giao an 11 cb tron bo

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (951.54 KB, 142 trang )

(1)Tieát 1+2. ÔN TẬP ĐẦU NĂM. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : - Ôân tâp lại cơ sở lí thuyết hoá họcvề nguyên tử, liên kết hoá học, định luật tuần hoàn, bảng tuần hoàn , cân bằng phản ứng oxi hoá khử - Hệ thống hoá tính chất vật lí , tính chất hoá học các đơn chất và hợp chất của các nguyên tố trong nhoùm halogen, oxi- löu huyønh 2. Kyõ naêng : - Lập PTHH của các phản ứng oxi hoá khử bằng phương pháp thăng bằng electron - Giải một số bài tâp như xác định thành phần hổn hợp, xác định tên nguyên tố, bài tập về chất khí… III. PHÖÔNG PHAÙP : Đàm thoại gợi mở II. CHUAÅN BÒ : Đề cương ôn tập . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kiểm tra : Kết hợp trong quá tình ôn tập . 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1 : Vào bài Oân lại một số kiến thức đã học ở lớp 10 Hoạt động 2 : ôn lại kiến thức về cấu tạo nguyên - Hs dựa vào các kiến thức đã học trả lời : - Goàm 2 phaàn : voû vaø haït nhaân tử : *Vỏ : cấu tạo gồm những electron mang điện tích - Thành phần cấu tạo nguyên tử : aâm , (e) - Số lớp , phân lớp ? * Hạt nhân cấu tao gồm những hạt proton và - Caùch vieát caáu hình : nôtron - Từ cấu hình  vị trí và ngược lại ? -Vỏ nguyên tử có 7 lớp electron . có 4 phân lớp -Cách viết cấu hình dựa vào nguyên lí vững bền . Vận dụng : Cho các nguyên tử sau : - Vận dụng : Hs lần lượt lên bảng làm các ví dụ Z= 7,11,15,35,18 , 24 a. Vieát caáu hình electron ? b. Xaùc ñònh tính chaát : c. Xaùc ñònh vò trí trong BTH ?  Gv chỉnh lai kết quả cho đúng . Hoạt động 3 : ôn lại kiến thức về cân bằng phản ưng oxi hoá khử - Hs nhắc lại 4 bước cân bằng phản ứng oxi hoá - Nhắc lại các bước cân bằng phản ưng oxi khử hoá khử bằng phương pháp thăng bằng * Loại đơn giản , loại có môi trường , loại có electron ? nhiều nguyên tố thay đổi số oxi hoá . - Thế nào là chất khử , chất oxi hoá ? quá * Chất khử , chất oxi hoá … trình khử , quá trình oxi hoá ? - Vận dụng : Hs lên bảng cân bằng các phản ứng Vận dụng :Cân bằng các phản ứng sau bằng maø GV cho phöông phaùp thaêng baèng electron a. S + HNO3  H2SO4 + NO b. KClO3  KCl + KClO4 c. Mg + HNO3  Mg(NO3)2 + NO + H2O d. Al + H2SO4  Al2(SO4)3 + SO2 + H2O e. Zn + HNO3  Zn(NO3)2 + NH4NO3 + H2O.

(2) Hoạt động 4 : Oân lại các kiến thức về phân nhóm chính nhoùm VI , VII . HS nhaéc laïi khaùi nieäm veà lieân keát ion vaø lieân keát + So sánh liên kết ion và liên kết cộng hoá trị ? cộng hoá trị, sau đó vận dụng trong caùc chaát sau, chaát naøo coù lieân keát ion, chaát nào có liên kết cộng hoá trị : NaCl, HCl, Cl2 HS laäp baûng so saùnh + So saùnh caùc halogen,oxi, löu huyønh veà ñaëc Noäi dung Halogen Oxi-löu huyønh điểm cấu tạo nguyên tử, liên kết hoá học, tính oxi Các nguyên hoá khử. toá + So sánh tính chất vật lí và tính chất hoá học của Vị trí HCl vaø H2SO4 ? trongBTH Ñaëc ñieåm e ngoài cùng Tính chaát cuûa caùc ñôn chaát Hợp chất Bài 1 : Cho 12g hỗn hợp gồm Fe và Cu tác dụng quan troïng với dd HCl 0,5M thu được 2,24l khí ( đkc) Baøi 1 : a. Xác định % khối lượng mỗi kim loại trong a. Cu không tác dụng với HCl hỗn hợp ? Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 b. Tính thể tích HCl đã tham gia phản ứng ? 0,1mol 0,1 mol n HCl = 0,1 mol => nFe = 0,1 mol => mFe = 5,6 g => mCu = 6,4g Vaäy %Cu = % Fe = Bài 2 : Cho hỗn hợp gồm Mg và Al vào dd H2SO4 b.nHCl = 0,2 mol => VHCl = 0,2 / 0,5 = 0,4M thu được 2,24 lit khí ( đkc). Nếu hỗn hợp trên cho Bài 2 : vào H2SO4 đặc nguội thì thu được 0,56 lit khí A 2Al + 3H2SO4  Al2(SO4)3 + 3H2 (ñkc) x 1,5x a. Tính % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn Mg + H2SO4  MgSO4 + H2 hợp? y y b. Dẫn khí A vào 28g dd NaOH 15%. Tính C Al không tác dụng với H2SO4 đặc ở nhiệt độ % các chất trong dd sau phản ứng ? thường . Mg + 2H2SO4  MgSO4 + SO2 + 2H2O y y Goïi x , y laø soá mol cuûa Al vaø Mg . Ta coù heä phöông trình : 1,5x + y = 0,1 y= 0,025 => x = mAl = , mMg =  % khối lượng c. tính nNaOH = laäp tæ leä nNaOH / nSO2 = Bài 3: Hoà tan hoàn toàn 1,12 gam kim loại hoá  muoái taïo ra ? trị II vào dung dịch HCl thu được 0,448 lít khí ở Baøi 3: PTHH: R + 2HCl  RCl2 + H2 ĐKC. Xác định tên kim loại ? Theo PT 0, 448 soá mol R baèng soá mol H2= 22, 4 =0,0200 mol  M kimloai . 1,12 56, 0( g / mol ) 0, 0200.

(3)  kim loại đã cho là Fe. 3. Baøi taäp veà nhaø : Bài 1 : đun nóng hỗn hợp gồm 1,2g Mg và 2,4g S ( không có không khí ) . Sản phẩm đem hoà tan vào 18,25g dd HCl 25% a. Tính thể tích khí bay ra ở đkc ? b. Dẫn khí trên vào 30g dd NaOH 20% . Tính C% các chất có trong dd sau phản ứng ? Bài 2 : hoà tan 11g hỗn hợp gồm NaBr và NaCl thành dd . Cho dd trên tác dụng vừa đủ với 127,5g dd AgNO3 20% . a. Tính khối lượng kết tủa tạo thành ? b. Tính C% các chất có trong dd thu được ?. Nhận xét của tổ trưởng. CHÖÔNG I :. SỰ ĐIỆN LI. Tieát 3. SỰ ĐIỆN LI. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :Học sinh biết khái niệm về sự điện li , chất điện li ,chất địên li mạnh và chất điện li yếu . 2. Kỹ năng :Hs biết quan sát thí nghiệm đo , rút ra được một dung dịch hay một chất có dẩn điện được hay khoâng. Vieát phöông trình ñieän li II. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan sinh động , đàm thoại dẫn dắt . III. CHUAÅN BÒ : Duïng cuï thí nghieäm hình 1.1 SGK IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung ghi bảng Hoạt động 1 : Tại sao có những.

(4) dd dẫn điện và có những dd khoâng daãn ñieän ? Các axit , bazơ , muối hoà tan trong nước xảy ra những hiện tượng gì ? Hoạt động 2 : Hiện tượng điện li - Gv laép heä thoáng thí nghieäm nhö sgk Hướng dẫn hs làm thí nghiệm để phát hiện một chất có dẫn ñieän hay khoâng .. Hoạt động 3 : Nguyeân nhaân tính daãn ñieän . - Đặt vấn đề : tại sao các dd axit , bazơ , muối dẫn điện được ? - Vaäy trong dd axit , bazô , muoái có những hạt mang điện tích naøo ?. -Gv bổ xung về chất điện li, sự ñieän li .. - Dựa vào sự hướng dẫn , hoïc sinh laøm thí nghieäm . -Nhaän xeùt keát quaû thí nghieäm : * NaOH raén , NaCl raén , H2O cất đèn không sáng * Dd HCl , dd NaOH , dd NaCl : đèn sáng .. -Hs nghiên cứu sgk để giải quyết vấn đề mà giáo viên ñöa ra ..  Hs ruùt ra keát luaän veà nguyeân nhaân tính daãn ñieän .. - Gv vieát phöông trình ñieän li - Gv ñöa ra moät soá ví duï : HNO3 , Ba(OH)2 , FeCl2 …. -Hs leân baûng vieát phöông trình ñieän li : HNO3  H+ + NO3Ba(OH)2  Ba2+ + 2OHFeCl2  Fe2+ + 2Cl. Hoạt động 4 : Chứng minh chất điện li mạnh vaø chaát ñieän li yeáu . - Gv hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm để phát hiện một dd dẫn ñieän maïnh hay yeáu . - Theá naøo laø chaát ñieän li maïnh ? - Gv laáy 3 ví duï ñieån hình ( axit , bazô , muoái) : HNO3 , NaOH , NaCl … - Vieát phöông trình ñieän li ?  Nhaän xeùt phöông trình ñieän li?. -Hs laøm thí nghieäm roài nhaän xeùt keát quaû . *Dd HCl 1M : đèn sáng rõ *Dd CH3COOOH : đèn sáng yeáu hôn .. I. Hiện tượng điện li :. 1. Thí nghieäm :. - Làm như sự hướng dẫn của sgk - Chaát daãn ñieän : caùc dd axit , bazô , muoái - Chaát khoâng daãn ñieän : H2O caát , NaOH khan , NaCl khan , caùc dd rượu etilic , đường , glyxerol .. 2. Nguyeân nhaân tính daãn ñieän cuûa caùc dd axit , bazô vaø muoái trong nước :. - Tính daãn ñieän cuûa caùc dd axit , bazô , muoái laø do trong dd cuûa chuùng có các tiểu phân mang điện tích được goïi laø caùc ion . - Quaù trìng phaân li caùc chaát trong nước ra ion gọi là sự điện li . - Những chất tan trong nước phân li ra ion goïi laø chaát ñieän li - Sự điện li được biểu diễn bằng phöông trình ñieän li Ví duï : NaCl  Na+ + ClHCl  H+ + ClNaOH  Na+ + OH-. II. Phân loại các chất điện li : 1.Thí nghieäm : (sgk) 2. Chaát ñieän li maïnh vaø chaát ñieän li yeáu : a. Chaát ñieän li maïnh : Là chất khi tan trong nước các phân tử hoà tan đều phân li ra ion . - Goàm : axit maïnh , bazô maïnh , muoái Ví duï : HNO3 , NaOH , NaCl … - Phương trình điện li được biểu diễn baèng muõi teân  Ví duï : HNO3  H+ + NO3NaOH  Na+ + OHNaCl  Na+ + Cl-.

(5) Gv nêu vấn đề : Tại sao có dd daãn ñieän maïnh vaø dd daãn ñieän yeáu ? - Theá naøo laø chaát ñieän li yeáu ? - Cho moät soá ví duï veà chaát ñieän li yeáu ? - Vieát phöông trình ñieän li cuûa các chất đó ? - Mũi tên  cho biết đó là quá trình thuaän nghòch .. b. Chaát ñieän li yeáu : - Là chất khi tan trong nước chỉ có một phần số phân tử hoà tan phân li thaønh ion , phaàn coøn laïi vaãn toàn taïi dưới dạng phân tử trong dd . -Hs nghiên cứu sgk và trả lời - Gồm : các axit yếu , bazơ yếu , => Ruùt ra keát luaän . muoái ít tan … - Trong phöông trình ñieän li duøng muõi teân  - Dựa vào sgk trả lời . Ví dụ : - Ví duï : CH3COOH  H+ + CH3COOH2S , Mg(OH)2 , CH3COOH NH4OH  NH4+ + OH… - Caân baèng ñieän li cuõng laø moät caân bằng động , tuân theo nguyên lí chuyeån dòch LôSatôlieâ -Hs leân baûng vieát phöông trình ñieän li .. - Gv bổ xung : sự điện li của chaát ñieän li yeáu cuõng laø moät quaù trình thuaän nghòch 3. Cuûng coá : - Tại sao dd NaCl , dd HCl , dd NaOH lại dẫn điện được ? - Taïi sao NaCl laø chaát ñieän li maïnh ? coøn CH3COOH laø chaát ñieän li yeáu ? - Viết phương trình điện li của những chất sau : +Các chất điện li mạnh :Ba(NO3)2 0,10M ; HNO3 0,020M ; KOH 0,010M . Tính nồng độ mol của từng ion trong các dung dịch trên ? + Caùc chaát ñieän li yeáu :HclO , HNO2 Baøi taäp veà nhaø : 1. Laøm heát baøi taäp trong sgk . 2. Tính [K+] , [SO42-] coù trong dd K2SO4 0,05M Tính V HCl 0,5M có chứa nH+ = số mol H+ có trong 0,3 lit dd H2SO4 0,2M . 3. Cần lấy bao nhiêu ml dd HCl 2M trộn với 180ml dd H2SO4 3M để được dd có [H+] = 4,5 ?. Nhận xét của tổ trưởng.

(6) Tieát 4. AXIT – BAZÔ - MUOÁI. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : học sinh biết :định nghiã axit , bazơ, hydroxit lưỡng tính, muối theo thuyết Arêniut 2. Kỹ năng : Biết viết phương trình điện li của các axit , bazơ , hiđrôxit lưỡng tính và muối . II. PHÖÔNG PHAÙP : Nêu và giải quyết vấn đề , đàm thoại gợi mở . III. CHUẨN BỊ :Thí nghiệm chứng minh Zn(OH)2 có tính lưỡng tính . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Trong soá caùc chaát sau : CaCO3 , Ba(HCO3)2 , H2SO4 , Mg(OH)2 , Ca(OH)2 , KCl , H2S , SO2 ? Chaát naøo laø chaát ñieän li ? vieát phöông trìng ñieän li ? * Thế nào là sự điện li ? chất điện li mạnh ? chất điện li yếu ? cho ví dụ ? Nguyeân nhaân tính daãn ñieän cuûa dd NaOH , NaCl ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung ghi bảng Hoạt động 1 : Vào bài -Hs nhaéc laïi caùc khaùi nieäm veà Ñònh nghóa axit ? bazô ? muoái axit , bazơ muối đã học ở lớp laø gì ? cho ví duï . -dựa vào thuyết điện li thì axit , 8,9 . bazơ , muối là gì . Để biết điều đó ta vào bài mới . I. AXIT Hoạt động 2 : 1. Ñòng nghóa : - Axit , bazô laø caùc chaát ñieän li . - Axit coù phaûi laø chaát ñieän li - Theo Areâniut laø chaát khi tan khoâng ? trong nước phân li ra cation H+ -Hs leân baûng vieát phöông trình - Vieát phöông trình ñieän li cuûa Ví duï : điện li của các axit đó . caùc axit sau : HCl , HNO3 HCl  H+ + ClHCl  H+ + ClCH3COOH . CH3COOH H++ CH3COO-.

(7) CH3COOH H++ CH3COO- Tính chaát chung cuûa axit laø do ion naøo quyeát ñònh ?  Từ phương trình điện li Gv hướng dẫn Hs rút ra định nghĩa mới về axit . - So saùnh phöông trình ñieän li cuûa HCl vaø H2SO4 ? -Thoâng baùo : Caùc axit phaân li lần lượt theo từng nấc . - Gv hướng dẫn : H2SO4  H+ + HSO4   H+ + SO42HSO4- .  Ruùt ra nhaän xeùt : caùc dd axit đều có H+ => Các axit đều có một số tính chaát chung laø do tính chaát cuûa ion H+. - Hs leân baûng vieát phöông trình điện li của các axit đó .  Ruùt ra nhaän xeùt . -Laáy theâm moät soá ví duï veà axit nhieàu naác : H3PO4 => Hs keát luaän veà axit nhieàu naác .. - Các Axit trong nước có một số tính chất chung đó là tính chaát cuûa ion H+ trong dd .. 2. Axit nhieàu naác : - Caùc axit chæ phaân li ra moät ion H+ goïi laø axit moät naác . Ví duï : HCl , HNO3 , CH3COOH … - Các axit mà một phân tử phaân li nhieàu naác ra ion H+ goïi laø axit nhieàu naác . Ví duï : H3PO4 , H2CO3 … H2SO4  H+ + HSO4 Sự điện li mạnh HSO4-   H+ + SO42-.  Sự điện li yếu . - Caùc axit nhieàu naác phaân li lần lượt theo từng nấc .. Lưu ý : Chỉ có nấc thứ nhất là điện li hoàn toàn Hoạt động 3 : - Gv nêu vấn đề : Bazơ là gì theo thuyeát ñieän li ? - Hs vieát phöông trình ñieän li vaø nhaân xeùt . NaOH  Na+ + OH- Vieát phöông trình ñieän li cuûa Ba(OH)2  Ba2+ + 2OHNaOH , Ba(OH)2 ? - Tính chaát chung cuûa bazô laø do ion naøo quyeát ñònh ?. II. BAZÔ: 1. Ñònh nghóa : - Theo Areâniut bazô laø chaát khi. tan trong nước phân li ra ion OH- . Ví duï : KOH  K+ + OHBa(OH)2  Ba2+ + 2OH-. - Các bazơ tan trong nước đều có một số tính chất chung , đó là tính chaát cuûa caùc ion OH- trong dung dòch .. 2. Bazô nhieàu naác : - Từ khái niệm axit 1 nấc và axit nhieàu naác ruùt ra khaùi nieäm veà bazô 1 naác vaø bazô nhieàu naác ?. - Hs dựa vào kiến thức mới học để trả lời .. - Viết phượng trình phân li từng naác cuûa NaOH vaø Ca(OH)2 . - Ca(OH)2 phaân li 2 naác ra ion OH-  bazô 2 naác .. - Các bazơ mà mỗi phân tử chæ phaân li moät naác ra ion OHgoïi laø bazô 1 naác . Ví duï : NaOH , KOH … - Các bazơ mà mỗi phân tử phaân li nhieàu naác ra ion OHgoä laø bazô nhieàu naác . Ví duï : Ca(OH)2  Ca(OH)+ + OH Sự điện li mạnh Ca(OH)+  Ca2+ + OH Sự điện li yếu ..

(8) Hoạt động 4 : -Gv nêu vấn đề : Thế nào là hidrôxit lưỡng tính ? - Gv laøm thí nghieäm : * Nhỏ từ từ dd NaOH vào dd ZnCl2 đến khi kết tủa không xuất hiện thêm nửa . * Chia keát tuûa laøm 2 phaàn : PI : Cho theâm vaøi gioït axit PII : Cho theâm kieàm vaøo . - Kết luận : Zn(OH)2 vừa tác dụng được với axit , vừa tác dụng được với bazơ  hiđrôxit lưỡng tính . - Viết các hiđrôxit dưới dạng công thức axit : Zn(OH)2  H2ZnO2 Pb(OH)2  H2PbO2 Al(OH)3  HAlO2.H2O Hoạt động 5 : - Gv hướng dẫn học sinh viết phöông trình ñieän li cuûa KCl , Na2SO4 . - Gv bổ xung thêm trường hợp phức tạp : (NH4)2SO4  2NH4+ + SO42NaHCO3  Na+ + HCO3- Muoái laø gì ? keå teân moät soá muối thường gặp ? - Neâu tính chaát cuûa muoái ? - Theá naøo laø muoái axit ? muoái trung hoà ? cho ví dụ ? * Lưu ý : Một số muối được coi là không tan thực tế vẫn tan với một lượng nhỏ . Phần tan rất nhỏ đó điện li .. 3. Cuûng coá :. - Hs quan sát hiện tượng và giải thích . Hiện tượng : kết tủa cả 2 ống đều tan ra . - Dựa vào sự hướng dẫn của Gv vieát phöông trình phaân li cuûa Zn(OH)2 vaø Al(OH)3 theo kieåu axit vaø bazô .  Hs ruùt ra nhaän xeùt veà tính chất của hiđrôxit lưỡng tính : có tính axit yeáu vaø bazô yeáu .. III. Hiđrôxit lưỡng tính : 1. Ñònh nghóa : - Là chất khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit vừa có thể phân li như bazơ . Ví duï : Zn(OH)2  Zn2+ + 2OHZn(OH)2.  ZnO22- + 2H+. 2. Ñaëc tính cuûa hiñroâxit lưỡng tính :. - Một số hiđrôxit lưỡng tính thường gặp : Al(OH)3 , Zn(OH)2 , Pb(OH)2 , Cr(OH)3 , Sn(OH)2 , Be(OH)2 - Là những chất ít tan trong nước , coù tính axit , tính bazô yeáu .. IV. MUOÁI : 1. Ñònh nghóa :. KCl  K+ + ClNa2SO4  2Na+ + SO42-. -Hs nghiên cứu để trả lời . - Muối trung hoà : trong phân tử khoâng coøn hiñroâ - Muối axit : là trong phân tử coøn hiñroâ coù tính axít. - Muối là hợp chất khi tan trong nước phân li ra cation kim loại ( hoặc NH4+) và anion gốc axit . Ví duï : (NH4)2SO4  2NH4+ + SO42NaHCO3  Na+ + HCO3- Muối trung hoà :Là muối mà trong phân tử không còn hiđrô coù khaû naêng phaân li ra ion H+ Ví duï : NaCl , Na2CO3 , (NH4)2SO4 , Na2HPO3 … - Muoái axit : Laø muoái maø trong phân tử còn hiđrô có khả năng phaân li ra ion H+ Ví duï : NaHCO3 , NaH2PO4 , NaHSO4 … 2/ Sự điện li của muối trong nước : - Hầu hết các muối phân li hoàn toàn ra cation kim loại ( hoặc NH4+ ) và anion gốc axit ( trừ HgCl2 , Hg(CN)2 … ) K2SO4  2K+ + SO42NaHSO3  Na+ + HSO3- Goác axit coøn H+ : HSO3-   H+ + SO32-.

(9) + Phaùt bieåu caùc khaùi nieäm veà Axit , bazô , muoái theo A-reâ-ni-ut ? cho ví duï , vieát phöông trình ñieän li ? + Hướng dẩn bài tập SGK: Bài 3: đáp án : C Bài 4: đáp án : D . [H+]< 0,10 M Bài 5: đáp án: A . [H+]= 0,10 M. 4. Baøi taäp veà nhaø :. Câu 1.Viết phương trình phản ứng chứng minh Zn(OH)2 , Al(OH)3 có tính lưỡng tính ? Caâu 2.Vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc chaát sau : NH4OH , Fe2(SO4)3 , NaHSO4 , K2SO3 , Ba(HCO3)2. Câu 3: Tính nồng độ các ion có trong các dd sau : a.Hoà tan 2,925g NaCl vào nước tạo thành 2 lít dung dịch ? b.Hoà tan 228g dung dịch Al2(SO4)3 15% vào nước để tạo thành 4 lít dung dịch ?. Nhận xét của tổ trưởng.

(10) Tieát 5. SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC – pH – CHAÁT CHÆ THÒ AXIT , BAZÔ. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Cho học sinh biết - Sự điện li của nước , nước là chất điện li rất yếu . - Tích số ion của nước và ý nghĩa của đại lượng này . - Khaùi nieäm veà pH. - Biết đánh giá độ axit , và độ kiềm của các dung dịch bằng nồng độ H + và pH . - Biết màu của vài chất chỉ thị thông dụng trong dung dịch ở các khoảng pH khác nhau. 2. Kyõ naêng : Hs biết làm một số dạng toán đơn giản có liên quan tới H+ , [OH-] , pH và xác định môi trường axit , kieàm hay trung tính . II. PHÖÔNG PHAÙP : Hoạt động theo nhóm , thuyết trình . III. CHUAÅN BÒ : - Duïng cuï : Giaáy ño pH , 3 oáng nghieäm - Hoá chất : Dung dịch HCL , NaOH , nước cất . ( 6 boä chia cho 6 nhoùm hoïc sinh ) IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Ñònh nghóa axit ? bazô ? muoái ? cho ví duï ? Axit , bazô nhieàu naác , cho ví duï ? * Vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc chaát sau : Al(OH)3 , HNO2 , CH3COOH , Ca(HCO3)2 , NH4CL , Na2HPO3 , NaHSO4 . 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung ghi bảng Hoạt động 1 : Vào bài pH là gì ? dựa vào đâu để tính pH ? Ta nghiên cứu bài mới . Hoạt động 2 : I. Nước là chất điện li rất -Gv duøng phöông phaùp thuyeát yeáu trình thoâng baùo cho hoïc sinh veà 1. Sự điện li của nước : - Hs vieát phöông trình ñieän li sư điện li của nước .(555 triệu H2O  H+ + OH- (1) phân tử nước chỉ có 1 phân tử 2.Tích số ion của nước : phaân li ra ion ) -Ở 25°C Hoạt động 3 : - Từ phương trình (1) -Gv ñaët caâu hoûi : KH2O = [H+][OH-] Dựa vào phương trình điện li KH2O : Tích số ion của nước của nước so sánh [H+] và [OH-]? - Ở 25°C : -Gv thông báo : bằng thực KH2O = 1,0.10-14 = [H+][OH-] nghiệm người ta xác định ở Hs viết biểu thức tính hằng số cân  KH2O được gọi là tích số ion 25°C [H+] = [OH-] = 1,0.10-7 của nước . Ñaët KH2O = 1,0.10-14 = [H+][OH-] baèng (1) - Môi trường trung tính là môi Là tích số ion của nước . trường trong đó : [H+] = [OH-] = 1,0.10-7M.

(11) - Gv kết luận : Nước là môi trường trung tính nên môi trường trung tính có : [H+] = [OH-] = 1,0.10-7 Hoạt động 4 : - Thông báo KH2O là hằng số đối với tất cả dung môi và dd các chaát .  Vì vaäy , neáu bieát [H+] trong dd sẽ biết được [OH-] . Caâu hoûi : * Neáu theâm axit vaøo dd , caân baèng (1) chuyeån dòch theo hướng nào ? * Để KH2O không đổi thì [OH-] biến đổi như thế nào ?.  Keát luaän . - Ví duï : Tính [H+] vaø [OH-] cuûa : *Dd HCl 0,01M *Dd NaOH 0,01M. Hs đưa ra biểu thức tính : [H+] = [ OH- ] = 10-7 mol/lit. - Do [H+] taêng leân neân caân baèng (1) chuyeån dòch theo chieàu nghòch . -Vì KH2O không đổi nên [OH- ] phaûi giaûm .. Hs thaûo luaän theo nhoùm * Vieát phöông trình ñieän li HCl  H+ + Cl0,01M 0,01M 0,01M => [H+] = 0,01M = 10-2M [OH-]= 10-12M. * Vieát phöông trình ñieän li + -So saùnh [H ] vaø [OH ] tronh caùc NaOH  Na + OH 0,01M 0,01M 0,01M môi trường axit và bazơ ? => [OH-] = 0,01M=10-2M Vaäy [H+] = 10-12M  Gv toùm laïi . +. 3. Ý nghĩa tích số ion của nước a. Môi trườpng axit : - Môi trường axit là môi trường trong đó : [H+] > [OH-] Hay : [H+] > 1,0.10-7M Ví duï : Sgk b. Môi trường kiềm : - Là môi trường trong đó [H+]< [OH-] hay [H+] < 10-7M Keát luaän : - Neáu bieát [H+] trong dd seõ bieát được [OH-] và ngược lại . - Độ axit và độ kiềm của dd có thể đánh giá bằng [H+] * Môi trường axit : [H+]>1,0.10-7M * Môi trường kiềm :[H+]<1,0.107 M * Môi trường trung tính : [H+] = 10-7M. -. Hoạt động 5 : - Gv đặt vấn đề : pH là gì ? pH dùng để biểu thị cái gì ? tại sao cần dùng đến pH ?. - Hs nghiên cứu sgk và trả lời. - Hs nghiên cứu ý nghĩa của pH - Gv thoâng baùo : do [H+] coù muõ âm , để thuận tiện người ta dùng trong thực tế . giaù trò pH . - Dd axit , kieàm , trung tính coù pH laø bao nhieâu ? * Bổ xung : Để xác định môi trường của dd , người ta dùng chaát chæ thò : quyø, pp(phenoltalein ). Hoïc sinh thaûo luaän nhoùm - Hs duøng giaáy chæ thò axit – bazô vạn năng để xác định pH của dd đó . - Hs ñieàn vaøo baûng caùc maøu töông ứng với chất chỉ thị và dd cần xác ñònh .. II. Khaùi nieäm veà pH , chaát chæ thò axit , bazô : 1. Khaùi nieäm veà pH : [H+] = 10-pH M Hay pH = -lg [H+] - Môi trường axit : pH < 7,00 - Môi trường bazơ : pH > 7,00 -Môi trường trung tính : pH=7,00 2. Chaát chæ thò axit , bazô : sgk.

(12) - Gv pha 3 dd : axit , bazô , vaø trung tính ( nước cất ) - Gv keû saún baûng vaø ñaët caâu hoûi - Gv boå xung : chaát chæ thò axit , bazô chæ cho pheùp xaùc ñònh giaù trị pH gần đúng . Muốn xác định pH người ta duøng maùy ño pH .. Moâi trườn g Quyø PP. Axit. Trung tính. kieàm. Đỏ tím Xanh Khoâ Khoâng Hoàng ng maøu maøu pH<8.3 pH>=8 .3. => Qua caùc thí nghieäm treân ruùt ra nhaän xeùt .. 3 .Cuûng coá :. Baøi 4 / 30 sgk 4. Baøi taäp veà nhaø : Bài 1 : Trộn 500 ml dd KOH 0,005M với 250 ml dd KOH 0,02M . Tính pH của dung dịch thu được ? Bài 2 : Cho 50 ml dd naOH 0,52M với 50 ml dd HCl 0,5M . Xác định pH của dd thu được ? Bài 3 : Cho 200 ml dd H2SO4 0,5M tác dụng với 50 ml dd KOH 2M . Tính pH của dd thu được ?. Nhận xét của tổ trưởng. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DÒCH CAÙC CHAÁT ÑIEÄN LI. Tieát 6 +7. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : cho học sinh hiểu -Bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion -Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện li 2. Kyõ naêng : -Học sinh vận dụng được các điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li để làm đúng bài tập lí thuyết và bài tập thực nghiệm . -Học sinh viết đúng phương trình ion đầy đủ , phương trình ion rút gọn của phản ứng ..

(13) III. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan , đàm thoại gợi mở . II. CHUAÅN BÒ : - Dụng cụ : ống nghiệm , giá đỡ . - Hoá chất : Na2SO4 , BaCl2 , NaOH , HCl , CH3COONa , Na2CO3 . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Xác định [H+] và pH trong môi trường trung tính ? axit ? và bazơ ? các biểu thức tính pH ? * Kiểm tra việc làm bài tập ở nhà của học sinh . 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : Vào bài Tại sao các phản ứng hoa học xảy ra được ? Bản chất của các phản ứng đó là gì ? ta xét bài mới . Hoạt động 2 : Điều kiện xảy ra phản ứng - Gv laøm thí nghieäm : Cho dd BaCl2 + Na2SO4. Hoạt động của trò. I. Ñieàu kieän xaûy ra phaûn ứng trao đổi ion trong dd caùc chaát ñieän li : - Hs quan sát hiện tượng , nhận xét kết quả và viết phương trình 1. Phản ứng tạo thành chaát keát tuûa : phản ứng BaCl2 + Na2SO4  BaSO4 + 2NaCl. - Gv hướng dẫn HS viết phương trình phản ứng dưới dạng ion và ion ruùt goïn . => Nhaän xeùt veà baûn chaát cuûa phản ứng ? * Löu yù : Chaát keát tuûa , chaát khí , chaát ñieän li yeáu , H2O vieát dưới dạng phân tử .. Hoạt động 3 : - Yeâu caàu Hs vieát phöông trình phân tử và phương trình ion thu gọn của phản ứng của NaOH và HCl . - Nêu bản chất của phản ứng ?. Noäi dung ghi bảng. - Phöông trình ion ruùt goïn : Ba2+ + SO42-  BaSO4 -Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa các ion Ba2+ và SO42- để tạo thành chất kết tủa .. - Viết phương trình phản ứng : NaOH + HCl  NaCl + H2O H+ + OH-  H2O -Bản chất của phản ứng là tạo thaønh chaát ñieän li yeáu laø H2O. a. Thí nghieäm : sgk b. Giaûi thích : Na2SO4  2Na+ + SO42BaCl2  Ba2+ + 2Cl- Phương trình phân tử :. Na2SO4 + BaCl2  BaSO4 + 2NaCl. - Bản chất của phản ứng là : Ba2+ + SO42-  BaSO4 - Phöông trình ion ruùt goïn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dòch chaát ñieän li. 2. Phöông trình taïo thaønh chaát ñieän li yeáu : a. Phản ứng tạo thành nước : * Thí nghieäm 1 ( Sgk) * Giaûi thích : -Phương trình phân tử : NaOH + HCl  NaCl + H2O -Phöông rình ion : Na+ + OH- + H++ Cl-  Na+ + Cl- + H2O -Phöông trình ion ruùt goïn : H+ + OH-  H2O - Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa cation H+ và anion.

(14) - Tương tự cho học sinh viết phương trình phân tử và ion rút gọn của phản ứng : Mg(OH)2 + HCl .. - Hoïc sinh leân baûng vieát phöông trình phản ứng. - Gv laøm thí nghieäm : CH3COONa + HCl . -Hs ngửi mùi của sản phẩm tạo thaønh , giaûi thích - Viết phương trình phản ứng dưới dạng phân tử và ion rút goïn -Hoïc sinh ruùt ra nhaän xeùt .. Hoạt động 4: - Gv laøm thí nghieäm HCl + Na2CO3  - Nêu bản chất của phản ứng ? - Gv gợi ý , hướng dẫn học sinh ruùt ra keát luaän chung .. OH- , taïo neân chaát ñieän li yeáu laø H2O . -Phản ứng trung hoà dễ xảy ra vì taïo ra chaát ñieän li yeáu laø H2O Ví duï : Mg(OH)2 + 2H+  Mg2+ + H2O b. Phản ứng tạo thành axit yếu : * Thí nghieäm 2 : CH3COONa + HCl  NaCl + CH3COOH - Phöông trình ion ruùt goïn : CH3COO- + H+  CH3COOH - Nhaän xeùt : baûn chaát cuûa phaûn ứng là do sư kết hợp giữa cation H+ vaø anion CH3COO- taïo thaønh axit yeáu CH3COOH .. 3. Phản ứng tạo thành chaát khí - Hoïc sinh quan saùt , giaûi thích và viết phương trình phản ứng . - Bản chất của phản ứng là do sự kết hợp giữa ion H+ với CO32Tạo thành chất khí .. * Thí nghieäm : Sgk * Giaûi thích :. 2HCl + Na2CO3 2NaCl + H2O + CO2. 2H+ + 2Cl- + 2Na+ + CO32-  2Na+ + 2Cl- + H2O + CO2 - Phöông trình ion ruùt goïn : 2H+ + CO32-  H2O + CO2. II. Keát luaän :. - Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion . - Phản ứng trao đổi ion trong dung dòch caùc chaát ñieän li chæ xảy ra khi các ion kết hợp với nhau taïo thaønh ít nhaát moät trong caùc chaát sau : * Taïo thaønh chaát keát tuûa * Taïo thaønh chaát khí * Taïo thaønh chaát ñieän li yeáu . 3. Củng cố : Viết phương trình phân tử , phương trình ion và phương trình ion rút gọn : FeCl3 + KOH , Fe(OH)3 + H2SO4 , K2SO3 + HCl . Nêu bản chất của các phản ứng đó ? 4. Baøi taäp veà nhaø : Câu 1 : Trong 3 dung dịch có các ion sau : Ba2+ , Mg2+ , Na+ , SO42- , CO32- , NO3- , mỗi dung dịch chỉ chứa 2 ion không trùng lặp , Xác định 3 dung dịch muối đó ?.

(15) Câu 2 : Trộn lẫn những dung dịch sau đậy , cho biết trường hợp nào xảy ra phản ứng ? viết phương trình phân tử và ion rút gọn : a.KCl + AgNO3 b.Al2(SO4)3 + Ba(NO3)2 c.Na2S + HCl d.BaCl2 + KOH e.FeSO4 + NaOH. Nhận xét của tổ trưởng. KIEÅM TRA 15’. Đề kiểm tra : Câu 1 : cho các chất sau phản ứng với nhau từng đôi một : NaOH , Zn(OH) 2 , H2SO4 , BaCl2 Viết phương trình phân tử và phương trình ion rút gọn của các phản ứng có xảy ra . Caâu 2 : Cho 150 ml dung dịch H2SO4 0,5M tác dụng với 50ml dung dịch KOH 2M . Tính pH của dung dịch thu được ? Đáp án :.

(16) LUYEÄN TAÄP. Tieát 8. AXIT – BAZÔ - MUOÁI. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Củng cố hệ thống hoá các kiến thức axit , bazơ , hiđrôxit lưỡng tính , muối rtên cơ sở thuyết Arêniut 2. Kyõ naêng : - Rèn luyện kỹ năng vận dụng điều kiện xảy ra phản ứng giữa các chất điện li - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng phân tử và ion rút gọn . - Rèn luyện kỹ năng giải bài toán có liên quan đến đo pH và môi trường axit , bazơ , muối . II. PHƯƠNG PHÁP :Quy nạp , đàm thoại III. CHUAÅN BÒ : - Nội dung bài số 8 để thảo luận - Heä thoáng caâu hoûi vaø baøi taäp . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kiểm tra : Kết hợp trong quá trình luyện tập . 2. Bài mới : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh.

(17) Hoạt động 1 : Vào bài Trong chương vừa qua có một số kiến thức trọng tâm mà các em cần phải nắm , để củng cố thêm việc tiếp thu kiến thức đó , các em cần phải làm theâm moät soá baøi taäp vaän duïng . - Gv tổ chức cho học sinh trao đổi vấn đề : Hệ thống hoá các định nghĩa và viết phương trình ñieän li .  Gv cho hoïc sinh laøm baøi taäp 1. Hoạt động 2 : - Gv cho học sinh ôn lại hệ thống kiến thức về điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dòch caùc chaát ñieän li - Gv hướng dẫn học sinh làm bài tập 4 , 5 . Chia lớp thành 6 nhóm , mỗi nhóm làm 1 câu nhỏ .. Hoạt động 3 : - Gv tổ chức cho học sinh trao đổi và ôn tập lại kiến thức về PH - Gv ñaët caâu hoûi : * Các công thức liên quan đến PH ? * Sự liên quan giữa [H+] , PH , môi trường .. Hoạt động 4: GV ra đề bài tập, học sinh thực hieän theo nhoùm Baøi 1 : Cho 6 dung dòch : Na2SO4 , Ba(NO3)2 , NH4)2SO4 , BaCl2 , K2SO4 , Ba(CH3COO)2 . Những chất nào tác dụng được với nhau ? Viết phương trình ion rút gọn của các phản ứng ? Baøi 2 : Có 3 dung dịch , mỗi dung dịch chỉ chứa 1 anion vaø 1 cation khoâng truøng laëp , xaùc ñònh 3 dung dòch đó . Ba2+ , Mg2+ , Na+ , SO42- , CO32- , NO3Bài 3 : Cho 150 ml dd Ba(OH)2 0,5M tác dụng với. - Hs trao đổi về kiến thức và làm bài tập . Baøi 1 : K2S  2K+ + S2Na2HPO4  2Na+ + HPO42HPO42-  H+ + PO43NaH2PO4  Na+ + H2PO4H2PO4-  H+ + HPO4HPO4-  H+ + PO43Pb(OH)2  Pb2+ + 2OHH2PbO2  2H+ + PbO22HBrO  H+ + BrOHF  H+ + FHClO4  H+ + ClO4Baøi 4 sgk a. Na2CO3 +Ca(NO3)2 CaCO3 + 2NaNO3 Ca2+ + CO32-  CaCO3 b. FeSO4 + 2NaOH  Na2SO4 + Fe(OH)2 Fe2+ + 2OH-  Fe(OH)2 c. NaHCO3 + HCl  NaCl + CO2 +H2O HCO3- + H+  CO2 + H2O d. NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O HCO3- + OH-  H2O + CO32g . Pb(OH)2+ 2HNO3 Pb(NO3)2 +H2O Pb(OH)2 + H+  Pb2+ + 2H2O h. Pb(OH)2+ 2NaOH  Na2PbO2 + 2H2O H2PO2 + 2OH-  PbO22- + 2H2O i. CuSO4 + Na2S  Na2SO4 + CuS Cu2+ + S2-  CuS Bài 5 sgk :Đáp án C Baøi 2 sgk : [H+} = 1,0.10-2M thì pH=2 vaø [OH-}=1,0.10-14 -1,0.10-2=1,0.10-12M Môi trường axit, quì có màu đỏ Baøi 3 sgk: pH= 9 thì [H+]= 1,0.10-9M vaø[OH-}=1,0.10-5M Môi trường kiềm.trong dung dịch kiềm thì phenolphtalein coù maøu hoàng Baøi 1 : HS viết phương trình phân tử sau đó viết phương trình ion ruùt goïn . Baøi 2 : 3 dung dòch : Ba(NO3)2 , Na2CO3 , MgSO4. Baøi 3 :. nBa(OH)2 = 0,075 mol => nH2SO4 = 0,05 mol.

(18) 3. Cuûng coá : Kết hợp củng cố trong quá trình luyện tập . 4. Baøi taäp veà nhaø : Bài 1 : Trộn lẫn 100 ml H2SO4 có PH = 3 với 400 ml dd naOH có PH = 10 . Tính PH của dd sau phản ứng Bài 2 :Cho các chất sau tác dụng với nhau từng đôi một , viết phương trình phản ứng dạng phân tử và ion ruùt goïn : H2SO4 , BaCl2 , FeSO4 , NaOH .. Tieát 9. BAØI THỰC HAØNH SỐ 1. TÍNH AXIT – BAZÔ PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Củng cố các kiến thức về axit – bazơ và điều kiện xảy ra phản ứng trong dung dịch các chất điện li 2. Kyõ naêng : Rèn luyện kỹ năng tiến hành thí nghiệm trong ống nghiệm với một lượng nhỏ hoá chất 3. Thái độ : Reøn luyeän tính caån thaän , tæ mæ . 4. Troïng taâm : Củng cố kiến thức và rèn luyện các thao tác thực hành . II. PHÖÔNG PHAÙP : Trực quan sinh động – Đàm thoại . III. CHUAÅN BÒ : * Duïng cuï : -Ñóa thuyû tinh -Oáng huùt nhoû gioït -Thìa xúc hoá chất bằng đũa thuỷ tinh. -Bộ giá thí nghiệm đơn giản ( đế sứ và cặp ống nghiệm gỗ ) -Oáng nghieäm *Hoá chất : -Dung dòch HCl 0,1m -Dung dòch CH3COOH 0,1M -Dung dòch NaOH 0,1M -Dung dòch Na2CO3 ñaëc -Dung dòch CaCl2 ñaëc . -Dung dòch phenolphtalein -Dung dòch NH3 ñaëc . -Giấy đo độ pH.

(19) IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Nêu mục tiêu củ buổi thực hành ? * Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của học sinh . 2. Bài mới : Hoạt động của giáo viên Hoạt động 1 : vào bài Để chứng minh các tính chất và kiến thức các em đã được học trên lớp , chúng ta làm thực nghiệm . Hoạt động 2 : Thí nghieäm 1 Tính axít – bazô : - Gv löu yù : Quan saùt hoïc sinh laøm thí nghieäm , nhắc nhở học sinh làm thí nghiệm với lượng hoá chất nhỏ , không để cho hoá chất vây vào quần aùo .. Hoạt động 2 : Thí nghieäm 2 Phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện ly : - Gv löu yù : Quan saùt hoïc sinh laøm thí nghieäm , uốn nắn để rèn luyện cho học sinh thao tác làm việc với hoá chất lỏng bằng ống nhỏ giọt , làm sao có thể điều chỉnh cho từng giọt hoá chất lỏng hoá chất vào ống nghiệm .. Hoạt động của học sinh. Thí nghieäm 1 : - Đặt mẫu giấy pH trên đĩa thủy tinh (hoặc đế sứ giá thí nghiệm cải tiến) nhỏ lên mẫu giấy đó một gioït dung dòch HCl 0,1 M . - Làm tương tự như trên nhưng thay dung dịch HCl bằng từng dung dịch sau : * Dung dich NH3 0,1M ] * Dung dòch CH3COOH 0,1M * Dung dòch NaOH 0,1M Thí nghieäm 2 : Phản ứng trao đổi trong dung dịch các chất điện ly : 2 a Cho khoảng 2ml d Na2CO3 đặc vào ống nghiệm đựng khoảng 2ml CaCl2 đặc .  Nhaän xeùt maøu keát tuûa taïo thaønh . Na2CO3 + CaCl2  CaCO3 + 2NaCl b. Hòa tan kết tủa thu được ở thí nghiệm a. bằng HCl loãng , quan sát ? CaCO3 + HCl  CaCl2 + CO2 + H2O c. Lấy vào ống nghiệm khoảng 2ml dung dịch NaOH loãng nhỏ vào đó vài giọt dung dịch phenolphtalein . - Nhỏ từ từ dung dịch HCl loãng vào , vừa nhỏ vừa lắc cho đến khi mất màu , giải thích ?. Hoạt động 3 : - Gv lưu ý học sinh các kiến thức cần nhớ có liên quan , rút kinh nghiệm buổi thực hành -Yêu cầu học sinh viết bảng tường trình theo dàn yù sau Tên TN - Cách thực hiện - hiện tượng - giải thích - Vieát phöông trình 3. Cuûng coá – daën doø :.

(20) Gv hướng dẫn học sinh thu dọn hoá chất , dụng cụ thí nghiệm , vệ sinh phònh thí nghiệm Tieát10. KIEÅM TRA 1 TIEÁT. .. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Củng cố về kiến thức - Caân baèng hoùa hoïc . - Dung dòch axít – bazô vaø muoái . - Phản ứng trao đổi trong dung dịch chất điện ly 2. Kyõ naêng : - Tính pH cuûa dung dòch -Viết các phương trình phản ứng dạng phân tử và ion rút gọn . -Xaùc ñònh chieàu cuûa chuyeån dòch caân baèng . II. PHÖÔNG PHAÙP :  Traéc nghieäm : 40% 8 caâu . 0,5 = 4 ñieåm  Tự luận : 60% 3 caâu = 6 ñieåm . III. CHUAÅN BÒ : Đề kiểm tra . IV. TIEÁN HAØNH KIEÅM TRA :. CHÖÔNG 2 : NITÔ - PHOTPHO Tieát 11 NITÔ. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : + Biết được: - Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tửcủa nguyên tố nitơ - Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí ( trạng thái, màu, mùi, tỉkhối, tính tan), ứng dụng, trạng tháitự nhiên, ñieàu cheá nitô trong phoøng thí nghieäm vaø trong coâng nghieäp.

(21) + Hiểu được:- Phân tử nitơ có liên kết ba rất bền, nên nitơ khá trơ ở nhiệt độ thường nhưng hoạt động hơn ở nhiệt độ cao. - Tính chất hoá học đặc trưng của nitơ : tính oxi hoá ( tác dụng với kim loại mạnh, với hidro), ngoài ra nitơ còn có tính khử ( tác dụng với oxi) 2. Kyõ naêng : - Dự đoán và kết luận về tính chất hoá học của nitơ. - Viết các phương trình minh hoạ tính chất hoá học của nitơ. - Tính thể tích khí nitơ ở điều kiện tiêu chuẩn trong phản ứng hoá học, tính % về thể tích nitơ trong hổn hợp khí II. PHƯƠNG PHÁP :Đàm thoại gợi mở – nêu và giải quyết vấn đề . III. CHUAÅN BÒ : - Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học , cấu hình electron của nguyên tử Nitơ , cấu tạo phân tử Nitơ - Hệ thống câu hỏi để học sinh hoạt động . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Khoâng coù 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Hoạt động 1 : Vào bài - Hs liên hệ thực tế trả lời . Cho bieát moät soá teân khí khoâng độc có trong tự nhiên với hàm lượng lớn ? Hoạt động 2 : I .VÒ TRÍ VAØ CAÁU HÌNH - Gv ñaët caâu hoûi : ELECTRON NGUYÊN TỬ - HS hoạt động theo nhóm - Vò trí cuûa Nitô trong BTH ? - Nằm ở ô thứ 7 , nhóm VA , laøm vieäc , thaûo luaän , baùo caùo - Viết cấu hình của nguyên tử chu kyø 2 trong BTH Nitô ? CTCT ? nhaän xeùt veà ñaëc keát quaû . Caùc nhoùm khaùc boå - Caáu hình electron : 1s22s22p3 xung ñieåm . - Công thức electron : - HS mô tả , kết luận Phân tử N2 - Mô tả liên kết trong phân tử : N N : gồm hai nguyên tử , liên kết với - Công thức cấu tạo : N2 ? - Hai nguyên tử Nitơ trong phân nhau bằng ba liên kết CHT NN không có cực . tử liên kết với nhau như thế - Liên kết giữa 2 nguyên tử N là naøo? liên kết CHT không cực . Hoạt động 3 : II . TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : - Cho bieát traïng thaùi vaät lyù cuûa - Laø chaát khí khoâng maøu , khoâng Hs quan saù t tính chaá t vaä t lí cuû a nitơ ? có duy trì sự sống không ? muøi , khoâng vò , hôi nheï hôn Nitơ . Sau đó cho côn trùng độc không ? không khí , hóa lỏng ở - 196 0C, vaøo , quan saùt vaø nhaän xeùt . - N2 naëng hay nheï hôn khoâng hoùa raén:-210 0C  N2 không duy trì sự sống khí ? - Tan rất ít trong nước , không nhưng không độc . duy trì sự cháy và sự sống . - Dựa vào dN2/ kk trả lời . Hoạt động 3 : III . TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC Gv đặt vấn đề - Ơû nhiệt độ thường nitơ khá - Nitơ là phi kim khá hoạt động trơ về mặt hóa học nhưng ở nhưng ở nhiệt độ thường khá trơ nhiệt độ cao hoạt động hơn . về mặt hoá học , hãy giải - Dựa vào đặc điểm cấu tạo - Nitô theå hieän tính oxi hoùa vaø phân tử để giải quyết vấn đề . thích ? tính khử , tính oxi hóa đặc trưng : hôn . - Dựa vào số oxi hóa hãy dự 1 . Tính oxi hoùa : đoán tính chất của nitơ?.

(22) -N2 có số oxihoá 0 nên vừa thể hiện tính oxi hoá và tính khử . - Xác định số oxi hoá của Nitơ trong các trường hợp . - Gv thông báo : Chỉ với Li , nitơ  Nitơ thể hiện tính oxi hoá . tác dụng ngay ở nhiệt độ thường ..  Nitơ thể hiện tính khử .. a. Tác dụng với kim loại : 6Li + N20  2 Li3N ( Liti Nitrua ) 3Mg + N2  Mg3N2 (Magie Nitrua )  Nitô theå hieän tính oxi hoùa . b. Tác dụng với hiđro : Ở nhiệt độ cao (4000C) , áp suất cao vaø coù xuùc taùc : N2 + 3H2 0. 3.    . 2 . Tính khử :. - Ở nhiệt độ 30000C (hoặc hồ quang ñieän ) : N20 + O2   2NO .. => Keát luaän : Nitơ thể hiện tính khử khi tác dụng với các nguyên tố có độ âm điện lớn hơn .Thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với các nguyên tố có độ âm điện nhỏ hôn .. - Nitơ có những ứng dụng gì ? - Ngừơi ta sử dụng nitơ trong nghaønh coâng nghieäp naøo ? cho ví duï ? -Hs dựa vào kiến thức thực tế và sgk để trả lời . Hoạt động 5 : - Trong tự nhiên nitơ có ở đâu vaø daïng toàn taïi cuûa noù laø gì ?. 2 N H3.  Nitơ thể hiện tính khử . - Khí NO khoâng beàn : +2 +4 2 N O + O2   2 N O2 - Caùc oxit khaùc nhö N2O , N2O3 , N2O5 không điều chế trực tiếp từ nitô vaø oxi . IV – ỨNG DỤNG : - Là một trong những thành phần dinh dưỡng chính của thực vaät . - Trong công nghiệp dùng để tổng hợp NH3 , từ đó sản xuất ra phân đạm , axít nitríc . . . Nhiều nghaønh coâng nghieäp nhö luyeän kim , thực phẩm , điện tử . . . Sử dụng nitơ làm môi trường . V. TRAÏNG THAÙI THIEÂN NHIEÂN VAØ ÑIEÀU CHEÁ : 1. Traïng thaùi thieân nhieân : - Ở dạng tự do : chiếm khoảng 80% theå tích khoâng khí , toàn taïi 2 đồng vị :14N (99,63%) , 15 N(0,37%) . - Ở dạng hợp chất , nitơ có nhiều trong khoáng vật NaNO3 (Dieâm tieâu ) : coøn coù trong thaønh phaàn cuûa protein , axit nucleic , . . . và nhiều hợp chất hữu cơ thiên nhiên . 2 – Ñieàu cheá : a. Trong coâng nghieäp :.

(23) - Người ta điều chế nitơ bằng - Hs dựa vào sgk để trả lời . caùch naøo ?. - Chưng cất phân đoạn không khí lỏng , thu nitơ ở -196 0C , vaän chuyeån trong caùc bình theùp , nén dưới áp suất 150 at . b. Trong phoøng thí nghieäm : - Ñun dung dòch baõo hoøa muoái amoni nitrit ( Hỗn hợp NaNO2 vaø NH4Cl ) : t 0 N2 + 2H2O . NH4NO2 ⃗ Muối này kém bền , được thay thế bằng dd bão hoà của amoni clorua vaøø natri nitric t 0 N2 + NH4Cl + NaNO2 ⃗ NaCl+ 2H2O. 3.Cuûng coá : ( Baøi taäp 1, 2 , 3 sgk) bài 3: a/ Cặp công thức của liti nitrua và nhôm nitrua là : Li 3N và AlN t 0 2 Li3N b/ PTHH: 6Li + N2 ⃗ t 0 2Al3N 6Al + N2 ⃗ 2. 4. 3. 3. 1. 3. 5. 3. NO; N O2 ; N H 3 ; N H 4Cl ; N 2 O; N 2 O3 ; N 2 O5 ; Mg 3 N 2. Baøi 4: 4. Baøi taäp veà nhaø : Baøi 5: (SGK trang 31). Bài 1 : Cho 4 lit N2 và 14 lit H2 vào bình phản ứng , hỗn hợp thu được sau phản ứng có V = 16,4 lit . Tính thể tích NH3 và hiệu suất của phản ứng ? Baøi 2 : Giaûi thích caâu ca dao :. Tieát 12:. ‘ lúa chiêm lấp ló đầu bờ Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên’. AMONIAC VAØ MUOÁI AMONI. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : + Biết được: - Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí ( tính tan, tỉ khối, màu mùi), ứng dụng, cách điều chế amoniac trong phoøng thí nghieäm vaø trong coâng nghieäp - Tính chất vật lí,tính chất hoá học( phản ứng với dung dịch kiềm, phản ứng nhiệt phân) và ứng dụng của muoái amoni + Hiểu được:Tính chất hoá học của amoniac: tính bazơ yếu ( tác dụng với nước, dung dịch muối, axit) và tính khử ( tác dụng với oxi, clo) 2. Kyõ naêng : - Dự đóan tính chất hoá học , kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận được tính chất hoá học của amoniac vaø muoái amoni.

(24) - Quan sát các thí nghiệm , hoặc tìm các ví dụ để kiểm tra những dự đoán và kết luận về tính chất vật lí của NH3.Phân biệt amoniac với một số khí đã biết bằng phương pháp hoá học và phân biệt muối amoni với một số muối khác - Viết phương trình biểu diễn tính chất hoá học của NH3 và muối amoni dạng phân tử hoặc ion rút gọn. - Tính thành phần % về khối lượng của muối trong hổn hợp. Tính thể tích khí amoniac sản xuất được ở điều kiện tiêu chuẩn theo hiệu suất phản ứng. II. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan - Đàm thoại III. CHUAÅN BÒ :  Dụng cụ : Oáng nghiệm , giá ống nghiệm , chậu thuỷ tinh , bình thuỷ tinh với nút cao su có ống vuùt nhoïn xuyeân qua .  Hoùa chaát : NH3 , H2O , CuO , NH4Cl , dd NaOH , dd HCl ñaëc , dd AlCl3 Phenolphtaleâin . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Baøi taäp 5 / trang 31 sgk . * Nêu tính chất hoá học của Nitơ , viết phương trình phản ứng minh hoạ ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung ghi bảng Hoạt động 1 : Vào bài A/ Amoniac - Nêu một số hợp chất chứa I – CẤU TẠO PHÂN TỬ : Nitô ? - CT e CTCT  Vaäy NH3 laø chaát gì ? caáu H :N: H H–N–H taïo , tính chaát ra sao , ta nghieân H H cứu bài mới . Hạot động 2 : - Gv yêu cầu Hs quan sát mô - Viết công thức cấu tạo , công thức electron hình cấu tạo phân tử NH3 - Viết công thức electron và công thức cấu tạo của phân tử NH3 ? - Mô tả sự hình thành phân tử NH3 ? - Gv boå xung : Phân tử NH3 có cấu tạo hình tháp đáy là tam giác đều , nguyên tử N ở đỉnh tháp còn 3 nguyên tử H nằm ở 3 đỉnh của tam giác đều . Hoạt động 3: -Cho HS quan saùt bình khí nitô: Traïng thaùi , maøu saéc , muøi ?.  Cho bieát ñaëc ñieåm caáu taïo của phân tử NH3. •. hhh - Liên kết trong phân tử NH 3 là liên kết CHT phân cực , nitơ tích ñieän aâm , hiñro tích ñieän - Phân tử NH3 có cấu tạo hình tháp , döông . đáy là một tam giác đều . - Phân tử NH3 là phân tử phân cực . - Nguyên tử Nitơ còn 1 cặp electron tự do có thể tham gia liên kết với các nguyên tử khác . - HS quan sát trả lời. I . TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : - Laø chaát khí khoâng maøu , muøi khai - Nheï hôn khoâng khí . vaø xoác , nheï hôn khoâng khí . - Khí NH3 tan rất nhiều trong nước , dN2 / kk ? - HS quan saùt , nhaän xeùt vaø giaûi taïo thaønh dung dòch amoniac coù tính - Gv laøm thí nghieäm moâ taû tính thích . kieàm yeáu . tan cuûa NH3 , - Nghiên cứu sgk trả lời . Hoạt động 4: III. TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC - Từ đặc điểm cấu tạo của NH 3.

(25) suy đoán tính chất hoá học cơ baûn cuûa NH3 ? - Dựa vào tính chất hóa học Giaûi thích tính bazô cuûa NH3 chung của bazơ trả lời - Dung dòch NH3 theå hieän tính chaát cuûa moät kieàm yeáu nhö theá naøo ? - Gv ñaët caâu hoûi : NH3 có tác dụng với muối - Viết phương trình phản ứng khoâng ? quan sát nêu hiện tượng - Laøm TN : NH3 + AlCl3 - Gv nêu thêm : với các muối khác FeCl2 , MgSO4 cũng có - Dựa vào sự hướng dẫn của phản ứng , viết phương trình giáo viên lên bảng viết một số phản ứng . phản ứng - Gv chú ý : Với các dung dịch Cu2+ , Zn2+ , Ag+ lúc đầu có kết tủa nhưng sau đó tan ra do tạo - HS quan saùt , nhaän xeùt vaø giaûi phức . thích . - Gv hướng dẫn thí nghiệm  Viết phương trình phản ứng NH3 + HClñaëc  - Thông báo : với các dung dịch axit khác cũng có phản ứng . - Laøm TN : - Dùng sơ đồ để giải thích thí nghieäm . * Đốt cháy NH3 không có xúc taùc * Đốt cháy NH3 có xúc tác , t° cao - Dự đoán tính chất hóa học của NH3 dựa vào thay đổi số oxihoùa cuûa nitô trong NH3 ? - Xaùc ñònh soá oxihoùa cuûa nitô ? - Soá oxihoùa coù theå coù cuûa nitô ? - Bổ sung : So với H2S , tính khử của NH3 yếu hơn . - Tính khử NH3 biểu hiện như thế nào khi tác dụng với Cl2 ?  Gv giuùp HS ruùt ra keát luaän Hoạt động 5 NH3 có những ứng dụng gì ? tại sao ? vaø giaûi thích ? Hoạt động 6: Tìm hieåu phöông phaùp ñieàu cheá NH3 :. 1 . Tính bazô yeáu : a. Tác dụng với nước : Trong dung dòch NH3 laø moät bazô yếu , ở 250C NH3 + H2O  NH4+ + OH – b. tác dụng với muối : * AlCl3+ 3NH3 + 3H2O Al(OH)3+3NH4Cl Al3++3NH3+3H2OAl(OH)3+3NH4+ *FeSO4+2NH3+2H2OFe(OH)2+(NH4)2SO4 2+¿ ¿. Fe +2NH3+2H2OFe(OH)2+2NH4+. Kết luận : dd NH3 Tác dụng với dung dịch muối của nhiều kim loại , taïo keát tuûa hiñroxit cuûa chuùng .. c. Tác dụng với axít : - Taïo thaønh muoái amoni . Ví duï: 2NH3 + H2SO4  (NH4)2SO4 NH3 + H+  NH4+ . NH3(k) + HCl(k)  NH4Cl(r ) . - HS quan sát , nhận xét và giải  Phản ứng dùng để nhận biết khí thích . NH3 .  Viết phương trình phản ứng 2 . Tính khử : a. Tác dụng với oxi : - Amoniac cháy trong không khí với ngọn lửa màu lục nhạt : 4NH3 +3O2  2N02 + 6H2O . - Khi có xúc tác là hợp kim platin và iriđi ở 850 – 9000C : 4NH3 +5O2  4NO + 6H2O .. - Tương tự HS nêu hiện tượng viết phương trình phản ứng .  HS ruùt ra keát luaän chung : NH3 coù 2 tính chaát cô baûn laø b. Tác dụng với clo : tính bazơ yếu và tính khử . - Khí NH3 tự bốc cháy trong khí Clo tạo ngọn lửa có khói trắng : 2NH3 + 3Cl2  N20 +6HCl . - HS nghiên cứu và trả lời - Khói trắng là những hạt NH4Cl sinh ra do khí HCl vừa tạo thành hóa hợp với NH3 ..

(26) - Trong phoøng thí nghieäm vaø trong công nghiệp NH3 được ñieàu cheá nhö theá naøo ?. - HS nghiên cứu SGK và tìm IV. ỨNG DỤNG : (SGK) trong thực tế để trả lời V. ÑIEÀU CHEÁ : 1. Trong phoøng thí nghieäm : - Cho muối amoni tác dụng với kiềm - Làm thế nào để cân bằng - Nghiên cứu SGK noùng : chuyeån dòch veà phía NH3 ? - Vaän duïng nguyeân lyù chuyeån 2NH4Cl + Ca(OH)2  2NH3 + - Nhaän xeùt boå sung dịch cân bằng để trả lời CaCl2 + 2 H2O Hoạt động 7 : - Cho HS quan saùt tinh theå - Ñun noùng dung dòch amoniac ñaëc . muoái amoni clorua. 2 . Trong coâng nghieäp: +    Vậy muối amoni có những - Phân tử gồm cation NH4 và  2NH3 N2(k) + 3H2(k)  anion goác axit . tính chaát gì ? ∆H = - 92 kJ ( P/ư toả nhiệt) Hạot động 8 : Với nhiệt độ : 450 – 5000C . - Gv giới thiệu một số muối Aùp suaát : 300 – 1000 at amoni : NH4Cl , NH4NO3 … Chất xúc tác : Fe hoạt hóa .  Ruùt ra khaùi nieäm veà muoái B/ Muoái Amoni - HS quan saùt moät soá muoái cuï amoni . I. TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : - Gv nêu vấn đề : Vậy muối thể và giải quyết vấn đề . - Là những hợp chất tinh thể ion amoni có những tính chất vật ( goàm cation NH4+ vaø anion goác - HS quan sát trả lời : lyù gì ? axit), ở trạng thái rắn . - Hoøa caùc tinh theå muoái amoni NH4Cl laø tinh theå khoâng maøu - Muối amoni đều dễ tan trong nước clorua vào nước . Hãy nhận dễ tan , pH < 7 và khi tan điện ly hoàn toàn thành xeùt traïng thaùi , maøu saéc , tính caùc ion . tan và độ pH ? Ví duï : Hoạt động 3: NH4Cl  NH4+ + ClTìm hieåu Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái amoni . - Ion NH4+ khoâng coù maøu . GV : Hướng dẫn HS làm thí nghieäm : - HS quan sát hiện tượng , viết - Chia dd (NH4)2SO4 ở trên vào phương trình phân tử và ion rút ống nghiệm sau đó cho tác gọn II . TÍNH CHAÁT HOÙA HOCÏ dụng với NaOH , đưa giấy quỳ 1. Tác dụng với dung dịch kiềm : vaøo mieäng oáng nghieäm . (NH4)2SO4+ 2 NaOH 2NH3↑ - GV nhaän xeùt boå sung : + Na2SO4 + 2H2O . (1) Moät soá muoái khaùc cuõng coù + NH4 + OH-  NH3↑ + H2O phản ứng với kiềm tương tự . Phản ứng này dùng để điều chế - GV hướng dẫn thí nghiệm: NH3 trong PTN . Cho NH4Cl vaøo oáng nghieäm, Phản ứng này dùng để nhận biết ñun noùng . ion amoni . HS nhaän xeùt vaø giaûi thích : Nhận xét : muối NH4Cl thăng - Muối ở đáy ống nghiệm hết , 2 – Phản ứng nhiệt phân : hoa . xuất hiện muối ở gần miệng Khi đun nóng các muối amoni dễ bị nhiệt phân , tạo thành những sản - Yeâu caàu HS laáy theâm moät soá oáng nghieäm . phaåm khaùc nhau . Ví dụ : NH4HCO3 thường gọi là a. Muối amoni tạo bởi axít không có bột nở . tính oxihoùa : - Giaûi thích , vieát phöông trình.

(27) Khi ñun noùng bò phaân huûy thaønh amoniac vaø axit - Dựa vào phản ứng gv phân - HS nghiên cứu SGK , viết các Ví dụ : tích để hs thấy được bản chất phương trình NH4Cl(r )  NH3(k) + HCl(k) . của phản ứng phân huỷ muối HCl + NH3  NH4Cl amoni - Veà nguyeân taéc : tuyø thuoäc vaøo (NH4)2CO3 NH3 +NH4HCO3 ( raén) axit taïo thaønh maø NH3 coù theå bò NH4HCO3  NH3 +CO2 + H2O oxi hoá thành các sản phẩm b. Muối tạo bởi axít có tính oxihóa : khaùc nhau . Nhö axít nitrô , axít nitric khi bò nhiệt phân cho ra N2 hoặc N2O và nước . Ví duï : NH4NO2  N2 + 2H2O . NH4NO3  N2O + 2H2O .  GV phaân tích vaø Keát luaän. 4. Baøi taäp veà nhaø : Làm tất cả các bài tập ở SGK ( trang 37 + 38) Bài 1 : Hỗn hợp khí N2 và H2 lấy theo tỉ lệ 1 : 3 , được cho vào bình phản ứng có dung tích là 20lit . Aùp suất lúc đầu là 4,2 atm , t° = 136,5°C a. Tính số mol N2 , H2 ban đầu . b. tính số mol khí sau phản ứng biết H% = 20% . Bài 2 : Cho 4,48 lit NH3 vào lọ chứa 8,96 lit Cl2 . a. Tính % V của hỗn hợp khí thu được ? b. Nếu VNH3 ban đầu là 8,96 lit thì sau phản ứng thu được những chất gì ? khối lượng bao nhiêu ?. Tieát 13:. AXIT NITRIC VA ØMUOÁI NITRAT. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :+ Biết được: cấu tạo phân tử, tính chất vật lí ( trạng thái , màu sắc, khối lượng riêng, tính tan), ứng dụng, cách điều chế HNO3 trong PTN và trong công nghiệp( từ amoniac) + Hiểu được : - HNO3 là một trong những axit mạnh nhất. - HNO3 là chất oxi hoá rất mạnh: oxi hoá hầu hết các kim loại, một số phi kim, nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ 2. Kyõ naêng : - Dự đoán tính chất hoá học, kiểm tra dự đoán bằng thí nghiệm và rút ra kết luận. - Viết phương trình hoá học dạng phân tử và ion rút gọn minh hoạ. - Quan sát thí nghiệm , hình ảnh, giải thích và rút ra kết luận về tính chất hoá học của HNO 3 - Tính thành phần % về khối lượng của hổn hợp kim loại tác dụng với HNO 3.

(28) II. PHƯƠNG PHÁP :Đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề - Trực quan . III. CHUAÅN BÒ :  Dụng cụ : Oáng nghiệm , giá đỡ , ống nhỏ giọt , đèn cồn  Hoá chất : Axít HNO3 đặc và loãng , d2 H2SO4 loãng , d2 BaCl2 ,d2 NaNO3 , NaNO3 Tinh theå Cu(NO3)2 tinh theå , Cu , S . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Tính chất của muối amoni ? cho ví dụ minh hoạ ? * Hoàn thành chuỗi phản ứng : to @ NH4NO3  N2    NH3  NH4Cl  NH4NO3   ? @ N0  N-3  N+2  N+4  N+5  N+1 2. Bài mới :. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1 : Vào bài Kể tên các hợp chất của N2 mà -Hs sẽ liệt kê một số chất mà em bieát ? caùc em bieát : NO , NO 2 , NH3, HNO3 … Hoạt động 2: Cấu tạo nguyên tử - Vieát CTCT , xaùc ñònh soá oxihoùa , hoùa trò cuûa nitô ? HS : Viết công thức, trả lời -Giaùo vieân nhaän xeùt ?. Hoạt động 3: - Cho HS quan saùt loï axít HNO3 nhaän xeùt traïng thaùi vaät lyù cuûa axít ? - Gv mở nút bình đựng HNO 3 ñaëc.  GV nhaän xeùt boå sung: Axit HNO3 cất giữ lâu ngày có maøu vaøng do NO2 phaân huyû tan vaøo axit  cần cất giữ trong bình sẫm maøu , boïc baèng giaáy ñen … Hoạt động 4: Yeâu caàu HS neâu tính chaát chung cuûa axit ? Laáy VD minh hoïa tính axít cuûa HNO3? - Gv cho hoïc sinh laøm thí. -HS : quan saùt , phaùt hieän tính chaát vaät lyù cuûa HNO3 . - Hs theo doõi caùc thao taùc cuûa giáo viên , nêu được một số tính chaát cuûa axit HNO3. -Hs liên hệ kiến thức cũ , thảo luận để tìm ra tính chất hoá học cô baûn cuûa HNO3 . -HS laøm thí nghieäm vaø vieát. Noäi dung. A. AXIT NITRIC : I – CẤU TẠO PHÂN TỬ : - CTPT : HNO3 - CTCT : O H–O–N O - Nitô coù hoùa trò IV vaø soá oxihoá là +5 II – TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : - Laø chaát loûng khoâng maøu - Boác khoùi maïnh trong khoâng khí aåm - D = 1,53g/cm3 , t0s = 860C . - Axít nitric khoâng beàn , phaân huûy 1 phaàn 4HNO3  4 NO2 + O2 + 2H2O - Dung dòch axit coù maøu vaøng hoặc nâu . - Axít nitric tan voâ haïn trong nước (Thực tế dùng HNO3 68%, D=1,40g/cm3 ) III . TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC : 1 . Tính axít : - Laø moät trong soá caùc axít maïnh nhaát , trong dung dòch : HNO3  H+ + NO3- Dung dịch axít HNO3 có đầy.

(29) phương trình phản ứng HNO3 đủ tính chất của một dung dịch tác dụng với : CaO , NaOH , axít . CaCO3 … Tác dụng với oxit bazơ , bazơ , muối của axit yếu hơn , kim loại Gv nêu vấn đề : 2 .Tính oxi hoùa : Tại sao HNO3 có tính oxihóa - Vì HNO3 , N có số oxihóa cao - Là một trong những axít có ? nhất +5 , trong phản ứng có sự tính oxi hóa mạnh nhất .  GV nhaän xeùt thay đổi số oxihóa , số oxihóa - Tuỳ vào nồng độ của axít và của nitơ giảm xuống giá trị thấp bản chất của chất khử mà HNO3 hôn . có thể bị khử đến : NO2 , NO , N2O , N2 , NH4NO3 . a. Với kim loại : - HS quan sát hiện tượng , màu - HNO3 oxihóa hầu hết các kim - GV hướng dẫn thí nghiệm : sắc của khí bay ra và viết loại (trừ vàng và platin ) không * Cu +HNO3(ñ)  phöông trình giaûi phoùng khí H2 , do ion NO3 * Cu +HNO3(l)  có khả năng oxi hoá mạnh hơn H+ . * Với những kim loại có tính khử yếu : Cu , Ag . . . HNO3 đặc bị khử đến NO2 - HS vieát vaø caân baèng caùc Cu + 4HNO3(ñ) Cu(NO3)2 phương trình phản ứng . - GV boå sung : +2NO2+2H2O Muoái taïo thaønh coù hoùa trò cao HNO3 loãng bị khử đến NO nhaát . 3Cu + 8HNO3(l)  3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O nghiệm chứng minh tính axit cuûa HNO3. * Khi tác dụng với những kim loại có tính khử mạnh hơn : Mg, Zn ,Al . . . HNO3 đặc bị khử đến NO2 - HNO3 loãng bị khử đến N2O hoặc N2 Gv boå xung : - HS lên bảng viết phương trình - HNO3 rất loãng bị khử đến Với những kim loại :Mg , Zn , Al phản ứng . NH3 (NH4NO3) . . .Khi tác dụng với HNO3 loãng 8Al + 30HNO3(l)  8Al(NO3)3 thì saûn phaåm : N2O , N2 , NO, . + 3N2O+15H2O NH4NO3 5Mg + 12HNO3(l)  5Mg(NO3)2 + N2 + 6H2O 4Zn + 10HNO3(l)  Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O. - HS quan saùt vaø nhaän xeùt - GV laøm thí nghieäm :  Fe ,Al thụ động trong HNO3 Fe , Al nhúng vào dd HNO3 đặc đặc nguội ( do tạo 1 lớp màng , nguội . sau đó nhúng vào các oxít bền, bảo vệ kim loại khỏi dung dòch axit khaùc : HCl , H2 taùc duïng cuûa caùc axit). - Fe, Al bị thụ động hóa trong dung dòch HNO3 ñaëc nguoäi ..

(30) SO4 loãng … - GV thông báo :Nước cường thủy hòa tan được Au và Pt : HNO3 + 3HCl → Cl2 + NOCl + 2H2O NOCl  NO + Cl  Clo nguyên tử có khả năng phản ứng rất lớn . - Gv laøm thí nghieäm : Tác dụng với phi kim * S + HNO3 ñun noùng nheï sau đó cho vài giọt BaCl2 ? * Tương tự viết phương trình C với HNO3 ?  GV keát luaän : Nhö vaäy HNO3 không những tác dụng với kim loại mà còn tác dụng với một số phi kim . - GV moâ taû thí nghieäm : Neáu nhoû dung dòch HNO3 vaøo H2S thaáy xuaát hieän keát tuûa naøu trắng đục, có khí không màu hoùa naâu , haõy vieát phöông trình ? - Tương tự hãy viết phuơng trình với FeO , Fe3O4 , Fe(OH)2 HNO3. - Hỗn hợp 1 thể tích HNO3 và 3 thể tích HCl được gọi là nước cường thủy , có thể hòa tan vaøng hay platin : b. Tác dụng với phi kim : Au + HNO3 +3HCl  AuCl3 - Khi ñun noùng HNO3 ñaëc coù theå +NO +2H2O . tác dụng được với C, P ,S . . . Ví Duï : C + 4HNO3(ñ)  CO2 + 4NO2 + 2H2O - HS nhaän xeùt vieát phöông trình S + 6HNO3(ñ)  H2SO4 +6NO2 phản ứng +2H2O - HS quan sát hiện tượng :  Thấy thoát khí màu nâu có NO2 .Khi nhoû dung dòch BaCl2 thaáy coù keát tuûa maøu traéng coù ion SO42 -. c. Tác dụng với hợp chất : - H2S , HI, SO2 , FeO , muoái saét - HS quan sát hình 3.9 và nhận (II) . . . có thể tác dụng với HNO3 - Nguyeân toá bò oxihoùa xeùt trong hợp chất chuyển lên mức oxi hoùa cao hôn: 3FeO +10HNO3(l)  3 Fe(NO3)3 + NO + 5H2O - Hs vieát phöông trình 3H2S + 2HNO3(l)  3S + 2NO + 4H2O . - Nhiều hợp chất hữu cơ như giaáy , vaûi , daàu thoâng . . . boác cháy khi tiếp xúc với HNO3 đặc  Vaäy : HNO3 coù tính axít maïnh vaø coù tính oxihoùa . -HS tìm hiểu SGK để trả lời . IV . ỨNG DỤNG :(SGK) Hoạt động 5 : Nêu phương pháp điều chế -Dựa vào hình 3.10 HS nêu V – ĐIỀU CHẾ : HNO3 trong phoøng thí caùch ñieàu cheá HNO3 boác khoùi 1 . Trong phoøng thí nghieäm : to trong PTN . nghieäm ? NaNO3(r ) + H2SO4(ñ)  . Trong coâng nghieäp HNO3 điều chế từ nguồn nguyên lieäu naøo ? chia laøm maáy giai đoạn ? Viết phương trình ? - GV tóm tắt các giai đoạn bằng sơ đồ NH3 → NO → NO2 → HNO3 -. -HS dựa vào SGK để trả lời . -Viết Ptpư cho mỗi giai đoạn .. HNO3 +NaHSO4 .2. Trong coâng nghieäp : - Được sản xuất từ amoniac - Ở nhiệt độ 850 – 900 0C , xúc tác hợp kim Pt và Ir : 4NH3 + 5O2  4NO + 6H2O ∆H = - 907kJ - Oxi hoùa NO thaønh NO2 : 2NO + O2  2NO2 . - Chuyeån hoùa NO2 thaønh HNO3 : 4NO2 +2H2O +O2  4HNO3 ..

(31) - Dung dịch HNO3 thu được có nồng độ 60 - 62% . Chưng cất với H2SO4 đậm đặc thu được d2 HNO3 96 – 98 % . 3. Cuûng coá : - HNO3 có những tính chất vật lí và hoá học nào ? - Nguyên nhân tính oxi hoá mạnh của HNO3 ? 4. Baøi taäp veà nhaø : 1/ Baøi 1 , 2 , 3 , 4 ,6,7 SGK trang 45 2/ cho hỗn hợp gồm Cu , Mg tác dụng với dd HNO3 85 % thu được 3,36 lit khí NO2 ( đkc) . Cũng hỗn hợp trên cho tác dụng với 200 ml dd HCl thu được 1,12 lit khí H 2 ( đkc) . a/ Xác định % mỗi kim loại trong hỗn hợp ? b/ Xaùc ñònh kl dd HNO3 caàn duøng ? c/ Xaùc ñònh CM cuøa dd HCl ?. Tieát 14:. AXIT NITRIC VA ØMUOÁI NITRAT. I. MUÏC TIEÂU : + Kiến thức: Biết được: - Phản ứng đặc trưng của ion NO3- với Cu trong môi trường axit - Cách nhận biết ion NO3- bằng phương pháp hoá học. - Chu trình của nitơ trong tự nhiên + Kæ naêng: Quan sát thí nghiệm, rút ra được nhận xét về tính chất của muối nitrat Viết được các phương trình hoá học dạng phân tử và ion thu gọn minh hoạ tính chất hoá học - Tính thành phần % về khối lượng muối nitrat trong hổn hợp, nồng độ hoặc thể tích dung dịch muối nitrat tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng II. PHƯƠNG PHÁP :Đàm thoại – trực quan – nêu và giải quyết vấn đề . III. CHUAÅN BÒ : caùc maãu muoái Nitrat : Ca(NO3)2 , NH4NO3 Heä thoáng caâu hoûi vaø baøi taäp coù lieân quan . Dụng cụ : ống nghiệm , đèn cồn , giá đỡ , thìa thuỷ tinh . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Hoàn thành chuỗi phản ứng :.

(32) a) N0  N+2  N+4  N+5  N+5  N+1 b) NH3  NO  NO2  HNO3  NH4NO3  NH3 Cu(NO3)2  Cu(OH)2  CuCl2 . 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : Vào bài ”  Muối nitrat có nhiều ứng. dụng với cuộc sống , vậy chúng có những tính chất gì ? Hoạt động 2 : - Gv nêu vấn đề : Muối nitrat là gì ? cho ví duï ?. Hoạt động của trò. -. Noäi dung ghi bảng. Muốn giải quyết vấn đề gv đưa ra HS nghiên cứu bài mới .. B. MUOÁI NITRAT : I. TÍNH CHAÁT CUÛA MUOÁI NITRAT : 1. Tính chaát vaät lyù : Muoái cuûa axit nitric goïi laø - Dễ tan trong nước và chất điện muoái nitrat . ly maïnh .trong dung dòch , chuùng Ví duï : NaNO3 , Cu(NO3) … phân ly hoàn toàn thành các ion . Cho bieá t veà ñaë c ñieå m veà  vieát phöông trình ñieän li Ví duï : tính tan cuûa muoái nitrat ? HS nghieâ n cứ u SGK traû lờ i Ca(NO3)  Ca2+ + 2NO3GV làm thí nghiệm : hoà KNO3  K+ + NO3tan các muối vào nước .  Vieát phöông trình ñieän ly cuûa - Ion NO3– khoâng coù maøu , maøu GV boå sung : moät soá muoái : KNO3 . NH4NO3 . cuûa moät soá muoái nitrat laø do maøu Moät soá muoái nitrat deã bò chaûy . của cation kim loại. rữa , như NaNO3, NH4NO3 …. 2 - Tính chaát hoùa hoïc Caùc muoái nitraùt deã bò nhieät phaân huûy giaûi phoùng oxi Hoạt động 3 : - HS nghiên cứu SGK trả lời - Khi ñun noùng muoái nitraùt bò phaân huûy nhö theá naøo ? - Gv laøm thí nghieäm : - Hs quan saùt thí nghieäm vaø giaûi to thích NaNO3 raén   to. Cu(NO3)2 raén   - Ñaët leân treân mieäng oáng nghiệm que đóm có than hồng .  GV toång keát. a. Muối nitrát của các kim loại hoạt động ( K, Na...) - Bò phaân huûy thaønh muoái nitrit vaø khí O2 2KNO3  2KNO3 +O2 b. Muối nitrát của các kim loại từ Mg  Cu : - Bò phaân huûy thaønh oxit kim loại + NO2 + O2 to 2Cu(NO3)2   2CuO +. 4NO2 + O2 Boå sung : c. Muối của những kim loại kém - Ở nhiệt độ cao muối nitrat là hoạt động : nguoàn cung caáp oxi.Cho muoái - Bị phân hủy thành kim loại nitrat vào than nóng đỏ , than tương ứng , NO2 và O2 bùng cháy , hỗn hợp muối nitrat 2AgNO3  2Ag + 2NO2 + O2 . và hợp chất hữu cơ dễ bắt cháy. 3 Nhaän bieát ion nitrat : - Khi 2 ống nghiệm đã nguội HS quan saùt nhaän xeùt , vieát - trong môi trường trung tính ion * Oáng 1 : + H2SO4 loãng  phöông trình NO3- không thể hiện tính oxi hoá * Oáng 2 + H2O , laéc -Trong môi trường axit, ion NO 3Hoạt động 4: theå hieän tính oxi hoùa gioáng nhö Hướng dẫn thí nghiệm :.

(33) Cu + NaNO3 theâm H2SO4 vaøo -Hoïc sinh quan saùt vaø vieát HNO3 dung dòch . phương trình phản ứng . - Vì vậy dùng Cu + ddH2SO4 loãng để nhận biết muối nitrat Ví duï : 3Cu + 8NaNO3 + 4H2SO4(l)   GV keát luaän 3Cu(NO3)2+ 2NO+ 4Na2SO4 + 4H2O.. Hoạt động 5 : - Muối nitrat có những ứng dụng gì ? - Trong tự nhiên Nitơ tồn tại ở ñaâu ? daïng naøo ? luaân chuyeån trong tự nhiên như thế nào ? - Gv ñaët heä thoáng caâu hoûi : * Tóm tắt sơ đồ quá trình chuyển hoá Nitơ từ trạng thái tự do và dạng hợp chất . * Sự chuyển hoá nitơ trong quá trình nhaân taïo ?. Tieát 15:. 3Cu+8H++2NO3-3Cu2+ + 2NO +4H2O. 2NO + O2  2NO2 (nâu đỏ ) II . ỨNG DỤNG CỦA MUỐI HS tìm hiểu thực tế , SGK để NITRAT : - Dùng để làm phân bón hóa học trả lời - Kali nitrat còn được sử dụng để HS quan sát sơ đồ chu trình nitơ chế thuốc nổ đen ( 75%KNO3, 10% S vaø 15% C) trong tự nhiên . C .CHU TRÌNH CUÛA NITÔ Thaûo luaän nhoùm TRONG TỰ NHIÊN : ( SGK ). PHOTPHO. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : - Biết vị trí , cấu hình electron của photpho trong bảng tuần hoàn . - Bieát caùc daïng thuø hình cuûa photpho . - Biết tính vật lý của photpho ( trạng thái, màu sắc,khối lượng riêng, tính tan, độc tính), ứng dụng,trạng thái tự nhiên và điều chế photpho trong công nghiệp - Hiểu được tính chất hoá học cơ bản của photpho là tính oxi hoá( tác dụng với kim loại Na, Ca…) và tính khử ( tác dụng với O2, Cl2) . 2. Kyõ naêng : - Dự đoán, kiểm tra bằng thí nghiệm và kết luận về tính chất của photpho. - Quan sat thí nghieäm bieåu dieãn cuûa giaùo vieân , giaûi thích vaø ruùt ra nhaän xeùt . - Viết được phương trình hoá học minh hoạ tính chất của photpho. - Sử dụng photpho hiệu quả và an toàn trong phòng thí nghiệm và trong thực tế II. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan – đàm thoại gợi mở . III. CHUẨN BỊ :Bảng tuần hoàn - Hệ thống câu hỏi IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG :.

(34) 1. Kieåm tra 15 phuùt : Câu 1 : Hoàn thành chuỗi phản ứng : o. t NH3  NO  NO2  HNO3  NH4NO3  KNO3   ? Câu 2 : Bằng phương pháp hoá học nhận biết các dung dịch sau : (NH4)2SO4 , NH4NO3 , NaOH , NaNO3 , NaCl 2. Bài mới :. Hoạt động của thầy Hoạt động 1: Vào bài Dạng thù hình là gì ? ngoài caùc chaát coù daïng thuø hình maø các em đã học , có một chất cũng có 2 dạng thù hìng đó là P đỏ và P trắng . Hoạt động 2 : -GV treo BTH cho Hs xaùc ñònh vò trí cuûa P ?. Hoạt động của trò. Noäi dung. - Hs laáy caùc ví duï trong cuoäc soáng : dieâm , thuoác noå …. I.Vò trí vaø caáu hình electron nguyên tử -Xaùc ñònh vò trí cuûa P . - nằm ở ô 15 trong BTH -Vieát caáu hình electron vaø -Chu kyø 3 , nhoùm VA xác định công hoá trị có thể -Cấu hình electron : [Ne]3s23p3 coù cuûa P . -Có thể có cộng hoá trị là 3 hoặc 5 . Hoạt động 3 : II. Tính chaát vaät lyù : - Photpho coù maáy daïng thuø - Coù 2 daïng thuø hình : Photpho coù 2 daïng thuø hình laø P traéng hình ? và P đỏ - Gv cho hoïc sinh quan saùt 2 * P traéng : mẫu P đỏ và P trắng . - HS nghiên cứu SGk trả lời . - Dạng tinh thể (do phân tử P4) - Sự khác nhau về tính chất vật - Không màu hoặc vàng nhạt giống lyù cuûa caùc daïng thuø hình laø gì ? nhö saùp . - Deã noùng chaûy bay hôi, t0 = 44,10C . - Rất độc, gây bỏng nặng khi rơi vào - Gv laøm thí nghieäm : da. Cho vào ống nghiệm 1 ít P đỏ , - HS quan sát thí nghiệm , - Không tan trong nước nhưng tan nhận xét và rút ra kết luận . trong dung môi hữu cơ : C6H6 , ete . . đậy miệng ống nghiệm bằng boâng xoáp . - Oxyhoá chậm  phát sáng Đun ống nghiệm trên đèn cồn - Kém bền tự cháy trong không khí ở cho đến khi P đỏ chỉ còn dạng 400C -Hs quan saùt traïng thaùi vaø veát . - Khi đun nóng đến nhiệt độ 2500C Để nguội ống nghiệm , hơi P  màu sắc của P vaø khoâng coù khoâng khí, photpho -Dựa vào sgk tóm tắt tính P traéng . trắng chuyển dần thành photpho đỏ chaát vaät lí . * P đỏ  Vaäy : Hai daïng thuø hình naøy - Chất bột màu đỏ , có cấu trúc có thể chuyển hoá cho nhau . polime, dễ hút ẩm và chãy rữa, bền trong không khí ở nhiệt độ thường và khoâng phaùt quang trong boùng toái -So saùnh 2 daïng thuø hình cuøa - Khoù noùng chaûy , khoù bay hôi P. - Không độc - Khoâng tan trong dung moâi thoâng thường, chỉ cháy ở nhiệt độ 2500C - Khi ñun noùng khoâng coù khoâng khí P.

(35) đỏ chuyểnthành hơi, khi gặp lạnh ngöng tuï thaønh photpho traéng III. Tính chất hoá học : - Độ âm điện P < N. Nhưng P hoạt động hóa học hơn N2 vì liên kết N ≡ N bền vững Hoạt động 4: * P trắng hoạt động hơn P đỏ . - Dựa vào số oxihóa có thể có của P dự đoán khả năng phản - P có các số oxi hoá : -3 , 0 , 1. Tính oxi hóa : +3 , +5 . ứng ? VD ? Tác dụng với một số kim loại mạnh ( K, Na , Ca , Mg . . .) 0 - Tại sao ở t thường P hoạt  Có thể thể hiện tính khử to và tính oxi hoá . động h2 mạnh hơn N2 ? 2P + 3Ca   Ca3P2  GV nhaän xeùt yù kieán cuûa HS Canxiphotphua vaø nhaán maïnh caùc ñaëc ñieåm 2 – Tính khử : khác với Nitơ . - Hs nghiên cứu sgk để trả - Tác dụng với các phi kim hoạt động - Gv ñaët caâu hoûi : lời . nhö oxi,halogen,löu huyønh vaø caùc * Khi naøo theå hieän tính oxi chaát oxihoùa maïnh khaùc hoá ? - Hs leân baûng vieát phöông trình phản ứng . a. Tác dụng với oxi : * P thể hiện tính khử khi nào ? - Thieáu oxi : 4P + 3O2  2P2O3 Ñiphotpho trioxit 0 - Dö oxi : 4P +5O2 → 2P2O5 Ñiphotpho pentaoxit -Viết các phương trình phản ứng b. Tác dụng với clo : - Hs leân baûng vieát phöông xaûy ra ? Khi cho clo ñi qua photpho -noùng trình phản ứng . chaûy - Thieáu clo :2P0 + 3Cl2 2PCl3 Photpho triclorua 0 - Dö clo : 2P + 5Cl2 2PCl5 -Viết các phương trình phản ứng Photpho pentaclorua - Hs leân baûng vieát caùc xaûy ra ? - P cũng tác dụng với S khi đun nóng phương trình phản ứng P tác tạo thành điphotpho trisunfua P S và 2 3 dụng với Cl2 khi dư và thiếu điphotpho pentasunfua P S . 2 5 -Gv boå xung : P cuõng taùc duïng Cl2 . IV . ỨNG DỤNG : với một số phi kim khi đun - Dùng sản xuất thuốc đầu que diêm. noùng . - Ñieàu cheá H3PO4 P  P2O5  H3PO4 V. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN VAØ SAÛN XUAÁT -Hs leân baûng vieát phöông 1 Trong tự nhiên: trình phản ứng . - Không có P dạng tự do: - Thường ở dạng muối của axít Hoạt động 5: photphpric : coù trong quaëng apatit Nêu ứng dụng của P? 3Ca3(PO4)2.CaF2 vaø photphoric Ca3(PO4)2. - Có trong protien thực vật , trong xöông , raêng , baép thòt , teá baøo não , . . . của người và động vật ..

(36) 2 .Saûn xuaát: - Bằng cách nung hỗn hợp quặng photphoric hoặc apatit [3Ca3(PO4)2.CaF2], cát và than ở 12000C trong loø ñieän. Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C  3CaSiO3 + 2P + 5CO - Hơi P thoát ra ngưng tụ khi làm lạnh , thu đuợc P ở dạng rắn. Hoạt động 6 : - Trong thiên nhiên P tồn tại ở daïng naøo ? - Tại sao N2 tồn tại ở trang thái tự do còn thì không ?. - Trong coâng nghieäp P saûn xuaát baèng caùch naøo ?. - Hs leân baûng vieát caùc phöông trình ñieàu cheá P trong coâng nghieäp .. Bài tập ở nhà: bài 2, 5 SGK trang 49,50. Tieát 16+17. AXIT PHOTPHORIC VAØ MUOÁI PHOTPHAT. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : - Biết cấu tạo phân tử của axít photphoric . - Biết tính chất vật lý ( trạng thái, màu sắc, tính tan), ứng dụng, cách điều chế H 3PO4 trong PTN và trong coâng nghieäp - Biết tính chất của muối photphát ( tính tan, tác dụng với axit, phản ứng với dd muối khác),ứng dụng - Hiểu được H3PO4 là axit trung bình, axit ba nấc. 2. Kyõ naêng : - Viết các phương trình hoá học dạng phân tử hoặc ion rút gọn minh hoạ tính chất của H 3PO4 và tính chaát cuûa caùc muoái photphat . - Nhận biết axit H3PO4 và muối photphat bằng phương pháp hoá học - Tính khối lượng H3PO4 sản xuất được , thành phần % về khối lượng của muối photphat trong hổn hợp II. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan – đàm thoại – nêu vấn đề . III. CHUAÅN BÒ : Thí nghieäm tính tan cuûa muoái photphat Thí nghieäm nhaän bieát ion photphat . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : - So sánh cấu tạo và tính chất lí hóa học của P trắng và P đỏ ?.

(37) - Nêu tính chất hóa học của P ? cho ví dụ minh hoạ ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : vào bài H3PO4 coù tính chaát gì gioáng vaø khác HNO3 ? để biết điều đó ta nghiên cứu bài mới .. Hoạt động của trò. Hoạt động 2: - HS nghiên cứu lần lượt trả - Vieát CTCT cuûa H3PO4 ? - Bản chất lk giữa các nguyên tử lời ? trong phân tử là gì ? Xác định số - HS quan sát trả lời : oxi hoùa cuûa P ? Hoạt động 3 : Cho HS quan saùt loï axít H 3PO4 , nhaän xeùt vaø cho bieát tính chaát cuûa axit ? GV bổ sung : Tan trong nước do sự tạo thành lk hiđro với nước .. Hoạt động 4 : - Dựa vào số oxihóa của P có thể dự đoán tính chất hóa học cuûa axit H3PO4 ? - GV: nhaän xeùt , giaûi thích ; H3PO4 khoâng coù tính oxihoùa vì traïng thaùi oxihoùa +5 khaù beàn.  GV nhaän xeùt. A .AXIT PHOTPHORIC : I . Cấu tạo phân tử : H–O H–O–P=O H–O. -Photpho coù hoùa trò V vaø soá oxihoùa +5 . II . Tính chaát vaät lyù : - Laø chaát raén , trong suoát khoâng màu , háo nước tan nhiều trong nước . - Không bay hơi , không độc , t0 = - Axít H3P+5O4 coù theå theå hieän 42,30C . tính oxihoùa : - Dung dịch đặc sánh , có nồng độ 80% . III .Tính chaát hoùa hoïc : a. Tính oxihóa – khử : Axít H3PO4 -Tính oxihoá và tính khử . khoâng coù tính oxihoùa nhö axít nitric vì photpho ở mức oxihóa +5 bền hôn .. - Vieát phöông trình ñieän ly cuûa HS vieát phöông trình ñieän ly H3PO4 ? theo 3 naác : - Trong dung dòch H3PO4 toàn taïi caùc ion gì ? - Cho 2 nhoùm HS vieát phöông trình giữa axít và oxit bazơ , bazô ? - Xeùt tæ leä nbazô /naxit = x nhö theá naøo taïo ra muoái axít , trung hoøa hoặc hỗn hợp các muối ?. Noäi dung ghi bảng. - Goàm caùc ion : H+ , H2PO4- , HPO42- ,PO43-. * x < 1: NaH2PO4 dö axít. * x = 1: NaH2PO4 * 1 < x < 2 : NaH2PO4vaø Na2HPO4 * x = 2 : Na2HPO4 * 2 < x < 3 : Na2HPO4 vaø Na3PO4 * x = 3 : Na3PO4. b. Tính axít : - Axít H3PO4 laø axít ba laàn axít ,coù độ mạnh trung bình :     H3PO4  H+ + H2PO4K1 =7,6×10-3 H2PO4-   H+ + HPO42K1 = 6,2×10-3 HPO42-   H+ + PO43K1 = 4,4×10-3 - Dung dịch H3PO4 có những tính chaát chung cuûa axít : VD : Tác dụng với oxit bazơ hoặc bazơ H3PO4 + NaOH  NaH2PO4 + H2O H3PO4+2NaOH Na2HPO4 + 2H2O H3PO4+ 3NaOH  Na3PO4 + 3H2O.

(38) * x > 3 : Na3PO4 dö bazô Hoạt động 5 :. - H3PO4 được điều chế như thế naøo ? -HS nghiên cứu sgk để trả lời .. - Nêu ứng dụng của H3PO4 ?. Ngoài ra còn có thể thủy phân - Muối phôt phát là muối của daãn xuaát Halogen : axit phoâtphoric PX5 + 4H2O → H3PO4 + 5HX Ví duï : Na3PO4 , K2HPO4 , Ca(H2PO4)2 Hoạt động 6 : …. - Dựa vào định nghĩa về muối nitrat cho bieát muoái phoát phaùt laø gì ? - Viết phản ứng của H3PO4 với NaOH theo những tỉ lệ khác Caùc muoái taïo thaønh goïi laø muoái nhau ? phoát phat .. - Có bao nhiêu loại muối phốt phat ? cho ví duï. -. - Gv laøm thí nghieäm : * Hoà tan NaH2PO4 * Hoà tan Ca3(PO4)2. Có 3 loại :  Muoái ñihiñroâphotphat  Muoáin hiñroâphotphat  Muoái photphat.. - Vieát caùc phöông trình ñieän li cuûa Na3PO4 ? cho bieát PH cuûa môi trường ?. -Hs quan saùt vaø nhaän xeùt. Gv laøm thí nghieäm : AgNO3 + Na3PO4  Sau đó nhỏ vài giọt HNO3 .. Na3PO4  3Na + PO43 PH > 7. -.  Vaäy H3PO4 laø moät axit trung bình và không có tính oxihoá . IV . Điều chế và ứng dụng : 1/ Ñieàu cheá: a. Trong phoøng thí nghieäm : Duøng HNO3 30% oxihoùa P : 3P+5HNO3+2H2O→3H3PO4 +5NO b. Trong coâng nghieäp : - Phöông phaùp chieát : Cho H2SO4 đặc tác dụng với quặng photphorit hoặc quặng apatit : Ca3(PO4)2+3H2SO4→3CaSO4↓ +2H3PO4 - Phöông phaùp nhieät : Ñieàu cheá H3PO4 tinh khieát hôn : 4P + 5O2 → 2P2O5 . P2O5 +3H2O → 2H3PO4 . 2/ Ứng dụng : Dùng để sản xuất phaân boùn voâ cô , nhuoäm vaûi , saûn xuất men sứ , dùng trong công nghiệp dược phẩm .. B – MUOÁI PHOTPHAT : Laø muoái cuûa axít photphoric : muoái trung hoøa vaø hai muoái axit . 1 – Tính chaát : a. Tính tan : - Các muối đihiđrophotphat đều tan trong nước . - Caùc muoái hiñrophotphat vaø photphat trung hoøa chæ coù muoái natri ,kali , amoni laø deã tan coøn cuûa các kim loại khác không tan hoặc ít tan trong nước . b. Phản ứng thủy phân : Caùc muoái photphat tan bò thuûy phaân trong dung dòch : Ví Duï: Na3PO4 + H2O Na2HPO4 + NaOH PO43- + H2O   HPO42- + OH- .  Dung dịch có môi trường kiềm . 2 . Nhaän bieát ion photphat : - Thuốc thử là dung dịch AgNO3 . Ví Duï : 3AgNO3+Na3PO4→Ag3PO4+3NNO3.

(39)  Gv keát luaän . Hs quan saùt vaø nhaän xeùt  Coù keát tuûa vaøng xuaát hieän. 3Ag+ + PO43- → Ag3PO4↓ (maøu vaøng ) Kết tủa tan được trong HNO3 loãng. 3. Cuûng coá : Nêu những điểm giống và khác nhau giữa axit photphoric và axit nitric ? 4. Baøi taäp veà nhaø : Baøi 1: Choïn nhoùm muoái tan trong caùc nhoùm muoái sau ñaây a.Na3PO4 , BaHPO4 , Ca3(PO4)2 b.K3PO4 , Ca(H2PO4)2 , (NH4)2HPO4 c.NaH2PO4 , Mg3(PO4)2 , K2HPO4 d.(NH4)3PO4 , Ba(H2PO4)2 , MgHPO4. Baøi 2 : Viết phương trình ion rút gọn của các phản ứng sau( neáu coù ) a. NaOH + (NH4)2HPO4 b. BaCl2 + NaH2PO4 c. MgCl2 + Na3PO4 d. Ca(OH)2 + K2HPO4.

(40) .Tieát. 18:. PHÂN BÓN HOÁ HỌC. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : - Biết được nguyên tố dinh dưỡng nào cần thiết cho cây trồng . - Biết được thành phần một số loại phân bón thường dùng . - Biết cách bảo quản và sử dụng một số phân bón hoá học . 2. Kyõ naêng : - Có khả năng nhận biết một số loại phân bón hoá học - Có khả năng đánh giá chất lượng từng loại phân bón hoá học . II. PHƯƠNG PHÁP :Giải thích – đàm thoại – nêu vấn đề III. CHUẨN BỊ :Tranh ảnh , tư liệu về sản xuất các loại phân bón ở việt nam . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Hoàn thành chuỗi phản ứng : HNO3  H3PO4  NaH2PO4  Na2HPO4  Na3PO4  Ca3(PO4)2 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1 : Vào bài - Cho biết một vài loại phân mà em đã biết ? Phaân laân , kali , ureâ … -Taïi sao phaûi boùn phaân cho caây ? Hoạt động 2 : - Gv ñaët heä thoáng caâu hoûi : * Phân đạm là gì ? * Chia làm mấy loại ? Hs tìm hiểu sgk và dựa vào * Đặc điểm của từng hiểu biết thực tế để trả lời . loại ? * Cách sử dụng ?  Gv nhaän xeùt yù kieán cuûa HS .. - Đặc điểm của phân đạm amoni ? - Có thể bón phân đạm amoni với vôi bột để khử. - Có chứa gốc NH4+  có môi trường axit Không thể được vì xảy ra phản ứng :. Noäi dung. I. PHÂN ĐẠM : - Phân đạm là những hợp chaát cung caáp Nitô cho caây trồng dưới dạng ion NH4+ hoặc NO3- Tác dụng : kích thích quá trình sinh trưởng của cây , tăng tỉ lệ protêin thực vật . Laøm cho caây phaùt tieån nhanh cho nhieàu haït , cuû , quaû . - Độ dinh dưỡng đánh giá baèng %N trong phaân . 1.Phân đạm Amoni : - Laø caùc muoái amoni : NH4Cl , (NH4)2SO4 , NH4NO3 ….

(41) chua được không ? tại sao ? - Phân đạm amoni và phân đạm nitrat có điểm gì gioáng vaø khaùc nhau ? - Vùng đất chua nên bón phaân gì ?vuøng kieàm thì sao ? - Tại sao Urê được sử duïng roäng raõi ? - Giai đoạn nào của cây trồng đòi hỏi nhiều phân đạm hơn ? - Loại cây trồng nào đòi hỏi nhiều phân đạm hơn ? Hoạt động 3 : - Phaân laân laø gì ? - Có mấy loại phân lân ? - Cách đánh giá độ dinh dưỡng ? - Nguyeân lieäu saûn xuaát ?. CaO + NH4+  Ca2+ + NH3 + H2O -Đều chứa N -Amoni có môi trường axit còn Nitrat có môi trường trung tính . => Vùng đất chua bón nitrat vùng đất kiềm bón amoni . -Do ureâ trung tính vaø haøm lượng N cao . -giai đoạn sinh trưởng của caây .. -Phân có chứa nguyên tố P - Có 2 loại . - dựa vào % P2O5 -Quaëng -. Thời kỳ sinh trưởng. - Phaân laân caàn cho caây trồng ở giai đoạn nào ?. - Tại sao phân lân tự nhieân vaø phaân laân nung chảy không tan trong nước nhưng vẫn sử dụng làm phaân boùn ? - Chúng thích hợp cho những loại cây nào ? tại sao ?. - Super photphat ñôn vaø super photphat keùp gioáng vaø khaùc nhau nhö theá. -sẽ được mốt số vi khuẩn trong đất phân huỷ .. -Đều là Ca(H2PO4)2 Khaùc nhau veà haøm lượng P trong phân -. Do có giai đoạn sản. - Dùng bón cho các loại đất ít chua . 2. Phân đạm Nitrat : - Laø caùc muoái Nitrat NaNO3 , Ca(NO3)2 … Ñieàu cheá : Muoái cacbonat + HNO3  3. Ureâ : - CTPT : (NH2)2CO , 46%N - Ñieàu cheá : CO2 + 2NH3  (NH2)2CO + H2O. II. PHAÂN LAÂN : Cung caáp photpho cho cây dưới dạng ion photphat PO43Cần thiết cho cây ở thời kỳ sinh trưởng . Đánh giá bằng hàm lượng %P2O5 tương ứng với lượng photpho có trong thaønh phaàn cuûa noù Nguyeân lieäu : quaëng photphoric vaø apatit . 1. Phaân laân nung chaûy : - Thành phần : hỗn hợp photphat vaø silicat cuûa canxi vaø magieâ - Chứa 12-14% P2O5 - Không tan trong nước , thích hợp cho lượng đất chua . 2. Phân lân tự nhiên : Dùng trực tiếp quặng photphat laøm phaân boùn . 3. Super photphat : - Thaønh phaàn chính laø Ca(H2PO4)2 a. Sper photphat ñôn :.

(42) naøo ?. xuaát khaùc nhau .. Ca3(PO4)2 + 2H2SO4  2CaSO4 + Ca(H2PO4)2. - Taïi sao goïi laø ñôn , keùp ?. -phân có chứa nguyên tố K. Hoạt động 4 : - Phaân Kali laø gì ? - Những loại hợp chất nào được dùng làm phân kali ? - Phaân kali caàn thieát cho caây nhö theá naøo ? - Loại cây nào đòi hỏi nhieåu phaân kali hôn ?. Hoạt động 5 : - Phân hỗn hợp và phân phức hợp giống và khác nhau nhö theá naøo ?. - Có những loại phân hỗn hợp và phức hợp nào ? cho ví duï ?. - Phân vi lượng là gì ?. – Chứa 14-20% P2O5 – Ñieàu cheá :. - KCl , NH4Cl … - Chống bệng , tăng sức chịu đựng .. b. .Super photphat keùp : – Chứa 40-50% P2O5 - Sản xuất qua 2 giai đoạn : Ca3(PO4)2 + 3H2SO4  2H3PO4 + 3CaSO4 Ca3(PO4)2 + 4H3PO4  3Ca(H2PO4)2. III. PHAÂN KALI : - Cung caáp nguyeân toá Kali -Đều chứa nhiều nguyên tố cho cây dưới dạng ion K+ trong phaân - Tác dụng : tăng cường sức - Khaùc nhau trong quaù trình choáng beänh , choáng reùt vaø ñieàu cheá . chòu haïn cuûa caây - Đánh giá bằng hàm lượng % K2O IV. MỘT SỐ LOẠI PHÂN KHAÙC : 1. Phân hỗn hợp và phân phức hợp : - Là loại phân chứa đồng thời hai hoặc 3 nuyên tố dinh dưỡng cơ bản . * Phân hỗn hợp : - Sau một thời gian trong - Chứa cả 3 nguyên tố N , P đất các nguyên tố vi lượng , K được gọi là phân NPK ít ñi caàn boâû xung cho caây - Nó được trộn từ các phân theo đường phân bón . ñôn theo tæ leä N:P:K nhaát định tuỳ theo loại đất troàng . * Phân phức hợp : Saûn xuaát baèng töông taùc hoá học của các chất . 2. Phân vi lượng.

(43) - Taïi sao phaûi boùn phaân vi lượng cho đất ?. - Cung cấp những hợp chất chứa các nguyên tố như Bo, keõm , Mn , Cu , Mo … - Caây troàng chæ caàn moät lượng rất nhỏ . - Phân vi lượng được đưa vào đất cùng với phân bón vố cơ hoặc hữu cơ .. 3. Cuûng coá : * Vùng đất mặn và vùng đất chua thì bón phân nào ? vì sao ? * Giai đoạn nào bón phân đạm ? lân ? kali ?. Tieát 19+20:. LUYEÄN TAÄP. TÍNH CHẤT CỦA NITƠ - PHOTPHO VAØ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHUÙNG I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Củng cố các kiến thức về tính chất vật lí , hoá học , điều chế và ứng dụng của photpho và một số hợp chất của phot pho . 2. Kyõ naêng : Vận dụng các kiến thức đã học để giải các loại bài tập : * Nhaän bieát * Hoàn thành chuỗi phản ứng * Ñieàu cheá * Giải bài tập dựa vào phương trình phản ứng . 3. Thái độ : - Taäp tính caån thaän , tæ mæ cho hoïc sinh . - Rèn luyện tư duy logic thích hợp . 4. Troïng taâm : Hướng dẫn giải bài tập II. PHÖÔNG PHAÙP : Đàm thoại – nêu vấn đề – vấn đáp . III. CHUAÅN BÒ :.

(44) IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : 2. Bài mới :. -. -. -. SO SAÙNH : caáu hình electron độ âm điện cấu tạo phân tử các số oxihoá tính chất hoá học  Tính khử  Tính oxihoá Tính chaát vaät lí Tính chất hoá học cơ baûn Ñieàu cheá Nhaän bieát. I. KIẾN THỨC CẦN NHỚ : NITÔ 1s22s22p3 3,0 NN -3 , 0 , 1, 2, 3, 4, 5. PHOTPHO 1s22s22p63s23p3 2,1 P4 -3,0,+3.+5. Yeáu maïnh NH3 chaát khí bazô yeáu N2 + H2 Quyø tím aåm , dd HCl. Coù Yeáu hôn Nitô MUOÁI AMONI (NH4+) -Chaát raén - Deã bò nhieät phaân - NH3 + Axit - Dung dòch bazô. -. Axit Nitric -. Công thức cấu tạo Số oxi hoá của phi kim Tính axit Tính oxi hoá Nhaän bieát. - HNO3 - +5 - Maïnh - coù - H+ , Cu. -. Axit photphoric H3PO4 +5 Trung bình Khoâng coù AgNO. Hoạt động 2 : BAØI TẬP Bài 1: Cho biết số oxi hoá của N và P trong các phân tử và ion sau : NH3 , NH4+ , NO2 , NO3 , NH4HCO3 , P2O3 , PBr5 , PO43- , KH2PO4 , Zn3(PO4)2. Baøi 1: Hs có thể đứng tại chỗ để trả lời. Baøi 2 : Chọn công thức đúng của magiê photphua : a. Mg3(PO4)2 b. Mg(PO3)2 c. Mg3P2 d. Mg2P2O7 Baøi 3 : Lập các phương trình phản ứng sau ñaây :. Baøi 2 : Caâu c Baøi 3 : -. -. Từng học sinh lên bảng hoàn thành phương trình phản ứng . Chuù yù reøn luyeän vieäc caân baèng phaûn.

(45) NH3 + Cl2dö  N2 + …. NH3 + CH3COOH  … to Zn(NO3)2   .... ứng. NH3 dö + Cl2  NH4Cl + … to (NH4)3PO4   H3PO4 + … Baøi 4 : Lập phương trình phản ứng dưới dạng ion và phân tử : a)K3PO4 vaø Ba(NO3)2 b)Na3PO4 + CaCl2 c) Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2 với tỉ lệ mol 1 :1 d)(NH4)3PO4 + Ba(OH)2 Baøi 5 : Từ H2 , Cl2 , N2 viết phương trình phản ứng điều chế phân đạm NH4Cl .. Baøi 4 : a) K3PO4 +ø Ba(NO3)2 Ba3(PO4)2 + 3KNO3 b) Na3PO4 + CaCl2 Ca3(PO4)2 + 3Na3PO4 c) Ca(H2PO4)2 + Ca(OH)2  Ca(H2PO4)2 + H2O d)(NH4)3PO4 + Ba(OH)2 Ba3(PO4)2+NH3 + H2O. Baøi 5 : N2 + 3H2  2NH3 H2 + Cl2  2HCl NH3 + HCl  NH4Cl Baøi 6 : Baøi 6 : Goïi x, y laø soá mol cuûa Cu vaø Al Khi cho 3g hỗn hợp Cu và Al tác dụng Cu + 4HNO3  Cu(NO3)2 + 2NO2 + với dung dịch HNO3 đặc , đun nóng sinh 2H2O ra 4,48lit khí duy nhaát laø NO2 (ñktc) . Xaùc Al + 6HNO  Al(NO ) + 3NO + 3 3 3 2 định thành phần % của hỗn hợp ban 3H2O đầu ? Giaûi heä : 64x + 27y = 3 Baøi 7 : 2x + 3y = 0,2 Cho 6g P2O5 vaøo 25ml dd H3PO4 6% => x , y ( D=1,03g/ml) . Tính nồng độ % của => m => %m H3PO4 trong dung dòch taïo thaønh ? TIEÁT 21:. THỰC HAØNH TÍNH CHẤT CỦA CÁC HỢP CHẤT NITƠ , PHOTPHO. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Củng cố kiến thức về điều chế amoniac Moát soá tính chaát cuûa amoniac Axit nitric và phân bón hoá học . Tính chaát cuûa muoái nitrat . 2. Kyõ naêng : - Rèn luyện kỹ năng thực hành , tiến hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất trong oáng nghieäm - Rèn luyện tính cẩn thận , tính chính xác trong học tập hoá học . II. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan sinh động – đàm thoại.

(46) III. CHUAÅN BÒ :  Dụng cụ : ống nghiệm , giá để ống nghiệm , giá thí nghiệm , ống nhỏ giọt , kẹp hoá chất , đèn cồn  Hoá chất : HNO3 đặc và dung dịch loãng 15% KNO3 tinh thể , dung dịch BaCl2 , nước vôi trong , AgNO3 , Cu kim loại . Một số loại phân bón hoá học : (NH4)2SO4 , Kcl , Ca(H2PO4)2 Than củi , que đóm IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Lý thuyết thực hành * Quá trình chuẩn bị bài ở nhà của học sinh . 2. Bài mới : 3. Baøi taäp veà nhaø : Hoạt động 1 : -Gv hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm Oáng 1 : HNO3ñ + Cu to Oáng 2 : HNO3 loãng + Cu  . Löu yù : Cần nhắc nhở học sinh cẩn thận khi làm việc với HNO3 đặc , HNO3 loãng Khí NO2 độc , cần cho học sinh làm với lượng nhỏ .. Hoạt động 2 : -Gv hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm Cho vaøo oáng nghieäm 1 thìa KNO3 ñun nóng chảy hết lượng muối . Kẹp một mẫu than đã nung đỏ cho vào KNO3 Löu yù : Làm thí nhiệm với lượng nhỏ KNO3 KNO3 nóng chảy hết mới cho than vào oáng nghieäm .. Thí nghieäm 1 : Tính oxi hoá của axit nitric đặc , loãng Hs quan sát hiện tượng , viết phương trình phản ứng , giải thích . Oáng 1 : coù khí maøu naâu , dung dòch chuyeån sang maøu xanh lam. Oáng 2 : có khí không màu sau đó hoá naâu , dung dòch chuy6eû sang maøu naâu Giaûi thích : HNO3 đặc có tính oxi hoá mạnh , oxi hoá Cu thaønh NO2 HNO3 loãng oxi hoá Cu thành NO  NO2 , dung dòch Cu2+ coù maøu xanh . HNO3ñ + Cu  cu(NO3)2 + H2O + 2NO2 8HNO3l + 3Cu  3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O 2NO + O2  2NO2 Thí nghieäm 2 : Taùc duïng cuûa KNO3 noùng chaûy vaø cacbon Hoïc sinh quan saùt , giaûi thích vaø vieát phương trình phản ứng Than nóng đỏ sẽ bùng cháy sáng , có tieáng noå laùch taùch laø do KNO3 nhieät.

(47) phaân giaûi phoùng khí oâxi . to 2KNO3   2KNO2 + O2. Hoạt động 3 : -Cho caùc maãu phaân : (NH4)2SO4 , KCl , Superphotphatkep .. o. t Oáng 1 : (NH4)2SO4 + Ca(OH)2   Sau đó cho quỳ tím vào Oáng 2 : (NH4)2 + BaCl2 . Oáng 1 : KCl + AgNO3  Oáng 2 : Ca(H2PO4)2 + AgNO3  Löu yù : -Học sinh cần nhớ những kiến thức quan trọng có liên quan đến những phần đã qua trong buổi thực hành .. CHÖÔNG 3:. Thí nghieäm 3 : Phân biệt một số loại phân bón hoá học Học sinh quan sát bề ngoài của các maãu phaân boùn Hoïc sinh laøm thí nghieäm a. thử tính tan trong nước : sgk  quan saùt , nhaän xeùt tính tan cuûa 3 chaát treân b. nhận biết phân đạm amonisufat Oáng 1 : coù muøi khai , quyø tím chuyeån sang màu xanh  Chứng tỏ có NH4+ to NH4+ + OH-   NH3 + H2O. Oáng 2 : có kết tủa trắng  chứng tỏ có SO42Ba2+ + SO42-  BaSO4 c. Nhaän bieát phaân Kali clorua vaø phaân superphotphat keùp - Hoïc sinh quan saùt vaø vieát phöông trình phản ứng . giải thích –Hoïc sinh quan saùt vaø vieát phöông trình phản ứng và giải thích - Oáng nghieäm xuaát hieän keát tuûa maøu traéng laø KCl. CACBON – SILIC.

(48) CACBON. Tieát 23 : I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Biết được : - Mối liên hệ giữa vị trí trong BTH , cấu hình electron nguyên tử và tính chất của cacbon - Caùc daïng thuø hình cuøa cacbon, tính chaát vaät lí cuûa cacbon - Cacbon vừa có tính khử , vừa có tính oxi hoá theo khái niệm mới Hiểu được : Cacbon có tính phi kim yếu ( oxi hoá hidro và kim loại canxi) , tính khử ( khử oxi, oxit của kim loại). Trong một số hợp chất, cacbon thường có số oxi hoá +2 hoặc+4 2. Kyõ naêng : - Viết được các phương trình phản ứng biểu diễn tính khử và tính oxi hoá của cacbon . - Biết được thông tin , quan sát mô hình cấu tạo tinh thể các dạng thù hình của cacbon trong sgk , nhớ lại kiến thức ở lớp 9 … . II. PHƯƠNG PHÁP : Đàm thoại - nêu vấn đề – trực quan III. CHUAÅN BÒ :Moâ hình caáu taïo maïng tinh theå kim cöông , than chì , than voâ ñònh hình . bảng tưừ©n hoàn các nguyên tố hoá học . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Khoâng coù 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Kim cöông , than chì, Hoạt động 1 : vào bài Cho hoïc sinh xem moät soá fuleren I – Vò trí vaø caáu hình mẫu vật ở hình 3.1 electron nguyên tử: Hoạt động 2 : + Cacbon ở ô thứ 6, nhóm Yeâu caàu HS xaùc ñònh vò IVA, chu kì 2 trí cuûa cacbon trong baûng + Caáu hình e: 1s22s22p2 tuần hoàn và viết cấu + Các số oxi hoá của cacbon - Quan saùt moâ hình , laø : -4, 0,+2,+4 hình electron nguyên tử mẫu vật , nghiên cứu II – TÍNH CHẤT VẬT LÝ : Hoạt động3 SGK để trả lời Tìm hieåu caáu truùc caùc - Caùc bon taïo thaønh moät soá dạng thù hình của - Hs nêu sự khác nhau dạng thù hình , khác nhau về cacbon: giữa các dạng thù hình tính chaát vaät lyù - Trình baøy tính chaát vaät - Cacbon hoạt động hóa học ở lyù caùc daïng thuø hình , so nhiệt độ cao , C vô định hình sánh để đối chiếu ? hoạt động hơn . 1. Kim cöông :laø tinh theå khoâng maøu, trong suoát, khoâng daån ñieän, daån nhieät keùm.

(49) Hoạt động 4: - Dự đoán tính chất hóa học của C dựa vào số oxi hoá mà cacbon thể hieän ?. C trơ ở nhiệt độ thường , hoạt động ở nhiệt độ cao .. - Dựa vào số oxihóa có thể có của cacbon để dự - Vieát caùc phöông trình đoán : thể hiện tính khử chứng minh tính chất của vaø tính oxihoùa . cacbon ? GV choát laïi : - Cacbon theå hieän tính oxi hoá khi nào ?. -. Lần lượt viết các phương trình chứng minh. Tinh thể thuộc loại tinh thể nguyên tử 2. Than chì :có cấu trúc lớp, liên kết yếu với nhau, tinh thể xaùm ñen 3.Fuleren: Gồm các phân tử C60, C70… Phân tử C60 có cấu trúc hình caàu roãng, goàm 32 maët. Các loại than điều chế nhân tạo từ than gỗ, than xương, than muội…được gọi chung là cacbon voâ ñònh hình ( chuùng coù khaû naêng haáp phuï maïnh caùc chaát khí vaø chaát tan trong dung dòch) II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC : 1 Tính khử : a. Tác dụng với oxi : ❑ C + O2  ¿ C❑ O2 . b. Tác dụng với hợp chất : - Ở nhiệt độ cao có thể khử được nhiều oxit và phản ứng với nhiều chất oxi hoá khác nhö HNO3, H2SO4ñ +2. Fe2O3 + 3C0 -->2Fe +3 C O +2. Vieát caùc phöông trình phản ứng .. CO2 + C0  2 C O. +2. SiO2 + 2C0  Si +2 C O C +4HNO3d --> CO2 + 4NO2 + 2H2O Cacbon không tác dụng trực tiếp với halogen 2 . Tính oxi hoùa : a. Tác dụng với hiđro : Ở nhiệt độ cao và có xúc taùc : −4. C0 + 2H2  C H4 ..

(50) b.Tác dụng với kim loại :Ở nhiệt độ cao : Ca + 2C0  Hoạt động 5: Dựa vào cấu trúc và tính -Hs có thể lấy một số ứng CaC2-4 Canxi chất lý hoá học của dụng trong thực tế cacbua cacbon nêu ứng dụng của −4 cacbon ? 4Al0 +3C0 Al4 C 3. HS đọc SGK. Hoạt động 5 : - Trình baøy veà traïng thaùi thieân nhieân vaø ñieàu cheá caùc daïng thuø hình cuûa cacbon ? - Bổ sung các kiến thức - Hs chuaån bò moät soá tö thự tế liệu ở nhà và lên lớp trình baøy .. Nhoâm cacbua III . ỨNG DỤNG : 1 . Kim cöông : dùng làm đồ trang sức , chế taïo muõi khoan , dao caét thuûy tinh vaø boät maøi . 2 Than chì : Làm điện cực , bút chì đen , cheá chaát boâi trôn , laøm noài chén để nấu chảy các hợp kim chòu nhieät. 3. Than coác : Làm chất khử trong lò luyện kim . 4. Than goã : Dùng để chế thuốc nổ đen , thuoác phaùo chaát haáp phuï . Than hoạt tính được dùng nhiều trong mặt nạ phòng độc vaø trong coâng nghieäp hoùa chaát . 5. Than muội : được dùng làm chất độn khi lưu hóa cao su , sản xuất mực in , xi đánh giầy ,. . . IV – TRẠNG THÁI TỰ NHIEÂN: 1 . Trong thieân nhieân : - Kim cöông vaø than chì laø cacbon tự do gần như tinh khiết, ngoài ra còn có trong khoáng vật : (SGK ) 2 . Ñieàu cheá :.

(51) - Kim cương nhân tạo đ/c từ than chì , bằng cách nung ở 30000C vaø aùp suaát 70 – 100 nghìn atm trong thời gian dài - Than chì : nung than cốc ở 2500 – 30000C trong loø ñieän khoâng coù khoâng khí . - Than cốc : Nung than mỡ ở 1000 – 12500C ,trong loø ñieän , khoâng coù khoâng khí . - Than gỗ : Khi đốt cháy gỗ trong ñieàu kieän thieáu khoâng khí . - Than muoäi :khi nhieät phaân meâtan CH4  C + 2H2 . - Than mỏ : Khai thác trực tiếp từ các vỉa than . Baøi taäp veà nhaø: baøi 2,3,4,5 SGK trang 70. Tieát 24:. HỢP CHẤT CỦA CACBON. . I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Hs bieát : - Cấu tạo của phân tử CO và CO2 . - Tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa CO vaø CO2 . - Các phương pháp điều chế và ứng dụng của CO và CO2. - Tính chaát vaät lyù vaø hoùa hoïc cuûa axit cacbonic vaø muoái cacbonat Hs hieåu : - CO có tính khử ( tác dụng với oxit kim loại) - CO2 là một oxit axit và có tính oxi hoá yếu ( tác dụng với Mg, C).

(52) 2. Kyõ naêng : - Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của CO,CO 2, muối cacbonat. - Tính thành phần % về khối lượng của muối cacbonat trong hổn hợp; Tính thành phần % về khối lượng củaoxít kim loại trong hổn hợp phản ứng với CO; Tính % về thể tích CO,CO2 trong hổn hợp khí II. PHƯƠNG PHÁP : Trực quan – nêu và giải quyết vấn đề – đàm thoại III. CHUAÅN BÒ : Phản ứng của CO2 với dung dịch Ca(OH)2 , với Mg CaCO3 với dd HCl , NaHCO3 , HCl , NaOH . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : - So saùnh caáu truùc vaø tính chaát cuûa caùc daïng thuø hình chính cuûa cacbon ? - Cacbon có những tính chất đặc trưng nào ? Lấy Vd ? - Cho một số hợp chất thể hiện các số oxi hoá mà cacbon có 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Từ kiến thức cũ đã học Hoạt động 1 : vào bài Các hợp chất của cacbon vào kiến thức mới có những tính chất gì ? ứng dụng và tác hại đối với đời sống của con người . I – CACBON MONOOXIT : Hoạt động 2: 1– Tính chaát vaät lyù : CO có những tính chất - Laø chaát khí khoâng maøu , vaät lí naøo ? khoâng muøi, khoâng vò , nheï - Từ số oxi hoá của C trong - HS nghiên cứu SGK trả hơn không khí ít tan trong CO , dự đoán CO có những lời ? nước ,t0h/l = -191,50C , t0h/r = tính chất hoá học đặc trưng -205,20C . naøo ? - Rất bền với nhiệt và rất độc 2– Tính chaát hoùa hoïc : a) Cacbon monooxit laø oxit Hoạt động 3 : không tạo muối , kém hoạt - Dẫn ra nhữnh phản ứng động ở nhiệt độ thường và hoá học và chỉ rõ vai trò hoạt động ở nhiệt độ cao . của CO trong các phản ứng ( không tác dụng với nước , HS dựa vào đặc điểm đó ? axit và dung dịch kiềm ở ĐK cấu tạo để dự đoán thường) - Laáy theâm caùc ví duï khaùc b) CO là chất khử mạnh : tương tự chứng minh tính - Chaùy trong khoâng khí ,cho chất hoá học của CO ngọn lửa màu lam nhạt tỏa Khi có than hoạt tính làm.

(53) xuùc taùc CO + Cl2  COCl2 (photgen).. nhieät 2CO(k) + O2(k)  2CO2(k) - Khử nhiều oxit kim loại : CO + CuO  Cu + CO2 .  keát kuaän veà tính chaát Fe2O3 + 3CO  2Fe + 3CO2 hoá học của CO 3 .Ñieàu cheá : a. Trong phoøng thí nghieäm : ñun noùng axit fomic khi coù - HS nghiên cứu SGK trả mặt H2SO4 đặc lời và viết phương trình H2SO4 ñaëc noùng phản ứng ? HCOOH  CO + - Ñieàu cheá CO trong PTN H2O vaø trong CN ? Duøng than toå ong phaûi b. Trong coâng nghieäp : dùng ở nơi thoáng gió . - Cho hơi nước đi qua than - Vieát phöông trình nóng đỏ . 10500C C +H2O CO + H2 hổn hợp tạo thành khí than ướt : 44% CO , 45%H2 , 5% H2O Vaø 6% N2 . - Được sản xuất trong các lò gas C + O2  CO2 Hoạt động 4 : Vieát CTCT cuûa CO2 CO2 + C  2 CO neâu nhaän xeùt ? - Khí loø ga : 25%CO, 70%N2 , 4%CO2 vaø 1% caùc - Cho bieát tính chaát vaät lí khí khaùc . HS traû lờ i cuûa CO2 ? II . CACBON ÑIOXIT (CO2) - HS hoạt động theo cá 1 – Tính chất vật lý : nhân hoặc nhóm . - Laø chaát khí khoâng maøu , naëng gaáp 1,5 laàn khoâng khí , Nghiên cứu SGK và rút tan ít trong nước. ra kết luận về tính chất - Ở nhiệt độ thường , áp suất vaät lyù Hoạt động 5 : 60 atm CO2 hoùa thaønh chaát - CO2 có những tính chất loûng . hoùa hoïc gì ? Vieát phöông - Làm lạnh đột ngột ở –76 0C trình phản ứng để minh CO2 hoùa thaønh khoái raén goïi hoïa ? có tính oxihóa khi gặp “nước đá khô “ có hiện - GV nhaän xeùt vaø giaûi chất khử mạnh : tượng thăng hoa ..

(54) 2 – Tính chaát hoùa hoïc : a. CO2 khoâng chaùy , khoâng duy trì sự cháy, b. CO2 laø oxit axít taùc duïng với oxít bazơ và bazơ tạo - HS vieát phöông trình muoái . - Khi tan trong nước : minh hoïa Chú ý : Phản ứng của CO2 CO2 + H2O H2CO3 với dd k iềm , tỉ lệ số mol 3– Ñieàu cheá : của CO2 với NaOH hoặc a. Trong phoøng thí nghieäm : Ca(OH)2 taïo ra caùc muoái CaCO3 +2HCl  CaCl2 + CO2 khaùc nhau + H2O HS đọc thêm SGK phần b. Trong công nghiệp : - CO2 được điều chế như Ở nhiệt độ 900 – 10000C : thu hoài CO2 trong coâng theá naøo ? CaCO3(r) CaO(r) + nghieäp Hoạt động 6 :GV diễn CO2(k) giaûng - Neâu phöông phaùp vaø III – AXIT CACBONIC VAØ vieát phöông trình phaûn MUOÁI CACBONAT : 1/ Axit cacbonic: H2CO3 raát ứng keùm beàn, chæ toàn taïi trong dung dịch loãng, dễ bị phân HS vieát phöông trình huyû thaønh CO2 vaø H2O. phaân li H2CO3 VD Trong dung dòch, axit naøy muoái cacbonat:Na2CO3, phaân li hai naác CaCO3… H2CO3 H+ +HCO3Muoái hidrocacbonat: (chuû yeáu) NaHCO3, Ca(HCO3)2… HCO3 H++CO32Axit cacbonic tạo ra 2 loại Hoạt động 7 : muoáilaø muoái cacbonat vaø - Neâu tính chaát cuûa muoái - HS trả lời dựa vào sgk muối hidrocacbonat cacbonat ? 2 – Muoái cacbonat : a/ tính chaát: *. Tính tan : - Muoái trung hoøa cuûa kim loại kiềm (trừ Li2CO3) amoni Tính tan .vieát phöông vaø caùc muoái hiñrocacbonat trình ñieän li cuûa caùc dễ tan trong nước (trừ muoái Ca(HCO3)2 , NaHCO3) . Na2CO3 , K2CO3 … - Muoái cacbonat trung hoøa của các kim loại khác không thích roõ hôn : CO2 khoâng VD : C O2 +2Mg  duy trì sự cháy , số oxi hoá 2MgO + C0 +4 cuûa C tuy beàn nhöng khi gặp chất khử mạnh nó cũng phản ứng . +4.

(55) - Viết phương trình phân tử vaø ion ruùt goïn . - Phản ứng trao đổi ion. - Phản ứng trao đổi nhiệt .. GV : nhaän xeùt . - Muoái cacbonnat tan bò Vieát phöông trình phaûn thuûy phaân . - HCO3 là chất lưỡng tính . ứng , phương trình ion ruùt goïn : Gv boå xung : HCO3- vừa nhận proton vừa nhường proton nên nó là chất lưỡng tính .. - Gv giới thiệu một số muối cacbonat để hs tìm hieåu . Nêu một số ứng dụng của HS : nghiên cứu trả lời . muoái cacbonat ?. - Liên hệ thực tế để thu thập thông tin về ứng duïng cuûa muoái cacbonat .. tan hoặc ít tan trong nước . *.Tác dụng với axít : -NaHCO3+HCl  NaCl +CO2 + H2O HCO3- +H+  CO2 +H2O . -Na2CO3+2HCl  2NaCl +CO2 +H2O CO32- +2H+  CO2 + H2O . *. Tác dụng với dung dịch kieàm NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O HCO3- + OH-  CO32- + H2O . *. Phản ứng nhiệt phân : - Muoái cacbonat trung hoøa của kim loại kiềm đều bền với nhiệt - Caùc muoái khaùc vaø muoái hiñrocacbonat deã bò phaân huûy khi ñun noùng . VD : MgCO3  MgO + CO2 . 2NaHCO3  Na2CO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2  CaCO3 + CO2 + H2O .b/ Ưùng dụng: - Canxicacbonat (CaCO3 ) : Laø chaát boät nheï maøu traéng , được dùng làm chất độn trong löu hoùa vaø moät soá nghaønh coâng nghieäp . - Natri cacbon khan (Na2CO3) Laø chaát boät maøu trắng , tan nhiều trong nước.

(56) (daïng tinh theå Na2CO3 . 10H2O) được dùng trong công nghiệp thủy tinh , đồ goám , boät giaët . . . - NaHCO3 : Laø tinh theå maøu traéng hôi ít tan trong nước , được dùng trong công nghiệp thực phẩm , y hoïc . HD:. Baøi taäp veà nhaø: 2,3,4,5,6 SGK trang 75 Bài 3 : đáp án A Bài 4: a/ đáp án A Ca(HCO3)2  CaCO3 + CO2 + H2O b/ đáp án A CaCO3 + CO2 + H2O  Ca(HCO3)2 52, 65 nCO2 nCaCO3  0,5002(mol ) 100, 0 Baøi 6: .. Vì hiệu suất phản ứng là 95% nênsố mol CO2 thực tế thu được là : 0,5262 x95, 00 0,5002(mol ) 100, 0 nNaOH= 0,5000 x 1,800 = 0,9000 (mol) n 0,9000 1  NaOH  2 nCO2 0,5002 Tỉ lệ số mol giữa NaOH và CO2 : . Do đó phản ứng tạo thành 2 muoái CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O (số mol Na2CO3 là 0,4500 mol)  khối lượng là 42,38 g Na2CO3 + CO2 + H2O  2NaHCO3 ( số mol của NaHCO3 là 0,1004 mol) khối lượng là 8,434 g Tieát 25: SILIC VAØ HỢP CHẤT CỦA SILIC I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : HS bieát : - Tính chaát vaät lyù , hoùa hoïc cuûa silic . - Tính chất vật lý và hóa học của các hợp chất của silic . - SiO2 tác dụng với kiềm - H2SiO3 là axit rất yếu , kết tủa keo , không tan trong nước , dễ tan trong kiếm - Muối silicat : chỉ có silicat kim loại kiềm tan trong nước - Biết một số ứng dụng của silic trong nghành kỹ thuật . 2. Kyõ naêng : - Suy đoán tính chất hoá học của silic và so sánh với cacbon - viết phương trình phản ứng chứng minh tính chất của của silic và một số hợp chất cuûa silic ..

(57) - Vận dụng kiến thức để giải các bài tập có liên quan . - Vận dụng kiến thức để giải thích một số vấn đề trong thực tế đời sống. II. PHƯƠNG PHÁP : Trực quan – đàm thoại – nêu vấn đề. III. CHUAÅN BÒ : - Maãu vaät caùt , thaïch anh , maûnh vaûi boâng , dung dòch Na 2SiO3 ,HCl ,pp , coác oáng nghiệm , đũa thủy tinh - Heä thoáng caâu hoûi - Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa CO , cuûa muoái cacbonat ? * Nêu tính chất hóa học của CO2 . Trả lời bài tập số 5 SGK ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Hoạt động 1 : vào ns2np2 baøi - Caáu hình chung cuûa - Laø caáu hình cuûa Si nhoùm cacbon ? - Ưùng với n = 3 là I – SILIC : caáu hình cuûa nguyeân 1 – Tính chaát vaät lyù : Hs dự a vaø o sgk để toá naøo ? - Coù hai daïng thuø hình : Tinh theå vaø trả lời . Họat động 2 : voâ ñònh hình . - Cho bieát tính chaát - Silic tinh theå coù caáu truùc gioáng vaät lyù cuûa silic ? So cacbon , maøu xaùm coù aùnh kim, daãn sánh với cacbon ? ñieän , t0n/c= 14200C , t0s= 26200C . Coù tính baùn daãn . - Silic voâ ñònh hình laø chaát boät maøu naâu . 2 – Tính chaát hoùa hoïc : Hoạt động 3 : a. Tính khử : Töông tự cacbon , - So sánh với cacbon, - Tác dụng với phi kim : silic theå hieä n tính khử siclic coù tính chaát +Ở nhiệt độ thường :tác dụng với Flo +4 , tính oxi hoù a . Silic hoá học như thế Si0 + 2F2  Si F4 voâ ñònh hình coù khaû naøo ? (silic tetraflorua) năng phản ứng cao - Vieát phöông trình +Khi đun nóng :tác dụng với Clo, hôn . minh hoïa ? brom, iot, oxi tác dụng với F2 ở +4 Si0 + O2  Si O2(silic ñioxit) nhiệt độ thường , + Tác dụng với cacbon, nitơ, lưu Cl2 , Br2 , I2 , O2 ( đun nóng ) , C , N2 , Trong các phản ứng huỳnh ở nhiệt độ rất cao số oxihóa tăng từ 0 .

(58) S (to cao) - Dựa vào hợp chất taïo thaønh phaùt hieän sự khác nhau giữa C vaø Si ?. GV nhaän xeùt. - Trong tự nhiên silic tồn tại ở dạng nào và có ở đâu ?. - Cho biết ứng dụng vaø ñieàu cheá silic . GV neâu theâmñieàu cheá silic trong coâng nghieäp : t0 SiO2 + 2C  Si + 2CO.. Hoạt động 4 : - Tính chaát vaät lyù cuûa silic ñioxit ? Boå xung : SiO2 coù laãn tạp chất thường có maøu .. +4. Si có tính khử Si0 + C  Si C (silic cacbua). maïnh hôn C . - Tác dụng với hợp chất :dd kiềm +4. +4. Si0 + 2NaOH+ H2ONa2 Si O3+ - Tính oxihoùa gioáng 2H2 cacbon . - Khaùc cacbon : Silic b. Tính oxi hoùa : Tác dụng với kim loại : ( Ca , Mg , không phản ứng trực tiếp với H2 , Si có thể Fe . . .) ở nhiệt độ cao −4 2Mg + Si0  Mg2 Si (magie tan trong kieàm .  silic laø phi kim silixua) hoạt động yếu hơn 3 – Traïng thaùi thieân nhieân : cacbon . - Silic chiếm gần 29,5% khối lượng vỏ HS nghiên cứu trả trái đất , tồn tại ở dạng hợp chất (cát , lời : khoáng vật silicat , aluminosilicat ) - Silic còn có trong cơ thể người và thực vật . 4 – Ứng dụng và điều chế : - Có nhiều ứng dụng trong kỹ thuật (kỹ thuật vô tuyến và điện tử , pin - Nghiên cứu SGK trả mặt trời, luyện kim ). lời - Ñieàu cheá : SiO2 + 2Mg  Si + 2MgO. - HS nghiên cứu (hoặc quan sát mẫu II – HỢP CHẤT CỦA SILIC : cát sạch )để trả lời: 1 – Silic ñioxit (SiO2) :. - HS dựa vào SGK vieát phöông trình :. - Duøng trong coâng nghieäp cheá taïo thuûy tinh , luyeän kim ,xaây dựng . . . HS quan saùt maãu caùt saïch keát luaän veà tính. - SiO2 ở dạng tinh thể nguyên tử màu trắng rất cứng, không tan trong nước ,t0n/c=17130C, t0s= 25900C . - Trong thiên nhiên chủ yếu ở dạng khoáng vật thạch anh , không màu trong suoát goïi laø pha leâ thieân nhieân . - Laø oxit axit , tan chaäm trong dung dòch kieàm ñaëc noùng , tan nhanh trong kiềm nóng chảy hoặc cacbonat kim loại kiềm nóng chảy . VD : SiO2 + 2NaOH  Na2SiO3 + H2O. SiO2 + Na2CO3  Na2SiO3 + CO2. -Tan trong axit flohiñric: SiO2 + 4HF  SiF4  + 2H2O. 2 – Axit silixic.

(59) SiO2 có những tính chaát hoùa hoïc gì ? vieát phöông trình phaûn ứng chứng minh?  Không chứa kiềm trong loï thuyû tinh . - SiO2 có ứng dụng gì trong thực tế ?. chaát vaät lí cuûa SiO2 .. Khoù chaùy .. Hoạt động 6 : Giaùo vieân laøm thí nhieäm : - HCl + Na2SiO3 - CO2 + Na2SiO3. -. nêu một số ứng duïng cuûa SiO2 trong thực tế. - Là chất ở dạng kết tủa keo , không tan trong nước , đun nóng dễ mất nước H2SiO3  SiO2 + H2O . - H2SiO3 khi sấy khô mất nước tạo silicagen : dùng để hút ẩm và hấp phụ nhieàu chaát . - H2SiO3 laø axit raát yeáu : Na2SiO3+CO2+H2OH2SiO3+Na2CO3 3. Muoái silicat : - Muối của kim loại kiềm tan được trong nước , cho môi trường kiềm . - Dung dòch ñaëc Na2SiO3 vaø K2SiO3 goïi laø thuûy tinh loûng . - Vải hoặc gỗ tẩm thủy tinh lỏng sẽ khó bị cháy ,Thủy tinh lỏng được dùng để chế keo dán thủy tinh và sứ. Gv laøm thí nghieäm : CO2 + Na2SiO2. -HS quan saùt thí nghieäm ruùt ra keát luaän veà tính chaát cuûa H2SiO3 . Quan saùt : thaáy dd TN :Nhoû vaøi gioïpt PP chuyeån sang maøu vaøo dd Na2SiO3 hoàng .  Có môi trường Nhuùng vaûi vaøo kieàm . Na2SiO3 saáy khoâ roài - Maûnh vaûi khoâng đốt . chaùy . -. HD baøi taäp: Bài 2: đáp án B Bài 3: đáp án C Bài 5: đáp án D  ( CO2 , H 2O )  NaOH  H 2 SiO3 ( HS viết các phương trình hoá Baøi 4: SiO2     Na2 SiO3     hoïc ) Baøi 6:. Si + 2NaOH + H2O  Na2SiO3 + 2H2 1 mol 2mol 0,30 mol 0,60 mol.

(60) %mSi . Tieát 26:. 0,30 x 28, 0 x100% 42% 20. COÂNG NGHIEÄP SILICAT .. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : - Bieát thaønh phaàn hoùa hoïc vaø tính chaát cuûa thuûy tinh , xi maêng ,goám. - Biết phương pháp sản xuất các vật liệu thủy tinh , gốm xi măng từ nguồn nguyên liệu tự nhiên . 2. Kyõ naêng : - Phân biệt được các vật liệu thủy tinh , gốm , xi măng dựa vào các thành phần và tính chaát cuûa chuùng - Biết cách sử dụng và bảo quản các sản phẩm làm bằng các vật liệu thủy tinh , goám ,ximaêng 3. Thái độ :Biết yêu qúi bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên . II. PHƯƠNG PHÁP : Trực quan – đàm thoại – nêu vấn đề . III. CHUAÅN BÒ : - Sơ đồ lò quay sản xuất clanke (hình 4.11) , Mẫu ximăng . - HS sưu tầm các mẫu vật bằng thủy tinh ,gốm , sứ . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * - Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa Si vaø SiO2 ? * - Trả lời bài tập số 4,5 SGK ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Hoạt động 1 : Silic và hợp chất của silic có ứng dụng gì trong - ngói , thuỷ tinh , cuộc sống ? cho một vài gốm , sứ , ximăng ….

(61) ví dụ sản phẩm có chứa silic ? Hoạt động 2: -Thuyû tinh coù thaønh phaàn hoá học là gì ?. - Phân loại thuỷ tinh ?. I -THUYÛ TINH: 1. Thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa thuyû tinh: - Thuỷ tinh thông thường có thành phần hoá học là : Na2O.CaO.6SiO2 Học sinh nghiên cứu - Thuỷ tinh có cấu trúc vô định sách giáo khoa và từ hình kiến thức thực tế để trả - T nóng chảy không xác định. lời. 2. Một số loại thuỷ tinh: -Thuỷ tinh thường: NaO.CaO.6SiO2 Đ/C: Nấu chảy hỗn hợp cát trắng, đá vôi, Sôđa ở 1400C: Na2CO3 + SiO2  Na2SiO3 + CO2 CaCO3 + SiO2  CaSiO3 + CO2. - Haõy keå moät soá vaät - chai , loï , oáng dụng thường làm bằng nghiệm , chậu , gương , thuyû tinh? đồ chơi trang trí …. - Làm thế nào để bảo vệ được vật làm bằng thuỷ tinh ?. - Không thay đổi nhiệt độ đột ngột , không va chaïm maïnh .. Hoạt động 3: - Thaønh phaàn chuû yeáu của đồ gốm? - HS nghiên cứu.. -Thuyû tinh Kali: ( neáu thay Na2CO3 baèng K2CO3) coù nhieät độ hoá mềm và mức độ nóng chaûy cao hôn, duøng laøm duïng cuï phoøng thí nghieäm. -Thuỷ tinh pha lê: chứa nhiều oxit chì, deã noùng chaûy vaø trong suoát, duøng laøm laêng kính… -Thuyû tinh thaïch anh: saûn xuaát bằng SiO2 có t hoá mềm cao, hệ số nở nhiệt rất nhỏ. -Thuỷ tinh đổi màu: khi thêm một số oxit kim loại. Ví duï: Cr2O3 cho thuyû tinh maøu luïc. CoO cho thuyû tinh maøu xanh nước biển. II. ĐỒ GỐM: Sản xuất chủ yếu từ đất sét và cao lanh. 1. Gạch , ngói: (gốm xây dựng) -SX: đất sét loại thường + cát.

(62) - Có mấy loại đồ gốm. - Cách sản xuất đồ gốm đó như thế nào? * Gv caàn khai thaùc voán - Thảo luận theo từng thực tế của học sinh về nhóm và trả lời. đồ gốm và cách sản xuaát . GV Boå sung : Laøng goám Baùt Traøng, các nhà máy sứ Hải Dương, Đồng Nai …là những cơ sở sản xuất đồ sứ nổi tiếng.. Hoạt động 4 : - Thaønh phaàn hoùa hoïc chuû yeáu cuûa ximaêng ?. - Ximăng Pooclăng được saûn xuaát nhö theá naøo ? HS nghiên cứu SGK trả lời. nhào với H2O, tạo hình nung ở 900-1000C -Thường có màu đỏ. 3 . Sành, sứ 1.200-1.300C Đất sét  Saønh a/ Sành: cứng, gõ kêu, màu nâu hoặc xám. b/ Sứ: Cao lanh, fenspat, thạch anh và một số oxit kim loại nung lần đầu ở 1000C tráng men.Trang trí đun lại lần hai ở 1400 – 14500C Sứ - sứ dân dụng, sứ kỹ thuật. Sứ kỹ thuật được dùng để chế taïo caùc vaät lieäu caùch ñieän, tuï điện, buzi đánh lửa, các dụng cụ phoøng thí nghieäm. III - XIMAÊNG: 1.Thành phần hoá học : Xi măng thuộc loại vất liệu kết dính quan troïng vaø thoâng duïng nhaát laø xi maêng Pooclaêng : laø chaát boät mòn, maøu luïc xaùm, goàm canxi silicat (3CaO.SiO2) hoặc 2CaO.SiO2 vaø canxi aluminat: 3CaO.Al2O3) 2/ Phöông phaùp saûn xuaát: Xi măng được sản xuất bằng cách nghiền nhỏ đá vôi, trộn với đất seùt coù nhieàu SiO2 vaø moät ít quặng sắt ,rồi nung hỗn hợp trong lò quay hoặc lò đứng ở 1400 - 1600C . thu được một hỗn hợp màu xám gọi là clanhke. Để nguội, rồi nghiền clanhke với thạch cao( khoảng 5%) vaø moät soá chaát phuï gia thành bột mịn, sẽ được xi măng. 3/ Qúa trình đông cứng xi maêng.

(63) - Qúa trình đông cứng xi maêng xaûy ra nhö theá naøo ? GV bổ sung : có 1số loại xi măng có những tính naêng xi maêng chòu axit, xi măng chịu nước biển…. Khi xây dựng, xi măng được trộn với nước thành khối nhão, sau vài giờ sẽ bắt đầu đông Ở nước ta có nhiều nhà cứng lại : máy xi măng lớn như 3CaO.SiO2+5H2OCa2SiO4.4H2O+ Nghi Sôn, Hoàng Ca(OH)2 2CaO.SiO2 + 4H2O  Ca2SiO4.4H2O Thaïch, Bæm Sôn, 3CaO.Al2O3+ 6H2O Chinfon, Hoàng Mai, Ca3(AlO3)2.6H2O Haø Tieân…. 3. Cuûng coá : + Phân biệt thành phần ,tính chất và ứng dụng của thủy tinh , gốm ,ximăng + HS đọc bài đọc thêm “ mac ximăng cho biết điều gì ? 4. Baøi taäp veà nhaø : + Laøm taát caû baøi taäp trong sgk . Bài 3: đáp án B Công thức của thuỷ tinh có dạng : xNa 2O.yCaO.zSiO2 13, 0 11, 7 75,3 x: y:z  : : 1:1: 6 62, 0 56, 0 60, 0 Thành phần của thuỷ tinh được biểu diễn dưới dạng oxit: Na 2O. CaO. 6SiO2 + Chuẩn bị ôn tập kiến thức chương để tiết sau luyện tập. Tieát 27: A/ Muïc tieâu:. LUYEÄN TAÄP. 1/ Kiến thức : Hệ thống hoá, củng cố, khắc sâu kiến thức về: + Sự giống nhau và khác nhau về cấu hình electron nguyên tử, tính chất cơ bản của cacbon vaø silic + Sự giống nhau và khác nhau về thành phần phân tử, cấu tạo phân tử, tính chất cơ bản giữa các hợp chất: oxit CO2 và SiO2, axit H2CO3 và H2SiO3, muối cacbonat và muoái silicat 2/ Kó naêng: + So sánh cấu hình electron, tính chất cơ bản giữa C,Si và giữa các loại hợp chất tương ứng rút ra những điểm giống nhau và khác nhau.

(64) + Viết các PTHH minh hoạ cho những kết luận về sự giống nhau và khác nhau giữa các đơn chất và các hợp chất + Giải các bài tập: phân biệt các chất đã biết, tính % khối lượng của các chất trong hổn hợp phản ứng và một số bài tập tổng hợp có nội dung liên quan B/ Chuaån bò:GV yeâu caàu HS chuaån bò caùc baûng so saùnh tính chaát cuûa cacbon vaø silic, CO2 vaø SiO2, H2CO3 vaø H2SiO3, muoái cacbonat vaø muoái silicat C/ Thiết kế các hoạt động dạy học: Hoạt động 1: HS hoạt động theo nhóm GV yeâu caàu HS ñieàn keát quaû vaøo baûng sau (moãi nhoùm coù 4 baûng) Baûng 1 Caùc tính chaát Cacbon Silic Nhaän xeùt 2 2 2 2 2 6 2 2 Caáu hình e nguyeân 1s 2s 2p 1s 2s 2p 3s 3p Cùng số e ngoài tử cuøng Độ âm điện 2,55 1,90 Các số oxi hoá có -4, 0, +2, +4 -4, 0, +4 theå coù Caùc daïng thuø hình Than chì, kim Tinh theå vaø voâ ñònh cöông, Fuleren hình Tính khử (Tác dụng với oxi, halogen) Tính oxi hoá + tác dụng với hydro + tác dụng với kim loại Baûng 2 CO CO2 SiO2 Nhaän xeùt +2 +4 +4 Số oxi hoá. cuûa Cacbon, silic Traïng thaùi, độc tính Tác dụng với kieàm Tính khử Tính oxi hoá Tính chaát. Độc. Không độc. Không độc.

(65) khaùc Baûng 3: H2SiO3. H2CO3. Nhaän xeùt. Tính beàn Tính axit Muoái cacbonat Na2CO3 , Ca(HCO3)2 , CaCO3. Baûng 4: Muoái silicat Na2SiO3 , CaSiO3. Nhaän xeùt. Tính tan trong nước Tác dụng với axit Tác dụng bởi nhieät Hoạt động 2: GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức, kĩ năng đã biết để giải một số loại baøi taäp soá 2,3,4,5 SGK trang 86 Bài 2: Không có phản ứng xãy ra: a/, e/, h/. Bài 3: Dãy chuyển hoá giữa các chất: O OH ) 2 2 C  CO2  Na2 Na2CO3  Ba (  NaOH  SiO  Na2 SiO3  HCl  H 2 SiO3 Bài 4: đáp án A Baøi 5: HD: PTPÖ : 2H2 + O2 --> 2H2O 2CO + O2 --> CO2 Goïi x, y laø soá mol cuûa H2 vaø CO Mhh: 2x + 28y = 6,8 x y 8,96 nO2 :   2 2 22, 4 %mH 2 . 2 x 0, 6 .100 17, 6 6,8. Giaûi heä treân ta coù : x = 0,6 mol , y = 0,2 mol , %mCO = 100 – 17,6 = 82,4 % Tương tự HS tính % theo thể tích Bài 6: Khối lượng của 1 mol phân tử thuỷ tinh K2O.PbO.6SiO2 là 677 gam 6, 77 mK 2CO3  .138 13,8(T ) 677 6, 77 mPbCO3  .267 2, 67(T ) 677 6, 77 mSiO2  .6.60, 0 3, 60(T ) 677.

(66) Chương 4: ĐẠI Tieát 28. I. MUÏC TIEÂU :. CƯƠNG VỀ HÓA HỌC HỮU CƠ MỞ ĐẦU VỀ HOÁ HỌC HỮU CƠ. 1. Kiến thức :HS biết : - Khái niệm hợp chất hữu cơ , hóa học hữu cơ và đặc điểm chung của hợp chất hữu cô . - Phân loại hợp chất hữu cơ theo thành phần nguyên tố ( hidrocacbon và dẫn xuất) - Sơ lượt về phân tích nguyên tố: phân tích định tính và phân tích định lượng. 2. Kỹ năng : - Tính được phân tử khối của chất hữu cơ dựa vào tỉ khối hơi. - Xác định % của các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ 3. Thái độ : Có hứng thú học tập môn hoá hữu cơ. II. PHƯƠNG PHÁP : Trực quan – nêu vấn đề – đàm thoại IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : khoâng coù 2. Bài mới : Hoạt động của Hoạt động của Noäi dung thaày troø Hoạt động 1 :vào baøi Cho các hợp chất HS : Nhớ lại I – KHÁI NIỆM VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ sau : kiến thức đã VAØ HÓA HỌC HỮU CƠ : CCl4 , C2H5OH , Na2CO3 , Al4C3 , học ở lớp 9 để - Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên trả lời : C6H5NH2 , nghiên cứu các hợp chất hữu cơ. C6H12O6 , CO , - Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ 2− − KCN . CO, CO2, CO ❑3 , HCO ❑3 , cacbua , - Cho biết hợp xianua … chất nào là hợp II – PHÂN LOẠI HỢP CHẤT HỮU CƠ : chất hữu cơ ? hợp - Dựa vào thành phần nguyên tố chất nào là hợp + Hidrocacbon chaát voâ cô ? + Daãn xuaát cuûa hidrocacbon - Dựa vào mạch cacbon - Nhaéc laïi caùc + Hợp chất hữu cơ mạch vòng khái niệm về hợp HS nghiên cứu + Hợp chất hữu cơ mạch không vòng chất hữu cơ , hóa SGK III -Đặc điểm chung của các hợp chất học hữu cơ ?.

(67) hữu cơ :. Hoạt động 2 : GV hướng dẩn cách phân loại Hoạt động 3 Vieát CTCT moät số hợp chất đã bieát : CH4 C2H4 , C2H5OH, CH3Cl . . . Nhaän xeùt veà caáu taïo ,lieân keát ,tính chaát ? GV boå sung , toùm taét ñaëc ñieåm chung của hợp chất hữu cơ. a) Ñaëc ñieåm caáu taïo : - Nguyên tố bắt buộc có là cacbon .Thường gặp H, O, N, S , P , Hal . . . - Liên kết hóa học chủ yếu trong chất hữu cơ là lieân keát coäng hoùa trò. HS thaûo luaän trả lời. b) Tính chaát vaät lyù : - Các hợp chất hữu cơ thường dễ bay hơi - Không tan hoặc ít tan trong nước , tan trong VD : HS so sánh dung môi hữu cơ . tính chaát cuûa c)Tính chaát hoùa hoïc : xăng và nước ? - Kém bền với nhiệt , dễ bị phân hủy . - Các phản ứng của hợp chất hữu cơ thường chậm và không hoàn toàn theo một hướng nhất ñònh. - So saùnh tính IV – Sơ lược về phân tích nguyên tố : chaát vaät lí vaø tính 1- Phaân tích ñònh tính: chất hoá học của a/ Muïc ñích : xaùc ñònh nguyeân toá coù trong hợp chất hữu cơ thành phần phân tử hợp chất hữu cơ với hợp chất vô b/ Nguyên tắc: chuyển các nguyên tố trong hợp cô ? HS nghiên cứu chất hữu cơ thành các chất vô cơ đơn giản , rồi SGK trả lời nhận biết chúng bằng phản ứng đặc trưng GV nêu vấn đề : c/ Phöông phaùp tieán haønh : Muoán thieát laäp + Để xác định định tính cacbon và hidro, người công thức phân tử ta nung hợp chất hữu cơ với CuO để chuyển hợp chất hữu cơ nguyeân toá cacbon thaønh CO2, nguyeân toá H caàn tieán haønh thaønh H2O phaân tích ñònh + Xaùc ñònh nguyeân toá Nitô baèng caùch chuyeån tính vaø ñònh nitô thaønh NH3 roài nhaän baèng giaáy quì lượng các nguyên 2- Phân tích định lượng toá HS ngiên cứu a/ Muïc ñích: Xaùc ñònh thaønh phaàn % cuûa caùc Hoạt động 4: SGK nguyên tố trong phân tử hợp chất hữu cơ GV neâu phöông b/ Nguyên tắc : cân 1 lượng hợp chất hữu cơ (a phaùp phaân tích gam), sau đó chuyển C thành CO2 , H thành ñònh tính vaø ñònh H2O, N thành N2…Xác định khối lượng hoặc thể lượng tích của các chất CO2, H2O, N2… tạo thành, từ Để xác định định đó tính % khối lượng của các nguyên tố tính cacbon vaø.

(68) hidro , ta laøm theá naøo ? Hoạt động 5 : HS nhaéc laïi caùch tính thaønh phaàn % cuûa caùc nguyeân toá trong phân tử chất ? GV trình baøy caùch xaùc ñònh định lượng của các hợp chất hữu cô. c/ Phöông phaùp tieán haønh : ( SGK) d/ Biểu thức tính : mCO2 .12, 0 mH O .2, 0 VN .28, 0 mC  ; mH  2 ; mN  2 44, 0 18, 0 22, 4 m .100% m .100% %C  C ;% H  H a a mN .100% %N  ;%O 100%  %C  % H  % N a. 4. Baøi taäp veà nhaø : Baøi 3 ,4 SGK trang 91 Tieát 29+30. HỢP CHẤT HỮU CƠ. CÔNG THỨC PHÂN TỬ. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : HS biết các loại công thức của hợp chất hữu cơ: công thức chung, công thức đơn giản nhất, công thức phân tử và công thức cấu tạo 2. Kyõ naêng : - Cách thiết lập công thức đơn giản nhất từ kết qủa phân tích nguyên tố . - Cách tính nguyên tử khối và cách thiết lập công thức phân tử . II. PHƯƠNG PHÁP : Đàm thoại – trực quan – nêu vấn đề III. CHUAÅN BÒ : Caùc vaät duïng cuûa hoïc sinh : maùy tính … IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : 1/ so sánh hợp chất hữu cơ với hợp chất vô cơ về thành phần nguyên tố và đặc điểm liên kết hoá học trong phân tử ? 2/ Neâu muïc ñích vaø phöông phaùp tieán haønh phaân tích ñònh tính vaø phaân tích ñònh lượng nguyên tố? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Hoạt động 1 : Gv laáy ví duï : Axit axetic : CH3COOH CTPT : C2H4O2.

(69) CTÑG I : CH2O CTTN : ( CH2O )n CTTQ : CxHyOz Hoạt động 2 : Hướng dẫn cho học sinh nhận biết được các loại công thức . - Cho VD HS aùp duïng công thức để xác định phân tử khối ? - Đối với chất rắn và chất loûng khoù hoùa hôi (HS xem phaàn tö lieäu ). I – CÔNG THỨC ĐƠN GIẢN -Hs vieát CTPT cuûa moät soá chaát NHAÁT: đã biết , tìm tỉ lệ số nguyên tử 1 / Định nghĩa: CTđơn giản nhất là từng nguyên tố trong mỗi công công thức biểu thị tỉ lệ tối giản về số thức nguyên tử của các nguyên tố trong  CTÑG nhaát . phân tử -CxHyOzNt =(CqHPOrNs)n (n = 1,2,3...) Hs ruùt ra keát luaän  x : y : z : t = p: q : r : s 2 / Thieát laäp CTñôn giaûn nhaát: - Nghiên cứu VD theo hướng dẫn VD :Hợp chất A : C(73,14% ), của Gv . Rút ra sơ đồ tổng quát : H(7,24%) , O(19,62%) . Thieát laäp CT ñôn giaûn nhaát cuûa A ? Ñaët CTPT cuûa X laø :CxHyOz , laäp Giaûi :CT ñôn giaûn nhaát laø : C5H6O tæ leä CTPT cuûa A : (C5H6O)n (n=1,2,3 . . .) %C % H %O Toång quaùt : : : Từ kết quả phân tích nguyên tố hợp x : y : z = 12, 0 1, 0 16, 0 chaát CxHyOzNt laäp tæ leä : = mC mH mO 40, 00 6, 67 53,33 : : : : 3,33 : 6, 67 : 3,33 12, 0 1, 0 16, 0 12, 0 1, 0 16, 0 x:y:z:t =. Hoạt động 3 : GV hướng dẫn hs giải VD theo các bước : %C % H %O 1: 2 :1 : : + Ñaët CTTQ CxHyOz Vaäy CT ñôn giaûn nhaát cuûa X laø 12, 0 1, 0 16, 0 hoặc x:y:z:t= + Tìm tæ leä : x:y:z CH2O + Từ tỉ lệ tìm CTĐG nhaát .  thoâng qua ví duï treân HS ruùt ra sơ đồ tổng quát xác định CT đơn II – Công thứcphân tử: Hoạt động 4 : giaûn nhaát . 1/ Định nghĩa:công thức phân tử là Theá naøo laø CTPT ? công thức biểu thị số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử HS nghiên cứu SGK trả lời 2/ Quan hệ giữa công thức phân tử và công thức đơn giản: + Số nguyên tử của mỗi nguyên tố trong CTPT laø soá nguyeân laàn soá HS keû baûng ví duï trang 93, sau nguyên tử của nó trong CT đơn giản đó rút ra nhận xét ? + Nhiều trường hợp CTPT cũng chính laø CTÑG + Moät soá chaát coù CTPT khaùc nhau nhöng coù cuøng CTÑG 3 / Cách thiết lập công thức phân Hoạt động 5 : tử Hướng dẫn học sinh thực * Dựa vào thành phần phần trăm hiện các bước.

(70) Ví Duï1 : Hợp chất A có chứa C(73,14% ) H(7,24%) O (19,62%) .Biết phân tử khoái cuûa A laø 164ñvc .Hãy xác định công thức phân tử của A .. HS thực hiện ví dụ theo từng caùch Ta coù : M(CxHyOz) =164ñvC ; C=73,14%,H=7,24% ;O=19,62% Vaäy x×12/164 = 73,14/100  x= 9,996 10 . y/164 = 7,24/100  y = 11,874  12 z×16/164 = 19,62/100  z= 2,01  2. CxHyOz = C10H12O2. Ñaët CTPT cuûa A laø :CxHyOz , laäp tæ leä x : y : z = = 6,095 : 7,240 : 1,226 = 4,971 : 5,905 : 1,000 = 5 : 6 :1 CTPT laø: (C5H6O)n hay C5nH6nOn Từ MA=(12,0.5+1,0.6+16,0).n=164  n=2. CTPT laø C10H12O2 Ví dụ 2: Hợp chất Y chứa caùc nguyeân toá C,H,O. Đốt cháy hoàn toàn 0,88 gam Y thu được 1,76 gam CO2 vaø 0,72 gam H2O. Tæ MY=29,0.3,04=88,0(g/mol) khối hơi của Y so với 0,88 0, 010(mol ) khoâng khí xaáp xæ 3,04. nY  88, 0 Xaùc ñònh CTPT cuûa Y ? 1, 76 nCO2  0, 040(mol ) 44, 0 0, 72 nH 2O  0, 040(mol ) 18, 0 Ñaët CTPT cuûa Y laø CxHyOz PTHH: y z x  4 2 )O2  xCO2 CxHyOz +(. khối lượng các nguyên tố : CxHyOz  xC + yH + zO M(g) 12,0.x(g) 1,0.y(g) 16,0.z(g) 100% %C %H %O Từ tỉ lệ: M 12, 0.x 1, 0. y 16, 0.z    100% %C %H %O 12 x y 16z M A    m m m mA C H O Hoặc: Ta coù: M .%C M .% H x ;y ; 12, 0.100% 1, 0.100% M .%O z 16, 0.100%. * Thông qua công thức đơn giản nhaát: Ví duï CT ñôn giaûn nhaát cuûa A laø : C5H6O CTPT của A :(C5H6O)n với (n =1,2,3…) Thiết lập công thức phân tử qua công thức đơn giản nhất là cách thức toång quaùt hôn caû . *Tính trực tiếp theo khối lượng sản phẩm đốt cháy Dùng phản ứng cháy, suy ra CTPT Lập tỉ lệ số mol để tìm x,y,z….

(71) y + 2 H2O. Từ tỉ lệ : 1 x y   0, 010 0,040 2.0, 040 Ta được: x=4 ; y=8 Từ MY=12,0.4+1,0.8+16,0.z=88,0  z=2 Vaäy CTPT cuûa Y laø C4H8O2 3. Củng cố :đốt cháy hoàn toàn 3 gam chất A, thu được 2,24 lít CO2 (đkc) và 1,8 gam H2O. Tỉ khối hơi của A đối với C2H6 là 2. Định công thức phân tử của A ? 2,24 x12 1,8 x 2 mC  1,2 mH  0,2 22,4 18 HD: cách 1: Tính được: gam , gam Vì mC + mH =1,4 g < mA , do đó A có chứa oxi với mO= 3 – 1,4 = 1,6 gam Đặt công thức chất A là CXHYOZ . Ta có MA =2 x 30 = 60 gam 12 x y 16z 60    3  x =2 ; y = 4 ; z = 2 . Vậy công thức phân tử của A là Vaäy : 1,2 0,2 1,6 C2H4O2. 1,2 0,2 1,6   1: 2: 1 12 1 16 Caùch 2:  CT nguyeân cuûa A laø (CH2O)n Ta coù MA = 60 hay ( CH2O)n = 60  n = 2 . Vaäy CTPT cuûa A laø C2H4O2 Cách 3:Phương trình phản ứng cháy của A : y z y Cx H y Oz  ( x   )O2  xCO2  H2O 4 2 2 2,24 1,8 3 nCO2  0,1; nH2O  0,1 nCx Hy Oz  0,05 22,4 18 60 ; x:y : z . 1 x y   Ta coù : 0,05 0,1 2.0,1  x = 2 ; y = 4 Suy ra : MA = 12x +y + 16z = 60  z = 60 – 28 / 16 = 2 Vaäy CTPT cuûa A laø C2H4O2. CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ Tieát 31. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :HS biết được; - Nội dung thuyết cấu tạo hoá học, khái niệm đồng đẳng, đồng phân - Liên kết cộng hoá trị và cấu trúc không gian của phân tử chất hữu cơ.

(72) 2. Kỹ năng : HS biết viết cấu tạo của một số hợp chất hữu cơ .Phân biệt được chất đồng đẳng và chất đồng phân dựa vào công thức cấu tạo cụ thể . II. PHƯƠNG PHÁP : Vận dụng – đàm thoại – nêu vấn đề III. CHUAÅN BÒ : - Mô hình rỗng và mô hình đặc của phân tử etan . - Mô hình phân tử cis – but – 2 – en và trans – but – 2 – en IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kiểm tra : Viết tất cả đồng phân của C2H4O2 , C5H12 , C4H8 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Hoạt động 1 : Vào bài Khi vieát CTCT hchc caàn lưu ý những vấn đề gì ? I/ CÔNG THỨC CẤU TẠO: Hoạt động 2 : HS ghi ví duï 1/Khaùi nieäm:CTCT bieåu GV neâu khaùi nieäm veà diễn thứ tự và cách thức liên CTCT kết của các nguyên tử trong Hoạt động 3: phân tử. GV hướng dẩn theo sách HS so sánh 2 chất về : 2/ Các loại CTCT: giáo khoa, ghi công thức thành phần ,cấu tạo - Công thức cấu khai triển cấu tạo khai triển và công phân tử , tính chất vật lý - Công thức cấu tạo thu gọn thức cấu tạo thu gọn , tính chaát hoùa hoïc : II – THUYEÁT CAÁU TAÏO Ruùt ra luaän ñieåm 1 : HOÙA HOÏC : 1 – Noäi dung cuûa thuyeát caáu taïo hoùa hoïc : 1.Trong phân tử hợp chất H3C–O–CH3 Chaát khí hữu cơ , các nguyên tử liên Khoâng taùc duïng kết với nhau theo đúng hoá với Na trị và theo một thứ tự nhất H3C–CH2–O–H Chaát định . Thứ tự liên kết đó loûng, được gọi là cấu tạo hoá học . HS neâu luaän ñieåm 2 Tác dụng với Na Sự thay đổi thứ tự liênb kết đó , tức là thay đổi cấu tạo GV giới thiệu : mạch hở hoá học , sẽ tạo ra hợp chất CH3–CH2–CH2–CH3 không nhánh, mạch hở có khaùc . (maï c h khoâ n g coù nhaùnh vaø maïch voøng Ví Duï : : nhaùnh ) C2H6O có 2 thứ tự liên kết : CH3–CH–CH3 H3C–C–CH3 : ñimetyl ete , chất khí , không tác dụng với CH3 Na. ( maïch coù nhaùnh ) H3C–CH2–O–H: ancol.

(73) CH2 – CH2. etylic, chất lỏng ,tác dụng với CH Na giaûi phoùng khí hydro . 2.Trong phân tử hợp chất Hoạt động 4 : 2 hữu cơ , cacbon có hóa trị CH2 – CH2 4 .Nguyên tử cacbon không - Từ CTCT của ví dụ trên ( maïch voøng ) những có thể liên kết với HS ruùt ra nhaän xeùt nguyên tử của các nguyên tố H khác mà còn liên kết với nhau thaønh maïch cacbon . H – C – H Chaát khí chaùy 3 – Tính chaát cuûa caùc chaát Hoạt động 5 : H phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn - Neâu VD veà hai chaát coù phân tử ( bản chất, số lượng cùng số nguyên tử nhưng . các nguyên tử ) và cấu tạo Cl khaùc nhau veà thaønh phaàn hóa học (thứ tự liên kết các phân tử nguyên tử ) Cl – C – Cl - Cho ví duï tính chaát phuï thuoäc vaøo caáu taïo ? Hoạt động 6 : GV lấy VD hai dãy đồng ñaúng nhö SGK : CnH2n+2 vaø CnH2n+1OH GV nhaán maïnh : - Thành phần nguyên tử hôn keùm nhau n nhoùm(CH2 - ) - Có tính chất tương tự nhau (nghóa laø coù caáu taïo hoùa học tương tự nhau).. Gv cho moät soá ví duï : CH3 - CH2 - CH2 - CH3 CH3 – CH – CH2 – CH3 CH3 CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH3 CH3 – CH – CH3 -. Cl Chaát loûng khoâng chaùy - HS vieát CTTQ  Ruùt ra qui luaät .. III/ đồng đẳng , đồng phân : a) Đồng đẳng : * Caùc ankan : CH4,C2H6,C3H8,C4H10 ,C5H12 ….CnH2n+2  Ruùt ra ñònh nghóa * Caùc ancol : CH3OH , đồng đẳng và giải thích C2H5OH , C3H7OH ,C4H9OH …CnH2n+1OH Định nghĩa : Những hợp chất có thành phần phân tử hôn keùm nhau moät hay nhieàu - HS xác định những nhoùm CH2 nhöng coù tính chất nào là đồng đẳng chất hóa học tương tự nhau cuûa nhau . là những chất đồng đẳng , chúng hợp thành dãy đồng ñaúng . Giaûi thích : Maëc duø caùc chaát trong cùng dãy đồng đẳng có công thức phân tử khác nhau những nhóm CH2 nhưng do chuùng coù caáu taïo hoùa hoïc töông tö nhau neân coù tính chất hóa học tương tự nhau ..

(74) CH3. Hoạt động 7 : Ví Duï : C2H6O coù 2 CTCT * H3C–O–CH3 Ñimetylete * H3C–CH2–O–H Etanol C3H6O2 : * CH3COOCH3 Metyl axetat * HCOOC2H5 Etylfomiat *CH3CH2COOH Axitpropionic Hoạt động 8 : - Yeâu caàu HS nhaéc laïi khaùi nieäm veà lieân keát  , lieân keát  ?. HS nhaän xeùt , ruùt ra định nghĩa về đồng phaân .. - Liên kết  được tạo thaønh do xen phuû truïc . - Liên kết  được tạo thaønh do xen phuû beân . - Ví Duï : H H– C–H H. H H. :. CO. HC  CH. b) Đồng phân Định nghĩa:những hợp chất khaùc nhau nhöng coù cuøng CTPT là những chất đồng phaân . Giải thích :những chất đồng phaân tuy coù cuøng CTPT nhưng có` cấu tạo hoá học khaùc nhau vì vaäy chuùng laø những chất khác nhau , có tinyùh chaát khaùc nhau . IV/–LIÊN KẾT HOÁ HỌC VAØ CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ : 1) Caùc loại liên kết trong phân tử hợp chất hữu cơ - lieân keát  taïo thaønh do xen phủ trục : Xen phủ trục là sự xen phuû xaõy ra treân truïc noái 2 hạt nhân nguyên tử - Liên kết  được tạo thành do xen phuû beân : Xen phuû bên là sự xen phủ xảy ra ở hai beân truïc noái 2 haït nhaân nguyên tử . 1/ Liên kết tạo bởi 1 cặp electron duøng chung laø lieân keát ñôn() 2/ Liên kết tạo bởi 2 cặp electron duøng chung laø lieân keát ñoâi(goàm moät lieân keát  vaø moät lieân keát ). 3/Liên kết 3 tạo bởi tạo bởi 3 caëp electron duøng chung (goàm 1 lieân keát  vaø 2 lieân keát  ). - Lieân keát ñoâi vaø lieân keát ba goïi chung laø lieân keát boäi ..

(75) CÔNG THỨC CẤU TẠO Khai trieån. Thu goïn. H H HH H H H H H         H–C–C–C–C–H : H– C–C–C =C H C CH         H C H H H H H H C H H H H H CH3–CH–CH2–CH3 : CH3CH2CHCH2 : CH2 – CH2  CH3 CH2. Thu goïn nhaát. 3. Cuûng coá : Lấy một số ví dụ chứng minh 3 luận điểm cơ bản của thuyết hoá học ( không gioáng sgk ) 4. Baøi taäp veà nhaø : Baøi taäp 4,5,6,7,8 trong sgk trang 102. PHẢN ỨNG HỮU CƠ. Tieát 32 I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : HS biết : - Sơ lượt về các loại phản ứng hữu cơ cơ bản: phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng taùch 2. Kỹ năng : HS vận dụng xác định phân loại phản ứng hữu cơ thông qua PTHH cuï theåeâ3 II. PHƯƠNG PHÁP :Hoạt động nhóm , đàm thoại , nêu vấn đề III. CHUAÅN BÒ : HS ôn lại một số phản ứng hữu cơ đã biết ở lớp 9 ..

(76) IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Viết tất cả các đồng phân của C4H10O , phân loại đồng phân ? * Nêu 3 luận điểm chính của thuyết cấu tạo hoá học ? cho ví dụ minh hoạ ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Noäi dung Hoạt động 1 : vào bài - phản ứng thế Ơû lớp 9 đã học những - phản ứng cộng phản ứng gì ? cho ví dụ I –PHÂN LOẠI PHẢN - phản ứng tách ? ỨNG HỮU CƠ : Dựa vào sự biến đổi phân Hoạt động 2 : tử hợp chất hữu cơ khi - Yeâu caàu HS vieát caùc tham gia phản ứng chia phöông trình phaûn phản ứng hữu cơ thành các loại sau : ứng ? as H3CCl + 1 – Phản ứng thế :là H3C-H + Cl2 ⃗ HCl phản ứng trong đó một - Nhân xét về nguyên H3COH + HBr  H3CBr + hoặc một nhóm nguyên tử tử (nhóm nguyên tử ) HOH trong phân tử hữu cơ bị của chất trứơc và sau thế bởi một hoặc một phản ứng , rút ra khái nhóm nguyên tử khác . ⃗ nieäm veà caùc phaûn HCCH + 2H2 xt , t 0 2 – Phản ứng cộng :là ứng ? H3CCH3 phản ứng trong đó phân  HCBr2 - tử hữu cơ kết hợp với HCCH + 2Br2   phân tử khác tạo thành CHBr2 H  ,t o phân tử hợp chất mới H2C - CH2    H2C = CH2 + 3.Phản ứng tách :là phản H2O ứng trong đó hai hay   nhiều nguyên tử bị tách H OH o t ra khỏi phân tử hợp chất CH3 – CH3   CH2 = CH2 + hữu cơ H2 II –ÑAËC ÑIEÅM CUÛA  HS ruùt ra keát luaän : PHẢN ỨNG HOÁ HỌC Hoạt động 3:GV cho TRONG HOÁ HỌC HS đọc thí dụ SGK để HỮU CƠ ruùt ra ñaëc ñieåm cuûa - Phản ứng hữu cơ HS nghiên cứu rút ra nhận xét phản ứng hữu cơ ? thường xãy ra chaäm, do caùc lieân kết trong phân tử chất hữu cơ ít phân cực nên khó bị.

(77) -. phaân caét Phản ứng hữu cơ thường sinh ra hổn hợp sản phẩm do các liên kết có độ beàn khaùc nhau coù theå cuøng bò phaân cắt dẩn tới tạo nhieàu saûn phaåm khaùc nhau. 3. Cuûng coá :. Baøi taäp 2/141 sgk 4. Baøi taäp veà nhaø : baøi taäp soá 3, 4 SGK trang 105. Tieát 33. LUYEÄN TAÄP. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : HS bieát : - Cách biểu diễn CTCT và cấu trúc không gian của các phân tử hữu cơ đơn giản . - Phân biệt các loại đồng phân cấu tạo và đồng phân lập thể . 2. Kỹ năng HS nắm vững cách xác định công thức phân tử từ kết qủa phân tích 3. Thái độ :Rèn luyện tính cẩn thận và tỉ mỉ khi giải toán hoá học . 4. Troïng taâm : - Cách biểu diễn CTCT và cấu trúc không gian của các phân tử hữu cơ đơn giản . - Phân biệt các loại đồng phân cấu tạo và đồng phân lập thể. - Nắm vững cách xác định công thức phân tử từ kết qủa phân tích. II. PHƯƠNG PHÁP : Đàm thoại – hoạt động nhóm – nêu vấn đề II. CHUẨN BỊ : Bảng phụ như sơ đồ SGK nhưng để trắng ..

(78) IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Kết hợp trong quá trình luyện tập . 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1 : HS lần lượt đại diện các HS đọc SGK rút ra nhận xét nhóm trình bày nội dung như SGK , từ đó ruùt ra: - Thế nào là hợp chất hữu cơ ? phân loại hợp chất hữu cơ ? - Các loại công thức biểu diễn phân tử hợp chất hữu cơ , biết cách xác định CTPT hợp chất hữu cơ bằng 3 caùch - Một số loại phản ứng hoá học thường gặp trong hoá học hữu cơ - Phân biệt được đồng đẳng và đồng phaân Baøi 1 /a.%O =100% -(49,4 + 9,8 + 19,1) = Hoạt động 2:GV hướng dẩn bài tập theo 21,7 % SGK trang 107 – 108 d(A/kk) = MA/29 = 2,52  MA =73 Bài 1 : Thiết lập CTPT các hợp chất A và B ứng 12x/49,4 =y/9,8 = 16z/21,7 = 14t/19,1 = với số liệu thực nghiệm sau : 73/100 =0,73 a.C : 49,4% , H : 9,8% , N : 19,10% ,  x= 3 ,y = 7 , z = 1 , t = 1 .Vaäy CT A : dA/kk = 2,52 b. C: 54,54% , H : 9,09% , dB/CO2 = 2,00 C3H7ON b . Tương tự : B :C4H8O2 Bài 2 :Một hợp chất A chứa 54,8%C , 9,3%N , 4,8%H coøn laïi laø oâxi , cho bieát phân tử khối của nó là 153 đvc . Xác định CTPT của hợp chất .. Bài 2 . Tương tự bài 2 . CT A :C7H7O3N ;. Tiết 34+35 OÂN TAÄP HOÏC KÌ 1 I/ Mục tiêu:học sinh ôn tập lại toàn bộ kiến thức đã học ở học kì 1. qua đó vận dụng để giải bài tập định tính và định lượng II/ Chuaån bò: caâu hoûi traéc nghieäm oân taäp HK1 III/ Caâu hoûi traéc nghieäm:. CHÖÔNG 1. Câu 1: Các tập hơp ion nào sau đây có thể tồn tại đồng thời trong một dung dịch a)Fe3+, K+, NH4+, OH-, NO3b)Na+, Ca2+, Cu2+, Cl-, NO3-.

(79) c)Cu2+, Cl-, Na+, OH-, NO3d)Ba2+, Mg2+, Cl-, SO42-, NO3Caâu 2: Dung dòch KOH 0,2M coù Ph laø: a) –13,3 b) –1,5 c) 13,3 d) 10-2 Caâu 3: Dung dòch H2SO4 0,05M coù Ph laø: a) 0 b) 1 c) 2 d)3 Câu 4: Trộn lẫn 300ml dung dịch HCl 1M với 200ml dung dịch NaOH 2M, được dung dịch A. Dung dịch A làm quì tím đổi sang màu gì? a) Đỏ b) Tím c) Xanh d) Hoàng Câu 5: Phản ứng nào sau đây không thể xảy ra: a)HCl + NaOH  NaCl + H2O b) FeSO4 + HCl  FeCl2 + H2SO4 c)Na2S + HCl  NaCl + H2S d) FeSO4 + KOH  Fe(OH)2 + K2SO4 3+ Câu 6: Al + 3 OH = Al(OH)3 . Phương trình phân tử nào sau đây là của phương trình ion ruùt goïn treân. a)2Al(NO3)3 + 3Zn(OH)2 = 3Zn(NO3)2 + 2Al(OH)3 b)AlCl3 + 3 KOH = 3 KCl + Al(OH)3 c)Al2(SO4)3 + 3 Ba(OH)2 = 3 BaSO4 + 2 Al(OH)3 d)AlCl3 + 3 AgNO3 = 3 AgCl + Al(NO3)3 Caâu 7: Cho caùc hiñroâxyt sau: A: NaOH, B: Al(OH)3, C: Be(OH)2, D: Zn(OH)2, E: Cu(OH)2. Các hiđrôxyt lưỡng tính là: a) B,C,D b) B,D,E c) A,B,D d) B,C,E Câu 8: Tính nồng độ mol/lít của dung dịch H2SO4 có Ph=2 a) 0,02M b) 0,01M c) 102M d) 0,005M Câu 9: Zn(OH)2 là một hidroxit lưỡng tính .Ptpư nào sau đây chứnh minh tính chất đó 1/ Zn(OH)2 +H2SO4=ZnSO4+2H2O (1) 2/ Zn(OH)2 t 0 c ZnO +H2O (2) 3/ Zn(OH)2+2KOH=K2ZnO2+2H2O (3) a)pö (1),(2) b)pö (2),(3) c)pö(1),(3) d)pö(2) Câu 10: Nếu phươmg trình phản ứng dạng phân tử như sau: Na2CO3 + 2HCl  2NaCl + CO2 + H2O Thì phöông trình ion thu goïn seõ coù daïng: a/ Na+ + Cl-  NaCl b/ 2H+ + CO32-  CO2 + H2O c/ Na+ + HCl  NaCl + H+ d/ HCl + Na+  NaCl + H+ Câu 11: Để nhận biết 4 dung dịch đưng trong bốn lọ bị mất nhãn là: KOH , NH 4Cl , Na2SO4 , (NH4)2SO4, ta có thể chỉ dùng một thuốc thử nào trong các thuốc thử sau đây: a/ dung dòch AgNO3 b/ dung dòch BaCl2 c/ dung dòch NaOH d/ dung dòch Ba(OH)2 Câu 12: cho 1 gam NaOH rắn tác dụng với dung dịch chứa 1 gam HCl. Dung dịch sau phản ứng có môi trường : a/ axit b/ bazô c/ trung tính d/ lưỡng tính Câu 13: dung dịch chứa 0,063 gam HNO3 trong 1 lít có độ Ph là: a/ 3,13 b/ 3 c/ 2,7 d/ 2,5.

(80) Caâu 14: Dung dòch bazô maïnh Ba(OH)2 coù [Ba2+]= 5.10-4 . Ph cuûa dung dòch naøy laø: a/ 9,3 b/ 8,7 c/ 14,3 d/ 11 + Câu 15: Nồng độ ion H của dung dịch HCl ở Ph = 3 là: a/ 0,001M b/ 0,003M c/ 0,1M d/ 0,3M Caâu 16: Ph cuûa dung dòch KOH 0,0001M laø : a/ 10 b/ 12 c/ 13 d/ 14 Chöông 2 Câu 1: Khí nitơ tương đối trơ ở nhiệt độ thường là do: a/ Nitơ có bán kính nguyên tử nhỏ b/ Phân tử nitơ không phân cực c/ Trong phân tử nitơ còn có 1 cặp electron chưa tham gia liên kết d/ Trong phân tử nitơ có liên kết ba rất bền Câu 2: chọn câu sai trong các mệnh đề sau: a/ Dung dòch NH3 laø moät bazô b/ Dung dịch NH3 là một axit vì có chứa nguyên tử hydro c/ Dung dịch NH3 tác dụng được với AgCl d/ Dung dịch NH3 tác dụng được với H+ tạo thành NH4+ Câu 3: Nhận định nào sau đây đúng: a/ Phân tử NH3 phân cực b/ NH3 tan nhiều trong nước c/ NH3 laø moät bazô d/ Tất cả đều đúng Câu 4: Hãy chỉ ra các mệnh đề không đúng trong các câu sau; a/ Axít photphoric không có tính oxi hoá b/ Photpho trắng hoạt động hơn photpho đỏ c/ photpho tạo được nhiều oxit hơn nitơ d/ Có thể bảo quản photpho trắng trong nước Câu 5: Nitơ phản ứng được với nhóm các nguyên tố nào sau đây để tạo ra hợp chất khí a/ Li ; Mg ; Al b/ O2 ; H2 c/ Li ; H2 ; Al d/ O2 ; Ca ; Mg Câu 6:Số oxi hoá của nitơ được xếp theo thứ tự tăng dần như sau: a/ NH3 < NO < N2O < NO2 < N2O5 b/ NH4+ < N2 < N2O < NO < NO2- < NO3c/ NO < N2 < NH4+ < NH3 < NO2d/ NH4+ < NO2- < N2 < N2O < NO < NO3Câu 7: Amoniac phản ứng được với nhóm các nguyên tố nào sau đây :( các điều kiện coi như có đủ ) a/ O2 ; Cl2 ; HCl ; AlCl3 b/ Cl2 ; FeCl3 ; KOH ; HCl c/ Cl2 ; FeO ; NaOH ; H2SO4 d/ Cuo ; KOH ; HNO3 ; HCl Câu 8:Cho kim loại Cu tác dụng với dung dịch HNO3 đặc, hiện tượng xãy ra là ; a/ Khí không màu thoát ra, dung dịch chuyển sang màu xanh b/ Khí màu nâu thoát ra, dung dịch trong suốt.

(81) c/ Khí màu nâu đỏ thoát ra, dung dịch chuyển sang màu xanh d/ Khí màu đỏ thoát ra, dung dịch trở nên trong suốt Câu 9:Cho Mg tác dụng với HNO3 đặc, sau phản ứngkhông có khí thoát ra. Vậy sản phẩm tạo thành sau phản ứng là: a/ Mg(NO3)2 ; NO2 ; H2O b/ Mg(NO3)2 ; NH4NO3 ; H2O c/ Mg(NO3)2 ; H2O d/ Mg(NO3)2 ; NO ; H2O Câu 10: Cho phản ứng : FeO + HNO3 --> M + NO + H2O Chaát M coù theå laø: a/ Fe(NO3)2 b/ Fe(NO2)2 c/ Fe(NO3)3 d/ Fe(NO2)3 Câu 11: Các muối nitrat trong dãy muối nào khi bị nhiệt phân đều phân huỷ tạo sản phẩm M + NO2 + O2 ? ( M là kim loại ) a/ Ca(NO3)2 ; Ba(NO3)2 ; Al(NO3)3 b/ Fe(NO3)3 ; Fe(NO3)2 ; Cr(NO3)3 c/ AgNO3 ; Au(NO3)3 ; Hg(NO3)2 d/ Cu(NO3)2 ; NH4NO3 ; NaNO3 Câu 12: Muốn xác định sự có mặt của ion NO3- trong dung dịch muối nitrat, ta cho dung dịch muối này tác dụng với : a/ NH3 b/ Ag vaø Cu c/ Cu và dd H2SO4 loãng d/ Hoá chất khác Câu 13: Để điều chế HNO3 trong phòng thí nghiệm, các hoá chất cần để sử dụng là: a/ Dung dòch NaNO3 vaø dung dòch HCl ñaëc b/ NaNO3 tinh theå vaø dung dòch HCl ñaëc c/ Dung dòch NaNO3 vaø dung dòch H2SO4 ñaëc d/ NaNO3 tinh theå vaø dung dòch H2SO4 ñaëc Câu 14:Thể tích O2 ( ĐKTC) cần đốt cháy hết 6,8 g NH3 tạo thành khí NO và H2O là: a/ 11,2 lít b/ 8,96 lít c/ 13,44 lít d/ 16,8 lit Câu 15: Cho phản ứng : Al + HNO3 --> Al(NO3)3 + NH4NO3 + H2O Có hệ số cân bằng lần lượt là : a/ 4 ,12 , 4 , 6 , 6 b/ 6, 30, 6, 15, 12 c/ 9, 42, 9, 7, 18 d/ 8, 30, 8, 3, 9 Câu 16: Các phản ứng nào sau đây chứng tỏ NH3 có tính bazơ. 1) 2NH3 + H2SO4  (NH4)2SO4 2) 4NH3 + 3O2  2 N2 + 6H2O 3) 2NH3 + 3Cl2  N2 + 6HCl 4) NH3 + HCl  NH4Cl A. pt 1,2,4. B. Chæ coù pt 1. C. pt 1,4. D. pt 1,2,3,4 Câu 17: Tìm phản ứng nhiệt phân sai: to to A. 2AgNO3   2Ag + 2NO2 + O2 B. 2NaNO3   2NaNO2 +O2 o. o. t t C. 2Zn(NO3)2   2ZnO +4NO2 + O2 D. Cu(NO3)2   Cu + 2NO2 + O2 Câu 18: Trong công nghiệp HNO3 được sản xuất theo sơ đồ nào: A. NH3  NO  NO2  HNO3 B. N2  NH3  NH4NO3  HNO3 C. N2  NO  NO2  HNO3 D. Tất cả đều đúng. Câu 19: Tính chất hoá học của axit nitric là: 1. Phân li trong nước 2. Không làm đổi màu phenolphtalein.

(82) 3. Phản ứng với oxit bazơ 4. Phản ứng với tất cả các dung dịch muối 5.Phản ứng với bazơ 6.Phản ứng với tất cả kim loại Những tính chất nào nêu trên không đúng: A. 2,3 B. 2,5 C. 3,5 D. 4,6 Câu 20:Trong phòng thí nghiệm, nitơ tinh khiết được điều chế từ: A. Khoâng khí B. NH3 vaø O2 C. NH4NO2 D. Zn vaø HNO3 Câu 21:Những kim loại nào sau đây không tác dụng với dd HNO3 đặc nguội? A. Chæ coù Fe B. Cu, Ag, Pb C. Zn, Pb, Mn D. Fe vaø Al Câu 22: Cho 3,2g Cu tác dụng hết với dung dịch HNO3 đặc. Thể tích khí NO2 thu được laø: A. 2,24 lít B. 0,1 lít C. 4,48 lít D. 2 lít Câu 23: Dùng thuốc thử nào để nhận biết các dd: NH4Cl, Na2SO4, NaNO3 A. dd NaOH B. dd Ba(OH)2 C. dd BaCl2 D. dd AgNO3 Câu 24: Trong công nghiệp Nitơ được điều chế bằng cách nào sau đây A. Dùng than nóng đỏ tác dụng với O2 B.Phaân huûy khí NH3 C. Hóa lỏng không khí rồi cất phân đoạn D.Ñun noùng amoni nitric baûo hoøa Câu 25: Axit nitric tác dụng với tất cả các chất trong nhóm nào sau đây: A. NaNO3, CaO, Cu, Ag B. CaCO3, Cu, MgO, FeO C. HCl, Al, Ca, Na2CO3 D. Ca, Pt, Al2O3, ZnO Câu 26: Cho các phản ứng sau: 1) NH3 + HCl --> NH4Cl 2) 4NH3 + 3O2 --> 2N2 + 6H2O to 3) 2NH3 + 3CuO   N2 + 3Cu + 3H2O 4) 2NH3 + 3Cl2 --> N2 + 6HCl Các phương trình chứng tỏ NH3 có tính chất khử là: A. 2,3,4 B. chæ coù 2 C. chæ coù 2,4 D. 1,2,3,4 Câu 27: Khi đốt NH3 trong khí Cl2 khói trắng bay ra là: A.HCl B. N2 C. Cl2 D. NH4Cl Câu 28: Thể tích N2 ở (đktc) thu được khi nhiệt phân 10g NH4NO2 là: A. 11,2 lít B. 5,6 lít C. 2,8 lít D. 3,5 lít Câu 29: Nhiệt phân Pb(NO3)2 thu được các chất thuộc phương án nào? A. Pb, O2, N2 B.Pb, NO2, O2 C. PbO, NO2, O2 D.Pb(NO3)2, O2 Câu 30: Hiện tượng nào xảy ra khi cho mảnh đồng kim loại vào HNO 3 đặc? A. Không có hiện tượng gì B. Dung dòch coù maøu xanh, khí H2 bay ra C. Dd coù maøu xanh, khí naâu bay ra D.Dd có màu xanh khí không màu bay ra kk sẽ hoá nâu Câu 31: Đưa tàn đóm vào bình đựng KNO3 ở nhiệt độ cao thì có hiện tượng gì? A.Tàn đóm tắt ngay B. Tàn đóm cháy sáng C. Không có hiện tượng gì D. Coù tieáng noå Caâu 32: Choïn heä soá ñieàn vaøo phöông trình sau ñaây cho caân baèng Ag + HNO3  AgNO3 + H2O + NO.

(83) A. 3 4 3 2 1 B. 3 6 3 3 2 C. 1 4 1 2 1 D. 3 8 3 4 2 Câu 33: Cho các phản ứng sau: 1)HNO3 + NaOH  NaNO3 + H2O 2) 8HNO3 + 3Cu  3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O 3) 6HNO3 + S  H2SO4 + 6NO2 + 2H2O 4) 2HNO3 + CaCO3  Ca(NO3)2 + H2O + CO2 Các phương trình chứng tỏ HNO3 có tính oxi hóa là: A. 2,3,4 B. 2,3 C. 2,4 D. 1,4 Câu 34: Axit nitric tinh khiết, không màu để ngoài ánh sáng lâu ngày sẽ chuyển thaønh: 1. Maøu ñen saãm 2. Màu vàng 3. Màu trắng đục 4.Khoâng chuyeån maøu A) 2,3,4 B) chæ coù 2 C) chæ coù 2,4 D) 1,2,3,4 Câu 35: Amôniăc phản ứng được với tất cả các chất trong nhóm nào sau đây A. HCl, NaNO3, O2, Cl2 B. H2SO4, O2, KOH, ddFeCl3 C. H2SO4, ddCuSO4, O2,Cl2 D. a,b,c đều được Câu 36: Hóa chất nào sau đây được dùng để điều chế H3PO4 trong công nghiệp A. Ca3(PO4)2, H2SO4 loãng B. Ca2HPO4, H2SO4 ñaëc C. P2O5, H2SO4 ñaëc D. Ca3(PO4)2, H2SO4 ñaëc Câu 37 Câu nào sau đây đúng? a/ H3PO4 laø moät axit coù tính oxi hoùa maïnh vì P coù soá oxi hoùa cao nhaát laø +5 b/ H3PO4 là một axit có tính khử mạnh c/ H3PO4 laø moät axit trung bình, trong dung dòch phaân li theo 3 naác d/ Không có câu nào đúng Câu 38: Nhiệt phân Fe(NO3)2 thu được các chất thuộc phương án nào? A. Fe, O2, N2 B.Fe, NO2, O2 C. FeO, NO2, O2 D.Fe(NO2)2, O2 Câu 39: Cho 19,2g Cu tác dụng hết với dung dịch HNO3 loãng. Thể tích khí NO thu được là: A. 2,24 lít B. 4,48 lít C. 0,1 lít D. 2 lít Câu 40: Hóa chất nào sau đây được dùng để điều chế H3PO4 trong phòng thí nghiệm A. Ca3(PO4)2, H2SO4 loãng B. HNO3 ñaëc, P C. P2O5, H2O D. Ca3(PO4)2, H2SO4 ñaëc Câu 41: Hóa chất nào sau đây được dùng để điều chế NH3 trong phòng thí nghiệm A. NH4Cl vaø Ca(OH)2 B. N2 vaø H2 C. NH4Cl vaø AgNO3 D. NH4+ và OHCâu42: Câu nào sau đây đúng? a/ Nitơ không duy trì sự hô hấp, vì nitơ là một khí độc b/ Vì có liên kết ba trong phân tử nên nitơ rất bền ở nhiệt thường c/ Khi tác dụng với kim loại hoạt động nitơ thể hiện tính khử d/ Khi tác dụng với oxi nitơ thể hiện tính oxi hóa Câu 43: Thuốc thử dùng để nhận biết các dd: NH4Cl, NaNO3, (NH4)2SO4, Na2SO4 là: A. dd NaOH B. dd BaCl2 C. dd Ba(OH)2 D. ddAgNO3.

(84) Caâu 44: Toång caùc heä soá cuûa pt: Cu + HNO3  Cu(NO3)2 + NO + H2O laø bao nhieâu: A. 10 B. 16 C. 20 D. 30 Câu45: Nhóm kim loại nào không tác dụng với HNO3 loãng: A. Al, Fe B. Ag, Cu C. Ag, Al D. Au, Pt Câu 46: Tính % của nitơ có trong phân đạm amoni sunfat (NH4)2SO4 A. 21,21% B. 32,34% C. 45,16% D. Keát quaû khaùc Câu 47: 25,6g kim loại X (hóa trị II) tác dụng hoàn toàn với HNO 3 đặc nóng cho 17,92 lít khí NO2 (đkc). Kim loại X là: a. Mg b. Cu c. Fe d. Zn Câu 48: Nhiệt phân muối kali nitrat ta thu được: a/ K2O , NO2 b/ KNO2 , O2 c/ KNO2 , NO2 d/ KNO2 , NO Câu 49: Thêm 0,15 mol NaOH vào dung dịch chứa 0,1 mol H3PO4 . Sau phản ứng trong dung dòch coù caùc muoái : a/ NaH2PO4 vaø Na2HPO4 b/ NaH2PO4 vaø Na3PO4 c/ Na2HPO4 vaø Na3PO4 d/ NaH2PO4 , Na2HPO4 vaø Na3PO4 Câu 50:Trộn lẩn 100 ml dung dịch H3PO4 2M với 400 ml dung dịch NaOH 1,25M. Sau phản ứng dung dịch có các muối : a/ NaH2PO4 vaø Na2HPO4 b/ NaH2PO4 vaø Na3PO4 c/ Na2HPO4 vaø Na3PO4 d/ NaH2PO4 , Na2HPO4 vaø Na3PO4 ⃗ + B NH4NO3 ⃗ + C NH3 Câu 51:Cho sơ đồ phản ứng sau NH3 + A NH4Cl ⃗ Các chất A,B,C lần lượt là: a)HCl,AgNO3,t0c c)HCl,AgNO3,NaOH(t0c) b)HCl,HNO3,NaOH(t0c) d)HCl,AgNO3,Zn(OH)2(t0c) Caâu 52: Mg + HNO3 A+B+C (B + NaOH coù muøi khai ) Các chất A,B,C lần lượt là: a) A :Mg(NO3)2 , B:NO2 , C : H2O b) A :Mg(NO3)2 , B:NO , C : H2O c) A :Mg(NO3)2 , B:N2 , C : H2O d) A :Mg(NO3)2 , B:NH4NO3 , C : H2O T0 Caâu 53: Fe + HNO3 (ññ)   A +B +H2O (A laø chaát khí) Các chất A,B lần lượt là: a) A: NO2 , B: Fe(NO3)2 c)A : NH4NO3 , B: Fe(NO3)3 ra. b) A: NO2 , B: Fe(NO3)3 d) phản ứng trên không xảy. Chöông 3: Câu 1. Tại sao phân tử CO lại khá bền nhiệt ?. A. Do phân tử có liên kết ba bền vững B. Do CO laø oxit khoâng taïo muoái. C. Do MCO = MN2 = 28, CO giống nitơ rất bền nhiệt. D. Do phân tử CO không phân cực..

(85) Câu 2 / Hợp chất với hiđro của cacbon và silic : CH4 ( metan) , SiH4 (silan) có trạng. thái vật lý (rắn, lỏng, khí) nào ở điều kiện thường? A. CH4 : khí ; SiH4 : khí B. CH4 : khí ; SiH4 : raén C. CH4 : loûng ; SiH4 : raén D. CH4 : khí ; SiH4 : loûng Câu 3/ Nung hỗn hợp chứa 5,6 g CaO và 5,4 g C đến hoàn toàn. Xác định thành phần của hỗn hợp sau nung? A. CaC2 : 21,95% và C : 78,05% về khối lượng. B. CaC2 : 78,05% vaø C : 21,95% về khối lượng. C. Ca2C : 63,41% và C : 36,59% về khối lượng. D. CaCO3 : 100% về khối lượng. Câu 4/ Cho 14,9 g hỗn hợp Si, Zn, Fe tác dụng với lượng dư dd NaOH thu được 6,72 lít ( đktc) khí. Cũng lượng hỗn hợp đó khi tác dụng với lượng dư dd HCl sinh ra 4,48 lít khí (đktc). Cho biết khối lượng của mỗi kim loại trong hỗn hợp? A. 2,8 g Si ; 6,5 g Zn ; 5,6 g Fe B. 8,4 g Si ; 0,9 g Zn ; 5,6 g Fe C. 5,6 g Si ; 6,5 g Zn ; 2,8 g Fe D. 1,4 g Si ; 6,5 g Zn ; 7,0 g Fe Câu 5/ Nước đá khô là gì? A. CO2 B. CO raén C. nước đá ở -100C D. CO2 raén Câu 6/ Để tạo các nét khắc trên thuỷ tinh nguời ta dùng hỗn hợp bột canxi florua trộn với axit sunfuric đặc . Giải thích tác dụng của hỗn hợp này trên thuỷ tinh? A. Do axit sunfuric coù khaû naêng hoøa tan silic dioxit laø thaønh phaàn chính cuûa thuyû tinh. B. Do canxi florua tác dụng với axit sunfuric tạo ra axit flohidric có khả năng hòa tan muoái natri cacbonat laø thaønh phaàn chính cuûa thuyû tinh. C. Do canxi florua coù khaû naêng hoøa tan silic dioxit laø thaønh phaàn chính cuûa thuyû tinh. D. Do canxi florua tác dụng với axit sunfuric tạo ra axit flohidric có khả năng hòa tan silic dioxit laø thaønh phaàn chính cuûa thuyû tinh. Câu 7/ Silic dioxit thuộc loại oxit gì? A. oxit bazô B. oxit lưỡng tính C. oxit khoâng taïo muoái D. oxit axit Câu 8/ Trong những nhận xét dưới đây nhận xét nào không đúng A.Kim cương là cacbon hoàn toàn tinh khiết, trong suốt không màu không dẫn điện B.Than chì mềm do có cấu trúc lớp, các lớp lân cận liên kết với nhau bằng lực tương taùc yeáu. C.Than goã coù khaû naêng haáp phuï caùc chaát khí vaø chaát tan trong dung dòch D.khi đốt cháy cacbon phản ứng toả nhiều nhiệt, sản phẩm thu được chỉ là khí cacbonic Câu 9: Natri silicat có thể được tạo thành bằng cách: A.Đun SiO2 với NaOH nóng chảy B.Cho SiO2 tác dụng với dd NaOH loãng C.Cho dd K2SiO3 tác dụng với dd NaHCO3 D.Cho Si tác dụng với NaCl.

(86) Câu 10: Loại thủy tinh khó nóng chảy chứa 18,43% K2O, 10,98% CaO, 70,59% SiO2 có công thức là: A.K2O.CaO.4SiO2 B.K2O.2CaO.6SiO2 C.K2O.CaO.6SiO2 D.K2O.3CaO.8SiO2 Câu 11: Cacbon phản ứng với tất cả các chất trong dãy nào sau đây? A.Na2O, NaOH, HCl B.Al, Fe2O3, HNO3 ñaëc C.Ba, Na2CO3, CaCO3 D.NH4Cl, KOH, HCl Câu 12: Silic phản ứng với tất cả các chất trong nhóm nào sau đây: A.CuSO4, SiO2, HCl B.FeCl3, H2SO4 loãng C.F2, Mg, dd NaOH D.NaCl, Na2SiO3, Al Câu 13: Từ một tấn than chứa 92% Cacbon có thể thu được 1460m 3 khí CO đktc theo sơ đồ 2C + O2  2CO Hiệu suất phản ứng là: A. 80% B. 85% C. 70% D. 75% Câu 14: Cho bột than dư vào hỗn hợp hai oxit Fe2O3 và CuO đun nóng để phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 4g hỗn hợp hai kim loại và 1,68 lít khí đktc. Khối lượng hỗn hợp hai oxit ban đầu là: A. 5g B. 5,1g C. 5,2g D. 5,3g Câu 15: Cặp chất nào sau đây tác dụng với nhau tạo ra sản phẩm đều là chất khí? A. C vaø CuO B. CO2 NaOH C. CO vaø Fe2O3 D. C vaø H2O Câu 16: Cho khí CO2 tan vào nước cất có pha vài giọt quì tím. Dung dịch có màu gì? A. Xanh B. Đỏ C. Tím D. Khoâng maøu Câu 17: Để đề phòng bị nhiểm độc CO, người ta sử dụng mặt nạ với chất hấp phụ naøo sau ñaây: A. Than hoạt tính B. CuO vaø MgO C. CuO vaø Fe2O3 D. CuO vaø MnO2 Câu 18: Khí CO2 không thể dùng để dập tắt đám cháy có chất nào sau đây? A. Cacon B. Magie C. Photpho D. Metan Câu 19: Để phân biệt khí CO2 và SO2 có thể dùng: A.dd Ca(OH)2 B. ddNaOH C. dd Br2 D. dd KNO3 Câu 20: Hỗn hợp khí gồm 3,2g O2 và 8,8g CO2. Khối lượng mol trung bình của hỗn hợp là: A. 12g B. 22g C. 32g D. 40g.

(87) Câu 21: Khử hoàn toàn 4g hh CuO và PbO bằng khí CO ở nhiệt độ cao.Khí sinh ra sau phản ứng được dẫn vào bình đựng dd Ca(OH)2 dư thu được 10g kết tủa. Khối lượng hỗn hợp Cu và Pb thu được là: A.2,3g B. 2,4g C. 3,2g D. 2,5g Câu 22: Dẫn 672ml khí CO2 đktc vào 375ml dd NaOH 2M, được ddA. Dung dịch gồm những chất nào? A. Na2CO3 vaø NaOH dö B. NaHCO3 vaø Na2CO3 C. NaHCO3 D. Na2CO3 Câu 23: Dẫn 4,48 lít khí CO2 đktc vàit120ml dd NaOH 2M, được ddA. Tính khối lượng các chất có trong ddA. A. 13,44g NaHCO3 vaø 4,24g Na2CO3 B. 21,2g Na2CO3 C. 21,2g Na2CO3 vaø 1,6g NaOH dö D. 16,8g NaHCO3 Câu 24: Nước đá khô là khí nào sau đây ở trạng thái rắn? A. CO B. SO2 C. NO2 D. CO2 Câu 25: Khí CO không khử được oxit nào sau đây ở nhiệt độ cao? A. CuO B. CaO C. PbO D. ZnO Câu 26: Kim cương và than chì được tạo nên từ cùng nguyên tố cacbon, nhưng kim cương rất cứng, còn than chì thì mềm. Đó là do: A.Lieân keát trong kim cöông laø lieân keát coäng hoùa trò B.Trong than chì có electron linh động C.Kim cương có cấu tạo tinh thể nguyên tử, than chì có cấu trúc lớp D.Caû A vaø B Câu 27: Dẫn luồng khí CO qua hỗn hợp gồm Al2O3, CuO, MgO, Fe2O3, nung nóng, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được chất rắn gồm A.Al2O3, Cu, MgO, Fe B. Al, Fe, Cu, Mg C. Al2O3, Cu, Mg, Fe D. Al2O3, Cu, MgO, Fe2O3 Câu 28: Người ta có thể dùng nước đá khô (CO2 rắn) để tạo môi trường lạnh và khô trong việc bảo quản thực phẩm và hoa quả tươi. Vì: A.Nước đá khô có khả năng hút ẩm B. Nước đá khô có khả năng thăng hoa C. Nước đá khô có khả năng khử trùng D. Nước đá khô có khả năng dễ hoá loûng Câu 29: Những người đau dạ dày thường có pH < 2. Để chữa bệnh, người bệnh thường uống trước bữa ăn một ít: A.Nước B. Nước mắm C. Nước đường D. dd NaHCO3 Caâu 30: Coù 4 chaát raén: NaCl, Na2CO3, CaCO3, BaSO4. Chæ duøng theâm moät caëp chaát nào dưới đây để nhận biết?.

(88) A.H2O vaø CO2 B. H2O vaø NaOH C. H2O vaø HCl D. H2O vaø BaCl2 Câu 31: Tính oxi hóa của cacbon thể hiện ở phản ứng nào sau đây: A. C + O2  CO2 B. C + 2CuO  2Cu + CO2 C. 3C + 4Al  Al4C3 D. C + H2O  CO + H2 Câu 32: Tính khử của cacbon thể hiện ở phản ứng nào sau đây: A. 2C + Ca  CaC2 B. C + 2H2  CH4 C. C + CO2  2CO D. 3C + 4Al  Al4C3 Câu 33: Điều nào sau đây không đúng cho phản ứng của khí CO với O2? A.Phản ứng thu nhiệt B. Phản ứng toả nhiệt C.Phản ứng kèm theo sự giảm thể tích D.Phản ứng không xảy ra ở điều kiện thường Caâu 34: Ñun noùng dd Ca(HCO3)2 thì coù keát tuûa xuaát hieän. Toång caùc heä soá trong phương trình hóa học của phản ứng là: A. 7 B. 6 C. 5 D. 4 Câu 35: Số oxi hóa cao nhất của Si thể hiện trong hợp chất nào sau đây? A. SiO B. SiO2 C. SiH4 D. Mg2Si Câu 36: Khi cho nước tác dụng với oxit axit thì axit sẽ không được tạo thành, nếu oxit axit đó là: A. Cacbon ñioxit B. löu huyønh ñioxit C. Silic ñioxit D. ñinitô pentaoxit Câu 37: Dựa vào tính chất nào của thủy tinh để tạo ra những vật dụng có hình dạng khaùc nhau: A. Mềm, dễ tạo hình, nhiệt độ nóng chảy xác định B. Nhiệt độ nóng chảy không xác định, khi đun nóng nó mềm dần rồi chảy ra C. Meàm trong suoát nhö pha leâ, khoù noùng chaûy D. Giòn dễ vỡ, nhiệt độ nóng chảy tương đối lớn Câu 38: Người ta dùng chất nào sau đây để khắc chữ và hình lên thủy tinh A. SiO2 B. HCl C. HF D. Na2SiO3 Câu 39: Phương trình ion rút gọn: 2H+ + SiO32-  H2SiO3 ứng với phản ứng giữa các chaát naøo sau ñaây? A. axit cacbonic vaø canxi silicat B. axit cacbonic vaø natri silicat C. axit clohiñric vaø canxi silicat D. axit clohiñric vaø natri silicat Caâu 40: Kim cöông, than chì, than voâ ñònh hình laø caùc chaát coù: A.Tính chaát vaät lyù vaø tính chaát hoùa hoïc gioáng nhau. B. Tính chaát vaät lyù vaø tính chaát hoùa hoïc khaùc nhau. C. Tính chaát vaät ly khaùc vaø tính chaát hoùa hoïc gioáng nhau..

(89) D. Tính chaát vaät lyù gioángvaø tính chaát hoùa hoïc khaùc nhau. Caâu 41: Cacbon monooxit laø chaát khí: A.Coù maøu xanh B.nheï hôn khoâng khí C.làm đục nước vôi trong D.Khoâng taïo muoái khi taùc dụng với kiềm Câu 42: Điểm giống nhau giữa CO2 và SiO2 là A.Tan trong nước B.Tác dụng với axit C.Tác dụng với oxit bazờ D. Tác dụng với kiềm Câu 43: Trong thiên nhiên SiO2 thường gặp ở dạng: A.Đất sét, cát, pha lê B. Caùt, pha leâ, thaïch anh C. Đất sét, pha lê, ngọc bích D. Caùt, thaïch anh, silic cacbua Câu 44: SiO2 không phản ứng ứng được với: A.Kiềm loãng B. Magie C. Đồng D.Axit flohiñric Câu 45: Thủy tinh được khắc chữ lên bề mặt dựa vào phản ứng : A. SiO2 + HF B. SiO2 + NaOH C. SiO2 + CaO D. SiO2 + Na2CO3 Câu 46: Hòa tan hoàn toàn 2,76g muối cacbonat của kim loại kiềm R trong dd HCl, thu được 448ml khí CO2 đkc. Công thức hóa học của muối là: A. Na2CO3 B. K2CO3 C. Li2CO3 D. CaCO3 Câu 47: Hỗn hợp gồm 20g Si và Fe cho tác dụng với dd NaOH, giải phóng 4,48 lít khí H2 đktc. % của silic trong hỗn hợp là: A. 14% B. 28% C. 86% D. 72% Câu 48: Khoáng chất A chứa 21,74% Ca; 13,05% Mg; 52,16%O và còn lại là C. Xác đinh công thức đơn giản của A A. CaMgO2C3 B.CaMgO6C2 C.CaMgO8C2 D. Ca2MgO6C2. Chöông 4:. 1/ Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau đây: Hóa học hữu cơ là: A. Là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ và vô cơ. B. Là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các chất trong tự nhiên. C. Là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của cacbon. D. Là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các chất ở trạng thái lỏng và khí. 2/ Trong hợp chất hữu cơ, liên kết hóa học chủ yếu là: A. Liên kết giữa phi kim với phi kim. B. Liên kết giữa phi kim với kim loại..

(90) C. Lieân keát ion. D. Lieân keát coäng hoùa trò. 3/ Chọn mệnh đề đúng sau đây: A. Trong thành phần hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có hidrô. B. Các hợp chất hữu cơ thường khó bay hơi, dễ tan trong nước, kém bền với nhiệt và dễ cháy hơn hợp chất vô cơ. C. Các phản ứng của hợp chất hữu cơ thường chậm và hoàn toàn theo một hướng nhaát ñònh. D. Tất cả đều không đúng. 4/ Câu phát biểu nào sau đây đúng: A. Hidrô cacbon là hỡp chất hữu cơ mà phân tử gồm 2 nguyên tử C và H. B. Hidrô cacbon là hợp chất hữu cơ gồm phân tử cacbon và phân tử hidrô. C. Hidrô cacbon là hợp chất hữu cơ gồm phân tử chỉ cấu tạo bởi 2 nguyên tố cacbon vaø hidroâ. D. Hidrô cacbon thơm là hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm –OH liên kết với goác hidroâ cacbon thôm. 5/ Thuộc tính nào sau đây không phải là của các hợp chất hữu cơ? A. Không bền ở nhiệt độ cao. B. Khả năng phản ứng hóa học chậm, theo chiếu hướng khác nhau. C. Liên kết hóa học trong hợp chất hữu cơ thường là liên kết ion. D. Dễ bay hơi và dễ cháy hơn hợp chất vô cơ. 6/ Liên kết đôi giữa hai nguyên tử cacbon là do các liên kết nào sau đây tạo nên? A. Hai beân lieân keát  C. Moät lieân keát  vaø moät lieân keát  B. Hai lieân keát  D. Phöông aùn khaùc. 7/ Câu nào phát biểu đúng trong các câu sau: A. Liên kết ba do 3 electron dùng chung giữa 2 nguyên tử kim loại và phi kim. B. Lieân keát ñoâi do 2 caëp electron duøng chung taïo neân. C. Liên kết đôi là do sự xen phủ bên của 2 obitan s và p tạo nên. D. Liên kết bội chỉ xảy ra đối với các nguyên tố có tính chất gần giống nhau. 8/ Cho các hợp chất sau: (I) CO; (II) Na 2CO3 ; (III) C2H6O; (IV) NaOOC- COONa ; (V) C6H5-ONa; (VI) CH4 (VII) CO2 ; (VIII) C2H5-Cl . Những chất nào là hợp chất hữu cơ: A. I, II, III, V B. III, IV, V, VI C. II, III, IV, V, VI, VII D. III, IV, V, VI, VIII 9/ Cho các chất: CaC2, CO2, HCHO, C2H6O, CH3COOH, NaCN, CaCO3. Số chất hữu cơ trong số các chất đã cho là: A. 1 B. 2 C. 3 D.4 10/ Tìm mệnh đề đúng: Nguyên tắc chung của phép phân tích định tính các nguyên tố C, H, O trong hợp chất hữu cơ là:.

(91) A. Chuyển chúng thành hợp chất vô cơ đơn giản, rồi nhận ra các sản phẩm đó dựa vào những tính chất đặc trưng của chúng. B. Chuyển chúng thành hợp chất khí và nhận ra nhờ dd nước vôi trong. C. Chuyển chúng thành nước và nhận ra nhờ H2SO4 đặc. D. Tất cả đều không đúng. 11/ Tỉ khối hơi của khí A so với không khí là 2,0688. Khối lượng phân tử của A là: A. M = 59,995 u C. M = 14,017 u ` B. M = 60,113 u D. M = 34,002 u 12/ Khi hoùa hôi 2,2g chaát A chieám 1 theå tích baèng theå tích cuûa 1,4g nitô ño cuøng ñieàu kiện. Khối lượng phân tử là: A. MA = 44 u C. MA = 46 u B. MA = 22 u D. MA = 45 u 13/ Khi đốt cháy hoàn toàn 0,92g hợp chất A sinh ra 0,896 lít CO 2 (đkc) và 1,08g H2O. Phaàn traêm caùc nguyeân toá trong A laø: A. 13,043 ; 74,782 ; 52,175 C. 52,174 ; 13,043; 34,782 B. 33 ; 34 ; 33 D. Tất cả đều sai. 14/ Một chất hữu cơ X có thành phần: 85,8%C; 14,2%H. Tỉ khối hơi của X đối với hidro laø 28. Vaäy X laø: A. C4H8 B. C4H10 C. C4H6 D. C4H4 0 15/ Đem phân tích 1,5g chất A thu được 0,42 lít N2 ở 136,5 C và 2at. % N là: A. 82% B. 42% C. 46,66% D. 64,46% 16/ Nguyên tố X có thành phần % theo khối lượng là: 54,5%C; 9,1%H; 36,4%O. 0,88g hơi chất X chiếm thể tích 224ml (đkc). Khối lượng phân tử của X là: A. 46 ñ.v.C B. 44 ñ.v.C C. 88 ñ.v.C D. 74 ñ.v.C 17/ Đốt cháy hoàn toàn 3g hidrô cacbon A phải dùng 11,2g ôxi. Công thức đơn giản cuûa A laø: A. (C2H6)n B. (CH3)n C. CH2 D. CH3 18/ Đốt cháy hoàn toàn 3g chất hữu cơ A gồm C, H, O thu 4,4g CO 2; 1,8g H2O. Tỉ khối hơi của A so với hidro là 30. Phần trăm theo khối lượng các nguyên tố C, H, O theo thứ tự: A. 60; 20; 20 B. 40; 6,67; 53,33 C. 53,33; 6,67; 40 D. 16; 40; 44 19/ Từ câu 21, công thức thực nghiệm của A là: A. (CH2O)n B. CH2O C. C2H4O2 D. (CH3O)n 20/ Từ câu 21, công thức phân tử của A là: A. C2H6O2 B. C2H6O C. C2H4O2 D. (CH3O)n 21/ Hóa hơi 2,3g một chất hữu cơ A ở điều kiện thích hợp thu được 1 thể tích bằng thể tích của 0,8g ôxi đo cùng điều kiện. Khối lượng phân tử của A là: A. 46 ñ.v.C B. 92 ñ.v.C C. 60 ñ.v.C D. 74 ñ.v.C 0 22/ Ở 87 C, 642 mmHg thì khối lượng của 600ml chất X là 1,3g. Khối lượng phân tử cuûa X laø: A. 78 ñ.v.C B. 74 ñ.v.C C. 68 ñ.v.C D. 76 ñ.v.C.

(92) 23/ Một hidrô cacbon Y có khối lượng riêng 1,875 g/l ở đkc. MY được tính là: A. 24 ñ.v.C B. 44 ñ.v.C C. 46 ñ.v.C D. 42 ñ.v.C 24/ Phân tích chất hữu cơ A chứa C, H, O ta có kết quả sau: mC : mH : mO = 2,24 : 0,357 : 2. Biết 1g chất A làm bay hơi chiếm 1,2108 lít (ở 0 0C và 0,25at). Khối lượng phân tử của A là: A. 74 ñ.v.C B. 76 ñ.v.C C. 73 ñ.v.C D. 72 ñ.v.C 25/ Từ câu 24, công thức phân tử của A là: A. C3H8O2 B. C3H4O2 C. C3H6O2 D. Keát quaû khaùc. 26/ Đốt cháy hoàn toàn 0,02mol A cần 0,055 mol O 2 sinh ra 0,04 mol CO2, 0,05mol H2O và 0,01 mol N2. Công thức của A là: A. C2H5O2N B. C2H5 ON C. C2H7N2O D. C2H5NH3 27/ Chất hữu cơ A có tỉ khối hơi đối với hidro là 61,5. A có khối lượng C, H, O, N theo thứ tự: 72 : 5 : 32 : 14. Công thức của A là: A. C4H6O2N B. C6H4O2N C. C6H5N2O D. C2H5O2N 28/Khi đốt 1 lít khí X cần 5 lít O 2 , sau phản ứng thu được 3 lít CO 2 và 4 lít hơi nước. Công thức phân tử của X là: A. C3H8 B. C3H8O2 C. C3H8O3 D. C3H8O4 29/Trộn 200ml hơi hợp chất hữu cơ A (C, H, O) với 1000 ml O 2( lấy dư ) rồi đốt. Sau phản ứng thu được hỗn hợp khí có thể tích 1600 ml, cho hơi nước ngưng tụ, hỗn hợp khí coøn laïi coù theå tích laø 800 ml vaø sau khi ñi qua dung dòch NaOH dö coøn laïi 200 ml. Các thể tích khí đo trong cùng điều kiện nhiệt độ , áp suất. Công thức phân tử của A laø: A. C3H8O B. C3H8O2 C. C3H8O3 C3H6O 30/Đốt cháy hoàn toàn a g chất hữu cơ X chứa C, H, Cl thu được 0,22 g CO 2 và 0,09 g H2O. Cũng ag X trên khi định lượng clo bằng dung dịch AgNO 3 thu được 1,435 g AgCl. Tỉ khối hơi của X đối với H2 là 42,5. Công thức phân tử của X là : A. CH3Cl B. C2H2Cl2 C. CH2Cl2 D. C2H5Cl 31/Qua hiện tượng đồng phân cho thấy a/Ứng với một công thức phân tử có thể tồn tại nhiều hợp chất hữu cơ khác nhau bNhiều hợp chất hữu cơ có cấu tạo khác nhau nhưng có thể có chung một công thức phân tử c/Nhiều hợp chất hữu cơ có thể có chung một công thức phân tử nhưng mỗi hợp chất hữu cơ chỉ có một công thức cấu tạo d/Cả A, B, C đều đúng 32 / Nguyên nhân gây ra hiện tượng đồng phân là: A. Do thaønh phaàn caùc nguyeân toá khaùc nhau. B. Do sự thay đổi trật tự kết hợp của nguyên tử trong phân tử. C. Do sự thay đổi liên kết hóa học trong phân tử. D. Do sự thay đổi vị trí các nguyên tử trong phân tử. 33/ Hiện tượng đồng phân là: A. Hiện tượng các chất có cấu tạo và tính chất giống nhau..

(93) B. Hiện tượng các chất luôn luôn có 2 nguyên tố C và H liên kết với nhau. C. Hiện tượng các chất có cùng liên kết hóa học, cấu tạo khác nhau nên tính chất khaùc nhau. D. Hiện tượng các chất có cùng công thức phân tử, nhưng cấu tạo khác nhau nên tính chaát khaùc nhau. 34/ Hiện tượng đồng đẳng là: A. Hiện tượng các chất có cùng công thức phân tử nhưng khác nhau về cấu tạo. B. Hiện tượng các chất có cấu tạo và tính chất giống nhau. C. Hiện tượng các chất có thành phần nguyên tố giống nhau nhưng khác nhau về caáu taïo neân tính chaát gioáng nhau. D. Hiện tượng các chất có cấu tạo và tính chất tượng tự nhau nhưng thành phần phân tử của chúng hơn kém nhau một hay nhiều nhóm –CH 2– 35/ Chọn mệnh đề sai: A. Công thức cấu tạo cho biết thứ tự kết hợp và cách liên kết các nguyên tử đó. B. Trong phân tử chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị và theo một thứ tự nhất định. Thứ tự liên kết đó được gọi là liên kết hóa học. C. Cacbon có hóa trị 4, oxi có hóa trị 2, hidro có hóa trị 1 trong hợp chất hữu cơ. D. Công thức thực nghiệm cho biết tỉ lệ về số lượng các nguyên tử trong phân tử. 36/ Theo thuyết cấu tạo hóa học, trong phân tử các chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết hóa học với nhau theo cách nào sau đây: A. Đúng hóa trị C. Đúng số oxi hóa B. Một thứ tự nhất định. D. Đúng hóa trị và theo một thứ tự nhất ñònh. Tieát 36:. Tieát 37:. KIEÅM TRA HOÏC KÌ 1 (Đề trắc nghiệm 40 câu, thời gian làm bài 45 phút ) Trộn 4 mã đề CHÖÔNG 5: HIDROCACBON NO. ANKAN. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :Hs biết được : - Định nghĩa hidrocacbon, hidrocacbon no và đặc điểm cấu tạo phân tử của chuùng - Công thức chung, đồng phân mạch cacbon đặc điểm cấu tạo và danh pháp.

(94) - Tính chất vật lý , tính chất hoá học , phương pháp điều chế metan trong PTN và trong công nghiệp- ứng dụng của ankan . 2. Kyõ naêng : - Quan sát thí nghiệm, mô hình phân tử và rút ra nhận xét về cấu trúc phân tử, tính chaát cuûa ankan. - Viết công thức cấu tạo , gọi tên một số ankan đồng phân mạch thẳng, mạch nhánh - Viết các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của ankan. - Xác định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo và gọi tên - Tính thành phần % về thể tích và khối lượng ankan trong hổn hợp khí, tính nhiệt lượng của phản ứng cháay1 II. PHƯƠNG PHÁP : Hoạt động nhóm – đàm thoại III. CHUAÅN BÒ : - Bảng tên gọi 10 ankan không phân nhánh đầu tiên trong dãy đồng đẵng các ankan . - Mô hình phân tử propan ; n-butan và isobutan - Etxăng , mỡ bôi trơn động cơ , nước cất , cốc thuỷ tinh - Boä duïng cuï ñieàu cheá CH4 - Hoá chất : CH3COONa rắn ; NaOH rắn , CaO rắn IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Định nghĩa đồng đẳng , cho ví dụ ? * Cho một số ví dụ về các hợp chất hữu cơ có thể gặp trong cuộc sống ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : vào baøi Thế nào là hợp chaát no ? coù maáy loại hợp chất no ? Hoạt động 2 : -Nhaéc laïi khaùi niệm đồng đẵng -Viết công thức phân tử một số đồng đẵng của CH4 roài suy ra coâng thức tổng quát và khaùi nieäm daõy đồng đẵng của. Hoạt động của trò. Noäi dung. I. Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp,: 1. Dãy đồng đẳng ankan : HS viết công thức - mêtan , etan , propan … hợp thành dãy phân tử một số đồng đồng đẳng gọi là dãy đồng đẳng của ñaüng cuûa CH4 ankan ( hay parafin) - Công thức chung :CnH2n+2 (n>1) HS quan sát mô hình - Ankan là những hiđrôcacbon no, phân tử butan mạch hở, trong phân tử chỉ có liên kết ñôn. 2. Đồng phân.

(95) metan . - Công thức chung cuûa daõy ññ ankan laø gì ? GV giaûi thích goùc. HS nhaän xeùt ruùt ra keát luaän C4H10 có 2 đồng phân caáu taïo : CH3CH2CH2CH3. . lieân keát CCC , . . HCH , CCH. khoảng 109,50 do đó các nguyên tử cacbon (trừ C2H6) khoâng naèm cuøng trên một đường thaúng Hoạt động 3: - Viết công thức caáu taïo cuûa chaát hữu cơ có công thức phân tử C4H10 vaø C5H12 - GV đánh số la mã chæ baäc cuûa C GV: Hướng dẫn hs bieât baäc cuûa cacbon : Hoạt động 4 : - Yeâu caàu HS luyeän taäp goïi teân caùc ankan khoâng phaân nhaùnh . - Từ CTCT  tên goïi. CH3 - CH - CH3  CH3 HS nhaän xeùt ruùt ra keát luaän veà khaùi nieäm baäc của nguyên tử C. - Từ C4H10 trở đi có đồng phân mạch cacbon - Bậc của nguyên tử C ở phân tử ankan bằng số nguyên tử C liên kết trực tiếp với nó - Ankan không phân nhánh chỉ chứa C baäc I , II - Ankan phân nhán trong phân tử chứa C bậc III , IV.. 3/ Danh phaùp : (Theo IUPAC ) a/ Ankan maïch khoâng phaân nhaùnh CH4 : Metan C6H14 : Hexan teân ankan = teân C maïch chính + an C2H6 : Etan C7H16 : Heptan C3H8 : Propan C8H18 : Octan C4H10 : Butan C9H20 : Nonan - HS nắm được cách C5H12 : Pentan C10H20 : Dekan goïi teân 10 ankan Teân nhoùm ankyl : không nhánh đầu tiên Đổi đuôi an thành yl vaø teân goác ankyl töông − H CnH2n+1 CnH2n+2 ⃗ ứng ( ankan) ( nhoùm ankyl). b/ Ankan coù nhaùnh : - Choïn maïch C daøi nhaát laøm maïch chính. - Đánh số thứ tự sao cho vị trí nhánh nhoû nhaát. Hs hoạt động nhóm : -Đọc tên theo mẫu. Gọi tên các đồng phân ++ cuûa C5H12 Ví duï :  HS nhaän xeùt ruùt ra CH3 – CH – CH2 – CH3 caùch goïi teân ankan coù  nhaùnh CH3 2-metylbutan - ñaëc ñieåm teân ankan coù ñuoâi an vaø teâân nhoùm ankyl coù ñuoâi yl.  HS aùp duïng goïi teân moät soá ankan maïch nhaùnh. CH3. CH3  CH3 – C – CH – CH2 – CH3   CH3 C2H5 3- etyl-2,2-dimetyl pentan.

(96)  CH3 – C– CH3  CH3 2,2-dimetyl propan. Hoạt động 6: Cho HS goïi teân caùc đồng phân của C5H12 HS quan saùt tranh moâ  Ruùt ra caùch goïi tả sự hình thành liên teân ankan coù nhaùnh kết trong phân tử ? CH4 , C2H6 *- Löu yù : - Neáu coù  HS ruùt ra nhaän xeùt nhieàu nhoùm theá gioáng nhau:2,3,4… dùng tiếp đầu ngữ ñi, tri,tetra …thay cho vieäc laäp laïi teân nhoùm theá - Neáu coù nhieàu nhoùm theá khaùc nhau thì đọc theo mẫu tự a, b, c…. 3. Cuûng coá : * Một người gọi tên hợp chất hữu cơ A là : 2 - etyl - 3 - metyl butan , đúng hay sai ? a. Đúng b. Sai * Viết công thức cấu tạo thu gọn của chất sau : 3 – etyl – 2,2,4 – trimetylheptan * Các hợp chất dưới đây hợp chất nào là ankan ? a. C H b. C H c. C H d. khoâng coù 7 14 6 10 8 18 ----------.

(97) Tieát 38 ANKAN ( tt ) I/ MỤC TIÊU : (Đã trình bày ở tiết 37 ) II/ Trọng tâm : Tính chất hoá học của ankan : tính trơ và phản ứng thế III. PHƯƠNG PHÁP : Đàm thoại – nêu vấn đề IV. CHUAÅN BÒ : Heä thoáng caâu hoûi vaø baøi taäp V. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Viết các đồng phân của C5H12 , gọi tên theo quốc tế và thông thường ? * Nêu cách gọi tên ? cấu trúc của phân tử ankan ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : vào bài - dựa vào một số ankan đã biết trong cuộc sống , neâu tính chaát vaät lí cuûa ankan ?. - Gv boå xung theâm caùc tính chaát vaät lí khaùc .. Hoạt động của trò - Ví duï : xaêng , ga , neán …  Hs ruùt ra tính chaát vaät lí .. Noäi dung II/ TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ : - ở điều kiện thường , các ankan từ C1  C4 ở trạng thaùi khí Từ C5  C17 : lỏng ] Từ C18 trở đi ở trạng thái raén . -Nhiệt độ nóng chảy , nhiệt độ sôi , kl riêng của các ankan taêng theo soá nguyeân tử cacbon ( tăng theo phân tử khối - Ankan nhẹ hơn nước . - Ankan khoâng tan trong nước, nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ - Ankan là những chất khoâng maøu .. Phân tử ankan chỉ có các * Nhắc lại đặc điểm cấu liên kết C–C và C–H đó là liên kết σ bền vững  tạo các ankan , từ đặc ankan tương đối trơ về mặt điểm cấu tạo hướng dẫn hoá học HS dự đoán khả năng IV / TÍNH CHẤT HOÁ tham gia phản ứng của HỌC : Ankan tương đối trơ ankan về mặt hoá học : Ở nhiệt độ thường chúng không phản Dướ i taù c duï n g cuû a aù n h ứng với axit , bazơ và chất Hoạt động 2 : saù n g xuù c taù c , nhieä t độ oxyhoá mạnh ( KMnO4 ) - Vieát phöông trình phaûn ankan tham gia phản ứng 1. Phản ứng thế bởi ứng thế Cl vào CH4 ? thế , phản ứng tách và halogen : Vieát ptpö : (ñaëc tröng) C3H8 + Cl2 và C3H8 + phản ứng oxyhoá ..

(98) Br2. Ví duï :. *Gv thoâng baùo : Flo phản ứng mãnh liệt nên phaân huyû ankan thaønh C vaø HF . Ioât quaù yeáu neân không phản ứng. - GV trình baøy phaàn cô chế phản ứng ( chỉ cần sơ lược ) Laø cô cheá goác daây chuyeàn * Bước khơi mào as Clo + Cl o o Cl ⃗ Clo * Bước phát triển dây chuyeàn CH3 – H + Clo  o CH3 + HCl o CH3 + Clo – oCl  CH3Cl + Clo. CH3o –o H + Clo  …. …… * Bước đứt dây chuyền : Clo + Clo  Cl2 o CH3 + Clo  CH3Cl o CH3 + o CH3  CH3CH3 Hoạt động 3 : Giáo viên hướng dẫn HS vieát caùc phöông trình phản ứng : to  C2H6   o. . t C3H8  . as CH3Cl + HCl HS vieát phöông CH4 + Cl2 ⃗ as CH2Cl2 + CH3Cl + Cl2 ⃗ trình phản ứng HCl as CHCl3 + CH2Cl2 + Cl2 ⃗ HCl CHCl3 + Cl2 a⃗s CHCl4 + HCl.  HS ruùt ra nhaän xeùt. - HS ruùt ra nhaän xeùt cô cheá phản ứng theo cơ gốc gồm 3 bước. HS nhaän xeùt : * Dưới tác dụng của nhiệt vaø xuùc taùc ( Cr2O3 , Fe , Pt … ). * Các ankan không những bò taùch H taïo thaønh Hydrocacbon khoâng no maø coøn bò gaõy caùc lieân keát C – C tạo ra các phân tử nhỏ hôn * HS vieát phöông trình CH3CH = CHCH3 + H2. - Các đồng đẳng : Từ C3H8 trở đi thì Clo (nhất là brôm) ưu tiên thế ở trong mạch. Ví duï : 1clopropan(43%) CH3-CH2CH2Cl + HCl C3H8 + Cl2 CH3CHClCH3 + HCl 2clopropan(57%) Nhaän xeùt : - Nguyên tử hiđrô liên kết với cacbon ở bậc cao hơn dễ bị thế hơn nguyên tử hiđro liên kết với nguyên tử cacbon ở bậc thấp . - Các phản ứng trên gọi là phản ứng halogen hoá , các sản phẩm thế được gọi là daãn xuaát halogen cuûa hiñrocacbon . 2/ Phản ứng tách : ( đehiđrôhoá ) ⃗ CH3-CH3 xt , t 0 CH2=CH2 + H2. * Phản ứng crackinh : ( beû gaõy lk C-C ) - HS vieát phöông trình CH4 + CH3phản ứng đốt cháy CH4 và CH=CH2 phương trình phản ứng tổng C4H10 quát đốt cháy ankan . C2H6 +.

(99) GV yeâu caàu Nhaän xeùt tyû leä mol CO2 vaø H2O sinh ra sau phản ứng - Gv boå xung : Không bị oxyhoá bởi dung dòch KMnO4 nhöng ở nhiệt độ, xúc tác thích hợp ankan có thể bị oxi hoá không hoàn toàn tạo thành dẫn xuất chứa oxy CH4 + O2 ⃗ t 0 xt HCHO + H2O Hoạt động 5 : GV giới thiệu phương phaùp ñieàu cheá ankan trong coâng nghieäp -Laøm thí nghieäm ñieàu cheá CH4 từ Natri axetat với voâi toâi xuùt. Hoạt động 6: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi : Tìm những ứng dụng có liên quan đến tính chất hoá học của ankan ?. CH2=CH2. HS nhaän xeùt : soá mol H 2O luôn luôn lớn hơn CO2 3. Phản ứng Oxi hóa hoàn toàn CnH2n+2+()O2 ⃗ t 0 nCO2 + (n+1)H2O Ví duï : CH4 +2O2 ⃗ t 0 CO2 + 2H2O. III.Điều chế và Ứng dụng 1/. Ñieàu cheá : a/ Trong coâng nghieäp : laáy HS nêu hiện tượng , viết từ khí thiên nhiên, khí dầu phương trình phản ứng moû. b/ Phoøng thí nghieäm : CH3COONa + NaOH ⃗ t0 CH4 + Na2CO3 - Nghiên cứu sgk để trả Al4C3 + 12H2O  3CH4  lời . +. 3/ Cuûng coá : * Đốt cháy 0,1 mol CxHy  ñaúng cuûa A. Vieát chöông trình chung.. 4Al(OH)3 2/ Ứng dụng : - Từ C1 đến C20 được ứng duïng laøm nhieân lieäu - Nhiều Ankan được dùng laøm dung moâi vaø daàu boâi trôn maùy - Ñieàu cheá chaát sinh haøn - Nhờ tác dụng của nhiệt và các phản ứng oxy hoá không hoàn toàn  HCHO, rượu metylic , axitaxetic … v..v… 0,1mol CO2 và 0,2mol H2O . Xác định dãy đồng.

(100) * Laøm baøi taäp 7/ 114 SGK * Viết phản ứng Isobutan + Cl2 theo tỉ lệ mol 1 : 1. Tieát 39:. XICLOANKAN. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :HS biết được: - Khái niệm, đặc điểm cấu tạo phân tử. - Tính chất hoá học : phản ứng thế, phản ứng tách, phản ứng cháy tương tự ankan ; phản ứng cộng mở vòng ( với H2, Br2, HBr )của xicloankan có 3-4 nguyên tử cacbon - So sánh sự giống và khác nhau về cấu tạo , tính chất của xicloankan với ankan . - ứng dụng của xicloankan . 2. Kyõ naêng : - Quan sát mô hình phân tử và rút ra được nhận xét về cấu tạo của xicloankan. - Từ cấu tạo phân tử, suy đoán được tính chất hoá học cơ bản của xicloankan - Viết được phương trình hoá học dạng công thức cấu tạo biểu diễn tính chất hoá học cuûa xicloankan II. PHƯƠNG PHÁP : Quy nạp – đàm thoại – trực quan III. CHUAÅN BÒ : - Tranh veõ moâ hình moät soá xicl ankan - Baûng tính chaát vaät lyù cuûa moät vaøi xicloankan IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Viết phương trình phản ứng của n- pentan : * Taùc duïng Cl2  daãn xuaát mono clo * Taùch H2 * Crakinh 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1: vào baøi Ankan vaø xicloankan gioáng vaø khaùc nhau nhö theá naøo ? Hoạt động 2 : - Quan saùt baûng 6.2 , haõy cho bieát ñaëc ñieåm veà caáu. Hoạt động của trò. Noäi dung. I/Caáu taïo: 1/ Cấu trúc phân tử của một số mono - HS nghiên cứu xicloankan công thức phân tử Công thức phân tử và cấu trúc một số ,công thức CTCT mono xicloankan khoâng nhaùnh nhö sau: vaø moâ hình C3H6 C4H8 C5H10 C6H12  ruùt ra khaùi nieäm.

(101) tạo phân tử của veà xicloankan xicloankan ? - Cho bieát CT chung cuûa xicloankan ñôn voøng ? -Trên cơ sở đó lập daûy ññ cuûa xiclo ankan ?. Hoạt động 3 : Gv giúp Hs đọc tên cuûa caùc xicloankan .. * xicloankan là những hiđrô cacbon no maïch voøng. * Xicloankan coù 1 voøng ( ñôn voøng ) goïi laø mono xicloankan * Công thức chung là CnH2n ( n 3) 2/ Đồng phân và cách gọi tên monoxicloankan : a/ Quy taéc : HS nhaän xeùt ruùt ra Soá chæ vò trí–teân nhaùnh–Xiclo+teân ankan qui taéc goïi teân - Maïch chính laø maïch voøng . monoxiclo ankan - Đánh số sao cho các số chỉ vị trí caùc maïch nhaùnh laø nhoû nhaát b/ Thí duï : Một só xicloankan đồng phân ứng với công thức phân tử C6H12. - Viết tất cả đồng phaân xicloankan cuûa C5H10 ? goïi teân ?. - Gv goïi teân moät soá xiclo ankan khaùc .. Hoạt động 4:. II/ Tính chất hoá học: b/ Phản ứng thế : tương tự ankan - caùc xicloankan coù 3 , 4 caïnh keùm beàn neân coù khaû naêng tham gia phản ứng cộng mở vòng .. - Với đặc điểm liên keát cuûa xicloankan dự đoán tính chất - HS viết phương hoá hoïc cuûa trình xicloankan ?. + Cl2. + Br. as ⃗. cloxiclopentan. + HCl. ⃗ t0. + HBr Bromxiclohexanoø/ 2/ Phản ứng công mở vòng : + H2. ⃗ Ni ,80 0 C CH -CH - CH 3 2 3 Propan.

(102) + Br2  BrCH2 – CH2 – CH2Br (1,3 –dibrompropan ) HS vieát phöông trình. - GV hướng dẫn HS vieát phöông trình phaûn ứng cuûa xiclopropan vaø xiclobutan : coäng ,theá , chaùy. Hướng dẫn HS viết phöông trình. + HBr  CH3 – CH2 – CH2Br (1–Brompropan ) Xiclobutan chỉ cộng với hydro : 0 ⃗ +H2 Ni , 120 C CH3 - CH2 - CH2 CH3 butan Xicloankan vòng 5,6 cạnh trở lên không có phản ứng cộng mở vòng trong những ñieàu kieän treân 3/ phản ứng tách:các xicloankan bị tách hidro (đehidro hoá)giống như ankan. - Đều là HC no , phản ứng đặc trưng là phản ứng theá CH CH + 3H2 - Xiclopropan vaø xiclobutan coù 4/ Phản ứng oxyhoá: phản ứng cộng mở 3n o  nCO2 + nH2O Δ CnH2n + voøng . 2 2 3. - HS vieát phöông trình. H 0 C6H12 + 9O2  6CO2 + 6H2O Δ H = -3947,5kj Xiloankan khoâng laøm maát maøu dung dòch. III/ Điều chế và ứng dụng :. 1/ Ñieàu cheá : Ngoài việc tách trực tiếp từ quá trình chưng cất dầu mỏ , xicloankan còn được điều chế từ ankan , thí dụ : ⃗ t 0 , xt CH [CH ] CH +H.  Rút ra sự khác nhau vaø gioáng nhau giữa xicloakan với ankan ?. 3. Hoạt động 6: GV hướng dẫn HS vieát phöông trình phản ứng và ứng duïng cuûa , xicloankandựa trên phản ứng tách. 3. HS vieát phöông trình. 2 4. 3. 2. 2/ Ứng dụng : Ngoài việc dùng làm nhiên liệu như ankan , xicloankan còn được dùng làm dung moâi , laøm nguyeân lieäu ñieàu cheá caùc chaát khaùc , thí duï : ⃗ t 0 , xt + 3H2. 3. Cuûng coá : Nêu sự giống và khác nhau giữa ankan và xicloankan ?.

(103) Tieát 40:. LUYEÄN TAÄP. ANKAN VAØ XICLOANKAN I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :Củng cố :các kiến thức về ankan và xicloankan 2. Kyõ naêng : - Reøn luyeän kó naêng vieát CTCT vaø goïi teân caùc ankan - Rèn luyện kĩ năng lập CTPT của hợp chất hữu cơ , viết ptpư có chú ý vận dụng quy luật thế vào phân tử ankan . 3. Troïng taâm :Giaûi caùc baøi taäp vaän duïng . II. PHƯƠNG PHÁP :Đàm thoại gợi mở – nêu và giải quyết vấn đề – hoạt động nhoùm III. CHUAÅN BÒ : - GV : - Kẻ sẵn bảng nhưng chưa điền dữ liệu - Heä thoáng baøi taäp baùm saùt noäi dung luyeän taäp - HS : - Chuẩn bị các bài tập trong chương 6 trước khi đến lớp - Hệ thống lại các kiến thức đã được học . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kiểm tra : Kết hợp trong quá trình luyện tập 2. Bài mới : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh I.KIẾN THỨC CẦN NẮM : Hoạt động 1 : Hs đưa các ví dụ minh hoạ , phân tích , Gv nêu những vấn đề cơ bản đã được khắc sâu và củng cố kiến thức đã được hoïc hoïc . Cho các tổ thoả luận nhóm . -Phản ứng chính trong hoá hữu cơ ? 1.các phản ứng chính trong hoá hữu cơ : Theá , coäng , taùch ..

(104) -ankan laø gì ? CTTQ ? -Có những loại đồng phân nào ? -Tính chất hoá học đặc trưng của ankan vaø xicloankan laø gì ? -So sánh sự giống và khác nhau về tính chất hoá học của ankan và xicloankan ?. 2.Ankan là hiđrocacbon no mạch hở , có CTTQ laø CnH2n+2 ( n≥1) 3.từ C4H10 trở đi có đồng phân mạch cacbon . 4.Tính chất hoá học đặc trưng của ankan và xicloankan là phản ứng thế , riêng xicloankan vòng nhỏ có phản ứng cộng mở voøng . 5.So saùnh ankan vaø xicloankan : Caáu taïo. Tính chaát hoá học. -ứng dụng của ankan ? Hoạt động 2 : GV hướng dẫn học sinh hoàn thành các baøi taäp trong sgk . Baøi 1 : Vieát CTCT cuûa caùc ankan sau : Pentan , 2-metylbutan , isobutan , caùc chaát treân coøn coù teân goïi naøo khaùc khoâng ? Baøi 2 : Ankan Y maïch khoâng phaân nhaùnh coù CTÑG nhaát laø C2H5 . a) Tìm CTPT , vieát CTCT vaø goïi teân Y ? b) Viết ptpư của Y với clo khi chiếu saùng , chæ roõ saûn phaåm chính cuûa phaûn ứng ?. Bài 3 : Đốt cháy hoàn toàn 3,36 lit hỗn hợp khí A gồm mêtan và etan thu được 4,48 lit khí CO2 ( ñkc ) . Tính %V moãi khí trong hỗn hợp A ?. Gioáng nhau Chæ coù lk ñôn. -Đều có phản ứng thế -Coù phaûn ứng tách hiñro -Cháy toả nhieàu nhieät. Khaùc nhau Ankan : hở Xicloankan :voøng -Xiclopropan , xiclobutan coù phản ứng cộng mở vòng. -Ankan là thành phần chính trong các loại nhieân lieäu vaø laø nguoàn nguyeân lieäu phong phú cho CN hoá chất . II.BAØI TAÄP :. Baøi 1 : CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH3 CH3 – CH – CH2 – CH3 CH3 – CH – CH3 CH3 CH3 Baøi 2 : a) Ankan coù CTPT ( C2H5)n  C2nH5n Vì ankan neân : 5n = 2n.2+2 => n = 2 Vaäy CTCT cuûa Y laø : CH3 – CH2 – CH2 – CH3 CH3 – CH2 – CH2 –. CH2Cl b) CH3 – CH2 – CH2 – CH3 + Cl2  + HCl CH3 – CH – CH2 – CH3 Cl Baøi 3 : goïi soá mol CH4 laø x , soá mol C2H6 laø y.

(105) nA = 0,15 = x + y nCO2 = 0,2 = x + 2y Bài 4 : khi 1gam CH4 cháy toả ra 55,6KJ . Cần đốt bao nhiêu lit khí CH4 ( giải hệ => x = 0,1 , y = 0,05 => %V CH4 = 66,67% , %V C2H6 = đkc ) để đủ lượng nhiệt đun 1 lit H2O 3 ( D = 1g/cm ) từ 25°C lên 100°C . Biết 33,33% muốn nâng 1gam nước lên 1°C cần tiêu Bài 4 : tốn 4,18J và giả sử nhiệt sinh ra chỉ Nâng nhiệt độ của 1g nước lên 1°C cần tiêu dùng để làm tăng nhiệt độ của nước . toán 4,18J Vậy khi nâng nhiệt độ 1g nước từ 25°C lên 100°C cần tiêu tốn lượng nhiệt là :75.4,18 = 313,5J Do đó lượng nhiệt cần tiêu tốn cho 1lit nước từ 25°C lên 100°C là 313,5 . 1000 = 313,5KJ Mặt khác : 1gam CH4 khi cháy toả 55,6KJ Vậy để có 313,5KJ cần 5,6385 gam CH4 VCH4 caàn duøng laø : 7,894 lit .. Tieát 41: THỰC HAØNH BAØI SỐ 3: PHAÂN TÍCH ÑÒNH TÍNH NGUYEÂN TOÁ- ÑIEÀU CHEÁ VAØ TÍNH CHAÁT CUÛA MEÂTAN I/ Muïc ñích yeâu caàu: Học sinh biết :+ xác định sự có mặt của C, H và halogen trong hợp chất hữu cơ + Biết phương pháp điều chế và nhận biết về một số tính chất hoá học cuûa metan Học sinh vận dụng: tiếp tục tập luyện kĩ năng thực hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất, quan sát, nhận xét và giải thích các hiện tượng xãy ra. II/ Chuaån bò: 1/ dụng cụ: ống nghiệm, đèn cồn, nút cao su, ông nhỏ giọt, ống dẫn khí hình chữ L, cốc thuỷ tinh, kẹp hoá chất, giá để ống nghiệm 2/ Hoá chất: Đường saccarozơ, CuO, CuSO4, dd KMnO4, CHCl3, CH3COONa, vôi tôi, dd brom, boâng. III/ Tieán trình :.

(106) + Thí nghieäm 1: xaùc ñònh ñònh tính C vaø H Trộn đều khoảng 0,2 gam saccarozơ với 1-2 gam CuO, sau đó cho hổn hợp vào ống nghiệm khô. Cho thêm 1 gam CuO để phủ kín hổn hợp. Phần trên của ống nghiệm phủ 1 lớp bông có tẩm CuSO4 khan. Lắp dụng cụ như hình 4-1. đun nhẹ ống nghiệm sau đó đun tập trung . Quan sát sự thay đổi màu của CuSO4 và hiện tượng xãy ra trong ống nghiệm đựng nước vôi trong ? + Thí nghiệm 2: điều chế và thử tính chất của mêtan Cho vào ống nghiệm khô, có nút và ống dẫn khí khoảng 4-5 gam hỗn hợp bột mịn đã được trộn đều gồm natri axetat khan và vôi tôi xút theo tỉ lệ 1:2 về khối lượng. Đun nóng phần đáy ống nghiệm bằng đèn cồn Thay ống dẫn khí bằng ống vuốt nhọn, rồi đốt khí thoát ra ở đầu ống dẫn khí. Quan sát màu ngọn lửa. Dẫn dòng khí lần lượt vào các ống nghiệm đựng dung dịch brôm hoặc dung dịch thuốc tím. Quan sát hiện tượng xãy ra ? IV/ Viết tường trình và dọn vệ sinh phòng thực hành Teân thí nghieäm. Dụng cụ, hoá chaát. Caùch tieán haønh. Neâu hieän tượng. Vieát PTPÖ, giaûi thích(neáu coù). I II V/ Nhaän xeùt: Chöông VI: HIÑROCACBON. KHOÂNG NO. Tieát: 42 ANKEN I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức :Cho Hs biết được : - Công thức chung, đặc điểm cấu tạo phân tử, đồng phân cấu tạo và đồng phân hình hoïc. - Cách gọi tên thông thường và thay thế của anken - Tính chất vật lí chung ( nhiệt độ nóng chãy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) cuûa anken - Phương pháp điều chế anken trong công nghiệp và trpong PTN, ứng dụng của anken - Tính chất hoá học : phản ứng cộng brom trong dung dịch, cộng hidro, cộng HX theo qui tắc mac-côp-nhi-cốp, phản ứng trùng hợp, phản ứng oxi hoá. 2. Kyõ naêng : - Quan sát thí nghiệm, mô hình rút ra được nhận xét về đặc điểm cấu tạo và tính chất - Viết được CTCT và tên gọi của các đồng phân tương ứng với một công thức phân tử ( không quá 6 nguyên tử C trong phân tử ).

(107) - Viết các PTHH của một số phản ứng cộng, phản ứng trùng hợp cụ thể . - Phân biệt được một số anken với ankan cụ thể. - Xaùc ñònh CTPT, vieát CTCT, goïi teân anken. - Tính thành phần % về thể tích trong hổn hợp khí có một anken cụ thể. II. PHÖÔNG PHAÙP : Hoạt động nhóm – đàm thoại III. CHUAÅN BÒ : -Mô hình phân tử etilen , mô hình đồng phân cis , trans của but-2-en ( hoặc tranh vẽ ) -Oáng nghiệm , nút cao su kèm theo ống dẫn khí , kẹp ống nghiệm , đèn cồn , bộ giá thí nghieäm . -Hoá chất : H2SO4đặc , C2H5OH , cát sạch , ddKMnO4 , ddBr2 . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Khoâng coù 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : Vào bài Viết đồng phân của C3H6  ngoài xiclo ankan còn coù anken cuõng coø ct chung CnH2n Hoạt động 2 : Từ Ct của etilen và khái niệm đồng đẳng Gv yeâu caàu HS vieát CTPT một số đồng đẳng cuûa etilen -Vieát CT toång quaùt cuûa anken. Hoạt động của trò Hs viết tất cả đồng phân. - Ví duï : C3H6 , C4H8 , C5H10 ... - CT chung : CnH2n  Neâu ñònh nghóa daõy đồng đẳng của etilen .. Noäi dung I. ĐỒNG ĐẲNG , ĐỒNG PHAÂN , DANH PHAÙP : 1. đồng đẳng : - Etilen (C2H4), propilen(C3H6),butilen(C4H10) … đều có một liên kết đôi C=C , chúng hợp thành dãy đồng đẳng gọi là dãy đồng đẳng của etilen - CT chung laø : CnH2n ( n ≥ 2 ). 2. Đồng phân : a) Đồng phân cấu tạo : - Đồng phân vị trí lk đôi : - Nhận xét sự khác nhau CH2=CH-CH2-CH3 giữa các đồng phân . Hoạt động 3 : CH3-CH=CH-CH3 Vieát taát caû CTCT cuûa - Đồng phân mạch cacbon : -Trên cơ sở những CTCT anken ứng với CTPT CH2=C-CH2-CH3 HS đã viết trong phần C2H4 , C3H6 , C4H8 CH3 - Gv cho Hs khaùi quaùt veà danh phaùp CH2=CH-CH-CH3  Hs nhaän xeùt : các loại đồng phân của CH3 Anken coù 2 loạ i đồ n g anken b) đồng phân hình học : phaân : maïch cacbon vaø CH3 CH3 GV thuyết trình nêu vấn đồng phân vị trí ..

(108) đề : *Do trong phân tử có 1 lk ñoâi neân anken ( n≥4 ) còn có thêm đồng phân vò trí lieân keát ñoâi . -Gv dùng sơ đồ sau để mô tả khái niệm đồng phaân hình hoïc . R1 R3 C=C R2 R4 Ñieàu kieän : R1≠ R2 , R3≠ R4 Hoạt động 4 : - Gv yeâu caàu HS phaân bieät 2 laoïi danh phaùp ?. -Gv goïi teân moät soá anken .. -Gv giới thiệu cách gọi teân caùc anken theo danh phaùp thay theá .. - GV ñöa ra moät soá CTCT cuûa anken . GV phaân tích theâm: -Lk ñoâi goàm 1 lk  vaø 1 lk  -Hai nhóm nguyên tử lk với nhau bởi lk đôi C=C không quay tự do quanh truïc lieân keát . -Phân tử etilen , 2 nguyên tử C và 4 nguyên tử H đều nằm. - Hs lên bảng viết đồng phaân .. - HS nghiên cứu sgk phaân bieát danh phaùp thông thường và danh phaùp IUPAC . - Hs nhaän xeùt , ruùt ra quy luaät goïi teân caùc anken theo danh phaùp thông thường .. - HS goïi teân. -Hs vaän duïng goïi teân moät soá anken .. Học sinh hoạt động nhoùm. Hs nghiên cứu và rút ra. H. C=C. H. Cis. CH3 H C=C H CH3 Trans 3.Danh phaùp : a) Tên thông thường : Teân ankan – an + ilen Ví duï : CH2=CH-CH3 Propilen CH2=CH-CH2-CH3 butilen b) Teân IUPAC : a. Quy taéc : - Choïn maïch chính laø maïch C dài nhất có chứa liên kết đôi - Đánh số C mạch chính từ phía gaàn lieân keát ñoâi hôn . Soá chæ nhaùnh – teân nhaùnh – teân C maïch chính – soá chæ lk ñoâi – en b. Ví duï : CH2=CH2 CH2=CH-CH3 Eten Propen CH2=CH-CH2-CH3 But – 1 – en CH3-CH=CH-CH3 But – 2 –en. II. TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ 1.Nhiệt độ sôi , nhiệt độ nóng chảy và khối lượng riêng : - Nhiệt độ sôi , nhiệt độ nóng chảy và khối lượng riêng của anken không khác nhiều so với ankan tương ứng và thường nhỏ hơn so với xicloankan . -Từ C2H4 C4H8 : Chất khí. Từ C5H10 trở đi là chất lỏng hoặc.

(109) treân moät maët phaúng . goùc 120° Hoạt động 4 : Gv cho Hs xem moâ hình phân tử etilen. nhaän xeùt .. chaát raén -Nhiệt độ nóng chảy , nhiệt độ soâi taêng theo chieàu taêng cuûa phân tử khối . -Các anken nhẹ hơn nước (d<1g/cm3) -Là những chất không màu. Hoạt động5: - Nghiên cứu và rút ra Gv hướng dẫn HS nghiên cứu sgk và trả lời nhận xét . các vấn đề liên quan đến tính chất vật lí : - Traïng thaùi - Quy luật biết đổi nhiệt độ nóng chảy , nhiệt độ sôi , khối lượng riêng - Tính tan 3. Củng cố : Cấu tạo , đồng phân và cách gọi tên của anken có gì khác so với ankan ? 4. Baøi taäp veà nhaø : 1,2 /134 sgk .. Tieát: 43. ANKEN ( tt ). I. MỤC TIÊU (Đã trình bày ở tiết trước ) *. Troïng taâm : - Tính chất hoá học của anken - Sự giống và khác nhau trong tính chất hoá học giữa anken và ankan . II. PHÖÔNG PHAÙP : Hoạt động nhóm – đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề III. CHUAÅN BÒ : Dụng cụ và hoá chất ( tiết trước ) IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Viết tất cả đồng phân anken ứng với CTPT C5H10 , C6H12 , gọi tên ? 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : Vào bài Anken có những tính chất hoá học gì giống và khác ankan ?. Hoạt động của trò. Noäi dung. IV. TÍNH CHẤT HOÁ HOÏC :.

(110) Hoạt động 2 : Dự đoán tính chất hoá học cuûa anken ?  liên kết  ở nối đôi của anken kém bền vững nên trong phản ứng dẽ bị đứt ra để tạo thành liên kết  với các nguyên tử khác . Hoạt động 3 : Gv nêu vấn đề : phản ứng coäng vaøo anken noùi rieâng vaø hiñrocacbon khoâng no nói chung được xét với 3 taùc nhaân H2; Br2; HX - GV giới thiệu cơ chế cộng , điều kiện phản ứng vaø goïi teân saûn phaåm Hoạt động 4 : -Gv laøm thí nghieäm : C2H4 + Br2 -Phản ứng có xảy ra không ? hiện tượng gì ? viết ptpö ? - Gv gợi ý để HS viết ptpư anken với hiđrô halogenua , H2SO4 ññ . * Cơ chế phản ứng cộng axit vaøo anken : Sơ đồ chung : C=C + H – A  - C – C – H A Phản ứng xảy ra qua 2 giai đoạn liên tiếp : * Phân tử H – A bị phân cắt dị li : H+ tương tác với lk  taïo thaønh cacbocatoin coøn A- taùch ra * Cacbocation laø tieåu phaân trung gian khoâng beàn , keát hợp ngay với A- tạo sản. -Hs dựa vào cấu trúc , đặc điểm cấu tạo phân tử anken , dự đoán trung tâm phản ứng -lieân keát ñoâi laø trung taâm phản ứng . -Vieát phöông trình phaûn ứng ( đã biết ở lớp 9 )  Từ đó viết ptpư tổng quaùt . -Hs chia 3 taùc nhaân laøm 2 nhoùm *Tác nhân đối xứng *Tác nhân bất đối xứng -Hs leân baûng vieát caùc phương trình phản ứng daïng toång quaùt . -HS quan saùt thí nghieäm , nêu hiện tượng - Vieát PTPÖ .. - Hs vieát phöông trình phản ứng -Dựa vào sgk nêu sản phaåm chính .. -Hs viết ptpư cộng nước vaøo anken .. 1. Phản ứng cộng a)Coäng hiñroâ : ( Phản ứng hiđro hoá ) to CH2=CH2 + H2   CH3-. CH3 o. Ni ,t  CnH2n + H2    CnH2n+2. b) coäng halogen (halogen hoá ) a) thí nghieäm (sgk) b) Giaûi thích : CH2=CH2 + Cl2  ClCH2 CH2Cl CH3-CH=CH-CH2-CH3 + Br2  CH3 – CH – CH -CH2-CH3 Br Br. -Anken laøm maát maøu cuûa dung dòch brom  Phản ứng này dùng để nhaän bieát anken . 3. Phản ứng cộng nước và axit a) coäng axit : halogenua (HCl , HBr , HI ) , H2SO4ññ … CH2=CH2 + HClk  CH3CH2Cl CH2=CH2 + H-OSO3H  CH3CH2OSO3H b) cộng nước : to. Hs nhaän xeùt vaø ruùt ra hướng của phản ứng cộng. CH2=CH2 + H-OH   HCH2 – CH2OH c)Hướng của phản ứng coäng axit vaøo anken : HCH2-CHCl-.

(111) phaåm . Chuù yù : -HCl phaân caét dò li -Cacbocation laø tieåu phaân trung gian khoâng beàn . -Phaàn mang ñieän tích dương tấn công trước .  Gv giới thiệu quy tắc maccopnhicop Hoạt động 5 : -Gv đặt vấn đề : anken có khaû naêng tham gia phaûn ứng cộng hợp liên tiếp nhau tạo thành những phân tử mạch rất dài và có phân tử khối lớn . - GV viết sơ đồ và phương trình phản ứng trùng hợp etilen - Hướng dẫn Hs rút ra khái nieäm .. -Gv laøm thí ngieäm ,vieát phương trình phản ứng , nêu ý nghiã của phản ứng Löu yù : neân duøng KMnO4 loãng - Gv viết PTPƯ , hướng daãn caân baèng theo phöông phaùp thaêng baèng electron . Hoạt động 6 : -Gv giới thiệu một số phöông phaùp ñieàu cheá anken .. - Hs neâu quy taéc maccopnhicop - Vaän duïng vieát phöông trình phản ứng do gv đưa ra. -Hs nhận xét , viết sơ đồ và phương trình phản ứng trùng hợp các anken khác . -Hs ruùt ra caùc khaùi nieäm : phản ứng trùng hợp , polime , monome , heä soá trùng hợp .. -Hs vieát phöông trình chaùy -Nhaän xeùt tæ leä soá mol H2O vaø soá mol cuûa CO2. nCO2 = nH2O. -Hs quan sát hiện tượng và nhaän xeùt .. CH3 CH2=CH-CH3 sp chính ClCH2-CHHCH3 Sp phuï * Quy taéc Maccoâpnhicoâp : Trong phản ứng cộng HX ( axit hoặc nước ) vào lk C=C cuûa anken , H ( phaàn mang ñieän tích döông ) coäng vaøo C mang nhieàu H hôn , Coøn X- ( hay phaàn mang ñieän tích aâm ) coäng vaøo C mang ít H hôn . 4. Phản ứng trùng hợp : ,100  300o C  peoxit     100 atm nCH2=CH2 [- CH2 – CH2 -]n(poliatilen :PE) -Phản ứng trùng hợp là quá trình cộng hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành phân tử lớn gọi là polime . -Chất đầu gọi là monome -Số lượng mắc xích trong một phân tử polime gọi là hệ số trùng hợp , kí hiệu n 5. Phản ứng oxi hoá : a) Oxi hoá hoàn toàn : 3n to CnH2n + 2 O2   nCO2+ nH2O. b) Oxi hoá không hoàn toàn : Anken laøm maát maøu dd KMnO4  Dùng để nhận biết anken 3CH2= CH2 + 2KMnO4 + 4H2O 3CH2–CH2+ 2MnO2.

(112) +2 KOH - GV bổ xung sự kích thích quaû mau chín .. V. Điều chế và ứng dụng : - Hs tìm hiểu các ứng dụng 1. Điều chế : cuûa anken . a/ Trong PTN H 2 SO4 ,170o C  CH3CH2OH      CH2=CH2 + H2O b/ Trong coâng nghieäp: caùc anken được điều chế từ ankan to C4H10   C2H4 + C2H6. 2/ Ứng dụng : -Tổng hợp Polime :PVC , PVA , PE ... -Tổng hợp các hoá chất khaùc : etanol , etilen oxit , etilen glicol , anñehit axetic ... V/ Cuõng coá: hs giaûi baøi taäp 2,3,5 sgk. Tieát 44: ANKAÑIEN I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Cho hoïc sinh bieát - Khái niệm về ankađien : CT chung , phân loại , đ8ồng đẳng , đồng phân danh pháp . - Đặc điểm cấu trúc của hệ liên kết đôi liên hợp - Phương pháp điều chế và ứng dụng của buta-1,3-đien và isopren Cho hoïc sinh hieåu : - Vì sao phản ứng của ankađien xảy ra theo nhiều hướng hơn so vối anken . - thaønh phaàn cuûa cao su . 2. Kyõ naêng : Viết phản ứng cộng , phản ứng trùng hợp của butađien và isopren 3. Troïng taâm : Tính chất và ứng dụng của buta-1,3-đien và isopren.

(113) II. PHÖÔNG PHAÙP : Đàm thoại gợi mở – nêu và giải quyết vấn đề III. CHUAÅN BÒ : Mô hình phân tử buta – 1,3 – đien , tư liệu về cao su . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : * Hoàn thành chuỗi phản ứng : C4H10  C2H6  C2H4 C2H5OH  C2H4  C2H5Cl  C2H4Cl2 * Laøm baøi taäp soáâ 126 sgk 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 :Vào bài - Hc không no : chứa 1 , 2 liên kết đôi hoặc liên keát ba - Ankañien laø moät trong những HC không no Hoạt động 2 : - Gv laáy ví duï moät soá ankañien - Gv hướng dẫn HS viết moät soá Ct ankañien . -Yêu cầu Hs viết đồng phaân cuûa C5H8 ( ankañien ) * Lưu ý :trong các loại treân thì ankañien lieân hợp có nhiều ứng dụng trong kó thuaät .. Hoạt động 3 : -Dự đoán tính chất hoá hoïc cuûa ñien ?. Hoạt động của trò. - Hs khaùi quaùt , ñöa ra CT chung . ñieàu kieän cuûa chæ soá n ? - Hs viết CTCT , từ đó ruùt ra *Khái niệm hợp chất ñien *Ct toång quaùt cuûa ñien - Căn cứ vào vị trí giữa 2 lieân keát ñoâi , phaân loại ankađien .. - Dự đoán tính chất của ankañien . - Trên cơ sở phân tích. Noäi dung I . Định nghĩa và phân loại : 1. Ñònh nghóa : -Ankađien ( điolefin ) là những hiđrôcacbon mạch hở có 2 liên kết đôi trong phân tử . - Đien mạch hở có CT chung là CnH2n-2 ( n ≥ 3 ) 2. Phân loại :dựa vào vị trí tương đối giữa 2 liên kết đôi, có thể chia ankadien thành 3 loại: -Ankadien maø 2 lieân keát ñoâi caïnh nhau VD:alen CH2=C=CH2 . -Ankadien coù 2 lieân ñoâi caùch nhau 1 lieân keát ñôn, goïi laø ankadien liên hợp VD: buta-1,3-dien ( ñivinyl) CH2=CH-CH=CH2 -Ankadien coù 2 lieân keát ñoâi caùch nhau từ 2 liên kết đơn trở lên VD:penta-1,4-dien CH2=CH-CH2-CH=CH2 II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC : 1. Phản ứng cộng : a/ Coäng hiñroâ : CH2=CH-CH=CH2 + 2H2 o  Ni ,t   CH3 – CH2 – CH2 – CH3 CH2=C-CH=CH2 + 2H2.

(114) - Gv cho bieát tæ leä % saûn phaåm coäng 1,2 vaø 1,4 . - Do ankañien coù nhieàu hôn anken moät lieân keát đôi nên tỉ lệ cộng giữa ankañien vaø taùc nhaân coù thể là 1,2 hoặc 1,4 .. - Gv löu yù Hs vieát saûn phaåm chính theo quy taéc Maccoâpnhicoâp .. Hoạt động 4 : -Gv hướng dẫn Hs viết pt phản ứng trùng hợp - Phản ứng trùng hợp cuûa anken vaø ankañien coù ñieåm gì gioáng vaø khaùc nhau ? Chú ý : Phản ứng trùng hợp chủ yếu theo kiểu coäng 1,4 taïo ra polime coøn moät noái ñoâi trong phân tử ..  ankañien cuõng laøm maát maøu dd KMnO4. cấu tạo phân tử buta – 1,3 – ñien vaø isopren -Hs vieát caùc phöông trình phản ứng của chúng với : H2 , X2 , HX .. CH3   CH3-CH-CH2-CH3 Ni ,t o. CH3 b/ Coäng halogen CH2Br-CHBr-CH=CH2  Br2  CH2=CH-CH=CH2   . BrCH2-CH=CH-CH2Br -Ở nhiệt độ thấp ưu tiên tạo thành sản phẩm 1,2 ở nhiệt độ cao taïo thaønh saûn phaåm coäng 1,4 . c) Coäng hiñroâ halogenua : -Hs ruùt ra nhaän xeùt : -Coäng 1,2 : *Buta –1,3 –ñien vaø CH2=CH – CH = CH2 + HBr isopren coù khaû naêng tham gia phản ứng cộng  CH2 = CH – CHBr – CH3 - Coäng 1,4 : *Ở nhiệt độ thấp ưu tieân taïo thaønh saûn phaåm CH2=CH – CH = CH2 + HBr  CH3 - CH = CH – CH2Br cộng 1,2 , ở nhiệt độ 2) Phản ứng trùng hợp : cao öu tieân taïo thaønh Tham gia phản ứng trùng hợp saûn phaåm coäng 1,4 . chuû yeáu theo kieåu coäng 1,4 : *Phản ứng cộng HX xt ,t o , p theo quy taéc n CH2=CH-CH=CH2    Maccopnhiop . [-CH2 – CH = CH – CH2 - ] Polibutañien ( cao su buna ) xt ,t o , p -Hs nhaéc laïi khaùi nieäm CH2=C -CH=CH2    phản ứng trùng hợp , CH3 điều kiện để có phản [-CH2 – C = CH – CH2 - ] ứng trùng hợp . CH3 - Vì pư trùng hợp cũng Poliisopren là phản ứng cộng nên 3. Phản ứng oxi hoá : cuõng coù kieåu 1,2 vaø a) phản ứng cháy : 1,4 . to 2C4H6 + 11O2   8CO2 + 6H2O b) Phản ứng oxihoá không hoàn -tương tự HS viết ptpư toàn với isopren . ankañien cuõng laøm maát maøu dd KMnO4 . - Hs tự viết ptpư cháy . III . Điều chế , ứng : 1.Ñieàu cheá : - Hs tự viết phương trình phản ứng cộng halogen vaø goïi teân saûn phaåm ..

(115) Hoạt động 5 : -Gv neâu phöông phaùp ñieàu cheá buta – 1,3 – ñien vaø isopren trong coâng nghieäp. - Hs vieát phöông trình phản ứng điều chế -vieát theâm : 2C2H5OH  C4H6 + H2 + H2O. - Điều chế buta-1,3-dien từ butan hoặc butilen bằng cách dề hidro hoá CH3-CH2-CH2-CH3 H2 + CH2=CH-CH=CH2 - Ñieàu cheá isopren baèng caùch taùch hidro cuûa isopentan: 0 , xt CH 3  CH  CH 2  CH 3  t   CH 3. 2 H 2  CH 2  C  CH CH 2 -Hs tìm hieåu sgk ruùt ra nhận xét về ứng dụng quan troïng cuûa buta – 1,3 – ñien vaø isopren ..  CH 3. Ứng dụng : Từ buta-1,3-dien hoặc từ isopren có thể điều chế polibutadien hoặc poliisopren là những chất có tính đàn hồi cao dùng để sản xuất cao su ( cao su buna, cao su isopren...). V/ Cuûng coá :HS laøm baøi taäp soá 2,4 SGK trang 135. Tieát:45. I/ Muïc ñích yeâu caàu:. 2.. LUYEÄN TAÄP ANKEN , ANKAÑIEN. HS biết : sự khác nhau và giống nhau về tính chất giữa anken và ankadien. Nguyên tắc chung điều chế các hidro cacbon không no dùng trong công nghiệp hoá chất HS vận dụng: viết PTPƯ minh hoạ tính chất anken, ankadien II/ Chuẩn bị:GV chuẩn bị bảng kiến thức cần nhớ III/ Phương pháp: đàm thoại nêu vấn đề.

(116) IV/ Các hoạt động dạy học: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY Hoạt động 1:GV thống kê lại các kiến thức cần nắm vững. HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ - CTPT chung cuûa anken laø CnH2n, cuûa ankadien laø CnH2n-2 - Ñaëc ñieåm caáu taïo: + Trong phân tử anken có 1 liên kết ñoâiC=C, ankadien coù 2 lieân keát ñoâi C=C + Anken và ankadien đều có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí liên kết ñoâi + Một số anken , ankadien còn có đồng phaân hình hoïc - Tính chất hoá học đặc trưng của anken và ankadien : + phản ứng cộng: với hidro, HX, dd brom + phản ứng trùng hợp - Sự chuyển hoá lẫn nhau giữa ankan, anken , ankadien: 0 ( H )  t, xt    anken ankadien     H 2 ,t 0 , xt. Hoạt động 2: Bài tập 1/ viết các PTHH minh hoạ: a/ Để tách mêtan từ hổn hợp metan với một lượng nhỏ etylen, người ta dẫn hổn hợp khí qua dung dịch brom dư b/ Suïc khí propylen vaøo dung dòch KMnO4, thaáy maøu cuûa dung dòch nhaït daàn, coù keát tuûa naâu ñen xuaát hieän 2/ Viết PTHH của các phản ứng thực hiện sơ đồ chuyển hoá sau: CH4 C2H2 C2H4 C2H6 C2H5Cl 3/ Viết PTHH của các phản ứng điều chế : 1,2-dicloetan ; 1,1-dicloetn từ etan vaø caùc chaát voâ cô caàn thieát ?. Ankan. a/ CH2=CH2 + Br2  CH2Br - CH2Br b/ 3C3H6 + 2KMnO4 + 4H2O  C3H6(OH)2 + 2KOH + 2 MnO2 0. 1500 C 2CH4    C2H2 + 3H2 t0  Pd / PbCO   3 C2H2 + H2 C2H4 Ni ,t 0C C2H4 + H2    C2H6 as C2H6 + Cl2   C2H5Cl + HCl 0. 500 C , xt  CH2=CH2 + H2 CH3-CH3    .

(117) 4/ Cho 4,48 lít hổn hợp khí gồm metan vaø etilen ñi qua dung dòch brom dö, thaáy dung dòch nhaït daàn vaø coøn 1,12 lít khí thoát ra. Các thể tích khí đo ở đktc. Xác ñònh phaàn traêm veà theå tích cuûa khí metan trong hổn hợp 5/ Viết PTHH của các phản ứng điều chế polibuta-1,3-dien từ but-1-en.. CH2=CH2 + Cl2  CH2Cl – CH2Cl(1,2dicloetan as CH3-CH3 + 2Cl2   CH3 –CHCl2 + 2HCl (1,1-dicloetan). CH4 + Br2  không phản ứng VCH 4 1,12lit 1,12 x100 %VCH 4  25,0% 4,48  t 0 , xt. 6/ Đốt cháy hoàn toàn 5,40 gam ankadien liên hợp X thu được 8,96 lít khí CO2 (ñkc). Xaùc ñònh CTCT cuûa X ?.  CH2=CHCH2=CH-CH2-CH3    CH=CH2 + H2 0. nCH2=CH-CH=CH2 )n. ,P  t  Na. ( CH2-CH=CH-CH2. 3n  1 t0 PTHH: CnH2n-2+ 2 O2   nCO2+(n -1)H2O Theo PTHH và đề bài ta có: 5, 40.n 8,96  14n  2 22,4 Giải ra ta được n= 4. nên CTCT của X là : CH2=CH-CH=CH2.

(118) Tieát: 46 ANKIN I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Hs bieát : -Khái niệm đồng đẳng , đồng phân , danh pháp và cấu trúc phân tử của ankin -Phương pháp điều chế và ứng dụng của axetilen Hs hieåu : Sự giống nhau và khác nhau về tính chất hoá học giữa ankin và anken . 2. Kyõ naêng : - Quan sát được thí nghiệm, mô hình phân tử và rút ra nhận xét về cấu tạo, tính chất cuûa ankin -Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của ankin - Phân biệt ank-1-in với anken bằng phương pháp hoá học - Tính thành phần phần trăm về thể tích của khí trong hổn hợp 3. Troïng taâm : Đồng đẳng , đồng phân , danh pháp và cấu trúc phân tử ankin . II. PHÖÔNG PHAÙP : Đàm thoại – hoạt động nhóm III. CHUAÅN BÒ : -Tranh vẽ hoặc mô hình rỗng , mô hình đặc của phân tử axetilen . -Dụng cụ : Oáng nghiệm , nút cao su kèm ống dẫn khí , cặp ống nghiệm , đèn cồn , bộ giaù oáng nghieäm . -Hoá chất : CaC2 , dd KmnO4 , dd Br2 IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Neâu khaùi nieäm , vieát moät soá CTCT cuûa tecpen . 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : vào baøi - Viết tất cả đồng phaân cuûa C3H4 ?  Ngoài ankađien. Hoạt động của trò. Noäi dung I. ĐỒNG ĐẲNG , ĐỒNG PHAÂN , DANH PHAÙP : 1.Đồng đẳng -Ankin là những hiđrôcacbon mạch hở có.

(119) còn có đồng phân chứa một liên kết ba trong phân tử . Hoạt động 2 : -Gv cho bieát moät soá ankin tieâu bieåu : C2H2 , C3H4 -Gv trình baøy CTCT , mô hình phân tử của ankin. H. C. C. H. - Hs lập thành dãy đồng đẳng cuûa ankin . -Hs ruùt ra nhaän xeùt. - Hs viết các đồng phân và phân loại các đồng phân vừa viết được .. - Viết các đồng phân của ankin ứng với CTPT C5H8 ?. Hoạt động 3 : - Gv hướng dẫn Hs goïi teân theo danh phaùp IUPAC vaø danh pháp thông thường .. -Hs ruùt ra quy taéc goïi teân : tương tự gọi tên anken , thay ñuoâi en thaønh ñuoâi in . - Tên thông thường : Goác ankyl + axetilen - HS vieát CTCT moät soá ví duï do GV ñöa ra : propylaxetilen. - Gv cho moät soá teân gọi để học sinh viết CTCT . - Các ankin có lk ba ở đầu mạch gọi là các ank – 1 – in .. Hoạt động 4 : -Gv hướng dẫn HS nghiên cứu SGK và. - Hs quan sát hiện tượng và. moät lieân keát ba trong phaân tử . -Dãy đồng đẳng của axetilen có công thức chung laø CnH2n-2 ( n≥2 ) Ví duï : HC  CH , CH3-C  CH 2. Đồng phân : -Từ C4 trở đi có đồng phân vị trí nhóm chức , từ C5 trở đi có thêm đồng phân mạch cacbon . CH  C – CH2 – CH2 – CH3 CH3 – C  C – CH2 – CH3 CH  C – CH – CH3 CH3 2. Danh phaùp : a.Tên thông thường : R – C  C – R’ Tên gốc ankyl liên kết với nguyên tử C của liên kết ba + Axetilen Ví duï : CH3- C  CH : metyl axetilen CH3-C C-CH3 dimetylaxetilen b. Teân IUPAC : Soá chæ nhaùnh – teân nhaùnh – teân maïch chính – soá chæ lieân keát ba – in Ví duï : CH3- C  C – CH3 : but – 1 - in II. TÍNH CHAÁT VAÄT LÍ SGK III. TÍNH CHẤT HOÁ.

(120) trả lời các vấn đề có liên quan đến tính chaát vaät lí : Traïng thaùi , quy luaät biến đổi nhiệt độ nóng chảy , nhiệt độ sôi , khối lượng rieâng , tính tan. nhaän xeùt : maøu cuûa dd Br2 , dd KMnO4 sau phản ứng - Hs vieát ptpö : * Axetilen + H2  * Axetilen + Br2  * Axetilen + HCl  * Axetilen + H2O  * Propin + H2O . Hoạt động 5 : - GV laøm thí nghieäm ñieàu cheá C2H2 roài. cho qua dd Br2 , dd KMnO4 .. HOÏC : 1.Phản ứng cộng : a) coäng hiñroâ: Ni ,t o  CH3HC  CH + 2H2    CH3 Pd / PbCO. 3 HC  CH +H2     CH2 = CH2 b) Coäng broâm : CH  CH +Br2(dd) CHBr=CHBr (1,2-dibrometen) CHBr=CHBr+Br2(dd)  CHBr2-CHBr2 (1,1,2,2tetrabrometan) c) Cộng nước ( hiđrat hoá ) HC  CH + H – OH 4 , H 2 SO4  HgSO    80o. - Gv hướng dẫn hs viết những ptpư khó. - Gv löu yù Hs phaûn ứng cộng HX , H2O vaøo ankin cuõng tuaân theo quy taéc Maccoâpnhicoâp .. -Từ đặc điểm cấu tạo phân tử ankin , Gv hướng dẫn HS vieát ptpö. OH ]. - Hs vieát phöông trình phaûn ứng .. - Hs vieát phöông trình phaûn ứng . -2 phân tử axetilen cộng hợp với nhau tạo thành vinylaxetilen -3 phân tử axetilen cộng hợp với nhau tạo thành phân tử benzen AgNO3 + 3NH3 + H2O . [CH2=CH – ( khoâng beàn).  CH3 – CH = O(andehitaxetic - Phản ứng cộng HX , H2O vaøo caùc ankin trong daõy đồng đẳng của axetilen cuõng tuaân theo quy taéc Maccopnhicop . d) Coäng HX :theo 2 giai đoạn CH  CH + HCl o   t, H CH2 =. CHCl CH2 = CHCl o   t, H CH3 – CHCl2 Nhöng khi coù xuùt taùc thích hợp, ankin tác dụng với HCl sinh ra dẫn xuất monoclo cuûa anken CH  CH + HCl.

(121) [Ag(NH3)2]+OH- + NH4NO3. Hoạt động 6 : -Gv phaân tích vò trí nguyên tử hiđrô ở lieân keát ba cuûa ankin -laøm thí nghieäm C2H2 + AgNO3 /NH3 Phản ứng này dùng để nhận biết các ankin có lk  ở đầu mạch . -Nguyên tử hidro liên kết trực tiếp với nguyên tử C liên kết ba đầu mạch có tính linh động cao hơn các nguyên tử hidro khaùc, neân bò thay theá baèng ion kim loại -Vieát ptpö chaùy cuûa C2H2  Cho Hs vieát ptpö toång quaùt . Hoạt động 7 : Gv yeâu caàu Hs vieát caùc ptpö ñieàu cheá C2H2 từ CaCO3 và C - Gv neâu phöông phaùp chính ñieàu cheá axetilen trong CN hieän nay laø nhieät phân CH4 ở 1500°C -Gv cho hoïc sinh xem moät soá hình ảnh về ứng dụng cuûa axetilen .. HC  CH + 2[Ag(NH3)2]OH  Ag – C  C – Ag + 2H2O + 4NH3. (Baïc axetilua). 2  150 HgCl  o   200o C. CH2 = CHCl e/ Phản ứng dime và trime hoá: t 0 , xt  2CHCH    CHC-CH=CH2 0. -Hs vieát ptpö chaùy cuûa ankin baèng CTTQ -Nhaän xeùt tæ leá soá mol cuûa CO2 vaø H2O . -Trên cơ sở hiện tượng quan sát được ở thí nghiệm trên Hs khẳng định ankin có phản ứng oxi hoá với KMnO4 . - Tìm hiểu ứng dụng của C2H2 trong sgk .. C  600    botC. 3CHCH 2. Phản ứng thế ngtử H cuûa ank – 1 – in baèng ion kim loại CHCH+2AgNO3+2NH3  Ag-CC-Ag + 2NH4NO3  Phản ứng này dùng để nhaän bieát caùc ankin coù lk ba ở đầu dãy . 3. Phản ứng oxi hoá : 3n  1 CnH2n-2 + 2 O2  nCO2 + (n-1) H2O H<0 -Ankin cuõng laøm maát maøu dd KMnO4 III. ĐIỀU CHẾ VAØ ỨNG DUÏNG : 1. Ñieàu cheá : -Nhieät phaân CH4 : 1500o 2CH4    CH  CH + 3H2 -Từ canxicacbua : CaC2 + 2H2O  Ca(OH)2 + C2H2ì 2.Ưùng dụng :- Làm nhiên. 5 lieäu :C2H2 + 2 O2  2CO2 + H2O H = -1300KJ.

(122) Tieát 47: LUYEÄN TAÄP ANKIN I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : Hs bieát : -Sự giống nhau và khác nhau về tính chất giữa anken , ankin và ankađien -Nguyên tắc chung điều chế các hiđrôcacbon không no dùng trong công nghiệp hoá chaát Hs hieåu : Mối liên quan giữa cấu tạo và tính chất các loại hiđrôcacbon đã học . 2. Kyõ naêng : Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất anken , ankađien và ankin So sánh 3 loại hiđrocacbon trong chương với nhau và với hiđrocacbon đã học . 3. Troïng taâm : Viết phương trình phản ứng , giải các bài tập có liên quan . II. PHÖÔNG PHAÙP : Đàm thoại – Hoạt động nhóm III. CHUAÅN BÒ : Gv chuẩn bị bảng kiến thức cần nhớ IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Kết hợp trong quá trình luyện tập . 2. Bài mới :. Hoạt động 1 : - Vieát Ct toång quaùt cuûa ankin , ankañien , anken ?. - Nêu những tính chất vật lí cơ baûn cuûa anken , ankañien , ankin ?. I. NHỮNG KIẾN THỨC CẦN NHỚ : 1.Caáu truùc : R1 R3 C=C R1 – C  C – R2 R2 R4 R1 R3 C=C R5 R2 C=C R4 R6+ 2. Tính chaát vaät lí : -C1  C4 : theå khí -C5  : thể lỏng hoặc rắn . -Không tan trong nước , nhẹ hơn nước . 3. Tính chất hoá học : * Coäng hiñroâ * Coäng halogen * Coäng HA * Trùng hợp.

(123) -Nêu những tính chất hoá học cô baûn cuûa anken , but – 1,3 – ñien , ankin ? -Vieát caùc phöông trình phaûn ứng minh hoạ ? -Nêu những ứng dụng cơ bản của 3 loại tính chất trên Hoạt động 2 : Bài 1 : điền các số thích hợp vaøo baûng sau. Baøi 2 : a) mentol ( muøi baïc haø ) coù CTPT C10H18O , chỉ chứa moät lieân keát ñoâi . Hoûi coù cấu tạo mạch hở hay maïch voøng ? b) vitamin A coù CTPT C20H30O có chứa một voøng 6 caïnh , khoâng chứa liên kết ba . Hỏi trong phân tử có mấy lieân keát ñoâi ? Bài 5 : Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau :. * Oxi hoá 4. Điều chế và ứng dụng . II. BAØI TAÄP : Baøi 1 : Hiñrocacbon. CTPT. Ankan Monoxicloankan Anken Ankañien Ankin Oximen Limonen. CnH2n+2 CnH2n CnH2n CnH2n-2 CnH2n-2 C10H16 C10H16. Soá ngtử H ít hôn ankan. Soá lk. Soá voøng. T soá + V. 0 2 2 4 4 6 6. 0 0 1 2 2 3 2. 0 1 0 0 0 0 1. 0 1 1 2 2 3 3. Baøi 2 : a) mentol coù CTPT C10H18O 2.20  2  18 2 Coù +v = =2 => +v = 2 , =1 , v=1 b) CTPT cuûa vitamin A laø C20H30O 2.20  2  30 2 coù +v= = 6 => +v = 6 v=1 =>  = 5 Baøi 5 : CH3 – CH2 – CH2 – CH3  CH3 – CH= CH – CH3 +H2 CH3 – CH2 – CH2 – CH3  CH2= CH – CH2 – CH3 +H2 CH3 – CH= CH – CH3  CH3 – C  C – CH3 +H2 CH3 – CH= CH – CH3  CH2= CH – CH= CH +H2 CH2= CH – CH2 – CH3 CH  C – CH2 – CH3 +H2 CH3 – CH2 – CH2 – CH3  CH3 – CH= C= CH2 +H2 CH3 – C  C – CH3 + Br2  CH3 – CBr = CBR – CH3 CH2 – CH – CH = CH2 CH2=CH – CH = CH2 + Br2 Br Br CH2 – CH = CH – CH2 Br Br CH C – CH2 – CH3 + AgNO3 + NH3  AgC C – CH2 – CH3 +.

(124) NH4NO3. Baøi 6 : y y CxHy +(x + 4 )O2  xCO2 + 2 H2O y y 1+x+ 4 = x + 2 => y = 4. Vậy hiđrôcacbon ở thể khí có thể là : CH4 , C2H4 , C3H4 , C4H4 Baøi 6 : Khi đốt cháy hoàn toàn một HC ở thể khí ( đk thường ) thì thấy theå tích caùc khí taïo thaønh sau phản ứng đúng bằng thể tích` các khí tham gia phản ứng ( cuøng t° vaø p ). Haõy cho bieát HC có thể nhận những CTPT nhö theá naøo ? Bài 7 : Hỗn hợp gồm 2 chất kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng cuûa etilen . Cho 3,36 lit ( ñkc ) hỗn hợp khí trên phản ứng hoàn toàn với Br2 trong CCl4 thì thấy khối lượng bình chứa nước Br2 taêng theâm 7,7gam . a)Xaùc ñònh CTPT cuûa 2 anken đó ? b)Xác định %V của hỗn hợp đầu ? c)Vieát CTCT cuûa caùc anken đồng phân có cùng CTPT với 2 anken đó ?. Baøi 7 : 3,36 Số mol của hỗn hợp A = 22, 4 = 0,15 mol Goïi CTTQ chung cuûa 2 anken laø CnH2n a) CnH2n + Br2  CnH2nBr2 0,15 0,15 Khối lượng bình Br2 tăng lên chính là khối lượng cuûa 2 anken . 7,7 MA = 0,15 = 51,3  n=3,66. Vì 2 olefin keá tieáp nhau neân coù CTPT laø C3H6 vaø C4H8 b)Gọi số mol của C3H6 , C4H8 lần lượt là a, b mol ta coù heä : a + b = 0,15 a = 0,05 42a + 56b = 7,7 b = 0,1 %VC3H6= 33,33% , %VC4H8 = 66,67% b) Caùc CTCT coù theå coù Baøi 8 : Soá mol cuûa C2H6 = 0,125 mol Nhieät phaân C2H6 ta coù : C2H6  C2H4 + H2 , C2H6  C2H2 + 2H2 vaø C2H6 dö x x y 2y C2H4 + Br2  C2H4Br2 C2H2 + 2Br  C2H2Br4 x x y 2y C2H2 + 2AgNO3 + 2NH3  AgC  CAg + 2NH4No3 y y 2.0, 6 y = 240 = 0,005 maët khaùc 28x + 26y = 1,465.2 = 2,93.

(125) Baøi 8 : Nhiệt phân 2,8 lit etan ( đkc ) ở 1200°C rồi cho một nửa hỗn hợp khí thu được sục qua bình đựng nước Br2 dư thấy kl bình này tăng 1,465 gam. Cho nửa khí còn lại phản ứng với dd AgNO3 trong NH3 thì thu được 0,6 gam keát tuûa vaøng . Bieát rằng phản ứng nhiệt phân tạo ra etilen , axetilen là phản ứng không hoàn hoàn , các phản ứng tiếp sau đó là hoàn toàn . Xác định %v hỗn hợp các khí thu được sau phản ứng ?. Tieát 48:. x = 0,1 mol nH2 = x + 2y = 0,11 nC2H6 dö = 0,02 mol tổng số mol hỗn hợp khí thu được : 0,235 mol => %V caùc khí .. THỰC HAØNH BAØI 4 ĐIỀU CHẾ VAØ THỬ TÍNH CHẤT CỦA ETILEN VAØ AXETILEN I/ Muïc ñích yeâu caàu: -HS biết làm việc với các dụng cụ thí nghiệm trong hoá hữu cơ. Biết phương pháp điều chế và nhận biết một số tính chất hoá học của etilen và axetilen -HS vận dụng : rèn luyện kỉ năng thực hành thí nghiệm với lượng nhỏ hoá chất, quan sát, nhận biết và giải thích các hiện tượng xãy ra II/ Chuaån bò: 1/ dụng cụ : ống nghiệm, đèn cồn, nút cao su 1 lỗ đậy vừa ống nghiệm, ống nhỏ giọt, ống dẫn hình chữ L, cốc thuỷ tinh 100-200 ml, bộ giá thí nghiệm, kẹp hoá chất, giá để oáng nghieäm 2 taàng 2/ hoá chất: C2H5OH khan; dd AgNO3,NH3; CaC2; H2SO4 đặc; dd KMnO4 loãng III/ Tieán haønh thí nghieäm: 1/ Thí nghieäm 1: ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa etilen.

(126) - Cho 2 ml C2H5OH khan vào ống nghiệm khô có sẳn vài viên đá bọt, sau đó cho thêm từng giọt dung dịch H2SO4 đặc ( 4ml) , đồng thời lắc đều. Lắp dụng cụ thí nghieäm nhö hình 6.7 - Đun nóng hỗn hợp phản ứng sao cho hỗn hợp không trào lên ống dẫn khí. Đốt khí sinh ra ở đầu vuốt nhọn của ống dẫn khí. Dẫn khí qua dung dịch KMnO4. Quan sát sự thay đổi màu của dung dịch 2/ Thí nghiệm 2: điều chế và thử tính chất của axetilen - Cho vài mẩu nhỏ canxi cacbua vào ống nghiệm đã đựng 1ml nước và đậy nhanh bằng nút có ống dẫn khí đầu vuốt nhọn. - Đốt khí sinh ra ở đầu ống vuốt nhọn - Daãn khí qua dung dòch KMnO4 vaø dung dòch AgNO3 trong NH3. quan saùt hieän tượng IV/ Viết tường trình : V/ Vệ sinh phòng thực hành: GV nhận xét buổi thực hành. Tieát 49 : Gồm 4 mã đề. HYÑROCACBON THÔM – NGUOÀN HYÑROCACBON THIEÂN. Chöông VII: NHIEÂN –. HYÑROCACBON Tieát 50 :. KIEÅM TRA 1 TIEÁT. HEÄ THOÁNG HOÙA VEÀ. BENZEN VAØ ĐỒNG ĐẲNG. MOÄT SOÁ HIDROCACBON THÔM KHAÙC. I. MUÏC TIEÂU :.

(127) 1. Kiến thức :. HS bieát Đặc điểm cấu tạo của benzen , viết công thức cấu tạo và gọi tên một số hidrocacbon thôm ñôn giaûn Đồng đẳng , đồng phân và danh pháp của ankyl benzen . Tính chất hóa học của benzen và đồng đẳng . Tính chất hoá học stiren và naphtalen HS hieåu : Cấu tạo đặc biệt của vòng benzen: cấu trúc phẳng và phân tử có dạng hình lục giác đều, có hệ liên kết pi liên hợp là nguyên nhân dẫn đến benzen thể hiện tính chaát cuûa hidrocacbon no vaø khoâng no 2. Kyõ naêng :HS vaän duïng : - Viết được phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của benzen và đồng ñaúng - Phân biệt được benzen, đồng đẳng của benzen với các hidrocacbon kháac1 II. PHÖÔNG PHAÙP : Trực quan – đàm thoại – nêu và giải quyết vấn đề III. CHUAÅN BÒ : GV mô hình phân tử benzen . HS : OÂn laïi tính chaát cuûa hiñrocacbon no , hñirocacbon khoâng no . IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : 2. Bài mới : Bảng 7.1:tên và hằng số vật lí của một số hidrocacbon thơm đầu dãy đồng đẳng . Công thức phân tử C 6H 6 C 7H 8 C8H10. Công thức cấu tạo. Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : vào baøi. C 6H 6 CH3C6H5 CH3CH2C6H5 1,2-(CH3)2C6H4 1,3-(CH3)2C6H4 1,4-(CH3)2C6H4. Teân thoâng thường Benzen Toluen. Hoạt động của trò. o-Xilen m-Xilen p-Xilen. Teân thay theá. tnc ,oC. ts , oC. Benzen Metyl benzen Etylbenzen 1,2-dimetylbenzen 1,3-dimetylbenzen 1,4-dimetylbenzen. 5,5 -95,0 -95,0 -25,2 -47,9 13,2. 80 111 136 144 139 138. Noäi dung.

(128) Hidrocacbon thôm là gì ? có những tính chất gì ? trong đời sống thường gặp ở ñaâu ? Hoạt động 2 : - GV giới thiệu dãy đồng ñaúng cuûa benzen GV hướng dẫn hai kieåu CTCT cuûa benzen. A/ BENZEN VAØ ĐỒNG ĐẲNG HS hoạt động theo I/ Đồng đẳng,đồng phân , danh pháp vaø caáu taïo: nhoùm - HS quan sát mô 1/ Dãy đồng đẳng của benzen : hình phân tử benzen -Khi thay các nguyên tử hiđro trong phân tử benzen bằng các nhóm ankyl , ta được nhóm ankylbenzen , - HS tìm hiểu CTCT hợp thành một dãy đồng đẳng của benzen thu goïn cuûa 1 soá -Công thức chung là: C nH2n-6 (n  6) đồng đẳng của 2/ Đồng phân và danh pháp : benzen :nhaän xeùt - Ankylbenzen có đồng phân mạch : Toluen cacbon và đồng phân vị trí nhóm thế :Etylbenzen treân voøng benzen . Hoạt động 3: hướng Propylbenzen . - Gọi tên : chỉ rõ vị trí các nguyên tử CH3 dẩn đọc tên C của vòng bằng các chữ cái o, m, p ( 1 VD : C6H5CH3 (o)6 2(o) ortho , meta, para ) . C6H5CH2CH3 Đánh số các nguyên tử C của vòng 3(m) (m)5 benzen sao cho toång chæ soá trong teân C6H5CH2CH2CH3 4(p) goïi laø nhoû nhaát metylbenzen CH3 CH2CH3 (toluen) CH3. GV: hướng dẫn hai cách đọc tên của ankyl benzen. etylbenzen. 1,2-ñimetylbenzen 1- ñimetylbenzen (0 –xilen ) CH3. Nhoùm C6H5CH2- laø HS goïi teân theo hai nhoùm benzyl , nhoùm caùch caùc vd ? C6H5 – goïi laø nhoùm phenyl. CH3. CH3. CH3. 1,4 ñimetyl benzen. 1,3 –.

(129) Hoạt động 4: Phân tử benzen có caáu truùc phaúng vaø coù hình luïc giaùc đều. Cả 6 nguyên tử cacbon vaø 6 nguyeân tử hydro đều nằm HS nghiên cứu bảng treân moät maët phaúng 7.1 nhaän xeùt : Hoạt động 5 : Hs quan saùt bình Cho HS nghiên cứu đựng benzen nhận baûng 7.1 nhaän xeùt ? xeùt maøu saéc vaø tính tan . Gv cho HS quan saùt bình đựng benzen . Hoạt động 6 : Phaân tích ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa benzen từ đó dự đoán tính chaát cuûa benzen ? GV trình baøy cô cheá thế ở vòng benzen. Gv thoâng baùo : Caùc hidrocacbon thôm coù hai trung tâm phản ứng là nhaân vaø maïch nhaùnh . Qui tắc thế ở vòng benzen : Khi ở vòng benzen đãcó sẳn : - Nhoùm ankyl hay (-. ñimetylbenzen p- ñimetylbenzen ñimetylbenzen (p- xilen) 3/ Caáu taïo:. m – (m –xilen ). II – TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ : - Nhiệt độ nóng chảy nhìn chung giảm dần , có sự bất thường ờ pxilen :o – xilen : m – xilen . - Nhiệt độ sôi tăng dần . - Các hidrocacbon thơm đều là chất lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường, có - Maïch voøng , taïo muøi thôm ñaëc tröng, khoâng tan trong hệ liên kết  liên nước và nhẹ hơn nước, có khả năng hợp vì vậy nhân hoà tan nhiều hợp chất hữu cơ khác benzen khaù beàn . III/ Tính chất hoá học : 1/ Phản ứng thế : a/ Thế nguyên tử hidro của vòng benzen: +Phản ứng với halogen : - Khi có bột sắt benzen tác dụng với - HS vieát phöông brom khan . trình phản ứng thế H Br cuûa benzen, toluen với Br2 ; HNO3 Fe + Br2 + HBr brombenzen Toluen phản ứng nhanh hơn : + Phản ứng với axit nitric : -Benzen tác dụng với hỗn hợp HNO 3 . -Toluen phản ứng + H2SO4 đậm đặc tạo thành nitro hoùa deã daøng nitrobenzen : hôn benzen vaø taïo thaønh saûn phaåm theá vaøo vò trí ortho vaø para .. H. NO2. + HNO3. H2SO4. +H2O nitrobenzen.

(130) OH ,-NH2 , -OCH3 . ..) phản ứng theá vaøo voøng deã daøng vaø öu tieân xaûy ra ở vị trí ortho vaøpara. - Nhoùm –NO2 , -COOH , -SO 3H . . HS löu yù ñieàu kieän .,phản ứng thế vào phản ứng voøng khoù hôn vaø öu tiên ở vị trí meta. - Toluen phản ứng dễ hơn: HNO3,H2SO4 -H2O. CH3 NO2. CH3. CH3. +. NO2. 0 –nitrotoluen p-nitrotoluen - Quy taéc theá:caùc ankylbenzen deã tham gia phản ứng thế nguyên tử hidro cuûa voøng benzen hôn benzen và sự thế ưu tiên ở vị trí ortho và para so với nhóm ankyl b/ Thế nguyên tử hidro của mạch nhaùnh : Nếu đun nóng thì brom thế cho H ở nhaùnh CH2 -Br. CH2 -H. 0. HBr. t + Br2  . +. Benzyl bromua. 3.Cuûng coá : Nhận xét cấu trúc của benzen giống và khác gì so với các hiđrocacbon không no khaùc ? 4. Baøi taäp veà nhaø : 1-5 / 193 sgk. Tieát 51. BENZEN ( tt ). I. MỤC TIÊU (Đã trình bày ở tiết 50 ) II. PHƯƠNG PHÁP :Trực quan , nêu và giải quyết vấn đề III. CHUẨN BỊ : Hoá chất và dụng cụ IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Laøm baøi taäp 4 ,5 sgk 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 7. Hoạt động của trò. Noäi dung 2 – Phản ứng cộng :.

(131) a/ Coäng hydro:. - Hs vieát ptpö .. t 0 , Ni.  +3H2    b/ Coäng clo:. - Ảnh hưởng của nhóm thế của nhân thơm tới mức độ phản ứng và hướng phản ứng ?. Cl Cl 0. GV neâu thí nghieäm theo SGK Thí nghieäm : Cho benzen vaøo dung HS quan saùt ruùt ra keát dòch KMnO4 , HS quan saùt , nhaän luaän xeùt : Benzen vaø ankyl benzen khoâng laøm maát maøu Gv : nhaán maïnh caùc ankyl benzen dung dòch brom . khi t0 với d2 KMnO4 thì chỉ có nhoùm ankyl bò oxihoùa. GV boå sung : Caùc aren khi chaùy trong không khí thường tạo ra HS viết phương trình chaùy cuûabenzen vaø nhieàu muoäi than . ankylbenzen .. Hoạt động 8 : vào bài -Neâu tính chaát vaät lí cuûa stiren ?.. - neâu nhaän xeùt veà tính chaát hoùa hoïc. -Dựa vào sgk nêu tính chaát vaät lí cuûa stiren Họat động 9 :tính chất của stiren Stiren laøm maát maøu dung dòch - HS vieát CTCT : C 8H8 KMnO4 và bị oxihóa ở nhóm vinyl, CH=CH2 còn vòng benzen vẫn giữ nguyên . Stiren (vinylbenzen phenyletilen ). Cl. t , Ni  Cl + 3Cl2    Hexacloran 3/ Phản ứng oxi hoá: a/ Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn: - Benzen khoâng laøm maát maøu dung brom ở điều kiện thường . - Toluen khi đun nóng với dung d KMnO4 thì laøm maát maøu tím cuûa d dòch, taïo thaønh keát tuûa mangan dioxi Ví Duï : 4 , H 2O  KMnO    o 80  100 C C6H5CH3 C6H5-COOK Kali benzoa b/ Phản ứng oxi hoá hoàn toàn : - Caùc hidrocacbon thôm khi chaùy nhieàu nhieät . 0 3n  3 Cn H 2 n  6  O2  t nCO2  (n  3 2 Nhaän xeùt : Ben zen tương đối dễ tham gia phản thế , khó tham gia phản ứng cộng và vững với các chất oxihóa , đó gọi là thôm . B/ MOÄT VAØI HIDROCACBON TH KHAÙC : I – STIREN : 1 . Caáu taïo vaø tính chaát vaät lyù : -Công thức phân tử : C 8H8 -Công thức cấu tạo: Cl. Cl. CH=CH2. , - Laø moät chaát loûng khoâng maøu , nhe hơn nước, không tan trong nước nhưn tan nhiều trong dung môi hữu cơ . t 0s:.

(132) - Coù tính chaát gioáng aren . - Coù tính chaát gioáng anken. 1460C . 2/ Tính chất hoá học : Vừa giống anken, vừa giống benzen Stiren có phản ứng cộng với Br 2, HBr, HI, ...vaøo lieân keát ñoâi vaø laøm màu dung dịch KMnO 4 ở điều k - Dung dịch nước Br 2 bị thường maát maøu : a/ phản ứng với dung dịch brom : C6H5-CH=CH2 +Br2  C6H5-CH –CH   Hoạt động 10 : Br B GV neâu CTCT vaø caùc kí hieäu treân b/ phản ứng với hidro : CTCT naptalen . CH2CH3. CH=CH2.  H2  t  0 , p , xt. Etylbenzen. CH2CH3. CH2CH3. GV nêu vị trí ưu tiên khi tham gia - Phản ứng trùng hợp chæ coù 1 monome . phản ứng thế của naphtalen - Phản ứng đồng trùng Không bị oxi hóa bởi KMnO 4 . Khi hợp có từ hai loại có xúc tác V2O5 ở nhiệt cao nó bị monome trở lên . oxihóa bởi oxi không khí tạo thành anhiñrit phtalic . HS dựa vào sgk nêu tính O2 (kk) chaát vaät lyù cuûa naptalen V2O5,350-4500C . O C. 3 H2  t  0 , p , xt. n c/ Phản ứng trùng hợp : CH2CH3. -CH-CH20. xt  t, p ,  n n II/ NAPHTALEN : 1/ Caáu taïo vaø tính chaát vaät lyù : -CTPT : C10H8 1( ). 8( ). O. 7( ). C. 6( ). O. Anhiñrit phtalic. etylxicloh. 9. 10. 2( ) 3( ). 4( ) 5( ) CTCT : -Naphtalen ( baêng phieán) laø chaát - HS vieát phöông trình nóng chãy ở 800C, tan trong benzen, e vaø coù tính thaêng hoa Naptalen tham gia các 2/ Tính chất hoá học:(tương tự benzen) phản ứng thế dễ hơn so a/ Phản ứng thế: với ben zen , sản phẩm theá vaøo vò trí 1() laø saûn t 0 , xt  + Br2    +HB phaåm chính . Br.

(133) Naptalen khoâng laøm maát maøu dung dòch H2SO4 +HNO3 KMnO4 ở điều kiện b/ phản ứng cộng : Hoạt động 11 : GV giới thiệu 1 số thường ứng dụng của hidrocacbon thơm  2 H2o   Ni ,150 C. 2  Ni ,200 3oHC  ,35 atm. NO 2. +H. tetralin decalin. C/ ứng dụng của một số hidrocac thôm : - Benzen vaø Toluen laø nguyeân lieäu quan trọng cho công nghiệp hoá h Nguoàn cung caáp benzen vaø toluen yếu là từ nhựa than đá và từ sản ph đề hidro hoá đóng vòng hexan, hepta - HS nêu ứng dụng của Ví Dụ : naphtalen dựa vào sgk xt ,t o    4 H2 CH3CH24CH3 C6H6 + 4H2 xt ,t o    CH3CH25CH3  4 H 2 C6H5CH3 + 4H 2 –Ứng dụng (sgk). 3. Cuûng coá : Baøi 2,3 / Trang 159 sgk 4. Baøi taäp veà nhaø : Caùc baøi taäp coøn laïi trong sgk ..

(134) Tieát 52: LUYEÄN TAÄP: HIDROCACBON THÔM I/ Muïc ñích yeâu caàu: -HS biết sự giống nhau và khác nhau về tính chất hoá học giữa hidrocacbon thơm, hidrocacbon no vaø hidro cacbon khoâng no. -HS hiểu mối quan hệ giữa cấu trúc và tính chất đặc trưng của hidro cacbon thơm, hidrocacbon no vaø hidrocacbon khoâng no. -HS vận dụng viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của các hidrocacbon thôm II/ Chuẩn bị:hệ thống kiến thức cần nhớ về 3 loại hidrocacbon: hidrocacbon thơm, hidrocacbon no vaø hidrocacbon khoâng no III/ Phương pháp:đàm thoại nêu vấn đề IV/ Thiết kế các hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ HS vaän duïng leân baûng giaûi baøi taäp sau : Hoạt động 1:GV đưa ra các 1/ có bốn tên gọi: 0-dimetylbenzen; 0-xilen; 1,2kiến thức cần nắm vững: dimetylbenzen; etylbenzen. Đó là tên của mấy chất 1/ Cách gọi tên các đồng đẳng của benzen, các đồng phân có 2 a/ 1 chất b/ 2 chaát c/ 3 chaát d/ 4 chaát nhánh ở vòng benzen. 2/ Tính chất hoá học chung của hidrocacbon thôm: 2/ Toluen và benzen phản ứng được với chất nào -Phản ứng thế nguyên tử H của sau đây(1) dd brom trong CCl4; (2) dd KMnO4; (3) vòng benzen( halogen hoá, nitro hidro có xúc tác Ni, đun nóng; (4) Br2 có bột sắt, hoá…) ñun noùng?.

(135) - Phản ứng hidro vào vòng benzen taïo thaønh voøng no. - Phản ứng thế nguyên tử hidro của nhóm ankyl liên kết với voøng benzen - Phản ứng oxi hoá nhánh ankyl baèng dung dòch KMnO4 ñun noùng - Phản ứng cộng Br2, HBr, H2O vào liên kết đôi, liên kết ba ở nhaùnh cuûa voøng benzen Hoạt động 2: bài tập 1/ Vieát CTCT vaø goïi teân caùc hidrocacbon thôm coù CTPT laø C8H10 ; C8H8. Trong số các đồng phân đó, đồng phân nào phản ứng được với : dd Br2, HBr ? viết PTHH của các phản ứng xaõy ra? 2/ Trình bày phương pháp hoá hoïc phaân bieät caùc chaát loõng sau: benzen, stiren, toluen vaø hex-1in ? 3/ Vieát caùc PTHH cuûa caùc phaûn ứng - ñieàu cheá clobenzen vaø nitrobenzen từ benzen - điều chế etilen, axetilen từ metan. Viết phương trình hoá học các phản ứng xãy ra?. -C8H10 có 4 đồng phân và không phản ứng với Br2 , HBr - C8H8 phản ứng được với Br2 và HBr. -Duøng dd AgNO3/NH3 nhaän bieát Hex-1-in vì coù keát tuûa vaøng -Dùng dd Brom nhận được stiren vì làm nhạt màu Br2 -Dùng dd KMnO4, đun nóng nhận được toluen vì laøm nhaït maøu KMnO4 -Ñieàu cheá clobenzen vaø nitrobenzen Fe ,t 0  C6H5Cl + HCl C6H6 + Cl2    4 dac  H2 SOt   0. C6H6 + HNO3 C6H5-NO2 + H2O -Ñieàu cheá etilen vaø axetilen: 0 C  lamlanh 1500  nhanh    2CH4 HC  CH + 3H2 Pd / PbCO3 HC  CH + H2     CH2=CH2. H SO. 4 dac  2 t   0. 4/ Cho 23,0 kg toluen taùc duïng với hổn hợp axit HNO3 đặc dư ( xúc tác H2SO4 đặc). Giả sử toàn bộ toluen chuyển thành 2,4,6-trinitrotoluen(TNT). C6H5-CH3+3HNO3 227 x 23 mTNT  56, 75kg 92 23 x3 x63 mHNO3  47, 25kg 92. C6h5(NO2)3CH3+3H2O.

(136) Haõy tính: a/ Khối lượng TNT thu được b/ Khối lượng HNO3 đã phản ứng ? 5/ Ankylbenzen X coù phaàn traêm khối lượng cacbon bằng 91,13% a/ Tìm CTPT cuûa X b/ Viết công thức cấu tạo, gọi teân cuûa X. Ankylbenzen; CnH2n-6 12n 91,31  2n  6 100  91, 31  n= 7 Công thức phân tử : C7H8 CH3. CTCT : Teân goïi laø metylbenzen hay toluen %H = 6x100/78=7,7% Đáp án C : C6H6. 6/ Hidrocacbon X ở thể lõng có phần trăm khối lượng H xấp xỉ 7,7%. Tác dụng được với dung dịch brom. Công thức nào sau ñaây laø CTPT cuûa X ? a/ C2H2 b/ C4H4 c/ C6H6 d/ C8H8. Tieát 53 NGUOÀN HIDRO CACBON THIEÂN NHIEÂN I/ Muïc ñích yeâu caàu : -HS bieát thaønh phaàn, tính chaát vaø taàm quan troïng cuûa daàu moû, khí thieân nhieân vaø than mỏ.Quá trình chưng cất dầu mỏ, chế hoá dầu mỏ và chưng khô dầu mỏ -HS hiểu tầm quan trọng của lọc hoá dầu đối với nền kinh tế - HS vận dung phân tích khái quát hoá nội dung kiến thức trong SGK thành những kết luaän khoa hoïc II/ Phương pháp: đàm thoại nêu vấn đề.

(137) III/ Hoạt động trên lớp : HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TROØ Hoạt động 1: HS nghiên cứu sơ lược về sự toàn taïi cuûa daàu moû trong thieân nhieân, cho biết túi dầu là gì ? đặc điểm cấu tạo túi dầu ra sao? Hoạt động 2: HS nghiên cứu SGK tóm tắt thành phần hoá học của dầu mỏ dưới dạng sơ đồ về thành phần nguyên tố thì thường như sau; 83 – 87% C ; 11 – 14% H ; 0,01 – 7% S ; 0,01 -7 % O ; 0,01 -2% N, các kim loại nặng khoảng 1 phần triệu. Hoạt động 3:GV nêu vấn đề : để khai thác dầu mỏ người ta phải làm gì ?Hiện tượng nào khiến ta xác định được sự có mặt của dầu mỏ?. Hoạt động 4:GV nêu vấn đề: dầu mỏ mới lấy lên từ giếng dầu được gọi là dầu thô. Cần phải nâng cao giá trị sử dụng dầu mỏ bằng cách nào ? GV đặt câu hỏi : dầu mỏ được chưng cất ở đâu, trong điều kiện nào? Các sản phẩm chính nào thu được khi chưng cất. NOÄI DUNG GHI BAÛNG I/ Daàu moû : Túi dầu gồm 3 lớp : -Trên cùng là lớp khí dầu mỏ ( có áp suất lớn) - giữa là lớp dầu - Dưới cùng là lớp nước mặn 1/ Thành phần:Dầu mỏ là chất lỏng, màu nâu đen, có mùi đặc trưng, nhẹ hơn nước, không tan trong nước. là hổn hợp của nhiều hidrocacbon: Nhóm Ankan từ C1 đến C50 Nhóm xicloankan ( chủ yếu:xiclopentan và xiclohexan …) Nhóm hidrocacbon thơm gồm benzen, toluen, xilen, naphtalen Một lượng nhỏ hợp chất hữu cơ chứa nitơ, oxi , lưu huỳnh và một lượng nhỏ chất vô cơ 2/ Khai thác:muốn khai thác dầu phải khoan những lỗ khoan sâu xuống lòng đất , đầu tiên dầu sẽ tự phun lên do áp suất của khí dầu mỏ. khi lượng dầu giãm người ta dùng bơm hút dầu lên hoặc bơm nước xuống để đẩy dầu lên 3/ Chế biến : -Loại bỏ nước, muối, phá nhũ tương -Chưng cất phân đoạn -Dùng phương pháp hoá học như crăckinh, rifominh a/ chưng cất :dầu mỏ được chưng cất ở áp suất thường trong những tháp cất liên tục tách được những phân đoạn dầu mỏ có nhiệt độ sôi khác nhau b/ Chế biến: + Crackinh là quá trình “bẻ gãy” phân tử hidro cacbon mạch dài thành phân tử hidrocacbon mạch ngắn hơn nhờ tác dụng của nhiệt hoặc xúc tác ( sản phẩm của quá trình crackinh là xăng và khí crackinh + Rifominh là quá trình dùng xúc tác và nhiệt làm biến đổi cấu trúc của phân tử hidrocacbon không nhánh thành có nhánh, từ không thơm thành thơm 4/ Ứng dụng: + Từ dầu mỏ, sản xuất ra các loại nhiên liệu cho động cơ: + Làm nguyên liệu cho quá trình sản xuất hoá học II/ Khí thiên nhiên và khí dầu mỏ:.

(138) phân đoạn dầu mỏ ? HS quan sát hình 7.5 sgk trang 165 để trả lời. Hoạt động 5:GV kẻ bảng như sau: +HS nghiên cứu SGK hoàn thiện các phần còn trống đó +GV giải thích rõ hơn thành phần và ứng dụng của 2 loại khí nói trên. Hoạt động 6:GV đưa ra hệ thống câu hỏi sau để giúp HS nghiên cứu và tìm hiểu: + Nguyên nhân hình thành than mỏ là gì? Có những loại than mỏ nào? + Để thu được than cốc cần đi từ nguyên liệu nào? điều kiện thực hiện ra sao? + Đặc điểm và thành phần của. Khí thiên nhiên Khí mỏ dầu Thành +Có nhiều trong +Có trong mỏ dầu phần mỏ khí +Tích tụ trong + Tích tụ thành lớp khí lớp đất đá phía trên mỏ dầu +thành phần chủ + thành phần gồm có yếu CH4(95%) và CH4(50-70%) và 1 số 1 số đồng đẳng ankan khác thấp C2H6,C3H8 ứng + Dùng làm nhiên liệu cho các nhà máy điện dụng + là nguồn nguyên liệu và nhiên liệu quan trọng và liên +Khí thiên nhiên và khí mỏ dầu ở VN có chất hệ lượng tốt (ít hợp chất chứa lưu huỳnh) III/ Than mỏ: + Than mỏ là phần còn lại của cây cỏ cổ đại bị biến hoá ; có 3 loại than chính: than gầy, than mỡ, than nâu 10000 C  900    khong co KK + Than mỡ than cốc, nhựa than đá, khí lò cốc + Khí lò cốc là hổn hợp của các chất dể cháy Thành phần theo thể tích : 59%H2, 25%CH4, 3% cac hidrocacbon, 6% cO, 75%CO2,N2,O2 + Nhựa than đá là chất lỏng chứa nhiều hidrocacbon thơm và phenol . từ đó tách ra được nhiều chất có giá trị như benzen,toluen, phenol, naphtalen và hắc ín.

(139) khí lò cốc là gì?. Hoạt động 7: củng cố + có những nguồn hidrocacbon nào trong tự nhiên + thành phần, cách khai thác chế biến dầu mỏ + Ứng dụng của các nguồn hidrocacbon đó. Ti ết 54: H Ệ THỐNG HOÁ V Ề HIDROCACBON I/ M ục ti êu: Tiết 55: CHƯƠNG VIII: DẪN XUẤT HALOGEN – ANCOL - PHENOL DẪN XUẤT HALOGEN CỦA HIDROCACBON A/ Mục tiêu : 1/ Kiến thức: HS biết: khái niệm ,phân loại dẫn xuất halogen của hidrocacbon; tính chất hoá học đặc trưng và ứng dụng của một số dẫn xuất halogen 2/ Kĩ năng: - Viết công thức cấu tạo các đồng phân của dẫn xuất halogen đơn giản và thông dụng - Viết phương trình hoá học: phản ứng thuỷ phân (pư thế) và phản ứng tách của dẫn xuất halogen. B/ Chuẩn bị :.

(140) - GV:một số tư liệu về ứng dụng của dẫn xuất halogen - HS : hệ thống hoá các phản ứng của hidrocacbon đã học có tạo ra các hợp chất chứa halogen. C/ Hoạt động dạy học: Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm và phân loại I/ Khái niệm và phân loại : dẫn xuất halogen của 1/ Khái niệm: hidrocacbon Khi thay thế một hay nhiều nguyên tử hidro trong phân tử GV: nêu sự khác nhau hidrocacbon bằng các nguyên tử halogen ta được dẫn xuất giữa công thức chất (a) và halogen của hidrocacbon. (b) 2/ Phân loại: Gốc hidrocacbon Halogen H Có thể no, không Có thể là F, Cl, Br, H C H no, thơm I -Dẫn xuất halogen no mạch hở H VD: CH3Cl : metyl clorua -Dẫn xuất halogen không no mạch hở H VD: CH2=CHCl : vinyl clorua H C Cl -Dẫn xuất halogen thơm VD: C6H5Br : phenyl bromua Cl Bậc halogen bằng bậc của cacbon liên kết với nguyên tử (a) ( halogen b VD: SGK ) II/ Tính chất vật lí : Ở điều kiện thường các dẫn xuất của halogen có phân tử HS nêu định nghĩa ? khối nhỏ như CH3Cl, CH3Br là những chất khí, còn các dẫn xuất halogen phân tử khối lớn ở thể lõng (CHCl3, C6H5Br…) Gv:dựa vào sự thay đổi hoặc thể rắn(CHI) của gốc hidro cacbon và III/ Tính chất hoá học: halogen trong phân tử, ta có sự phân loại sau . . . . .  C C  X GV hỏi: em hãy cho biết bậc của nguyên tử cacbon trong hợp chất hữu cơ được xác định như thế nào ? Hoạt động 2: HS làm bài tập số 3 SGK để rút ra nhận xét GV cho hs đọc sgk để biết thêm tính chất vật lí khác Hoạt động 3:GV thông báo cho HS biết về đặc. 1/ Phản ứng thế nguyên tử halogen bằng nhóm –OH CH3CH2Br + HOH (t0): không xãy ra t0 CH3CH2Br +NaOH   CH3CH2OH + NaBr 0. t TQ: R-X + NaOH   R-OH + NaBr 2/ Phản ứng tách hidro halogenua:. CH2 H. 0 CH2 + KOH t ancol Br. CH2=CH2. IV/ Ứng dụng: 1/ Làm nguyên liệu cho tổng hợp hữu cơ :. +. KBr + H2O.

(141) điểm cấu tạo, từ đó HS a/ Các dẫn xuất Clo của etilen, butadien làm monome tổng vận dụng suy ra tính chất. hợp polime Độ âm điện của halogen 0 , xt đều lớn hơn cacbon. Vì nCH2=CHCl t CH2 CH thế liên kết cacbon với n Cl halogen là liên kết phân (PVC) cực. do đặc điểm này mà 0 dẫn xuất halogen có thể xt,t ,p tham gia phản ứng thế n(CF2=CF2 ) CF2 CF2 n nguyên tử halogen bằng ( teflon) nhóm –OH, phản ứng tách 0 hidrohalogen n(CH2=C CH=CH2) xt, t, p CH2 C=CH CH2 GV nêu hướng của phản Cl Cl ứng tách hidro halogenua ( cao su cloropren) Hoạt động 4: 2/ Làm dung môi : như clorofom, 1,2-dicloetan… GV yêu cầu HS viết 3/ Các lĩnh vực khác: phương trình phản ứng -Nhiều dẫn xuất halogen có tác dụng trừ sâu, diệt khuẩn điều chế polime và nêu -Làm thuốc gây mê như Halotan ( CF3-CHClBr) ứng dụng của polime đó ? -Chất gây tê cục bộ như etylclorua ( C2H5Cl ) HS tự nghiên cứu các ứng dụng khác. Hoạt động 5 : dặn dò học sinh làm bài tập ở SGK trang 177. n.

(142) Tiết 56+57: ANCOL A/ Mục tiêu: 1/ Kiến thức: Chöông IX: ANÑEHIT – XETON – AXIT CACBOXYLIC.

(143)

giao an 11 cb tron bo

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về