhà, Gv yêu cầu Hs khá trình bày trước lớp, lưu ý cách đọc tên riêng. ) -Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản: cách đọc văn bản, chú ý những từ khó, chú ý vị trí, bố cục đoạn trích.. 3. Đọc văn bản: a. Cách đọc: - Học sinh phân vai đọc đoạn trích, đọc đúng giọng, đúng tâm trạng nhân vật, có diễn cảm. b. Giải thích từ khó: - Acai, tục rửa chân, lời có cánh, hạ cả thành luỹ, làm lễ cưới, laectơ, cây ôliu, thần linh, Poâñeâiñoâng GV cho HS thảo luận theo nhóm, (3 c. Vị trí, bố cục đoạn trích: nhóm) để thống nhất cách phân chia bố - Vị trí: khúc ca XXIII, gần cuối tác phẩm cuïc. - Bố cục: 2 đoạn + Đoạn 1: Từ đầu....” kém gan dạ”- tâm trạng của Pênêlốp khi nghe tin chồng trở về, vaø khi gaëp choàng. + Đoạn 2: Phần còn lại- Thử thách và sum hoïp. -Hoạt động 3: Phân tích diễn biến tâm lí. II. Phaân tích:.

(30) của n/vật qua các đối thoại. - Hoàn cảnh của Pênêlốp?. 4.. Khi nghe nhuõ maãu baùo tin choàng nàng đã trở về, đã trừng trị bọn cầu hôn , thái độ Pênêlốp ra sao? 5. Sự lí giải của Pênêlốp thể hiện điều gì?. 6. Khi nhũ mẫu đưa bằng chứng thuyết phuïc, taâm traïng Peâneâloáp ntn? Daãn chứng?. 7. Khi gaëp Uylixô trong boä daïng cuûa người hành khất , Pênêlốp có thái độ, hành động gì? Thái độ đó thể hiện tâm traïng gì cuûa naøng? 8. Giữa lúc ấy thái độ con trai nàng ntn? trước lời lẽ của con, tâm trạng Pênêlốp ra sao?. 1. Taâm traïng cuûa Peâneâloáp : a. Hoàn cảnh Pênêlốp: + Chờ đợi chồng 20 năm đằng đẵng. + Naøng bò 108 boïn caàu hoân thuùc baùch taùi giá, buộc phải ra điều kiện thi bắn cung để đối phó với chúng. b. Taâm traïng Peâneâloáp khi nhuõ maãu baùo tin: + Traùch maéng, khoâng tin: * thời gian đã 20 năm, chàng đã chết. * “đây là 1 vị thần đã giết bọn cầu hôn danh tiếng, một vị thần bất bình vì sự láo xược bất kham và những hành động nhuốc nhô cuûa chuùng.  sự lí giải của lí trí để trấn an nhũ mẫu, cũng là để tự trấn an mình. + khi nhũ mẫu đưa bằng chứng thuyết phục: vết sẹo ở chân “ rất đổi phân vân”, “ không biết nên đứng xa hay lại gần ôm lấy đầu, cầm lấy tay ngươì mà hôn”. => Tâm trạng mâu thuẫn: vừa hi vọng, vừa sợ thất vọng. c. Khi gaëp Uylixô: - Laàn 1: + Ngoài laëng thinh, khi ñaêm ñaêm aâu yeám nhìn choàng, khi laïi khoâng nhaän ra choàng dưới bộ quần áo rách mướp tình cảm >< lí trí. + Trước lời trách cứ của con: * Phân vân cao độ và xúc động “ lòng mẹ kinh ngạc quá chừng” * Sáng suốt đưa ra ý định thử thách với chồng qua đối thoại với con trai “ Neáu quaû thaät ñaây laø Uylixô thì theá naøo cha meï cuõng nhaän ra nhau”. -> lí trí. - Lần 2: + Sai nhũ mẫu khiêng chiếc giường kiên cố ra khỏi phòng thử thách, buộc Uylixô leân tieáng -> khoân ngoan... 9. Khi Uylixô truùt boû boä daïng haønh khaát, trông người đẹp như 1 vị thần, Pênêlốp có còn ý định thử thách không? Nàng đã làm gì để xác định xem đó có phải là choàng mình? 10. Sau lời chân tình của Uylixơ về chiếc giường, Pênêlốp đã thể hiện ntn? Nàng nói những gì? + Khi Uylixô mieâu taû chi tieát, tæ mæ 11. Biện pháp nghệ thuật gì được sử chiếc giường đầy bí mật “ bủn rủn cả chân duïng qua hình aûnh naøy? Taùc duïng? tay”, “ chạy lại nước mắt chan hoà , ôm lấy coå choàng, hoân leân traùn choàng”, baøy toû lí do. 12. Cảm nhận chung của em về hình - Hình ảnh: “ dịu hiền...mong đợi”: so sánh tượng nhân vật Pênêlốp? có đuôi dài  nỗi vui sướng tột cùng khi gặp.

(31) laïi choàng. =>Pênêlốp là hình tượng phụ nữ đẹp đầu tiên 13. Tìm những đẵc điểm, phẩm chất của trong VH thế giới: thuỷ chung, son sắt với nhaân vaät Uylixô qua caùch mieâu taû cuûa choàng, thoâng minh, thaän troïng, khoân ngoan caùc nhaân vaät khaùc? trong cách ứng xử, bản lĩnh cao. 2. Nhaân vaät Uylixô: - Đẹp như một vị thần( miêu tả của người kể chuyeän). 14. Trước sự lạnh nhạt của vợ, Uylixơ - Nổi tiếng là người khôn ngoan ( con trai) ntn? - Có trong đầu những ý nghĩ rất khôn( nhũ maãu).  phẩm chất của người anh hùng. - Trước sự lạnh nhạt của vợ: nhẫn nại cười, chấp nhận thử thách. - Khi nhaän ra nhau: 1 Uylixô khoâng chuøng bước trước hiểm nguy đã “ ôm lấy vợ, khóc 15. Nhận xét của em về nhân vật dầm dề”# cảm động vì tấm lòng cao đẹp của Uylixô? Pênêlốp vá sung sướng đón nhận hạnh phúc sau 20 naêm => Uylixơ là biểu hiện đẹp đẽ của trí thông minh, nghị lực, đặc biêït là tình cảm sâu nặng - Hoạt động 4: Tìm hiểu nghệ thuật xây với gia đình, quê hương. dựng sử thi qua đoạn trích 3. Ngheä thuaät: - Mieâu taû taâm lí nhaân vaät ñôn giaûn nhöng boäc lộ chiều sâu (chỉ thông qua cử chỉ , thái độ, 16. Đoạn trích còn có những thành công dáng điệu mà lộ ra tâm lí ngây thơ, chất gì veà maët ngheä thuaät? phaùc, nhuoäm maøu saéc thaàn bí, laø taâm hoàn trong suốt, lối suy nghĩ cực đoan- yêu mãnh liệt, ghét khủng khiếp, nghi ngờ dữ dội...) - Miêu tả chi tiết, cụ thể( chiếc giường) - Lối so sánh có đuôi dài sinh động, giàu hình aûnh. - Hoạt động 5: Luyện tập- củng cố: -GV cho HS làm việc cá nhân, rèn luyện - Cách kể chuyện chậm rãi cùng ngôn ngữ cách tự viết 1 đoạn văn ngắn theo cảm trang trọng tạo”sự trì hoãn sử thi”. nhaän rieâng. - Hoạt động 6:Dặn dò HS tiết sau trả III. Củng cố: baøi soá 1 - Ghi nhớ: sgk - Luyeän taäp: baøi 2 sgk. E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………...

(32) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ..

(33) Tieát 17 : Laøm vaên Ngày soạn:20/9/2011 Ngaøy giaûng:28/9/2011. TRAÛ BAØI VAÊN SOÁ 1. A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Giúp học sinh: + Oân tập, củng cố kiến thức, kĩ năng trình bày một bài văn nghị luận. + Sửa chữa, rút kinh nghiệm về các lỗi dùng từ, đặt câu, xây dựng bố cuïc, taïo lieân keát. + Chuaån bò toát cho caùc baøi tieáp theo. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10. - Bì laøm cuûa HS. C. Phöông phaùp daïy hoïc: - Gv hướng dẫn trao đổi , thảo luận. - Đưa hệ thống câu hỏi gợi mở khi phân tích, lập dàn ý. - Thaûo luaän nhoùm. D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: HÑ cuûa GV vaø HS Kết quả cần đạt GV yêu cầu HS ghi lại đề bài 1. Đề bài Ghi lại những cảm nghĩ của em khi lần đầu tiên bước vào trường THPT số 2 Bố Trạch? GV yeâu caàu HS laäp daøn yù 2. Daøn yù a. Mở bài: - Giới thiệu được vấn đề: Về ngôi MB nêu lên vấn đề gì? trường, về cảm xúc của em … b. Thaân baøi: Noäi dung cuûa thaân baøi? - Giới thiệu về quang cảnh của trường THPT soá 2 Boá Traïch - Caûm xuùc trong ngaøy khai giaûng naêm hoïc mới. - Về những tiết học đầu tiên với thầy cô giáo mới, bạn mới, trường lớp mới. c. Keát baøi: Định hướng kết bài? - Cảm nghĩ của em về mái trường. - Lời hứa … 3. Nhaän xeùt keát quaû baøi laøm: a. Öu ñieåm: GV nhận xét ưu, khuyết điểm. - Nắm vững yêu cầu đề bài. - Có những cảm xúc chân thật.

(34) - Một số bài diễn đạt khá, đi vào khai thác được tâm trạng của tuổi học trò khi lần đầu tiên bước vào THPT. c. -. GV trả bài, HS sửa lỗi.. Nhược điểm: Sai chính tả nhiều: dấu sắc, nặng… Câu còn thiếu bộ phận Diễn đạt thiếu sự trau chuốt, lặp … Một số bài viết chưa đi vào trọng tâm yêu cầu đề bài. 4. Kết quả, trả bài: - GV thống kê kết quả - Trả bài cho HS - HS xem lại bài, các lỗi, sửa lỗi. * Dặn dò: Soạn bài mới.. E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. .. Tiết 18 : Đọc thêm Ngày soạn: 1/10/2011 Ngaøy giaûng: 3/10/2011 RAMA BUOÄC TOÄI (Trích sử thi Ramayana).

(35) A/ Muïc tieâu baøi hoïc : Hiểu được thái độ kiên quyết bảo vệ danh dự của các nhân vật Xita và Rama. - Ngheä thuaät traàn thuaät vaø caùch theå hieän taâm lyù nhaân vaät. B/ Phương tiện thực hiện : SGK và SGV C/ Phương pháp giảng dạy : Kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận trả lời các câu hỏi. -. D/ Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp : Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh. 2. kiểm tra bài cũ : Các chi tiết thể hiện vai trò của An Dương Vương trong sự nghiệp giữ nước. 3. Giới thiệu bài mới : Họat động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Đọc – Tìm hiểu : I/ Quá trình hình thành sử thi Ramayana, tóm taét taùc phaåm, vaøi neùt veà giaù trò. ( Học sinh đọc phần tiểu dẫn SGK ) Phaàn tieåu daãn SGK neâu noäi dung gì ?. Hoạt động 2 : Đọc - Hiểu -. Vò trí ?. -. Boá cuïc ?. - Sau khi cứu được Xita, Rama đã nói gì? - Ngoài việc khẳng định sức mạnh chiến đấu, Rama còn bộc lộ thái độ, tâm trạng gì?. 1.Quá trình hình thành : Khoảng thế kỉ IVIII trước CN : văn vần, tiếng Phạn. 2.Toùm taét taùc phaåm : 3 yù cô baûn - Bước ngoặt cuộc đời. - Xung đột tình yêu và danh dự. - Haïnh phuùc. 3.Vaøi neùt veà giaù trò : - Một trong hai bộ sử thi nổi tiếng của Ấn Độ ( Mahabharata) - Kinh thaùnh cuûa daân toäc mình. II/ Đoạn trích : 1.Vò trí : Khuùc ca 6 – chöông 79 2.Boá cuïc : 2 phaàn - Đầu … Ravana đâu có chịu được lâu : cơn giận dữ và diễn biến tâm trạng Rama. - Coøn laïi : dieãn bieán taâm traïng cuûa Rama và Xita sau khi Rama cứu được Xita. 3.Đại ý : Diễn biến tâm trạng của Rama và Xita sau khi Rama cứu được Xita. a) Dieãn bieán taâm traïng Rama vaø Xita: RAMA XITA -Khaúng ñònh taøi naêng -Vui vaø haïnh phuùc sau và sứ mạng của mình khi được cứu -Thái độ ghen tuông, -Kinh ngạc, đau khổ, nghi ngờ Xita(ngôn từ tủi nhục lạnh lùng, xa cách; -Dùng lời lẽ dịu dàng,.

(36) - Vì sao rama ra sức cứu Xita roài laïi keát toäi vaø ruoàng boû naøng? Taïi sao Rama nói những lời đay nghiến Xita trước mặt những người khác? - Trước thái độ của Rama, Xita ntn?Nàng đã làm gì để thanh minh cho mình? - Thái độ của Rama khi Xita bước lên dàn hoả thiêu?. -Nhaän xeùt cuûa em veà hai nhaân vaät?. c) Ngheä thuaät Tìm chi tieát mang tính chaát huyền thoại trong đoạn trích và phân tích ý nghĩa của chi tiết đó?. Ngheä thuaät theå hieän taâm lyù, tính cách nhân vật trong đoạn trích?. gioïng ñieäu ñay nghieán, ghen tuoâng, xua ñuoåi Xita, buoâng những lời khuyên tầm thường..)  vì danh dự dòng họ vaø tình yeâu maõnh lieät -Không nói lời nào, maét daùn xuoáng daát#ñau khoå voâ bieân, nhöng kieân quyeát hi sinh tình yêu để bảo vệ danh dự của một anh hùng, một đức vua göông maãu => Đứng trên tư cách kép(con người xhội và con người cá nhân), đứng giữa tình yêu và danh dự, Rama đã lựa chọn danh dự để làm troøn nghóa vuï, boån phaän, traùch nhieäm cuûa 1 đức vua anh hùng. ñoan trang thanh minh cho mình, ñem tình yeâu làm bằng chứng thuyết phuïc. -Hành dộng: bước lên giàn hoả thiêu để cminh phaåm haïnh cuûa mình. =>người phụ nữ trong sáng, chân thực, thuỷ chung, giàu lòng tự troïng, coù nhaân caùch cao quí. c) Ngheä thuaät - Hình ảnh Xita con của Thần Dớt. - Xita nói với Thần Lửa bằng tất cả lòng tin tưởng. - Khi Gia-na-ki bước vào dàn hỏa, các vị Thánh Thần đều chứng giám -> Con người tin vào sự tồn tại của thế giới thần linh, quan hệ giữa thần linh với con người là rất mật thiết. Mọi hành động, tính cách, số phận con người đều được cắt nghĩa từ các nguyên nhân trong thế giới thần linh. - Nhaân vaät Rama: maâu thuaãn noäi taâm, gay gaét giữa tình yêu và danh dự, sự cao cả và lòng ghen tuoâng. -> Caùc maâu thuaãn naøy khieán Rama xoùt xa, ñau đớn và cuối cùng để danh dự chiến thắng. Tuy nhiên nhờ Thần Lửa giúp đỡ, Xita được che chở và minh oan, tình yêu đã trở lại với họ. - Xita: dieãn bieán taâm traïng nhieàu cung baäc cuûa.

(37) Hoạt động 3 -. Cuûng coá. -. Daën doø. sự đau đớn tăng dần: ngạc nhiên đến xấu hổ đau đớn; từ trách móc quyết liệt -> bước lên dàn lửa. * Tâm lý, tính cách của nhân vật đều có sự chi phoái, can thieäp cuûa thaàn linh. III/ Cuûng coá - Ghi nhớ (SGK) - Nghệ thuật miêu tả tâm lyù nhaân vaät. - Tính caùch nhaân vaät IV/ Daën doø - Hoïc baøi - Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài học tập làm văn “Chọn sự việc,chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự”.. E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………... Tieát 19 : Laøm vaên Ngày soạn:3/10/2011 Ngaøy giaûng: 5/10/2011 CHỌN SỰ VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BAØI VĂN TỰ SỰ A/ Muïc tieâu baøi hoïc : Giúp học sinh biết chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu để viết bài văn tự sự. B/ Phương tiện thực hiện : SGK, SGV Ngữ Văn 10 cơ bản. C/ Phöông phaùp giaûng daïy : Kết hợp các trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi..

(38) D/ Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : Những yêu cầu cần thiết để chuẩn bị lập dàn ý cho bài văn tự sự. 3. Giới thiệu bài mới : Họat động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : I/ Khái niệm : Tự sự là kể chuyện, dùng Cho học sinh đọc GSK ngôn ngữ kể chuyện trình bày một chuỗi sự -Thế nào là tự sự ? vieäc, cuoái cuøng keát thuùc theå hieän moät yù -Thế nào là sự việc tiêu biểu ? nghóa. ( Giáo viên lấy ví dụ cụ thể : ( Văn bản tấm II/ Các yếu tố lựa chọn: Cám) để chỉ ra thế nào là tự sự, sự việc, chi - Các sự việc trong văn bản tự sự được tieát ) diễn tả bằng lời nói, cử chỉ, hành động của - Theá naøo laø chi tieát tieâu bieåu ? nhân vật trong quan hệ với nhân vật khác. - Sự việc tiêu biểu là sự việc quan troïng goùp phaàn hình thaønh coát truyeän . Moãi sự việc có nhiều chi tiết ( 1 lời nói, 1 hành động, 1 cử chỉ của nhân vật hoặc 1 sự vật, 1 hình aûnh thieân nhieân, 1 neùt chaân dung … ), chọn sự việc tiêu biểu là khâu quan trọng để caâu chuyeän haáp daãn. Hoạt động 2 : các thao tác chọn văn bản III/ Caùc thao taùc choïn : - Cho học sinh đọc văn bản 1 1. Vaên baûn 1 : + Taùc giaû daân gian keå chuyeän gì ? - Công việc xây dựng và bảo vệ đất + Chi tiết : khi chia tay với Mị nước của cha ông ta ( xây thành, chế nỏ ) . Chaâu, Troïng Thuûy than phieàn “ ta laïi tìm -Tình vợ chồng ( Mị Châu - Trọng nàng, lấy gì làm dấu ” và câu trả lời của Mị Thuûy ) Châu : “ thiếp có áo … dấu ” : đó có phải là -Tình cha con ( An Döông Vöông - Mò chi tieát tieâu bieåu khoâng? Chaâu ). => Đó là các sự việc tiêu biểu. * Hai chi tiết đều là chi tiết tiêu biểu : mở ra bước ngoặc mới, sự việc mới, tình tiết mới. Thiếu những chi tiết này, câu chuyện - Cho học sinh đọc văn bản 2 sẽ dừng lại và kém phần ý nghĩa. 2. Vaên baûn 2 : -Sự việc ( tưởng tượng ) con trai Lão - Cho học sinh chọn một sự việc rồi kể Hạc trở về làng sau cách mạng lại với một số chi tiết tiêu biểu. thaùng Taùm. -Caùc chi tieát tieâu bieåu : + Anh tìm gaëp oâng giaùo vaø theo oâng ñi vieáng moä cha. + Con đường _ nghĩa địa _ ngôi moä thaáp beù. + Anh thắp hương, cúi đầu, nước.

(39) - Gọi học sinh rút ra cách lựa chọn sự vieäc vaø chi tieát tieâu bieåu . - Ý nghĩa của việc lựa chọn .. Hoạt động 3 : Luyện tập theo 2 nhóm -Cho học sinh đọc SGK và gợi ý -Không được bỏ - Có những sự việc, sự vật tưởng chừng như bỏ đi nhưng lại quan troïng. - Sự sai lầm chịu đựng như đã sống âm thầm không sợ hiểu lầm là tốt => haõy soáng nhö theá . -Đoạn văn kể chuyện gì ? -Cuối đoạn trích, tác giả đã chọn sự vieäc gì, keå baèng chi tieát tieâu bieåu naøo ? -Coù theå coi ñaây laø thaønh coâng cuûa Hôme trong kể chuyện sử thi khoâng ?. Hoạt động 4 : Củng cố. Hoạt động 5 : Hướng dẫn học bài, soạn bài .. mắt rưng rưng, rì rầm như nói với người cha khổ sở cả một đời. + Beân caïnh, oâng giaùo cuõng ngaán leä. - Lựa chọn những sự việc, chi tiết tiêu biểu là lựa chọn những sự việc , chi tiết làm neân yù nghóa coát truyeän. -Laø coâng vieäc quan troïng vaø caàn thieát vì : + Giúp người viết diễn tả một cách chính xác, đa dạng những tình cảm và suy nghó cuûa mình . + Giúp người viết thể hiện được một cách có hiệu quả nhất chủ đề và ý nghĩa cuûa vaên baûn. IV/ Luyeän taäp : 1. “ Hòn đá xấu xí ” : - Không được bỏ chi tiết Hòn đá xấu xí được phát hiện và chở đi nơi khác, vì đó là chi tieát quan troïng – taêng theâm yù nghóa coát truyeän 2. - Taâm traïng cuûa OÂ-ñi-xeâ vaø Peâ-neâloâp -Sự đấu trí giữa Pê-nê-lôp và Ô-đi-xê . -Liên tưởng trong kể chuyện . -Sự việc mặt đất dịu hiền là khát khao của những người đi biển - nhất là những người bị đắm thuyền. -> Từ đó so sánh mong đợi của sự gặp mặt giữa Pê-nê-lôp và Ô-đi-xê. - Caùch so saùnh trong keå chuyeän laø moät trong những thành công của Hôme.. V/ Cuûng coá : -Thế nào là sự việc, chi tiết tiêu biểu. -Ý nghĩa của việc lựa chọn. VI/ Hướng dẫn học, soạn bài -Tự luyện tập thêm. -Tieát 20 – 21 : laøm baøi vaên soá 2 veà taâm trạng nhân vật trong văn bản tự sự. E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………...

(40) ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. Kí duyeät cuûa chuyeân moân. Tieát 20, 21 : Laøm vaên Ngày soạn:5/10/2011 Ngaøy giaûng: 8/10/2011 BAØI LAØM VAÊN SOÁ 2 A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Giúp học sinh: + Oân tập, củng cố kiến thức, kĩ năng trình bày một bài văn nghị luận. + Biết cách dùng từ, đặt câu, xây dựng bố cục, tạo liên kết. + Rèn luyện kĩ năng làm văn tự sự. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10. - Đề ra của giáo viên. C. Phöông phaùp daïy hoïc: - Gv ra đề. - HS làm bài ở lớp. D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới:.

(41) Hoạt động của GV, HS - GV chuẩn bị đề bài ở nhà - Gv ghi đề lên bảng. - Hs naém yeâu caàu laøm baøi.. Kết quả cần đạt 1. Ra đề: Haõy keå laïi moät kæ nieäm saâu saéc nhaát trong cuộc đời của em? 2. Yeâu caàu laøm baøi - Boá cuïc: 3 phaàn. - Diễn đạt: Không mắc lỗi chính tả, haønh vaên troâi chaûy. 3. Gợi ý làm bài: - Giới thiệu về kỉ niệm sâu sắc nhất trong cuộc đời. - Kể lại kỉ niệm theo một trình tự nhaát ñònh. - Nêu được cảm nghĩ của mình. 4. Nhaän xeùt, thu baøi.. - Gv nhaän xeùt, thu baøi. Cuûng coá, daën doø: - Đọc và soạn bài Tấm Cám. - E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………............................................... Tiết 22-23 : Đọc văn Ngày soạn: 9/10/2011 Ngaøy giaûng: 11/10/2011 TAÁM CAÙM A / Muïc tieâu baøi hoïc Giúp học sinh hiểu truyện cổ tích thần kỳ để nắm: - Noäi dung coát truyeän. - Bieän phaùp ngheä thuaät chính cuûa truyeän. - Biết cách đọc hiểu một truyện cổ tích thần kỳ nhận biết qua đặc trưng thể loại. - Qua câu chuyện bồi dưỡng tình yêu đối với người lao động, củng cố niềm tin chiến thaéng cuûa caùi thieän, cuûa chính nghóa trong cuoäc soáng. B/ Phương tiện thực hiện - SGV, SGK. - Thieát keá baøi hoïc: maùy chieáu, phieáu hoïc taäp. C/ Phöông phaùp Nếu vấn đề, gợi mở trao đổi thao luận giữa các nhóm về nội dung bài học. Phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh. D/ Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp : S/S..

(42) 2. Kiểm tra bài cũ : Em có cảm nhận gì về con người Rama qua đoạn trích “ Rama buoäc toäi”. 3. Bài mới Lời vào bài : Như chúng ta đã biết cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, mâu thuẫn giữa người xấu xa, tàn độc với người hiền lành vốn là cuộc đấu tranh thường xuyên xảy ra tạo nên cốt truyện chung của thể loại truyện cổ tích, và ở đó hạnh phúc và chiến thắng luôn ở những con người bất hạnh và hiền lành. Để thấy được điều đó tiết học hôm nay chúng ta đi vào tìm hiểu truyện cổ tích “Tấm Cám”, một trong những câu chuyện khá quen thuộc. Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1. Gv cho học sinh đọc phần tiểu I/ Giới thiệu: daãn trong SGK. 1/ Thể loại : Truyện cổ tích thần ky.ø 1/ Hãy nêu các thể loại truyện cổ tích? Tấm Cám thuộc thể loại nào? 2/ Ñaëc tröng 2/ Nêu đặc trưng cơ bản của thể loại CTTK? Đặc trưng cơ bản của CTTK là sự tham GV coù theå yeâu caàu hoïc sinh laáy moät vaøi ví gia cuûa caùc yeáu toá thaàn kyø vaøo tieán trình duï. phát triển của câu chuyện (Bụt, Tiên, hay sự bieán hoùa thaàn kyø). II/ Đọc hiểu Hoạt động 2. GV gọi HS đọc hướng dẫn HS 1/ Cách đọc đọc đúng thể loại tự sự. Đọc theo đặc trưng , thể loại tự sự chú ý ( Hoặc kể lại ) giọng điệu câu từng nhân vật trong cách nói. Chú ý các chi tiết tình tiết thể hiện sự xung đột giữa các nhân vật: Chuù thích: Buït Cho HS tìm hieåu caùc chuù thích. Trầu cánh phượng (GV choát laïi caùc chuù thích tieâu bieåu) Áo mớ ba GV yeâu caàu HS toùm taét laïi coát truyeän baèng 2/ Toùm taét coát truyeän - Taám vaø Caùm hai chò em cuøng cha khaùc những sự kiện, GV chốt lại. meï. - Chiếc yếm đỏ - Cám đã cướp đi công lao cuûa Taám. - Con caù boáng - gieát - boä xöông . - Tấm đi xem hội - thử giầy. - Taám cheát – chim vaøng anh –caây xoan đào - chiếc khung cửi- qủa thị – người. Hoạt động 3 GV cho HS tìm hiểu nội dung và nghệ thuật của cốt truyện dựa trên cơ sở 3. Phân tích: a/ Mâu thuẫn dẫn đến xung đột giữa caùc caâu hoûi cuoái baøi hoïc. 1/ Mâu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám Tấm và hai mẹ con Cám Maâu thuaãn gia ñình: cuï theå laø meï gheû thuoäc phaïm vi gia ñình hay xaõ hoäi ? Cuï theå laø con choàng. maâu thuaãn gì ? Đoạn Mẹ con Cám Taám.

(43) (Học sinh tự tìm hiểu, liệt kê các chi tiết, hành động của mẹ con Cám đối với Tấm và phản ứng của Tấm trước những sự việc đó). Tieát 2: 2. Qua những hành động của mẹ con Cám, em coù nhaän xeùt gì veà tính caùch cuûa hoï?. 3/ Em có nhận xét gì về qúa trình phản ứng cuûa Taám?. 4. Trong truyeän CTTK yeáu toá thaàn kyø laø ñaëc ñieåm ngheä thuaät cô baûn . Vaäy trong truyeän Tấm cám được thể hiện ở những chi tiết nào ? 5 Vậy cho biết thời điểm xuất hiện của bụt và vai trò của bụt trong qúa trình hành động của Taám ?. truyeän Yeám -Dì gheû: coâng đỏ baèng khi ñöa hình thức thưởng Cám lừa cướp coâng Taám. Con -Lừa Tấm đi bống chăn trâu đồng xa, gieát boáng. Ñi hoäi -Troän thoùc laãn gaïo khoâng cho Taám ñi xem hoäi Thử -Toû yù coi giaøy thường.. -Khoùc. -Khoùc. -Khoùc -Ñi hoäi. -Đi vừa giày thaønh hoàng haäu. Caùi Sai Taám treøo -Veà nhaø gioå boá cheát cau haùi cuùng boá -Cheát cuûa  gieát Taám. +Hoá chim Taám -Gieát Vaøng Anh: raên -Chaët Caùm. -Đốt +Cây xoan đào +Hoá khung cửi: vạch tội đe doa.ï +Quaû thò  chi tieát thaãm mó. +Người. *** Nhaän xeùt - Sự tàn nhẫn, độc ác của mẹ con Cám ngày càng tăng với động cơ muốn chiếm đoạt tất cả những gì thuộc về Tấm (từ vật chất đến niềm vui tinh thần), muốn tiêu diệt Tấm đến taän cuøng. -Từ sự bị động và phản ứng yếu ớt, Tấm đã có những phản ứng mạnh mẽ hơn, kiên quyết đấu tranh giành lại cuộc sống và hạnh phuùc. b. Yeáu toá thaàn kì: * Sự xuất hiện của Bụt: -Thời điểm xuất hiện: khi Tấm gặp khó khaên. -Vai troø: giuùp Taám chieán thaéng. => Niềm mơ ước về hạnh phúc gia đình, lẽ coâng baèng xaõ hoäi, veà phaåm chaát thieän cuûa.

(44) 6 Nhờ sự giúp đỡ của bụt Tấm đã chiến thắng. Vậy đây là sự chiến thắng của cuộc đời thực hay là chiến thắng của ước mơ ? 7. Quùa trình bieán hoùa cuûa Taám dieãn ra nhö theá nào ? { Cho HS vẽ sơ đồ và nhận xét } 8. Vậy ý nghĩa chung của sự biến hóa ? ( Gọi HS Lấy một vài ví ụ tương tự ). con người. * Quá trình biến hoá của Tấm: - Tấm chim vàng anh cây xoan đào khung cửiquả thị người (xinh đẹp hơn xöa). => Sức sống mãnh liệt, tích cực, chủ động giành lại sự sống, hạnh phúc trong cuộc đời, trong sự bất diệt và trường tồn của cái thiện. 9. Nêu những đặc điểm nghệ thuật nổi bật c. Nghệ thuật; trong truyeän ? -Kết cấu truyện độc đáo. -Xây dựng nhiều chi tiết gợi cảm. - Những câu nói có vần, có điệu. Khắc họa hình tượng Tấm có sự phát triển tính caùch. Hoạt động 4 GV cho học sinh đọc SGK phần IV. Ghi nhớ SGK ghi nhớ V. Luyeän taäp Bài 1 : Hãy chọn và phân tích những chi tiết tiêu biểu trong truyện Tấm cám để chứng tỏ rằng “truyện cổ tích là một giấc mơ đẹp “ của nhân dân lao động. Suy nghó cuûa em veà keát truyeän? 4 Cuûng coá 5/ Daën doø / Hoïc baøi Soạn TLV Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………...

(45) Tieát 24, 25: Laøm vaên Ngày soạn:10/10/2011 Ngaøy giaûng:13/10/2011 TAM ĐẠI CON GAØ NHÖNG NOÙ PHAÛI BAÈNG HAI MAØY. A/ Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp HS hieåu * Thực chất của mâu thuẫn trái tự nhiên trong nhân vật thầy đồ ở hai khía cạnh + Maâu thuaãn phoå bieán laø doát nhöng laøm ra veû gioûi + nhân vật thầy đồ ở đây cũng mang trong mình mâu thuẫn trái tự nhiên này + khằng định mâu thuẫn ở dạng cụ thể hơn ,xác định được thực chất của mâu thuẫn trái tự nhiên trong nhân vật thầy đồ * Bản chất tham nhũng của quan lại địa phương và hành vi tiêu cực của người lao động trong Xh VN. Nắm được nghệ thuật tự bộc lộ B/ Phương tiện thực hiện SGK , SGV. Thieát keá baøi daïy. C/ Phöông phaùp đọc sáng tạo , gợi tìm kết hợp hình thức trao đổi nhóm. D/ Tiến trình lên lớp. 1/ Ổn định lớp 2/ Kieåm tra baøi cuõ 1.Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa truyeän Taám Caùm? 2. Suy nghó cuûa em veà keát truyeän? 3/ Bài mới Lời vào bài : Như ta đã biết trong cuộc sống nếu như con người không biết vươn lên chịu dốt là đáng phê bình. Và càng đáng phê bình hơn đó là những con người giấu dốt mà hay khoe khoang liều lĩnh . Đểà thấy dược điều đó chúng ta hãy cùng nhau đọc hiểu văn bản “ Tam đại con gà”. Bài mới:Tam đại con gà.

(46) Hoạt động của thầy và trò Gv: Thế nào là truyện cười? Phân loại truyện cười?. Gv gọi Hs đọc truyện.. Noäi dung cuûa truyeän laø gì?. Phân tích mâu thuẫn ở nhân vật thầy đồ?. Nội dung cần đạt I. Tìm hieåu chung: -Ñònh nghóa: -Phân loại truyện cười: + Truyeän khoâi haøi : muïc ñích giaûi trí mua vui coù tính giaùo duïc. + Truyện trào phúng : phê phán những kẻ thuoäc giai caáp quan laïi boác loät , pheâ phaùn thoùi hö taät xaáu. II. Đọc -Yêu cầu đọc đúng đặc trưng thể loại - Giải thích các từ khó + Tam thiên tự + Đài âm dương … - Noäi dung : Mieâu taû lieân tieáp caùc tình huoáng vaø cách xử lý của anh học trò dốt nhưng hay khoe khoang lại liều lĩnh để làm bật lên tiếng cười phê phaùn III Phaân tích 1/ Mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật thầy đồ Mâu thuẩn trái tự nhiên : Dốt >< Khoe giỏi -> laøm baät leân tieáng cöôi *Chi tieát: + Lần 1 : Chữ “Kê”: thầy không nhận ra mặt chữ , học trò hỏi gấp: thầy nói liều “ Dủ dỉ là con dù dì” sự dốt nát thảm hại và liều lĩnh , cái dốt đã được định lượng , vừa dốt kiến thức sách vở vừa dốt kiến thức thực tế +Lần 2 : Thầy cũng khôn , sợ sai bảo học trò đọc khẽ -> Sự dấu dốt và sĩ diện thận trọng trong vieäc daáu doát +Lần 3; Tìm đến thổ công xin ba đài âm dương dược cả ba  đắc ý bệ vệ ngồi lên giường bảo trẻ đọc to  Dốt nhưng tự cho là giỏi , cái dốt đã khuếch đại vaø naâng leân +Laàn 4: Khi boá cuûa hoïc troø hoûi -> thoùi daáu doát bò laät taåy -> tìm caùch choáng cheá  Với nghệ thuật gây cười và sự tăng tiến về mức độ phi lý trong hành động và lời nói taùc giaû daân gian cho ta thaáy maâu thuaãn traùi tự nhiên ở đây là dốt >< giầu dốt và càng.

(47) che đậy thì bản chất càng lộ tẩy * Chi tiết : Thầy nghĩ “ mình đã dốt thổ công nhà nó còn dốt hơn ‘ -> ý nghĩa thầy đã nhận thức dược sự dốt nát của mình YÙ nghóa cuûa truyeän?. Hs đọc phần ghi nhớ ở SGK.. 2/ YÙ nghóa pheâ phaùn cuûa truyeän - Truyeän pheâ phaùn thoùi giaáu doát moät taät xaáu coù thật trong nội bộ nhân dân Sự ngu dốt trở thành đối tượng của tiếng cười phê phán khi chủ nhân cuûa noù coá tình bao che, giaáu doát - Truyện còn ngầm ý khuyên răng mọi người nhất là những người đi học chớ nên giấu dốt hãy mạnh dạng học hỏi không ngừng III/ Ghi nhớ SGK. Bài mới: Nhưng nó phải bằng hai mày Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: GV cho học sinh đọc vb 1/ Nêu chủ đề của văn bản ?. Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản 2/ Cái cười được bắt đầu từ tình huống naøo?. 3/ Đỉnh điểm của tiếng cười?. 4/ Em có nhận xét gì về cử chỉ của Cải?. 5/ Trước cử chĩ ấy thầy lí xử như thế nào ? hành động của thầy lí muốn nói lên điều. Nội dung cần đạt I/ Đọc 1.Giải nghĩa từ khó ; sgk 2.Chủ đề -Truyeän mieâu taû thoùi tham nhuûng cuûa lí trưởng trong việc xử kiện . Đồng thời thấy được tình cảnh bi hài của người lao động ngaøy xöa khi laâm vaøo vieäc kieän tuïng II Phaân tích: 1/ Maâu thuaãn tieàm taøng: - Lí trưởng nổi tiếng xử kiện giỏi -Cải và Ngô đánh nhau đi kiện Ngô + Cải sợ kém thế lót thầy lí 5đồng + Ngô biện chè lá những 10 đồng 2/ Nghệ thuật dẫn dắt tiếng cười: -Khi xử kiện “thằng Cải đánh... một chục roi” -Cái cười được miêu tả đầy kịch tính qua cử chỉ và hành động : + “ Caûi voäi xoøe naêm ngoùn tay ngaång maët nhìn thaày lí kheõ baåm “ muoán nhaéc thaày lí về số tiền anh ta đã lót trước + Thaày lí” cuõng xoeø naêm ngoùn tay traùi uùp leân naêm ngoùn tay maët “ai nhieàu leã hôn người ấy thắng => Lẻ phải không xuất phát từ luật pháp, từ.

(48) gì ?. 6/ Tiếng cười được miêu tả bằng thủ pháp ngheä thuaät gì ?. 7/ Neâu yù nghóa cuûa truyeän ?. Hoạt động 3: Củng cố-Tìm một số mẫu chuyện tương tự Hoạt động 4:Dặn dò chuẩn bị bài viết số 2. công lí mà từ tiền, từ hối lộ ** Nghệ thuật chơi chữ: “ Tao biết mày phaûi … nhöng noù laïi phaûi … baèng hai maøy” -Từ “phải” mang nhiều ý nghĩa : + Nghĩa thứ nhất: lẽ phải là cái đúng, đối lập với cái sai + Nghĩa thứ hai : điều bắt buộc phải có. Lẽ phaûi ño baèng tieàn ,tieàn nhieàu thì leõ phaûi nhiều ,tiền ít thì lẽ phãi ít (1 lẽ phải: 5 đồng, 2 lẽ phải: 10 đồng Ngô thắng, Cải bại là chuyeän ñöông nhieân) => Cách xử kiện giỏi bật lên tiếng cười chua chát đáng thương III/ YÙnghóa pheâ phaùn - Phê phán lí trưởng tham lam: lẽ phải được đo bằng tiền , tiền quyết định lẽ phải -> tham nhuõng _ Phê phán con người tự đặt mình vào tình traïng “tieàn maát taät mang” -> thaûm haïi IV/ Ghi nhớ SGK. E. RUÙT KINH NGHIEÄM: ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………...

(49) Tieát 27,28 : Ngày soạn:22/10/2010 Ngaøy giaûng: CA DAO THAN THAÂN , YEÂU THÖÔNG , TÌNH NGHÓA A/ Muïc tieâu baøi : - Giúp học sinh hiểu được , cảm nhận được “Tiếng hát than thân và Tiếng hát yêu thương tình nghĩa “ của người bình dân trong xã hội phong kiến xưa . - Đồng cảm với tâm hồn người lao động và yêu quý sáng tác của họ . - Biết cách tiếp cận và phân tích ca dao qua đặc trưng thể loại và nghệ thuật mang đậm màu sắt dân gian của ca dao . B/ Phöông tieän daïy hoïc : - Sách giáo khoa , sách giáo viên , Ngữ văn 10 tập 1 - Tranh ảnh minh hoạ về cách hát đối đáp của nhân dân ta . - Thieát keá baøi hoïc . C/ Cách thức tiến hành : - Giáo viên tổ chức tiết dạy theo các phương pháp : đọc diễn cảm , đàm thoại gợi mở , qui naïp , dieãn dòch . - Troïng taâm baøi : + baøi 3 : Treøo leân caây kheá . + bài 4 : Khăn thương nhớ ai ? Đây là bài đặc biệt. + bài 5 : Ước gì sông rộng một gang . D/ Tieán trình daïyhoïc : 1/Ổn định lớp . 2/Kiểm tra bài cũ : Nêu ý nghĩa tiếng cười qua truyện : “Tam đại con gà” 3/Tìm hiểu bài mới - Giới thiệu bài mới : Các em đã được cảm nhận về những bài ca dao từ trung học cơ sở nhưng có lẽ nó còn rất mờ nhạt trong tâm hồn các em ,vì ngày nay các loại âm thanh rất sôi động của các loại nhạc tân kỳ đang lấn lướt , làm cho các em quên đi chúng ta đã từng được nuôi dưỡng từ những câu hát ru của bà của mẹ . Vì thế hôm nay các em sẽ được học bài “Ca dao than thân tình nghĩa “ để cảm nhận được sự êm đềm , dịu ngọt sâu lắng ấy trong taâm hoàn chuùng ta . Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động 1 I/ Giới thiệu - Giáo viên cho học sinh đọc phần tiểu dẫn trong SGK, trả ờI các yêu cầu sau :. Nội dung cần đạt.

(50) 1 / Neâu khaùi nieäm ca dao?. 2 / Ca dao thường mang nội dung gì ?. 1 / Khaùi nieäm ca dao: Ca dao là những câu thơ , bài thơ dân gian ngắn thư lời để đọc và được lưu truyền bằng miệng . 2 / Noäi dung ca dao : - Ca dao thường diễn tả đời sống tâm hồn , tư tưởn ngườI bình dân. - Ca dao là những tiếng hát than thân ,những lời thương tình nghĩa cất lên từ những cay đắng xo thắm ân tình của người bình dân - Ca dao hài hước thể hiện lạc quan của người lao. 3 / Ngheä thuaät ca dao : - Thường dùng thể loại lục bát hoặc lục bát biến thể - Thường ngắn gọn ,dùng nhiều hình ảnh so sán thức lặp lại . 3 3/ Nêu những nét nghệ thuật tiêu biểu mà II / Đọc - Hiểu : ca dao thường dùng A / Đọc: - Bài 1,2 là bài than thân nên đọc với giọng xót xa - Bài 3,4,5,6 là những bài ca yêu thương tình ng gioïng thieát tha , saâu laéng .. Hoạt động 2 : B / Tìm hieåu baøi : - Giáo Viên đọc và hướng dẫn học 1/ Bài 1,2 : Tiếng hát than thân sinhđọc diễn cảm các bài ca dao trong a/ Giống và khác nhau SGK .Sau đó gọi lần lượt từng học - Giống nhau : đều mở bài bằng” thân em như “…… sinh đọc từng bài ca dao một. - Khác nhau : ở hình ảnh so sánh , ẩn dụ . - Giáo viên nhận xét cách đọc của từng + Bài 1 : là tấm lụa đào em . + Baøi 2 : laø cuû aáu gai b / Chủ đề : Hoạt động 3 : - 2 bài ca dao là lời than thân của người phụ nữ, th laø thaân phaän bò phuï thuoäc , giaù trò cuûa hoï khoâng ai bie - Nêu những điểm giống và khác nhau c / Nội dung: giữa hai bài ca dao 1,2 . - “Thân em “ : gợi dáng vẻ ,số phận , địa vị nho được thông cảm và chia sẻ - “Bài Tấm lụa đào “ đẹp ,mềm mại, người con ga đẹp , tuổi xuân của mình . Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai ? tấm lụa đào trơ bán giữa chốn “trăm người bán vạn người mua “ .N - Hai lời than thân đều mở đầu bằng “ của người con gái . Thân em như “ ….với âm điệu xót xa - Củ ấu gai : Xấu xí - vẻ bề ngoài ngậm ngui .Người than thân kia là ai , - Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen - thực chất vaø thaân phaän hoï nhö theá naøo . thaät cuûa coâ gaùi. - Vì vậy cô gái đã tự khẳng định qua lời mời mọc - Hai từ “thân em “ trong bài ca dao gợi “Ai ơi nếm thử mà xem cho em ñieàu gì ?.

(51) Thaân phaän coù neùt chung nhöng noãi đau từng người lại mang những nét riêng được diễn tả qua hình ảnh so saùnh ,aån duï khaùc nhau.Em coù caûm nhận được gì qua mỗi hình ảnh : +Tấm lụa đào . + Phất phơ giữa chợ … + Cuû aáu gai + Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen. -. .. - Hai câu kết đã khẳng định điều gì về cô gaùi ?. Nếm ra mới biết rằng em ngọt bùi “ Ñaây chính laø phaåm chaát ,giaù trò cuûa hoï maø khoâng ai *Qua hai bài ca dao vang lên nỗi đau , sự ngậm ng người con gái trong xã hội cũ. Đồng thời hiện lên nét “ Giaù trò nhaân vaên “ saâu saéc . 2 / Baøi 3: - “ Trèo lên ……” dùng lối đưa đẩy, gợi cảm hứng . - “ Từ ai “ + từ phiếm chỉ + Xaõ hoäi phong kieán + Noãi loøng chua xoùt ñaéng cay “Ai laøm chua xoùt loøng naøy kheá ôi ! “ , caùch chôi c chua lòng người cũng chua xót bộc lộ sự lỡ duyên pha - Mặc dù bị lỡ duyên nhưng tình nghĩa vẫn vững b Điều đó được khẳng định qua : + Nghệ thuật so sánh , ẩn dụ : trời trăng sao - mượn nhiên ,vũ trụ vĩnh hằng để khẳng định lòng người chung theo thời gian . - Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh vũ trụ , thiên nh người lao động luôn gắn bó , gần gũi với thiên nhie chia sẻ đờI sống tâm hồn của mình .. - Câu cuối“ Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời“ , moøn trong coâ ñôn vaø voâ voïng nhöng tình nghóa ñoâi không phai mờ như ngôi sao kia vẫn nhấp nháy sáng g. 3 / Bài 4 : Cô gái sống trong tâm trạng nhớ thương kh - Nghệ thuật : + nhân hoá : khăn ,đèn + hoàn dụ : mắt + hình thức lặp : khăn thương nhớ ai Hoạt động 4: - Khăn, đèn, mắt biểu tượng cho nổi niềm thương - Em hãy nhận xét về cách mở đầu bài ca con gái đang yêu . dao này có gì khác với bài ca dao trên và ý  6 câu đầu : nghĩa biểu cảm của từ”ai “ trong bài thơ “ - Hoûi : + khaên : Ai laøm chua xoùt loøng naøy kheá ôi . + đèn :Chính là hỏi lòng mình + maét: Nỗi nhớ thương bồn chồn của cô gái.. Cái khăn được hỏi đến đầu tiên và nhiều nhất t đầu vì : + Vaät trao duyeân , vaät kyû nieäm Tieát 2: + Chia sẻ niềm thương nỗi nhớ của người con gái . -Mặc dù lỡ duyên nhưng lòng người như + Một điệp khúc làm cho nỗi nhớ thêm triền miên . theá naøo ? vì sao taùc giaû daân gian laïi duøng + 6 câu thơ hỏi khăn : 24 chữ và 16 thanh bằng hoa đến cả một hệ thống so sánh ẩn dụ bằng nỗi nhớ thương bâng khuâng da diết nhưng cố gắng gh hình ảnh thiên nhiên vũ trụ để nói lên -.

(52) tình người.. - Phân tích vẻ đẹp của câu thơ cuối “ Ta như sao vượt chờ trăng giữa người” Hoạt động 5: -. Thương nhớ vốn là tình cảm khó hình dung nhất là thương nhớ người yêu , Vậy mà trong bài ca dao này nó được diển tả thật cụ thể , tinh tế và gợi cảm . Đó là nhờ thủ pháp gì và thủ pháp đó đã tạo được hiệu quả nghệ thuaät nhö theá naøo ?. Phaân tích thuû phaùp ngheä thuaät duøng biểu tượng để bộc lộ tâm trạng nhân vật trữ tình để làm rõ vẻ đẹp mang giá trị thẩm mỹ của các biểu tượng ,từ đó hieåu saâu saéc hôn noäi dung , yù nghóa của lời ca . - Cái khăn được hỏi đến đầu tiên và được hỏi nhiều nhất trong 6 dòng thơ đầu .Vì sao vaäy ? -. Tiếp đến là ngọn đèn được cô gái hỏi đến. Vậy tại sao cô gái lại hỏi đến ? Em hiểu gì về biểu tượng của ngọn đèn . -. để không bị lộ cảm xúc một cách dễ dãi .  Caâu 7,8 : - Ngọn đèn : + thước đo thời gian + nỗi nhớ - Đèn không tắt : sự trằn trọc thâu đêm trong n Ngọn lửa tình vẫn cháy trong tim người con gái.  Caâu 9,10 : - Ñoâi maét : + coâ gaùi + cửa sổ tâm hồn : đó là cô gái trực tiếp * Hai caâu cuoái : - Cô gái lo lắng cho số phận . Vì người phụ n quyeàn quyeát ñònh haïnh phuùc rieâng cho mình . * Toùm laïi baøi ca laø tieáng haùt yeâu thuông cuûa moät ngö được yêu thương và được hạnh phúc . 4/ Baøi 5: Caùi caàu - daûi yeám trong ca dao tình yeâu. - Lời ước muốn của cô gái và cũng là lời nói thầm - Thổ lộ ước muốn bằng một ý tưởng độc đáo , táo “ Baéc caàu - daûi yeám cho chaøng sang chôi.” - Caâu 1:´” Soâng roäng moät gang” phi lí , khoâng coù th laø caùi caàu tình yeâu trong ca dao . - Caâu 2 : + daûi yeám : vaät theå meàm maïi, gaàn guõi quaán quanh + caùi caáu baèng daûi yeám : chính laø maùu thòt , cuoäc rạo rực yêu thương của cô gái . .Tóm lại đây là bài ca dao thể hiện tình yêu đẹp con gaùi laøng queâ .Trong heä thoáng hình aûnh ca dao , no đẽ nhất từ tâm hồn đến cách nói trong tình yêu. 5/ Baøi 6 : - Caâu 1,2 : + Muối gừng : gia vị, vị thuốc : hương vị trong cuộc + Muối mặn - gừng cay : biểu trưng cho sự gắn bó con người - hương vị tình người . - câu 3,4 : khẳng định lại một lần nữa sự chung thủy vợ chồng dù có gặp khó khăn vất vả . III / Cuûng coá : -Ghi nhớ SGK.

(53) Coâ gaùi laïi quay sang hoûi maét chính laø hoûi ai ?Em hieåu gì veà ñoâi maét . - Hai câu cuối thể hiện được nỗi lo lắng cuûa coâ gaùi .Vì sao vaäy ? -. Hoạt động 6: - Đây là lời của ai nói với ai và nói điều gì - Nội dung đó được biểu đạt bằng một cách nói độc đáo như thế nào ? - Vì sao khi nói đến tình nghĩa của con người , ca dao lại dùng hình ảnh muối gừng.? Hoạt động 7: - Qua những bài ca dao được học em thấy những biện pháp nghệ thuật thường dùng trong ca dao ? Những biện pháp đó có những nét riêng gì khác so với nghệ thuật thơ của văn học vieát - Giáo viên cho học sinh đọc lại ghi nhớ.. Tieát 29: Tieáng Vieät Ngày soạn:27/10/2010.

(54) Ngaøy giaûng:. ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VAØ NGÔN NGỮ VIẾT A/ Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh - Nhận thức rõ đặc điểm các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để diễn đạt tốt khi giao tiếp. - Nâng trình độ lên thành kỹ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. B/ Phương tiện thực hiện: SGK & SGV Ngữ Văn 10 cơ bản C/ Cách thức tiến hành: kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lới các câu hỏi. D/ Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ: Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn? 3. Giới thiệu bài mới:. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Cho học sinh đọc SGK I/ Đặc điểm của ngôn ngữ nói: * Con người sinh ra: trao đổi bằng tình cảm, Ngôn ngữ nói và viết hình thành như thế bằng ngôn ngữ hành động -> tiềng nói hình naøo? thành. Sau này tìm ra chữ viết, con người dùng chữ, bên cạnh là tiếng nói để thông tin cho nhau. 1. Đó là những âm thanh, là lời nói Ñaëc ñieåm? trong giao tiếp. Người nói và người nghe trực tiếp trao đổi với nhau. - Có thể đổi vai, sửa đổi lời nói. - Ít coù ñieàu kieän goït giuõa, suy ngaãm, phaân tích. 2. Đa dạng về ngữ điệu: cao. thấp, nhanh, chaäm, maïnh, yeáu, lieân tuïc, ngaét quaõng…  goùp phaàn boå sung thoâng tin. 3. Phối hợp giữa âm thanh, điệu bộ. 4. Từ ngữ đa dạng: từ địa phương, khẩu ngữ, tiếng lóng, biệt ngữ. * Nói và đọc giống nhau: cùng phát ra âm thanh. Song đọc lệ thuộc vào văn bản đến từng dấu ngắt câu. Còn người nói tận dụng ngữ điệu, cử chỉ. II/ Đặc điểm ngôn ngữ viết: 1. Được trình bày bằng chữ viết trong văn Hoạt động 2 bản và được tiếp nhận bằng thị giác. Cho học sinh đọc mục 2 SGK - Có các ký hiệu chữ viết, quy tắc chính tả, Nêu đặc điểm ngôn ngữ viết quy tắc tổ chức văn bản. - Phải suy ngẫm, gọt giũa, lựa chọn, đọc đi đọc lại, phân tích, nghiền ngẫm để lĩnh hội. - Không gian và thời gian lâu dài. - Từ ngữ phong phú, tuỳ thuộc vào phong.

(55) cách ngôn ngữ mà sử dụng từ ngữ, không dùng khẩu ngữ, từ địa phương. - Caâu daøi ngaén khaùc nhau. 2. Trong thực tế có 2 trường hợp sử dụng ngôn ngữ: - Ngôn ngữ nói được lưu bằng chữ viết. - Ngôn ngữ nói được trình bày bằng lời nói mieäng. * Cần tránh dùng những đặc thù của ngôn ngữ nói trong ngôn ngữ viết và ngược lại. Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh phân tích đặc điểm thể hiện của ngôn ngữ viết qua đoạn trích (Baøi taäp 1).. Hướng dẫn học sinh phân tích những đặc điểm của ngôn ngữ nói được ghi lại trong đoạn trích.. Phân tích lỗi và sửa các câu a, b, c cho phù hợp với ngôn ngữ viết.. III/ Luyeän taäp 1. Baøi taäp 1: - Hệ thống thuật ngữ: vốn chữ của tiếng Vieät, pheùp taéc, baûn saéc, tinh hoa, phong caùch. - Thay thế các từ: + Vốn chữ của tiếng Việt: từ vựng + Phép tắc của tiếng Việt: ngữ pháp - Sử dụng đúng các dấu câu : ( ) “ ” … - Tách dòng và dùng số từ chỉ thứ tự. 2. Baøi taäp 2: - Đặc điểm của ngôn ngữ nói trong văn bản vieát: + Dựng đối thoại giữa Tràng và cô gái. + Từ ngữ miêu tả cử chỉ, dáng điệu. + Thay vai nói, nghe giữa cô gái và Traøng. 3. Baøi taäp 3: - Dùng ngôn ngữ nói, sai câu vì thiếu C . * Sửa: Trong thơ ca Việt Nam ta thấy có nhiều bức tranh miêu tả mùa thu rất đẹp. - Thừa từ: còn như, thì - Từ địa phương: vống * Sửa: máy móc, thiết bị nước ngoài đưa vào góp vốn không được kiểm soát, họ sẵn sàng khai tăng lên đến mức vô tội vạ. - Sử dụng ngôn ngữ nói: thì như, thì cả. Sử dụng từ không có hệ thống để chỉ chủng loại loài vật. - Từ không đúng: ai - Từ địa phương: sất * Sửa: cá, rùa, baba, tôm, cua, ốc sống ở dưới nước đến các loài chim, vạc, cò, gia cầm như vịt, ngỗng chúng chẳng chừa một loài nào..

(56) Hoạt động 4. IV/ Củng cố: ghi nhớ (SGK). Hoạt động 5. V/ Daën doø: - Laøm baøi taäp theâm - Soạn, đọc văn ca dao hài hước.. Tiết 30 : Đọc văn Ngày soạn:30/10/2010 Ngaøy giaûng:. CA DAO HAØI HƯỚC. A. Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp hoïc sinh - Cảm nhận được tiếng cười lạc quan trong ca dao qua nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh của người bình dân. - Tieáp tuïc reøn luyeän kyõ naêng tieáp caän vaø phaân tích ca dao. - Trân trọng tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động và yêu quý tiếng cười của hoï trong ca dao B. Phương tiện thực hiện - Sgk và Sgk Ngữ văn 10 C. Tiến trình lên lớp - Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ :( Kiểm tra kiến thức ở bài ca dao than thân, yêu thương, tình nghĩa.) 3. Bài mới - Giới thiệu bài mới : Ở bài trước chúng ta đã biết ca dao là tiếng nói tâm tình của người bình dân. Đó là những câu hát nghĩa tình, là những lời than thân phản kháng. Nhưng ca dao còn là tiếng cười lạc quan yêu đời qua nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh của người bình dân cho dù cuộc sống của họ còn nhiều lo toan. - Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * Hoạt động 1 : GV hướng dẫn hs đọc I. Đọc – Tìm hiểu chú thích: (Sgk) chuøm ca dao vaø tìm hieåu chuù thích II. Đọc – Tìm hiểu văn bản * Hoạt động 2 : Bài 1 cho 2 hs đọc theo lối 1. Bài 1 đáp nam nữ giọng vui tươi dí dỏm, đùa cợt . - Chàng trai dự định dẫn cưới những gì? a. Việc dẫn cưới của chàng trai Chàng có thực hiện không ? Vì sao ? Toan Sợ + Daãn voi + Quoác caám.

(57) + Daãn traâu + Hoï maùu haøn + Daãn boø +Hoï nhaø naøng co gaân -Tiếng cười bật lên nhờ yếu tố nghệ thuật -> Lối nói khoa -> Lối nói đối lập, dí naøo ? trương, phóng đại doûm trong caùch quan để tưởng tượng ra taâm cuûa chaøng trai một lễ cưới thật đối với nhà gái. sang troïng, linh ñình. - Quyeát ñònh cuoái cuøng cuûa chaøng trai laø * Quyeát ñònh gì ? Mieãn laø coù thuù boán chaân, Dẫn con chuột béo mời dâu mời làng. Cách nói của chàng trai có gì lạ và buồn - Mời dân mời làng : 1 con chuột béo cười? (Soá nhieàu) (soá ít, nhoû, laï) Nghệ thuật gây cười ở đây là gì ? - Loái noùi giaûm daàn : voi -> traâu -> boø-> chuoät: miễn là thú bốn chân -> chấp nhận mọi hoàn cảnh ở mức thấp nhất Qua tiếng cười ấy ta hiểu thêm điều gì về => Vượt lên cảnh nghèo để sống lạc quan và tâm hồn của người bình dân ? yêu đời b. Lời thách cưới của cô gái - So với những lời thách cưới thông thường - Người ta : thách lợn, gà -> lễ vật cao sang thì lời thách cưới của cô gái có gì lạ ? - Nhaø em : Thaùch moät nhaø khoai lang : cuû to, cuû nhỏ, củ mẻ, củ rím, củ hà -> lễ vật khác thường => Với lối nói giảm dần tiếng cười được bật lên qua lời thách cưới dường như phi lí của cô gái : vô tư thanh thản mà lạc quan yêu đời. - Qua cách nói của chàng trai và cô gái em * Bài ca dao là tiếng cười tự trào của người bình hãy nêu cảm nhận của mình về tiếng cười dân. Đó là lời đùa cợt bằng lòng với cảnh của người lao động trong cảnh nghèo nghèo, chia sẻ những gì còn khốn khó. Đồng (Cười về điều gì ? cười ai ? ý nghĩa của thời thể hiện một triết lý nhân sinh : đặt tình tiếng cười ?) nghóa cao hôn cuûa caûi. -Gv cho 3 hs đọc 3 bài ca dao. Phân 3 2. Bài 2, 3, 4 nhóm (mỗi nhóm 1bài) để thảo luận cho * Bài 2 câu hỏi sau và cử đại diện trình bày trước - Làm trai … sức trai >< khom lưng … lớp. (Bản lĩnh sức mạnh) (yeáu ñuoái) - Bài ca dao chế giễu loại người nào trong gánh 2 hạt vừng xaõ hoäi ? -> Qua nghệ thuật phóng đại kết hợp với thủ Em thử phân tích nghệ thuật trào lộng của pháp đối lập bài ca dao đã dựng lên một bức người bình dân ở bài ca dao trên ? tranh hài hước đặc sắc và thú vị nhằm phê phán loại đàn ông yếu đuối không đáng sức trai * Baøi 3 : - Chồng người đi ngược về xuôi >< (đảm đang) chồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo (Vô tích sự).

(58) -> Trong sự đối lập của 2 câu thơ hình ảnh người đàn ông hiện lên qua lời than của vợ vừa hài hước vừa thảm hại : èo uột, lười nhác, ăn bám vợ, suốt ngày ru rú ở xó bếp, không còn phong độ của bậc nam nhi. * Baøi 4 : - Lỗ mũi..gánh lông >< râu rồng trời cho - Ngaùy o o >< cho vui nhaø - Hay ăn quà >< về nhà đỡ cơm - Đầu ..rác… rơm >< hoa thơm rắc đầu -> Qua bức tranh hư cấu hài hước kết hợp với cấu trúc câu “chồng yêu chồng bảo” trong từng cặp câu, thơ bài ca dao là tiếng cười sảng khoái nhưng vẫn ngầm chứa một ý nghĩa châm biếm nhẹ nhàng về loại phụ nữ đỏng đảnh vô duyên qua caùi nhìn nhaân haäu vaø caûm thoâng cuûa daân gian. - Tiếng cười trong 3 bài ca dao này có gì * So sánh khác với tiếng cười ở bài 1 ? Bài 1 : Tiếng cười tự trào. Bài 2, 3, 4 : Tiếng cười châm biếm phê phán. *Hoạt động 3: Hs xem và học ghi nhớ sgk III. Ghi nhớ (Sgk / 92) *Hoạt động 4 :Cho hs làm bài tập IV. Luyeän taäp -Nhữngbiện pháp nghệ thuật nào thường 1. Những biện pháp nghệ thuật - Hư cấu dựng cảnh tài tình được sử dụng trong ca dao hài hước ? - Cường điệu phóng đại, tương phản đối lập - Dùng ngôn ngữ đời thường mà hàm chứa ý nghóa saâu saéc. 2. Söu taàm. - Sưu tầm những bài ca dao hài hước, châm bieám. - Củng cố: Gọi hs nhắc lại những phần vừa học. - Dặn dò : Học bài, làm bài tập, chuẩn bị bài “Lời tiễn dặn”..

(59) Tiết 31 : Đọc văn Ngày soạn:2/11/12010 Ngaøy giaûng: LỜI TIỄN DẶN (Trích “Tiễn dặn người yêu” – Truyện thơ dân tộc Thái ) A. Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp hoïc sinh - Hiểu được tình yêu tha thiết thuỷ chung và khát vọng tự do yêu đương của các chaøng trai, coâ gaùi Thaùi. - Thấy được đặc điểm nghệ thuật của truyện thơ. B. Phương tiện thực hiện - Sgk và Sgk Ngữ văn 10 - Thieát keá baøi hoïc C. Cách thức tiến hành: - Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. Tiến trình lên lớp 1. Kiểm tra bài cũ :( Ca dao hài hước) 2. Giới thiệu bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 :( Hs đọc và tìm hiểu tiểu I. Đọc – Tìm hiểu tiểu dẫn daãn) 1. Truyện thơ : Là những truyện kể dài bằng - Phần tiểu dẫn sgk giới thiệu nội dung gì ? thơ, có sự kết hợp giữa hai yếu tố tự sự và trữ Em hãy trình bày từng nội dung cụ thể tình, phản ánh số phận của những người nghèo khổ và khát vọng về tình yêu tự do, hạnh phúc vaø coâng lyù. (Hs thảo luận nhóm và cử đại diện trả lời) 2. Tác phẩm : Tiễn dặn người yêu - Boá cuïc : goàm 1846 caâu thô - Người dịch : Mạc Phi - Toùm taét : Theo 3 phaàn + Ñoâi treû yeâu nhau tha thieát + Tình yêu tan vỡ, đau khổ + Tìm cách thoát khỏi cảnh ngộ vượt qua khó khăn để trở về sống hạnh phúc 3. Đoạn trích : Lời tiễn dặn a. Boá cuïc: 2 phaàn (sgk) b Đại ý : Tâm trạng xót thương của chàng trai trên đường tiễn cô gái về nhà chồng và chứng kiến cảnh cô bị người chồng đánh đập. Đồng thời đoạn trích còn khẳng định khát vọng hạnh phúc, tình yêu thuỷ chung của chàng trai với cô.

(60) Hoạt đôïng 2 :(Hs đọc văn bản, giải nghĩa các từ khó.):. - Phân tích những câu thơ mô tả hành động, tâm trạng của cô gái trên đường về nhà choàng ?. - Nghệ thuật được sử dụng trong đoạn thơ này là gì ? Em thử phân tích giá trị biểu cảm của những câu thơ đó ?. - Dieãn bieán taâm traïng cuûa chaøng trai treân đường tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào ? Hãy phân tích những câu thơ thể hiện tâm trạng đó ?. gaùi. II. Đọc – hiểu văn bản 1. Taâm traïng cuûa chaøng trai (vaø coâ gaùi – qua sự mô tả của chàng trai), trên đường tiễn daën. - Caùch goïi cuûa chaøng trai : + Người đẹp anh yêu >< cất bước theo chồng -> yeâu thöông, trìu meán -> khaúng ñònh tình yeâu vẫn còn thắm thiết >< sự thực đau lòng là cô gái đã có chồng. - Caûm nhaän cuûa chaøng traiveà taâm traïng coâ gaùi * Khi cô qua đường rộng + Vừa đi vừa ngoảnh lại + Vừa đi vừa ngoái trông -> Hành động thể hiện sự nuối tiếc, níu kéo những giây phút cuối cùng còn được ở bên chàng trai và tâm trạng xót xa khi “chân bước xa lòng càng đau càng nhớ” của cô gái * Khi cô gái qua các khu rừng : + Em tới rừng ớt …. Ngồi chờ + Em tới rừng cà.. ngồi đợi + Tới rừng lá ngón, ngóng trông =>Qua nghệ thuật điệp từ, các hình tượng có tính chất tăng tiến kết hợp với các động từ “chờ, đợi, ngóng trông” đã diễn tả nỗi lòng đầy khắc khoải và tâm trạng bồn chồn, đau khoå, ñaéng cay cuûa coâgaùi nhömuoán baùm víu trong sự vôvọng - Cử chỉ, hành động của chàng trai + Được nhủ đôi câu.. mới đành lòng + Được dặn đôi lời… mới chịu quay đi +…. + Nựng con rồng, con phượng .. -> Cử chỉ âu yếm, hành động săn sóc hết sức sôi nổi, thiết tha trong tâm trạng vừa luyến tiếc, day dứt vừa ý thức được hoàn cảnh không thể thay đổi. - Lòng quyết tâm giữ trọn tình yêu của chàng trai. + Đôi ta…. Đợi tới tháng năm rau nở + ……………………………………………………………………………….. + … ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già -> Bước đi của thời gian được diễn tả bằng những hình ảnh thiên nhiên núi rừng đã phác.

(61) hoạ, phần nào nghĩa thuỷ chung, tình yêu sâu sắc bất tử của chàng trai đối với cô gái. Đồng thời cũng thể hiện thái độ bất lực chấp nhận tập tục hôn nhân do cha mẹ định đoạt. * Tóm lại : Toàn bộ tâm trạng của chàng trai trong đoạn 1 là tâm trạng rối bời, đầy mâu thuẫn khi phải từ biệt người yêu, tiễn cô về nhà chồng. Tâm trạng đó là của một người có tình yeâu tha thieát, thuyû chung. - Phân tích những câu thơ, những chi tiết thể hiện thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô ?. Em cảm nhận được điều gì qua hình ảnh của cô gái lúc cô ở nhà choàng?. Lời tiễn dặn của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái đã thể hiện điều gì ? Em hãy tìm và phân tích những chi tiết nghệ thuật được sử dụng trong đọan thơ ?. Hoạt động 3 : Giáo viên cho câu hỏi, học sinh laøm vaø trình baøy ngaén goïn. 2. Cử chỉ, hành động và tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái. - Cử chỉ hành động : + “Daäy ñi em. Daäy ñi em ôi ! +. . . + Lam oáng thuoác naøy em uoáng khoûi ñau” -> Chaøng trai caûm thoâng saên soùc, voã veà an uûi cô gái bằng những lời lẽ hết mực yêu thương trong nỗi xót xa đầy thương cảm. -> Hình ảnh cô gái bị đánh đập, hành hạ thảm thương đã khái quát lên một sự thực đau lòng về số phận người phụ nữ ở xã hỗi miền núi ngaøy xöa,. - Lời tiễn dặn của chàng trai +. . . + . . .về với người ta thương thuở cũ + cheát thaønh hoàn, chung moät maùi song song -> Qua từ ngữ, kiểu câu trùng điệp + hình ảnh ẩn dụ đã khẳng định tình yêu mãnh liệt sống chết có nhau, đồng thời cũng là thái độ phản kháng lại hoàn cảnh và lên án xã hội bất công vô lý, cần phải thay đổi + Yêu nhau. . trọng đời gỗ cứng + Người xiểm xui . . không nghe -> Những câu thơ chắc gọn + từ láy đã thể hiện khát vọng đựơc sống trong tình yêu và lòng quyết tâm không gì thay đổi. * Tóm lại : Đoạn 2 là lời tiễn dặn trong khát vọng đòi quyền sống cho con người. III. Luyeän taäp 1. Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu thơ có dùng pheùp ñieäp. Haõy tìm vaø nhaän xeùt giaù trò bieåu cảm của những câu thơ đó/ 2. So sánh giữa hai lời tiễn dặn.

(62) - Dặn dò : Học bài, chuẩn bị bài “Luyện tập viết đoạn văn tự sư”..

(63) Tieát 32: Laøm vaên Ngày soạn:4/11/2010 Ngaøy giaûng: LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰ A/ Muïc tieâu baøi hoïc : Giúp học sinh hiểu được khái niệm, nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong văn bản tự sự từ đó viết được các đoạn văn tự sự. B/ Phương tiện thực hiện : SGK, SGV ngữ văn 10 cơ bản. C/ Cách thức tiến hành : Kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận, thực hành. D/ tiến trình lên lớp : 1. Ổn định sĩ số, đồng phục, vệ sinh. 2. Kiểm tra bài cũ : Vai trò của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự 3. Giới thiệu bài mới :. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : I/ Đặc điểm của đoạn văn tự sự : - Cho học sinh đọc đoạn văn 1, 2, 3 - Có câu nêu ý khái quát : câu chủ đề. Các SGK. câu khác diễn đạt những ý cụ thể. - 3 phaàn 1, 2, 3 trong SGK trình baøy - Mỗi văn bản tự sự thường gồm nhiều đoạn noäi dung gì ? văn với những nhiệm vụ khác nhau : - Đoạn văn trong VBTS có đặc điểm + Đoạn phần mở bài : Giới thiệu câu gì ? chuyeän. + Đoạn ở phần thân bài : kể diễn biến sự vieäc chi tieát. + Đoạn kết bài : tạo ấn tượng mạnh tới suy nghĩ, cảm xúc người đọc. - Nội dung mỗi đoạn văn tuy khác nhau nhưng đều thể hiện một chủ đề và ý nghĩa vaên baûn. Hoạt động 2 : II / Cách viết đoạn văn trong bài văn tự sự : Cho học sinh đôc đoạn “Rừng Xà Nu” 1/ Ví dụ đoạn văn “Rừng Xà Nu” : - Đoạn văn trên có thể hiên đúng dự kiến - Mở bài và kết thúc đúng sự kiến, hết sức cuûa taùc giaû khoâng ? taïo hình. + Làng ở trong tầm đại bác của giặc. + Trong rừng không có loại cây nào sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. + Tnuù laïi ra ñi. Cuï Meát vaø Dít tieãn anh đến tận cửa rừng Xà Nu. + Ba người đứng ở đấy nhìn ra xa. - Mở bài và đoạn cuối đều giống nhau, nhưng.

(64) - Em rút ra được kinh nghiệm gì ở cách viết đoạn văn của Nguyên Ngoïc ?. * Cho học sinh đọc phần 2 SGK - Có thể coi đây là đoạn văn trong VBTS được không ? Vì sao ? - Theo em, đoạn văn này thuộc phần nào của mà người viết định viết ?. miêu tả khác nhau. Đầu truyện mở ra cuộc sống hiện tại, kết thúc gợi những tháng ngày phía trước. => Xác định nội dung cần phác thảo những chi tieát . Moãi chi tieát caàn mieâu taû neùt chính, gaây aán tượng - phải có chi tiết thể hiện rõ chủ đề. Mở đầu và kết thúc cố gắng có chung 1 giọng điệu, caùch keå. 2/ Ví duï 2 : - Đây là đoạn văn trong văn bản tự sự vì có câu chủ đề và các câu chi tiết. * Chị được cử về Đông Xá, làng quê của chị đoạn văn thuộc phần thân bài trong truyện ngắn “Trời sáng”. Học sinh dựa vào “Tắt đèn” của NTT để viết. - Đoạn văn này đã thành công khi miêu tả sự việc chị Dậu được Đảng giác ngộ - Cử về Đông Xá vận động bà con vùng lên. Tuy nhiên những dự cảm về ngày mai tươi đẹp cần phải được bổ sung thêm.  Có ý tưởng hình dung sự việc định viết. Nó sẽ xảy ra như thế nào ? Dự kiến kể lại sự việc đó. Mỗi sự việc cần phải miêu tả như thế nào để gây ấn tượng - Phải tạo sự liên kết câu trong đọan cho maïch laïc, chaët cheõ. III/ Luyeän taäp : - Đọan văn kể sự việc phá bom nổ chậm của các cô gái TNXP ở phần thân bài của vaên baûn : … - Người chép cố tình sai 5 chỗ : da thịt cô gaùi, …  Sửa bằng “tôi” (Chú ý ngôi kể và đảm bảo thống nhất 1 ngôi kể). Họat động 3 : Cho học sinh đọc đọan văn trong SGK - Đọan văn kể sự việc gì ? Ở phần nào ? Của văn bản tự sự nào ? - Đọan trích cố tình sai sót ở ngôi kể. Tìm và sửa lại. - Từ phát hiện và sửa em có thêm kinh nghiệm gì khi viết đọan văn trong bài văn tự sự ? - Viết đọan văn dựa vào 9 câu đầu tiên … để thể hiện rõ tâm trạng cô gái. ( GV gợi ý cho học sinh về nhà vieát, noäp vaøo tieát sau ) Họat động 4 : IV/ Củng cố : Ghi nhớ SGK Họat động 5 : V/ Daën doø : - hoïc & laøm baøi. - Soạn ôn tập Văn học dân gian ..

(65)

(66) Tieát 33: Ngày soạn: Ngaøy giaûng: OÂN TAÄP VAÊN HOÏC DAÂN GIAN A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Giuùp hoïc sinh: +Củng cố, hệ thống hoá các kiến thức vế văn học dân gian Việt Nam đã học: kiến thức chung, kiến thức về thể loại và kiến thức về tác phẩm ( hoặc đoạn trích). +Biết vận dụng đặc trưng các thể loại của văn học dân gian để phân tích các tác phaåm cuï theå. B. Phương tiện thực hiện: SGK, SGV C. Phương pháp: Giáo viên nêu từng câu hỏi bài tập với một số gợi ý vắn tắt học sinh trả lời, trao đổi và thảo luận. D. Tiến trình lên lớp. 1. OÅn ñònh 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Giới thiệu bài mới.. Hoạt động của thầy và trò - Hoạt động 1: Phát biểu định nghóa vaø neâu roõ caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa vaên hoïc daân gian? (Minh hoạ bằng các tác phẩm đoạn trích đã học) -Cho học sinh trao đổi kỹ về các ñaëc tröng cô baûn cuûa vaên hoïc daân gian (để phân tích sự khác biệt giữa văn học dân gian và văn học vieát) – Giaùo vieân choát laïi.. - Hoạt động 2: Ôn lại thể loại, đặc trưng các thể loại -Văn học dân gian có những thể loại nào? Chỉ ra những đặc trưng chủ yếu của các thể loại: ( dẫn chứng bằng các tác phẩm đã học). Nội dung cần đạt I. Hệ thống hoá kiến thức. 1/Ñònh nghóa vaø ñaëc tröng cô baûn cuûa VHDG a. Ñònh nghóa: b. Ñaëc tröng cô baûn cuûa VHDG. - Là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng – tính truyeàn mieäng. -Laø saûn phaåm cuûa saùng taùc taäp theå - tính taäp theå. - Các tác phẩm phục vu trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng – tính cộng đồng. 2/ Thể loại và các đặc trưng chủ yếu của các thể loại. a. Thể loại: 12 thể loại. b. Đặc trưng chủ yếu của các thể loại + Sử thi (anh hùng): Dóng tự sự dân gian có quy mô lớn, xây dựng được nhân vật mang cốt cách cộng đồng, cư dân thời cổ đại. Ngôn ngữ có vần nhịp. Sử thi chia làm 2 loại: sử thi anh hùng và sử thi thần thoại. + Truyeàn thuyeát: + Truyeän coå tích. +Truyện cuời +Ca dao +Truyeän thô (Tóm tắt trong phần “tiểu dẫn” viết về các thể loại đó.). -: Cho hoïc sinh laøm baøi taäp ngaén theo giấy trên tổ. Giáo viên hướng daãn hoïc sinh ghi vaøo baûng toång hợptheo mẫu sgk. 3/ Lập bảng tổng hợp, so sánh các thể loại:.

(67) Theå loại. - Hoạt động 3: Từ các truyện dân gian (hoặc đoạn trích) đã học, lập bảng tổng hợp so sánh các thể loại theo maãu. -Giáo viên và học sinh xây dựng bảng tổng hợp. Mỗi tổ trình bày một thể loại, ghi nội dung vào vào các cột.Cho lớp trao đổi bổ sung vaø giaùo vieân choát laïi.. M/ñích saùng taùc. Hình thức löu truyeà n Sử thi Ghi lại Hát(anh cuộc keå huøng) soáng vaø ước mơ phaùt trieån coäng đồng cuûa người daân Vieät Nam xöa. Noäi dung phaûn aùnh. Kieåu nhaân vaät chính. Xaõ hoäi thời nguyeân thuyû coå đại đang ở thời coâng xaõ thò toäc. Người anh huøng sử thi cao đẹp, kyø vyõ (Ñam –saên). Ñaëc ñieåm ngheä thuaät. So aùnh, phoùng đại, truøng ñieäp taïo neân những hình tượng hoành traùng haøo huøng .......... ............ .......... ........... ......... ........... 4. Ca dao- daân ca: -Ca dao là lời, dân ca là nhạc và lời kết hợp được diễn - Hoạt động 4: Ôn lại Ca dao dân xướng trong đời sống cộng đồng, trong lễ hội dân gian ca -Phân loại:+Ca dao than thân - Ca dao là gì? Phân biệt giữa ca +Ca dao tình nghóa dao và dân ca?Phân loại? +Ca dao hài hước -Baûng heä thoáng:. T/t -Ca dao than thân thường là lời của ai?Nghệ thuật? -Ca dao yeâuthöông tình nghóa đề cập đến những vấn đề gì? Để nói lên tình nghĩa của mình họ sử dụng những biểu tượng nào? -Noäi dung maø ca dao haøi hước hướng đến? Nghệ thuật?. Cd than thaân Noäi Lời dung người phuï nữbất haïnh, thaân phaän bò phuï thuoäc,giaù trò khoâng ai bieát đến Ngheä So saùnh, thuaät aån duï,. Cdtình nghóa. Cdaohàihước. Những tình caûm trong saùng, cao đẹpcủandân lao động, sống aân tình, chung thuyû, maõnhlieätthieát tha,ướcmơ haïnh phuùc. Taâm hoàn laïc quan yêu đời trong cuoäc soáng nhieàu lo toan vaát vả của người lao động trong xã hoäi cuõ. Ẩn dụ: chiếc Cườngdiệuphóng khăn,ngọnđèn, đại, so sánh đối.

(68) motip” conmaét,caùi caàu, laäp, chi tieát, hình thaân em, doøng ảnh hài hước, tự em nhö” soâng,conthuyeàn traøo, pheâ phaùn, gừngcay,muối châm biếm, chế mặn,cáinón,cái giễu, đả kích áo, tre,trúc,bờ ao,bờsông,ngõ sau II. Baøi taäp vaän duïng Baøi 1. -Hoạt động 4: Luyện tập -Đoạn 1: “Đăm –San rung kiên múa.... các chảo cột traâu” - Hướng dẫn HS tìm nét nổi bật -Đoạn 2: “Thế là Đam -San ..... cũng không thủng” trong nghệ thuật miêu tả anh hùng -Đoạn 3: “Vì vậy danh vang đến thần.... từ trong bụng sử thi.GV cho HS thấy được hiệu mẹ” quaû ngheä thuaät. - Nghệ thuật: các thủ pháp so sánh, phóng đại, trùng ñieäp,... -Hiệu quả nghệ thuật: Tôn cao vẻ đẹp của người anh hùng sử thi, một vẻ đẹp kỳ vỹ trong một khung cảnh hoành tráng. - Baøi 2: Laäp baûng vaø ghi noäi dung taán bi kòch cuûa Mî Chaâu - Troïng Thuyû. - Hướng dẫn HS ghi bảng,Hs traođổi thảo luận bổ sung – giáo vieân choát laïi.. Bài 3,4: Tương tự nếu kịp thời gian cho HS veà nhaø laøm.. Caùi loõi Bi sự thật kịch lịch sử được hö caáu Cuoäc Bi xung kòch đột An tình Döông yeâu Vöông (loàng - Trieäu vaøo Đà thời bi AÂu Laïc kòch ở nước gia ta ñình, quoác gia). Những chi Kết cục Bài học rút tieát hoang bi kòch ra đường, kỳ aûo. Thaàn Kim Quy, Laãy Noû Thaàn, Ngoïc trai, giếng nước, ruøa vaøng reõ nước daãn An Döông Vöông xuoáng bieån.. Maát taát caû: -Tình yeâu. -Gia ñình -Đất nước.. Caûnh giaùc giữ nước, khoâng chuû quan nhö An Döông Vöông, khoâng nheï daï caû tin nhö Mî Chaâu..

(69) Tieát 34 : Laøm vaên Ngày soạn: Ngaøy giaûng: TRAÛ BAØI VAÊN SOÁ 2 Ra đề bài văn số 3 ( làm ở nhà ) A. Mục tiêu cần đạt: - Nhaän roõ öu ñieåm, khuyeát ñieåm cuûa baøi vieát. - Tự đánh giá và sửa chữa bài làm của chính mình. B. Phương tiên thực hiện: - SGK, SGV. - Giaùo aùn - Các tài liệu lên quan đến bài học.. C. Phöông phaùp: - Kết hợp các phương pháp gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caùc caâu hoûi. D. Tiến trình lên lớp: 1. OÅn ñònh 2. Kiểm tra bài cũ: Những đặc trưng cơ bản của VHDG? 3. Bài mới:. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs phân tích I/ Đề bài: Tưởng tưởng mình là Tấm, hãy kể lại đề. truyeän coå tích Taám Caùm. - Phöông phaùp laäp luaän: Laäp luaän, phaân * Gợi ý: tích vaø so saùnh. Các chi tiết và sự việc quan trọng.. Maâu thuaãn gia ñình : cuï theå laø meï gheû - con choàng. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs phát hiện những vấn đề cần trình bày trong bài vieát cuûa mình. Hs trao đổi và trình bày. Giaùo vieân nhaän xeùt vaø choát laïi yù.. Đoạn Mẹ con Cám truyeän Yeám -Dì gheû:coâng đỏ baèng khi ñöa hình thức thưởng Cám lừa cướp coâng Taám Con -Lừa Tấm đi bống chăn trâu đồng xa, gieát boáng Ñi hoäi -Troän thoùc laãn gaïo khoâng cho Taám ñi xem hoäi Thử -Toû yù coi giaøy thường. Taám -Khoùc. -Khoùc. -Khoùc -Ñi hoäi -Đi vừa giày thaønh hoàng.

(70) Caùi cheát cuûa Taám. haäu Sai Taám treøo -Veà nhaø gioå boá cau haùi cuùng boá -Cheát  gieát Taám +Hoá chim -Gieát Vaøng Anh :raên -Chaët Caùm -Đốt +Cây xoan đào +Hoá khung cửi: vạch tội đe doạ +Quaû thò  chi tieát thaãm mó +Người. Hoạt động 3: Nhận xét. Giaùo vieân nhaän xeùt chung veà baøi laøm cuûa hs. Giúp hs xác định đúng những ưu va II/ Nhận xét: Öu ñieåm: khuyeát ñieåm cuûa mình. - Đa số hs làm được bài. - Moät soá baøi vieát toát. - Hs bieát vaän duïng toát caùc thao taùc laäp luaän Hoạt động 4: Phát bài vào điểm phaân tích vaø so saùnh. - Giaùo vieân phaùt baøi cho hs - Gọi hs đọc một bài tốt và một bài Khuyết điểm: - Môt số hs lười học, không biết viết bài. chưa đạt yêu cầu. - Một số chưa hiểu đề. Hoạt động 5: Củng cố - Dặn dò - Nhiều em sai lỗi chính tả, diễn đạt kém. - Về soạn bài tiếp theo. III/ Phaùt baøi vaøo ñieåm: - Giaùo vieân phaùt baøi cho hs. - Vaøo ñieåm. Tieát: 35 – 36 Ngày soạn: Ngaøy giaûng: KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ THẾ KỶ X ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX A. Muïc tieâu : Trong SGK vaø SGV B. Phương tiện thực hiện : - SGK và SGV Ngữ văn 10. - Thieát keá baøi hoïc. C. Cách thức tiến hành :.

(71) - Học sinh đọc trước Sách giáo khoa - gạch dưới những phần trọng tâm  trả lời câu hỏi trong Saùch giaùo khoa. - Giáo viên tổ chức tiết dạy theo các phương pháp : đọc sáng tạo, đàm thoại gợi mở, diễn giảng, tích hợp. D. Tieán trình daïy hoïc : 1. Ổn định lớp : 2. Bài cũ : Kiểm tra bài soạn, SGK. 3. Bài mới : Năm 938 Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng mở ra một kỉ nguyên mới cho dân tộc. Từ đây đất nước Đại Việt bắt tay xây dựng chế độ phong kiến độc lập tự chủ. Văn học chữ viết bắt đầu hình thành và phát triển qua các triều đại Lý, Trần, Lê. Để thấy rõ diện mạo của nền văn học ấy, chúng ta đọc hiểu bài “Khái quát văn học Việt Nam từ Thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX” Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Tìm hiểu các thành phần Văn học Việt Nam từ TK X đến hết TK XIX của Văn học Việt Nam từ Thế kỉ X đến gọi là văn học trung đại. Theá kæ XIX I. Các thành phần văn học từ TK X đến hết - Học sinh đọc thứ tự các phần I, II, III, TK XIX. 1. Văn học chữ Hán : IV. - Văn học Việt Nam bao gồm những bộ - Chữ viết : chữ Hán, xuất hiện rất sớm và tồn taïi moät quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa phaän naøo? văn học trung đại bao gồm cả thơ và văn xuôi. + Vaên hoïc daân gian. - Thể loại : tiếp thu từ văn hóa Trung Quốc bao + Vaên hoïc vieát. - Vaên hoïc vieát Vieät Nam phaùt trieån qua goàm : chieáu, bieåu, hòch, caùo truyeän truyeàn kyø, ký sự, tiểu thuyết chương hồi, phú, thơ cổ, thơ các thời kì lịch sử nào ? đường luật . . . + Từ TK X  hết TK XIX + Từ TK XX  nay - Từ TK X  hết TK XIX có những thành phần văn học chủ yếu nào ? Văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm (2 thành phần) - Thành phần văn học chữ Hán được biểu hiện cụ thể như thế nào ? (chữ viết, thể loại . . . ) - Đối tượng tham gia sáng tác và phổ biến 2. Văn học chữ Nôm : là ai ? Chủ yếu là giới trí thức, nhà quan, - Cuối TK XIII văn học sáng tác bằng chữ Nôm xuất hiện, phát triển mạnh vào TK XV, đạt tăng lữ, nhà nho. - Thành phần văn học chữ Nôm biểu hiện đỉnh cao vào TK XVIII, XIX - Thể loại văn học : cuï theå nhö theá naøo ? + Tiếp thu từ Trung Quốc : phú, văn tế . . + Ra đời và phát triển như thế nào ? + Vaên hoïc daân toäc, ngaâm khuùc, truyeän - Cho biết các thể loại văn học ? thô, haùt noùi. + Dân tộc hóa : thơ Nôm đường luật, Đường luật thất ngôn xen lục ngôn.

(72) - Ñaëc tröng thi phaùp ? - GV khái quát : văn học trung đại có hiện tượng song ngữ : chữ Hán và chữ Nôm nhöng khoâng maâu thuaån maø boå sung cho nhau trong quaù trình phaùt trieån cuûa vaên hoá dân tộc. Hoạt động 2 : Tìm kiếm các giai đoạn phát triển của văn học trung đại ? - Văn học trung đại chia làm mấy giai đoạn ? - Bối cảnh lịch sử có những sự kiện gì quan trọng ? Nó tác động đến sự phát trieån cuûa vaên hoïc nhö theà naøo ? HS trình baøy  HS khaùc boå sung . . .. - Thi pháp : vừa chịu ảnh hưởng của văn học cổ điển Trung Quốc vừa tiếp thu nền văn học dân gian Vieät Nam.. II. Các giai đoạn văn học từ TK X đến hết TK XIX. 1. Giai đoạn từ TK X đến hết TK XIV : - Năm 938, ta giành được quyền độc lập, nhà nước Phong kiến Việt Nam bắt đầu ổn định và phaùt trieån. - Traûi qua nhieàu cuoäc khaùng chieán choáng giaëc ngoại xâm và lập được nhiều kì tích : Thắng giaëc Toáng, Nguyeân, Moâng, Minh . . . - Tác động đến văn học : văn học viết ra đời, xuất hiện văn học chữ Nôm bên cạnh văn học chữ Hán dẫn đến văn học phát triển toàn diện. - Nội dung : đề cao tinh thần yêu nước và tự haøo daân toäc. - Nghệ thuật : đạt được những thành tựu về văn chính luận văn xuôi viết về đề tài lịch sử, văn - Cho bieát noäi dung, ngheä thuaät chuû yeáu. hóa. Thơ phú đều phát triển. - Taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu ? 2. Giai đoạn từ TK XV đến hết TK XVII : HS trình baøy  GV choát - Sau chiến thắng quân Minh, chế độ phong kiến Việt Nam phát triển đến đỉnh cao, nhà Lê được thiết lập. Tieát 2: TK XVI – XVII, xaõ hoäi phong kieán Vieät Nam 2. đi vào con đường suy yếu. Xung đột giữa các - Bối cảnh lịch sử có những điểm gì đáng tập đoàn phong kiến dẫn đến nội chiến Lê lưu ý ? HS kể  HS khác bổ sung. Maïc vaø Trònh - Nguyeãn keùo daøi gaàn theá kyû. - Noäi dung vaên hoïc : + Ca ngợi cuộc kháng chiến chống quân Minh, chế độ phong kiến. + Phê phán hiện thực xã hội và những suy thoái về đạo đức. - Nội dung văn học có những chuyển biến - Văn học chữ Hán phát triển với nhiều thể nhö theá naøo ? loại. - Văn học chữ Nôm có sự Việt hóa thể loại của Trung Quốc đồng thời sáng tạo những thể loại vaên hoïc daân toäc. - Nghệ thuật có những thành tựu gì ? 3. Giai đoạn từ TK XVIII đến nửa đầu TK - Taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu ? HS keå - XIX : GV choát laïi. - Chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng, nhieàu cuoäc khaùng chieán cuûa noâng daân, ñænh cao.

(73) 3. - Bối cảnh lịch sử. là khởi nghĩa Tây Sơn dẫn đến thống nhất đất nước nhưng về sau thất bại. - Triều Nguyễn khôi phục chế độ phong kiến chuyên chế - đất nước nằm trước hiểm họa xâm lăng của thực dân Pháp. - Văn học phát triển vượt bậc – là giai đoạn phát triển rực rỡ nhất. - Nội dung : xuất hiện trào lưu nhân đạo CN. - Tác động đến văn học như thế nào ? (đòi quyền sống, đòi hạnh phúc và giải phóng - Nội dung có những đặc điểm gì đặc biệt con người, đặc biệt là người phụ nữ – Chinh so với giai đoạn trước. phụ ngâm, Cung oán ngâm khúc, Truyện Kiều) - Cho biết nội dung cụ thể của nhân đạo - Nghệ thuật : phát triển mạnh về văn xuôi và CN ? Biểu hiện ở tác phẩm nào ? văn vần, chữ Hán và chữ Nôm. Địa vị văn học chữ Nôm và những thể loại văn học dân tộc - Ngheä thuaät phaùt trieån ra sao ? được khẳng định và đạt tới đỉnh cao. Văn xuôi tự sự chữ Hán đạt được thành tựu nghệ thuật lớn về tiểu thuyết chương hồi. 4. - Xã hội Việt Nam có điểm gì đáng chú 4. Giai đoạn nửa cuối TK XIX : yù ? - Pháp xâm lược - cả dân tộc đứng lên chống giặc ngoại xâm. Xã hội Việt Nam chuyển từ phong kiến sang thực dân nửa phong kiến. - Nội dung văn học chuyển biến như thế - Nội dung : văn học yêu nước phát triển phong naøo ? Bieåu hieän cuï theå ? phú và mang âm hưởng bi tráng (ca ngợi tinh - Keå teân taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu. thần yêu nước, tố cáo tội ác thực dân Pháp và sự hèn nhát của triều Nguyễn, phơi bày hiện thực xã hội giao thời - Nguyễn Đình Chiểu, Nguyeãn Khuyeán, Tuù Xöông . . . ) - Ngheä thuaät nhö theá naøo ? - Ngheä thuaät : theå hieän thi phaùp xuaát hieän : vaên xuôi chữ quốc ngữ. Hoạt động 3 : Tìm hiểu những đặc điểm lớn về nội dung văn học. - HS trả lời câu hỏi 3 trên cơ sở xem SGK trang 108 – 110. - HS đọc - gạch SGK về học. - GV tích hợp ở trung học cơ sở : + Nam quoác sôn haø + Hịch tướng sỉ - Lập sơ đồ.. III. Những đặc điểm lớn về nội dung của văn học từ TK X đến hết TK XIX : 1- Nội dung cảm hứng yêu nước : Sơ đồ :.

(74) 2. Chủ nghĩa nhân đạo :. 3. Cảm hứng thế sự : III. Những đặc điểm lớn về nghệ thuật của văn học TK X đến hết TK XIX. Hoạt động 4 : Tìm hiểu các đặc điểm về 1. Tính qui phạm và sự phá vỡ tính qui phạm: ngheä thuaät. - Vừa tuân thủ tính qui phạm vừa từng bước - Cho HS trình baøy caâu 4. phá vỡ tính qui phạm phát huy cá tính sáng tạo. - GV diễn giải thêm : tính qui phạm được Thu Vịnh : + những hình tượng của thơ cổ thể hiện ở. + Noäi dung : quan ñieåm vaên hoïc (giaùo + Mang neùt ñaëc tröng rieâng cuûa VN. huaán) + Hình thức : tư duy nghệ thuật, thể loại 2. Khuynh hướng trang nhã và xu hướng bình dò. văn học sử dụng tư liệu. - Thế nào là khuynh hướng trang nhã và 3. Tiếp thu và dân tộc hóa văn hoá nước ngoài bình dò? - Quá trình tiếp thu và ảnh hưởng văn học - Tiếp thu tinh hoa văn hóa Trung Quốc. - Quaù trình daân toäc hoùa. nước ngoài như thế nào ? - HS trình baøy cuï theå, cho ví duï ? - Tích hợp : văn học trung đại thể hiện về ước lệ, tượng trưng : tả tài sắc chị em Thuùy Kieàu  THCS. 4. Củng cố : HS lập sơ đồ về văn học trung đại Việt Nam. 5. Daën doø : - Đọc kĩ SGK  học các ý trọng tâm có vận dụng minh họa. - Bài mới : Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Tieát 37 : Tieáng Vieät Ngày soạn:.

(75) Ngaøy giaûng: PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT A) Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS: - Nắm vững các khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt và phong cách ngôn ngữ với các đặc trưng cơ bản của nó để làm cơ sở phân biệt với các phong cách ngôn ngữ khác. - Rèn luyện và nâng cao năng lực giao tiếp trong sinh hoạt hằng ngày, nhất là trong việc dùng từ, việc xưng hô, biểu hiện tình cảm thái độ và nói chung là thể hiện văn hóa giao tiếp trong đời sống hiện nay. B) Phöông tieän daïy hoïc -Sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ Văn 10 cơ bản. -Baûng phuï ghi saún vaên baûn (phaàn I.2). C) Phöông phaùp giaûng daïy -Quan nieäm giao tieáp trong daïy hoïc Tieáng Vieät. -Phát huy tính tích cực chủ động của HS theo phương pháp quy nạp. -Quan niệm tích hợp. D) Tiến trình lên lớp 1) oån ñònh : S/S , ÑP , VS 2) Kiểm tra bài cũ : Nêu đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết 3) Giới thiệu bài mới : Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động 1: tìm hiểu khái niện ngôn ngữ sinh hoạt - Thao taùc 1: GV xaùc ñònh hai khaùi nieäm cô baûn phong cacùh ngôn ngữ và phong cách ngôn ngữ chức năng - Thao tác 2: GV gọi HS đọc đoạn hội thoại trong SGK (hướng dẫn HS đọc đúng ngữ điệu) - Thao taùc 3: GV neâu caâu hoûi cho HS tìm hieåu: + Cuộc hội thoại diễn ra ở đâu? Khi nào? Các nhân vật giao tiếp là những ai? + Nội dung và mục đích của cuộc hội thoại là gì? - Thao tác 4: GV khái quát nội dung trả lời, yêu cầu HS xác định thế nào là phong cáh ngôn ngữ sinh hoạt * Hoạt động 2: tìm hiểu các dạng biểu hiện của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. - Thao tác 1: GV gọi HS đọc mẫu hội thoại ở baûng phuï - Thao tác 2: HS trả lời các câu hỏi sau: + Nếu hình dung là một đối thoại đang diễn ra. Nội dung cần đạt I) Ngôn ngữ sinh hoạt 1) Khái niện ngôn ngữ sinh hoạt Phong cacùh ngôn ngữ sinh hoạt (còn có những tên gọi khác như: phong cách hội thoại, phong cáh khẩu ngữ) làlời ăn tiếng nói hằng ngày, dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm…đáp ứng những nhu cầu trong cuộc sống.. 2) Caùc daïng bieåu hieän cuûa phong caùch ngôn ngữ sinh hoạt * Đoạn hội thoại: -Thấy em bé cứ loay hoay với bút và giaáy, baø meï ngaïc nhieân hoûi: -Bé làm gì đấy!.

(76) trong cuộc sống thì em nghe được những đặc điểm gì của khẩu ngữ? + Tưởng tượng nét mặt của em bé khi nói câu “thì baïn con …..” - Thao tác 3: GV hướng HS tới dạng biểu hiện thứ nhất -Thao tác 4:GV gọi HS đọc mẫu thứ 2 ở bảng phụ (Một bức thư ngắn với nội dung báo tin mình đã nhận được quà của một người bạn gửi tặng.Mẫu này do GV hoặc HS tạo lập) -Thao tác 5: HS trả lời các câu hỏi sau: + Daïng theå hieän cuûa vaên baûn? + Nhận xét từ ngữ trong văn bản? -Thao tác 6: GV hướng HS đến dạng biểu hiện thứ hai * Hoạt động 3: phân biệt dạng lời nói trong giao tiếp với dạng lời nói biểu hiện trong tác phẩm ngheä thuaät -Thao tác 1: GV cho HS đọc trích đoạn Tấm Cám: “Mỗi lần cho ăn … Cháo hoa nhà người” -Thao taùc 2: Nhaän xeùt caùch noùi cuûa Taám?. -Con vieát thö cho baïn con meï aï!-Beù gaùi bốn tuổi trả lời -Döng maø con coù bieát vieát ñaâu naøo beù cöng? -Thì bạn con cũng đã biết đọc đâu hả meï. * Hai daïng bieåu hieän: -Dạng nói(độc thoại, đối thoại) -Dạng viết(nhật kí, hồi ức cá nhân, thư từ). * Hoạt động 4:GV hướng HS đến phần ghi nhớ * Hoạt động 5: phần luyện tập -Thao taùc 1: GV chia nhoùm cho HS thaûo luaän -Thao tác 2: đại diện các nhóm trả lời -Thao tác 3: GV định hướng đáp án. * Ghi nhớ:SGK II) LUYEÄN TAÄP. * Phân biệt dạng lời nói trong giao tiếp và dạng lời nói tái hiện: - Ở thơ:quy tắc vần điệu, nhịp điệu, hài thanh - Ở sử thi:sự trùng điệp - Ơû truyện cổ:có vần có nhịp, dễ nhớ - Ở tiểu thuyết:lời thoại của nhân vật là phương tiện để nhân vật bộc lộ tính cách. 4) Cuûng coá: GV yeâu caàu HS toùm taét laïi baøi hoïc 5) Dặn dò:-Hoàn thành lại bài tập - Soạn bài “Tỏ Tieát 38 : Tieáng Vieät Ngày soạn: Ngaøy giaûng: TOÛ LOØNG (Thuaät Hoa- Phaïm Nguõ Laõo A . Muïc tieâu baøi hoïc. -Giuùp HS -Cảm nhận được vẻ đẹp của con người thời Trần qua hình tượng trang nam nhi với lý tưởng và nhân cách cao cả; cảm nhận được vẻ đẹp của thời đại qua hình tượng “ba quân” với sức mạnh và khí thế hào hùng. Vẻ đẹp con người và vẻ đẹp thời đại hoà quyeän vaøo nhau. -Thấy được sức biểu đạt mạnh mẽ của hình tượng thơ  đạt đến độ súc tích cao -Bồi dưỡng nhân cách sống có lý tưởng, có ý chí quyết tâm thực hiện lý tưởng..

(77) B .Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Thieát keá baøi hoïc C. Cách thức tiến hành GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, so sánh, gợi tìm ; trong khi giảng kết hợp phát vấn, đặt câu hỏi để học sinh trao đổi thảo luaän, phaùt hieän troïng taâm baøi thô. D. Tieán trình daïy hoïc 1/ Oån định lớp : sĩ số , vệ sinh, đồng phục 2/ KT bài cũ: Về nội dung các giai đoạn văn học X -> XX 3/ Giới thiệu bài mới : -Kể lại giai thoại về PNL giặc Nguyên Mông sang xâm lược nước ta. Thế của chúng rất mạnh. Vua Trần phái quan lại trong triều đi tìm người tài giỏi đánh giặc cứu nước, Trên đường đi tới làng Phù Uûng, huyện Đường Hào, tỉnh Hưng Yên, quan quân nhà vua gặp một người thanh niên ngồi đan sọt giữa đường. Quân lính quát, người ấy không nói gì, không chạy chỗ. Quân lính đâm 1 nhát giáo vào đùi, người ấy không hề kêu, không hề nhúc nhích. Biết là người có chí khí. Hỏi tại sao không tránh và bị đâm sao không có phản ứng gì. Người ấy thưa vì đang mải nghĩ cách đánh giặc Nguyên. Người ấy chính là Phạm Ngũ Lão, tác giả bài thơ Tỏ Lòng. - Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về tác I. Giới thiệu chung: giaû, taùc phaåm 1. Taùc giaû: (1255-1320) - HS đọc phần Tiểu dẫn + Người làng Phù Ủûng, huyện Đường Hào, tỉnh Höng Yeân. 1. Neâu vaøi neùt veà taùc giaû PNL + Xuất thân thuộc tầng lớp bình dân, được Hưng Đạo Vương tin dùng và gả con gái nuôi. + Ông có nhiều công lớn trong cuộc kháng chiến chống Nguyên-Mông; có địa vị cao ở đời Trần. Gọi HS đọc văn bản. Lưu ý: đọc diễn + Được ngợi ca là người “Văn võ toàn tài” cảm, tự tin, tâm huyết, mạnh mẽ 2. Baøi thô: HS cần nắm được: + So sánh nguyên văn chữ Hán và bản dịch thơ. Hoành sóc  múa giáo. Khí thoân ngöu: hai caùch hieåu 2. Bài thơ thuộc thể loại nào? 3. Căn cứ vào nội dung bài thơ, em hãy + Phân tích theo kết cấu gồm hai phần: tiền giải cho biết bài thơ ra đời trong hoàn cảnh và hậu giải. a) Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt – Chữ Hán naøo? b) Hoàn cảnh sáng tác: Ước đoán bài thơ ra đời 4. Tìm chủ đề bài thơ? trong khoâng khí quyeát chieán quyeát thaéng choáng giặc Nguyên-Mông, song chưa đi đến thắng lợi cuoái cuøng c) Chủ đề: Bài thơ miêu tả khí phách và hoài bão.

(78) lớn lao của vị tướng tài đời Trần trong cuộc kháng chieán choáng quaân Nguyeân. Hoạt động 2: Đọc – hiểu 1. Hai câu thơ mở đầu miêu tả nội dung gì? 2. Tư thế của người trai thời Trần được khắc hoạ bằng từ ngữ nào? Em có nhận xét gì về tư thế đó? 3. So với bản dịch thơ, từ “Hoành sóc” chuyeån sang “Muùa giaùo” coù ñieåm gì khaùc nhau? 4. Tư thế đó được đặt trong không gian và thời gian như thế nào? 5. Qua câu thơ đầu, em hãy cho biết con người ở đây mang tư thế, vóc dáng nhö theá naøo? 6. Tam quaân bao haøm maáy nghóa?. 7. Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì để mô tả sức mạnh của quân đội nhà Trần? Sức mạnh ấy được thể hieän nhö theá naøo? GV lưu ý hai cách hiểu nghĩa của từ “khí thoân ngöu”. 8. Nhaän xeùt chung veà hai caâu thô treân?. 9. Hai caâu thô sau theå hieän noäi dung gì? 10. Em hiểu ntn về nợ công danh trong quan niệm của người xưa? PNL đã làm được điều đó chưa? Vậy theo em, món nợ của PNL ở đây là món nợ gì? Nhận xét quan niệm về nợ công danh của PNL so với quan niệm của người xöa?. II.Đọc – hiểu 1Hai câu đầu: hình tượng con người và quân đội thời Trần. + Con người: Hoành sóc – cầm ngang ngọn giáo tư thế hùng dũng hiên ngang, sẵn sàng chiến đấu. Bản dịch giảm ý nghĩa câu thơ, không làm toát lên được hình ảnh người tráng sĩ cầm ngang ngọn giáo với tư thế chủ động, xông xáo, tung hoành, đánh đông dẹp bắc, sẵn sàng tiến công quân thù để bảo vệ tổ quốc. - Không gian: giang sơn  rộng lớn - Thời gian: cáp kỉ thu  dài, không hạn định.  Bền chí, kiên cường bất khuất, chiến đấu trong suốt bề dài lịch sử. * Tư thế ấy mang tầm vóc vũ trụ lớn lao sánh cùng trời đất. Do vậy, tư thế đó không phải của một con người mà là tư thế, dáng đứng của cả một dân tộc, một thời đại nhà Trần. + Tam quân: - Nghĩa hẹp: toàn bộ quân đội nhà Traàn. - Nghĩa rộng: cả dân tộc cùng đứng leân.  Hình ảnh con nguời và thời đại nhà Trần đã lồng vaøo nhau.  Sức mạnh: - tì hổ: so sánh  sức mạnh phi thường, voâ ñòch. - Khí thôn ngưu: cường điệu  khí thế tieán coâng maõnh lieät. Duø hieåu theo caùch naøo thì caâu thô treân cuõng coù yù nghĩa vừa cụ thể hoá sức mạnh thể chất (nuốt trôi trâu) vừa hướng tới sự khái quát hoá sức mạnh tinh thần của đội quân mang “hào khí Đông A” (át sao ngưu)  gây ấn tượng mạnh bởi sự kết hợp giữa hình ảnh khách quan và cảm nhận chủ quan, giữa hiện thực và lãng mạn. Tóm lại, tác giả đã xây dựng hình ảnh người tráng sĩ lồng trong hình ảnh toàn dân tộc với tư thế tầm vóc vũ trụ, khí thế hào hùng  hình ảnh đẹp, hoành tráng và giàu tính sử thi. 2. Hai câu sau: Lý tưởng và hoài bão lớn lao cuûa taùc giaû. + Công danh: - Phong kiến - lập công (để lại sự.

(79) nghieäp) 11. Vì sao taùc giaû caûm thaáy “theïn”? Phaân tích yù nghóa cuûa noãi “theïn” aáy?. - lập danh (để lại tiếng thơm) - PNL: hoài bão giúp nước, giúp dân  là nghĩa vụ, trách nhiệm thiêng liêng đối với 12. Qua nỗi “thẹn” đó, tác giả đã bộc đất nước  tiến bộ, tích cực hơn. Thông tin mở rộng: loä khaùt voïng gì? Quan niệm về”chí làm trai” của PNL vứa mang tư tưởng tích cực thời trung đại, vừa mang tinh thần dân tộc: sự nghiệp công danh của cá nhân thống nhất với sự nghiệp chung lớn lao – sự nghiệp cứu nước cứu dân. + Tâm: thẹn - chưa có tài mưu lược lớn Hoạt động 3: - chưa trả xong nợ nước 13. Neâu vaøi neùt chính veà ngheä thuaät  Thể hiện ý thức trách nhiệm cao đối với đất baøi thô. 14. Khái quát lại nội dung toàn bài nước. Đó chính là cái thẹn cao cả có ý nghĩa tích cực, làm nên nhân cách con người của ông  Cái thô? tâm ngời sáng + Khát vọng: muốn cống hiến, đóng góp nhiều hơn nữa cho đất nước, cho dân tộc  cái chí lớn lao, cao đẹp. Khát vọng này chính là lòng yêu nước ở mức độ chaân thaønh soâi noåi nhaát; laø nieàm khao khaùt chieán đấu giữ nước của con người thời xưa. Đây là ý nguyeän cuûa PNL maø cuõng laø yù nguyeän cuûa moät theá hệ, một thời đại, một dân tộc anh hùng. II. Toång Keát + Nghệ thuật: bài thơ Đường luật ngắn gọn, thủ pháp gợi thiên về ấn tượng khái quát, đạt tới độ suùc tích cao. + Nội dung: Khắc họa được vẻ đẹp của người anh hùng hiên ngang lẫm liệt với lý tưởng và nhân cách cao cả cùng khí thế hào hùng của thời đại  thể hiện “hào khí Đông A” của thời đại nhà Trần. 4- Cuûng coá: Bài tập: qua những lời thơ tỏ lòng này, hiện lên bóng dáng người con trai đời Trần. Hãy hình dung bóng dáng ấy như thế nào? Có ý nghĩa gì đối với tuổi trẻ hôm nay và mai sau? Hình tượng người chiến sĩ, người anh hùng vệ quốc hiện lên vừa giản dị chân thực, vừa kì vĩ hoành tráng mang tầm vóc ngang hàng với đất trời sông núi. Hình tượng ấy vừa có tính khái quát, tiêu biểu cho cả thế hệ thanh niên đương thời, vừa có tính cá biệt trong tầm vóc, ý chí PNL – một hình tượng nghệ thuật sống động hấp dẫn. Đó chính là tấm göông cho theá heä treû hoâm nay vaø mai sau noi theo. 5- Daën doø:.

(80) - Học thuộc bài thơ cả phiên âm chữ Hán và bản dịch thơ. - Soạn bài: “Cảnh ngày hè” – Nguyễn Trãi.. Tiết 39 : Đọc văn Ngày soạn: Ngaøy giaûng:. CAÛNH NGAØY HEØ (Bảo kính cảnh giới – bài 43) - Nguyễn Trãi A. Muïc tieâu baøi hoïc: -Giùp HS +Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi. +Thấy được nét đặc sắc nghệ thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên, ñan xen caâu luïc ngoân vaøo baøi thô thaát ngoân. B. Phương tiện thực hiện SGK, SGV,Thieát keá baøi hoïc C. Cách thức tiến hành GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, so sánh, gợi tìm ; trong khi giảng kết hợp phát vấn, đàm thoại. D. Tieán trình daïy hoïc 1/Oån định lớp : sĩ số , vệ sinh, đồng phục 2/ KT bài cũ : Tư thế người trai thời Trần qua bài thơ : “Tỏ lòng” (PNL) 3/ Bài mới -Giới thiệu bài mới: NT không những là một nhà chính trị, một nhà quân sự, một nhà ngoại giao có tầm chiến lược, một nhà văn hoá lỗi lạc mà còn là một nhà thơ, một nhà nghệ sĩ yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và con người. Có thể nói ông là nhà thơ của thiên nhiên “Non nước cùng ta đã có duyên” (Tự thán, bài 4). Ông đến với thiên nhiên trong mọi hoàn cảnh: thời chiến, thời bình, lúc vui khi buồn, lúc bận rộn khi thư giãn… Và trong hoàn cảnh nào, tâm hồn nhà thơ cũng rộng mở đón nhận thiên nhiên “Túi thơ chứa hết mọi giang san” (Tự thán, bài 2). Bài “Bảo kính cảnh giới, 43” laø moät baøi thô nhö theá. - Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Tìm hiểu chung III. Giới thiệu chung: - HS đọc phần tiểu dẫn 1. Taäp thô “Quoác aâm thi taäp” 1. Phần tiểu dẫn giới thiệu vềá nội + Vị trí: tập thơ gồm 254 bài, là tập thơ Nôm sớm nhất dung gì? hiện còn  đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển cuûa thô tieáng Vieät. 2. Em hãy trình bày cụ thể những vấn + Nội dung: phản ánh vẻ đẹp con người NT đề của nội dung đó? - Tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân - Tình yêu thiên nhiên quê hương, con người và cuộc soáng. + Nghệ thuật: sáng tạo trong thể thơ Nôm Đường luật,.

(81) HS tham khaûo theâm trong SGK Gọi HS đọc bài thơ, GV nhận xét 3. Cho biết xuất xứ của bài thơ?. có xen câu lục ngôn với câu thất ngôn. + Boá cuïc: goàm boán phaàn (SGK). 2. Baøi thô: + Xuất xứ: bài thơ số 43/61 bài trong chùm thơ “Bảo 4. Căn cứ vào nội dung bài thơ, em kính cảnh giới” trích “Quốc âm thi tập”. hãy nêu hoàn cảnh sáng tác? + Hoàn cảnh sáng tác: ước đoán bài thơ được sáng tác 5. Em hãy xác định cảm hứng chủ trong thời kỳ NT lui về sống ẩn dật ở Côn Sơn. đạo của bài thơ? + Chủ đề: bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của NT. Đồng thời bộc loä khaùt voïng veà moät cuoäc soáng thaùi bình haïnh phuùc Hoạt động 2: Đọc – hiểu cho nhaân daân. 6. Em haõy phaân taùch boá cuïc baøi thô? Nêu nội dung từng phần? IV. Đọc – hiểu : 7. Caâu 1 coù noäi dung gì? 1. Sáu câu đầu: bức tranh cảnh vật và cuộc sống ở quê nhà của tác giả. a) Hoàn cảnh sống: Em hãy suy đoán về hoàn cảnh sống GV lưu ý cách ngắt nhịp 1/2/3 và sự phân bố các thanh của nhà thơ lúc bấy giờ? (Định bằng – trắc. Đồng thời nhắc lại hoàn cảnh sáng tác hướng để hiểu đúng tâm trạng, nỗi bài thơ. loøng cuûa nhaø thô). + Roài: roãi raõi, raõnh roãi  hoùng maùt, daïo chôi. 8. Tác giả đã lựa chọn những hình + Ngày trường: ngày dài  một sự an nhàn bất đắc dĩ – ảnh cụ thể nào để miêu tả bức tranh tác giả cố gắng đè nén, khắc phục. thiên nhiên? Ở đó có những màu sắc b) Cảnh vật – cuộc sống: gì? + Hình aûnh: - Hoè lục:  đùn đùn  Sức sống ứa căng, tràn đầy Từ ngữ thuộc loại từ gì?  rợp trương Nhận xét về bức tranh cảnh vật ấy? - Thạch lựu – phun thức đỏ. - Hoàng lieân – tònh muøi höông. 9. Tác giả còn cảm nhận cảnh vật  Động từ, tính từ gợi tả, gợi cảm. qua những âm thanh nào? Biện pháp Bức tranh thiên nhiên ngày hè hiện lên với những nghệ thuật được sử dụng ở hai câu hình ảnh rất đặc trưng, rực rỡ, đầy sức sống qua sự thô naøy? caûm nhaän tinh teá cuûa nhaø thô. Từ âm thanh đó gợi lên một cuộc + Aâm thanh: - lao xao  từ láy tượng thanh, đối, đảo ngữ soáng nhö theá naøo? - daéng doûi 10. Tác giả đã cảm nhận và miêu tả bức tranh cảnh vật bằng những giác quan nào? Điều đó thể hiện tình cảm  Cuộc sống vui tươi , yên ả, thanh bình. gì cuûa nhaø thô? * Tình yêu thiên nhiên và tình cảm gắn bó sâu đậm với cuộc sống ở quê nhà. 11. 2 caâu keát dieãn taû noäi dung gì? Nhận xét về nhịp thơ ở câu cuối? Chuyển ý: bên cạnh đó còn là tấm lòng yêu nước, Câu thơ giúp ta hiểu tấm lòng của thương dân; là lý tưởng hoài bão cao đẹp của nhà thơ. NT đối với người dân ntn?.

(82) Câu thơ làm thức dậy nỗi niềm sâu kín gì cuûa taùc giaû? Tư tưởng gì được thể hiện ở đây? GV mở rộng: thời chiến, thời bình. 2. Hai caâu cuoái: taám loøng cuûa taùc giaû. + Nhòp thô caâu 8: 2/2/3  Ngaén goïn, doàn neùn caûm xuùc cuûa caû baøi thô.  Ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống thái bình, haïnh phuùc cho muoân daân.  Thức dậy nỗi niềm trăn trở sâu kín của tác giả – suốt Hoạt động 3: Củng cố 12. Nêu vài nét chính về nghệ thuật đời vì nước, vì dân. baøi thô. * Tư tưởng nhân nghĩa–điểm kết tụ của hồn thơ Ức 13. Khái quát lại nội dung toàn bài trailà lý tưởng hoài bão một đời ôm ấp, canh cánh bên thô? loøng cuûa NT. V. Toång Keát + Nghệ thuật: Từ ngữ giản dị, giàu sức biểu cảm, hình ảnh gần gũi, câu chữ ngắn gọn, dồn nén cảm súc. + Noäi dung: theå hieän tình yeâu thieân nhieân vaø taám loøng yêu nước thương dân tha thiết của tác giả. 4- Dặn dò: Học thuộc bài thơ.Làm bài tập 1 – SGK tr119. Xem bài “Tóm tắt văn bản tự sự”.. Tieát 40 : Laøm vaên Ngày soạn: Ngaøy giaûng:. TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ. A/ Muïc tieâu baøi hoïc : - Giúp học sinh trình bày được tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính - Biết cách tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính B/ Phương tiện thực hiện : SGK, SGV Ngữ văn 10 cơ bản C/ Cách thức tiến hành : Kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận, thực hành D/ Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định sĩ số, đồng phục, vệ sinh. 2. Kiểm tra bài cũ : cách viết đọan văn trong văn tự sự ? 3. Giới thiệu bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Họat động 1 : I/ Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự * Cho học sinh đọc ( hoặc kể ) một văn bản sự : tự sự tùy ý và tóm tắt – Sau đó hỏi học 1. Muïc ñích : sinh : - Nhằm hiểu ý nghĩa và đánh giá - Toùm taét vaên baûn nhaèm muïc ñích vaên baûn. gì ? - Để ghi chép tài liệu nhằm kể lại - Khi toùm taét vaên vaûn caàn phaûi coù.

(83) những yêu cầu nào ?. Họat động 2 : Cho học sinh đọc SGK - Nêu lại cách tóm tắt … mà em đã học ở THCS.. Tóm tắt … dựa theo nhân vật chính laø gì ?. - Muoán toùm taét chuyeän theo nhaân vaät chính ta phải thực hiện những việc làm cụ thể nào ?. Họat động 3 : - Cho học sinh đọc 2 văn bản 1, 2 SGK -> Hướng dẫn học sinh tóm tắt. - Xaùc ñònh phaàn toùm taét vaên baûn chuyện “Người con gái Nam Xöông”. - Mục đích tóm tắt ở văn bản 1 và. hoặc minh họa ý kiến nào đó 2. Yeâu caàu : - Tóm tắt được nội dung cơ bản của văn bản hoặc nhân vật chính. - Đáp ứng được yêu cầu cơ bản của văn bản tự sự. II/ Cách tóm tắt tác phẩm tự sự theo nhaân vaät chính : 1. Tóm tắt tác phẩm tự sự dựa vào cốt truyện.: dùng lời văn của mình giới thieäu 1 caùch ngaén goïn noäi dung chính. ( sự việc tiêu biểu và nhân vaät quan troïng ) 2. Tóm tắt tác phẩm tự sự theo nhân vật chính là viết hoặc kể lại một cách ngắn gọn những sự kiện cơ bản xảy ra với nhân vật đó. a) + Nhân vật : - Hình tượng con người. - Loài vật hay cây coû. + Nhaân vaät coù teân tuoåi lai lòch roõ ràng, có ngọai hình, hành động, tình cảm và có mối quan hệ với nhân vật khác và tất cả boäc loä qua dieãn bieán cuûa coát truyeän. + Nhaân vaät : - Chính - Phuï b) Thao taùc toùm taét : - Xaùc ñònh muïc ñích toùm taét - Đọc kĩ văn bản, xác định được nhaân vaät chính, moái quan heä cuûa nhaân vaät chính với các nhân vật khác và diễn biến của các sự việc trong cốt truyện. - Viết văn bản bằng lời văn của mình. ( Để khắc họa nhân vật đi đánh giặc có thể trích dẫn nguyên văn một số từ ngữ, caâu vaên ) III/ Luyeän taäp : 1. xaùc ñònh phaàn toùm taét : Tóm tắt phần 1 của cốt truyện từ lúc … đi đánh giặc trở về ( với một vài lời khái quát ) - Vaên baûn 1 : + Muïc ñích laøm roõ coát truyeän.

(84) -. 2 coù gì khaùc nhau ? Cách tóm tắt ở văn bản 1 và 2 lhaùc nhu nhö theá naøo ? Giáo viên hường dẫn học sinh toùm taét.. Họat động 4 : Họat động 5 :. Tiết 41: Đọc văn Ngày soạn: Ngaøy giaûng:. + Dựa theo các sự kiện cơ bản xảy ra với nhân vật chính và diễn biến sự việc đó. - Vaên baûn 2 : + Ghi cheùp taøi lieäu nhaèm minh hoïa moät yù kieán. + Dựa theo diễn biến của cốt truyeän coù daãn nguyeân vaên caâu noùi của đứa bé. 2. Toùm taét truyeän An Döông Vöông vaø Mî Chaâu - Troïng Thuûy : - Dựa theo nhân vật An Dương Vöông - Dựa theo nhân vật Mỵ Châu IV/ Cuûng coá : Caùc thao taùc toùm taét. V/ Daën doø : - Hoïc, laøm baøi taäp - Soïan “Nhaøn” ( NBK). NHAØN. Nguyeãn Bænh Khieâm A- muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS Cảm nhận được vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài. 1. thô 2. 3.. -. Hiểu đúng quan niệm sống nhàn của NBK. Biết cách đọc bài thơ giàu triết lý. B- phương tiện thực hiện: sgk, sgv, thiết kế bài học. C- cách thức tiến hành. Tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi, thảo luận trả lời các câu hỏi. D- tieán trình daïy hoïc. 1 Ổnđđđịnh: 2, Kieåm tra baøi cuõ. 3.Giới thiệu bài mới:Sống gần trọn thế kỷ thứ XVI, NBK đã chứng kiến bao diều bất công ngang trái của XH PK thối nát, xót xa khi thấy sự băng hoại đạo đức con người.Khi làm quan ông vạch tội bọn gian thần, dâng sớ xin Vua chém 14 tên loạn thần. Vua không nghe ông cáo quan về sống ở quê nhà với triết lý: “nhàn một ngày là tiên một ngày”.. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu phần I- Đọc – tìm hiểu. tieåu daãn 1.Taùc giaû, taùc phaåm.

(85) Tìm hieåu taùc giaû, taùc phaåm qua phaàn Tieåu a) Taùc giaû: daãn. + NBK 1491 –1585. Quê ở làng Trung Am- nay Giuùp HS tìm hieåu veà taùc giaû. thuoäc xaõ Lyù Hoïc- Vónh Baûo- Haûi Phoøng. +Quá trình trưởng thành: Đỗ trạng nguyên năm 535, làm quan dưới triều Mạc (1535), sống thẳng thắn, cương trực, từng dâng sớ chém 18 lộng thần nhưng không được nhà vua chấp nhận, ông caùo quan veà queâ, laäp am Baïch Vaân daïy hoïc. Ông được đời suy tôn là Tuyết Giàng phu tử. Ông được nhà Mạc phong tước “Trình quốc coâng” .Trong daân gian vaãn goïi oâng laø Traïng Trình vì ông có nói nhiều việc đời thành sự thật. +Sự nghiệp văn chương: Để lại 700 bài thơ chữ Haùn trong “Baïch Vaân am thi taäp” vaø 170 baøi thô chữ Nôm trong “Bạch Vân quốc ngữ thi tập ”. + Nội dung thơ NBK mang đậm chất triết lý, giáo huấn, ngợi ca chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn, đồng thời phê phán thói đời đen bạc trong XH. b) Vaên baûn ( taùc phaåm). - Vị trí trong “Bạch Vân quốc ngữ thi tập ” - Boá cuïc: 2-4-2. - Chủ đề: Bài thơ thể hiện quan niệm sống nhàn tản: Không vất vả, không quan tâm tới XH, chỉ lo an nhàn của bản thân, hoà hợp với tự nhiên, lánh xa quyền quý để giữ cốt cách thanh cao. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu phần II- Đọc – Hiểu. 2. 1. Hai câu đầu: - Quan niệm về cuộc sống nhàn tản. Đó là sống không vất vả, cực nhọc. Nhịp điệu 2-2-1-2 ở câu đầu diễn tả trạng thái ung dung trong những việc GV: Nội dung của hai câu thơ đầu thể hàng ngày, lao động, vui chơi.Ba chữ “một” hiện hoàn cảnh, tâm trạng của tác giả như trong câu thơ để thấy nhu cầu cuộc sống của tác thế nào, cách dùng số từ và nhịp điệu có gì giả chẳng có gì cao sang, thật khiêm tốn, bình dị. đáng chú ý? (tất cả đã sẵn sàng) Hs trao đổi, thảo luận - Hai tiếng “thơ thẩn” gợi ra trạng thái thảnh Hs trả lời. thơi của con người. Đó là một con người vô sự Giaùo vieân nhaän xeùt, choát yù. trong lòng không bận chút cơ mưu, tự dục. “Dầu Hai tiếng “thơ thẩn” cùng với”dầu ai vui ai vui thú nào” thể hiện không bận tâm tới lối thú nào” gợi ra ý gì? sống bon chen. Chạy đua với danh lợi. Khẳng Hs trao đổi, thảo luận định lối sống của mình đã chọn. Đó là lối sống Hs trả lời. không vất vả, không cực nhọc. Giaùo vieân nhaän xeùt, choát yù. 2. Boán caâu tieáp. Boán caâu thô theå hieän noäi dung gì? - Thể hiện sự không quan tâm tới XH chỉ lo an.

(86) Hs trao đổi, thảo luận Hs trả lời. Giaùo vieân nhaän xeùt, choát yù.. nhàn của bản thân, sống hoà hợp với tự nhiên. - Hai tiếng “ta dại, người khôn” khẳng định phöông chaâm soáng cuûa taùc giaû pha chuùt mæa mai với người khác. Ta dại nghĩa là ta ngu dại. Đây là ngu dại của bậc đại trí, người xưa có câu “ Đại trí như ngu” . Nghĩa là người có trí lớn Em hãy phân tích 4 câu thơ này để làm rõ thường không khoe khoang, bề ngoài xem rất nội dung đã xác định. vuïng veà, daïi doät. Cho neân khi noùi “daïi” cuõng laø thể hiện nhà thơ rất kiêu ngạo với cuộc đời. Hs trao đổi, thảo luận + “Tìm nôi vaéng veû”û khoâng phaûi laø xa laùnh cuoäc Hs trả lời. đời mà là tìm nơi mình thích thú được sống thoải Giaùo vieân nhaän xeùt, choát yù. maùi an nhaøn . + “Chốn lao xao”: là chốn vụ lợi giành giật lẫn nhau. Roõ raøng NBK choù caùch soáng nhaøn nhaõ laø xa lánh không quan tâm đến XH, chỉ quan tâm đến bản thân. Đặc biệt hoà nhập với thiên nhiên . “ Thu aên …taém ao” Nhòp thô cuûa hai caâu laø 1-3-1-2, nhòp 1 nhaán mạnh các mùa trong năm, ăn tắm đều thích thú, mùa nào thức ấy, cách sống hoà hợp với tự nhieân. - Măng, trúc, giá, hồ sen, ao tất cả đều rất gần gũi với C/s lao động đời thường. Đó là c/s quê mùa, chất phác, sinh hoạt rất quê mùa, đạm bạc. ? Các sinh vật trong sinh hoạt có gì đáng Cho dù sinh hoạt ấy còn khổ cực, thiếu thốn chú ý. Hai câu thơ cho thấy cuộc sống của nhưng đó là thú nhàn, là c/s hoà hợp với tự nhiên NBK nhö theá naøo? của con người. Từ c/s nhàn tản ấy đã toả sáng Hs trao đổi, thảo luận nhaân caùch. Hs trả lời. Giaùo vieân nhaän xeùt, choát yù. 3.Hai caâu thô cuoái. Hai câu cuối mượn điển tích xưa song tính chất Hoạt động 3: Củng cố – Dặn dò. bi quan của điển tích mờ đi mà nổi lên ý nghĩa coi thường phú quý. Lại một lần nữa NBK đã tìm loái soáng cho rieâng mình. III- Cuûng coá: HS nhắc lại phần ghi nhớ trong SGK. IV-Daën doø. Về nhà học và soạn bài Độc Ti ểu Thanh ký.. Tiết 42: Đọc văn Ngày soạn:.

(87) Ngaøy giaûng: ĐỌC TIỂU THANH KÝ. Nguyeãn Du. A-Muïc tieâu: Qua giờ học giúp học sinh: - Cảm hiểu về cuộc đời, số phận bất hạnh của nàng Tiểu Thanh. - Thấy được niềm cảm thương tha thiết của Nguyễn Du đối với Tiểu Thanh nói riêng và những kiếp tài hoa bạc mệnh nói chung. - Nhaän ra tính haøm suùc ña nghóa cuûa baøi thô. - Biết phân tích thơ chữ Hán Đường luật. B-Phöông tieän daïy hoïc: - Để HS tiện theo dõi, có thể viết bài thơ chữ Hán và bản dịch vào bảng phụ khổ to. C-Cách thức tiến hành: Chủ yếu dùng phương pháp gợi mở, đưa ra các câu hỏi dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài thơ. Bên cạnh đó có thể sử dụng hình thức trao đổi thảo luận để khám phá chiều saâu yù nghóa cuûa baøi thô. D-Thieát keá baøi daïy: Mở đầu: Bên cạnh tuyệt tác Truyện Kiều, Nguyễn Du còn được nhắc đến nhiều ở mảng thơ chữ Hán ( 249 bài). Thơ chữ Hán của ông thường chất chứa nhiều tâm sự, những trăn trở về cuộc đời, về số phận con người. Trong đó, có niềm cảm thương da diết cho số phận của những người phụ nữ nhan sắc, tài hoa mà bạc mệnh ( những cô đào Long thaønh, La thaønh…) Bài thơ Độc Tiểu Thanh ký nằm trong mạch đề tài, mạch cảm hứng chung ấy. *Noäi dung baøi giaûng:. Hoạt động của giáo viên và HS Hoạt động 1: Tìm hiểu chung.. Nội dung cần đạt I- Giới thiệu chung: 1. Taùc giaû ND: ( Theo tieåu daãn). -GV:Yêu cầu HS đọc chú thích (1) và 2. Caâu chuyeän Tieåu thanh( theo chuù Tieåu daãn trong SGK. thích) -HS:Tự đọc Tiểu dẫn và chú thích. 3. Xuất xứ : Giới thiệu 2 giả thuyết và lựa -GV:Hướng dẫn HS tìm những nội dung choïn cuûa GV. sau: - Bài thơ viết khi ND đi sứ ở TQ. +Taùc giaû ND - Bài thơ viết khi ND ở quê nhà. + Caâu chuyeän veà naøng Tieåu Thanh. + Hoàn cảnh ra đời bài thơ. -HS-Toùm taét caùc noäi dung theo yeâu caàu cuûa GV. II- Đọc hiểu. HÑ2: Tìm hieåu keát caáu cuûa baøi thô. 1. Kết cấu: 2 đoạn. - GV:Yêu cầu HS đọc bài thơ và đối chiếu - 4 câu đầu : niềm thương cảm cho số phận TT baûn dòch nghóa, baûn dòch thô. - 4 câu sau: Niềm cảm thương cho những kiếp - HS: Đọc bài thơ so sánh bản dịch nghĩa taøi hoa. vaø baûn dòch thô. 2. Phaân tích: - GV:Hướng dẫn HS tìm hiểu kết cấu bài.

(88) thô ( Có nhiều cách chia tách ý. Hướng dẫn HS chọn cách chia ý phù hợp) -HS: Nhaän dieän theå thô vaø keát caáu thoâng thường của bài thơ Đường luật. Tìm hướng kết cấu phù hợp cho bài thơ HĐ3:Phân tích 4 câu thơ đầu. Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu hai câu đề.. a) 4 dòng thơ đầu: Niềm cảm thương cho số phaän TT. a.1: Hai câu đề: -Từ sự tương phản, vườn hoa thành bãi hoang phế, khung cảnh thiên nhiên Tây hồ gợi nhiều liên tưởng: + Sự biến đổi khôn lường của cuộc đời dâu bể. + Số phận mong manh của những kiếp hồng nhan. - Dường như có một mối tương đồng tạo thành moái lieân taøi, lieân tình, moät mình khoùc thöông người qua bên song cửa dẫu chỉ còn trước mắt vaøi trang giaáy moûng. a.2: Hai câu thực: Nhấn mạnh hai chiều cảm xuùc. - Cảm thương với thân phận của nàng bị đày đoạ, bị vùi dập tàn nhẫn. - Rất mực trân trọng trước nhan sắc và tài hoa cuûa TT. b) 4 doøng thô cuoái : Nieàm caûm thöông cho những kiếp tài hoa.. - GV:Hướng dẫn HS tìm hiểu ý nghĩa của hình ảnh thiên nhiên trong câu thơ đầu và tâm trạng của tác giả trong câu thơ thứ hai. -HS: Suy nghĩ và trả lời câu hỏi: + Caûm nhaän veà yù nghóa cuûa hình aûnh thieân nhiên trong câu thơ mở đầu? + Cảm nhận về tâm trạng của cái tôi trữ tình taùc giaû trong caâu 2. Hoạt động 2: : Hướng dẫn HS tìm hiểu hai câu thực. -HS: Suy nghĩ và trả lời câu hỏi: ND đã gửi vào hai dòng thơ này những suy nghĩ b.1: Hai caâu luaän. và cảm xúc nào về cuộc đời và số phận TT? HÑ4: Phaân tích 4 caâu thô sau. - Niềm day dứt, nỗi đớn đau trước số phận bi Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu hai kịch của những kiếp tài hoa.Đó chính là một caâu luaän. nghịch lý đau đớn, là mối hận muôn đời cũng -HS:Đọc hai câu luận,suy nghĩ và trả lời là sự bế tắc không lý giải nổi. caâu hoûi: - Cùng mang nỗi oan phong vận nỗi đau đời chỉ + Mối hận nào mà đằng đẵng từ nghìn xưa có ở những tâm hồn nhạy cảm sâu sắc. Chữ đến nay mà sâu thẳm tới mức hỏi trời “ngã” vừa là niềm đồng cảm của những người khoâng thaáu? cùng hội, cùng thuyền, đồng thời khẳng định chính phẩm chất cao quý đó của ông. b.2: Hai caâu keát: + Dấu nối giữa tác giả và TT( câu 6) là - Dù có hiện tượng thất niêm nhưng dòng cảm gì? xuùc vaãn raát nhaát quaùn. Tại sao nỗi oan kỳ lạ ấy lại chỉ có ở những - 300 năm con số nghệ thuật chỉ khoảng cách keû phong nhaõ? TT- ND; ND- hậu thế, khắc khoải môït sự kiếm tìm, moät noãi coâ ñôn Hoạt động 4: : Hướng dẫn HS tìm hiểu - Đồng thời chứa đựng cả niềm hi vọng vượt hai caâu keát. qua thời gian đằng đẵng, không gian vời vợi, - HS:Đọc hai câu kết. băng qua cả cái chết để kiếm tìm dẫu chỉ là +Trao đổi thảo luận về ý kiến cho rằng một tâm hồn đồng điệu..

(89) hai câu thơ cuối dường như được chắp vào từ một bài thơ khác? Ý kiến của em? +Suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Ý nghĩa của khoảng cách thời gian 300 năm lẻ? Những tâm trạng, nỗi niềm nào chất chứa trong caâu hoûi kheùp laïi baøi thô? Hoạt động 5: Hướng dẫn HS nhận xét bài thơ về nghệ thuật, nội dung và những điều HS taâm ñaéc. - Nhận xét về những nét nổi bật của bài thô? - Ñieàu taâm ñaéc nhaát cuûa em qua baøi thô naøy?. - Niềm mong ước và hi vọng ấy đâu chỉ cho rieâng mình Toá Nhö maø cho haäu theá vaø cho cuộc đời này không bao giờ hết những giọt lệ thương vay nồng ấm tình người. 3. Toång keát: Tính cô đọng hàm súc về ngôn từ, hình aûnh - Chiều sâu, sự sang trọng trong chủ nghĩa nhân đạo của ND. III- Cuûng coá: GV neâu caâu hoûi: Coù yù kieán cho rằng bài thơ ĐTTK là tiếng khóc cho đời, cho mình và cho những kiếp tài hoa. Phân tích bài thô? V-Daën doø: Hoïc baøi vaø chuaån bò baøi : “Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt” . -. Tieát 43 : Tieáng Vieät Ngày soạn: Ngaøy giaûng:. PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT (TT) A) Mục tiêu bài học : Đã thống nhất ở tiết 36 B) Phương tiện dạy học :SGK và SGV Ngữ Văn 10 (cơ bản) C) Phương pháp giảng dạy : GV hướng dẫn HS tìm hiểu bài theo trình tự hướng dẫn ở SGK D) Tiến trình lên lớp 1) Oån ñònh 2) Kieåm tra baøi cuõ vaø baøi taäp tieát 36 3) Giới thiệu bài mới  Lời vào bài: ở tiết 36, chúng ta đã tìm hiểu khái niệm phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Ở tiết này chúng ta tìm hiểu về các đặc trưng của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt  Tìm hiểu nội dung bài mới Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cần đạt Hoạt động 1: tìm hiểu tính cụ thể I.Các đặc trưng của phong cáh ngôn ngữ sinh của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt hoạt 1.Tính cuï theå Thao tác 1: trong giao tiếp ngôn - Có địa điểm, thời gian, người nói, người nghe, mục ngữ phải mang tính cụ thể, ở đích nói, cách diễn đạt cụ thể.

(90) đoạn hội thoại trang 113, SGK, tính cụ thể được biểu hiện như theá naøo? Thao tác 2 : HS rút ra kết luận => Như vậy, dấu hiệu đặc trưng thứ nhất của phong về tính cụ thể của phong cách cách ngôn ngữ sinh hoạt là tính cụ thể: cụ thể về hoàn cảnh, về con người và về cách nói năng, từ NNSH ngữ diễn đạt. Hoạt động 2: tìm hiểu tính cảm 2.Tính cảm xúc xúc của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt Thao tác 1: ở đoạn hội thoại đã => Không có lời nói nào nói ra không mang tính dẫn, giọng điệu của mỗi lời nói cảm xúc. Tính cảm xúc gắn với ngữ điệu, những được biểu hiện như thế nào? hành vi kèm lời như vẻ mặt, cử chỉ, điệu bộ. Người Những từ ngữ nào có tính khẩu tiếp nhận nhờ những yếu tố cảm xúc mà hiểu nhanh ngữ? Những kiểu câu nào giàu hơn, cụ thể hơn những gì được nói ra. saéc thaùi caûm xuùc? Hoạt động 3: tìm hiểu tính cá thể 3. Tính cá thể của phong cách ngôn ngữ sinh => Lời nói là vẻ mặt thứ hai,diện mạo thứ hai để phân biệt người này với người khác.Trong lời ăn hoạt. Thao tác 1: GV yêu câu HS nhận tiếng nói, ngoài giọng nói, thì cách dùng từ ngữ, lụa xét về ngôn ngữ của các bạn chọn kiểu câu của mỗi nguời cũng thể hiện tính cá theå. trong lớp. Thao taùc 2: taïi sao khi noùi chuyện qua điện thoại, ta có thể đoán được người ở đầu dây kia là ai? Hoạt động 4: GV hướng HS đến II. Ghi nhớ: SGK mục ghi nhớ Hoạt động 5: luyện tập III. Luyeän taäp Thao tác 1: GV chia lớp thành 3 nhoùm. Moãi nhoùm thaûo luaän moät baøi taäp. Thao tác 2: mỗi nhóm cử đại diện trả lời. GV nhận xét 4) Củng cố : Gv gọi HS tóm nêu lại những đề mục ở tiết 36 và 42. Nhắc lại 2 mục ghi nhớ. 5) Dặn dò: soạn bài : “Vận nước (ĐPT), “ Có bệnh , bảo mọi người” (MG), “Hứng trở về” ( NTN).

(91) Tiết 44: Đọc văn - Đọc thêm Ngày soạn: Ngaøy giaûng: VẬN NƯỚC (Đỗ Pháp Thuận) - CÓ BỆNH , BẢO MỌI NGƯỜI (Mãn Giác ) HỨNG TRỞ VỀ (Nguyễn Trung Ngạn) A. Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS Cảm nhận được vẻ đẹp của mõi bài thơ và quan niệm sống của từng tác giả. Biết cách đọc bài thơ giàu triết lý. B. Phương tiện thực hiện SGK, SGV Thieát keá baøi hoïc C. Cách thức tiến hành GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, so sánh, gợi tìm ; trong khi giảng kết hợp phát vấn, đặt câu hỏi để học sinh trao đổi thảo luận, phát hiện troïng taâm baøi thô. D. Tieán trình daïy hoïc 1/ Oån định lớp : sĩ số , vệ sinh, đồng phục 2/ KT bài cũ : Nguyễn Du đã gởi vào bài thơ : “ĐTTK” những suy nghĩ và cảm xúc nào về cuộc đời và số phận của nàng Tiểu Thanh . 3/ Bài mới - Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc Bài 1: Vận Nước (Quốc tộ) – Pháp Thuận Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cần đạt Hoạt động 1: Tìm hiểu chung I. Giới thiệu chung: + Tác giả: Là nhà sư có kiến thức uyên bác, có tài văn HS đọc phần tiểu dẫn thơ, tích cực tham gia vào việc xây dựng nhà Tiền Lê 1. Neâu vaøi neùt veà taùc giaû PT? Thông tin mở rộng: GV nói rõ về và được vua rất tin dùng, kính trọng. hoàn cảnh đất nước thời Tiền Lê. + Đây là bài thơ có tên tác giả sớm nhất của VHVN, được sáng tác năm 981-982. 2. Tìm chủ đề bài thơ? + Chủ đề: bài thơ bộc lộ tư tưởng trị nước, cách nhìn xa Đây là lời nhà sư trả lời vua Lê Đại trông rộng của một nhà sư. Hành về kế sách dựng nước lâu dài. Hoạt động 2: Đọc – hiểu II. Đọc – hiểu 3. Hai câu thơ mở đầu nói về nộ 1.i Hai câu đầu: hoàn cảnh đất nước. dung gì? + Quoác toä nhö ñaèng laïc. 4. Tác giả mượn hình ảnh gì để nói So sánh vận may của đất nước như dây mây leo quấn về vận nước? Biện pháp nghệ thuật quýt  phụ thuộc vào nhiều quan hệ ràng buộc, gồm được sử dụng trong câu thơ này là nhiều yếu tố để duy trì sự phát triển thịnh vượng dài biện pháp gì? So sánh như vậy nhằm lâu, vững bền. dieãn taû ñieàu gì? Thông tin mở rộng: những yếu tố đó là sự đoàn kết nhất.

(92) trí cao giữa triều đình phong kiến và nhân dân; đường lối trị quốc hợp lòng dân; quan hệ bang giao tốt, có tiềm năng về quân sự, tiềm lực về kinh tế. 5. Tìm hieåu taâm traïng cuûa taùc giaû * Câu thơ thể hiện sự am hiểu sâu sắc vê tư tưởng trị được bộc lộ qua hai câu thơ này? nước và tâm trạng đầy tự hào, lạc quan, tin tưởng vào tương lai đất nước của tác giả. 6. Noäi dung hai caâu thô cuoái? 7. Đường lối trị nước ấy được thể 2. Hai câu sau: đường lối trị nước. + Vi vô: thuận theo lẽ tự nhiên  nhà vua, triều đình hiện cô đọng qua từ ngữ nào? Đọc lại phần tiểu dẫn và cho biết “Vi phong kiến phải làm những gì thuận với tự nhiên, lẽ vô” trong câu thơ này được hiểu ntn? phải, hợp với lòng người  Phương sách lấy đức trị dân. 8. Tư tưởng, phương sách ấy hướng đến mục đích gì? Vì ai? Lieân heä Nguyeãn Traõi: + Thái bình – muôn dân, toàn dân tộc  Khát vọng hòa “Vieäc nhaân nghóa … yeân daân” bình, truyền thống tốt đẹp của dân tộc. “Dân giàu … đòi phương” 9. Điều đó phản ánh truyền thống tốt đẹp gì của dân tộc? 10. Nhận xét về đường lối trị nước cuûa taùc giaû? * Câu thơ thể hiện tầm nhìn sáng suốt trong đường lối Hoạt động 3: Củng cố trị nước của một con người có ý thức trách nhiệm cao 11. Nêu những nét khái quát về nghệ đối với đất nước, dân tộc. thuaät vaø noäi dung cuûa baøi thô? III. Toång Keát + Nghệ thuật: bài thơ giàu ý nghĩa, cô đọng, hàm súc + Nội dung: bài thơ có ý nghĩa như một lời tuyên ngôn hoøa bình. Bài 2: Cáo bệnh bảo mọi người (Cáo tật thị chúng) – Mãn Giác thiền sư Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cần đạt Hoạt động 1: Tìm hiểu chung I. Giới thiệu chung: Xem SGK HS đọc phần tiểu dẫn. II. Đọc – hiểu Hoạt động 2: Đọc – hiểu HS đọc bài thơ. 1. Bốn câu đầu: quy luật biến đổi của tự nhiên và 1. Bốn câu đầu nói lên quy luật gì của đời người. tự nhiên, của đời người? + Thieân nhieân: - xuaân ñi – hoa ruïng 2. Hai câu đầu nói lên quy luật nào - xuân đến – hoa nở của tự nhiên: vận động biến đổi?  Quy luật tuần hoàn, sinh trưởng (sự luân hồi của tự Tuần hoàn? Sinh trưởng? nhieân). Lưu ý vị trí của câu 1 và 2  Quy luật tuần hoàn biến đổi không chỉ diễn ra trong một kiếp, một vòng đời. 3. Câu 3-4 nói lên quy luật gì trong + Con người: - việc đời – qua - tuổi già – đến cuộc sống của con người?.

(93) 4. 2 câu cuối có mâu thuẫn với câu đầu không? Vì sao? 2 caâu cuoái coù phaûi laø thô taû caûnh thieân nhieân khoâng? Em cảm nhận ntn về hình tượng cành mai? Nêu ý nghĩa của hình tượng đó?.  Quy luật vận động biến đổi (sinh – lão – bệnh – tử). 2. Hai caâu cuoái: quan nieäm veà leõ soáng. + Hình ảnh tượng trưng: xuân tàn - cành mai. - Phủ nhận quy luật vận động biến đổi. - Thể hiện sức sống mãnh liệt của con người trước quy luật khắc nghiệt của tự nhiên.  Thể hiện nét đẹp của tinh thần (tư tưởng, tình cảm, ý chí, nghị lực …) lạc quan mạnh mẽ, kiên định trước những biến đổi của trời đất và thời cuộc.. Hoạt động 3: Củng cố 5. Tác giả đã bộc lộ tâm trạng gì qua Toång Keát baøi thô naøy? + Ngheä thuaät: mang tính trieát lyù saâu saéc. Neâu giaù trò, yù nghóa giaùo duïc cuûa baøi + Noäi dung: baøi thô boäc loä taâm traïng laïc quan, bình thô? thản của tác giả trước cuộc đời. Qua đó giáo dục con người phải có bản lĩnh sống và biết chọn lựa một cuộc soáng coù yù nghóa. Duø xuaát giaù tu haønh nhöng hoï khoâng quay löng laïi cuoäc đời, thoát ly khỏi hiện thực cuộc sống  vẫn đầy bản lĩnh và ý chí tham gia tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước  giúp hiểu thêm về con người đời Lí, thời kỳ phật giáo thịnh đạt. Bài 3: Hứng trở về (Quy hứng) – Nguyễn Trung Ngạn Hoạt động của GV & HS Hoạt động 1: Tìm hiểu chung HS đọc phần tiểu dẫn. Hoạt động 2: Đọc – hiểu HS đọc bài thơ. 1. Tìm hiểu nội dung 2 câu thơ đầu? 2. Nỗi nhớ quê hương ở 2 câu thơ đầu có gì đặc sắc? 3. Vì sao nhữnh hình ảnh đó lại làm xúc động lòng người? Lieân heä ca dao: “Anh ñi … “, “ra ñi …” lòng yêu quê hương xứ sở là cơ sở bắt nguồn cho lòng yêu nước, yêu daân toäc.. Yêu cầu cần đạt I. Giới thiệu chung: Xem SGK II. Đọc – hiểu 1. Hai câu đầu: nỗi nhớ quê hương. + Hình aûnh: - daâu – laù ruïng, taèm - chín - luùa – boâng thôm, cua - beùo  Hình ảnh gợi nhớ dân dã, quen thuộc. * Cuộc sống sinh hoạt đời thường đạm bạc nơi làng quê. Nó gắn bó máu thịt với mỗi con người và được bộc lộ hết sức tự nhiên, mộc mạc, chân thực  lòng yeâu queâ höông tha thieát.. 2. Hai câu cuối: lòng yêu nước và niềm tự hào dân toäc. 4. Liên hệ hoàn cảnh sáng tác bài + Tâm trạng: thô, em haõy tìm hieåu taâm traïng taùc - Queâ nhaø ngheøo  toát. giaû? - Đất khách vui  chẳng bằng về nhà.  Nỗi khắc khoải mong ngày trở về quê hương, đất nước..

(94) Hoạt động 3: Củng cố III. Toång Keát 5. Khái quát những nét chính về + Nghệ thuật: cảm xúc bình dị, tự nhiên mà sâu sắc; ngheä thuaät cuûa baøi thô? hình aûnh moäc maïc, quen thuoäc. 6. Nêu chủ đề bài thơ? + Nội dung: bài thơ bộc lộ lòng yêu nước và niềm tự hào về dân tộc của một con người giàu tình, nặng nghĩa với quê hương.. Tiết 45: Đọc văn Ngày soạn: Ngaøy giaûng: TẠI LẦU HOAØNG HẠC TIỄN MẠNH HẠO NHIÊN ĐI QUẢNG LĂNG A.Muïc ñích yeâu caàu: - Giúp HS: + Hiểu được tình cảm chân thành, trong sáng của Lí Bạch đối với bạn + Hiểu được một đặc điểm của thơ Đường thể hiện ở bài này: ý ở ngoài lời B. Phương tiện thực hiện: - SGK và SGV Ngữ văn 10 - Tranh ảnh Hoàng Hạc Lâu, chân dung Lí Bạch, một số bản dịch khác C. Phöông phaùp: - Rèn kĩ năng đọc, phân tích thơ tứ tuyệt Đường luật - Nêu vấn đề, gợi mở cho HS trao đổi, thảo luận nội dung bài học D. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: * Đọc thuộc lòng và nêu cảm nhận chung của em về 3 bài thơ chữ Hán vừa tự học? 3. Bài mới: - Lời vào bài: - Bài mới: Hoạt động của thầy và trò: Hoạt động 1: Tìm hiểu khái quát về taùc giaû - HS đọc sgk phần Tiểu dẫn và trình bày những nét chính về tác giả. - HS đọc văn bản( phiên âm, dịch nghóa, dòch thô), chaäm raõi, gioïng buoàn, baâng khuaâng, trong saùng - Xác định thể loại, đề tài của bài thơ?. Nội dung cần đạt I.Giới tiệu chung: 1. Taùc giaû: - Hoïc roäng, bieát nhieàu - Tính haøo phoùng, thích ngao du - Sáng tác hơn 1000 bài thơ, đề tài phong phú ( chieán tranh, tình yeâu, thieân nhieân, tieãn bieät ), hình tượng đẹp, độc đáo, cảnh sắc lung linhThi Tiên 2.Baøi thô: - HS cần nắm được: + Địa danh Hoàng Hạc Lâu, Quaûng Laêng + Manh Haïo Nhieân a.Thể loại: thất ngôn tứ tuyệt b. Đề tài: tiễn bạn( là đề tài khá thường trực trong.

(95) thô Lí Baïch, gaàn 150 baøi). - Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu vaên baûn - - Hai câu thơ đầu giới thiệu cho chúng ta thaáy ñieàu gì? - Từ “cố nhân”mở đầu bài thơ gợi cho em ñieàu gì? - Cuoäc tieãn ñöa dieãn ra taïi ñaâu? Trong thời gian nào? - Hình aûnh “hoa khoùi thaùng ba” coù yù nghóa gì?. - Gv cho thaûo luaän nhoùm veà caûm nhaän và ý nghĩa những hình ảnh nổi bật ở hai caâu naøy: caùnh buoàm khuaùt daàn trong bầu tời xanh, dòng sông chảy ngang qua bầu trời - Sông Trường Giang là huyết mạch giao thoâng chính cuûa mieàn Nam TQ, muøa xuaân treân soâng haún coù nhieà thuyeàn beø qua laïi,vì sao Lí Baïch chæ thaáy caùnh buoàm leû loi(coâ phaøm) cuûa “Coá nhaân)? - Em hãy đặt mình vào vị trí của người ñöa tieãn nhìn theo caùnh buoàm xa daàn và dòng sông chảy vào cõi trời để cảm nhaän taâm tình cuûa thi nhaân?. Hoạt động 3: Tổng kết bằng bài học ghi nhớsgk -Hoạt động 4: hs làm việc cá nhân trình baøy caûm nhaän rieâng -Hoạt động 5: dặn dò HS tiết sau bài Caûm xuùc muøa thu. II. Đọc hiểu: 1. Hai câu đầu: Khung cảnh tiễn đưa - Cố nhân( bạn cũ, tri âm): xác định sự thân tình, thắm thiết giữa nhà thơ với bạn, gói ghém thái độ quí mến, trân trọng bạn gợi nỗi niềm lưu luyến, nhớ thương khi xa - Taây- HHaïc laâu: thaéng caûnh noåi tieáng cuûa Hoà Bắc(TQ), nơi gặp gỡ, nguồn đề tài không bao giờ caïn cuûa caùc thi nhaân - Yên hoa tam nguyệt: ước lệ tượng trưng (Hoa khoùi thaùng ba)  cảnh đẹp của thiên nhiên cuối xuân#nét đẹp cổ điển của thơ Đường - haù Döông Chaâu: choán phoàn hoa (đến) *** Hai caâu thô keå ngaén goïn khung caûnh tieãn ñöa, gợi sự chia tay trong im lặng, thấm đẫm tấm lòng người đưa tiễn 2. Hai caâu sau: Noãi nieàm sau cuoäc chia tay. - Hình ảnh đối: Coâ phaøm > < bích khoâng taän (cánh buồm cô độc, (bầu trời xanh biếc) leû loi)  sự lẻ loi trong tâm cảnh ngưởi đi, kẻ ở - Duy kieán: chæ nhìn thaáy(“troâng theo”) -Trường giang- thiên tế lưu( dòng sông chảy bên trời): dòng sông trong tâm tưởng tâm trạng bàng hoàng, sững sờ, cô đơn, trống vắng của tác giả khi baïn khuaát xa *** Hai caâu thô khoâng noùi tình maø ta thaáy tình, khoâng noùi buoàn maø ta thaáy noãi buoàn meânh moâng trĩu nặng> tình và cảnh ở đây đã hoà vào làm một  đây là chỗ thần của thơ Đường(ý tại ngôn ngoại) III. Ghi nhớ: sgk IV. Cuûng coá: ***Baøi 2: sgk144.

(96) Tieát 46: Tieáng Vieät Ngày soạn: Ngaøy giaûng: THỰC HAØNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VAØ HOÁN DỤ A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh: - Củng cố và nâng cao kiến thức về hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ. - Có kỹ năng phân tích và sử dụng hai phép tu từ nói trên. - Bồi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ qua bài thực hành. B. Phương tiện thực hiện: - Sgk, sgv. - Thieát keá baøi hoïc. C. Cách thức tiến hành: Giáo viên tổ chức giờ dạy theo cách: gợi mở, hướng dẫn học sinh tự đọc sgk, trao đổi thảo luận, thực hành. D. Tieán trình daïy hoïc: 1. Ổn định lớp..

(97) 2. Kieåm tra baøi cuõ. 3. Tìm hiểu bài mới: Giới thiệu bài mới:. Ở THCS các em đã học một số BPTT trong đó có phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ. Hôm nay các em sẽ được thực hiện hai phép tu từ ấy để củng cố và nâng cao kiến thức hơn.. Hoạt động của thầy và trò: Hoạt động 1: Đọc những câu ca dao và trả lời caâu hoûi: a. Những từ thuyền, bến, cây đa, con đò không chỉ là thuyền bến maø coøn mang noäi dung yù nghóa khaùc. Noäi dung yù nghóa aáy laø gì?. b. Thuyền và bến câu (1) với cây đa bến cũ, con đò ở câu (2) có gì khaùc nhau? - Tìm và phân tích ẩn dụ ở câu (1), (2), (3), (4), (5) trong sgk Ngữ vaên 10 taäp I trang 135.. Học sinh tìm những ẩn dụ có trong tục ngữ, ca dao mà các em đã học hoặc đọc thêm.. Nội dung cần đạt I. AÅn duï: 1. Baøi 1: Caâu a: - Thuyền, con đò: con trai   di chuyeån  khoâng coá ñònh - Beán, beán cuõ: con gaùi son saét   chung thuyû coá ñònh - Cây đa, bến cũ: chỉ người có quan hệ gắn bó nhưng phaûi xa nhau. Caâu b: - Khaùc nhau: + Thuyeàn - beán: con trai - con gaùi. + Bến – đò: hai người có quan hệ gắn bó nhưng vì ñieàu kieän phaûi xa nhau. 2. Baøi 2: Câu (1): Lửa lựu: hoa lựu đỏ chói như lửa. Câu (2): Làm thành người: con người mới sống trong độc lập tự do, biết làm chủ cuộc đời mình. Caâu (3): - Hót: ca ngợi mùa xuân đất nước, ca ngợi cuộc đời mới với sức sống đang trỗi dậy. - Từng giọt long lanh rơi: ca ngợi cái đẹp của sáng xuân cũng là cái đẹp của cuộc đời, cái đẹp của cuộc soáng. Caâu (4): - Thác: chỉ những gian khổ trong cuộc sống mà con người phải đối mặt. - Thuyền: cuộc đời con người đang vượt qua gian khoå, khoù khaên. Caâu (5): - Phù du: chỉ kiếp sống trôi nổi, phù phiếm, sớm nở tối taøn. - Phù sa: cuộc sống mới, cuộc sống màu mỡ đầy triển vọng tốt đẹp của con người. 3. Tìm thêm ẩn dụ trong ca dao, tục ngữ: - Đi một ngày đàng học một sàng khôn. - Cháy nhà mới ra mặt chuột..

(98) Hoạt động 2: Đọc những câu ca dao và trả lời caâu hoûi: a. Cụm từ đầu xanh, má hồng Nguyeãn Du aùm chæ ai? b. AÙo naâu, aùo xanh chæ ai?. Đọc câu ca dao và trả lời: a. Phân biệt hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ.. b. Cùng bày tỏ nỗi nhớ người yêu, nhưng câu “Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông” khác với câu ca dao “Thuyền ơi có nhớ bến chăng…” ở điểm nào? - Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát một sự vật, nhân vật quen thuộc và thử gọi tên của chúng theo phép ẩn dụ hoặc hoán dụ để viết câu - đoạn văn. - Giáo viên tự hướng dẫn cho HS. Hoạt động 3 : Hãy tìm những tiêu chí để phân biệt ẩn dụ và hoán dụ.. Hoạt động 4 : Hoạt động 5 :. - Cô kia đứng ở bên sông Muoán sang anh ngaõ caønh hoàng cho sang. II. Hoán dụ: 1. Baøi 1: a. Caâu (1): - Đầu xanh, má hồng: Thúy Kiều. người con gái đẹp - Đầu xanh: chỉ tuổi trẻ. –Má hồng thaân phaän gaùi laàu xanh b. Caâu (2): - Áo nâu: người nông dân. - Áo xanh: người công nhân Việt Nam. 2. Baøi 2: Caâu a: - Hoán dụ: thôn Đoài, thôn Đông  người thôn Đoài, người thôn Đông. - AÅn duï: cau thôn Đoài Những người đang yêu traàu khoâng thoân naøo Caâu b: Khaùc nhau - Thôn Đoài, thôn Đông: Hoán dụ  người thôn Đoài, người thôn Đông. - “Thuyền ơi có nhớ bến chăng…”: Ẩn dụ  thuyền bến chỉ người đang yêu. 3. Viết câu - đoạn văn có dùng ẩn dụ và hoán dụ : a. Vieát caâu: - Con chim họa mi của lớp ta. - Treû em nhö buùp treân caønh. - Cả trường đều vui vẻ trong ngày 26/3. - Có nhiều khuôn mặt mới trong lớp. b. Viết đoạn văn: III. So saùnh aån duï vaø aån duï : AÅn duï (1) Dựa trên sự liên tưởng. (1) Dựa trên sự liên tưởng gần giống nhau (liên tưởng tương gũi (liên tưởng kề cận) của hai đồng) của hai đối tượng bằng đối tượng mà không so sánh. so saùnh ngaàm. (2) Không chuyển trường mà (2) Thường có sự chuyển nghĩa. cuøng trong moät nghóa.. IV. Củng cố : Ghi nhớ ( SGK ) V. Daën doø : * Hoïc baøi , luyeän taäp * Traû baøi laøm vaên soá 3. Tieát 47 : Laøm vaên Ngày soạn: Ngaøy giaûng: A. Mục tiêu cần đạt:. Hoán dụ. TRAÛ BAØI VAÊN SOÁ 3.

(99) - Nhaän roõ öu ñieåm, khuyeát ñieåm cuûa baøi vieát. - Tự đánh giá và sửa chữa bài làm của chính mình. B. Phương tiên thực hiện: - SGK, SGV. - Giaùo aùn - Các tài liệu lên quan đến bài học.. C. Phöông phaùp: - Kết hợp các phương pháp gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caùc caâu hoûi. D. Tiến trình lên lớp: 1. OÅn ñònh 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới:. Hoạt động của thầy và trò: Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs phân tích I/ Đề bài :Vẻ đẹp con người Nguyễn Bỉnh đề. Khieâm qua baøi thô Nhaøn. II/ Gợi ý: a. Vẻ đẹp cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm. - Quan niệm về cuộc sống nhàn tản. Đó là sống không vất vả, cực nhọc. Nhịp điệu 2-2-1-2 ở câu đầu diễn tả trạng thái ung dung trong những việc hàng ngày, lao động, vui chơi. Ba chữ “một” trong câu thơ để thấy nhu cầu cuộc soáng cuûa taùc giaû chaúng coù gì cao sang, thaät khiêm tốn, bình dị. (tất cả đã sẵn sàng) -“ Thu aên …taém ao” - Nhòp thô cuûa hai caâu laø 1-3-1-2, nhòp 1 nhấn mạnh các mùa trong năm, ăn tắm đều thích thú, mùa nào thức ấy, cách sống hoà hợp Hoạt động 2: Hướng dẫn hs phát hiện với tự nhiên. - Măng, trúc, giá, hồ sen, ao tất cả đều rất những vấn đề cần trình bày trong bài gần gũi với cuộc sống lao động đời thường. Đó vieát cuûa mình. là cuộc sống quê mùa, chất phác, sinh hoạt rất Hs trao đổi và trình bày. quê mùa, đạm bạc. Cho dù sinh hoạt ấy còn khổ cực, thiếu thốn nhưng đó là thú nhàn, là cuộc sống hoà hợp với tự nhiên của con người. Từ cuộc sống nhàn tản ấy đã toả sáng nhân caùch. b. Vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khieâm. - Thể hiện sự không quan tâm tới XH chỉ lo an nhàn của bản thân, sống hoà hợp với tự nhieân. - Hai tiếng “ta dại, người khôn” khẳng định.

(100) phöông chaâm soáng cuûa taùc giaû pha chuùt mæa mai với người khác. Ta dại nghĩa là ta ngu dại. Đây là ngu dại của bậc đại trí, người xưa có câu “ Đại trí như ngu” . Nghĩa là người có trí lớn thường không khoe khoang, bề ngoài xem rất vuïng veà, daïi doät. Cho neân khi noùi “daïi” cuõng laø thể hiện nhà thơ rất kiêu ngạo với cuộc đời. + “Tìm nôi vaéng veû”û khoâng phaûi laø xa laùnh cuộc đời mà là tìm nơi mình thích thú được sống thoải mái an nhàn . + “Chốn lao xao”: là chốn vụ lợi giành giật laãn nhau. Roõ raøng NBK choù caùch soáng nhaøn nhã là xa lánh không quan tâm đến XH, chỉ quan tâm đến bản thân. Đặc biệt hoà nhập với thieân nhieân. c. Vẻ đẹp trí tuệ của Nguyễn Bỉnh Khiêm. - Từ quan niệm khôn, dại thấy được trí tuệ của một bậc triết gia bời ông nắm được quy luật biến dịch của cuộc đời. Với Nguyễn Bỉnh Khiêm cái khôn của người thanh cao là quay Hoạt động 3: Nhận xét. Giáo viên nhận xét chung về bài làm lưng lại với danh lợi tìm đến sự thư thái trong tâm hồn, sống ung dung, hòa hợp với thiên cuûa hs. Giúp hs xác định đúng những ưu va nhiên. - Cuoäc soáng nhaøn daät naøy laø keát quaû cuûa khuyeát ñieåm cuûa mình. moät nhaân caùch, moät trí tueä. Trí tueä nhaän ra coâng danh, cuûa caûi, quyeàn quyù chæ laø moät giaác chieâm bao. Trí tuệ nâng cao nhân cách để nhà thơ từ bở chốn “lao xao” mà tìm về nơi “vắng vẻ” đạm bạc mà thanh cao. II/ Nhaän xeùt: Hoạt động 3: Phát bài vào điểm Öu ñieåm: - Giaùo vieân phaùt baøi cho hs - Gọi hs đọc một bài tốt và một bài - Đa số hs làm được bài. - Moät soá baøi vieát toát. chưa đạt yêu cầu. - Hs bieát vaän duïng toát caùc thao taùc laäp luaän Hoạt động 3: Củng cố - Dặn dò phaân tích vaø so saùnh. - Về soạn bài tiếp theo. Khuyeát ñieåm: - Môt số hs lười học, không biết viết bài. - Một số chưa hiểu đề. - Nhiều em sai lỗi chính tả, diễn đạt kém. III/ Phaùt baøi vaøo ñieåm: - Giaùo vieân phaùt baøi cho hs. - Vaøo ñieåm.

(101) Tieát : 48 – 49 : Ngày soạn: Ngaøy giaûng: Đọc văn : CẢM XÚC MÙA THU (Đỗ Phủ) Đọc thêm : LẦU HOAØNG HẠC (Thôi Hiệu) NỖI OÁN CỦA NGƯỜI PHÒNG KHUÊ (Vương Duy) KHE CHIM KEÂU (Vöông Xöông Linh) A. Muïc tieâu baøi hoïc : Trong SGK vaø SGV B. Phương tiện thực hiện : - SGK và SGV Ngữ Văn 10 - Thieát keá baøi hoïc. C. Cách thức tiến hành : - HS đọc trước SGK  trả lời các câu hỏi trong SGK. - GV tổ chức bài học theo cách kết hợp các phương pháp : đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. Tieán trình daïy hoïc : 1. Ổn định lớp : 2. Bài cũ : Kiểm tra bài soạn - Hãy đọc và phân tích 2 câu sau bài “Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Laêng” cuûa Lyù Baïch. 3. Bài mới : Nếu nhà thơ Lí Bạch (đời Đường) thiên về những vấn đề lãng mạn bay bổng với những cảnh sắc lung linh mờ ảo thì Đỗ Phủ lại mang duyên nợ với những dòng thơ hiện thực gắn liền với cuộc sống đời thường của những con người thuộc tầng lớp dưới của xả hội. Bài thơ “Cảm xúc.

(102) mùa thu” đã thể hiện một cách sâu lắng nỗi nhớ quê hương cùng cuộc sống cô đơn của con người xa xứ.. Hoạt động của thầy và trò: Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Đọc – tìm hiểu phần A. Đọc văn : tieåu daãn I. Đọc và tìm hiểu tiểu dẫn : - HS : Đọc tiểu dẫn – Trình bày vài 1. Tác giả : Đỗ Phủ (712 – 770) nét cơ bản về Đỗ Phủ. - Nhà thơ hiện thực lớn nhất trong đời Đường và thời coå Trung Quoác. - Cuộc đời Đỗ Phủ là cả một chuỗi dài những biến cố thăng trầm của thời buổi loạn li đời Đường. - Thơ Đỗ Phủ phản ánh hiện thực sinh động và chứa chan tình yêu nước, tinh thần nhân đạo. Ông được nhaân daân Trung Quoác meänh danh laø “Thi thaùnh” (Thaùnh thô) - GV : Giới thiệu vị trí và hoàn cảnh 2. Vị trí và hoàn cảnh sáng tác bài thơ : saùng taùc baøi thô. - Là bài thơ mở đầu cho chùm thơ thu gồm 8 bài của Đỗ Phủ. - Thời gian này, Đỗ Phủ từ quan nhưng không về lại quê nhà (Hà Nam) lúc ở Thành Đô, lúc ở Quý Châu  nỗi nhớ quê hương. - HS : Đọc bài thơ – tìm hiểu bố cục.. 3. Boá cuïc :. + Cho biết bố cục thông thường của - Chia làm 2 phần : thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật. + 4 câu đầu : miêu tả cảnh thu + Baøi thô naøy boá cuïc coù ñieåm gì + 4 caâu sau : noãi loøng nhaø thô. khaùc bieät ? YÙ moãi phaàn ? Hoạt động 2 : Đọc - hiểu văn bản. II. Đọc - hiểu văn bản :. - GV : Nhaän xeùt veà caûnh thu trong 2 1. Bốn câu đầu : câu đầu. - Hai câu 1 và 2 : tả chung khung cảnh thu ở Quỳ + Chú ý các từ : điệu thương, tiêu Châu. sâm, các chiều không gian được + Hình aûnh : Söông moùc traéng xoùa  tieâu ñieàu, tang mieâu taû. thương cả rừng phong Núi Vũ, Kẽm Vu : hơi thu hiu - HS : phaân tích, thaûo luaän. hắt, ảm đạm. + Khoâng gian : 3 chieàu.  Chiều dài, rộng : rừng phong.  Chieàu cao : nuùi Vu. GV : Caûnh thu trong caâu 3 vaø 4 coù gì.  Chieàu saâu : Heõm Vu..

(103) thay đổi so với 2 câu 1 và 2 ? Biểu  Sự tiêu điều, hiu hắt, bi thương lan tỏa khắp hiện qua những chi tiết nào ? Hãy không gian khác với không khí êm dịu mơ màng của phaân tích ? muøa thu trong thô ca truyeàn thoáng. - Hai caâu 3 vaø 4 : + Cảnh thu chuyển động dữ dội tạo nên một cảnh tượng vừa hùng vĩ vừa bi tráng. + Hình ảnh đối lập :  Giang (lòng sông) >< tái thượng (cửa ải)  Ba (soùng) >< Vaân (maây)  Thiên (trời) >< địa (đất)  Sự chuyển động chao đảo của cảnh vật cũng là sự chao đảo của xã hội tao loạn lúc bấy giờ. Lời thơ thể hiện nỗi lòng trước thời thế vì tình cảm nhớ thương - GV : 4 câu cuối diễn tả nỗi lòng đến tuyệt vọng của nhà thơ. nhà thơ bằng cách nào ? Kể, tả và Tóm lại : Bốn câu thơ tả cảnh thu tiêu điều ảm đạm liên tưởng. vaø huøng vó, bi traùng. Caûnh thu mang boùng daùng cuoäc -GV : 2 câu 5 và 6 tả sự vật gì ? Tác đời và nổi lòng con người. giả đồng nhất hóa những gì ? 2. Boán caâu sau : Noãi loøng nhaø thô. - Caâu 5 vaø 6 : Taû hoa cuùc vaø daây buoäc thuyeàn + Giọt lệ năm nay - giọt lệ năm trước - giọt lệ cũ  Tác giả đồng nhất hóa hiện tại và quá khứ. - Điều đó có ý nghĩa như thế nào ?. + Sự vật và con người (dây buộc thuyền với vườn cũ và dây buộc lòng người với cố hương).. + Tình và cảnh (hoa cúc nở mà tưởng là nước mắt, dây buộc thuyền mà liên tưởng đến dây buộc lòng - Nhận xét về nét độc đáo của 2 câu người, mảnh vườn cũ và nỗi lòng thương quê hương) thô keát?  Nhà thơ đã thể hiện một cách sinh động sâu lắng + Thông thường : bộc lộ cảm xúc, và hàm xúc tình cảm thương nhớ quê hương da diết. tình cảm chủ quan nhưng ở đây là tả - Câu 7 và 8 : Tả cảnh sinh hoạt ở thành Bạch đế. khách quan cảnh sinh hoạt. Lạnh lùng giục kẻ tay dao thước + Mieâu taû caûnh gì ? aâm thanh naøo ? Thaønh Baïch chaøy vang boùng aùc taø. + Taïi sao chuùng coù giaù trò bieåu caûm + Caûnh : nhoän nhòp may aùo reùt. lớn?. + Âm thanh : tiếng chày đập (giặt) áo cũ.  Có sức gợi cảm, đặc biệt đối với khách tha hương. việc sửa soạn may, giặt áo rét gợi cảnh đoàn tụ, đầm ấm. Câu kết là tiếng chày đập áo dồn dập làm lung laây caû boùng chieàu thu, tieáng chaøy nhö thuùc giuïc nhaø.

(104) Hoạt động 3 : Nêu chủ đề.. thơ – càng khơi dậy trong lòng người nỗi nhớ thương khoân nguoâi  Caâu keát taïo neân moät dö aâm vang voïng, lan xa, thaám saâu.. III. Chủ đề : Bài thơ miêu tả bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà hiu hắt, sôi động mà nhạt nhòa trong - Hướng dẫn HS đánh giá chung về sương khói mùa thu; đồng thời hiện diện một tâm trạng buồn xót xa với nỗi nhớ quê hương của nhà giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät. thô.  HS tự rút ra tổng kết. IV. Toång keát : Hoạt động 4 : Tổng kết.. 1. Ngheä thuaät : - Tính chaát ñaëc bieät haøm suùc cuûa thô Đỗ Phủ. Hoạt động 5 : luyện tập. - Từ ngữ, hình ảnh gợi tả, gợi cảm với nhiều lớp ý nghóa. 2. Nội dung : - Bài thơ là nỗi lòng của Đỗ Phủ và cũng chính là nỗi lòng của bao người trong cảnh lầm than, li bieät.. Hoạt động 1 : Đọc và tìm hiểu tiểu - Bài thơ không phản ảnh trực tiếp xã hội mà vẫn có daãn. giá trị hiện thực và ý nghĩa nhân văn sâu sắc. - HS đọc SGK  rút ra nội dung V. Luyeän taäp : chính cuûa phaàn tieåu daãn. Hoạt động 2 : Đọc và hiểu văn bản.. B. Đọc thêm :. + Trong bài thơ có những mối quan I. Lầu Hoàng Hạc (Thôi Hiệu). heä naøo ? yù nghóa ? 1. Taùc giaû : Thoâi Hieäu (704 – 754) + Cảnh được miêu tả như thế nào ? - Người Biện Châu, tỉnh hà Nam, Trung Quốc. + Tại sao khiến người buồn ?. - Đỗ tiến sĩ năm 21 tuổi, để lại 40 bài thơ. 2. Bài thơ : là bài thơ nổi tiếng viết về lầu Hoàng Haïc. 3. Vaên baûn :. - HS trả lời câu hỏi 2 trong SGV. - Quan hệ giữa xưa và nay, giữa xa và gần, giữa thời gian và không gian, giữa thực và hư, giữa cảnh và tình  Biểu hiện suy tư sâu lắng đầy triết lí nhưng vẫn hướng về hiện tại. Đó là “hướng quan”. - Cảnh xưa, nay, cảnh xa, gần, cảnh thực, cảnh hư  cảnh nào cũng đẹp nhưng tất cả “cảnh” đều “mĩ nhân sầu” (khiến người buồn)..  Nỗi lòng của kẻ tha hương xa xứ : lòng thương Hoạt động 1 : Đọc – tìm hiểu tiểu nhớ quê hương vời vợi. daãn. - Cái hồn của bài thơ là những suy nghĩ chân thành - HS đọc SGK  tìm nội dung chính. sâu sắc gợi cảm giác buồn về thân phận con người,.

(105) đời người hữu hạn, ngắn ngũi trước vũ trụ bao la và Tieát 2 tồn tại đến vô cùng, vô tận. Còn có nỗi sầu nào hơn khi phải xa quê hương, con người buồn thương nhớ Hoạt động 2 : Đọc văn bản queâ höông luùc chieàu taø buoâng xuoáng. Ta hieåu vì sao - Nhận xét thể thơ, nhan đề bài thơ. chiều hôm nhớ nhà là tình huống xuất hiện rất phổ - GV đọc mẫu  hướng dẫn HS đọc biến trong thơ ca cổ điển phương Đông. hieåu. II. Nỗi oán của người phòng khuê : (Vương Xương - Chi tieát naøo theå hieän taâm traïng Linh) người phụ nữ ? 1. Taùc giaû : SGK - Taïi sao choàng ra traän maø naøng laïi 2. Sự nghiệp sáng tác : SGK “baát tri saàu” ? 3. Vaên baûn : - GV : giaûng giaûi theâm veà hình aûnh a) Hai câu đầu : “aán phong haàu” - Bất tri sầu : Ngây thơ, vô tư, không biết buồn (Thời Phong kiến được ra trận để lập công để được “phong hầu” là giấc mộng của nam giới  người vợ xem - HS đọc lại 2 câu cuối. Tâm trạng đây là chuyện bình thường, đương nhiên và thường nàng như thế nào khi nhìn thấy sắc là động viên . . . ) cây dương liễu đầy đường ? tại sao ?  Tâm trạng rất bình thường của người phụ nữ dưới - GV : giảng hình ảnh mang tính ước thời phong kiến. leä. - Ngưng trang - thướng thúy lâu : vẫn tiếp tục làm + Màu dương liễu (tích hợp Truyện những công việc bình thường của người phụ nữ khuê Kieàu) caùc  Taâm traïng bình yeân, khoâng buoàn, khoâng heà lo aâu. + Nhaéc laïi “aán phong haàu”  Khoâng coøn laø muïc ñích chính b) Hai caâu cuoái : nghĩa mà là nguyên nhân dẫn đến tai - Hốt : giật mình, thảng thốt. họa và sự li biệt. - Hoái : hoái tieác, hoái haän. - Sắc dương liễu : sự có mặt tồn tại của cây dương lieãu  saéc xuaân trong thô ca coå Trung Quoác (Theo phong tục Trung Quốc, khi tiễn đưa người ta thường bẻ cành dương liễu để tặng người lên đường  sự li bieät)  Muøa xuaân vaø tuoåi treû, maøu cuûa bieät li. - Sức sống mùa xuân tác động đến tâm trạng suy nghĩ của người chinh phục, khiến nàng nhận thức rõ sự lẻ loi, cô độc, tuổi trẻ đang trôi qua một cách vô voïng.. Quaù trình chuyeån bieán taâm traïng coù - Hoái : + Hoái tieác cho tuoåi xuaân troâi qua moät caùch theå ruùt goïn nhö theá naøo ? hoài phí. - Hoạt động 3 :. Toång keát. + Hối hận vì đã động viên chồng ra trận.  Oán “ấn phong hầu”, oán cuộc chiến tranh phi.

(106) Luyeän taäp. nghóa, chieán tranh laø tai hoïa.. Hoạt động 1 : đọc, tìm hiểu tiểu daãn. - Baát tri saàu  hoát - hoái. - HS đọc SGK  nêu nội dung chính mà tác nhân (chất xúc tác) là màu dương liễu và nguyeân nhaân saâu xa laø “aán phong haàu” Hoạt động 2 : Đọc hiểu văn bản - HS đọc SGK - đúng âm điệu. 4. Toång keát :. - tra phần giải thích để - HS trả lời câu hỏi cuûng coá hieåu bieát. III. Khe chim keâu (Vöông Duy) - Nhà thơ cảm nhận được “hoa quế 1. tác giả : Vương Duy (701-706) SGK rôi”  caûnh vaät ñeâm xuaân vaø taâm 2. Saùng taùc : SGK hoàn thi só nhö theá naøo ? 3. Vaên baûn : Người nhàn hoa quế nhẹ rơi Đêm xuân lặng ngắt trái đồi vắng tanh Traêng leân, chim nuùi giaät mình. Tiếng kêu thủng thẳng đưa quanh khe đồi - Mối quan hệ giữa động và tĩnh được thể hiện như thế nào trong bài - Hoa quế rất nhỏ  tác giả nghe tiếng hoa”hoa quế thơ ? (lấy cái động để thể hiện cái rụng”  Đêm xuân rất tĩnh lặng và tâm hồn con tónh) người cũng rất bình yên - Traêng leân khoâng tieáng, sao laøm chim nuùi giaät mình  cuõng vì ñeâm raát laëng.  Tâm hồn nhà thơ giao cảm chan hòa với thiên nhieân.. - Thử dùng một câu để tóm tắt bài - Mối quan hệ giữa : thô + người và cảnh - Người nhàn. - Hoa queá ruïng. Hoạt động 3 : Tổng kết. + Ñeâm traêng thanh tænh vaø tieáng chim keâu.  Biểu hiện cảm xúc vừa tinh tế vừa sôi động trong mối quan hệ hòa cảm giữa thiên nhiên và con người. - Ñeâm xuaân traêng saùng, hoa queá ruïng, tieáng chim kêu, người nhàn nhã. 4. Toång keát : - Ngheä thuaät : tieâu bieåu cho ñaëc tröng thi phaùp thô Đường : thể hiện bằng quan hệ, gửi tình trong cảnh. Bài thơ không có màu sắc, đường nét mà Vương Duy.

(107) vẽ cảnh đêm bằng âm thanh  độc đáo, diệu kì 4. Cuûng coá : 5. Daën doø : Hoïc thuoäc loøng caùc baøi thô phaàn phieân aâm, dòch thô. Soạn bài : Thơ Hai - kư của Ba - sô. Tieát 50,51: Laøm vaên Ngày soạn: Ngaøy giaûng:. BAØI LAØM VAÊN SOÁ 4.

(108) Tiết 52 : Đọc văn , Đọc thêm THÔ HAI - KÖ CUÛA BASOÂ A. Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp hoïc sinh : - Hiểu được thơ Hai Kư và đặc điểm của nó. - Hiểu được ý nghĩa và vẻ đẹp của thơ ca Hai Kư B.Phương tiện thực hiện : - SGK + SGV. - Thieát keá baøi hoïc. C. Cách thức tiến hành. Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh bằng cách kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm với trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi gợi mở của giáo viên. D. Tieán trình daïy hoïc . 1. Ổn định lớp : VS, ĐP, SS. 2. Kiểm tra bài cũ : Tâm trạng người phụ nữ có chồng ra trận trong “Nỗi oán của người phòng khuê” (VXL) 3. Giới thiệu bài mới :.

(109) Hoạt động của gv và hs. Yêu cầu cần đạt I. Giới thiệu thơ Hai Kư Hoạt động 1 : 1. Hình thức : - Hai Kư là loại thơ cực ngắn, gồm 17 âm tiết, ngắt Tìm hieåu veà thô Hai Kö nhịp thành 03 đoạn theo thứ tự thường là 5 âm - 7 - Thao taùc 1 : aâm - 5 aâm. - HS đọc trước tiểu dẫn ở nhà. - GV : Cho HS thảo luận về hình thức 2. Nội dung : - Thơ Hai Kư thường phản ánh trạng thái tâm hồn vaø noäi dung cuûa thô Hai Kö. - Khái quát và cung cấp thêm một số tri người Nhật : Ưa thích và hòa nhập với thiên nhiên để tìm vẻ đẹp thuần khiết của nó và giải thoát tâm thức về thơ Hai Kư linh mình. - Thơ Hai Kư đậm chất thiền, thể hiện ở sự vắng laëng, ñôn sô, u huyeàn, meàm maïi, nheï nhaøng … Hoạt động 2 : Tìm hiểu về nhà thơ Basô và đọc hiểu 3 bài thơ của ông - Thao taùc 1 : - GV : Giới thiệu khái quát, bổ sung theâm thoâng tin veà Basoâ. - GV : Hướng dẫn học sinh đọc hiểu những bài thơ Hai Kư. II. Thô Hai Kö cuûa Ma-Su-Oâ-Ba-Soâ : 1. Ma - su - OÂ - Ba - Soâ (1644 - 1694) : (SGK) 2. Đọc hiểu những bài thơ Hai Kư của Ba sô.. Đọc chậm, rõ, biết dừng lại ở khoảng laëng cuûa caùc caâu thô. - HS : Tự đọc lại, suy ngẫm về sức gợi cảm của từng hình ảnh. - Thao taùc 2 : GV : Em có cảm xúc gì khi đọc bài thơ ? Các từ « ngoảnh », « cố hương » gợi lên tình caûm gì trong loøng nhaø thô ?. * Baøi 1 : Ê-đô là đất khách. Vậy mà, trong giây phút chia xa, Ê-đô trở nên thân thiết, gần gũi, sâu nặng như chính queâ höông mình.. Địa danh “kinh đô” được nhà thơ lặp lại coù yù nghóa gì khoâng ? Những nỗi nhớ hiện lên cụ thể rõ ràng hay mô hoà ?. * Baøi 2 : Bài thơ là sự hoài cảm qua tiếng kêu của chim đỗ quyên. Tiếng kêu nghe khắc khoải gợi lại kỉ niệm một thời trẻ tuổi. Đó là tiếng lòng da diết xen lẫn buồn, vui mơ hồ về một thời xa xăm. Tình cảm của tác giả đối với mẹ được * Bài 3 : thể hiện ở bài 3 như thế nào? Hình aûnh “laøn söông thuø” mô hoà : laø gioït leä nhö söông, hay maùi toùc baïc cuûa meï nhö söông, hay cuộc đời như giọt sương : ngắn ngủi, vô thường. Tình mẫu tử thật xúc động, thiêng liêng. Hình ảnh trong bài thơ 4 mơ hồ, mở ảo * Bài 4 : ra sao?.

(110) Nghe tiếng Vượn hú, Basô liên tưởng đến tiếng khóc của trẻ bị bỏ rơi trong rừng. Tiếng Vượn là thật hay tiếng trẻ em khóc là thật. Trong gioù muøa thu, hay tieáng gioù muøa thu ñang than khóc cho nỗi đau buồn của con người? Hình ảnh trong thơ thật mơ hồ, mờ ảo. Qua bài 5, em cảm nhận được vẻ đẹp gì * Bài 5: trong taâm hoàn nhaø thô? Hình ảnh chú Khỉ con đơn độc lạnh run giữa mưa đông giá rét gợi lên hình ảnh những người nông dân Nhật Bản, những em bé nghèo đang co ro giữa côn möa laïnh. - Bài thơ thể hiện lòng từ bi với những sinh vật bé nhỏ tội nghiệp cũng là lòng yêu thương đối với những người nghèo khổ. GV : Mối tương giao của các sự vật, * Bài 6 : hiện tượng trong vũ trụ được thể hiện Cảnh tượng : Cánh hoa đào làm mặt hồ gợn sóng nhö theá naøo trong caùc baøi thô 6, 7 -> đẹp giản dị mà nên thơ. Triết lí sâu sắc : Sự tương giao của các sự vật, hiện tượng trong vũ trụ. * Baøi 7 : - AÂm thanh : Tieáng ve ngaâm trong chieàu taø vaéng lặng như thấm vào trong đá. - Liên tưởng độc đáo, kì lạ. Câu thơ đằm trong trong caûm nhaän saâu saéc, thaém trong caùi tình cuûa con người với thiên nhiên, tạo vật. * Baøi 8 : Khát vọng sống ngay lúc đang bệnh, sống để tiếp tuïc cuoäc du haønh lang thang, phieâu boàng, laõng du => tinh thaàn laïc quan. GV : Tìm “quý ngữ” và cảm thức thẩm * “Quý ngữ” và cảm thức thẩm mỹ. mĩ về cái “vắng lặng” đơn sơ, u huyền - Hoa đào lả tả (cuối xuân) trong caùc baøi 6, 7, 8 - Tieáng ve ngaân (muøa heø) - Lả tả, gợn sóng, vắng lặng, u trầm, lãng du, phieâu baït, hoang vu. 4. Cuûng coá : - Nhớ đặc điểm thơ Hai Kư. - Cách cảm nhận ở mỗi bài thơ. 5. Daën doø : - Đọc lại văn bản cảm nhận cái hay ở những bài thơ Hai Kư. - Soạn : Trình bày một vấn đề ..

(111) Ngày soạn: Tieát 55: Laøm vaên.

(112) TRÌNH BAØY MỘT VẤN ĐỀ A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp h/s: - Nắm được yêu cầu và cách thức trình bày một vấn đề. - Aùp dụng hiểu biết, kĩ năng để trình bày một vấn đề trước tập thể. B. Phương tiện thực hiện: - SGV,SGK. - Thieát keá baøi hoïc. C. Cách thức tiến hành: - GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận,thực hành. D. Tieán trình daïy hoïc: - Kieåm tra baøi cuõ - Giới thiệu bài mới. Họat động của GV và HS Nội dung cần đạt Họat động 1: I. Tầm quan trọng của việc trình bày một vấn đề. GV dùng diễn giảng chứng minh tầm quan- Trình bày một vấn đề là nhu cầu của cuộc sống. trọng của việc trình bày một vấn đề( Có thể - Để thuyết phục người khác cảm thông và đồng tình thông qua kể chuyện về các nhà hùng biện)với mình. II. Coâng vieäc chuaån bò Họat động 2: 1.Chọn vấn đề trình bày: HS đọc sgk phần II và xác định yêu cầu của- Phải tùy thuộc vào đề tài. Tức là trình bày vấn đề gì? việc chọn vấn đề trình bày. - Bản thân phải hiểu biết về vấn đề đó. - Xác định người nghe là ai. 2. Laäp daøn yù cho baøi trình baøy. Tại sao phải lập dàn ý cho bài trình bày? - Để việc trình bày rõ ràng, rành mạch, đầy đủ. - Để bản thân chủ động hơn. Gv cho đề tài “ An tòan giao thông là hạnh* VD: Dàn ý về vấn đề “ An tòan giao thông là hạnh phúc của mỗi người”, phân hs thành 3 nhómphúc của mỗi người.” để các em tìm ý và lập thành dàn ý.( chuẩna. Quan niệm thế nào là an tòan giao thông? bị cho việc trình bày ở phần sau.) Sau đó gv- Không làm ảnh hưởng tới người khác hoặc gián tiếp coù theå ñöa ra moät daøn yù tieâu bieåu. gaây ra tai naïn trong quaù trình tham gia giao thoâng. - Đi đến nơi,về đến chốn. b. Một số bức xúc trong quá trình tham gia giao thông hieän nay. - Số lượng người tham gia giao thông quá đông với mật độ dày đặc. - Khoâng phaûi ai cuõng coù hieåu bieát veà yeâu caàu tham gia giao thông như nhau ( còn phóng nhanh, vượt ẩu, khôn chaáp haønh quy ñònh cuûa an toøan giao thoâng…) - Phương tiện giao thông không đảm bảo thông số kĩ Thuaät - Đường giao thông không phải lúc nào, ở đâu cũng đa veà yeâu caàu. c. Trước tình hình ấy cần phải có biện pháp khắc phục.

(113) nhö theá naøo? - Có ý thức chấp hành luật lệ giao thông. - Phương tiện tham gia giao thông phải thật sự đảm bảo, đúng quy định. - Mọi người phải tự giác làm tốt và nhắc nhở chung để thực hiện. Họat động 3: III. Trình bày: Có 3 bước HS đọc sgk và xác định có mấy bước trong 1. Đặt vấn đề. khi trình baøy? - Chào hỏi, tự giới thiệu ngắn gọn. - Neâu lí do trình baøy. 2. Trình baøy noäi dung chính. - Lần lượt trình bày các nội dung đã định. - Cần có chuyển ý, chuyển đọan. Liên hệ dẫn chứng - Chú ý phản ứng của người nghe để điều chỉnh nội dung và cách trình bày ( tư thế, cử chỉ, lời nói…..) 3. Kết thúc vấn đề. - Toùm taét, nhaán maïnh moät soá yù chính. - Cảm ơn người nghe. Họat động 4: HS đọc phần ghi nhớ sgk. IV Ghi nhớ: SGK/ 150 V. Luyeän taäp. Họat động 5: 3 nhóm cử đại diện trình bàyĐề tài “ An tòan giao thông là hạnh phúc của mỗi ngươ về vấn đề “ An tòan giao thông là hạnh phúc của mỗi người.” ( Đã lập dàn ý trước đó ) Dặn dò: - Học bài. Làm bài tập 2/ 151 ( Chọn 1 trong 4 đề tài còn lại, lập dàn ý, tập trình bày.) - Soạn : Lập kế hoạch cá nhân ..

(114) Tieát 56 : Laøm vaên LẬP KẾ HOẠCH CÁ NHÂN A/ Muïc tieâu baøi hoïc : Giúp học sinh : - Nắm được cách lập kế hoạch cá nhân - Có thói quen và có kỹ năng lập kế hoạch cá nhân B/ Phương tiện thực hiện :SGK, SGV Ngữ văn 10 cơ bản C/ Cách thức tiến hành :Tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi, thảo luận, thực hành D/ Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định sĩ số, đồng phục, vệ sinh. 2. Kiểm tra bài cũ : Vai trò của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự 3. Giới thiệu bài mới : Hoạt động của GV và học sinh Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Cho học sinh đọc SGK Kế hoạch cá nhân là gì ? I/ Sự cần thiết lập kế hoạch cá nhân : - Là bản dự kiến nội dung, cách thức hànnh động và phân phối thời gian để hoàn thành một Lập kế hoạch cá nhân có lợi như công việc nhất định của một người nào đó. theá naøo? - Hình dung phía trước công việc cần làm, phân phối thời gian hợp lý, tránh bị động, bỏ sót, boû queân coâng vieäc. => Lập kế hoạch cá nhân là thể hiện phong cách làm việc khoa học, chủ động, công việc sẽ tiến hành thuận lợi và đạt kết quả. Hoạt động 2 : Cho học sinh đọc SGK (ví II/ Cách lập kế hoạch cá nhân : - Bản kế hoạch cá nhân gồm 2 phần : duï ) + Phaàn 1 : Hoï teân, nôi laøm vieäc, hoïc taäp ( - Bản kế hoạch cá nhân gồm mấy của người lập kế hoạch ) phaàn ? + Phaàn 2 : Noäi dung coâng vieäc caàn laøm, thời gian, địa điểm tiến hành, dự tiến, kết quả đạt được. ( Lời văn ngắn gọn, có thể kẻ bảng ) Hoạt động 3 : III/ Luyeän taäp : Baøi 1 :.

(115) Gọi học sinh đọc và cho biết những điểm - Đây là thời gian biểu trong 1 ngày – không khác biệt của bản kế hoạch cá nhân ? phải bản kế hoạch cá nhân – công việc chỉ nêu chung, không cụ thể, không có dự kiến hoàn thành công việc, kết quả cần đạt. - Noäi dung caàn phaûi boå sung Baøi 2 : Đọc ví dụ SGK - Viết dự thảo báo cáo, dự kiến nội dung. - Kiểm điểm việc làm được, kết quả cụ thể. - Nguyeân nhaân, yeáu keùm. - Phương hướng công tác nhiệm kỳ tới. - Cách thức tiếnhành đại hội : + Thời gian, địa điểm. + Ai đảm nhiệm công tác tổ chức, trang hoàng. + Bí thö baùo caùo. + Đề cử, ứng cử vào Ban Chấp Hành. + Baàu ban kieåm phieáu  Taát caû phaûi coù yù kieán cuûa ban giaùo vieân chuû nhiệm lớp và duyệt của Ban giám hiệu Trường. Hoạt động 5 : IV/ Củng cố : Ghi nhớ SGK Hoạt động 6 :. Ngày soạn……….. Ngaøy daïy………….. Tiết 59-60 : Đọc văn:. V/ Daën doø : - Luyeän taäp theâm. - Soạn : + Trả bài Học kì 1 + Baøi phuù Soâng Baïch Ñaèng (THS)..

(116) PHUÙ SOÂNG BAÏCH ÑAÈNG Tröông Haùn Sieâu. A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS - Cảm nhận được nội dung yêu nước và tư tưởng nhân văn của bài phú sông Bạch Đằng. - Thấy được những đặc trưng cơ bản của thể phú về các mặt kết cấu, hình tượng nghệ thuật,lời văn. - Bồi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, ý thức trân trọng những địa danh lịch sử, danh nhân lịch sử. B. Phương tiện thực hiện: SGK và SGV. C. Phương pháp: Phân tích, diễn giảng, trao đổi. D. Tieán haønh: - OÅn ñònh. - Baøi cuõ: - Bài mới: Hoạt động của GV Và HS Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu tiểu daãn. 1. Hãy giới thiệu vài nét về tác giả qua sự hiểu biết của em ?. 2. Nêu đặc điểm của thể phú ? Sự khác nhau giữa phú cổ thể và phú Đường luật ? 3. Hòan cảnh ra đời của bài phú ? 4. Nêu bố cục và đại ý của mỗi phaàn ?. Hoạt động 2: Đọc hiểu ? Cảm hứng và tư thế của nhân vật khaùch khi daïo chôi phong caûnh ntn ? ? Loại địa danh thứ nhất mà khách ñi qua laø loïai ñòa danh naøo ? Qua đó em hiểu thêm điều gì về. Nội dung cần đạt I/ Giới thiệu: 1. Taùc giaû: Tröông Haùn Sieâu ( ? – 1354) - Tự là Thăng Phủ, quê ở xã Phúc Thành huyện Yeân Ninh ( nay thuoäc tænh Ninh Bình). - Là nhà văn, nhà chính trị nổi tiếng được mọi người kính trọng. 2. Taùc phaåm: a. Thể loại: Phú cổ thể. b. Hoàn cảnh ra đời: - Ra đời khoảng 50 năm sau chiến thắng quân Moâng Nguyeân laàn 3 (1288) c. Boá cuïc: 4 phaàn - P1: Từ đầu…… còn lưu: cảm xúc lịch sử của nhân vật khách trước cảnh sắc sông BĐ. - P2: Bên sông……. Ca ngợi: lời kể của các bô lão về những chiến công trên sông BĐ. - P3: Tuy nhieân …… leä chan: suy ngaãm vaø bình luaän của các bô lão về những chiến công. -P4: Còn lại: lời ca khẳng định vai trò và đức độ của con người. II. Đọc hiểu. 1. Cảm xúc lịch sử của nhân vật khách. - Khaùch – Taùc giaû: Giöông buoàm…..chôi vôi …maûi mieát -> tö theá ung dung phoùng khoùang. - Địa danh TQ: Nguyên Tương, Vũ Huyệt, Cửu Giang Ngũ Hồ, Tam Ngô, Bách Việt, đầm Vân Moäng..

(117) khaùch?. -> Khách là người đi nhiều, biết rộng mang tráng chí làm bạn với gió trăng, qua nhiều miền sông bể ? Loại địa danh thứ hai mà tác giả bằng trí tưởng tượng, bằng sự hiểu biết. trực tiếp mô tả là loại địa danh nào ? - Địa danh đất Việt: Cửa Đại Than, bến Đông Triều, sông Bạch Đằng. -> Cảnh thực, cụ thể với: + Baùt ngaùt soùng kình muoân daëm + Thướt tha đuôi trĩ một màu + Nước trời: một sắc, phong cảnh: ba thu ? Em có nhận xét gì về cảnh sắc nơi + Bờ lau san sát, bến lách đìu hiu. ñaây ? -> Cảnh hiện lên vừa hùng vĩ vừa thơ mộng song ? Trước cảnh sắc ấy tâm trạng của cũng ảm đạm và hắt hiu. khaùch ra sao ? - Taâm traïng khaùch: + Lúc vui thú trước cảnh nước trời kì vĩ. + Lúc buồn tiếc vì cảnh xưa thật đáng tự hào giờ ñìu hiu hoang quaïnh. + Lúc tiếc thương những người anh hùng đã khuất. -> Taâm hoàn nhaïy caûm, giaøu caûm xuùc. * Đọan văn là cảm xúc nhiều chiều của tác giả nhưng ẩn sâu bên trong là niềm tự hào trước lịch ? Các bô lão đến với khách với thái sử oai hùng của dân tộc. độ ntn ? 2. Lời kể của các bô lão về những chiến công xưa. - Thái độ các bô lão đối với khách: nhiệt tình, hiếu ? Chiến tích trên sông BĐ đã được khaùch, traân troïng khaùch. gợi lên ntn qua lời kể của các bô lão - Kể cảnh chiến trận: ? • Lực lượng: + Thuyền tàu muôn đội ( lực lượng ta và địch, thái độ của + Giaùo göôm saùng choùi giaëc, keát quaû) -> Quy mô lực lượng hùng hậu, khí thế dũng mãnh quyeát lieät. • Thái độ của giặc: + Những tưởng…..một lần + Queùt saïch ……. Boán coõi -> Kieâu ngaïo, khoùac laùc. • Keát quaû: + Khaùc naøo khi xöa: + Traän Xích Bích……tro bay + Trận Hợp Phì …….chết trụi. -> Mượn tích xưa để nói lên sự thất bại nhục nhã ê chề của kẻ thù và những chiến công oanh liệt của ta. * Đoạn văn với nhịp điệu, âm hưởng và giọng văn ? Thái độ và giọng điệu của các bô thay đổi linh họat đã góp phần diễn đạt tâm trạng, laõo trong khi keå ntn ? thái độ của người kể: khi trang nghiêm trầm lắng, lúc sảng khóai tự hào, lúc buồn thương nuối tiếc. 3. Lời bàn của các bô lão. ? Ta thắng địch bởi những nguyên - Nguyên nhân ta thắng, địch thua: Cũng nhờ nhân nào ? Nhân tố nào giữ vai trò + Trời đất cho nơi hiểm trở.

(118) quyeát ñònh ?. ? Lời tuyên ngôn khẳng định chân lí cuûa caùc boâ laõo laø gì ?. ? Lời ca nối tiếp của khách nhằm khaúng ñònh ñieàu gì ?. Họat động 3: Tổng kết ( GV toång keát). Hoạt động 4: củng cố, dặn dò.. + Nhân tài giữ cuộc điện an -> 2 nhân tố dẫn đến chiến thắng nhưng vai trò và vị trí con người là nhân tố quyết định. * Đọan văn khẳng định sức mạnh và trí tuệ con người. Đó là cảm hứng mang giá trị nhân văn và có taàm trieát lí saâu saéc. 4. Lời ca khẳng định vai trò và đức độ con người. - Lời ca của các bô lão: + bất nghĩa: tiêu vong. + anh huøng: löu danh. -> Tuyeân ngoân, chaân lí vónh haèng baát bieán, laø quy luật từ ngàn xưa đến nay. - Lời hòa ca của khách: + Anh minh hai vị thánh quaân + Bởi đâu… , cốt mình đức cao. -> Khaúng ñònh nguyeân nhaân chieán thaéng laø leõ soáng, đạo đức, là khát vọng hòa bình và đường lối giữ nước tài tình của nhà Trần. * Lời ca kết thúc bài phú vừa mang niềm tự hào dân tộc vừa thể hiện tư tưởng nhân văn cao đẹp. III. Toång keát. 1. Nghệ thuật: Bố cục chặt chẽ, lời văn linh hoạt, ngôn từ vừa trang trọng vừa gợi cảm. 2. Nội dung: Bài phú thể hiện niềm tự hào dân tộc, tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất và truyền thống đạo lí nhân nghĩa sáng ngời của daân toäc VN. IV Cuûng coá – daën doø: - Nắm âm hưởng của bài phú. - Hoïc baøi vaø soïan baøi “Nguyeãn Traõi”.

(119) Ngày soạn: Tieát : 58. NGUYEÃN TRAÕI. A. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh nắm được những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Nguyễn Trãi - một nhân vật lịch sử, một danh nhân văn hóa thế giới & vị trí của ông trong lịch sử văn học dân tộc : nhà văn chính luận kiệt xuất, người khai sáng thơ ca tieáng Vieät. B. Phöông tieän daïy hoïc : - SGK, SGV Ngữ văn 10. C. Phöông phaùp : - Phát huy tính chủ động của học sinh. - Trao đổi, thảo luận, phát vấn, HS trả lời câu hỏi… D. Tiến trình lên lớp: 1/ OÅn ñònh. 2/ Bài cũ: Hình tượng nhân vật khách? 3/ Bài mới Hoạt động của GV & HS. Nội dung cần đạt.

(120) Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu phaàn I. GV gọi học sinh đọc phần “ Cuộc đời” hoặc GV nêu vấn đề để học sinh trình bày kiến thức đã chuẩn bị ở nhà, GV có thể giải thích việc đổi teân cuûa cha Nguyeãn Traõi. Qua phần “Cuộc đời” nêu trong SGK và kiến thức đã học ở cấp II. GV có thể hỏi học sinh : Cuộc đời của Nguyeãn Traõi coù theå chia laøm maáy chặng đường ? Chia từng mốc thời gian ?. I/ Cuộc đời (1380 – 1442):  Hiệu Ức Trai, quê làng Chi Ngại sau dời về Nhị Khê. Cha Nguyễn Ứng Long (sau đổi Nguyễn Phi Khanh) một nho sinh nghèo, học giỏi, đỗ Thái học sinh thời Trần. Mẹ Trần Thị Thái con Trần Nguyên Đán.  Cuộc đời của Nguyễn Trãi có thể chia làm 3 chặng đường : 1. Thời kỳ trước khi tham gia khởi nghĩa Lam Sôn (1380-1420). - 5 tuổi mẹ mất, ông ngoại qua đời khi ông troøn 10 tuoåi. - 1400, ông đỗ Tiến Sĩ và ra làm quan cùng thời với cha dưới thời nhà Hồ (Hồ Quí Ly). - 1407, giặc Minh xâm lược nước ta, Nguyễn Trãi sống trong cảnh nước mất nhà tan, nghe lời cha, Nguyễn Trãi khắc sâu lời dặn “ Đền nợ nước, trả thù nhà”  ông sớm tham gia khởi nghĩa Lam Sơn. 2. Thời kỳ giúp Lê Lợi & triều đình nhà Lê (1421 - 1437) - Trong khaùng chieán, oâng doác heát taøi naêng cuûa mình giúp Lê Lợi lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân Minh thắng lợi  ông trở thành quân sư tài ba, lỗi lạc của Lê Lợi & của cuộc kháng chieán. - Sau kháng chiến, ông tiếp tục giúp Lê Lợi khôi phục chính quyền, xây dựng nhà Lê và xây dựng đất nước vững mạnh  ông đem hết tâm và lực giúp nước. 3. Thời kỳ ở ẩn tại Côn Sơn (1438-1442) - Vì tính tình cương trực, thẳng thắng nên oâng bò boïn gian thaàn ghen gheùt deøm pha  1438 ông bị bắt giam, bị cách chức & cáo quan veà queâ. - 1440, Lê Thái Tông mời ra giúp nước  ông vẫn hăng hái tham gia dù đã 61 tuổi. - 1442, oâng bò gheùp vaøo toäi möu haïi vua  bò aùn “ tru di tam toäc “. - 1464, Leâ Thaùnh Toâng minh oan cho oâng  Cuộc đời Nguyễn Trãi là cuộc đời của một con người chịu nhiều oan khiên thảm khốc đến mức hiếm có trong lịch sử dân tộc  cũng là cuộc đời của một con người suốt đời hết lòng vì nước vì dân và.

(121) vẫn giữ được nét thanh cao của một tấm lòng sắc son cương trực. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu phaàn II. Nhaän xeùt chung ? Những loại thể được tác giả sáng taùc ? Những tác phẩm tiêu biểu ? Vì sao laïi vieát “Nguyeãn Traõi laø nhaø vaên chính luaän loãi laïc ?” GV yêu cầu học sinh nêu những dẫn chứng làm sáng tỏ nhận định trên. GV gọi học sinh trình bày những ý chính veà luaän ñieåm : “Nguyeãn Traõi là nhà thơ trữ tình sâu sắc” GV bình 1 vaøi caâu thô giuùp hoïc sinh caûm nhaän GV phaân tích, bình 1 soá caâu tieâu bieåu trong SGK Hoạt động 3: Hướng dẫn hs kết luaän. Học sinh đọc phần “Kết luận” & “Ghi nhớ”  GV kết luận, củng cố.. II/ Sự nghiệp thơ văn : 1. Những tác phẩm chính : - Sáng tác nhiều loại thể : chữ Hán, chữ Nôm; chính trị; trữ tình; địa lý. - Những tác phẩm tiêu biểu : SGK /10 2. Nguyeãn Traõi – nhaø vaên chính luaän kieät xuaát: - Khối lượng tác phẩm khá lớn. - Tư tưởng chủ đạo xuyên suốt trong văn chính luận là tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân. 3. Nguyễn Trãi – nhà thơ trữ tình sâu sắc : - Chứa chan tình cảm thiết tha với lí tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân & ca ngợi vẽ đẹp người anh hùng vì dân, vì nước. - Daønh nhieàu tình yeâu ñaèm thaém cho thieân nhhieân vaø cuoäc soáng. - Chứa chan tình cảm với con người, với quê höông : tình nghóa vua toâi, tình cha con, tình baïn beø, tình queâ höông. III/ Keát luaän : SGK/12 IV/ Ghi nhớ:SGK/13.

(122) Ngày soạn: Tiết : 59 - 60 Đọc văn : ĐẠI CÁO BÌNH NGÔ. Nguyeãn Traõi. A. Mục tiêu cần đạt : -Nắm được những giá trị to lớn về nội dung & nghệ thuật của tác phẩm. - Bieát phaân tích taùc phaåm chính luaän theo theå caùo, baèng vaên bieàn ngaãu B. Phöông tieän daïy hoïc : - SGK, SGV Ngữ văn 10. - Hình ảnh trực quan : tác phẩm nguyên văn chữ Hán, tranh tượng Nguyễn Trãi viết “ Bình Ngô Đại Cáo” C. Phöông phaùp : - Phát huy tính chủ động của học sinh. - Trao đổi, thảo luận, GVphát vấn,HS trả lời câu hỏi… D. Tiến trình lên lớp: 1/ OÅn ñònh. 2/ Bài cũ: Nêu những nét cơ bản về cuộc đời Nguyễn Trãi. 3/ Bài mới Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu phaàn I GV cho hoïc sinh phaàn “Tieåu daãn” - Hoïc sinh cho bieát phaàn “Tieåu dẫn” nêu những vấn đề gì ? ( cho bieát noäi dung cuï theå cuûa từng vấn đề). Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu baøi. - Nêu hoàn cảnh sáng tác ? Ý nghĩa nhan đề ? Thể loại ? Bố cuïc ? GV có thể cho học sinh đọc toàn văn bản hoặc cho đọc từ đoạn & hướng dẫn cách đọc ( đoạn 1 : giọng trang trọng, hào hùng; đoạn 2 : vừa xót xa, vừa căm thù; đoạn 3: …..; đoạn 4 : ). Đọan này học sinh đã học ở cấp II, GV có thể hỏi : Cảm hứng trong đoạn này là gì ? (Về lý tưởng nhân nghĩa và tự hào dân tộc). GV hoûi hs: Nhö theá naøo laø nhaân. Nội dung cần đạt I/ Đọc và tìm hiểu “Tiểu dẫn” : 1. Hoàn cảnh sáng tác. SGK 2. Ý nghĩa nha đề. SGK 3. Thể loại. SGK 4. Boá cuïc. SGK II/ Đọc và hiểu văn bản : 1/ Nêu cao tư tưởng (lập trường) chính nghĩa cuûa cuoäc khaùng chieán. a/ Cảm hứng, lý tưởng nhân nghĩa. - Nhaân nghóa : * “Yeâu daân”: lo cho daân coù cuoäc soáng aám no, haïnh phuùc. * “Trừ bạo” : tiêu diệt kẻ tàn bạo (cướp nước & bán nước)  lập luận rất chặt chẽ & sức thuyết phục cao  câu thơ khẳng định lập trường chính nghóa cuûa khaùng chieán choáng quaân minh – là cuộc chiến đấu vì nghĩa, vì dân  tư tưởng tieán boä..

(123) nghóa ? Theo Nguyeãn Traõi : nhaân nghóa laø nhö theá naøo ? ( coù theå cho hoïc sinh bình 2 caâu thô treân). Nhaän xeùt veà caùch laäp luaän cuûa Nguyeãn Traõi?  Neâu nhaän xeùt veà caâu thô ? Qua đó, học sinh nhận xét về tư tưởng của Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi đã nêu Nhận xét gì về cách dùng từ của tác giaû ? Có thể nói những chi tiết trên là định nghóa veà daân toäc cuûa Nguyeãn Traõi. Em coù nhaän xeùt gì veà ñònh nghóa naøy cuûa taùc giaû.. Nhaän xeùt chung. Tieát 2 Nguyên nhân nào (dẫn đến) giặc Minh xâm lược (gây tội ác trên đất nước Đại Việt) ta?. Nêu những tội ác mà giặc Minh thực hiện trên đất nước Đại Việt ta ? những câu thơ, chi tiết, hình ảnh tiêu bieåu ?. b/ Cảm hứng tự hào về nước, về dân tộc. Daân toäc : - gắn với tên gọi : Đại Việt - có nền văn hiến lâu đời. - có cương vực lãnh thổ, có chủ quyền. - coù phong tuïc taäp quaùn khaùc nhau.coù lòch sử các triều đại lần lượt xuất hiện & thay thế nhau xây dựng và bảo vệ đất nước. - có giống nòi : tự hào anh hùng thời nào cuõng coù.  Từ ngữ chính xác, kết hợp giữa lý lẽ và dẫn chứng từ thực thế. Định nghĩa trên rất đầy đủ và hoàn chỉnh về một dân tộc - một quốc gia độc lập có tư thế ngang hàng với các nước khác.  Khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc & qua đó thể hiện ý thức & niềm tự hào dân tộc. 2/ Toá caùo toäi aùc cuûa giaëc ( Baûn caùo traïng veà toäi aùc cuûa giaëc Minh. a. Nguyeân nhaân : - Nhà Hồ chính sự phiền hà và nhân dân oan hận, gây mất lòng tin ở nhân dân. - Quân Minh thừa cơ gây tai họa và sang xâm lược nước ta. - bọn gian tà bán nước để cầu vinh. b. Toäc aùc cuûa giaëc Minh - Khủng bố tàn sát dã man “ Nướng dân ñen…” - Dối trời lừa dân. - Boùc loät thueá khoùa naëng neà “ Naëng thueá khoùa…” - Vơ vét tài nguyên sản vật “ Người bị eùp…caïm ñaët ” - Phá hoại môi trường sống “ Tàn hại caû… “ - Đày đọa phu dịch“ Nay xây nhà mai … phu phen “ - Phá hoại nghề truyền thống ( đời soáng) nhaân daân “ Tan taùc caû ngheà canh cuûi ” Bằng những hình ảnh có thật tiêu biểu vừa khái quát vừa cụ thể, độc lập tương phản. Với giọng văn thống thiết, vừa đau đớn, xót xa, vừa danh thép => Tác giả đã phơi bày được tội ác của kẻ thù một cách tập trung sinh động và man rợ nhất của giặc Minh đến nổi “ Trời không dung.

(124) Nhận xét về nghệ thuật ? Qua đó thể hieän ñieàu gì?. Nhận xét chung về đoạn văn. GV gợi ý, hướng dẫn học sinh :  Tìm hiểu mối quan hệ giữa đoạn 1 và 2với đoạn 3.  Sự khác nhau trong bút pháp ngheä thuaät khi noùi veà 2 giai đoạn của cuộc khởi nghĩa. GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu đoạn nói về giai đoạn đầu của cuộc khởi nghĩa với những điểm cơ bản :  Hình tượng người anh hùng Lê Lợi  Sức mạnh giúp dân ta chiến thaéng. Tìm những câu thơ, từ ngữ, chi tiết về hình tượng người anh hùng, vị laõnh tuï nghóa quaân Lam Sôn? Theå hieän yù nghóa gì ? Nêu những khó khăn của ta gặp phaûi trong cuoäc khaùng chieán choáng giặc xâm lược ? Thuận lợi của dân tộc ta ? Nhận xét chung về thuận lợi trên ?. GV nhấn mạnh một lần nữa về tư tưởng chủ đạo của cuộc kháng chiến. Tìm những câu thơ, hình ảnh, chi. đất hông tha, thần và người đều căm giận”. => Đoạn văn đã làm sống lại một thời kỳ đau thương đen tối của dân tộc => qua đó thể hiện nỗi căm giận ngút trời và nổi đau xé lòng của taùc giaû. 3/ Quaù trình cuûa cuûa cuoäc khaùng chieán. a. Buổi đầu của cuộc kháng chiến * Hình tượng vị lãnh tụ nghĩa quân Lam Sơn - Ngẫm thù lớn …căm giặc nước… - Đau lòng, nhức óc. - Neám maät, naèm gai - Queân aên - Ñaén ño, traèn troïc, baên khoaên => Lòng căm thù giặc sâu sắc, lòng yêu nước thương dân nồng nàn với quyết tâm chiến đấu chống giặc. Đây tâm trạng của Lê Lợi cũng là tâm trạng chung của toàn dân. * Những khó khăn : - Binh lực yếu hơn kẻ thù “ Vừa khi … thù đương maïnh”. - Người tài quý, hiếm “ Tuấn kiệt .. lá mùa Thu”. - Quân thiếu, lương thực cạn “ Khi linh sơn … một đội”.  quyết tâm vượt qua hoàn cảnh để tiến hành cuộc kháng chiến “ Trời thử lòng … ta gắn chí khắc phuïc gian nan” * Những thuận lợi : ( sức mạnh giúp dân ta chieán thaéng) - Lòng yêu nước nồng nàn, niềm tin vào sự nghiệp chính nghĩa, tinh thần đoàn kết của quân và dân ta. “ Nhân dân bốn cỏi … tưởng những một lòng phụ tử” - Đường lối chiến lươc, chiến thuật “Thế trận xuaát kì laáy yeáu choáng maïnh. Duøng quaân mai phuïc laáy ít ñòch nhieàu”  chuù troïng möu cô hôn binh lực.  đường lối lãnh đạo tài tình, sáng suốt, cứng cỏi. b. Lược thuật cuộc chiến đấu  Quaân ta : - Tư tưởng chỉ đạo của cuộc kháng chiến “đem đại nghĩa lấy chí nhân  thắng hung tàn, cường bạo”. - Bức tranh toàn cảnh, hoành tráng về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn : … “Sấm.

(125) tiết về bức tranh toàn cảnh, hoành tráng về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn? - Theå hieän gì ? GV lựa chọn 1 số trận đánh với hình aûnh tieâu bieåu : Traän Boà Ñaèng, mieàn Traø Laân, Laïng Giang, Laïng Sôn …). Beân caïnh khí theá cuûa quaân ta, taùc giả đã dùng những từ ngữ, hình ảnh naøo noùi veà keû thuø?  Theå hieän ñieàu gì ? Neâu ngheä thuaät?  yù nghóa gì ?. GV yêu cầu học sinh đọc đọan kết và nêu câu hỏi . Giọng văn ở đoạn kết có gì đáng chú ý ? (ung dung, trang trọng, gợi niềm vui trong không khí thanh bình và những suy tö saâu saéc ) GV hỏi : những hình tượng thiên nhieân & qui luaät vuõ truï “Kieàn khoân … lực minh“ có tác dụng biểu đạt noäi dung nhö theá naøo ? Nêu chủ đề của tác phẩm ? Hoạt động 3: Hướng dẫn hs tổng kết baøi hoïc Tổng kết : ( Ghi nhớ /SGK ). vang chớp giật, … trúc chẻ tro bay, sĩ khí đã hăng, hăng lại càng hăng, … đá núi cũng mòn, … nước sông phải cạn, saïch khoâng bình ngaïc, tan taùc chim muoân” Khí theá tieán coâng maõnh lieät, doàn daäp, aøo aït, toû roõ theá taát thaéng.  Quaân ñòch : “… nghe hơi mà mất via, nín thở cầu thoát thân, … đành bỏ mạng, … trí cùng lực kiệt…, thất thế … cụt đầu, … tử vong, … tự vẫn, … lê gối dâng tờ tạ tội … tự xin hàng, … xin cưu mạng …”  sự thất bại nhục nhã, thảm hại của kẻ thù  Với nghệ thuật tường thuật, gợi tả, liệt kê sinh động, hình ảnh thực, tiêu biểu, lối so sánh, cường ñieäu, nhòp ñieäp nhanh, doàn daäp  Khaéc saâu chieán thắng oanh liệt của dân tộc & phơi bày sự thất bại nhục nhã của kẻ thù  Qua đó thể hiện lòng tự hào daân toäc . 4. Lời tuyên bố hòa bình độc lập “ Xã tắc từ đây vững bền (…) Ngaøn thu veát nhuïc nhaõ saïch laøu “  Gợi khung cảnh tuyên bố chiến thắng đất nước được độc lập, thanh bình, khép lại 1 giai đoạn lịch sử hào hùng đã qua & mở ra một kỷ nguyên mới với tương lai tươi sáng  Từ đó nêu cao lòng quyết tâm xây dựng đất nước tươi đẹp vững bền . III/ Chủ đề : Bài cáo nêu cao tinh thần độc lập tự cường, niềm tự hào dân tộc trước thắng lợi vẻ vang của nhân dân ta & tài lãnh đạo vững mạnh của nghĩa quân trong cuộc chiến đấu giải phóng daân toäc . IV/ Tổng kết (ghi nhớ) SGK/23. Ngày soạn: Tieát 61 Laøm vaên TÍNH CHUAÅN XAÙC, HAÁP DAÃN CUÛA VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH A. Mục tiêu cần đạt : Những yêu cầu để văn bản chuẩn xác và hấp dẫn.

(126) B. Phương tiện thực hiện : -SGK Ngữ văn 10 -SGV Ngữ văn 10 C. Phöông phaùp - Phát huy tính chủ động của học sinh. - Trao đổi, thảo luận, phát vấn, HS trả lời câu hỏi… D. Tiến trình lên lớp : 1. Oån định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : Sức mạnh tố cáo tội ác của giặc? 3. Bài mới : Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1 : Tìm hiểu tính chuẩn xác trong vaên baûn thuyeát minh Thao taùc 1 : Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh nhắc lại những kiến thức cơ bản mà các em đã học ở THCS. - Vì sao vaên baûn thuyeát minh caàn coi troïng tính chuaån xaùc - Giaùo vieân nhaán maïnh nhu caàu vaø muïc ñích của văn bản thuyết minh : Cung cấp những tri thức về sự vật khách quan nhằm giúp cho hiểu biết của người đọc ( người nghe ) thêm chính xaùc vaø phong phuù. Vì theá, neáu noâi dung cuûa vaên baûn khoâng chuaån xaùc thì coâng vieäc thuyeát minh khoâng coøn yù nghiaõ, muïc ñích cuûa thuyết minh cũng sẽ không đạt được. Thao tác 2 : Giáo viên gọi học sinh đọc bài tập và hướng dẫn học sinh kiểm tra tính chuaån xaùc cuûa vaên baûn thuyeát minh. - Câu a : Giáo viên hường dẫn học sinh đối chiếu với mục lục sách Ngữ văn 10 để thấy được những điểm chưa chuẩn xác và đi đến keát luaän + Chương trình ngữ văn 10 không chỉ có vaên hoïc daân gian + Chương trình ngữ văn 10 về văn học dân gian không phải chỉ có tục ngữ + Chương trình ngữ văn 10 không có câu đố  Như vậy ở câu a, nguyên nhân nào dẫn đến sự thiếu chuẩn xác. Nội dung cần đạt A/ Tìm hieåu baøi hoïc : I/ Tính chuaån xaùc trong vaên baûn thuyeát minh. - Là yêu cầu quan trọng nhất giúp cho sự hiểu biết của người đọc, người nghe thêm chính xaùc vaø phong phuù. 1/ Baøi taäp veà caùch vieát khoâng chuaån xaùc. * Nguyeân nhaân : - Không tìm hiểu thấu đáo vấn đề trước khi vieát - Hiểu chưa chính xác về ý nghiã của từ - Nội dung văn bản phông phù hợp với vấn đề cần thuyết minh.. - Caâu b : Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh ñieåm khoâng chuaån xaùc vaø nguyeân nhaân ? => Giáo viên chốt : để bảo đảm tính chuẩn.

(127) Nghiaõ cuûa “ Thieân coå huøng vaên ” laø aùng hùng văn của nghìn đời chứ không phải là áng hùng văn viết trước đây một nghìn naêm. - Caâu c : Giaùo vieân yeâu caàu hs nhaän xeùt vaên baûn thuyeát minh veà nhaø thô Nguyeãn Bænh Khieâm. + Vaên baûn daãn trong baøi taäp khoâng theå dùng để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm vì nội dung của nó không nói đến Nguyễn Bỉnh Khiêm với tư cách nhà thơ Thao tác 3 : Trên cơ sở giải đáp những câu hỏi đã nêu giáo viên hướng dẫn học sinh đi đến kết luận: hãy cho biết một văn bản thuyết minh chuẩn xác cần chú ý những yêu caàu naøo ? Hoạt động 2 : Tìm hiểu tính hấp dẫn của văn baûn thuyeát minh Thao tác 1 : Giáo viên đặt vấn đề và yêu cầu học sinh trả lời - Tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh laø gì ? Vì sao vaên baûn thuyeát minh phaûi coi troïng tính haáp daãn ? Thao tác 2 : Giáo viên hướng dẫn học sinh laøm baøi taäp - Gọi học sinh đọc 2 văn bản và lần lượt trả lời câu hỏi + Hãy cho biết cách trình bày tác giả để luận điểm “ Nếu bị tước đi môi trường kích thích bộ não của đứa trẻ sẽ phải chịu đựng sự kìm hãm ” trở nên cụ thể, dễ hiểu, hấp dẫn ? + Để làm sáng tỏ luận điểm khái quát, tác giả đã đưa ra hàng loạt những chi tiết cụ thể về bộ não của đứa trẻ ít được chơi đuà, ít được tiếp xúc và bộ não của con chuột bị nhốt trong hộp rỗng. Do đó mà luận điểm trở nên cụ thể dễ hiểu, sự thuyết minh vì thế hấp dẫn, sinh động hơn. - Việc tác giả kể lại truyền thuyết về hòn đảo An Maï coù taùc duïng nhö theá naøo veà truyeàn thuyeát hoà Ba Beå + Giúp người đọc không chỉ cảm nhận được phing cảnh mà như trở về một thủa xa xưa. xác thì những tri thức trong băn bản phải có tính khách quan, khoa học, đáng tin cậy. 2/ một số biện pháp đảm bảo tính chuaån xaùc cuûa vaên thuyeát minh : SGK II/ Tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh :. - Tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh laø sự lôi cuốn thu hút sự chú ý theo dõi của người đọc, người nghe nhờ đó mà văn bản đến với người đọc. 1/ Baøi taäp veà taïo tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh :. - Đưa ra những chi tiết cụ thể, sinh động, con soá chính xaùc.. - Dẫn truyền thuyết, sự tích thích hợp.. 2/ Moät soá bieän phaùp taïo tính haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh : SGK / trang 30.

(128) thần tiên, kỳ ảo, sự hiểu biết về đời sống văn hoá, về đới sống tâm linh của dân tộc trở nên saâu saéc * Giáo viên kết luận : chất lượng của văn bản thuyeát minh phuï thuoäc vaøo tính chuaån xaùc nhưng văn bản thuyết minh phải hấp dẫn mới đưa được văn bản đến người đọc Thao tác 3 : Giáo viên hướng dẫn học sinh III/ Ghi nhớ : SGK trang 32 chốt lại vấn đề : Trên cơ sở những câu hỏi đã nêu hãy cho biết làm thế nào để một văn bản thuyeát minh coù tính haáp daãn ? B/ Luyeän taäp : Baøi taäp SGK ( Giáo viên chốt lại những biện pháp đã trình baøy trong SGK ) Hoạt động 3 : Ghi nhớ Giáo viên giúp học sinh trình bày ghi nhớ thứ 1 và thứ 2. Hoạt động 4 : Kiểm tra đánh giá gợi ý giải baøi taäp - Giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp theo nhóm hoặc cá nhân sau đó nhận xét, đánh giá, sửa bài tập cho học sinh. + Do dâu mà đoạn văn thuyết minh của Vũ Bằng có được sự sinh động, hấp dẫn ? * Giáo viên lưu ý học sinh xem xét việc sử dụng linh hoạt các kiều câu, việc dùng từ ngữ giàu trí tưởng tượng, kết hợp giác quan và liên tưởng khi quan sát, cách bộc lộ trực tiếp cảm xúc về đối tượng. 4. Củng cố : Gọi hs nhắc lại các phần vừa học. 5. Dặn dò : Học bài + soạn bài : Tựa “ Trích diễm thi tập ”.

(129) Ngày soạn: Tieát 62 Đọc văn TỰA “TRÍCH DIỄM THI TẬP”. Hoàng Đức Lương. A/ Muïc tieâu baøi hoïc : -Giuùp HS: + Hiểu được niềm tự hào sâu sắc và ý thức trách nhiệm của tác giả trong việc bảo toàn di saûn vaên hoïc cuûa tieàn nhaân + Có thái độ trân trọng và yêu quí di sản B/ Troïng taâm : +Nguyeân nhaân khieán thô ca thaát truyeàn +Niềm tự hào, ý thức trách nhiệm của Hoàng Đức Lương C/ Phương pháp: Kết hợp đọc hiểu, nêu vấn đề, và thảo luận nhóm D/ Quá trình lên lớp : 1.Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : Vì sao vaên baûn thuyeát minh caàn coù tính chuaån xaùc vaø tính haáp daãn?.

(130) 3. Bài mới : -Lời vào bài : Thế kỷ XV, chúng ta vừa chiến thắng giặc Minh, Kẻ thù xâm lược bạo tàn muốn huỷ diệt nền văn hoá độc đáo của dân tộc ta và đồng hoá nhân dân ta. Sau chiến tranh, giữa vô vàn công việc xây dựng đất nước, công việc sưu tầm thơ văn laq2 công việc rất có ý nghĩa.Để hiểu rõ hơn về công việc này, chúng ta cùng tìm hiểu lời đề tựa “Trích diễm thi tập” của Hoàng Đức Lương -Nội dung bài mới : Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu về I/ Giới thiệu chung; taùc giaû-taùc phaåm 1. Taùc giaû: -Nêu những nét chính về tác giả? -Nhaø thô, nhaø bieân khaûo theá kæ XV -Quê ở Hưng Yên -Đậu tiến sĩ 1478, làm quan dưới triều Lê -Những hiểu biết về tác phẩm? 2.Taùc phaåm: -Nêu cách hiểu của em về thể tựa?So -Tuyển chọn những bài thơ hay từ thời Trần đến sánh với một số lời nói dầu trong một số thời Lê cuoán saùch hieän nay? -Tựa:bài viết đặt ở đầu sách, do tác giả hoặc người khác viết, thường nêu quan điểm của Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc-hiểu người viết về cuốn sách vaên baûn  bài tựa viết 1497 -Hướng dẫn Hs đọc văn bản theo đặc II/ Đọc-hiểu tác phẩm: trưng thể loại 1.Đọc văn bản-đọc chú thích: -HS tìm hiểu bố cục bài tựa:-Bài tựa có 2.Bố cục: thể chia mấy phần?Nội dung chính từng -Phần 1:động cơ sưu tầm, biên soạn sách phần?(thảo luận nhóm,trả lời) -Phần 2:quá trình sưu tầm biên soạn sách -Hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung bài -Phần 3:lạc khoản(niên hiệu, thông tin tác giả) tựa 3.Noäi dung vaên baûn: -Theo tác giả, nguyên nhân nào khiến a.Động cơ sưu tầm, biên soạn sách: những sáng tác thơ văn của người xưa -Nguyên nhân: không được lưu truyền đầy đủ cho đời +Người quan tâm đến thơ ca thì không đủ sau? năng lực, kiên trì ( GV đưa dẫn chứng minh hoạ) +Chính sách in ấn của nhà nước còn hạn chế +Thời gian huỷ hoại sách +Binh hoả -Thực trạng: Thơ văn Lí-Trần thất lạc nhiều, -Những nguyên nhân đó dẫn đến thực một nước văn hiến mà không có mà không có trạng thơ ca thời tác giả ntn? một cuốn sách nào làm căn bản để đời sau khảo cứu, người làm thơ chủ yếu phải học thơ văn đời -Trước thực trạng ấy, tâm trạng tác giả ra Đường sao? -Tâm trạng HĐL: đau xót, lòng tự hào dân tộc bị tổn thươngđộng cơ sưu tầm sách -Em nhận xét gì về ngthuật lập luận của =>Cách lập luận chặt chẽ, logíc kết hợp nghị taùc giaû trong phaàn naøy? luận với biểu cảm, tự sự, làm bài tựa có tính.

(131) -HĐL đã sưu tầm, biên soạn thơ văn của người xưa ntn? -Caûm nhaän cuûa em veà coâng vieäc bieân soạn, sưu tầm thơ văn của tác giả? -Tìm những từ ngữ thể hiện thái độ của tác giả khi sưu tầm, biên soạn sách? -Theo em, điều gì thôi thúc HĐL vượt qua khó khăn để biên soạn tập sách này? Ta hiểu thêm điều gì về con người ông?( làm vieäc theo nhoùm, moãi nhoùm ñöa ra 1 nhaän xeùt rieâng cuûa mình) Hoạt động 3: Củng cố-luyện tập. Hoạt động 4: Dặn dò -Hoïc baøi -Tiết sau: Đọc thêm-Hiền tài là nguyeân khí quoác gia. thuyết phục cao, tác động sâu sắc đến tình cảm người đọc b. Quá trình sưu tầm, biên soạn sách: -Quaù trình söu taàm: nhaët nhaïnh. tìm toøi, boå sung#khoù khaên, vaát vaû -Biên soạn sách:+chọn bài hay, sắp xếp theo thể loại ; + keát caáu saùch goàm 6 quyeån, 2 phaàn -Thái độ tác giả khi sưu tầm sách: +trân trọng, đề cao những di sản thơ văn của cha oâng +khiêm nhường khi đánh giá về công việc của baûn thaân =>Hoàng Đức Lương là người có tấm lòng yêu nước, tự hào dân tộc, có trách nhiệm với việc giữ gìn những giá trị văn hoá đời sau III/ Ghi nhớ: sgk IV/ Luyeän taäp: -Liên hệ phần đầu Bình Ngô đại cáo, đưa ra nhận xét về tư tưởng chung của Nguyễn Trãi và HĐL : ý thức độc lập dân tộc, ý thức khẳng định tầm vóc đáng tự hào của nền văn hiến VN….

(132) Ngày soạn: Tiết 63 Đọc thêm : HIEÀN TAØI LAØ NGUYEÂN KHÍ QUOÁC GIA Thaân Nhaân Trung A. Muïc tieâu baøi hoïc : Giúp HS hiểu được: +Tầm quan trọng của hiền tài đvới quốc gia +Khaéc bia tieán só laø vieäc laøm khích leä nhaân taøi +Thấy được chính sách trọng nhân tài của triều đại Lê Thánh Tông-> từ đó rút ra những bài học lịch sử quí báu B. Trọng tâm : Tầm quan trọng của hiền tài đối với quốc gia C. Phương pháp : Kết hợp đọc sáng tạo, gợi tìm, trao đổi thảo luận và trả lời câu hỏi gợi mở của GV D. Quá trình lên lớp : 1.Ổn định lớp : 2.Kiểm tra bài cũ :Theo HĐL, nguyên nhân nào khiến cho thơ văn của người xưa không được lưu truyền đầy đủ cho đời sau? 3. Bài mới : - Lời vào bài : - Bài mới :. Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1: HS đọc tiểu dẫn sgk -Giới thiệu những nét chính về tác giả?. Nội dung cần đạt I/ Giới thiệu chung: 1.Taùc giaû:( 1418-1499) -Người làng Yên Ninh, huyện Yên Dũng( Bắc Giang) -Đỗ tiến sĩ 1469, được Lê Thánh Tông tin dùng -Em biết gì về xuất xứ của bài kí? -Là người giỏi văn chương 2. Baøi kí: -HS đọc văn bản: Cảm nhận chung của -Xuất xứ:1 trong 82 bài văn bia ở Văn Miếu(Hà em về nọi dung bài kí( HS thảo luận Nội), do Thân Nhân Trung soạn 1484 nhoùm ñöa yù kieán) -Noäi dung: Baøi kí khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa hiền tài đối với quốc gia, ý nghĩa của việc khắc bia ghi tên tiến sĩvà bài học lịch sử được rút ra Hoạt động 2:Tìm hiểu văn bản II/Đọc- hiểu văn bản: -Hiền tài có vai trò quan trọng đối vớ1. i 1.Tầm quan trọng của hiền tài đối với quốc đất nước ntn? gia: -“Hieàn taøi laø nguyeân khí cuûa quoác gia”: người tài cao học rộng là khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước#hiền tài có quan hệ lớn đối với sự thịnh suy của đất.

(133) -YÙ nghó, taùc duïng cuûa vieäc khaéc bia ghi tên tiến sĩ đối với đương thời và thế hệ sau?(dẫn chứng sgk). -Theo em, bài học lịch sủ rút ra từ việc khaéc bia ghi teân tieán só laø gì?. Hoạt động 3: Củng cố-luyện tập( HS laøm vieäc caù nhaân). Hoạt động 4: Dặn dò-Học bài -Chuaån bò tieát Khaùi quát lịch sử TV. nước -Nhà nước đã từng trọng đãi hiền tài: đề cao danh tiếng, phong chức tước, cấp bậc, ghi tên bảng vàng, ban yến tiệc…#chưa xứng với vai trò, vị trí của hiền tài#cần phải khắc bia tiến sĩ để lưu danh sử sách 2. YÙ nghóa, taùc duïng cuûa vieäc khaéc bia ghi teân tieán só: -Khuyeán khích nhaân taøi -Noi gương hiền tài, ngăn ngừa điều ác -Làm cho đất nước hưng thịnh, bền vững dài laâu 3. Bài học lịch sử được rút ra từ việc khằc bia ghi teân tieán só: -Thời nào “hiền tài cũng là nguyên khí quốc gia”#phaûi bieát quí troïng nhaân taøi -Hieàn taøi coù moái quan heä soáng coøn, thònh suy của đất nước(triều đại Lê Thánh Tông rất quí troïng hieàn taøi, bieát duøng nhaân taøi neân ñaây cuõng là triều đại hoàng kim nhất trong lịch sử chế độ phong kieán VN) -Thấm nhuần quan điểm của nhà nước ta: giáo duïc laø quoác saùch, troïng duïng nhaân taøi -Thaám nhuaàn quan ñieåm Hoà Chuû Tòch: moät daân toäc doát laø moät daân toäc yeáu III/Cuûng coá-Luyeân taäp Naém noäi dung baøi kí Lập sơ đồ kết cấu bài văn bia Vai troø quan troïng cuûa hieàn taøi # Khuyeán khích hieàn taøi Việc đã làm Vieäc tieáp tuïc laøm:khaéc bia tieán só # YÙ nghóa, taùc duïng cuûa vieäc khaéc bia tieán só.

(134) Ngày soạn: Tieát 64-65: Laøm vaên. VIEÁT BAØI VAÊN SOÁ 5. A. Mục tiêu cần đạt: - Củng cố kiến thức về bài nghị luận văn học. - Củng cố nội dung bài Đại cáo bình Ngô. - Bieát caùch vieát baøi nggò luaän vaên hoïc. B. Phương tiên thực hiện: - Giaùo aùn C. Tiến trình lên lớp: 1. OÅn ñònh 2. Đề ra: Sức mạnh tố cáo tội ác của giặc Minh qua bài Bình cáo đại Ngô của Nguyễn Traõi..

(135) Ngày soạn: Tieát 66: Tieáng Vieät KHÁI QUÁT LỊCH SỬ TIẾNG VIỆT A. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh : - Nắm được những kiến thức cơ bản về nguồn gốc, quan hệ họ hàng và lịch sử phát triển của tiếng Việt, chữ Việt. - Biết vận dụng những hiểu biết về lịch sử tiếng Việt & chữ Việt để phục vụ cho việc học lịch sử văn học Việt Nam. - Nâng cao tình cảm quý mến và thái độ trân trọng đối với tiếng Việt, một tài sản lâu đời và vô cùng quý giá của dân tộc. B. Phöông tieän daïy hoïc : - SGK, SGV Ngữ văn 10. - Bản đồ C. Phöông phaùp :.

(136) - Phát huy tính chủ động của học sinh. - Trao đổi, thảo luận, phát vấn, trả lời câu hỏi. D. Tiến trình lên lớp: 1. OÅn ñònh. 2. Bài cũ: Kiểm tra viêc soạn bài của học sinh. 3. Bài mới Hoạt động của giáo viên và học sinh Tieáng vieät laø gì ? Học sinh đọc mục “ Nguồn gốc tiếng Vieät” trong SGK  Neâu nguoàn goác cuûa TV ?. Học sinh đọc mục “ Quan hệ họ hàng cuûa tieáng Vieät” trong SGK  Neâu quan heä hoï haøng cuûa Tieáng Vieät?. TV trong thời kỳ Bắc thuộc và chống Baéc thuoäc nhö theá naøo ?. GV thuyết giảng những nội dung chính.. GV thuyeát giaûng. Nội dung cần đạt I/ Lịch sử phát triển Tiếng Việt. Tieáng Vieät laø tieáng noùi cuûa daân toäc Vieät, đồng thời cũng là ngôn ngữ quốc gia Việt Nam. 1.Tiếng Việt trong thời kỳ dựng nước: c. Nguoàn goác Tieáng Vieät: - Tieáng Vieät coù nguoàn goác baûn ñòa. - Nguoàn goác vaø tieán trình phaùt trieån cuûa tiếng Việt gắn bó với nguồn gốc và tiến trình phaùt trieån cuûa daân toäc Vieät Nam d. Quan heä hoï haøng cuûa Tieáng Vieät Thuộc họ Nam Á, dòng ngôn ngữ Môn – Khmer nhánh ngôn ngữ Việt - Mường. VD: Vieät Mường Ngaøy, möa, trong Ngaøi, möô, tlong  Tương ứng về ngữ âm, ngữ nghĩa. 2. Tiếng Việt thời kỳ Bắc thuộc và chống Baéc thuoäc : Do hoàn cảnh lịch sử, sự tiếp xúc giao lưu văn hóa, TV đã vay mượn rất nhiều từ ngữ Hán  Việt hóa âm đọc, ý nghĩa & phạm vi sử dụng  cách đọc riêng của người Việt  Hán - Việt. - Vay mượn trọn vẹn từ Hán  Việt hóa âm đọc VD : tâm, tài, đức … - Ruùt goïn : VD : laïc hoa sinh  cuû laïc - Đảo, đổi vị trí yếu tố : vd : thích phóng  phoùng thích - Đổi nghĩa, mở rộng, thu hẹp VD : phöông phi  hoa coû thôm tho  beùo toát - Sao phoûng, dòch nghóa : 3. TV dưới thời kỳ độc lập tự chủ : - Việc mở rộng học tập, thi cử, sáng tác bằng ngôn ngữ văn tự Hán theo sắc thái.

(137) GV hỏi: Những cách tạo thuật ngữ khoa học trong tiếng Việt ? ( phiên âm, mượn qua tiếng Hán, đặt thuật ngữ TV bằng cách dịch ý hoặc sao phỏng …). GV yêu cầu học sinh đọc phần “Ghi nhớ” Chữ viết là gì?. Chữ viết xuất hiện theo con đường nào?. Chữ viết tiếng Việt hình thành bằng con đường nào ?. Chữ Nôm ra đời vào thế kỷ nào ?. đã làm phong phú tiếng Việt & làm cho nền văn học chữ Hán phát triển. - Dựa vào vào việc vay mượn một số yếu tố văn tự Hán, một hệ thống chữ viết đã được xây dựng nhằm ghi lại tiếng Việt theo nguyên tắc ghi âm tiết. Đó là chữ Noâm. - Với chữ Nôm, TV ngày càng khẳng định những ưu thế của mình trong sáng taùc thô vaên … 4. Thời kỳ Pháp thuộc : - Chữ Hán mất địa vị chính thống, TV bị cheøn eùp, tieáng Phaùp duøng trong caùc lónh vực hành chính, ngoại giao, giáo dục. - Việc sử dụng rộng rãi chữ quốc ngữ & ảnh hưởng của ngôn ngữ văn học phương Tây đã tạo sự phát triển mạnh meõ cho tieáng Vieät & vaên hoïc Vieät. - Thuật ngữ khoa học bằng tiếng Việt hình thaønh vaø phaùt trieån maïnh meõ. 5. TV từ sau Cách Mạng Tháng Tám đến nay : - Công cuộc xây dựng hệ thống thuật ngữ khoa hoïc noùi rieâng & chuaån hoùa tieáng Việt nói chung đã được tiến hành một caùch maïnh meõ hôn. - TV đã thay thế hoàn toàn tiếng Pháp, dành địa vị chính thống, độc tôn. - TV được dùng ở mọi cấp học và mọi lĩnh vực nghiên cứu khoa học  ngôn ngữ quoác gia. II/ Chữ viết tiếng Việt : 1. Khái niệm : Chữ viết (văn tự) là một hệ thống ký hiệu bằng đường nét được dùng để ghi lại ngôn ngữ. 2. Sự hình thành của chữ viết tiếng Việt - Là công cụ đắc lực cho hoạt động ngôn ngữ - văn hóa. - Chữ viết xuất hiện theo hai con đường : * Tự sáng tạo một lối chữ riêng, độc lập để ghi lại một ngôn ngữ. * Vay mượn, mô phỏng một chữ viết nào đó rồi điều chỉnh cho phù hợp để ghi lại.

(138) Chữ Nôm là gì ?. Öu? Nhược ?. Chữ quốc ngữ : Ra đời vào thế kỷ nào?. Öu ? Học sinh đọc “ Ghi nhớ”. một ngôn ngữ.--> chữ viết tiếng Việt hình thành bằng con đường thứ hai. 3. Lịch sử phát triển của chữ quốc ngữ : - Chữ Nôm :  Ra đời vào khoảng thế kỷ thứ VIII – XIX & được sử dụng rộng rãi vaøo theá kyû X – XII  Chữ Nôm là 1 hệ thống chữ viết ghi âm, dùng chữ Hán hoặc bộ phận chữ Hán được cấu tạo lại để ghi tiếng vieät theo nguyeân taéc ghi aâm tieát, treân cơ sở cách đọc chữ Hán của người Vieät. - Nhược : không thể đánh vần được, học chữ nào biết chữ ấy, muốn học được phải có một vốn chữ Hán nhất định. - Chữ quốc ngữ :  Ra đời vào thế kỷ XVIII, dựa vào bộ chữ cái Latinh để xây dựng một thứ chữ mới ghi âm tiếng Việt  chữ quốc ngữ.  Chữ quốc ngữ là thứ chữ đơn giản về hình thể kết cấu, sử dụng các chữ caùi Latinh voán raát thoâng duïng treân toàn thế giới. - Quá trình vận động thành chữ viết chính thức :  Lúc đầu nó chỉ là công cụ truyền giaùo.  Thời kỳ thuộc Pháp : dùng ghi lại chữ Nôm truyền đời xưa, …  Đầu thế kỷ XX : chữ Hán, chữ Nôm bị gạch bỏ  chữ quốc ngữ được đẩy mạnh & cuối cùng trở thành hệ thống chữ viết chính thức của nước ta. - Öu : ñôn giaûn, coù tính khoa hoïc hôn so với chữ Nôm, dễ học, dễ nhớ  được thoâng duïng III/ Ghi nhớ.

(139) Ngày soạn: Tieát 67 -68:. Đọc văn Đọc thêm. HƯNG ĐẠO VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN THÁI SƯ TRẦN THỦ ĐỘ ( Trích đại việt sử ký toàn thư) - Ngoâ Só lieân –. A. Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS Hiểu cảm phục và tự hào về tài năng , đức độ lớn của anh hùng dân tộc TQT , đồng thời hiểu được bài học đạo lý qúy báu cũng là bài học làm người ông để lại cho đời sau Thấy được cái hay ,sức hấp dẫn của một tác phẩm lịch sử nhưng đậm chất nhân văn qua nghệ thuật kể cghuyện và khắc họn nhận vật lịch sử của tác giả và cũng hiểu được thế nào là văn sử bất phân B. Phöông tieän daïy hoïc - Giaùo aùn , SGK,SGV. C. Phöông phaùp Thảoa luận nhóm , phát vấn , gợi tìm D. Các bước lên lớp 1. Ổn định lớp 2. Bài cũ : Kiến thức bài khái quát lịch sử tiếng việt 3. Bài mới Hoạt động của GV & HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Cho học sinh đọc tiểu I/ Tieåu daãn daãn 1/ Taùc giaû Nêu những nét chính về cuộc đời tác Chöa roõ naêm sinh naêm maát giả và những hiểu biết về tác phẩm -Người làng Chúc lý , huyện chương Đức – hà taây.

(140) năm 1442 đỗ tiến sĩ được cử vào viện hàn lâm dưới triều Lê Thái Tông Đến đời Lê Thánh Tông giữ chức Hữu thị Lang boä leã Ông vâng lệnh vua soạn bộ đại việt sử ký toàn thö 2/ Taùc phaåm Là bộ chính sử lớn của VN thời Trung cổ gồm 15 quyển , ghi chép sử nước ta từ thời Hồng bàng đến khi Lý thái Tổ lên ngôi Taùc phaåm theå hieän tinh thaàn daân toäc maïnh meõ Đọc chia bố cục vừa có giá trị sử học vứa có giá trị vănhọc 3/ Vaên baûn a. Đọc : đọc to , giọng mạch lạc , khúc chiết Thể hiện thái độ của nhân vật b. Bố cục 3 đoạn Đoạn 1 : Từ đầu …. giữ được vậy ; Kế sách giữ nước của TQT tâu lên vua khi lâm bệnh Đoạn 2 Tiếp theo ,,,,, Quốc tảng vào viếng : Ở đoạn trích này ta phân tích các chi tiết Tám lòng trung nghĩa của TQT naøo? đoạn 3..: còn lại Những chi tioết làm tôn TQT có những phẩm chất gì ? thêm đức độ của TQT Tài mưu lược của TQT được miêu tả II/ Đọc - Hiểu: qua chi tieát naøo ? 1/ Những phẩm chất của Trần Quốc Tuấn a/ Tài mưu lược của một vị tương kiềt suất Đưa ra kế sách giữ nước lâu dài + Phải tuỳ cơ có sách luợc phù hợp ,linh hoạt + điầu quan trọng để thắng giặc là toàn dân đoàn kết một lòng Qua caùc chi tieát treân ruùt ra taøi naêng tö Vì vậy “ Thượng sách giữ nước là “ Khoan tưởng của TQT ? thư sức dân : giảm thuế khóa , bớt hình phạt , không phiền nhiễu dân , châm lo đời sống cùa nhân dân đưỡc ấm no hạnhn phúc Sách lược giữ nước của TQT được đúc * * TQT khoâng chæ coù taàm nhìn xa troâng roäng taøi kết từ đâu ( Từ kinh nghiệm tro g lịch sử mưu lược thâm sâu dựa trên sự hiểu biết về nghệt giữ nước của dân tộc ) thuật chiến tranh từ cổ kim mà ở ông còn có tám loøng thöông daân lo cho daân troïng daân ccuûa moät vò Bên cạnh ông là vị tướng kiệt suất ở ông tương nhân đức cao cả ta còn thấy có phẩm chất nào nữa? , Trong thời PK trung quân đồng nghĩa với ñieàu gì ? b/ Tấm lòng trung quân sâu sắc , cảm động Tấm lòng trung quân của TQT được bộc Trung quân là yêu nước.

(141) lộ trong hoàn cảnh nào ? TQT đã vượt lên hoàn cảnh để giữ vững loøng trung quaân aùi quoác nbö theá` naøo ?. -. - Hoàn cảnh đầy thử thách đầy khắc nghiệt : Mâu thuaãn gia dình , mâu thuẫn giữa trung và hiếu. Qua các chi tiết đó em có càm nhận gì về con người của ông ?. Bên cạnh là người trung quân sâu sắc TQT còn là người như thế nào? Chi tiết nào biểu hiện ông là người có nhân cách lớn ?. Nêu những đặc điểm nghệ thuật ?. - TQT đã đặt trung lên hiếu , nợ nước lên trên tình nhà được biểu hiện một cách sâu sắc và nhẫt quaùn : + về lời cha dặn lúc lâm chnug “ông để điều đó trong lòng , nhưng không cho là phải , hỏi ý kieán hai gia nô để làm phép thử + Khi nghe câu trả lời của hai gia nô ( Yết Kiêu & Dã tượng ) Ông “ cảm phục đến khóc và khen ngợi hai người “ + Trước lời nói không đồng tình của con trai Höng Vuõ Vöông OÂng “ngaàm cho laø phaûi “ + Trước lời nói tán đồng của Hưng Nhương Vöông Quoác Taûng : OÂng noãi giaän ruùt göôm ñònh trò toäi , vaø khoâng cho Quoác Taûng nhìn maüt oâng laàn cuoái  * TQT đã đặt chữ trung lên chữ hiếu một lòng trung nghĩa ,dẹp thù riêng để phụng sự đất nước một con người thẳng thắn , chân thành , và là người cha nghiêm khắc trong vieäc gia1o duïc con caùi vaø loøng trung quaân aùi quốc đó đáng được nêu gương muôn đời c/ Đức độ lớn lao của một nhân cách lớn. là người có công lao lớn , được quyền phong tước cho những người khác nhưng ông không một lần dùng quyền , lạm quyền vì tư lợi cá nhân -.> kính cẩn giữ tiết làm tôi –vô tư khiêm tốn - Tận tình dạy bảo , khích lệ tướng sĩ dưới quyền - Khéo tiến cử người tài giỏi cho đất nước - Cẩn thận phòng xa trong việc hậu sự - Chủ trương “ khoan thư sức dân “ - Trong tín ngưỡng của nhân dân , khi mất ông vẫn hiể linh phò trợ nhân dân chống tai nạn dịch beänh * * Là người có đức độ trong sáng muôn đời trở thành mẫu mực trong lịch sử và trong tâm thức của.

(142) nhân dân là tấm gương sáng về đạo làm người 2/ Đặc sắc nghệ thuật của Sử ký Nhân vật được miêu tả như thế nào ?. Nêu chủ đề đoạn trích ?. Tieát 2. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiuể bài đọc thêm.. a/ Ngheä thuaät keå chuyeän Cách kể chuyện mạch lạc khúc chiết vừa giải quyết được những vấn đề then chốt Kể chuyện lịch sử nhưng không đơn điệu theo trình tự thời gian Đan xen giữa những chi tiết , sự kiện là lời nhận xeùt kheùo leùo -> Ngheä thuaät keå chuyeän ñieâu luyeän hấp dẫn cách kể đầy hứng thú b/ Ngheä thuaät khaéc hoïa nhaân vaät Đặt nhân vật vào tình huông đầy thử thách , tình huống mâu thuẫn giữa hiếu và trung -> làm nổi baät tính caùch phaåm chaát duõng khí cuûa nhaân vaät Đặt nhân vật trong mối quan hệ nhiều chiều , với nước , với vua , với dân , với tướng sĩ , với con cái , với bản thân -> Làm nổi bật phẩm chất nhất quán , tận tụy , hết lòng với dân , với nước , nghiêm khắc với con cái III/ Chủ đề Ca ngợi tài năng đức độ mẫu mực sáng ngời của một vị tướng toàn tài toàn đức , ông là một trong số ít các vị anh hùng dân tộc được nhân dân tôn xöng laø Thaùnh Củng cố : Cho HS đọc ghi nhớ Daën doø : Hoïc baøi Đọc thêm Thái sư Trần Thủ Độ. Đọc thêm : Thái Sư Trần Thủ Độ. Nhân cách Trần thủ Độ Được miêu tả nhö theá naøo ? Khi nghe người hặc tội chuyên quyền của Trầ Thủ Độ , ông có thái độ ra sao?. I/ Tieåu daãn 1/ Tác giả : Kiến thức bài trước 2/ Nhân vật : Trần Thủ Độ một thái sư lừng danh đời Trần II/ Đọc - hiểu 1/ Vai trò của Trần Thủ Độ với nhà Trần Là người góp phần thúc đẩy sự chuyển đổi vai trò lịch sử từ nhà Lý sang nhà Trần Là vị quan đầu triều có tài , đầy mưư trí lại.

(143) Khi nghe Linh từ Quốc Mẫu khóc và maùch teân quaân hieäu ngaên khoâng cho ñi qua thềm cầu , thái độ của TTĐ như thế Naøo?. trung thành , tận tuỵ giúp vua trần dựng nghiệp lớn , chống giặc ngoại xâm , bảo vệ đất nước 2/ Nhân cách Trần Thủ Độ a/ Đối với người hặc mình. - Ông không ứng xử theo thói tầm thường - Thừa nhận lời nói phải của người hặc “ Đúng như lời người ầy nói “ và lấy tiền lụa thưởng Có người họ hàng nhờ cậy chức tước ông cho anh ta ứng xử như thế nào ? -> Ông là người nghiêm khắc với bản thân và là sự khích lệ đối với người cấp dưới trung thực , dũng cảm dám vạch tội của người khác , dù kẻ đó laø beà treân cuûa mình b/ Đối với người lính giữ thềm cấm - không bênh vợ bắt tội tên lính , tìm hiểu rõ sự việc Có thái độ khích lệ biết giữ nghiêm phép nước  Ông là người chí công vô tư , tôn trọng pháp luật , không thiện vị người thân c/ Đối với người họ hàng cậy xin chức tước. Qua caùc chi tieát treân em coù caûm nhaän nhö theá Nào về con người Trần Thủ Độ ?. Qua đoạn trích em có nhận xét gì về ngheä thuaät?. Cuûng coá : Ruùt ra baøi hoïc qua nhaân caùch Trần Thủ Độ Daën doø : Chuaån bò baøi Phöông phaùp thuyeát minh. OÂng daïy cho hoï moät baøi hoïc “ Muoán laøm chức quan ấy phải bị chịu chẳt một ngón chân để phân biệt với các người khác  Ông là người biết giữ gìn sự công bằng của phép nước bài trừ tệ nạn chạy chọt , dữa dẫm người thân tích d/ Thái độ chống lại thói gia đình trị Khi vua phong chức cho An Quốc > anh của Trần thủ Độ m Ông đã thẳng thắn trình bày quan điểm “Nên căn cứ vào vào phẩm chất , năng lực của mỗi người mà phong chức tước . không nên hậu đãi cả hai anh em , mà làm rối vieäc trieàu ñình -> Ông là người không tư lợi , luôn đặt việc công lên lợi ích gia tộc  * Các chi tiết trên đã làm nổi bật bản lĩnh và nhân cách vị thái sư đầu triều , Thẳng thắn , độ lượng , nghiêm minh và đặt biệt là chí công vô tư , đó là một phẩm chất đáng qúy , ông xứng đáng là chổ dựa của đất.

(144) nước là người nhân dân đạt niềm tin 3/ Ngheä thuaät keå chuyeän vaø khaéc hoïa chaân dung nhaân vaät _ xây dựng tình huống giàu kịch tính , lựa chọn chi tieát ñaét giaù _ Mỗi câu chuyện đều có những xung đột đi đến cao trào và được giải quyết một cách bất ngờ ( GV cho HS xem laïi caùc tình huoáng ; Traàn Thuû Độ đối xử với người hặc , với người giữ thềm cấm , với họ hàng , với việc anh được phong tước ) III/ Tổng Kết : cho HS đọc ghi nhớ SGK. Ngày soạn: Tieát 69 : Laøm vaên. PHÖÔNG PHAÙP THUYEÁT MINH. A. Muïc tieâu baøi hoïc : - Thoáng nhaát theo SGK vaø SGV - Troïng taâm : + Moät soá phöông phaùp thuyeát minh + Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh B. Phương tiện thực hiện : SGK, SGV Ngữ văn 10 cơ bản C. Phöông phaùp : Giáo viên cho học sinh xem xét 1 đoạn văn bản mẫu, đặt câu hỏi để học sinh trao đổi, thảo luận, nắm vững phương pháp thuyết minh và làm bài tập ( quy nạp ). D. Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ : Tính chuaån xaùc vaø haáp daãn cuûa vaên baûn thuyeát minh 3. Bài mới : Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Xây dựng nhận thức về A/ Tìm hieåu baøi hoïc : phöông phaùp thuyeát minh. I/ Taàm quan troïng cuûa phöông phaùp Thao tác 1 : Cho học sinh xem xét 1 đoạn thuyeát minh : vaên baûn maãu, VD : “ Ba-Soâ laø buùt danh ” - Người viết muốn thuyết minh điều gì ? - Người viết có thể đạt được mục đích của mình hay khoâng neáu chöa bieát caùch thuyeát minh như thế nào để làm rõ bút danh ấy..

(145)  Học sinh trả lời. Thao tác 2 : Trên cơ sở giải đáp nhữngc âu hỏi đã nêu giáo viên hướng dẫn giiúp học sinh ruùt ra keát luaän veà vai troø cuûa phöông phaùp vaø nhaán maïnh cho hoïc sinh moái quan hệ giữa phương pháp và mục đích thuyết minh.. Hoat động 2 : Tìm hiểu một số phương phaùp thuyeát minh. Thao taùc 1 : Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi phöông phaùp thuyeát minh maø caùc em đã học ở THCS : nêu định nghiã, liệt keâ, neâu ví duï, duøng soá lieäu, so saùnh, phaân loại, phân tích. Thao tác 2 : Gọi học sinh đọc những đoạn trích và lần lượt trả lời câu hỏi : Trong mỗi đoạn trích tác giả đã thuyết minh điều gì và sử dụng phương pháp nào ? - Đoạn nói về “ Trần Quốc Tuấn ” - Đoạn “ Nguyên tử ” - Đoạn “ Nhạc cụ ” Thao taùc 3 : Giaùo vieân giuùp hoïc sinh phaân tích tác dụng của từng phương pháp. - Giáo viên chốt : Ở THCS học sinh đã được học một loạt các phương pháp thuyết minh … Song phöông phöông phaùp thuyeát minh còn phong phú đa dạng hơn như SGK đã bổ sung thêm – Và chắc chắn đó chưa phải là tất cả những cách thức trong hệ thống phöông phaùp thuyeát minh  Giuùp hoïc sinh maïnh daïn, saùng taïo hôn trong vieäc laøm baøi. Thao taùc 4 : Giaùo vieân ñöa ra moät vaên baûn thích hợp cho học sinh xem xét phương pháp thuyết minh chú thích mà tác giả đã dùng và so sánh với cách thức thuyết minh bằng định nghĩa mà các em đã học. Thao taùc 5 : giaùo vieân ñöa ra moät vaên baûn thích hợp cho học sinh xem xét : 2 mục đích của đoạn văn , mục đích nào là chủ yếu? Vì sao? Các ý của đoạn văn có quan hệ nhân quả với nhau không ?. - Phöông phaùp thuyeát minh laø moät heä thoáng cách thức mà người thuyết minh sử dụng để mong đạt tới mục đích mà mình đã đặt ra. - Phái hiểu biết rõ ràng, chính xác đầy đủ về sự vật và hiện tượng cần được thuyết minh và phải nắm được phương pháp thuyết minh thì mới đạt được mục đích thuyết minh. II/ Moät soá phöong phaùp thuyeát minh : 1/ OÂn taäp caùc phöông phaùp thuyeát minh đã học :. - Thuyeát minh baèng caùch lieät keâ. - Thuyeát minh baèng caùch duøng soá lieäu – so saùnh. - Thuyết minh bằng cách phân loại – phân tích.. * Phong phuù ña daïng. 2/ Tìm hieåu theâm moät soá phöông phaùp thuyeát minh : a/ Thuyeát minh baèng caùch chuù thích: - Caáu truùc: A laø B - Nhược điểm: mức độ chuẩn xác không cao (nhö phöông phaùp ñònh nghóa ) - Ưu điểm : mềm dẻo, dễ sử dụng b/ thuyeát minh baèng caùch giaûng giaûi nguyeân nhaân - keát quaû : - Các ý của đoạn văn có quan hệ nhân quả.

(146) - Neáu coù thì ñaâu laø nguyeân nhaân, ñaâu laø keát quaû ? Vì sao coù theå noùi raèng moái quan heä ấy đã được trình bày một cách hợp lý và sinh động để nhờ đó mà nội dung văn bản coù theå hieän leân cuï theå , haáp daãn hôn ? Hoạt động 3 : Giáo viên hướng dẫn học sinh thaûo luaän 2 caâu hoûi cuûa SGK vaø traû lời .. với nhau.. III/ Yêu cầu đối với việc vận dụng phương phaùp thuyeát minh: - Việc sử dụng phương pháp thuyết minh (bao nhieâu phöông phaùp vaø phöông phaùp naøo) phaûi do muïc ñích thuyeát minh quyeát ñònh . - Ngoài mục đích làm rõ sự vật, hiện tượng cần được thuyết minh, việc sử dụng phöông phaùp thuyeát minh coøn phaûi laøm cho văn bản thuyết minh có khả năng gây hứng. IV/ Ghi nhớ : (SGK trang 51). Hoạt động 4 : Ghi nhớ Giaùo vieân giuùp hoïc sinh hình thaønh vaø trình B. Luyeän taäp : (Baøi taäp SGK) bày ghi nhớ 1, 2, 3. Hoạt động 5 : Đánh giá, gợi ý, giải bài tập - Giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp theo nhóm hoặc cá nhân, sau đó nhận xét đánh - Baøi taäp 1 : giá, sửa bài tập cho học sinh. Baøi taäp 1: - Cung cấp những tri thức về một loài hoa được cả Phương Đông và Phương Tây tôn quyù. - Phải có hiểu biết thật sự khoa học, chuẩn xác, khách quan về hoa lan ở Việt - Bài tập 2 : Nam. - Chọn lựa, phối hợp các phương pháp thuyết minh: chú thích, phân loại, liệt kê, neâu ví duï Baøi taäp 2 : - Học hỏi, tìm tòi để có những hiểu biết chuẩn xác, đầy đủ về một trong những nghề truyền thống của quê hương tới mức có thể giới thiệu, trình bày trước bạn bè quốc tế. - Nắm vững nội dung và đối tượng thuyết minh để có thể chọn lựa và phối hợp những phương pháp thuyết minh thích hợp. - Đọc kĩ bài đọc thêm “Nghề nuôi tằm” trong SGK để học tập cách thức trình bày, giới thiệu và vận dụng phương pháp thuyết minh..

(147) - Cho caùc em veà nhaø laøm baøi theo nhoùm – thu bài vào giờ sau. 4/ Cuûng coá : - Nhận thức về phương pháp. - Caùc phöông phaùp. - Hieäu quaû. 5. Daën doø : - Học bài + hoàn thành bài tập 2. - Soạn bài : “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”..

(148) Ngày soạn: Tieát 70,71 : CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN (Trích Truyền kì mạn lục-Nguyễn Dữ). A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giúp HS: +Thấy được phẩm chất của nhân vật chính-đại diện cho chính nghĩa chống lại thế lực gian tà;qua đó thấy được lòng yêu nước và niềm tự hào về người trí thức nước Việt +Thấy được cái hay của nghệ thuật kể chuyện B. Trọng tâm: +Tính cách Ngô Tử Văn và tên tướng giặc họ Thôi +Nghệ thuật thể hiện của thể loại truyền kì C. Phương pháp: Kết hợp đọc, hiểu, nêu vấn đề, thảo luận nhóm D. Quá trình lên lớp: 1/ Ổn định lớp: 2/ Kieåm tra baøi cuõ: Taàm quan troïng cuûa phöông phaùp thuyeát minh? 3/ Bài mới: - Lời vào bài: - Bài mới:. Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1:-HS đọc tiểu dẫn sgk. -Những nét chính về tác giả?. -Ñaëc ñieåm tieâu bieåu cuûa theå truyeàn kì? Ngoài TKMLục, em còn biết thêm những taùc phaåm naøo thuoäc theå naøy?(Truyeàn kì taân phả-Đoàn thị điễm; Tân truyền kì lục-Phạm quyù thích; Lan trì kieán vaên luïc-Vuõ Trinh). -Giới thiệu những nét chính về tác phẩm của Nguyễn Dữ?. Hoạt động 2: HS đọc văn bản. Nội dung cần đạt I/Tìm hieåu tieåu daãn: 1.Taùc giaû: -Soáng vaøo khoûang theá kæ XVI -Xuaát thaân trong gia ñình khoa baûng(Thanh Mieän-Haûi Döông) -Laø hoïc troø gioûi cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm, từng đỗ Hương tiến và ra làm quan nhưng chưa đầy 1 năm đã lui về ở ẩn 2.Thể loại:-Truyền kì là thể văn xuôi tự sự trung đại phản ánh hiện thực qua những yếu tố hoang đường, kì ảo( cõi âm, thánh thần, ma quyû…) 3. Taùc phaåm: -20 truyện, viết bằng chữ Hán, ra đời đầu thế kæ XVI -Bối cảnh truyện: thời Lí, Trần, Hồ, Lê sơ# ẩn sau các chi tiết kì ảo là hiện thực xhpk mà tác giả muốn vạch trầnđề cao tinh thần dân tộc, giá trị đạo đức con người, quan điểm “lánh đục về trong”của tầng lớp trí thức ở ẩn II/ Đọc-hiểu văn bản: 1.Đọc:.

(149) -Chú ý cách giới thiệu kiểu công thức của -4 phần: - NTV….. không cần gì cả văn cổ, nhấn vào lời kể về cõi âm để thấy - Đốt đền xong…khó thoát nạn sự rùng rợn, chết chóc của không gian - Tử Văn vâng lời…không bệnh mà quanh Tử Văn,thê hiện đúng giọng từng mất nhaân vaät - Năm Giáp Ngọ…phán sự -Giải thích từ khó Hoạt động 3:Tìm hiểu văn bản 2.Phaân tích vaên baûn: ( Gv ñaët caâu hoûi, cho HS thaûo luaän nhoùm a.Nhân vật Tử Văn: để tìm ra câu trả lơi) -Là người “Khẳng khái, nóng nảy, thấy sự -Tử Văn được giới thiệu là người có tính gian tà thì không thể chịu được,vùng Bắc caùch ntn? người ta vẫn khen là người cương trực” -Hành động: -Hành động chứng tỏ tính cách ấy? +châm lửa đốt đền tên tướng giặc họ Thôi + “ngất ngưỡng”, điềm nhiên không khiếp Tieát 2 sợ trước lời đe doạ của tên hung thần +Sự gan dạ trước bọn quỷ Dạ Xoa nanh ác và khung cảnh đáng sợ nơi cõi âm +Cứng cỏi, bất khuất trước Diêm Vương đầy quyền lực -Thắng lợi của Ngô Tử Văn trong cuộc đấu tranh: -Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương + giải trừ được tai hoạ, đem lại an lành cho trực đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng nhân dân NTV chieán thaéng. Theo em, vieäc laøm cuûa + diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, NTV coù yù nghóa gì? laøm saùng toû noãi oan khuaát vaø phuïc hoài danh vị cho thổ thần nước Việt + trở thành người đảm nhiệm chức phán sự -Chi tiết Ngô Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên#sự thưởng công xứng đáng, đền Tản Viên có ý nghĩa gì? khích lệ mọi người dũng cảm chống lại cái xấu,bất tử hoá khát vọng chính nghĩa của con người =>Sự chiến thắng của Ngô Tử Văn sau nhiều gian nguy, thử thách khẳng định niềm tin -Ñaëc ñieåm cuûa truyeàn kì laø duøng caùc chi tieát chính nhaát ñònh thaéng taø; theå hieän tinh thaàn kì ảo làm phương thức phản ánh hiện thực. dân tộc mạnh mẽsự đấu tranh quyết liệt với Hãy chỉ ra các biểu hiện về cái kỉ ảo trong cái xấu để bảo vệ dân, bảo vệ chính nghĩa truyện và nêu ý nghĩa của các chi tiết đó? c/Ngheä thuaät keå chuyeän: -Yeáu toá kì aûo: nhaân vaät thaàn linh(hoàn ma,Thoå công,Diêm vương, quỷ Dạ Xoa), sự gặp gỡ giữa người và thần Ngụ ý phê phán:  Hồn ma tướng giặc xảo quyệt,sống là giặc xâm lược, chết không từ bỏ dã tâm -Truyện còn đạt những thành công gì về  Những bất công của xã hội đương thời, ngheä thuaät? tham quan oâ laïi tieáp tay cho keû xaáu, gaây noãi.

(150) -Lời bình cuối truyện cho thấy rõ quan điểm cuûa taùc giaû ntn veà keû só? Quan ñieåm naøy coù phải chỉ bộc lộ ở lời bình?Một bản lỉnh như NTV có quan trọng với cuộc sống hôm nay cuûa chuùng ta khoâng? Hoạt dộng 4: Củng cố-Luyện tập -GV định hướng cho HS khái quát chủ đề và đọc phần ghi nhớ -HS laøm vieäc caù nhaân phaàn luyeän taäp Hoạt động 5: Dặn dò-Tiết sau xem bài, chuẩn bị phần luyện tập viết đoạn văn thuyeát minh. Ngày soạn: Tieát 72 : Làm văn. khổ cho người lương thiện - Chuyeän keå coù kòch tính, haáp daãn:  Chi tiết mở đầu gây chú ý, hồi hộp( Tử Văn đốt đền)  Có thắt nút, xung đột dẫn đến căng thẳng, mở nút - Lời bình cuối truyện thể hiện quan điểm của tác giả: Kẻ sĩ cần cứng cỏi, cương trực, coù duõng khí III/ Ghi nhớ: sgk IV/ Luyeän taäp: ***Câu 1: Gợi ý một số kết thúc: -Bỏ câu “nếu trùng trình độ nữa tháng sợ sẽ về tay nghười khác” -Tử Văn sống lâu 100 tuổi, khi mất được thánh Tản Viên mời về nhận chức -….. LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN THUYẾT MINH. A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Củng cố kỹ năng viết đoạn văn, thấy được mối liên quan kỹ năng đó với kỹ năng laäp daøn yù. - Thực hành viết đoạn văn thuyết minh có đề tài gần gũi cuộc sống, học tập B. Phöông tieän daïy hoïc : SGK, SGV vaên 10 cô baûn C. Phöông phaùp : Phaân tích , dieãn giaûng D. Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Phân tích tính cách của nhân vật Ngô Tử Văn? 3. Bài mới Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu những yêu cầu về việc viết đoạn văn thuyết minh. - Cho HS nhắc lại khái niệm đọan văn - Giúp HS thảo luận nắm được những yêu cầu để viết tốt một đoạn văn thuyết minh.. Nội dung cần đạt I/ Yêu cầu cần đạt để viêt một đọan văn thuyeát minh: - Làm rõ 1 ý chung, chủ đề rõ ràng và nhất quán với toàn bộ bài văn. - Liên kết chặt chẽ, rõ ràng với đoạn văn trước và sau nó. - Các câu trong đọan phải diễn đạt trong.

(151) sáng, chính xác và liên kết với nhau.. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs viết đoạn thuyeát minh theo caùc baøi taäp trong SGK.. - Vận dụng đúng, sáng tạo những phương pháp thuyết minh để đọan văn chuẩn xác vaø haáp daãn. II/ Viết đọan văn thuyết minh:. - Cho HS tập viết đoạn văn về : 1) Chim cú với hồi ức tuổi thơ, với nhận III/ Luyeän taäp: thức mê tín thuở bé. Tri thức khoa học đã Baøi taäp 1, 2 SGK trang 63 đẩy lùi sự ngộ nhận. IV/ Cuûng coá – Daën doø: 2) Nét đẹp của lối sống giản dị mà thanh - Laøm baøi taäp & traû baøi vieát cao cuûa Nguyeãn Traõi. 3) Lá chuối tươi trong đời sống hàng ngày …. (Tùy theo lớp mà chọn chủ đề 1;2;3; ...) - Cho HS veà nhaø laøm. Ngày soạn: Tieát 73 :Laøm vaên TRAÛ BAØI LAØM VAÊN SOÁ 5 RA ĐỀ BAØI LAØM VĂN SỐ 6 (Học sinh làm ở nhà ) A.Mục tiêu cần đạt Giuùp hs - Traû baøi cho hs -Hiểu rõ những ưu, khuyết điểm của bài làm để củng cố kiến thức và kĩ năng về văn nghị luaän. -Rút kinh nghiệm về cách phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận. - Sửa những lỗi sai thường gặp B. Tiến trình lên lớp. 1. Ổn định lớp 2. Traû baøi 3. Hướng dẫn đáp án Toäi aùc cuûa giaëc Minh:.

(152) e. Nguyeân nhaân : - Nhà Hồ chính sự phiền hà và nhân dân oan hận, gây mất lòng tin ở nhân dân. - Quân Minh thừa cơ gây tai họa và sang xâm lược nước ta. - bọn gian tà bán nước để cầu vinh. f. Toäc aùc cuûa giaëc Minh - Khủng bố tàn sát dã man “ Nướng dân đen…” - Dối trời lừa dân. - Boùc loät thueá khoùa naëng neà “ Naëng thueá khoùa…” - Vơ vét tài nguyên sản vật “ Người bị ép…cạm đặt ” - Phá hoại môi trường sống “ Tàn hại cả… “ - Đày đọa phu dịch“ Nay xây nhà mai … phu phen “ - Phá hoại nghề truyền thống ( đời sống) nhân dân “ Tan tác cả nghề canh củi ” Bằng những hình ảnh có thật tiêu biểu vừa khái quát vừa cụ thể, độc lập tương phản. Với giọng văn thống thiết, vừa đau đớn, xót xa, vừa danh thép => Tác giả đã phơi bày được tội ác của kẻ thù một cách tập trung sinh động và man rợ nhất của giặc Minh đến nổi “ Trời không dung đất hông tha, thần và người đều căm giận”. => Đoạn văn đã làm sống lại một thời kỳ đau thương đen tối của dân tộc => qua đó thể hiện nỗi căm giận ngút trời và nổi đau xé lòng của tác giả. 4.Nhaän xeùt * Öu ñieåm: - Đa số năm được kiến thức về văn học ,tiếng việt,nắm được kĩ năng hành văn -Các em xác định đúng yêu cầu đề ra, it có trường hợp lạc đề * Nhược điểm - Vẫn còn một số học sinh không năm được những kiến thức cơ bản do lười học bài cũ - Xác định đúng yêu cầu đề ra nhưng bài viết sơ sài thiếu nhiều ý,thiếu dẫn chứng. - Nhiều học sinh rơi vào tình trạng liệt kê dẫn chứng chưa phân tích - Dẫn chứng thiếu chính xác - Một số em luời học bài nên kết quả rất kém * Keát quaû Từ điểm 5 trở lên: Từ điểm năm trở xuống: BAØI SỐ 6 (Học sinh làm ở nhà)Đề ra: Phân tích vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn qua bài “Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn” của Ngô sĩ Liên. Ngày soạn: Tieát 74-75: Tieáng vieät: NHỮNG YÊU CẦU VỀ SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT A. Muïc ñích – yeâu caàu : giuùp hoïc sinh - Nắm được những yêu cầu về sử dụng Tiếng Việt ở các phương diện : phát âm, chữ viết, dùng từ, đặt câu, cấu tạo, văn bản và các phong cách chức năng ngôn ngữ. - Vận dụng được những yêu cầu đó vào việc sử dụng Tiếng Việt phân tích được sự đúng sai, sữa chữa được những lỗi khi dùng Tiếng Việt. - Có thái độ cầu tiến, có ý thức vươn tới cái đúng trong khi nói và viết, có ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. B. Phương tiện thực hiện : SGV, SGK, thieát keá baøi hoïc.

(153) C. Cách thức tiến hành : GV tổ chức giờ dạy học theo hình thức trao đổi thảo luận, thực haønh. D. Tieán trình daïy hoïc. 1. Oån định lớp: 2.Kiểm tra bài cũ. Kiểm tra việc soạn bài của học sinh. 3.Giới thiệu bài mới. Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt I. Hoạt động 1: Giúp học sinh tìm hiểu I/ Sử dụng đúng theo các chuẩn mực Tiếng muïc I. Vieät. 1. Thao tác 1: Sử dụng đúng chuẩn ngữ 1/ Yêu cầu sử dụng đúng ngữ âm và chữ âm và chữ viết vieát. GV: Hãy phát hiện lỗi về phát âm và chữ a/ - giaëc -> giaët : Noùi vaø vieát sai phuï aâm cuoái viết ; chữa lại cho đúng. - Dáo -> ráo : Nói và viết sai phụ âm đầu. - Leõ -> leû : Noùi sai thanh, vieát sai daáu thanh b/ Giọng địa phương: Dưng mờ, giời, bẩu, mờ - Ngôn ngữ toàn dân: Nhưng mà, trời, bảo, mà. GV: Phân tích sự khác biệt của những từ C/ Ghi nhớ : Cần phát âm theo âm thanh chuẩn phát âm địa phương với các ngôn ngữ toàn của Tiếng Việt, cần viết đúng theo quy tắc daân. hiện hành về chính tả và chữ viết nói chung. 2/ Yêu cầu sử dụng đúng từ ngữ a/ Phân tích và sữa chữa lâu sai về từ b/ Choùt loït : choùt-> sai veà caáu taïo - Truyền tụng: truyền đạt, truyền thụ -> Dùng nhầm lẫn từ Gaàn aâm, gaàn nghóa: 2/ Thao tác 2 : Sử dụng đúng từ ngữ. - Và chết các bệnh...-> Số người mắc bệnh GV : Hãy phát hiện và chữa lỗi về từ truyeàn nhieãm vaø cheát (vì caùc beänh truyeàn nhiễm) đã giãm dần : Sai về kết hợp từ. - Bệnh nhân ...được tích cực pha chế: -> .. được điều trị tích cực bằng... đặc biệt mà khoa học dược đã pha chế : Sai về kết hợp từ. II/ Lựa chọn câu đúng: Câu đúng: 2, 3, 4. Sửa câu sai : yếu điểm -> điểm yếu Linh động -> Sinh động. III/ Ghi nhớ : Cần dùng từ ngữ đúng - - với hình thức và cấu tạo - Với ý nghĩ - Với đặc điễm ngữ pháp của chúng trong Lựa chọn những câu dùng từ đúng. Tieáng Vieät. 3/ Yêu cầu sử dụng đúng ngữ pháp. HS đọc ghi nhớ, GV chốt lại a/ Phát hiện và chữa lỗi. - Caâu khoâng phaân ñònh roõ caùc thaønh phaàn traïng.

(154) ngữ và chủ ngữ. -> Cách chữa : + Bỏ từ “quả đầu câu + “ Boû” cuûa” thay daáu phaåy + Bỏ” đã cho” thay vào bằng dấu phẩy. - Các câu mới chỉ là một cụm danh từ được phát triển dài, chưa đủ các thành phần chính 3/ Thao tác 3 : Sử dụng đúng ngữ pháp -> Cách chữa : Tạo cho câu có đủ hai thành Phát hiện và chữa lỗi NP phaàn + Thêm từ ngữ làm chủ ngữ Đó là lòng tin ... và xung kích, những lớp người sẽ tiếp bước họ. + Thêm từ ngữ làm vị ngữ. ....., những lớp người sẽ tiếp bước họ, đã được bieåu hieän trong taùc phaåm b/ Lựa chọn câu văn đúng HS lựa chọn câu đúng, giải thích : Caâu 1 sai: khoâng phaân ñònh roõ thaønh phaàn phuï đầu câu với chủ ngữ c/ Phân tích lỗi và chữa lỗi Tại sao đoạn văn không có tính thống nhất, Sai ở mối liên hệ, sự liên kết giũa các câu chaët cheõ -> chữa lỗi : Sắp xếp lại các câu, các vế câu thay đổi một số từ để đoạn mạch lạc, theo trình tự hợp lí. d/ Ghi nhớ : Cần cấu tạo câu theo đúng quy HS đọc ghi nhớ tắc ngữ pháp, diễn đạt đúng các quan hệ ý nghĩ và sử dụng cấu trúc thích hợp. Hơn nữa, Tieát 2 các câu trong đoạn văn và văn bản cần được lieân keát chaët cheõ, taïo neân moät vaên baûn maïch laïc, thoáng nhaát. I. Về phong cách ngôn ngữ : 1. Phân tích, sữa chữa từ không phù hợp với PCNN : 4. Thao taùc 4 : Hoàng hôn là buổi chiều tà (muộn) chỉ dùng GV cho HS phân tích rồi đi đến kết luận. trong thô vaên (PCNN ngheä thuïaât ) GV giải nghĩa từ : “Hoàng hôn”, “hết sức --> Buoåi chieàu (PCNN haønh chính ) taû” - Hết sức là bằng từ chỉ mưc độ cao (PCNN sinh hoạt) --> Raát, voâ cuøng (VB nghò luaän) 2. Nhận xét từ trong PCNN sinh hoạt : - Từ xưng hô : Bẩm, cụ, con Học sinh nhận diện ngôn ngữ nói của đoạn - Thành ngữ : Trời tru đất diệt, một thước cắm ngữ liệu duøi khoâng coù. - Các từ mang sắc thái khẩu ngữ : sinh ra, có dám nói gian , quả, về làng về nước, chả làm Tại sao hệ thống từ ngữ này không dùng gì neân aên, ....

(155) được trong đơn.. Học sinh đọc ghi nhớ. II. Hoạt động 2 : GV hướng dẫn HS phân tích 3 ngữ liệu Nghĩa của từ “quỳ”, “đứng” trong ngữ lieäu ?. HS phân tích gía trị nghệ thuật của ngữ lieäu. GV choát laïi. --> Không dùng từ ngữ trên trong đơn vì đơn thuoäc PCNN haønh chính. 3. Ghi nhớ : Cần nói và viết phù hợp với các đặc trưng và chuẩn mực trong từng phong cách chức năng ngôn ngữ II. Sử dụng hay, đạt hiệu quả giao tiếp cao : 1. Tính hình tượng, biểu cảm : - Đứng, quỳ được dùng theo nghĩa chuyển, theo pheùp aån duï, chuùng bieåu hieän nhaân caùch, phaåm giaù. . Chết đứng : cái chết hiên ngang, có khí phách cao đẹp . Soáng quyø : soáng quî luî, heøn nhaùt --> Tính hình tượng, biểu cảm. 2. Hiệu quả diễn đạt - Chiếc nôi xanh, máy điều hoà khí hậu --> Cụ thể, tạo được cảm xúc thẩm mỹ 3. Phaân tích gía trò ngheä thuaät : - Phép đổi, phép điệp : Ai có .... - Nhịp điệu dứt khoát, khoẻ khoắn --> Lời kêu gọi có âm hưởng hùng hồn vang dọi, tác động mạnh mẽ đến người nghe, người đọc. => Cần sử dụng ngôn ngữ sao cho đạt được tính nghệ thuật để có hiệu quả giao tiếp cao. Muốn thế, cần vận dụng linh hoạt, sáng tạo ngôn ngữ theo các phương thức chuyển hoá các phép tu từ.. 3. Cuûng coá : Laøm baøi taäp SGK 4. Daën doø : - Hoïc, laøm baøi - Chuaån bò : toùm taét VB thuyyeát minh.

(156) Ngày soạn: Tieát 76 : Làm văn. TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH. A. Muïc ñích – yeâu caàu : Giuùp hoïc sinh - Tóm tắt được một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sản vật, một danh lam thắng cảnh, một hiện tượng văn học .... - Thích thú đọc và viết văn thuyết minh trong nhà trường cũng như theo yêu cầu cuûa cuoäc soáng. B. Phương tiện thực hiện : SGV, SGK, thiết kế bài học C. Cách thức tiến hành : Thực hành + Trao đổi thảo luận D. Tieán trình daïy hoïc : 1. Ổn định lớp : VS, ĐP, SS 2. Kiểm tra bài cũ : Nêu các yêu cầu sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt 3. Bài mới :. Hoạt động của GV & HS HS liên hệ với bài đã học để tìm hiểu nội dung bài mới I. Hoạt động 1 : Nhaéc laïi muïc ñích vaø yeâu caàu toùm taét VBTS. Nội dung cần đạt I. Muïc ñích, yeâu caàu toùm taét vaên baûn thuyeát minh. 1. Muïc ñích : Nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoặc về văn bản đó. 2. Yeâu caàu : VB toùm taét caâu ngaén goïn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn.

(157) baûn goác. II. Hoạt động 2 : II. Caùch toùm taét moät vaên baûn TM HS : đọc văn bản 1. Tóm tắt ngữ liệu : Nhà sàn Nhà sàn và thực hiện các bước TTVB a. Đọc và xác định - Đối tượng nào ? - Đối tượng thuyết minh : Nhà sàn - Chia thành mấy đoạn, ý chính ? Mỗi đoạn Một công trình xây dựng gần gũi, quen ? thuộc của bộ phận khá lớn người dân miền núi nước ta và một số dân tộc khác ở Đông Nam AÙ. - Đại ý : Bài văn thuyết minh kiến trúc, nguồn gốc và những tiện ích của ngôi nhà saøn b. Boá cuïc : . Mở bài (.... văn hoá cộng đồng) Định nghóa vaø neâu muïc ñích sö duïng cuûa nhaø Học sinh tự tóm tắt : 10 câu saøn. . Thaân baøi (.....nhaø saøn) : Thuyeát minh caáu taïo, nguoàn goác, coâng duïng cuûa nhaø saøn Học sinh trao đổi về cách thức tóm tắt . Kết bài : (phần còn lại) : đánh giá, ngợi VBTM. ca vẻ đẹp, sự hấp dẫn của nhà sàn xưa và 4. Củng cố : Gợi ý cho học sinh làm bài nay taäp c. Tóm tắt bằng đoạn văn : 5. Dặn dò : Đọc trước VB : Hồi Trống Cổ 2. Khái quát cách thức tóm tắt VBTM : 4 Thaønh . bước a. Xaùc ñònh muïc ñích – Yeâu caàu b. Đọc văn bản gốc để tìm dữ liệu có thể gạch dưới những ý quan trọng lướt qua những tư liệu, số liệu không quan trọng. c. Diễn đạt các nội dung tóm tắt thành câu, đoạn và bài đáp ứng yêu cầu của VB. d. Kieåm tra laïi Ngày soạn: Tiết 77 : Đọc văn HOÀI TROÁNG COÅ THAØNH (Trích hoài 28- Tam quoác dieãn nghóa) A. Muïc tieâu baøi hoïc : Tính cách đẹp đẽ của Trương Phi, lòng trung nghĩa của Quan Vũ - Tiểu thuyết chöông hoài B. Phương tiện thực hiện : SGK, SGV Văn 10 cơ bản C. Phöông phaùp : Dieãn giaûng, thaûo luaän D. Tieán haønh : 1/ Ổn định lớp : 2/ Kieåm tra baøi cuõ. Muïc ñích, yeâu caàu toùm taét vaên baûn thuyeát minh?.

(158) 3/ Bài mới:. Hoạt động của gv và hs Hoạt động 1 : Tìm hiểu chung về tác giả, tác phaåm. - GV: Gọi HS đọc phần Tiểu dẫn SGK. - GV hỏi: Nêu những nét chính về tác giả, tác phaåm? - GV: Gọi HS đọc phần văn bản SGK. - GV hỏi:Em hãy kể tóm tắt đoạn trích? Chia bố cuïc? - GV: Định hướng.. Nội dung cần đạt I- Tìm hieåu chung : 1. Taùc giaû: (Tieåu daãn sgk) 2. Taùc phaåm :(Tieåu daãn sgk) II- Đọc – Hiểu : 1. Đọc- kể tóm tắt và phân tích bố cục đoạn trích. - Có thể chia 2 đoạn: (1) Nghi ngờ caøng taêng, giaûi nghi nan giaûi. (2) Cheùm Saùi Döông- hoài troáng giaûi nghi. - Hoặc chia 6 đoạn: (1) Giới thiệu nhân vật, sự việc, hoàn cảnh. (2) Mở đầu mâu thuẫn giữa Trương Phi và Quan Công. (3) Mâu thuẫn phát triểncác sự việc tiếp diễn. (4) Đỉnh điểm: Sái Dương xuất hiện. (5) Mở nút: Quan Coâng cheùm Saùi Döông sau moät hoài troáng. ( 6) Keát thuùc: Tröông Phi bieát lỗi, khóc lạy Vân Trường. 2. Đọc -Hiểu. a) Hình tượng nhân vật Trương Phi. - Là một dũng tướng, một anh hùng lừng lẫy của Tam quốc. - Là người nóng nảy, thẳng thắn, bộc trực.. Hoạt động 2 : Hướng dẫn HS tìm hiểu hình tượng nhân vật. Thao tác 1: Tìm hiểu hình tượng nhân vật Tröông Phi. - GV hỏi: Qua hiểu biết về tác phẩm và đọc đoạn trích, em bước đầu hiểu tính cách của nhân vật Tröông Phi nhö theá naøo? - HS: đọc đoạn văn: “ Phi nghe xong, chẳng nói chẳng rằng, lập tức mặc giáp, vác mâu, lên ngựa, dẫn 1000 quân, đi tắt ra cửa bắc…đâm Quan Coâng” - GV hỏi: Nhận xét các động từ trong đoạn văn trên. Đoạn văn đã thể hiện nét tính cách nào của Trương Phi? Vì sao Trương Phi lại có những cử chỉ và hành động như vậy? - HS: Thảo luận, phân tích và trả lời. Là người rất phục thiện. - GV: Định hướng và nêu vấn đề: Tại sao Phi  Toùm laïi, Tröông Phi laø moät hình không thèm để ý đến những lời thanh minh, trần ảnh tuyệt đẹp, dũng cảm, cương tình của Quan Công, của Tôn Càn, kể cả lời của trực, trung nghĩa, nóng nảy, thô lỗ hai chị em Cam, Mi, cứ một mực đòi giết thằng mà tinh tế phục thiện- một hổ tướng phụ nghĩa Quan Vân Trường? Phân tích những của đất Thục sau này. câu chất vấn và trả lời của Trương Phi với Quan.

(159) Coâng, Toân Caøn vaø hai chò daâu. - HS: phaân tích, giaûi thích, phaùt bieåu. - GV: Định hướng và nêu vấn đề: Việc Sái Dương xuất hiện đóng vai trò gì? Đây là chi tiết tính cờ, ngẫu nhiên hay có sự xếp đặt của tác giaû? - HS thảo luận và cử đại diện trình bày. - GV định hướng và nêu câu hỏi: Tại sao khi đầu Sái Dương đã rơi mà Trương Phi vẫn còn nghi ngờ, vẫn chưa chịu nhận anh? Phi còn làm những việc gì nữa sau đó? Chi tiết cuối cùng của đoạn văn: Trương Phi nghe hết chuyện, rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân Trường cho ta biết thêm điều gì trong tính cách của Dục Đức? - HS phân tích, khái quát, trả lời. - GV định hướng và chốt lại ý.. b) Hình tượng nhân vật Quan Công. - Trung duõng, giaøu nghóa khí, nhö một người thần. - Có tấm lòng son sắt vì lí tưởng..  QC đóng vai trò phụ, cốt để soi chieáu, laøm noåi baät nhaân vaät Tröông Phi.. c) Aâm vang Hoài troáng Coå Thaønh. - Hồi trống giải nghi với Trương Phi. - Hoài troáng minh oan cho Quan Coâng. Thao tác 2: Tìm hiểu hình tượng nhân vật - Phê phán cái lập lơ,ø không dứt Quan Coâng. khoát, mang màu sắc cơ hội hàng Hán - GV hỏi: Quan Công rơi vào hoàn cảnh bất ngờ chứ không hàng Tào của quan Công. và khó khăn như thế nào? Vì sao nói đây là cửa - Biểu dương, ca ngợi cái cương quan thứ sáu với viên tướng thứ bảy đặc biệt trực, dứt khoát, rành mạch, rõ ràng của nhất? Vì sao QC chỉ một mực né tránh mũi mâu Tröông Phi. vaø thanh minh luùng tuùng, toäi nghieäp? - Là điều kiện, là quan toà với - HS lí giải và trả lời. quyeàn phaùn xeùt - GV định hướng và nêu câu hỏi: Vì sao QC ch8ảng nói chẳng rằng, xông vào đánh chưa hết tối hậu đối với bị cáo Quan Công. - Trở thành biểu tượng của lòng một hồi trống đã chém rơi đầu Sái Dương? trung nghóa, cho tinh thaàn duõng caûm, - HS trả lời. - GV định hướng và nêu vấn đề:Nhận xét của em công minh chính nghĩa. - Theå hieän roõ neùt tính caùch cuûa về QC và vai trò của nhân vật QC trong đoạn hai anh em, nhaát laø tính caùch cuûa trích? Trương Phi: nóng nảy, dứt khoát, quyết - GV định hướng liệt, không khoan nhượng, không chấp Thao taùc 3: Tìm yù nghóa cuûa hoài troáng.. nhận, dung tha kẻ đầu hàng, phản bội, GV hoûi: taùc giaû taû HTCT baèng maáy caâu? Nhaän xét ý nghĩa của hồi trống? Có thể bỏ chi tiết hồi dù kẻ đó là anh mình. - Hồi trống thử thách, thách thức. trống được không? Vì sao? - Hồi trống đoàn tụ anh em. - HS thảo luận nhóm, đại diện trao đổi với các - Hoài troáng cuûa tình anh em keát nhóm khác và trước lớp. nghĩa cùng chung lí tưởng, qua thử - GV định hướng. thaùch, gian nguy laïi caøng trong saùng voâ ngaàn. - Taïo neân khoâng khí chieán traän haøo huøng, yù vò haáp daãn ñaëc bieät cuûa Tam quoác..

(160) - Khép lại cửa quan thứ sáu và cuộc đối mặt với viên tướng thứ bảy trên đường đi tìm anh của Quan Công.. Hoạt động 3 : Hướng dẫn tổng kết. - GV yêu cầu HS trả lời lần lượt 4 câu hỏi ở phần Hướng dẫn học bài SGK trang 79. - HS đọc nội dung phần Ghi nhớ. Lần lượt laøm ba baøi taäp luyeän taäp. 4/ Cuûng coá - Daën doø: Tính cách Trương Phi , Quan Vũ; Soạn Taøo Thaùo uống rượu luận anh huøng Ngày soạn: Tiết 78 : Đọc thêm TAØO THÁO UỐNG RƯỢU LUẬN ANH HÙNG ( Trích hoài 21- Tam quoác dieãn nghóa) LA QUAÙN TRUNG A. Muïc tieâu baøi hoïc : Taâm traïng vaø tính caùch cuûa Löu Bò vaø Taøo Thaùo B. Phương tiện thực hiện : SGK, SGV văn 10 cơ bản C. Phöông phaùp : Dieãn giaûng, thaûo luaän D. Tiến trình lên lớp : 1/ Ổn định lớp. 2/ Kieåm tra baøi cuõ. Phaân tích tính caùch nhaân vaät Tröông Phi. 3/ Bài mới:. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1 : Tìm hiểu chung về tác giả, tác phaåm Hoạt động 2 : Hướng dẫn HS đọc hiểu - HS : đọc toàn văn đọan trích. - GV nêu một số câu hỏi, đặt một vài vấn đề để HS thảo luận và trả lời, cá nhân và nhóm nhỏ trình bày trước lớp, dựa theo các câu hỏi trong SGK, GV bổ sung, kết luận, gợi mở bằng cách đọc một số lời bình tham khảo. Thao taùc 1 : Phaân tích taâm traïng vaø tính caùch của Lưu Bị khi phải nương nhờ Tào Tháo. - GV định hướng.. Nội dung cần đạt I-Tìm hieåu chung 1. Tác giả: (như ở tiết77) 2. Đoạn trích ( tiểu dẫn) II- Đọc – Hiểu 1. Taâm traïng vaø tính caùch cuûa Löu Bò khi phải nương nhờ Tào Tháo. - Sợ TT nghi ngờ sẽ tìm cách cản trở hoặc haõm haïi. - Cố giấu tư tưởng, tình cảm thật của mình. - Có câu nói và hành động thật khớp, thật phù hợp với hoàn cảnh không để TT nghi ngờ. Tóm lại, LB là người trầm tĩnh, khôn ngoan, khéo che đậy tâm trạng, tình cảm thật của mình trước kẻ thù, kiên trì, nhẫn nại thực hiện chí lớn phò vua giúp nước. Đó.

(161) Thao tác 2 : Qua đoạn trích trên, đã có thể phaàn naøo thaáy roõ tính caùch cuûa nhaân vaät Taøo Thaùo GV hướng dẫn HS dựa vào văn bản- những việc làm, hành động , lời nói của TT để khái quaùt leân tính caùch cuûa TT.. Thao tác 3 : Những điểm khác nhau giữa TT và LB trong đoạn trích.. là tính cách của một anh hùng lí tưởng của nhân dân Trung Hoa cổ đại, một vị vua töông lai. 2. Tính caùch cuûa nhaân vaät Taøo Thaùo. -. -. Đó là một người gian hùng Một nhà chính trị, nhà quân sự tài ba loãi laïc, thoâng minh cô trí, duõng caûm hơn người. Nhà thơ, nhà văn hoá xuất sắc. Teân truøm quaân phieät ña nghi, nham hiểm, tàn bạo với triết lí sống vô cùng ích kỉ, cá nhân: “Thà ta phụ người…”. 3. Những điểm khác nhau giữa TT và LB. Thao taùc 4 :Tìm hieåu ngheä thuaät keå chuyeän.. Hoạt động 4 : Hướng dẫn học bài ở nhà. 1. Đọc tham khảo toàn truyện Tam quốc. 2. Sưu tầm những lời bình hay về đoạn trích cuõng nhö taùc phaåm. 3. Soạn bài:. Taøo thaùo(gian Löu Bò ( anh huøng) huøng) - Ñang coù quyeàn - Ñang thua, maát thế, có đất, có quân, đất, mất quân, phải đang thắng, lợi sống nhờ kẻ thù nơi dụngvua Hán để hang huøm, noïc raén khoáng cheá chö haàu voâ cuøng nguy hieåm. - Tự tin, đầy bản - Lo lắng, sợ hãi, cố lónh, thoâng minh saéc che giaáu yù nghó, saûo, hieåu mình, hieåu tình caûm thaät cuûa người. mình trước TT. - Chuû quan, ñaéc chí, - Khoân ngoan, linh coi thường người hoạt che giấu được khaùc. hành động sơ suốt - Bị LB lừa, qua mặt của mình. moät caùch khoân ngoan, nheï nhaøng. 4. Ngheä thuaät keå chuyeän haáp daãn. - Tạo hoàn cảnh, tình huống rất khéo, rất tự nhiên: mơ chín, uống rượu, bàn luận về các anh huøng trong thieân haï. - Nghệ thuật dẫn dắt câu chuyện giữa hai người. - Chi tiết tuyệt vời đưa cuộc đối thoại lên ñænh ñieåm. - Caâu keát thaät giaûn dò, ngaén goïn coù yù nghóa ..

(162) 4/ Cuûng coá : Ngheä thuaät, tính caùch nhaân vaät 5/ Dặn dò : Soạn Tình cảnh lẻ loi người chinh phụ. Ngày soạn: Tiết 79-80: Đọc văn: TÌNH CẢNH LẺ LOI CỦA NGƯỜI CHINH PHỤ (Trích Chinh Phụ Ngâm- Bản dịch của Đoàn Thị Điểm) A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh.

(163) Hiểu được nổi đau khổ của người chinh phụ, bắt nguồn từ cảnh cô đơn khi người chinh phụ phải ra trận vắng nhà. Qua đó nắm được ý nghĩa đề cao hạnh phúc lứa đôi của tác phaåm. - Nắm được nghệ thuật miêu tả nội tâm của đoạn thơ. B. Phương tiện thực hiện : SGV, SGK văn 10 cơ bản C. Phöông phaùp daïy hoïc : Dieãn giaûng, phaân tích, thaûo luaän D. Tieán trình daïy hoïc: 1.OÅn ñònh 2.Baøi cuõ: Tính caùch nhaân vaät Löu Bò? 3.Bài mới -. Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1. Đọc tìm I. Đọc tìm hiểu tiểu dẫn. hieåu tieåu daãn. 1.taùc giaû vaø dòch giaû: Cho học sinh đọc và tóm a. Tác giả: Đặng Trần Côn người làng Nhân Mục, huyện taét phaàn tieåu daãn trong Thanh Trì – Hà Nội. Sống vào khoảng nửa đầu thế kỷ saùch giao khoa. XVIII. Cảm xúc trước hiện thực về những cuộc chiến tranh phong kiến, nổi đau của con người nhất là người vợ lính – ông đã viết tác phẩm : Chinh phụ ngâm Dịch giả: Đoàn Thị Điểm quê kinh bắc, sinh 1705 mất Học sinh dựa vào sách b. 1748 là một phụ nữ nhan sắc và học vấn cao. Ngoài bản giáo khoa tóm tắt những dịch “Chinh phụ ngâm”, còn sáng tác tập truyện chữ Hán: neùt chính veà taùc giaû, dòch Truyeàn kyø taân phaû vaø nhieàu thô phuù khaùc. giaû. 2. Taùc phaåm : a. Noäi dung : Mieâu taû dieãn bieán taâm traïng ñau khoå, buoàn baõ, nhớ nhung, cô đơn, lo lắng… của người chinh phụ. - Nêu những nét chính về b. Nghệ thuật : Nguyên tác theo thể đoản trường các diễn tả nội dung, nghệ thuật của chân thực, thành công tâm trạng. Bản dịch chuyển thể thành thơ song thất lục bát, ngôn ngữ tả taùc phaåm? cảnh, tả hình sinh động, diễn tả tâm trạng sâu sắc II. Đọc - hiểu văn bản. 1.Bố cục đoạn trích:2 đoạn nhỏ T - 16 dòng đầu : Nổi cô đơn lẻ loi của người chinh phụ - 8 dòng sau : nổi nhớ thương chồng ieát 2 Hoạt động 2: Đọc - hiểu vaên baûn Baøi taäp 1: Tìm hieåu boá cuïc đoạn trích. (học sinh thảo luaän theo nhoùm) Baøi taäp 2 : Tìm hieåu noäi dung Học sinh trả lời các câu hỏi sau ñaây :. 2. Noäi dung: a. Nổi cô đơn lẻ loi của người chinh phụ * Hành động ngoài phòng - daïo hieân vaéng Laëp di laëp laïi  taâm traïng - buoâng, veùn reøm mong ngóng, chờ đợi tin lành nhưng hoâng coù => luùng tuùng beá taéc. * Hành động trong phòng. - gượng đốt hương => hồn mê mãi - gượng gưong soi => lệ chan..

(164) Câu hỏi 1 : Hành động nào trong đọan thơ thể hiện tâm tạng người chinh phụ. Đó là tâm trạng gì ?. Caâu hoûi 2 : Caùc chi tieát naøo theå hieän taâm traïng cuûa người chinh phụ ? Caâu hoûi 3 : Caûm giaùc cuûa người chinh phụ trước những yếu tố ngoại cảnh ?. - gượng gãy đàn => sợ dây uyên đứt, sợ dây loan chùng. => người thiếu phụ gắng gượng tìm cách thoát khỏi sụ cô đơn nhưng bất lực, cảm giác càng cô đơn nặng nề hơn. * Ngoại cảnh: - Ngọn đèn, hoa đèn  chỉ có hoa đèn với bóng người  không gian trống trải mênh mông, con người cô đơn lẻ loi. - Tiếng gà eo óc gáy  gợi sự vắng vẻ tĩnh mịch - Bóng cây hòe  gợi cảm giác hoang vắng. => không gian mênh mông, hoang vắng, thời gian dài đẳng đẳng, người trinh phụ đối diện với hoàn cảnh ấy càng lẻ loi coâ ñôn. Tóm lại : Tác giả diễn tả nội dung qua hành động, ngoại cảnh. người chinh phụ tìm mọi cách để thoát sự cô đơn lẻ loi - nhưng bất lực - nỗi cô đơn càng nặng nề hơn  niềm khao khaùt haïnh phuùc. b.Nỗi nhớ thương. - Từ ngữ : lòng này, nghìn vàng  tấm lòng cao quí dành cho người lấy chồng. - Ước lệ : gió đông, non yên  nơi chiến trận xa xăm. nhớ thẳm thẳm :  sâu, xa - Từ láy :. Caâu hoûi 4 : Những biện pháp nghệ thuaät naøo dieãn taû taám loøng, tình cảm của người chinh phụ đối với người chồng ở phöông xa ?. Họat động 3. Củng cố. GV : Hướng dẫn học sinh rút ra những kết luận về giaø trò noäi dung vaø ngheä thuật của đoạn thơ.. trời thăm thẳm  nhấn mạnh sự xa. xaêm . - So sánh : đường lên bằng trời  con đường xa xăm cách trở - Thiên nhiên : Cảnh buồn, cành cây sương đượm, tiếng truøng möa phun. Thieân nhieân buoàn baû, khaéc nghieät caøng làm cho lòng người buồn nhớ hơn. - => Trong nổi cô đơn lẻ loi - người chinh phụ gửi trọn tấm lòng son sắc thủy chung - nhớ nhung của mình tới người choàng nôi chieán traän xa xaêm. III. Cuûng coá : - Đoạn thơ thể hiện nỗi đau khổ của người chinh phụ phải sống trong cảnh cô đơn lẻ loi nhớ nhng  đề cao hạnh phúc lứa ñoâi - ngheä thuaät dieãn taû taâm taïng ñaëc saéc..

(165) Ngày soạn: Tieát 81 : Laøm vaên : LAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN NGHÒ LUAÄN A- Muïc tieâu baøi hoïc : Giuùp HS : + Nắm được tác dụng của việc lập dàn ý,cách thức lập dàn ý. + Lập được dàn ý cho bài văn nghị luận. + Có ý thức và thói quen lập dàn ý trước khi viết bài văn nghị luận. B- Phương tiện thực hiện : SGK vaø SGV vaên 10 cô baûn. C- Phöông phaùp daïy hoïc : - Giaûi thích minh hoïa (dieãn giaûng) - Trao đổi, thảo luận D- Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. Tâm trạng của người chinh phụ? 3. Bài mới. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1 : - HS trình baøy khaùi nieäm veà daøn yù. - GV : Giaûi thích roõ noäi dung cô baûn goàm caùc luận điểm, luận cứ.. - Vieäc laäp daøn yù coù taùc duïng gì khi vieát vaên nghò luaän ?. Nội dung cần đạt I- Taùc duïng cuûa vieäc laäp daøn yù: 1. Khaùi nieäm : Lập dàn ý là công việc lựa chọn và sắp xếp những nội dung cơ bản dự định trieån khai vaøo boá cuïc ba phaàn cuûa vaên baûn. 2. Taùc duïng : - Bao quát được những nội dung chủ yếu, những luận điểm, luận cứ cần triển khai, phạm vi và mức độ nghị luận. - Bài viết đúng trọng tâm, mạch lạc … - Người viết chủ động được thời gian, tránh được việc triển khai lạc ý, thiếu.

(166) Hoạt động 2 : - GV : Giaûi thích noäi dung tìm yù ? - HS : đọc đề bài, xác định yêu cầu của đề về nội dung, hình thức. + Xác định luận đề + Xaùc ñònh luaän ñieåm + Xác định luận cứ - GV : Căn cứ vào đề bài  yêu cầu HS trả lời các câu hỏi trong SGK.. GV : Cho HS sắp xếp các luận điểm, luận cứ theo boá cuïc.. Hoạt động 3 :. ý, mất cân đối … II- Caùch laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän : 1. Tìm yù cho baøi vaên : Tìm yù laø tìm heä thoáng luaän ñieåm, luận cứ cho bài văn. a) Xác định luận đề : Bài văn cần làm sáng tỏ vấn đề gì? Quan điểm của chúng ta về vấn đề đó như theá naøo ? b) Xaùc ñònh caùc luaän ñieåm : 3 - Saùch laø saûn phaåm tinh thaàn kì dieäu cuûa con người. - Sáchmở rộng những chân trời mới. - Cần có thái độ đúng với sách và việc đọc saùch. c) Tìm luận cứ cho các luận điểm. - Luận điểm 1: 3 luận cứ. + Sách là sản sẩm tinh thần của con người. + sách là kho tàng tri thức. + Sách giúp ta vượt qua thời gian, không gian. - Luận điểm 2 : 2 luận cứ. + Giúp ta hiểu biết về tự nhiên và xã hội. + Là người bạn tâm tình, giúp ta tự hoàn thieän mình veà nhaân caùch. - Luận điểm 3 : 3 luận cứ. + Đọc và làm theo sách tốt, phê phán sách coù haïi. + Tạo thói quen chọn sách, hứng thú đọc và hoïc theo saùch coù noäi dung toát. + Học những điều hay trong sách và học trong thực tế cuộc sống. 2- Laäp daøn yù : 3 phaàn. - Mở bài. - Thaân baøi. - Keát baøi. III- Luyeän taäp : 1. Baøi 1 : a) Boå sung yù : - Đức và tài có quan hệ khắng khít với nhau trong mỗi con người. - Phải thường xuyên rèn luyện, phấn đấu để có cả tài và đức. b) Laäp daøn yù :.

(167) Hướùng dẫn hs làm dàn ý một số bài tập Gv yêu câu học sinh phát biểu những vấn đề sẽ được trình bày.. * Mở bài : + Giới thiệu lời dạy của chủ tịch Hồ Chí Minh + Định hướng tư tưởng của bài. * Thaân baøi : + Giaûi thích caâu noùi cuûa HCM + Ý nghĩa sâu sắc của lời dạy đối với việc rèn luyện, tu dưỡng của cá nhân. * Kết bài : Cần phải thường xuyên rèn luyện, phấn đấu để có cả tài và đức. 2- Baøi 2 : Daøn yù : * Mở bài : - Lời mở đầu  dẫn câu tục ngữ - Giá trị của câu tục ngữ? Ta hiểu và vaän duïng vaøo duoäc soáng nhö theá naøo cho đúng. * Thaân baøi : - Ý nghĩa câu tục ngữ. - Bài học của câu tục ngữ. - Đánh giá + Mặt đúng + Mặt chưa đúng - Ruùt ra baøi hoïc baûn thaân. * Keát baøi : Khaúng ñònh noäi dung, yù nghóa của câu tục ngữ. IV- Củng cố : Ghi nhớ.. 4- Daën doø : - Nắm vững cách lập dàn ý. - Soạn Truyện Kiều. Ngày soạn: Tiết 82 : Đọc văn TRUYEÄN KIEÀU (Taùc gia: Nguyeãn Du). A.Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp HS: -Một số phương diện tiểu sử tác giả (hoàn cảnh XH, những nhân tố đời riêng) góp phần lí giải sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Du. -Nắm vững nhũng điểm chính yếu trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn DU. -Nắm được một số đặc điểm cơ bản của nội dung và nghệ thuật Truyện Kiều Nguyễn Du..

(168) B.Phương tiện thực hiện - SGK,SGV,Thieát keá baøi hoïc C.Cách thức tiến hành GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành D.Tieán trình daïy hoïc 1. Oån định lớp: 2.Kieåm tra baøi cuõ: Khaùi nieäm laäp daøn yù? Câu hỏi: Phát phiếu học tập hoặc trả lời theo hình thức phát vấn. Nhớ lại những điề đã đựơc học ở chương trình THCS (lớp 9) để trả lời câu hỏi: a)Những cái tên sau đây, tên nào là chỉ Nguyễn Du? -Toá Nhö -Thanh Hieân -Nam Hải Điếu Đồ b)Nguyễn Du sinh ra và lớn lên ở đâu? -Tieân Ñieàn, Nghi Xuaân, Haø Tónh. -Canh Hoạch, Thanh Oai, Sơn Nam, Hà Tây. -Baùc Ninh -Thaùi Bình c)Gia đình Nguyễn Du thuộc loại gia đình gì? -Phong kieán quyù toäc. -Nhaø nho ngheøo. -Noâng daân giaøu coù. -Phong kiến quan lại (trước giàu sang danh vọng, sau sa sút suy tàn). Đáp án a) Nguyeãn Du coøn coù teân: Toá Nhö. b) Canh Hoạch, Thanh Oai, Sơn Nam, Hà Tây (nay gọi là: Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tónh). c) Xuaát thaân trong gia ñình: Phong kieán quyù toäc. 3.Bài mới: Họat động của GV & HS Hoạt động 1: G/thiệu về tgia N.Du? -HS đọc và cho biết vài nét tiêu biểu về cuộc đời của Nguyễn Du đại thi hào dân tộc ?. -oâng xuaát thaân trong moät gia ñình nhö theá naøo?. Yêu cầu cần đạt I-Giới thiệu về tác gia Nguyễn Du: 1-Cuộc đời: -Tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên -Sinh ngaøy (23/11/1765-16/9/1820) -Queâ :Laøng Tieân Ñieàn-Nghi Xuaân-Haø Tónh -Xuất thân : trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và nhiều người sáng tác văn chương. + Cha và anh : đều giữ chức tước cao trong triều và có sức học uyên bác. + Mẹ : Trần Thị Tần –người Kinh Bắc ( đây cũng chính laø ngoïn nguoàn cuûa voán VHDG aên saâu vaøo hoàn thô vaên vaø taøi thô vaên cuûa oâng ) -Biến động của xh đưa N.Du từ chỗ con em đại gđ qtộc pk đến chỗ chấp nhận c/s của anh đồ nghèo. - Ông chính là chứng nhân của lịch sử xã hội cụ thể: +Thời thơ ấu và thanh niên: sống sung túc và hào hoa.

(169) -1802: Nguyễn ánh lật đổ Tây Sơn để lập triều Nguyễn. ở Thăng Long trong nhà anh trai Nguyễn Khản. Từng đỗ Tam trường. +Mười năm gió bụi lang thang ở quê vợ, rồi quê hương ''Nguyễn Du là người có con mắt trong nghèo túng. troâng thaáy 6 coõi, coù taám loøng +Từng mưu đồ chống Tây Sơn thất bại, bị bắt rồi được nghĩ suốt ngàn đời'' tha, về ẩn dật ở quê nội. +Làm quan bất đắc dĩ với triều Nguyễn Gia Long ( Tham tri bộ Lễ, Cai bạ Quảng Bình, Chánh sứ tuế cống nhà Thanh), ốm, mất ở Huế ngày 10/8/1820 (naêm Canh Thìn). 2-Con người: (ảnh hưởng của quê hương, gia đình - những vùng -Con người N.Du có những điểm văn hoá) gì caàn löu yù? -Queâ cha Haø Tónh, nuùi Hoàng, soâng Lam anh kieät, khoå ngheøo. +Quê cha, quê mẹ có ảnh hưởng -Quê mẹ Kinh bắc hào hoa, cái nôi của dân ca Quan gì đến con người ông? haï. -Nơi sinh ra và lớn lên: kinh thành Thăng Long nghìn +Nơi sinh ra và lớn lên của naêm vaên hieán loäng laãy haøo hoa. N.Du có gì đáng chú ý? -Quê vợ đồng lúa Thái Bình. +ảnh hưởng của quê vợ và xuất -Gia đình quan lại có danh vọng lớn, học vấn cao nổi thaân trong gia ñænh quan laïi quyù tieáng: toäc? “ Bao giờ Ngàn Hồng hết cây Sông Rum (Lam) hết nước, họ này hết quan”. -C/đời N.Du có nhiều mối u uẩn không nói ra được. -Ông luôn cảm thấy bức bối, mất tự do vì sống trong -+Tư tưởng, tình cảm của ông xh quaù goø boù. đối vốicn người như thế nào? -Nguyễn Du có cái nhìn hiện thực sâu sắc -Một tấm lòng lo đời, thương người của Nguyễn Du, luôn đi bảo vệ công lí ,bảo vệ cái đẹp 3. Thời đại và xã hội -Thời đại N.Du có những nét gì -Cuối TK XVIII đầu TK XIX noåi baät? -XHVN khủng hoảng trầm trọng, loạn lạc bốn phương: khởi nghĩa nông dân, kiêu binh làm loạn, Tây Sơn thay đổi sơn hà, diệt Nguyễn, Trịnh, diệt Xiêm, đuổi Thanh huy hoàng một thuở. -ảnh hưởng của xh đó đối với -Nhaø Nguyeãn laäp laïi chính quyeàn chuyeân cheá vaø thoáng ngoøi buùt sngs taùc vaên chöông? nhất đất nước. II-Sự nghiệp sáng tác: Hoạt động2: Hướng dẫn tìm 1. Caùc saùng taùc chính hiểu sự nghiệp sáng tác của Phong phú và đồ sộ gồm : văn thơ chữ Hán và chữ N.Du Noâm -Sự nghiệp sáng tác thơ văn của a) Sáng tác bằng chữ Hán: 249 bài, ba tập N.Du coù ñieåm gì caàn löu yù ? -Thanh Hiên thi tập (78 bài)-> trc thời làm quan.

(170) -Số lượng sáng tác của ông như thế nào ?Cả về thể loại cũng nhö noäi dung , ngheä thuaät saùng tác đó ? +Số lượng văn thơ Hán? +Noäi dung cuûa caùc tp’ aáy?. -Nam trung tạp ngâm(40bài)->làm quan ở Huế, Quảng Bình. -Bắc hành tap lục (131 bài)->tgian đi sứ TQ. *ND: -Phê phán chế độ PK Trung Hoa chà đạp lên quyền sống của con người. -Ca ngợi, đồng cảm với những a/h` nghệ sĩ tài hoa, cao thượng Trung Hoa (Đỗ Phủ, Nhạc Phi). -Cảm động với nhg thân phận nghèo khổ, người p/nữ tài hoa bmệnh (Độc Tiểu Thanh kí, Sở kiến hành). -Nhiều điểm tương đồng với cảm hứng stác Tr.Kiều. b)Sáng tác bằng chữ Nôm: *Truyeän Kieàu - Nguoàn goác: -Dựa vào Kim Vân Kiều Truyện của Thanh Tâm Tài +Những sáng tác bằng văn thơ Nhân –TQ (Đoạn trường tân thanh, 3254 câu thơ lục noâm? bát) -từ tiểu thuyết chương hồi bằng văn xuôi c.Hán +Em hãy cho biết nguồn gốc của -Nguyễn Du stác bsung nhg điều mà day dứt trăn trở Truyeän Kieàu? mà ông đã được chứng kiến của lsxh và con người . -Noäi dung +Vận mệnh con người trong xhpk bất công, tàn bạo +Khát vọng tình yêu đôi lứa. +Bản cáo trạng đanh thép của xh đã chà đạp lên quyền sống, tự do hphúc của con người đbiệt là người +Nội dung chủ yếu được đề cập phụ nữ trong c.độ xhpk . qua Truyeän Kieàu? + Nguyễn Du đã tái hiện hthực sâu sắc của c/s vào tp’ tạo nên ý/n rất sắc cho lời thơ và gtrị nhân đạo vì con +Giá trị nhân đạo của tác phẩm người, vì c/s của nhân dân .(ngòi bút tài hoa ). xuất phát từ đâu ? + Quan niệm nhân sinh : “chữ tài “gắn liền với chữ “mệnh “, chữ “tâm “gắn với chữ “tài “. +Tại sao nói tác phẩm mang tính ->Tác phẩm tự sự trữ tình độc nhất vô nhị trong văn chất tố cáo sâu sắc về xã hội lú học trung đại VN. bấy giờ ? *Văn chiêu hồn (Văn tế thập loại chúng sinh) -Vieát baèng theå thô luïc baùt -Theå hieän taám loøng nhaân aùi meânh moâng cuûa nhaø ngheä sĩ hướng tới những linh hồn bơ vơ, không nơi tựa +Tp’ “Văn chiêu hồn” viết bằng nương, nhất là phụ nữ và trẻ em trong ngày lễ vu lan theå thô gì? rằm tháng bảy hằng năm ở VN +Noäi dung? 2.Moät vaøi ñaëc ñieåm veà noäi dung vaø ngheä thuaät thô vaên Nguyeãn Du. a)Noäi dung: -Chữ tình. -Không phải chủ yếu nói chí hướng quân tử mà: +Theå hieän t/caûm chaân thaønh..

(171) -Ñaëc ñieåm chính veà noäi dung trong thô vaên N.Du?. VD: Số phận của đàn bà “Đau đớn thay phận đàn bà Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung” (Là Đạm Tiên, Thuý Kiều, là Tiểu Thanh, là nhg người mù hát rong, nhg ca nhi, kĩ nữ…) ( Phản chiêu hồn, Sở kiến hành, Truyeän Kieàu…).. -Ñaëc ñieåm chính veà ngheä thuaät trong thô vaên N.Du?. +Cảm thông sâu sắc của tgiả đối với c/s’ và con người (những c/n` nhỏ bé, những số phận bất hạnh, những phụ nữ tài hoa bạc mệnh). -Triết lí về số phận đàn bà hai lần vang lên sâu thẳm vaø bi thieát trong Tr.Kieàu vaø Vaên chieâu hoàn. -Khái quát bản chất tàn bạo của cđộ pk, bọn vua chúa tàn bạo, bất công chà đạp quyền sống con người, dù là ở VN hay TQ. -Là người đầu tiên đặt vđề về những người p/nữ hồng nhan đa truân, tài hoa bạc mệnh với tấm lòng và cái nhìn nhân đạo sâu sắc. -Đề cao quyền sống con người, đồng cảm và ngợi ca t/y lứa đôi tự do, k/vọng tự do và hphúc của con người (mối tình Kiều – Kim, về nvật Từ Hải). b)Ngheä thuaät: -Học vấn uyên bác, thành công trong nhiều thể loại thơ ca: ngữ ngôn, thất ngôn, ca, hành. -Thơ lục bát, song thất lục bát chữ Nôm lên đến tuyệt đỉnh thi ca cổ trung đại. -Tinh hoa ngôn ngữ bình dân và bác học Việt đã kết tụ nơi thiên tài NDu – nhà ptích tâm lí bậc nhất, bậc đại thaønh cuûa thô luïc baùt vaø song thaát luïc baùt.. 3.Cuûng coá vaø daën doø -Về nhà trả lời cho câu hỏi: “Vì sao N.Du được gọi là đại thi hào dân tộc, thiên tài dân tộc, được vinh phong danh nhân văn hoá thế giới? -HS đọc phần ghi nhớ (sgk) và yêu cầu về học thuộc. -Em có thể tìm đọc thêm một số bài thơ chữ Hán, Nôm để bổ sung về tài năng sáng tạo vaên chöông cuûa N.Du. -Giờ sau học: Tiếng Việt “Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật” (2 tiết).

(172) Ngày soạn: Tieát 83 – 84 : Tieáng Vieät : PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT A. Muïc tieâu baøi hoïc : - Nắm được khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật và phong cách ngôn ngữ nghệ thuật với những đặc trưng cơ bản của nó. - Có kỹ năng phân tích và sử dụng ngôn ngữ theo phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. B. Phương tiện thực hiện : - SGK vaø SGV vaên 10 cô baûn. C. Phöông phaùp daïy hoïc : - Đọc các ngữ liệu, phân tích và nhận xét về đặc điểm của ngôn ngữ nghệ thuật và phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. - Giáo viên gợi ý cho HS nhắc lại kiến thức đã học (Phong cách ngôn ngữ sin hoạt) để đối chiếu và rút ra kết luận. D. Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: Nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Du. 3. Bài mới: Hoạt động của gv và hs Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : I. Ngôn ngữ nghệ thuật : 1. Ngôn ngữ nghệ thuật được sử dụng Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ chủ trong pham vi giao tiếp nào? thuộc những yếu dùng trong các tác phẩm văn chương,.

(173) thể loại nào ? 2. Những nét khác nhau giữa ngôn ngữ thơ và văn xuôi tự sự; giữa văn xuôi và ngôn ngữ kịch? 3. Những nét giống nhau của ngôn ngữ trong các thể loại nói trên? # GV gợi ý # HS trả lời # HS phát biểu định nghĩa về ngôn ngữ nghệ thuật.. không chỉ có chức năng thông tin mà còn thõa mãn nhu cầu thẫm mỹ của con người. Nó là ngôn ngữ được tổ chức, xếp đặt, lựa chọn, tinh luyện từ ngôn ngữ thông thường và đạt được giaù trò ngheä thuaät thaåm mó.. II- Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật : 1. Tính hình tượng : Tính hình tượng của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật là khái niệm chỉ ra cách diễn đạt cụ thể, hàm súc, gợi cảm trong mộtngữ caûnh (vaên caûnh nhaát ñònh). Hoạt động 2 : - GV dùng thủ pháp so sánh, đối chiếu: + Ta đã lớn lên rồi trong khói lữa Chúng nó chẵng còn mang được nữa Chaën baøn chaân moät daân toäc anh huøng Những bàn chân từ than bụi, lầy bùn Đã bước dưới mặt trời cách mạng + “dân tộc ta đã trưởng thành trong chiến tranh - kẻ thù không còn hi vọng để ngăn cản sự phát triển mạnh mẽ, to lớn của một dân tộc từng bị áp bức ở hầm mỏ và nông thôn” # GV gợi ý cho HS : ? Cách diễn đạt nào cụ thể, sinh động ? ? Cách diễn đạt nào hàm súc hơn ? ? Cách diễn đạt nào gợi cảm hơn ? ? Nhaän xeùt. 2. Tính truyeàn caûm : Tính truyền cảm trong ngôn ngữ nghệ - So sánh, đối chiếu : thuật thể hiện ở chổ làm cho người nghe (đọc) + Qua ñình ngaõ noùn troâng ñình cùng vui, buồn, yêu thích … như chính người nói Ñình bao nhieâu ngoùi, em thöông mình baáy (vieát) nhieâu. + “Em raát thöông mình” ? Caùch noùi naøo hay hôn vaø coù hieäu quaû lan truyeàn caûm xuùc? ?Nhaän xeùt cuûa HS veà tính truyeàn caûm trong ngôn ngữ nghệ thuật. 3. Tính caù theå hoùa : Tính cá thể hóa như là một tính chất tự nhiên của người nói (đặc điểm cấu âm, giọng nói, từ ngữ, cách nói) để ta có thể nhận biếtngười này với người khác.. Hoạt động 3 :. III- Luyeän taäp : 1. Baøi 1 : - Các phép tu từ : so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, tượng trưng … đặc điểm là cách nói hàm ẩn.

(174) Gv hướng dẫn hs làm bài tập trong SGK trong những ngữ cảnh tu từ. Goïi moät soá hoïc sinh leân baûng laøm, caùc hs khác làm vào vở. 2. Bài 2 : Tính hình tượng : cơ bản vì : Gv sửa bài làm cũa hs, nhận xét, chốt ý - Laø phöông tieän vaø laø muïc ñích saùng taïo ngheä thuaät. - Trong hình tượng ngôn ngữ đã có những yếu toá gaây caûm xuùc vaø truyeàn caûm. - Cách lựa chọn từ ngữ, sử dụng câu để xây dựng hình tượng nghệ thuật thể hiện cá tính saùng taïo ngheä thuaät. 3. Baøi 3 : - Từ ngữ có nét nghĩa cảm xúc. - Phải sát nghĩa và đảm bảo luật thơ. 4. Baøi 4 : So saùnh : - Cách chọn từ ngữ để tạo hình tượng mùa thu. - Nhòp ñieäu khaùc nhau - Hình tượng 3 mùa thu ở 3 tác giả không cùng một thời đại, không giống nhau ở phong cách ngôn ngữ cá nhân (tính cá thể hóa) IV- Củng cố : Ghi nhớ (SGK) 4. Daën doø : - Hoïc baøi. - Soạn bài : Trao duyên.. Ngày soạn: Tiết 85 : Đọc văn TRAO DUYEÂN (Trích Truyeän Kieàu - Nguyeãn Du ) A.Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS:.

(175) -Hiểu diễn biến tâm trạng mâu thuẫn, phức tạp, bế tắc của Thuý Kiều trong đêm trao duyên.Qua đó, thấy được sự đồng cảm mạnh mẽ, sâu sắc của Nguyễn Du đối với hoàn cảnh đau khổ và phẩm chất cao quý của Kiều: đức hi sinh, lòng vị tha. -Bi kịch tình yêu tan vỡ được thể hiện qua ngôn ngữ thơ điêu luyện, tuyệt vời. -Có kĩ năng: +Đọc thơ trữ tình, thơ lục bát. +Chuyeån theå vaên baûn thô sang vaên baûn vaên xuoâi ngheä thuaät +Phân tích tâm trạng nhân vật trong thơ trữ tình B.Phương pháp thực hiện -GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, thực hành -Tổ chức, hướng dẫn phân tích, giảng bình chi tiết diễn biến tâm trạng của Thuý Kiều trog đêm trao duyên và nỗi niềm Thuý Kiều khi ở lầu xanh tiếp khách làng chơi. C.Phöông tieän daïy hoïc SGK,SGV,Thieát keá baøi hoïc D.Tieán trình daïy hoïc 1.Ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Những đặc điểm cơ bản của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật? 2.Bài mới. Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Kieåm tra baøi cuõ (Hình thức vấn đáp) - Cảm hứng chủ đạo của T.Kiều laø gì? - Cảm hứng ấy được biểu hiện ở những khía cạnh nào? - Nêu dẫn chứng minh hoạ?. Yêu cầu cần đạt -Cảm hứng nhân văn- nhân đạo: bao trùm T.Kiều là tiếng kêu đau đớn, đứt ruột về số fận c/ng trong xhpk. -Cảm hứng ấy được thể hiện qua 4 khía cạnh sau: +Moät baûn aùn. +Moät tieáng keâu thöông. +Moät giaác mô. +Moät caùin nhìn beá taéc. -Mỗi khía cạnh chỉ cần dẫn 2-4 câu tbiểu để m hoạ. VD: “Nỗi riêng, riêng những bàn hoàn Daàu chong traéng ñóa, leä traøn thaám khaên” (Tieáng keâu thöông). “Toàn bộ truyện Kiều là một bi kịch. Đây là một bi Hoạt động 2: Giới thiệu đoạn kịch nhỏ trong bi kịch lớn ấy” ( Lê Trí Viễn). Quyết thô -y/c HS đọc thầm đoạn tiểu dẫn định bán mình chuộc cha, trong đêm cuối cùng trước khi đi theo Mã Giám Sinh, Kiều vẫn canh cánh món nợ tình -GV gthieäu (trang beân)  -GV có thể đưa ra một số tư liệu với Kim Trọng: “Nỗi riêng, riêng nhưng bàn hoàn-Dầu chong traéng ñóa, leä traøn thaám khaên”. aûnh (Neáu coù) Thuý Vân chợt bừng tỉnh giấc, ghé đến ân cần hỏi han. Kieàu naûy ra yù ñònh trao duyeân, trao laïi moái tình đầu dở dang cho em mình để trả nghĩa chàng Kim. Đoạn thơ này tái hiện lại câu chuyện đặc biệt ấy. Hoạt động3: Hướng dẫn đọc – A.Đoạn trích “Trao duyên” hieåu khaùi quaùt -Đoạn trích ''Trao Duyên'' có vị I.Đọc- Hiểu trí ntnaøo trong Tr.Kieàu? 1.Đọc diễn cảm: SGK - Theo doõi caâu chuyeän, coù theå - Đoạn thơ chính là mở đầu cuộc đời đau khổ của tạm ngắt dòng t/sự của T Kiều Kieàu .Khi gia ñình gaëp gia bieán thành mấy chặng nhỏ để dễ - Trích từ câu thơ 723 đến 756 trong t.phẩm.

(176) ptích?Từng chặng, lại có thể kể 2.Bố cục văn bản bằng lời v.xuôi ntnào? -12 câu thơ đầu (723-734): Kiều tìm cách thuyết phục, -HS p/biểu, tr/bày đoạn văn, trao duyeân cho Thuyù Vaân. đoạn kể của mình. -15 caâu thô tieáp (735-749): Kieàu trao kæ vaät vaø daën doø -GV nx, đ/hướng: Theo mạch theâm em. truyeän, ta deã daøng nhaän ra -8 câu thơ cuối (750-757): Kiều đau đớn đến ngất đi. Hoạt động 4: Hướng dẫn tìm hiểu đoạn trích theo bố cục GV (Gợi mở): II-Phaân tích: Tình duyeân laø moät chuyeän teá 1-Đoạn 1: Kiều tìm cách thuyết phục, trao duyên cho nhò, chuyeän traêm naêm, heä troïng Thuyù Vaân. cả một đời người và ko dễ gì Mở đầu bằng 2 câu thơ: trao lại cho người khác .Nhưng “Cậy em, em có chịu lời, Ngoài leân cho chò laïy roài seõ thöa” Kiều lại phải nhờ cậy em, trao -''Cậy'': Kiều khẩn khoản, thiết tha tự hành hạ mình duyên cho em trả nghĩa với -''Chịu lời'': Cầu khẩn em hãy lắng nghe mình chaøng Kim. (?)Em nhận xét gì về ngôn ngữ -''Lạy'': trang nghiêm, hệ trọng - “Thöa “: kính caån, trang troïng của Thuý Kiều đối với Thuý Vaân? Lời cầu xin hạ mình, coi Thuý Vân như ân nhân số 1 (?)-Em nhận xét gì về lời cầu khẩn của TKiều đối với TVân? của mình, đưa Thuý Vân vào tình thế không thể từ chối, ràng buộc Thuý Vân bằng cách đưa ra những mối quan heä tình caûm “ vì caây daây leo” -6 câu tiếp theo: Kiều đã giãi bày thật nhanh, ngọn ngành để thuyết phục Vân hết lời, tâm tình chị em vì (?)Ngôn ngữ của Nguyễn Du mình không thể thoái thác . trong đoạn thơ có gì gần gũi với +Ngôn ngữ Nguyễn Du có sự kết hợp hài hoà giữa cách caùch noùi cuûa daân gian? noùi trang troïng, vaên hoa vaø giaûn dò, noâm na cuûa caùch noùi daân gian. (+) sử dụng các điển tích ''keo loan'',''tơ duyên'' đi với các thành ngữ ''tình máu mủ'',''lời non nước'', ''thịt nát (?)Taâm traïng cuûa Kieàu khi noùi xương mòn'',”ngậm cười chín suối…” được ra điều mình muón nói? + Taâm traïng Kieàu : (+)Biết ơn chân thành , yên tâm ,thanh thản,sung sướng vì mâu thuẫn đã được giải quyết ->nhưng đó mới chỉ tạm thời (Khủng hoảng tâm tư trong Kiều mới tạm giải toả) (+) Mâu thuẫn bi kịch thực sự trong lòng kiều đến đây (?)Kieàu trao kyû vaät cho em laïi buøng leân maõnh lieät. trong taâm traïng nhö theá naøo? 2-Đoạn 2: 15 câu thơ tiếp (735-749): Kiều trao kỉ vật và daën doø theâm em. Trao lại cho T.Vân những kỉ vật th/liêng của mối tình với K.Trọng: “ Chiếc thoa với bức tờ mây,..Phím đàn với.

(177) (?)Hai từ “của chung” và “ngày xöa” theå hieän ñieàu gì trong taâm traïng cuûa Thuyù Kieàu ? (?)Kiều đã dự đoán trước số phaän cuûa mình nhö theá naøo?. (?)Sau khi trao kyû vaät cho em , Thuyù Kieàu daën em ñieàu gì ? Tâm trạng của Kiều lúc bấy giờ ? Kiều tự độc thoại nội tâm của mình ntn ở đoạn kết ? (?)Từ ''bây giờ'' mang ý/n gì? (?)Từ ''lạy'' có gì khác từ ''lạy'' ở caâu treân? (?)Đoạn thơ này mang nhan đề Trao duyeân nhöng cuoái cuøng duyên có được trao không? Vì sao? (?)Tóm lược lại nội dung và nghệ thuật ? Qua đó khẳng định Nguyeãn Du laø moät thieân taøi khi ñi saâu vaøo phaân tích taâm lí cuûa con người ?. mảnh hương nguyền ngày xưa”->lời Kiều ở đây chứa chất bao đau đớn, giằng xé, chua chát: …Duyên này thì giữ vật này của chung …Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa Trong 2 từ “của chung” và “ngày xưa” chứa chất bao nỗi niềm, bao chua xót về hiện thực đẹp đẽ mới đấy thôi nay đã trở thành “ngày xưa”->t/gian tâm lí, t/gian được caûm nhaän baèng noãi ñau. -''Của tin'' là vật làm tin giữa Kim Trọng và TKiều, ở trong cuûa laøm tin aáy coù taâm hoàn cuûa TKieàu -''người bạc mệnh'' người có số phận bạc bẽo k0 may mắn, k0 thoát ra được như một định mệnh “mai sau ….hiu hiu gioù thì hay chi veà”vaø khi aáy em haõy “Rảy xin chén nước cho người thác oan” ( Kiều ko thể quên được mối stình của mình , nàng muốn trở về với tình yêu bằng linh hồn bất tử sau khi chết ) ->Trao kỷ vật cho em mà lòng Kiều thổn thức, não nề, nuối tiếc, đau xót lại bùng lên, tâm trạng đau đớn, vò xé doàn daäp, cuoàn cuoän. -Kiều quên sự có mặt của Vân dặn em mà thì thầm với mình veà töông lai muø mòt, theâ thaûm -Kiều đã nghĩ mình chết oan, vẫn mang nặng lời thề, Kiều quay trở về dằn vặt, lâm li c-8 caâu cuoái: -Quay về thực tại Kiều quanh quẩn mất mát không thể hàn gắn được, tất cả dở dang, đổ vỡ -Kiều nhận lõi lầm về mình, tự cho rằng mình là người phuï baïc. ->Tình cảnh TKiều đau khổ đến cực độ, Kiều quên hẳn người đang đối thoại một mình, nói với người yêu vắng mặt nhiều lời thống thiết nghẹn ngào. III-Toång keát: 1.Noäi dung: -Tp’ vieát leân baèng khaû naêng thoâng caûm saâu saéc cuûa người nghệ sĩ khi hoá thân thành người trong cuộc để nói lên những tâm tư t/c’sâu kín, uẩn khuất nhất trong coõi loøng . - Đoạn thơ bi thương nhưng k0 hề đen tối bởi cái bi thương toát ra phẩm chất cao đẹp của con người, vang lên lời tố cáo tội ác của XH bất nhân đã chồng chất khổ đau lên một kiếp người . 2. Ngheä thuaät: - Miêu tả, ptích tâm trạng p/tạp, mâu thuẫn->chân thực, tinh tế, ngôn ngữ biến hoá linh hoạt ..

(178) - Sử dụng nhiều thành ngữ quen thuộc tạo nên tâm trạng đầy kịch tính . 3.Củng cố dặn dò: HS có thể trả lời được - Dieãn bieán taâm traïng cuûa Thuyù Kieàu trong ñeâm trao duyeân . - Nghệ thuật tác giả sử dụng gây ấn tượng như thế nào ? - Biết cách khai thác tâm trạng của Thuý Kiều trong đoạn trích ? -Giờ sau học: Văn học ''Nỗi thương mình''. Ngày soạn: Tiết 86 : Đọc văn. NOÃI THÖÔNG MÌNH ( Trích Truyeän Kieàu- Nguyeãn Du ). A. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS: - Hiểu được tình cảnh trớ trêu mà Thuý Kiều phải đương đầu và buộc phải chấp nhận thân phân kĩ nữ tiếp khách làng chơi. - Ýù thức sâu sắc của Kiều về phẩm giá bản thân - Hiểu được nghệ thuật tả cảnh và nội tâm nhân vật B. Phương tiện thực hiện : SGk, SGV văn 10 cơ bản C. Phöông phaùp : Dieãn giaûng, thaûo luaän D. Tiến trình lên lớp : 1/ Ổn định lớp. 2/ Kieåm tra baøi cuõ. Phaân tích taâm traïng Thuùy Kieàu khi trao duyeân. 3/ Bài mới: Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về tác giả, taùc phaåm Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu. Nội dung cần đạt I/ Tìm hieåu chung : (SGK) 1. Taùc giaû 2. Taùc phaåm. II- Đọc - Hiểu :.

(179) đoạn trích. Thao tác 1: Tìm hiểu cảnh sinh hoạt ở laàu xanh - HS đọc lại 4 câu đầu. - GV hỏi: Cảnh sinh hoạt ở lầu xanh hiện lên qua lời kể- tả của tg như thế nào? - HS trả lời, nêu nhận xét chung của mình. - GV định hướng và nêu câu hỏi: Những hình ảnh Bướm lả ong lơi, lá gió cành chim, cuộc say đầy tháng, trận cười suốt ñeâm, Toáng Ngoïc, Traøng Khanh laø bieän pháp nghệ thuật gì đã được sử dụng? Tác duïng cuûa noù? Phaân tích saùng taïo cuûa ND trong cụm từ Bướm lả ong lơi và lối đối xứng trong từng câu thơ? - HS lần lượt trả lời. -GV định hướng Thao taùc 2: Noãi loøng cuûa Kieàu - HS đọc 8 câu tiếp. - GV neâu caâu hoûi: +Nhận xét giọng điệu lời kể, ngôi kể? + Nhận xét về sự biến đổi nhịp thơ và taùc duïng ngheä thuaät cuûa noù. +Nhaän xeùt veà hieäu quaû cuûa caùc ñieäp từ, các câu hỏi và câu cảm. + Từ Xuân trong đoạn có ý nghĩa gì? + Toùm laïi taâm traïng Kieàu nhö theá naøo? - HS thảo luận và trả lời lần lượt các câu hoûi. - GV định hướng.. 1. Caûnh laàu xanh. - Bướm lả ong lơi, lá gió cành chim, cuộc say đầy tháng, trận cười suốt ñeâm, - Toáng Ngoïc, Traøng Khanh Nghệ thuật ước lệ quen thuộc trong thơ văn trung đại. Dùng những hình ảnh ẩn dụ- tượng trương đẹp và cổ đã sáo mòn để thi vị hoá hiện thực. Nhờ thế, vẫn có thể vừa tả cảnh sống thực của Kiều- làm kĩ nữ ở lầu xanh vừa giữ được chân dung cao đẹp của Kiều. Ở đoạn này chủ yếu là lời kể- tả tương đối khách quan của tác giả. Đó là hoàn caûnh soáng cuûa kieàu. 2. Noãi loøng cuûa kieàu - Lời kể, ngôi kể có sự chuyển đổi tự nhiên từ khách quan sang chủ quan- như là chính Kieàu ñang baøy toû noãi loøng mình. Cách kể gây ấn tượng mạnh hơn. - Nhịp thơ biến đổi, đang từ 2/2/2 hoặc 4/4 (nhịp chẵn, đều đặn chuyển sang 3/3- nhịp lẻ): Khi tỉnh rượu/ lúc tàn canh; hoặc 2/4/2 (chẵn không đều): Giật mình, mình lại thöông mình/ xoùt xa. - Các điệp từ: mình ( 3 lần), sao (4 lần), khi… - Câu hỏi tu từ kết hợp với câu cảm. - Cụm từ Bướm chán ong chường ( sáng taïo) - các đối xứng trong từng cụm từ, trong từng câu là phép đối trong các câu thơ nối tiếp nhau: khi sao…giờ sao…  Lời thơ như lời độc thoại nội tâm của nhân vật, trực tiếp phơi mở tâm trạng của nàng Kiều một cách cụ thể và chân thực. Đó là tâm trạng xót thương cho bản thân mình, số phận mình. Càng nghĩ đến quá khứ gần, đến cuộc sống êm đềm, phong lưu, nề nếp trước đây, càng ngơ ngác, đau xót, không hiểu vì sao có thể thay đổi thân phaän nhanh nhö vaäy. Ñau xoùt, thöông thaân và bất lực. Nhịp thơ nhanh hơn, gấp gáp,.

(180) - GV hỏi: Hai câu “Đòi phen…trăng thâu” coù phaûi ñô thuaàn laø taû caûnh khoâng? Vì sao? Hai câu cuối đã khái quát chân lí gì? Tâm trạng Kiều kết đọng lại là tâm trạng gì? - HS trả lời. - GV định hướng. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng kết. Thao tác 1: GV đưa ra những câu hỏi khaùi quaùt veà noäi dung, ngheä thuaät cuûa đoạn trích. Câu 1:Ý thức cao về thân phận chứng tỏ phẩm chất gì ở nhân vật Thuý Kiều? Câu 2: Để tả tâm trang nhân vật, ND đã sử dụng thành công những biện pháp ngheä thuaät gì? Thao tác 2: Cho HS đọc phần Ghi nhớ SGK. doàn daäp hôn theå hieän taâm traïng soùng coàn liên miên không dứt, nhức nhối trong trái tim người thiếu nữ bất hạnh. Nếu Bướm lả ong lơi ở trên mới chỉ là cái khách quan bên ngoài- chỉ là tâm trạng chán chường, mệt mỏi, ghê sợ chính bản thân mình của nhân vật khi bị đẩy vào cuộc sống nhơ nhớp. Từ Xuân trong câu thô khoâng chæ muøa xuaân, khoâng chæ tuoåi trẻ, không chỉ vẻ đẹp, không chỉ sức trẻ… mà chỉ hạnh phúc, niềm vui hưởng hạnh phúc lứa đôi. Trong cuộc sống làm vợ khắp người ta, Kiều chỉ thấy nhục nhã, trơ lì vaø voâ caûm. III- TOÅNG KEÁT 1.Nội dung: đoạn trích thể hiện được nét đẹp trong phẩm chất của nàng Kiều- giàu lòng tự trọng. 2. Ngheä thuaät: mieâu taû taâm lí nhaân vaät baäc thaày.. 4. Cuûng coá : Taâm traïng Kieàu. 5. Dặn dò : Soạn Lập luận trong văn nghị luận. Ngày soạn: Tieát 87 : Laøm vaên.

(181) LAÄP LUAÄN TRONG VAÊN NGHÒ LUAÄN A. Muïc tieâu baøi hoïc Củng cố và nâng cao hiểu biết về yêu cầu và cách thức xây dựng lập luận đã học ở THCS như: khái niệm về lập luận; cách xác định luận điểm; tìm luận cứ và sử dụng phöông phaùp laäp luaän. B. Phương tiện thực hiện - S GK, SGV - Thieát keá baøi hoïc . C. Phöông phaùp : Dieãn giaûng, thaûo luaän D. Tieán trình daïy hoïc 1. Oån định lớp: 2.Kiểm tra bài cũ : Phân tích tâm trạng Thúy Kiều khi ở lầu xanh qua đoạn trích “Noãi thöông mình” 3. Giới thiệu bài mới Hoạt động của GV và HS Noäi dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn hs I. Khái niệm về lập luận trong bài văn nghị luận tìm hieåu phaàn I. HSÑ&TL: GV: Gọi H/S đọc phần I SGK Câu a: Đích của lập luận là thuyết phục đối phương từ Tr 109. bỏ ý định xâm lược, hiểu tình hình mà có sự lựa chọn GVH: Phần I trình bày nội đúng đắn. dung gì Anh (chị) hãy trả lời Câu b: Để đạt được mục đích tác giả đã sử dụng: câu hỏi ở mục a,b,c ? + lí lẽ 1: Người dùng binh….. + lí lẽ 2: Được thời có thế….. + lí lẽ 3: Mất thời không thế thì mạnh quay thành yếu… Cuoái cuøng laø keát luaän: “ Nay caùc oâng…” Câu c: Lập luận là dựa vào sự thật đáng tin cậy, vào lí Hoạt động 2: Hướng dẫn hs lẽ xác đáng để nêu lên ý kiến của mình về một vấn đề nhaát ñònh. tìm hieåu phaàn II. II. Cách xây dựng lập luận. 1. Xaùc ñònh luaän ñieåm ? Anh (chị) hãy cho biết luận - Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của điểm là gì ? làm thế nào để người viết xác định vấn đề (luận đề) được đặt ra. xaùc ñònh luaän ñieåm ? => Một bài văn có thể có nhiều luận điểm lớn hoặc nhỏ. Các luận điểm nhỏ liên kết với nhau, soi sáng cho nhau để thuyết minh cho luận điểm lớn trong bài. HSTL&PB + Câu a: Văn bản bàn về thái độ tự trọng trong việc sử ? Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi dụng tiếng mẹ đẻ (chữ ta). Theo tác giả thì chỉ khi nào a,b trong SGK Tr 110 ? thực cần thiết mới dùng tiếng nước ngoài. Việc đó sẽ đảm bảo quyền lợi được thông tin của người đọc. + Caâu b: Vaên baûn coù hai luaän ñieåm laø: * Tiếng nước ngoài (tiếng anh) đang lấn lướt tiếng Việt trong các bảng hiệu quảng cáo ở nước ta..

(182) ? Thế nào là luận cứ ? mối quan hệ giữa luận điểm và luận cứ như thế nào ?. ? Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi a, b trong muïc 2 SGK Tr 110 ? Tập trung vào ví dụ ở mục 2 phaàn II ?. ? Anh (chò) hieåu nhö theá naøo laø luận chứng ? GVH: Anh (chò) cho bieát theá naøo laø phöông phaùp laäp luaän ? trả lời hai câu hỏi a, b trong SGK Tr 111 ?. ? Anh (chị) cho biết còn những phöông phaùp laäp luaän naøo ? Hs trao đổi thảo luận. Gv nhaän xeùt, choát yù.. * Một số trường hợp tiếng nước ngoài được đưa vào baùo chí moät caùch khoâng caàn thieát, gaây thieät thoøi cho người đọc. 2. Tìm luận cứ. HSTL&PB * Luận cứ: là các tài liệu dùng làm cơ sở thuyết minh cho luaän ñieåm. Noù bao goàm caùc lí leõ ( caùc nguyeân lí, chân lí, ý kiến đã được công nhận) và dẫn chứng thực tế (của đời sống và văn học). * Câu a: Ví dụ “Chữ ta” có 02 luận điểm, 06 luận cứ. + Luận điểm 1: “Khắp nơi đều có quảng cáo, nhưng… danh lam thaéng caûnh” Các luận cứ: + “Chữ nước ngoài…ở phía trên” + “ Đi đâu, nhìn đâu…chữ Triều Tiên” + “ Trong khi đó …lạc sang một nước khaùc.” + Luaän ñieåm 2: “ Phaûi chaêng…maø ta neân suy ngaãm” Các luận cứ: + “Tôi không biết chữ…in rất đẹp” + “ Nhưng các tờ báo…bài cần đọc” + “ Trong khi đó…trang thông tin” * Luận chứng. => Luận chứng là sự phối hợp, tổ chức các lí lẽ và dẫn chứng để thuyết minh cho luận điểm. 3. Lựa chọn phương pháp lập luận. * Phương pháp lập luận: là cách thức lựa chọn, sắp xếp luận điểm, luận cứ sao cho lập luận được thuyết phục. Câu a: + lập luận ở văn bản mẫu (mục I) là lập luận theo phöông phaùp dieãn dòch vaø quan heä nhaân quaû. Baét đầu bằng câu mang ý nghĩa khái quát: “Người dùng binh giỏi…” để đi đến kết luận: “Nay các ông không roõ..”. + Lập luận ở văn bản mẫu ở mục II là lập luận theo phương pháp quy nạp và so sánh đối lập. Câu b: Có thể kể ra ba phương pháp lập luận thường gaëp trong vaên baûn nghò luaän. + Phép loại suy: Dựa vào sự so sánh hai đối tượng, chúng ta có thể tìm ra những thuộc tính giống nhau nào đó, từ đó có thể suy ra chúng có cùng một thuoäc tính gioáng nhau khaùc. VD: + Gà là gia cầm, có lông vũ, đẻ trứng… + Ngan là gia cầm, có lông vũ, đẻ trứng, có thể bay ngắn trên mặt đất… => Gà cũng có thể bay ngăn trên mặt đất. + Phép phản đề: Là phương pháp xuất phát từ.

(183) một kết luận có sẵn (sai hoặc đúng) để suy ra một kết luận khác (sai hoặc đúng). Kết luận chung có thể đúng, cuõng coù theå sai. VD: Tiền đề 1: Cây nào cũng ra hoa để kết trái. Kết luận: kể cả hoa đào trong ngày tết (sai). Tiền đề 2: Không phải cây nào cũng ra hoa để kết trái. Kết luận: Tất cả các cây đào đều như vậy (sai). + Nguỵ biện: Là phương pháp xuất phát từ một Hoạt động 3: Hướng dẫn hs thực tế hiển nhiên nào đó để suy ra những kết luận chủ quan nhằm bác bỏ ý kiến của đối phương. Kết luận laøm baøi taäp. chung có thể đúng khi chỉ dừng lại ở bề mặt hiện GV: Hướng dẫn HS thực hành tượng, sai khi xem xét một cách toàn diện và bản chất. làm bài tập trong SGK Tr 111. VD 1: Tiền đề: Một hạt cát chưa phải là sa mạc, nhiều haït caùt chöa phaûi laø sa maïc, voâ cuøng nhieàu haït caùt cuõng chöa phaûi laø sa maïc. Keát luaän: Treân haønh tinh naøy khoâng heà coù sa maïc. III. Luyeän taäp HS: Đọc phần ghi nhớ SGK Tr 111 HSÑB&LBT: Ngày soạn: Tiết 88. Đọc văn. CHÍ KHÍ ANH HUØNG (Trích truyeän Kieàu -Nguyeãn Du) A.Muïc tieâu baøi hoïc . - Qua nhân vật Từ Hải,hiểu được lí tưởng anh hùng của Nguyễn Du - Nắm vững đặc trưng nghệ thuật trong việc miêu tả anh hùng của Nguyễn Du B. Phương tiện thực hiện. - Saùch giaùo khoa cô baûn. C.Tiến trình lên lớp : 1. Ổn định lớp : 2.Kieåm tra baøi cuõ : 3. Bài mới : - Lời dẫn,. - Noäi dung baøi hoïc.. Hoạt động của GS và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu phaàn tieåu daãn - Cho học sinh đọc tiểu dẫn và giải thích - Em hãy cho biết vị trí của đoạn trích và vai trò của Từ Hải đối với cuộc đời Kieàu?. Nội dung cần đạt I/ Tìm hieåu chung : 1. Vị trí đoạn trích : Kiều bị lừa và rơi vào lầu xanh lần thứ hai,cuộc đời nàng hầu như bế tắc hoàn toàn thì đột nhiên Từ Hải xuất hiện đưa Kiều thoát khỏi cảnh ô nhục.Hai người rất tâm đầu ý hợp,sống hạnh phúc.Nhưng Từ Hải không bằng lòng với cuộc sống êm đềm bên cạnh nàng kiều.

(184) - Bố cục của đoạn trích?. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs đọc và tìm hieåu vaên baûn. tài sắc,chàng muốn có sự nghiệp lớn nên sau nửa năm “ Hương lửa đang nồng” đã từ biệt Kiều ra đi. Đoạn trích này cho thấy chí khí của Từ Hải 2.Boá cuïc : Hai phaàn - 4 câu đầu khát vọng là tư thế của Từ Hải - Phần còn lại : Cảnh tiễn biệt giữa Kiều và từ Hải II - Đọc – Hiểu: 1.Khát vọng và tư thế của người anh hùng của Từ Hải ( 4 câu đầu ) * Chí khí khaùt voïng :. - CS hạnh phúc của vợ chồng đương lúc ngọt ngào,nồng nàn “ Hương lửa đang nồng” nhưng - Đoạn trích chia làm mấy phần trước hết Từ Hải là một tráng sĩ,một người có chí khí mạnh mẽ nên sự nghiệp đối với chàng là trên *Giáo viên đặt câu hỏi và gợi mở heát. - Cuộc sống hiện tại của Kiều và Từ “ Thoắt đã ” quyết định nhanh chóng,dứt khoát => Haûi trong hieän taïi nhö theá naøo ? tính cách người anh hùng Từ Hải là người như thế nào ? -“Động lòng bốn phương”=> náo nức chí tung * “Trượng phu” ? hoành ở 4 phương trời -Em có nhận xét gì về từ “ Thoắt đã -“Trời mênh mông”=> khát vọng lớn lao ” ? Hình ảnh “Động lòng bốn => hình ảnh không gian rộng lớn ,hình tượng thơ phương”, “trời bể mênh mông” ? có tính chất vũ trụ lớn lao,kì vĩ,mang tính ước lệ (Ñaëc ñieåm VH TÑ) - Thái độ tác giả . “Trương phu”=> từ ngữ có sắc - Thái độ của tác giả đối với Từ Hải thể hiện qua từ ngữ nào? Thái độ gì ? thái tôn xưng=> sự tôn trọng,kính phục đối với người anh hùng. => Từ hải không phải là con người của những đam mê thông thường mà là con người có sự nghiệp - Chí khí của Từ Hải? anh hùng,khát khao được vùng vẫy giữa trời cao -Tư thế củaTừHải thể hiện qua chi tiết đất rộng=> tầm vóc vũ trụ của người anh hùng(So sánh người tráng sỹ trong Thuật Hoài-PNL) naøo? *Tö theá: Em hieåu nhö theá naøo veà caâu noùi cuûa Kieàu? -“Thanh gươm yên ngựa” Hình ảnh đẹp vừa HT,vừa CM Một mình một ngựa một thanh gươm -“Lên đườnh thẳng song”=>sẵn sàng lên đường=> chân dung đẹp của người anh hùng-“tưởng như che cả đất trời”(H.Thanh) -Lời từ “sao chưa ……..thường tình” có 2.Cảnh tiễn biệt giữa Kiều và Từ Hải. ý nghĩa gì? GV gợi ra các đáp án cho - Lời nói của Kiều.Kiều biết rõ Từ Hải ra đi trong học sinh trao đổi tình caûnh: -“Boán beå khoâng nhaø”=>tha thieát ñi cuøng chia -Phẩm chất của Từ Hải thể hiện như sẻ,gánh vác với chồng những khó khăn=> người.

(185) thế nào qua lời nói?. tri kæ -Lời nói của Từ Hải. + “ Sao chưa … thường tình ” -lời trách người tri - Nhận xét về ngôn ngữ của Từ Hải kỉ-khuyên Kiều hãy vượt qua những tình cảm -Liên hệ trước đây trong cảnh trần thông thường để làm vợ người anh hùng=>dứt ai,Từ đã ngang nhiên xem mình là khoát không quyến luyến,bịn rịn vì tình yêu mà người anh hùng quên đi lý tưởng cao cả của người anh hùng. + “ bao giờ ….. vội gì” Hình ảnh và âm thanh “ mười vạn tinh binh” “Tiếng chiêng dậy đất,cờ rợp”=> khát vọng lớn lao tầm vóc vũ trụ của người anh hùng .“Rõ mặt phi thường”=> phẩm chất xuất chúng của người anh hùng. -Hành động của Từ Hải thể hiện qua * ”Rước nàng ghi gia” tư thế nào?nhận xét gì về hạnh động “chờ đó ít lâu….một năm sau” đó? =>lời hẹn ước ngắn gọn,dứt khoát chắc nịch=>Từ Hải rất mực tự tin khẳng định không quá môt năm chàng sẻ trở về đón nàng với cả một cơ đồ to lớn=>chí khí của người anh hùng - Hành động của Từ Hải +” “quyết lời dứt áo ra đi”=> người ở lại -Kiều -ý nghĩa của hình ảnh “gió mây……dặm nắm áo(hình ảnh ước lệ-“Chia bào” khôi” -Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều) nhưng người đi cứ dứt áo ra đi=> dứt khoá-tính cách người anh hùng +Hình ành” “gió mây…dặm khơi”(mượn từ ý của Trang Tử-ước lệ”=> đẵ đến lúc chim bằng bay lên cùng gió mây=>bản lĩnh phi thường của người anh - Qua cách chia tay ta thấy Từ hải là hùng,khát khao làm nên sự nghiệp lớn người như thế nào? Tóm lại : Từ hải là người giàu tình cảm,có khát -Em coù nhaän xeùt gì veà caùch mieâu taû vọng lớn lao tầm vóc vũ trụ,chí khí người anh người anh hùng?(hiện thực hay lý huøng tưởng hóa) đây có phải là cách miêu * Nhận xét nghệ thuật miêu tả Từ Hải có 2 đặc taû phoå bieán cuûa VHÑÑ khoâng? ñieåm: -Hình tượng có tính ước lệ(không miêu tả cụ Hoạt động 3: Củng cố – Dặn dò thể,những chi tiết tầm thường bị lược bỏ) 4.Củng cố: cho hs đọc phần ghi nhớ -hình tượng con người vũ trụ tầm vóc lớn lao=>phi 5.Daën doø: hoïc thuoäc thô chuaån bò baøi thường của người anh hùng. Theà nguyeàn.. Ngày soạn: Tiết 89-Đọc thêm. THEÀ NGUYEÀN (Trích truyeän Kieàu -Nguyeãn Du).

(186) A. Mục tiêu cần đạt: -Thấy được tình yêu mãnh liệt,thiêng liêng cao đẹp của Kiều-Kim Trọng -Ngôn ngữ miêu tả,kể của tác giả B. Phương tiện: SGK-SGV lớp 10 CB C. Phöông phaùp : Phaân tích, dieãn giaûng, thaûo luaän D. Tiến trình lên lớp : 1.OÅn ñònh 2.Bài cũ : Khát vọng và tư thế của người anh hùng Từ Hải? 3.Bài mới Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu phaàn I -Học sinh đọc tiểu dẫn cho biết vị trí của đoạn trích. -Kể ngắn gọn các sự việc xẩy ra trong đoạn trích này Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu phaàn II. -Neâu nhaän xeùt veà haøm nghóa cuûa caùc từ “Vội,xăm xăm,băng”. Vì sao Kiều chủ động đến với tình yeâu?. Hs trao đổi thảo luận Gv ñöa ra nhaän xeùt, choát yù. Nội dung cần đạt I.Giới thiệu : 1. Vị trí đoạn trích : Môt hôm,cả nhà Kiều sang chơi bên ngoại,Kiều đẵ tìm gặp Kim Trọng.Chiều tà nàng trở về nhà,thấy cả nhà chưa về,Kiều quay lại gặp Kim Trọng lần thứ hai. Đoạn trích kể về việc 2 người làm lễ thề nguyền,gắn bó thủy chung suốt đời 2.Đại ý : Cuộc gặp gỡ, thề nguyền giưã Kiều vaø Kim Troïng II. Đọc hiểu : 1. Hàm nghĩa của các từ : - 2 lần dùng từ ‘Vội”,1 lần dùng chữ “xăm xaêm,baêng”=> nhòp ñieäu khaån tröông cuûa cuoäc theà nguyeàn: + Cuộc thề nguyền chưa được phép của cha mẹ + Tình yêu mãnh liệt ,rất tự nhiên của đôi lứa,của trai tài gái sắc”Kiều đến với Kim Trọng cuõng nhö caùnh buoàm gaëp gioù,caùnh buoàm phaûi căng gió,con người phải có tình yêu”(Lưu Trọng Lö) + Kiều chủ động đến với tình yêu để chống lại ñònh meänh =>sö phaûn khaùng laïi soá phaän - Kiều luôn bị ám ảnh bởi định mệnh dành cho những người tài sắc (Sau khi gặp nấm mồ Đạm Tiên,Kiều luôn bị ám bởi sự bất hạnh của mình,sự mong manh của tình yêu”cứ trong mộng mị mà suy,phận con thôi có ra gì mai sau”) Ta hiểu vì sao Kiều nói với Kim Trọng như để thanh minh về sự chủ động của mình”bây giờ rõ mặt đôi ta-biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao” =>khát vọng tình yêu tự do=>nét mới mẻ,tiến bộ.

(187) trong caùch nhìn veà tình yeâu cuûa Nguyeãn Du-nhaø thơ có cái nhìn vượt trước thời đại=>tư tưởng nhân đạo. 2.Cuộc gặp gỡ,thề nguyền giửa Kiều-Kim Troïng. Không gian của cuộc gặp gỡ?. Lời nói của Kiều”khoảng vắng đêm trường có ý nghĩa gì? Không gian của lời thề miêu tả như theá naøo?. Hình aûnh”Vaàng traêng” coù yù nghóa gì?. Qua tình yeâu cuûa Kieàu-Kim Troïng ,Nguyễn Du thể hiện tư tưởng gì Hoạt động 3: *Củng cố,dặn dò: - Gọi hs nhắc lại các phần vừa được hoïc - Về học bài, soạn bài tiếp theo.. *Cuộc gặp gỡ: - Khoâng gian: Thô moäng,thaàn tieân,huyeàn aûo + Các hình ảnh: Ánh trăng ,nhặt thưa,ngọn đèn hiu hắt,tiếng bước chân nhẹ nhàng của người đẹp tạo ấn tượng cho Kim Trọng như đang sống trong mô=>taâm traïng ñaém say mô maøng=>khoâng gian đẹp,nhưng có cảm giác như hư ảo ,không có thật,con người rất cô đơn giữa đất trời bao la - Lời nói của Kiều:”khoảng vắng đêm trường”=> đó là không gian thời gian tâm lý rợn ngợp,nàng phải vượt qua để vươn tới làm chủ số phận-chống laïi ñònh meänh -thái độ của Kim Trọng đối với người yêu:”làm lễ rước vào”=>trân trọng *Cuoäc theà nguyeàn:Thô moäng,trang troïng,thieâng lieâng: + Muøi thôm höông traàm + AÙnh saùng neán saùp: AÁm aùp + Vầng trăng vằng vặc=>thiên nhiên to lớn vĩnh hằng=>tình yêu thiêng liêng được đất trời chứng giaùm + Tờ giấy ghi lời thề + Trao kæ vaät: Toùc maây => Tình yeâu thieâng lieâng saâu naëng Liên hệ : Trong đoạn trao duyên:Kiều nhớ lại hình ảnh” đốt lò hương ấy ,so tơ phím này”-kỉ niệm đẹp=>Nỗi đau không nguôi,dau của lời thề sâu nặng bị chia cắt:” Ôi kim lang,hỡi kim lang….” Tóm lại : Thông qua tình yêu cao đẹp của KiềUKim Trọng,Nguyễn Du thể hiện tư tưởng nhân đạo:yêu thương trân trọng khát vọng hạnh phúc của con người-người phụ nữ tài sắc phải sống trong xaõ hoäi phong kieán thoái naùt baát coâng..

(188) Ngày soạn: Tieát 90 : Laøm vaên TRAÛ BAØI LAØM VAÊN SOÁ 6. A. Mục tiêu cần đạt: - Củng cố kiến thức về bài nghị luận văn học. - Củng cố nội dung bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. - Bieát caùch vieát baøi nggò luaän vaên hoïc. B. Phương tiên thực hiện: - Giaùo aùn C. Tiến trình lên lớp: 1. OÅn ñònh 2. Hướng dẫn đáp án: A.Yêu cầu chung: Nắm chắc bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn của Ngô Sĩ Liên. Biết cách làm kiểu bài nghị luận văn học làm nổi bật hình tượng người anh hùng của dân tộc với những vẻ đẹp phẩm chất rất đáng trân trọng. B. Yeâu caàu cuï theå: Hoïc sinh coù theå trình baøy theo nhieàu caùch khaùc nhau, mieãn laø phaûi laøm saùng toû caùc yù sau: 1/Tài mưu lược của một vị tướng kiệt xuất Đưa ra kế sách giữ nước lâu dài + Phải tuỳ cơ có sách luợc phù hợp ,linh hoạt. + Điều quan trọng để thắng giặc là toàn dân đoàn kết một lòng  Vì vậy thượng sách giữ nước là “Khoan thư sức dân”: giảm thuế khóa, bớt hình phạt, không phiền nhiễu dân , châm lo đời sống cùa nhân dân đưỡc ấm no hạnh phúc.

(189) * * Trần Quốc Tuấn không chỉ có tầm nhìn xa trông rộng, tài mưu lược thâm sâu dựa trên sự hiểu biết về nghệ thuật chiến tranh từ cổ kim mà ở ông còn có tấm lòng thương dân, lo cho dân, trọng dân của một vị tương nhân đức cao cả. 2/ Tấm lòng trung quân sâu sắc , cảm động Trung quân là yêu nước. - Hoàn cảnh đầy thử thách đầy khắc nghiệt : Mâu thuẫn gia đình, mâu thuẫn giữa trung vaø hieáu . - Trần Quốc Tuấn đã đặt trung lên hiếu, nợ nước lên trên tình nhà được biểu hiện một caùch saâu saéc vaø nhaát quaùn : + Về lời cha dặn lúc lâm chung “ông để điều đó trong lòng” , nhưng không cho là phải , hỏi ý kiến hai gia nô để làm phép thư.û + Khi nghe câu trả lời của hai gia nô ( Yết Kiêu & Dã Tượng ) Ông “ cảm phục đến khóc và khen ngợi hai người”. + Trước lời nói không đồng tình của con trai Hưng Vũ Vương Ông “ngầm cho là phải “ + Trước lời nói tán đồng của Hưng Nhương Vương Quốc Tảng : Ông nỗi giận rút göôm ñònh trò toäi, vaø khoâng cho Quoác Taûng nhìn maüt oâng laàn cuoái . ** Trần Quốc Tuấn đã đặt chữ trung lên chữ hiếu một lòng trung nghĩa, bỏ thù riêng để phụng sự đất nước một con người thẳng thắn, chân thành, và là người cha nghiêm khắc trong việc giáo dục con cái. Lòng trung quân ái quốc đó đáng được nêu gương muôn đời. 3/ Đức độ lớn lao của một nhân cách lớn Trần Quốc Tuấn là người có công lao lớn , được quyền phong tước cho những người khác nhưng ông không một lần dùng quyền , lạm quyền vì tư lợi cá nhân -.> kính cẩn giữ tieát laøm toâi –voâ tö khieâm toán - Tận tình dạy bảo, khích lệ tướng sĩ dưới quyền. - Khéo tiến cử người tài giỏi cho đất nước. - Cẩn thận phòng xa trong việc hậu sự . - Chủ trương “khoan thư sức dân”. - Trong tín ngưỡng của nhân dân , khi mất ông vẫn hiển linh phò trợ nhân dân chống tai naïn dòch beänh . * * Là người có đức độ trong sáng muôn đời trở thành mẫu mực trong lịch sử và trong tâm thức của nhân dân là tấm gương sáng về đạo làm người 4.Nhaän xeùt * Öu ñieåm: - Đa số năm được kiến thức về văn học ,tiếng việt,nắm được kĩ năng hành văn -Các em xác định đúng yêu cầu đề ra, it có trường hợp lạc đề * Nhược điểm - Vẫn còn một số học sinh không năm được những kiến thức cơ bản do lười học bài cũ - Xác định đúng yêu cầu đề ra nhưng bài viết sơ sài thiếu nhiều ý,thiếu dẫn chứng. - Nhiều học sinh rơi vào tình trạng liệt kê dẫn chứng chưa phân tích - Dẫn chứng thiếu chính xác - Một số em luời học bài nên kết quả rất kém * Keát quaû Từ điểm 5 trở lên: Từ điểm năm trở xuống:.

(190) Ngày soạn: Tieát 91 : Laøm vaên VAÊN BAÛN VAÊN HOÏC A/ Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp hoïc sinh nhaän bieát caùc tieâu chí cuûa moät vaên baûn vaên hoïc theo quan nieäm hieän nay , Hiểu rõ qúa trình biên chuyển từ văn bàn văn học đến tác phẩn văn hơc trong tâm trí người đọc Biết rõ các tầng nghĩa của cấu trúc văn bản văn học và mối quan hệ giữa các tầng đó Hieåu vaên baûn laø moät cghænh theå khoâng ñôn giaûn ,phaûi ñi saâu vaøo taàng nghóa cuûa noù B/ Phöông tieän daïy hoïc SGK , SGV , thiết kế bài soạn C/ Phöông phaùp Chia nhoùm thaûo luaän D/ các bước lên lớp 1/ OÅn ñònh 2/ Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra việc soạn bài của học sinh. 3/ Bài mới : Lời vào bài Hoạt động của GV và HS. Nội dung cần đạt.

(191) Hoạt động 1 : Cho VD học sinh nhaän dieän Trong những văn bản sau văn bàn naøo laø vaên baûn vaên hoïc ? Vìsao ? Chiếu dời đô (1) Bến quê (2) Sóng (3) Sang thu (4) Thoâng tin veà ngaøy trái đất (4) Tinh thần yêu nước của nhaân daân ta (5). Caùc vaên baûn 1,2,3,4 laø vaên baûn vaên hoïc vì phaûn ảnh hiện thực khách quan và nói lên tư tưởng của của con người. I/ Tieâu chí chuû yeáu cuûa vaên baûn vaên hoïc 1/ Vaên baûn vaên hoïc coûn goïi laø vaên baûn ngheä thuaät vaên baûn vaên chöông . Vaên baûn vaên hoïc ñi saâu vào phản ảnh hiện thực khách quan , khám phá thế Từ các ví dụ trên nêu các tjêu chí giới tình cảm , tư tưởng , thoã mãn nhu cầu hướng cuûa vaên baûn vaên hoïc ? thiện và thẩm mĩ của con người VD : Đọc bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh chúng ta Hoạt động 2 : Cho HS tìm hiểu VD phải suy nghĩ để tìm kiếm lời giải đáp cho các câu Nhận xét lời văn của bài thơ “Sóng” hỏi :Tình yêu là gì , hạnh phúc là gì , làm thế nào để giữ niềm tin với lời văn của một bái toán dân số 2/ Ngôn từ của văn bản văn học là ngôn từ nghệ từ đó rút ra kết luận về tiêu chi 1thứ thuật có hình tựong mang tính thẩm mĩ cao , trau hai? chuốt biểu cảm , gợi cảm , hàm súc , đa nghĩa Hoạt động 3 Cho học sinh gọi tên các thể loại caùcbaûn Hịch tướng sĩ , cáo bình ngô , chiếu dời đô ,sang thu , bến quê , tấm caùm , laëng leõ Sa pa Từ đó cho học sinh rút ra tiêu chí thứ 3. Đọc một bài văn đầu tiên chúng ta tiếp xúc với cái gì Những âm thanh trong các từ ‘ Loắt choaét , xaéc , thoaên thoaét , ngheânh nghênh gợi cho người đọc điều gì ?. Hoạt động 4 : cho HS đọc các ví dụ SGK. 3/ Mổi văn bản đều có một thể loại nhất định và theo quy ước cách thức thể loại đó ( Kịch có hồi , cảnh, có lời đối thoại độc thoại . Thơ có vần , điệu , luaät , khoå thô ) * * treân ñaây laø ba tieâu chí chuû yeáu cuûa moät vaên baûn vaên hoïc theo quan nieäm hieän nay cuûa VN vaø nhueàu nước trên thế giới , những văn bản nào không hội đủ 3 tiêu chí trên thì không phải là VBVH II/ Caáu truùc cuûa vaên baûn vaên hoïc 1.Tầng ngôn từ -từ ngữ âm đến ngữ nghĩa - Đầu tiên ta tiếp xúc với ngôn từ - Hiểu ngôn từ là hiểu các nghĩa ( tường minh ,hàm ẩn ) của từ ngữ , là hiểu các âm thanh gợi ra khi đọc , khi phát âm - các từ ngữ : Loắt choắt , thoăn thoắt ,nghênh nghênh gợi ra cái nhanh nhẹn trẻ trung * * tầng ngôn từ là bước thứ nhất để đi vào chiều saâu cuûa taùc phaåm 2. Tầng hình tượng - Tác giả dùng ngôn từ nghệ thuật để xây dựng hình tựong văn học - Hình tựong văn học có thể là hình ảnh thiên.

(192) bằng ngôn từ nghệ thuật tác giả đã xây dựng những hình ảnh gì ? Các hình tượng đó có giống ngoài đờ không ? vậy tầng thứ hai của VBVH là gì ?. Bài thơ “ Trong đầm gì đẹp bằng sen “ và bài :” Tùng “ nhà thơ ca ngợi vẻ đẹp của sen trong đậm , của tùng trong gioù tuyeát muøa ñoâng coøn nhaèm muïc ñích gì khaùc khoâng ?. Khi naøo thì moät VBVH troû thaønh taùc phẩm Văn học ? ( HS có thể trả lời theo kinh nghieäm baûn thaânn). nhieân : hoa sen , caønh mai , caây tuøng …vv - Hình tượng văn học tác giả sáng tạo ra không hoàn toàn giống hệ ngoài đời , cuộc đời thực mà nhằm gởi gắm tình ý sâu kín của mình với ngừoi đọc ,với cuộc đời 3. Taàng haøm nghóa - Ca ngợi vẻ đẹp của sen trong sạch tinh khiết là muốn ca ngợi chí khí giữ vững sự trong sạch của con người đó chính là nghĩa hàm ẩn của hình tượng là taàng haøm aån saâu kín cuûa VBVH - Ở bài tùng : Phẩm chất cao qúy của cây tùng chính là phẩm chất cao cùa nhà nho quân tử * * Khi người đọc khám phá đúng tầng hàm nghóa cuûa VBVH thì taâm hoàn hoï seõ giaøu coù ,phong phuù hôn , yù nghóa hôn III. Từ văn bản đến tác phẩm văn học - VBVH cứ để trên giá sách , trong kho m trong thư viện không ai đọc thì chỉ là văn bản chết - Nhưng nếu nhưVBVH được con người tìm đọc , hiểu được các tầng nghĩa sâu xa của nó thì trở thành VBVH sống động , có linh hồn , có ý nghĩa với người đọc , hoàn thành tâm nguyện cùa tác giả - Người đọc muốn iếp nhận đấy đủ và sâu sắc , muốn cảm thông được tâm tình của nhà văn thì phải học tập , suy nghĩ tự nâng cao trình độ , biết cách đọc , chuyển VBVH trở thành vốn liếng của bản thaân IV. Luyeän taäp Bài tập 1 ( làm tại lớp ) a. cấu trúc hai đoạn tượng tự nhau - Câu đầu là câu hỏi của nhà thơ về một hiện tượng nhìn thấy trên đường - 3 câu tiếp tả kỹ hai nhân vật : nét mặt , cử chỉ …vvv -Câu cuối vừa là câu hỏi vứa là nỗi băn khoăn , suy nghĩ về nơi dựa b/ hình ảnh tương phản : người d0àn bà – em bé Người chiến sĩ – bà cụ từ đó suy ra nghĩa hàm ẩn :,phát hiện nơi dựa sâu sắc trong cuoäc soáng Người mẹ dựa vào đứa bé chập chững , anh bộ đội.

(193) dựa vàobà cụ đang run rẩy cất bước trên đường. Đây là nơi dựa về tinh thần tình cảm .Đứa bé chính là niềm vui , niềm tin chổ dựa tinh thần để người meï soáng vaø laøm vieäc Bà cụ già yếu chính là nơi gởi lòng kính yêu của con cháu , là sức mạnh cho người lính chiến đấu và chieán thaéng Củng cố Hướng dẫn bài tập 2 về nhà làm Daën doø Hoïc baøi Soạn : Thực hành phép tu từ và phép đối.

(194) Ngày soạn: Tieát 92 Tieáng vieät THỰC HAØNH CÁC PHÉP TU TỪ :PHÉP ĐIỆP VAØ PHÉP ĐỐI A . Muïc tieâu baøi hoïc : - Về kiến thức : giúp HS củng cố và nâng cao kiến thức về phép điệp và phép đối trong việc sử dụng tiếng Việt - Về kỹ năng : có kỹ năng nhận diện, phân tích cấu tạo và tác dụng của hai phép tu từ treân - Về tình cảm: có ý thức trong việc giữ gìn sự trong sáng của TV B. Phương tiện thực hiện : SGK, SGV C. Phương pháp tiến hành : Gợi mở, nêu vđề, hướng dẫn hs làm bài tập D.Tieán trình daïy hoïc : 1. Ổn định 2. Baøi cuõ: Tieâu chí chuû yeáu cuûa vaên baûn vaên hoïc? 3. Bài mới Họat động của gv và hs Họat động 1 : HS đọc ngữ liệu Họat động 2 : Phân tích ngữ liệu 1. Ở VD1 cụm từ nào được lặp lại ? nếu thay bằng cụm từ khác thì câu thơ seõ nhö theá naøo ? taùc duïng cuûa vieäc laëp nhö vaäy ? caâu thô hay hôn sự so sánh được rõ hơn 2. Ơ’vd 2 yếu tố nào được lặp lại (từ, vần ), ở đây có giống với lặp từ ở vd1 khoâng ? 3. Theá naøo laø pheùp ñieäp ? - Địêp tu từ khác với điệp do lặp ý, không có grị tu từ ( không mang sắc thaùibieåu caûm ). Nội dung cần đạt I.Luyeän taäp veà pheùp ñieäp 1. Phaân tích ví duï : a. ví duï 1 -Cụm từ được lặp lại : nụ tầm xuân , chim vào lồng, cá mắc câu  có gtrị tu từ : câu thơ uyển chuyển hơn, làm rõ ý được so sánh ( nhấn mạnh hình tượng nụ tầm xuân, diễn tả trạng thái không lối thoát của caûnh chim vaøo loàng, caù caén caâu ) b. ví duï 2 -Từ được lặp lại : gần, có, vì - Vần được lặp lại : iên  nhấn mạnh ý, không có gtrị tu từ 2.Ñònh nghóa -Phép điệp là biện pháp tu từ lặp lại một yếu tố diễn.

(195) Họat động 3 : thực hành 1. GV cho vd, hs phaân tích.  điệp từ : chữ cuối câu trước được láy lại thành chữ đầu câu sau như đợt sóng gợi cảm giác buồn trieàn mieân  điệp ngữ : câu văn nhịp nhàng, hài hòa, có sức thuyết phục cao. Họat động 4 : đọc ngữ liệu, phân tích 1. ở vd 1 , cách sắp xếp từ ngữ có gì đặc biệt ? vị trí của các từ loïai nhö theá naøo ? 2. ở vd 2, 4 cách đối có khác vd 1 khoâng, khaùc nhö theá naøo ? 3. phép đối ở vdụ 3 diễn ra như theá naøo ?. 4. Thế nào là phép đối ?. Họat động 3 : thực hành -Hs tìm theâm vd trong taùc phaåm Bình Ngô đại cáo -Gv cho vd, hs cuøng laøm Thịt mỡ,dưa hành, câu đối đỏ Caây neâu, traøng phaùo, baùnh chöng xanh Nguyeãn Khuyeán 4.Cuûng coá : Học sinh làm bài tập. dạt ( vần, nhịp, từ, cụm từ câu ) nhằm nhấn mạnh, biểu đạt cảm xúc và ý nghĩa, có khả năng gợi hình tượng nghệ thuật 3.Thực hành Xaùc ñònh pheùp ñieäp vaø phaân tích taùc duïng cuûa chuùng trong những câu sau : a. Cuøng troâng laïi maø cuøng chaúng thaáy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngaøn daâu xanh ngaét moät maøu Loøng chaøng yù thieáp ai saàu hôn ai b. Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, Một dân tộc đã gan góc đứng về phía đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập II. Luyện tập về phép đối 1. Phaân tích ví duï a.vdụ 1, : hai vế đều cân đối về số tiếng, vị trí của các từ lọai cũng cân xứng với nhau, lặp lại về kết cấu ngữ pháp b.vdụ 2, 4 : phép đối diễn ra giữa 2 dòng, cũng theo qui taéc nhö vd 1 c.vdụ 3 : phép đối giữa 2 vế của câu bát trong cặp caâu luïc baùt  tác dụng : tạo ra sự thống nhất , hài hòa về âm thanh, yù nghóa 2. Ñònh nghóa - Phép đối là cách xếp đặt từ ngữ , câu ở vị trí cân xứng nhau để tạo hiệu quả giống nhau hoặc trái ngược nhau nhằm gợi ra vẻ đẹp hòan chỉnh và hài hòa trong diễn đạt 3. Thực hành -Phép đối trong tục ngữ thường nhằm so sánh, đối chiếu để khẳng định những kinh nghiệm, những bài hoïc veà cuoäc soáng xh… - Phép đối trong tục ngữ thường có vần, nhịp và điệp từ ngữ, kết câu ngữ pháp  dễ nhớ, dễ thuộc.

(196) 5.Dặn dò : Sưu tầm câu đối trên báo tết. Học Nội dung và hình thức của văn bản văn hoïc. Ngày soạn: Tieát 93 : NỘI DUNG VAØ HÌNH THỨC CỦA VĂN BẢN VĂN HỌC A. Muïc tieâu baøi hoïc - Giúp HS hiểu và bước đầu biết vận dụng các khái niệm nội dung và hình thức khi phaân tích vaên baûn vaên hoïc - Thấy tõ mối quan hệ của nội dung và hình thức trong văn bản văn học B. Phương tiện thực hiện SGK , SGV , thieát keá baøi daïy C. Phöông phaùp.

(197) Chia nhóm , thảo luận , nêu vấn đề D. Các bước lên lớp 1. OÅn ñònh 2. Baøi cuõ : Kieåm tra vieäc laøm baøi taäp cuûa hoïc sinh. 3. Bài mới : Lời vào bài Hoạt động của GV & HS Hoạt động 1 Cho HS đọc nội dung vấn đề 1- SGK Hãy xác định đề tài của tác phẩm “ tắt đèn “ từ đó rút ra kết luận đề tài là gì?. Cho HS tìm chủ đề của tác phẩm Lão Haïc , caûm xuùc muøa thu , Laëng leõ Sapa ..vv Vậy chủ đề là gì ?. HS dựa vàop SGK phát biểu tư tưởng của tác phẩm : Tắc đèn , và một số VD giáoviên đưa ra, từ đó rút ra khái niệm tư tưởng của tác phẩm văn học.. Cho HS nêu cảm hứng chủ đạo của tác. Nội dung cần đạt I. Các khái niêm của nội dung và hình thức trong vaên baûn vaên hoïc : 1. Caùc khaùi nieäm veà noäi dung a. Đề tài : + Mỗi tác phẩm mang một đề tài – lĩnh vực cuộc sống mà nhà văn lựa chọn , thể hiện trong taùc phaåm vaên hoïc + Việc lựa chọn đề tài là bước đầu biểu hiện khuynh hướng và ý đồ sáng tác của nhà văn VD : Nguyeãn Khuyeán trong chuøm thô thu , nhà văn chọn đề tài mùa thu để miêu tả cảnh thu ở bắc bộ ,qua đó người đọc thấy được sự gắn bó của tác giả với làng cảnh nông thôn * Các nhà văn thường chọn đề tài mình hiểu biết sâu sắc và có cảm hứng b/ Chủ đề : - Chủ đề là vấn đề chủ yếu , bức xúc nhất nổi lên từ đề tài buộc tác giả phải thể hiện , phải bày tỏ thái độ , có ý kiến đánh giá - Có tác phẩm nhỏ , ngắn nhưng chủ đề lớn ( Nam Quoác sôn haø ) - Có tác phẩm đồ sộ thì chủ đề lại nhỏ ( Tam quoác dieãn nghóa ) Trong các tác phẩm có giá trị lớn có khi có nhiều chủ đề có chủ đề chính, có chủ đề đan xen ( Sử thi Đăm săn ) c/ Tư tưởng của văn bản : - Khái niệm : Là ý kiến tác giả trước chủ đề , nghĩa là sự lý giải, nhận thức, tâm sự trao đổi , nhắn gửi của tác giả với người đọc về chủ đề trong taùc phaåm , noù laø linh hoàn cuûa taùc phaåm VD : Tư tưởng của “ Tức cảnh Pác Bó “” là vui, sang, với cuộc sống đạm bạc ở Việt bắc của Bác Hồ thời kháng chiến chống Pháp d/ Cảm hứng nghệ thuật - Khaùi nieäm : Laø noäi dung tình caûm cuûa taùc phaåm vaên hoïc. Laø traïng thaùi taâm hoàn caûm xuùc.

(198) phẩm Lão hạc, Tắc đèn Theo em cảm hứng nghệ thuật là gì ?,. được thể hiện sâu sắc, chân thật mãnh liệt truyền cảm và hấp dẫn với người đọc - Keát luaän : Vaäy caùc yeáu toá treân cuûa noäi dung thể hiện một cách tổng hợp thống nhất trong văn bản . Người đọc muốn hiểu phải đọc kĩ dựa vào các yếu tố hình thức để nhận ra và suy nghĩ. Tổng hợp các yếu tố đó để có cơ sở khoa học đánh giá nội dung tư tưởng của một tác phaåm vaên hoïc. 2/ Các khái niệm thuộc về hình thức Về mặt hình thức thì chúng ta có các khái a/ Ngôn từ nieäm naøo ? - Là vật liệu , công cụ , lớp vỏ đầu tiên của tác Ngôn từ là gì ? cho học sinh lấy dẫn phaåm vaên hoïc. chứng phân tích - Là từ ngữ, câu đoạn , hình ảnh giọng điệu của nhaø vaên. - Được chọn lọc hàm súc , đa nghĩa VD : cho học sinh phân tích ngôn từ trong đoạn trích “ Kiều ở lầu Ngưng Bích ” ( Ngôn từ ngheä thuaät keå, taû caûnh nguï tình, phaân tích taâm traïng baèng caùch vaän duïng ca dao ) b/ keát caáu Trong taùc phaåm vaên hoïc keát caáu laø gì ? - Là sự sắp xếp tổ chức các thành tố của văn baûn thaønh moät ñôn vò thoáng nhaát chaët cheõ , hoàn chỉnh , có ý nghĩa. - Có nhiều cách kết cấu : theo thời gian; không gian; đầu, cuối tương ứng; mở theo dòng suy nghĩ; tâm lý; theo sự việc. c/ Thể loại - Những nguyên tắt tổ chức hình thức văn bản phù hợp với nội dung. Neâu yù nghóa vaø taàm quan troïng cuûa noäi dung và hình thức của văn bản văn học ?. IV/ Củng cố : Đọc ghi nhớ Daën doø : Laøm vaên Caùc thao taùc nghò. - Các loại cơ bản : Tự sự , trữ tình , kịch - Các thể loại: thơ, truyện, kí - Mổi thể loại được thể hiện đổi mới theo thời đại và mang sắc thái cá nhân của nhà thơ. II/ YÙ nghóa quan troïng cuûa noäi dung vaø hình thức của VBVH - Nội dung : có nội dung mang tư tưởng nhân văn sâu sắc hướng con người tới chân thiện mĩ và tự do dân chủ - Hình thức có giá trị hình thức phù hợp với nội dung, hình thức cần mới mẽ có giá trị cao. - Nội dung và hình thức không thể tách rời maø thoáng nhaát chaët cheõ trong taùc phaåm vaêm học, nội dung tư tưởng cao đẹp biểu hiện trong.

(199) luaän. hình thức hoàn mĩ , nhiều tác phẩm ưu tú đã đạt sự thống nhất ấy. III/ Luyeän taäp Bài tập 1 ( làm ở lớp ), GV gợi ý. Ngày soạn: Tieát 94 Laøøm vaên CAÙC THAO TAÙC NGHÒ LUAÄN A . Muïc tieâu baøi hoïc - Về kiến thức : giúp HS củng cố và nâng cao kiến thức về các thao tác nghị luận thường gặp - Về kỹ năng : có kỹ năng nhận diện các thao tác trên trong các vb nghị luận, từ đó biết vận dụng chúng để tạo lập được những vb nghị luận có sức thuyết phục B. Phương tiện thực hiện : SGK, SGV C. Phương pháp tiến hành : Nêu vấn đề, hướng dẫn HS sinh thảo luận D.Tieán trình daïy hoïc : 1.Ổ định lớp: 2.Bài cũ: Các khái niêm của nội dung và hình thức trong văn bản văn học? 3.Bài mới Họat động của gv và hs Họat động 1: HS đọc SGKh Họat động 2 : thảo luận theo câu hỏi sgk. 1/ Thao taùc laø gì ? Theá naøo laø thao taùc nghò luaän? HS thaûo luaän caùc yeâu caàu a, b, c, d Thực hiện như y/c sgk 2/ Thao taùc so saùnh goàm maáy loại chính ?. Nội dung cần đạt I.Khaùi nieäm -Thao tác được dùng để chỉ việc thực hiện những động tác theo trình tự và yêu cầu kỹ thuaät nhaát ñònh -Thao tác nghị luận là một họat động của tư duy, là những động tác được thực hiện theo trình tự và yêu cầu kỹ thuật được qui định trong hoïat ñoâïng nghò luaän II.Moät soá thao taùc nghò luaän cuï theå 1.Oân lại các thao tác đã học a. HS phải điền đúng từ theo trình tự là : tổng hợp, phân tích, qui nạp, diễn dịch b. Dẫn chứng từ Trích diễm thi tập, tác giả đã duøng thao taùc phaân tích, nhaèm chia moät nhaän định chung thành các mặt riêng biệt, để làm rõ hôn caùc nguyeân nhaân khieán cho thô vaên xöa không truyền lại đầy đủ đựơc. h Dẫn chứng từ Hiền tài là nguyên khí của quoác gia, taùc giaû sử duïng thao taùc : phaân tích  diễn dịch với luận điểm Hiền tài là nguyên.

(200) khí cuûa quoác gia. c. Tác giả sử dụng thao tác tổng hợp : Thâu tóm những ý bộ phận thành một kết luận chung - Với bài Hịch tướng sĩ, tác giả sử dụng thao tác qui nạp, những ý đầu là dẫn chứng, để phục vụ Hs trao đổi thảo luận, Gv nhận xét, chốt cho kết luận : từ xưa các bậc trung… yù. -Nhận định thứ nhất đúng -Nhận định thứ hai chưa chính xác -Nhận định thứ ba đúng 2.Thao taùc so saùnh - Thao taùc so saùnh goàm hai loïai chính : so saùnh nhằm nhận ra sự giống nhau, và so sánh nhằm nhận ra sự khác nhau 3/ Để so sánh đúng cách cần chú ý - Để so sánh đúng cách cần chú ý những điều những điều gì ? sau : + Những đối tượng được so sánh phải có mối liên quan với nhau về mộ mặt nào đó + So sánh phải dựa trên những tiêu chí rõ raøng + Những kết luận rút ra từ so sánh phải chân thực, mới mẻ, giúp cho việc nhận thức sự vật 4/ Tác giả muốn chứng minh điều gì? được sáng tỏ và sâu sắc 3.Luyeän taäp ( BT 1/ SGK 134) 5/ Sử dụng những thao tác nghị luận -Vấn đề cần CM : Thơ Nôm Nguyễn Trãi đã naøo, taùc duïng? tieáp thu … Vaên hoïc daân gian -Thao taùc nghò luaän chuû yeáu : phaân tích, qui naïp 4.Cuûng coá : - Phân tích và tổng hợp, qui nạp và diễn dịch là các cặp thao tác nghị luận vừa có quan hệ chặt chẽ vừa đối lập nhau. - Trong văn bản nghị luận cần cố gắng kết hợp sử dụng nhiều thao tác để bài văn khoâng ñôn ñieäu. 5.Daën doø: Toång keát phaàn vaên hoïc.

(201) Ngày soạn: Tieát 95-96-97. TOÅNG KEÁT PHAÀN VAÊN HOÏC. A. Muïc tieâu baøi hoïc : - Hệ thống toàn bộ kiến thức cơ bản của chương trình văn 10 - Có năng lực phân tích văn học theo từng cấp độ từ sự kiện văn học đến tác giả, tác phẩm văn học, từ ngôn ngữ đến hình tượng nghệ thuật - Biết vận dụng, tiếp thu những kiến thức sẽ học trong chương trình văn 11 B. Phöông tieän hoïc taäp : - SGK, SGV vaên 10 cô baûn - Sơ đồ kẻ sẵn C. Phöông phaùp : Phaân tích, thaûo luaän D. Tiến trình lên lớp : 1/ OÅn ñònh 2/ Bài cũ : Kiểm tra việc soạn bài đã chuẩn bị trước.

(202) 3/ Bài mới : Hoạt động cuả giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt - Cho hoïc sinh nhaéc laïi 2 boä phaän vaên I/ Khaùi quaùt vaên hoïc Vieät Nam : 2 boä phaän hoïc Vieät Nam. Daân hoïc daân gian – vaên hoïc Vieät - Ñaëc ñieåm chung : + Ảnh hưởng truyền thống dân tộc, tiếp thu tinh hoa, văn hoá văn học nước ngoài + Yêu nước và nhân đạo - Ñaëc ñieåm rieâng : - Cho hoïc sinh laäp baûng so saùnh. ( Keû baûng trang 140/SGV ) - Cho hoïc sinh nhaéc 2 ñaëc tröng cô A/ Vaên hoïc daân gian : baûn. 1/ Ñaëc tröng cô baûn : - Tác phảm nghệ thuật, ngôn từ truyền miệng - Saûn phaåm cuûa quaù trình saùng taùc taäp theå 2/ Hệ thống thể loại : 12 - Cho học sinh nhắc 12 thể loại – Giáo viên nêu tên 1 thể loại và yêu cầu học sinh nêu tên tác phẩm phù hợp với thể 3/ Giaù trò : loại. - Giaùo duïc - Cho học sinh phân tích ngắn gọn một - Nhận thức taùc phaåm vaên hoïc daân gian maø hoïc - Thaåm myõ sinh thích  làm sáng tỏ những giá trị. B/ Văn học viết : Có hai loại hình : văn học trung đại, văn học hiện đại * Ñaëc ñieåm chung : - Phản ánh 2 nội dung lớn : yêu nước và nhân đạo - Thể hiện tư tưởng tình cảm của con người trong - Gọi học sinh nhắc từng nội dung . những mối quan hệ đa dạng như quan hệ với thế giới tự nhiên, quốc gia , dân tộc, xã hội, bản thân * Ñaëc ñieåm rieâng : ( Keû baûng trang 141/SGV ) 1/ Văn học trung đại : (Tk X Tk XIX) - 2 thành phần : văn học chữ Hán, văn học chữ Noâm - Cho hoïc sinh keû baûng so saùnh. - 4 giai đoạn : Tk X Tk XIX ; Tk XV  hết Tk XVIII ; Tk XVIII  nửa đầu Tk XIX ; nửa cuối Tk XIX - Cho hoïc sinh nhaéc laïi ñaëc ñieåm lòch - Ñaëc ñieåm noäi dung vaø ngheä thuaät sử và văn học của từng giai đoạn. + Yêu nước. - Nội dung yêu nước : Giáo viên cần taäp trung vaøo Toû loøng, Phuù song Baïch. + Nhân đạo.

(203) Đằng, Đại cáo bình Ngô. ( chú ý truyền thống yêu nườc bất khuất cuả dân tộc và sự tác động của tư tưởng Trung Quaân AÙi Quoác ) - Tư tưởng nhân đạo : Chinh phụ ngâm, Đọc … thanh ký … chú ý nhân đạo cuả dân tôc Việt Nam và ảnh hưởng Nho, Phật, Đạo.. 2/ văn học hiện đại : đầu Tk XX  nay II/ Văn học nườc ngoài : 1/ sử thi : - Ô – đi – xê (Hilạp) : sức mạnh trí tuệ và tinh thần trong chinh phục thiên nhiên để khai sáng, giao lưu vă hoá, khắc họa nhân vật qua hành động. Nhân vật tiêu biểu cho sức mạnh cộng đồng, đạo đức, thong minh, quaû caûm. - Ramayana : chiến đấu chống cái ác, xấu vì cái - Cho học sinh nhắc lại sử thi Đăng San ( Việt Nam ); Ô- đi – xê ( Hilạp ) thiện, đẹp, danh dự, bổn phận con người được miêu tả về tâm linh, tích cách, ngôn ngữ trang trọng, hình và Ramayana ( Ấn độ ) tượng kì vĩ, huyền ảo. 2/ Thơ Đường và thơ Hai-cư : - Thô Ñöoøng : phaûn aùnh cuoäc soáng xaõ hoäi vaø tình cảm con người. Đề tài quen thuộc : thiên nhiên, chiến tranh, tình yêu, con người …, Nghệ thuật : cổ phong đường luật, ngôn ngữ tinh luyện, thanh luật hài hoà, cấu tứ hàm súc. - Thơ Hai-cư : ghi lại phong cảnh, vài sự vật cụ thể rồi gợi cảm xúc, suy tư. Nghệ thuật gợi là chủ yếu, * Phaàn lyù luaän vaên hoïc : mơ hồ, khoảng lặng, ngôn ngữ cô đọng. - Kinh nghieäm cô baûn veà vaên hoïc : 3/ Tam Quoác dieãn nghiaõ : nhaân hoïc - Lối kể chuyện : theo trình tự thời gian - tiêu chí văn bản văn học : ngôn từ, hình tượng, hàm ý, đề tài, chủ đề, cảm - cách khắc họa tính cách nhân vật thông qua hành động và đối thoại. hứng thể loại, kết cấu, thể loại. 4/ Cuûng coá : - Heä thoáng laïi - Giới thiệu kiến thức.

(204) Ngày soạn: Tieát 98-99 : Laøm vaên. BAØI LAØM VAÊN SOÁ 7 ( Thi hoïc kì II ).

(205) Ngày soạn: Tieát: 100.101 OÂN TAÄP PHAÀN TIEÁNG VIEÄT (Chuaån bò kieåm tra cuoái naêm) A.Muïc tieâu baøi hoïc Giúp HS ôn tập và củng cố những kiến thức đã học về TV ở lớp 10. Tích hợp với kiến thức về làm văn, văn và với vốn sống thực tế. Qua đó rèn luyện kĩ năng sử dụng tiếng Việt đúng chuẩn mực và phong cách. B. phương tiện thực hiện - S GK, SGV -Thieát keá baøi hoïc . C. tieán trình daïy hoïc 1. Kieåm tra baøi cuõ 2. Giới thiệu bài mới. Phöông phaùp GV: Cho H/S đọc và trả Câu1. lời câu hỏi 1 SGK Tr 138. HSĐ&TL:. Noäi dung chính. Có thể căn cứ vào bảng sau để trả lời:. ? Đọc câu hỏi 1 SGK ?. Khaùi nieäm HĐGT là hoạt động tiếp xúc và trao đổi thông tin giữa mọi người trong XH được tiến hành chuû yeáu baèng ngôn ngữ (nói hoặc viết) nhằm thực hiện những muïc ñích vaø nhận thức, về tình caûm, veà hành động.. Caùc nhaân toá + Nhaân vaät giao tiếp (người nói, người nghe, người đọc, người vieát) + Hoàn cảnh giao tieáp. + Noäi dung giao tieáp. +Muïc ñích giao tieáp. +Phöông tieän vaø cách thức giao tieáp.. Caùc quaù trình + Quaù trình taïo laäp vaên baûn do người nói (viết) thực hiện. + Quaù trình lónh hoäi vaên baûn do người nghe (đọc) thực hiện. + Hai qua trình naøy dieãn ra trong quan heä töông taùc.. ? Hướng dẫn HS lập baûng theo caâu 2 SGK Tr 138 ? Câu 2. Đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. Hoàn cảnh và điều Các yếu Đặc điểm chủ ? Dựa vào SGK cho HS kiện sử dụng. toá phuï yếu về từ và.

(206) phaân nhoùm thaûo luaän vaø trả lời câu hỏi ?. Ngoân ngữ noùi. Ngoân ngữ Vieát. Thường dùng trong giao tiếp tự nhiên hằng ngày, trong đó người nói và người nghe tiếp xúc trực tiếp với nhau, có theå thay phieân nhau trong vai troø noùi vaø nghe. Do đó người nghe coù theå phaûn hồi để người nói có thể điều chỉnh, sửa đổi. Do sự giao tiếp diễn ra tức thì nên người nói ít có đk lựa chọn, gọt giũa caùc p.tieän ngoân ngữ, còn người nghe phaûi tieáp nhaän, lónh hội kịp thời, ít có đk suy ngaãm.. Ngôn ngữ viết được thể hiện bằng chữ vieát trong vaên baûn và được tiếp nhận baèng thò giaùc. Cho neân muoán vieát vaø đọc văn bản, cả người viết và người đọc đều phải biết các kí hiệu chữ viết, caùc quy taéc chính taû, các quy cách tổ chức. trợ. Ngoân ngữ nói raát ña daïng veà ngữ ñieäu. Ngữ điệu laø yeáu toá quan troïng goùp phaàn boäc loä vaø boå sung thoâng tin. Ngoài ra ngoân ngữ nói cuõng coù theå duøng neùt maët, cử chỉ ñieäu boä laøm phöông tieän boå trợ.. caâu. * Từ ngữ được sử dụng khá ña daïng, coù những lớp từ mang tính khẩu ngữ, địa phöông, tieáng lóng, biệt ngữ hoặc các trợ từ, thán từ, các từ ngữ đưa đẩy chêm xen…. Ngoân ngữ viết khoâng coù ngữ điệu và sự phối hợp cuûa caùc yeáu toá boå trợ nhưng nó được hỗ trợ bởi heä thoáng. * Từ ngữ do được lựa chọn, thay theá neân thường chính xác, hợp phong caùch ngoân ngữ .. * Veà caâu, ngôn ngữ nói thường dùng caùc caâu tænh lược nhưng cuõng coù luùc laïi rất rườm rà, dư thừa, trùng lặp vì lời nói đựoc sản sinh tức thì không có sự gọt giũa, hoặc do người noùi coá yù laëp lại để người nghe hieåu.. * Veà caâu: thường là những câu dài, nhieàu thaønh.

(207) vaên baûn . Maët khaùc, khi viết người viết có đk suy ngẫm, lựa chọn, gọt giũa, người đọc có đk đọc. lại và phaân tích, nghieàn ngẫm để lĩnh hội thấu đáo. Cũng nhờ vào sự ghi chép bằng chữ trong văn bản mà ngôn ngữ viết đến đựoc với đông đảo người đọc trong phaïm vi moät khoâng gian rộng lớn, thời gian laâu daøi.. ? Anh (chò) haõy ñieàn vaøo sơ đồ trong SGK Tr 138 caâu 3 ?. Tieát 2 ? Anh (chò) haõy so saùnh những điểm khác nhau giữa phong cách ngôn ngữ nghệ thuật và sinh hoạt ?. ? Anh (chò) haõy trình baøy khaùi quaùt veà tieáng Vieät theo yeâu caàu trong SGK Tr 139 ? GV: Coù theå chia HS laøm 03 nhoùm cho thaûo luaän 03 ý, cử người phát biểu.. caùc daáu caâu, caùc kí hieäu văn tự, hình aûnh minh hoạ, biểu baûng, sô đồ…. phaàn nhöng được tổ chức maïch laïc, chaët chẽ nhờ các quan hệ từ và sự sắp xếp các thaønh phaàn phù hợp.. Caâu 3: Vaên baûn. Vaên baûn. PCNN. SH. PCNN. NT. PCNN. KH. PCNN. C.L. PCNN. H.C. PCNN. B.C. Caâu 4: Laäp baûng ghi caùc ñaëc ñieåm cô baûn cho thaáy caùc đặc trưng của phong các ngôn ngữ sinh hoạt và phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. HS: Có thể làm bài ở nhà ra vở soạn. GV thu và kiểm tra, đánh giá. Caâu 5: ? Anh (chị) hãy lập sơ đồ a, Trình bày khái quát về: theo yeâu caàu cuûa caâu 6 HSPB: SGK Tr 139 ? + Nguoàn goác cuûa tieáng Vieät. + Quan heä hoï haøng cuûa tieáng Vieät + Lịch sử phát triển của tiếng Việt * Các em có thể căn cứ vào nội dung đã học ở bài khái quát lịch sử tiếng Việt để tóm tắt các ý chính nhằm mục đích xác ñònh 03 yù neâu treân. GV: Goïi HS laáy VD.. b, Anh (chò) haõy keå teân moät soá taùc phaåm VHVN HSPB: + Chữ Hán: Nam quốc sơn hà…v.v.

(208) + Chữ Nôm: Truyện Kiều….v.v + Chữ Quốc ngữ: Tuyên ngôn độc lập…v.v. Câu 6: Tổng hợp những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt.. ? Anh (chò) haõy xem xeùt những câu dưới đây câu nào đúng ? (SGK Tr 139, caâu 7). Về ngữ âm Về từ ngữ và chữ viết. Về ngữ pháp. * Caàn phaùt aâm theo chuaån * Caàn vieát đúng chính taû vaø caùc quy ñònh chaët cheõ veà chữ.. * Caâu caàn đúng ngữ phaùp. * Caâu caàn đúng về quan hệ ngữ nghĩa. * Caâu caàn coù daáu caâu thích hợp. *Caùc caâu coù lieân keát. * Đoạn và văn baûn coù keát caáu maïch laïc, cahựt chẽ.. * Duøng đúng aâm thanh vaø caáu taïo cuûa từ * Duøng đúng nghĩa từ. * Duøng đúng ñaëc ñieåm ngữ pháp của từ. * Duøng đúng phuø hợp với phong caùch ngôn ngữ.. Câu 7: Xét câu đúng HSTL&PB : => Các câu đúng là: b,d,g,h. Còn lại là sai.. Ngày soạn: Tieát 102 Laøm vaên TẬP VIẾT ĐỌAN VĂN NGHỊ LUẬN. Veà phong caùch ngôn ngữ * Cần sử duïng caùc yeáu toá ngôn ngữ thích hợp với phong caùch ngoân ngữ..

(209) A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hoïc sinh: - Ôân tập, củng cố cách viết đọan văn nghị luận. - Viết được các đọan văn nghị luận phù hợp với vị trí và chức năng của chúng trong bài vaên nghò luaän. B. Phương tiện thực hiện: - SGK và SGV ngữ văn 10. C. Phöông phaùp: - Giáo viên gợi mở và hướng dẫn học sinh thực hành. D. Tiến trình lên lớp: - OÅn ñònh. - Bài cũ: Trình bày cách viết đọan văn nghị luận. - Bài mới:. Hoạt động của giáo viên và học sinh * Hoạt động 1: GV ghi đề lên bảng và hướng dẫn hs đọc lại dàn ý đã được xây dựng ở tiết “Laäp daøn yù..”. * Họat động 2: GV thống nhất với cả lớp chọn một ý trong dàn ý để viết.. * Họat động 3: HS làm bài trong khoảng 25’ , GV nhắc nhở và gợi ý một số vấn đề nếu cần thiết. * Họat động 4: Từng cặp hs chấm bài cho nhau. GV chấm một số bài, sau đó nhận xét, đánh giá và sửa chữa một số sai soùt.. Nội dung cần đạt 1. Đề bài: Bàn về vai trò và tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con người, nhà văn M.Go-rơ-ki có viết: “Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới”. Hãy giải thích và bình luận những ý kiến trên. 2. Chọn ý để viết bài văn nghị luận. a. Sách cung cấp những hiểu biết về thế giới... b. Sách giúp hiểu biết về cuộc sống con người… c. Sách giúp con người tự khám phá…. 3. Hoïc sinh laøm baøi. 4. Giaùo vieân nhaän xeùt. 5. Giáo viên có thể đọc bài viết tham khaûo SGV/ 133.. 6. Cuûng coá – Daën doø: - Nhaéc hs veà nhaø + Tự sửa lại bài viết của mình. + Viết một đoạn hoặc một số đoạn khác trong daøn yù. - Chuaån bò tieát “Vieát quaûng caùo”.

(210) Ngày soạn: Tieát 103: Laøm vaên. VIEÁT QUAÛNG CAÙO. A. Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp hs - Nắm được mục đích của quảng cáo là thông tin, thuyết phục khách hàng tin vào chất lượng, lợi ích, sự tiện lợi… của sản phẩm, dịch vụ, làm tăng lòng ham thích mua hàng và sử dụng dịch vụ của khách hàng. - Bieát caùch vieát vaø trình baøy quaûng caùo ngaén goïn, haáp daãn. - Thấy được tầm quan trọng của quảng cáo trong cuộc sống hiện đại. B. Phương tiện thực hiện: - SGK và SGV ngữ văn 10. C. Phöông phaùp: - Nêu vấn đề, trao đổi thảo luận. D. Tiến trình lên lớp: 1.OÅn ñònh. 2.Baøi cuõ: 3.Bài mới: Hoạt động của giáo viên và học Nội dung cần đạt sinh Hoạt động 1: hs đọc 2 văn bản I Vai troø vaø yeâu caàu chung cuûa vaên baûn quaûng quaûng caùo trong SGK vaø tìm hieåu: caùo. 1. Văn bản quảng cáo trong đời sống. 1. Caùc vaên baûn treân quaûng caùo veà * Tìm hieåu 2 vaên baûn trong sgk: ñieàu gì ? - Các văn bản trên quảng cáo về chất lượng máy 2. Các em thường gặp các văn bản tính INTEL vaø phoøng khaùm ña khoa H.D. đó ở đâu ? - Các văn bản trên thường được quảng cáo ở tờ rơi, 3. Em hãy kể thêm một vài văn bản áp phích, đài truyền hình….. cùng loại ? Văn bản đó quảng cáo về * Hs cho ví dụ. cái gì ? Quảng cáo ở đâu? Quảng cáo để làm gì ? 4. Vaên baûn quaûng caùo laø gì ? * Văn bản quảng cáo: là loại văn bản thông tin thuyết phục khách hàng về chất lượng, lợi ích, sự tiện lợi… của sản phẩm, dịch vụ từ đó thích mua HS trao đổi theo nhóm các nội dung hàng và sử dụng dịch vụ đó. sau: 2. Yeâu caàu chung cuûa vaên baûn quaûng caùo. 1. Để tạo sự hấp dẫn, các văn bản * Tìm hieåu: treân ñöôcï trình baøy ntn ? - Hai văn bản quảng cáo trên đã đề cao những mặt ưu việt của sản phẩm: hình thức, tác dụng, giá.

(211) 2. Hãy nhận xét cách sử dụng từ ngữ, thành, sự tiện lợi…. vieát caâu trong caùc vaên baûn treân ? - Từ ngữ, câu văn ngắn gọn,súc tích, hấp dẫn…. 3. Caùc quaûng caùo (1) vaø (2) coù maët nào chưa đạt yêu cầu ?. • Quảng cáo chưa đạt: - Quảng cáo nước uống: Dài dòng mà vẫn không nêu được tính ưu việt của sản phẩm. - Quảng cáo kem làm trắng da: tâng bốc quá đáng, phi thực tế, sử dụng từ ngữ thiếu thận trọng khiến 4. Yêu cầu chung của văn bản quảng người nghe bực bội và nghi ngờ sản phẩm. caùo laø gì ? * Yeâu caàu: Vaên baûn quaûng caùo caàn ngaén goïn, suùc tích, hấp dẫn, tạo ấn tượng, trung thực, tôn trọng Hoạt động 2: GV cho hs tập viết phaùp luaät vaø thuaàn phong mó tuïc. quaûng caùo theo nhoùm II. Caùch vieát vaên baûn quaûng caùo. * Đề bài: Em hãy viết quảng cáo cho sản phẩm 1. Rau sạch có những ưu điểm gì so rau saïch. với rau bình thường về các mặt: 1. Xác định nội dung cơ bản cho lời quảng cáo. chăm bón, sử dụng thuốc bảo vệ thực - Ưu việt của rau sạch: vật, chất lượng, giá cả…. + Rau sạch đảm bảo an tòan thực phẩm, là rau không độc hại đến sức khỏe người sử dụng (không sử dụng chất kích thích tăng trưởng, tưới bằng nước sạch, không có các chất độc hại khác…..) + Rau sạch gồm nhiều loại, thỏa mãn nhu cầu lựa chọn của người mua. + Giá cả hợp lí, không cao hơn so với các loại rau 2. GV hướng dẫn hs chọn hình thức khaùc laø maáy. quaûng caùo, vaø hs trình baøy theo 2. Chọn hình thức quảng cáo: nhoùm SGK/144 * Cách viết: Để viết văn bản quảng cáo cần chọn 3. GV cho hs rút ra cách viết văn bản được nội dung độc đáo, gây ấn tượng, thể hiện tính quaûng caùo öu vieät cuûa saûn phaåm, dòch vuï roài trình baøy theo kiểu quy nạp hoặc so sánh và sử dụng những từ ngữ khẳng định tuyệt đối. Hoạt động 3: Luyện tập. III. Luyeän taäp. - HS đọc lại các văn bản quảng cáo * Bài tập 1: BT1 sgk/ 145 vaø phaân tích tính suùc - Cả 3 văn bản quảng cáo đều viết rất ngắn gọn tích, haáp daãn, taùc duïng kích thích nhưng đầy đủ nội dung cần quảng cáo. - Từng quảng cáo đều nêu lên được phẩm tâm lí người mua hàng của các chất vượt trội của sản phẩm: quaûng caùo treân. + Xe: sang troïng, tinh teá, maïnh meõ, quyeán ruõ… + Sữa tắm: thơm ngát hương hoa…, làm đẹp…. + Máy ảnh: thông minh, tự động, dễ sử dụng….. * Bài tập 2: HS chọn đề tài và viết theo nhóm.

(212) IV. Daën doø: hoïc baøi vaø laøm baøi.. Ngày soạn: Tieát 104 ,105 OÂN TAÄP PHAÀN LAØM VAÊN. A. Muïc tieâu baøi hoïc : - Ôn lại tri thức, kĩ năng các kiểu bài - Chuaån bò toát cho baøi vieát cuoái naêm B. Phương tiện thực hiện : GSV, GSK Văn 10 cơ bản C. Phöông phaùp : Phaân tích, thaûo luaän D. Tiến trình lên lớp : 1/ OÅn ñònh 2/ Bài cũ : Kiểm tra việc soạn bài 3/ Bài mới : Hoạt động của giáo viên và học sinh - Hướng dẫn học sinh trả lới các câu hoûi SGK .. Nội dung cần đạt I/ Kiểu văn bản được học lớp 10 : - Tự sự - Thuyeát minh - Nghò Luaän.

(213) - Cho học sinh thực hành với dàn ý đã được chuẩn bị . + Khaùi quaùt vaên hoïc daân gian Vieät Nam + Truyeän Kieàu ( Phaàn moät ). II/ Luyeän taäp : - Lập dàn ý, viết các kiểu đoạn văn tự sự, thuyết minh.. III/ Cuûng coá : - Các lỗi trong dàn ý học sinh vừa làm - tổng kết thành kiến thức ghi nhớ IV/ Daën doø : - Kiểu bài học ở 11 : Nghị luận hành chính. * TRAÛ BAØI THI HOÏC KÌ II ( BAØI SOÁ 7 ) * HƯỚNG DẪN HỌC TRONG HÈ.

(214)

Giao an van 10 moi

Trích đoạn

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về