Tài liệu Sách hướng dẫn học tập: Triết học Mác_Lenin ppt

SÁCH HNG DN HC TP
TRIT HC MÁC-LÊNIN

Biên son: NGUYN TH HNG VÂN
 MINH SN
TRN THO NGUYÊN







Gii thiu môn hc
0
1 GII THIU MÔN HC
1. GII THIU CHUNG:
 phc v cho vic t nghiên cu và hc tp ca sinh viên theo chng
trình “ào to đi hc theo hình thc giáo dc t xa” ca Hc vin công ngh
Bu chính Vin thông, sau khi đc cp trên thm đnh, b môn Mác-Lênin
thuc khoa C bn I - Hc vin công ngh Bu chính Vin thông t chc biên
son SÁCH HNG DN HC TP VÀ GIÁO TRÌNH MÔN TRIT HC
MÁC - LÊNIN. Tp sách đc biên son da trên c s giáo trình trit hc

Mác-Lênin do hi đng lý lun Trung ng ch đo biên son giáo trình quc
gia các b môn khoa hc Mác-Lênin, t tng H Chí Minh. Tp sách cng
bám sát giáo trình Trit hc Mác - Lênin do B giáo dc và đào to ban hành
dùng trong các trng i hc và Cao đng.
Sách hng dn hc tp môn trit hc Mác-Lênin s giúp cho ngi hc
hiu mt cách có h thng nhng ni dung c bn ca trit hc Mác-Lênin.
Trên c s đó giúp cho ngi hc hiu đc c s lý lun ca đng li chin
lc, sách lc ca ng Cng sn Vit Nam trong quá trình kiên trì, gi vng
đnh hng đi lên ch ngha xã hi  Vit Nam. Ngoài ra, tp sách còn cung cp
c s phng pháp lun khoa hc đ ngi hc tip tc nghiên cu các môn
khoa hc khác thuc b môn Mác-Lênin, t tng H Chí Minh và các môn
khoa hc chuyên ngành.
Ni dung cun sách đc biên son theo trình t: nêu rõ mc đích yêu cu,
trng tâm, trng đim ca bài, nhng ni dung c bn, nhng nguyên tc ch
đo hot đng nhn thc và hot đng thc tin rút ra t nhng nguyên lý c
bn ca lý lun. Cui mi chng là phn bài tp và nhng gi ý tr li thích
hp, b ích vi đi tng sinh viên theo h đào to t xa.
2. MC ÍCH MÔN HC
Môn hc cung cp cho sinh viên nhng kin thc c bn v lch s và s
phát trin ca trit hc và vai trò ca nó trong đi sng xã hi.

2
Gii thiu môn hc
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU MÔN HC
 hc tt môn hc này, sinh viên cn lu ý nhng vn đ sau :
1- Thu thp đy đ các tài liu :
◊ Bài ging: Trit hc Mác - Lênin, Nguyn Th Hng Vân,  Minh Sn,
Trn Tho Nguyên, Hc vin Công ngh BCVT, 2005.
◊ Sách hng dn hc tp và bài tp: Trit hc Mác - Lênin, Nguyn
Th Hng Vân,  Minh Sn, Trn Tho Nguyên, Hc vin Công

ngh BCVT, 2005.
Nu có điu kin, sinh viên nên tham kho thêm:Các tài liu tham kho
trong mc Tài liu tham kho  cui cun sách này.
2- t ra mc tiêu, thi hn cho bn thân:
X t ra mc các mc tiêu tm thi và thi hn cho bn thân, và c gng
thc hin chúng
Cùng vi lch hc, lch hng dn ca Hc vin ca môn hc cng nh
các môn hc khác, sinh viên nên t đt ra cho mình mt k hoch hc tp cho
riêng mình. Lch hc này mô t v các tun hc (t hc) trong mt k hc và
đánh du s lng công vic cn làm. ánh du các ngày khi sinh viên phi thi
sát hch, np các bài lun, bài kim tra, liên h vi ging viên.
X Xây dng các mc tiêu trong chng trình nghiên cu
Bit rõ thi gian nghiên cu khi mi bt đu nghiên cu và th thc hin,
c đnh nhng thi gian đó hàng tun. Suy ngh v thi lng thi gian nghiên
cu đ “Tit kim thi gian”. “Nu bn mt quá nhiu thì gi nghiên cu”, bn
nên xem li k hoch thi gian ca mình.
3- Nghiên cu và nm nhng kin thc đ ct lõi:
Sinh viên nên đc qua sách hng dn hc tp trc khi nghiên cu bài
ging môn hc và các tài liu tham kho khác. Nên nh rng vic hc thông qua
đc tài liu là mt vic đn gin nht so vi vic truy cp mng Internet hay s
dng các hình thc hc tp khác.
Hãy s dng thói quen s dng bút đánh du dòng (highline maker) đ
đánh du các đ mc và nhng ni dung, công thc quan trng trong tài liu.

3
Gii thiu môn hc
4- Tham gia đy đ các bui hng dn hc tp:
Thông qua các bui hng dn hc tp này, ging viên s giúp sinh viên
nm đc nhng ni dung tng th ca môn hc và gii đáp thc mc; đng
thi sinh viên cng có th trao đi, tho lun ca nhng sinh viên khác cùng

lp. Thi gian b trí cho các bui hng dn không nhiu, do đó đng b qua
nhng bui hng dn đã đc lên k hoch.
5- Ch đng liên h vi bn hc và ging viên:
Cách đn gin nht là tham d các din đàn hc tp trên mng Internet.
H thng qun lý hc tp (LMS) cung cp môi trng hc tp trong sut
24 gi/ngày và 7 ngày/tun. Nu không có điu kin truy nhp Internet, sinh
viên cn ch đng s dng hãy s dng dch v bu chính và các phng thc
truyn thông khác (đin thoi, fax,...) đ trao đi thông tin hc tp.
6- T ghi chép li nhng ý chính:
Nu ch đc không thì rt khó cho vic ghi nh. Vic ghi chép li chính là
mt hot đng tái hin kin thc, kinh nghim cho thy nó giúp ích rt nhiu
cho vic hình thành thói quen t hc và t duy nghiên cu.
7 -Tr li các câu hi ôn tp sau mi chng, bài.
Cui mi chng, sinh viên cn t tr li tt c các câu hi. Hãy c gng
vch ra nhng ý tr li chính, tng bc phát trin thành câu tr li hoàn thin.
i vi các bài tp, sinh viên nên t gii trc khi tham kho hng dn,
đáp án. ng ngi ngn trong vic liên h vi các bn hc và ging viên đ
nhn đc s tr giúp.
Nên nh thói quen đc và ghi chép là chìa khoá cho s thành công ca vic
t hc!

4
Chng 1: Trit hc và vai trò ca nó trong đi sng xã hi
CHNG 1: TRIT HC VÀ VAI TRÒ CA NÓ
TRONG I SNG XÃ HI
1.1. GII THIU CHUNG
Trit hc là gì? Có gì khác nhau gia quan nim truyn thng trong lch s
vi quan nim hin đi v trit hc. Nghiên cu trit hc thc cht là nghiên
cu cuc đu tranh trong lch s gia ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm,
gia phng pháp bin chng và phng pháp siêu hình đ t đó giúp chúng ta

hiu rõ hn vai trò ca trit hc Mác Lênin vi vic xây dng th gii quan và
phng pháp lun cho mi con ngi.
1.2. MC ÍCH, YÊU CU SINH VIÊN CN NM VNG
1. Khái nim và đi tng ca trit hc; c đim ca trit hc so vi các
hình thái ý thc xã hi khác.
2. Ni dung và ý ngha ca vn đ c bn ca trit hc; các hình thc lch
s c bn ca ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm và nhng đc
trng ca chúng.
3. S đi lp gia phng pháp bin chng và phng pháp siêu hình, các
giai đon phát trin c bn ca phép bin chng.
4. Vai trò th gii quan và phng pháp lun trit hc. Vai trò ca trit hc
Mác-Lênin.
1.3. NI DUNG
1. Trit hc là gì ?
- Khái nim và đi tng ca trit hc.
- Trit hc - ht nhân lý lun ca th gii quan
2. Vn đ c bn ca trit hc - Ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm
trit hc.
- Vn đ c bn ca trit hc
- Ch ngha duy vt và duy tâm

7
Chng 1: Trit hc và vai trò ca nó trong đi sng xã hi
3. Siêu hình và bin chng.
- S đi lp gia phng pháp siêu hình và phng pháp bin chng.
- Các giai đon phát trin c bn ca phép bin chng.
4. Vai trò ca trit hc trong đi sng xã hi
- Vai trò th gii quan và phng pháp lun.
- Vai trò ca trit hc Mác - Lênin
1.4. CÂU HI ÔN TP

1. Hãy trình bày nhn thc ca Anh (Ch ) v trit hc - ht nhân lý lun ca
th gii quan?
Gi ý nghiên cu:
+ Trit hc là gì?
+ Ngun gc nhn thc và ngun gc xã hi ca trit hc.
+ Vì sao trit hc là ht nhân lý lun ca th gii quan?
- Th gii quan là gì? Các loi th gii quan trong lch s?
- Ti sao trit hc là ht nhân lý lun ca th gii quan?
2. Hãy trình bày nhn thc ca anh (ch) v vn đ c bn ca trit hc. Ch
ngha duy vt và ch ngha duy tâm trong trit hc.
Gi ý nghiên cu:
+ Vn đ c bn ca trit hc là gì?
+ Ti sao mi quan h gia t duy và tn ti li là vn đ c bn ca trit hc.
+ Mt th nht ca vn đ c bn ca trit hc. Cn làm rõ nhng ni
dung sau:
- Ch ngha duy vt gii quyt mt th nht vn đ c bn ca trit hc
nh th nào? Các hình thc c bn ca ch ngha duy vt.
- Ch ngha duy tâm gii quyt mt th nht vn đ c bn ca trit
hc nh th nào? Các hình thc c bn ca ch ngha duy tâm? Ngun gc
nhn thc và ngun gc xã hi ca ch ngha duy tâm.
+ Mt th hai ca vn đ c bn ca trit hc:
- Thuyt kh tri (có th bit)
- Hoài nghi lun.
- Thuyt bt kh tri (không th bit).

8
Chng 1: Trit hc và vai trò ca nó trong đi sng xã hi
3. Hai phng pháp nhn thc đi lp nhau: Bin chng và siêu hình.
Gi ý nghiên cu:
+ Trình bày tóm tt s đi lp nhau gia hai phng pháp: bin chng và

siêu hình.
+ Các giai đon phát trin c bn ca phép bin chng:
- Phép bin chng t phát thi c đi- đc trng ca nó.
- Phép bin chng trong trit hc c đin c- đc trng ca nó.
- Phép bin chng duy vt
4. Vai trò ca trit hc trong đi sng xã hi?
Gi ý nghiên cu:
+ Vai trò th gii quan ca trit hc:
- nh hng cho quá trình hot đng sng ca con ngi.
- Trình đ phát trin ca th gii quan là tiêu chí quan trng v s
trng thành ca mi cá nhân cng nh ca mt cng đng xã hi nht đnh.
- Trit hc là ht nhân lý lun ca th gii quan, làm cho th gii quan
phát trin nh mt quá trình t giác da trên s tng kt thc tin và tri thc do
các khoa hc đa li.
- Ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm là c s lý lun ca hai th
gii quan c bn đi lp nhau.
- Th gii quan đúng đn là tin đ đ xác lp nhân sinh quan tích cc.
+ Vai trò phng pháp lun ca trit hc:
- Phng pháp lun là gì?
- Trit hc thc hin phng php lun chung nht nh th nào?
+ Vai trò ca trit hc Mác-Lênin đi vi hot đng nhn thc và hot
đng thc tin:
- Vi t cách là h thng nhn thc khoa hc có s thng nht hu c
gia lý lun và phng pháp trit hc å Trit hc Mác-Lênin là c s trit hc
ca mt th gii quan khoa hc, là nhân t đnh hng cho hot đng nhn thc
và hot đng thc tin, là nguyên tc xut phát ca phng pháp lun.
- Quan h gia trit hc Mác-Lênin vi các khoa hc c th.

9
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác

0 Chng 2: KHÁI LC LCH S TRIT HC TRC MÁC
2.1. GII THIU CHUNG
Lch s trit hc là mt môn hc có nhim v nghiên cu v lch s phát
sinh phát trin ca t duy trit hc nhân loi đc biu hin thành lch s phát
trin ca các h thng trit hc ni tip nhau trong lch s sut hai ngàn nm
qua, t phng ông sang phng Tây, t c đi đn nay. Nghiên cu chng
này cho phép chúng ta đánh giá nhng giá tr và nhng hn ch lch s ca các
h thng trit hc trong lch s, to điu kin thun li khi nghiên cu trit hc
Mác-Lênin.
2.2. MC ÍCH, YÊU CU SINH VIÊN CN NM VNG
1. Nhng điu kin kinh t, chính tr - xã hi và s hình thành, phát trin
ca trit hc Phng ông và phng Tây trc Mác.
2. Khái quát v cuc đu tranh gia ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm
xung quanh vn đ khi nguyên th gii, v con ngi, v nhn thc, v đo đc
và v vn đ tri thc.
3. Nhng t tng trit hc ca các trng phái trit hc, ca các trit gia
c phng ông và phng Tây
4. ng trên lp trng ca ch ngha duy vt bin chng đ nghiên cu
ni dung c bn ca các hc thuyt trit hc ln tìm ra nhng giá tr lch s t
tng ca nó.
2.3. NI DUNG
1. Trit hc phng ông c, trung đi.
1.1. Trit hc n đ c trung đi.
- iu kin kinh t - xã hi và đc đim v t tng trit hc n
 c, trung đi.
- Các t tng trit hc c bn ca các trng phái trit hc.

10
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
1.2. Trit hc Trung hoa c đi.

- iu kin kinh t - xã hi và đc đim ca trit hc Trung Hoa
c đi.
- Mt s hc thuyt tiêu biu ca trit hc Trung Hoa c, trung đi.
2. Lch s t tng trit hc Vit Nam.
2.1 Nhng ni dung th hin lp trng duy vt và duy tâm.
- Cuc đu tranh gia ch ngha duy vt và duy tâm trong lch s
t tng Vit Nam thi k phong kin.
- Ni dung cuc đu tranh gia ch ngha duy vt và ch ngha
duy tâm trong lch s t tng Vit Nam.
2.2 Ni dung ca t tng yêu nc Vit Nam.
- Nhng nhn thc v dân tc và dân tc đc lp.
- Nhng quan nim v Nhà nc ca mt quc gia đc lp và
ngang hàng vi phng Bc.
- Nhng nhn thc v ngun gc v đng lc ca cuc chin
tranh cu nc và gi nc.
2.3 Nhng quan nim v đo đc làm ngi.
3. Lch s t tng trit hc Tây Âu trc Mác.
3.1 Trit hc Hy Lp c đi.
- Hoàn cnh ra đi và đc đim ca trit hc Hy Lp c đi.
- Mt s nhà trit hc tiêu biu.
3.2. Trit hc Tây Âu thi k trung c
- iu kin kinh t - xã hi và đc đim ca trit hc Tây Âu thi
trung c.
- Mt s đi biu ca phái Duy danh và Duy thc.
3.3 Trit hc thi Phc hng và Cn đi.
- Hoàn cnh ra đi và nét đc đim ca trit hc Tây Âu thi k
Phc hng.
- Trit hc Tây Âu thi k Cn đi.

11

Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
- Mt s trit gia tiêu biu.
- Ch ngha duy vt Pháp th k XVIII.
3.4 Trit hc c đin c.
- iu kin kinh t- xã hi và nét đc thù ca trit hc c đin c.
- Mt s nhà trit hc tiêu biu.
- Nhn đnh v nn trit hc c đin c.
2.4. CÂU HI ÔN TP
1. Nhng điu kin cho s phát sinh và phát trin ca trit hc n  c đi.
c đim ca trit hc n  c đi.
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin:
- iu kin đa lý.
- iu kin kinh t - xã hi
- Nhng thành tu ca khoa hc - vn hoá.
+ Nhng đc đim c bn ca trit hc n đ c đi.
- Trit hc có s đan xen vi tôn giáo - là đc đim ln nht.
- Trit hc thng tôn trng và có khuynh hng phc c.
- Trit hc th hin  trình đ t duy tru tng cao khi gii quyt vn
đ bn th lun.
+ Hai trng phái trit hc:
- Trng phái trit hc chính thng (trng phái tha nhn kinh
Vêda) - k tên 6 trng phái.
- Trng phái trit hc không chính thng (trng phái không tha
nhn kinh Vêda) - k tên 3 trng phái.
2. Nhng t tng c bn ca Pht giáo n đ c đi và nh hng ca nó
 nc ta.
Gi ý nghiên cu:
Pht t ging giáo lý ca mình bng truyn ming (kinh không ch). Sau
khi Ngài tch, các hc trò nh li và vit thành Tam tng chân kinh (kinh, lut,

12
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
lun), qua đó th hin nhng t tng c bn ca Pht giáo trên hai phng
din: bn th lun và nhân sinh quan:
+ V bn th lun: Pht giáo đa ra t tng vô thng, vô ngã và lut
nhân qu.
+ V nhân sinh quan: Pht giáo đa ra t tng luân hi và nghip báo, t
diu đ, thp nh nhân duyên và nit bàn.
+ ánh giá nhng mt tích cc ca Pht giáo:
Pht giáo là mt tôn giáo. Vì vy, nó có nhng hn ch v th gii quan và
nhân sinh quan. Song, vi thái đ khách quan, chúng ta cn nhn thc nhng
yu t tích cc trong t tng trit hc Pht giáo:
- T khi xut hin ti nay, Pht giáo là tôn giáo duy nht lên ting
chng li thn quyn.
- Nhng t tng ca Pht giáo có nhng yu t duy vt và bin chng.
- Pht giáo tích cc chng ch đ đng cp khc nghit, t cáo bt công,
đòi t do t tng và bình đng xã hi; nói lên khát vng gii thoát con ngi
khi nhng bi kch cuc đi.
- o pht nêu cao thin tâm, bình đng, bác ái cho mi ngi nh là
nhng tiêu chun đo đc c bn ca đi sng xã hi.
+ nh hng ca pht giáo ti Vit nam:
- Pht giáo du nhp vào nc ta t nhng nm đu công nguyên, và
phát trin phù hp vi truyn thng Vit Nam.
- nh hng ca Pht giáo vi nc ta khá toàn din:
* Tr thành quc giáo  các triu đi: inh, Lê, Lý, Trn góp phn kin
lp và và bo v ch đ phong kin tp quyn, gi vng nn đc lp dân tc.
* Trc đây, Pht giáo có công trong vic đào to tng lp trí thc cho
dân tc: có nhiu v tng thng, thin s, quc s có đc đ, tài nng giúp nc
an dân nh: Ngô Chân Lu, Pháp Nhun, Vn Hnh, Viên Thiu, Không L...

* Bn cht t bi h x ngày càng thm sâu vào đi sng tinh thn dân
tc, rèn luyn t tng tu dng đo đc, vì dân, vì nc.
* Vào thi cc thnh, Pht giáo là nn tng t tng trong nhiu lnh
vc nh kinh t, chính tr, vn hoá, gioá dcc, khoa hc, kin trúc, hi ho...
nhiu tác phm vn hc có giá tr, nhiu công trình kin trúc đc đáo, đm đà

13
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
bn sc dân tc có tm c quc t ca Vit Nam phn ln đc xây dng vào
thi k k này. T cui th k XIII ti nay, Pht giáo không còn là “quc giáo”
na nhng nhng giá tr t tng tích cc ca nó vn còn là nhu cu, sc mnh
tinh thn ca nhân dân ta...
3. Trình bày nhng điu kin kinh t - xã hi và đc đim ca trit hc Trung
hoa c đi.
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin kinh t - xã hi Trung hoa c đi:
- Thi k th nht: T th k th XXI tr.CN, đn khong th k th
XI.trCN vi s kin nhà Chu đa ch đ nô l  Trung hoa ti đnh cao.
- Thi k th hai: (thi k Xuân thu - Chin quc) là thi k chuyn
bin ch đ chim hu nô l sang xã hi phong kin.
+ Nhng đc đim ca trit hc Trung hoa c đi: có bn đc đim c bn.
4. Khái quát ni dung chính trong nhng quan đim v xã hi, chính tr -
đo đc trong trit hc Nho giáo. nh hng ca nó  nc ta.
Gi ý nghiên cu:
+ Quan đim v v tr và gii t nhiên:
- Khng T tin vào “dch”, là s vn hành bin hoá không ngng theo
mt trt t nht đnh, ông gi đó là “thiên mnh”, do đó, bit mnh tri là
điu kin tr thành ngi hoàn thin.
- Khng T tin có qu thn (nhng mang tính cht tôn giáo nhiu hn).
+ Ct lõi t tng trit hc chính tr - đo đc ca Khng T: Tam cng.

Chính danh. Nhân tr.
+ Trit nhân sinh ca Mnh T.
+ Trit nhân sinh ca Tuân T.
+ nh hng ca Nho giáo  nc ta.
5. Trình bày ni dung chính trong t tng trit hc ca o gia, Mc gia và
Pháp gia.
Gi ý nghiên cu:
+ Ni dung chính trong t tng trit hc ca đo gia:
- Quan đim v “đo”.

14
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
- Quan đim v tính bin chng.
- Thuyt chính tr - xã hi: lun đim “vôvi”.
- Nhn thc lun.
+ Ni dung chính trong t tng trit hc ca Mc gia:
- V v tr quan.
- V nhn thc lun: quan h danh - thc.
- V t tng nhân ngha: t tng “kiêm ái”.
+ Ni dung chính trong t tng Pháp gia:
- “Lý” là nhân t khách quan chi phi mi s vn đng ca t nhiên
và xã hi.
- Tha nhn s bin đi ca đi sng xã hi, mà đng lc c bn là
s thay đi ca dân s và ca ci xã hi.
- Ch thuyt v tính ngi: bn tính con ngi vn là “ác”, luôn có
xu hng li mình hi ngi.
- Hc thuyt v Pháp tr.
6. Cuc đu tranh gia đng li trit hc êmôcrít và đng li trit hc
Platôn.
Gi ý nghiên cu: Lp bng so sánh theo nhng ni dung chính sau:

êmôcrít Platôn
Bn th
lun
+ Ci ngun ca th gii là
“nguyên t” - Phân tích.
+ Bn nguyên ca th gii là
“th gii ý nim” - Phân tích.
+ Vn đng gn lin vi vt
cht, vn đng có đng c t
thân ca nguyên t, không
gian là điu kin ca vn
đng.
+ Nguyên nhân vn đng  lc
lng tinh thn,  “thn tình ái”
ca linh hn: linh hn th gii
làm cho v tr vn đng, linh
hn riêng bit làm cho s vt
vn đng.
Nhn thc
lun
ng trên quan đim duy vt: ng trên quan đim duy tâm:
+ i tng ca nhn thc là
gii t nhiên.
+ i tng và mc tiêu nhn
thc là “th gii ý nim”

15
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
+ Mc tiêu đt ti: bn cht
s vt.

+ Tuyt đi hoá nhn thc lý
tính. Nhn thc là quá trình hi
tng ca linh hn.
+ Nhn thc cm tính là c
s ca nhn thc lý tính.
V lôgíc
hc
+Lôgíc là công c ca nhn
thc.
+ Lôgíc đt xen k vi phép bin
chng duy tâm.
+ Coi trng phng pháp
quy np.
+ Coi trng phng pháp din
dch.
V đo
đc hc
Hng đo đc vào đi sng
hin thc. ây là đo đc
tin b, duy vt.
Hng đo đc vào đi sng ca
“th gii ý nim”. ây là đo
đc duy tâm, tôn giáo, phân bit
đng cp.

7. Nêu nhng đc đim ch yu ca trit hc Tây Âu thi Trung c. Vì sao
trit hc Tây Âu thi Trung c nhìn chung là mt bc lùi so vi trit hc
thi C đi.
Gi ý nghiên cu:
+ Trình bày nhng điu kin kinh t - xã hi Tây Âu thi k Trung c:

- Kinh t.
- Chính tr-xã hi.
- Tinh thn.
+ c đim ca trit hc Tây Âu thi k Trung c: nêu 5 đc đim.
+ ây là mt bc lùi so vi trit hc thi C đi vì:
- S phc tùng thn hc.
- Ch ngha tín ngng đi lp vi t tng khoa hc, vi tri thc
thc nghim và vi t tng trit hc t do.
- Không chp bt c cái gì mi, mc đích cao nht là phc v tôn
giáo và nhà th î xuyên tc hc thuyt ca các nhà trit hc tin b thi
c đi, dc bit là xuyên tc trit hc ca Arixtt (bóp cht mi cái tin b
và sinh đng).

16
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
8. Trit hc Tây Âu thi k Cn đi. Nhng thành tu và hn ch.
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin kinh t - xã hi và khoa hc đã chi phi đc đim ca
trit hc Tây Âu th k XVII-XVIII :
- iu kin kinh t - xã hi.
- c đim ca trit hc.
+ Nhng thành tu và hn ch ca trit hc duy vt Anh đc th hin
trong nhng đi biu tiêu biu sau:
- Ch ngha duy vt ca Ph.Bêcn, Hpx, Lcc.
- Ch ngha duy tâm ch quan ca G.Beccli.
+ Nhng đóng góp có giá tr vào s phát trin ca lch s t tng trit hc
nhân loi ca ch ngha duy vt Pháp  th k XVIII và nhng hn ch ni bt
ca nó v bn th lun, nhn thc lun và quan đim v xã hi.
9. Hãy phân tích: Phép bin chng ca Hêghen - mt thành tu v đi
ca trit hc c đin c:

Gi ý nghiên cu:
+ Trit hc ca Hêghen là trit hc duy tâm khách quan. Tính cht đó đc
th hin  nhng ni dung nh th nào?
+ Nhng ni dung ct lõi trong phép bin chng ca Hêghen (nêu nhng
giá tr khoa hc và hn ch).
+ T tng bin chng ca Hêghen v s phát trin ca đi sng xã hi.
+ Kt lun v trit hc Hêghen.
10. Khái quát nhng ni dung ch yu trong quan đim duy vt ca
PhoiBc?. Ti sao gi trit hc ca PhoiBc là trit hc “nhân bn”?
Gi ý nghiên cu:
+ Ni dung ch yu trong quan đim duy vt ca PhoiBc:
- Quan nim v gii t nhiên.
- Nhn thc lun .

17
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
+ Trit hc nhân bn ca PhoiBc.
- Tính cht nhân đo trong quan đim v con ngi ca PhoiBc.
- Tính cht duy tâm trong quan đim v con ngi và v xã hi ca
PhoiBc.
- Nhng hn ch mang tính cht siêu hình trong trit hc ca
PhoiBc.
+ Kt lun v trit hc PhoiBc.

18
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
Chng 3: S RA I VÀ PHÁT TRIN CA
TRIT HC MÁC - LÊNIN
3.1. GII THIU CHUNG
Trit hc Mác ra đi vào nhng nm 40 ca th k XX. ây là mt nn

trit hc khác v cht so vi tt c các nn trit hc trc  ch nó đã khc phc
đc tt c nhng hn ch ca nn trit hc, đã gii đáp mt cách khoa hc và
chính xác nhng vn đ mà quá trình phát trin ca thc tin và nhn thc loài
ngi đt ra. Nó là chìa khoá đ gii thích trên c s khoa hc quá trình phát
trin ca t tng nhân loi.
3.2. MC ÍCH, YÊU CU SINH VIÊN CN NM VNG
1. S ra đi ca trit hc Mác là mt tt yu lch s.
2. Nhng giai đon ch yu trong s hình thành và phát trin ca trit
hc Mác.
3. Thc cht và ý ngha ca cuc cách mng trong trit hc do Mác-ngghen
thc hin.
4. Lênin phát trin trit hc Mác trong nhng điu kin lch s mi.
5. Vn dng và phát trin trit hc Mác-Lênin trong điu kin th gii
ngày nay.
3.3. NI DUNG
1. Nhng điu kin lch s ca s ra đi Trit hc Mác.
- iu kin kinh t - xã hi.
- Ngun gc lý lun và nhng tin đ khoa hc t nhiên ca trit
hc Mác.
2. Nhng giai đon ch yu trong s hình thành và phát trin ca Trit
hc Mác.
- Quá trình chuyn bin t tng ca các C.Mác và Ph. ng ghen t
CNDT sang CNDV và t lp trng dân ch cách mng sang lp trng
cng sn.

19
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
- Giai đon đ xut nhng nguyên lý trit hc duy vt bin chng và
duy vt lch s.
- Mác và ngghen b sung và phát trin lý lun trit hc.

3. Thc cht và ý ngha cuc cách mng trong trit hc do Mác và
ngghen thc hin.
4. Lênin phát trin trit hc Mác.
5. Vn dng và phát trin trit hc Mác-Lênin trong điu kin th gii
hin nay.
3.4. CÂU HI ÔN TP
1.Vì sao có th nói s ra đi ca trit hc Mác là mt tt yu lch s?
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin kinh t-xã hi cho s ra đi trit hc Mác.
+ Ngun gc lý lun.
+ Nhng tin đ khoa hc t nhiên.
2. Nhng giai đon ch yu trong s hình thành và phát trin ca trit hc
Mác.
Gi ý nghiên cu:
+ Quá trình chuyn bin t tng ca C.Mác-Ph. ngghen t ch ngha
duy tâm và ch ngha dân ch cách mng sang ch ngha duy vt và ch ngha
cng sn.
- Nhng nh hng tt ca gia đình, nhà trng và các quan h xã
hi khác.
- S chuyn bin bc đu trong thi k Mác làm vic  báo sông
Gianh (5-1842 đn tháng 4-1843).
- Thi k Mác sang Pari.
- Th gii quan cách mng ca ngghen đã hình thành mt cách đc
lp vi Mác.
+ Giai đon đ xut nhng nguyên lý trit hc duy vt bin chng và duy
vt lch s.

20
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
- Tng bc xây dng nhng nguyên lý trit hc duy vt bin chng

và duy vt lch s (t nm 1844-1848).
- Giai đon Mác-ngghen b sung và phát trin lý lun trit hc.
3. Thc cht và ý ngha cuc cách mng trong trit hc do Mác-ngghen
thc hin.
Gi ý nghiên cu:
- Trit hc Mác đã khc phc s tách ri th gii quan duy vt và phép
bin chng trong s phát trin ca lch s trit hc.
- Sáng to ra “ch ngha duy vt lch s là thành tu v đi trong t tng
khoa hc” ca Mác (Lênin).
- Vi s ra đi ca trit hc Mác, vai trò xã hi ca trit hc cng nh v
trí ca trit hc trong h thng tri thc khoa hc cng bin đi.
- S thng nht gia tính khoa hc và tính cách mng trong bn thân lý
lun ca nó.
- S kt hp lý lun ca ch ngha Mác vi phong trào công nhân đã to ra
bc chuyn bin v cht ca phong trào công nhân t trình đ t phát lên t giác.
- Mi quan h hu c gia trit hc Mác vi khoa hc t nhiên và khoa
hc xã hi.
4. Nhng đóng góp ch yu ca Lênin vào vic bo v và phát trin trit hc
Mác xít là gì?
Gi ý nghiên cu:
+ Trong tác phm “nhng ngi bn dân là th nào...?” Lênin đã phê phán
quan đim duy tâm ch quan v lch s ca nhng nhà dân tuý và phát trin làm
phong phú thêm quan đim duy vt lch s, nht là hình thái kinh t-xã hi ca
Mác.
+ Trong tác phm “ch ngha duy vt và ch ngha kinh nghim phê phán”
Lênin đã phê phán quan đim duy tâm, siêu hình ca nhng ngi theo ch
ngha Makh và b sung phát trin ch ngha duy vt bin chng và ch ngha
duy vt lch s, da trên s khái quát nhng thành tu khoa hc mi nht thi
k đó.
+ Trong tác phm “bút ký trit hc”, Lênin đã tip tc khai thác cái “ht nhân

hp lý” ca trit hc Hêghen đ làm phong phú thêm phép bin chng duy vt.

21
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
+ Lênin đã có đóng góp quan trng vào kho tàng lý lun ch ngha Mác v
vn đ nhà nc, cách mng bo lc, chuyên chính vô sn, lý lun ng kiu
mi...
+ Lênin đã nêu lên nhng mu mc v s thng nht gia tính ng vi
yêu cu sáng to trong vic vn dng lý lun ca ch ngha Mác.
5. Vn dng và phát trin trit hc Mác-Lênin trong điu kin th gii
ngày nay.
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin mi cho s phát trin trit hc Mác-Lênin k t sau khi
Lênin qua đi.
+ Vai trò ca trit hc Mác-Lênin đi vi ch th xây dng xã hi mi, xã
hi xã hi ch ngha.
+ Thc tin xây dng ch ngha xã hi làm ny sinh hàng lot vn đ cn
đc gii đáp v mt lý lun mà không có sn li đáp trong di sn lý lun ca
các nhà kinh đin (ví d: vn đ s hu; k hoch hoá; h thng chính tr ca
CNXH; nhà nc XHCN và nguy c quan liêu hoá b máy nhà nc đó, ch
ngha ch quan trong t duy chính tr và bnh giáo điu trong công tác lý
lun...).
+ Phi dùng lp trng, quan đim, phng pháp ca ch ngha Mác-Lênin
đ tng kt kinh nghim thc tin.

22
Chng 4: Vt cht và ý thc
0 Chng 4: VT CHT VÀ Ý THC
4.1. GII THIU CHUNG
Vt cht và ý thc là nhng phm trù c bn nn tng ca ch ngha duy

vt, nó cha đng th gii quan và phng pháp lun rt khái quát và sâu sc.
 hiu rõ bn cht khoa hc và cách mng ca trit hc Mác-Lênin, chúng ta
phi nhn thc đúng đn phm trù vt cht, phm trù ý thc và mi liên h bin
chng ca chúng.
4.2. MC ÍCH, YÊU CU SINH VIÊN CN NM VNG
1. Vt cht và các hình thc tn ti ca nó.
2. Ngun gc bn cht, kt cu ca ý thc.
3. Mi quan h bin chng gia vt cht và ý thc.
4. Mt s kt lun v phng pháp lun.
4.3. NI DUNG
1. Phm trù vt cht
1.1. Quan nim v vt cht ca ch ngha duy vt trc Mác.
- Quan đim ca các nhà trit hc duy vt thi C đi.
- Quan đim ca các nhà trit hc duy vt thi Cn đi.
1.2. nh ngha vt cht ca Lênin.
- Hoàn cnh ra đi ca đnh ngha.
- nh ngha ca Lênin v vt cht.
- Ý ngha phng pháp lun.
1.3. Phng thc tn ti ca vt cht
- Vn đng là phng thc tn ti ca vt cht.
- Không gian và thi gian.

23
Chng 4: Vt cht và ý thc
1.4. Tính thng nht vt cht ca th gii.
- Quan nim ca ch ngha duy vt bin chng v tính thng nht
vt cht ca th gii.
- Nhng thành tu ca khoa hc t nhiên đã chng minh cho các
lun đim v tính thng nht vt cht ca th gii.
2. Phm trù ý thc.

2.1. Ngun gc ca ý thc
- Ngun gc t nhiên.
- Ngun gc xã hi.
2.2. Bn cht ca ý thc.
- Quan đim ca ch ngha duy vt Mácxít v bn cht ca ý thc.
- Kt cu ca ý thc.
2.3. Mi quan h bin chng gia vt cht và ý thc.
- Vai trò quyt đnh ca nhân t vt cht.
- Vai trò và tác dng ca ý thc.
- Mt s kt lun v phng pháp lun.
4.4. CÂU HI ÔN TP
1. Quan đim ca các nhà trit hc duy vt thi c đi, cn đi v vt cht.
Nhn xét v nhng quan đim đó.
Gi ý nghiên cu:
+ Quan đim v vt cht ca các nhà trit hc duy vt thi C đi.
- Quan đim ca các nhà trit hc.
- Nhn xét: h đã ly th gii đ gii thích th gii, đó là nhng quan
nim cht phác, thô s, mc mc nhng v cn bn là đúng.
Nhng hn ch nh:
* Nhm ln vt cht vi vt th.
* Cho vt cht là có gii hn, không phân chia đc na.
* S tn ti ca vt th là s tn ti ca bn thân vt cht.

24
Chng 4: Vt cht và ý thc
+ Quan đim v vt cht ca các nhà trit hc duy vt thi Cn đi.
- Quan đim ca các nhà trit hc.
- Nhn xét:
* H đã đng nht vt cht vi thuc tính.
* Quan đim vt cht mang tính siêu hình máy móc v th gii,

h đã nhìn th gii nh mt bc tranh c hc, và khi khoa hc t nhiên
phát trin h s ri vào b tc.
Tóm li:
Theo quan đim ca các nhà duy vt trc Mác thì vt cht là nhng gì c
th, cm tính hoc là đn v nh nht cu to nên mi vt, và h đi tìm c s
đu tiên đ xây dng nhng quan đim gii thích th gii bt ngun t c s vt
cht y.
Ch ngha duy vt trc Mác còn có thiu sót hn ch nht đnh nó
mang tính trc quan, máy móc, siêu hình.
2. Ni dung và ý ngha ca đnh ngha vt cht ca Lênin.
Gi ý nghiên cu:
+ Hoàn cnh ra đi ca đnh ngha:
- Nhng phát hin mi ca vt lý vi mô hin đi cui th k XIX đu
th k XX.
- Nhn xét ca Lênin v cuc khng hong và cách gii quyt.
+ Nêu đnh ngha vt cht ca Lênin.
+ Phân tích ni dung đnh ngha:
- Phng pháp đnh ngha vt cht ca Lênin.
- Nhng ni c bn :
* Vt cht là mt phm trù trit hc dùng đ ch thc ti khách
quan.
* Thc ti khách quan đc đem li cho con ngi trong cm
giác và tn ti không l thuc vào cm giác.
* Thc ti khách quan đc cm giác ca chúng ta chép li,
chp li, phn ánh.

25
Chng 4: Vt cht và ý thc
+ Ý ngha phng pháp lun đc rút ra trong đnh ngha vt cht ca
Lênin.

3. Ti sao nói vn đng là phng thc tn ti ca vt cht?
Gi ý nghiên cu
+ Vn đng là gì?
+ Vn đng là phng thc tn ti ca vt cht.
+ Các hình thc vn đng c bn ca vt cht.
+ Vn đng và đng im.
4. Không gian và thi gian là gì? Các tính cht c bn ca không gian và
thi gian.
Gi ý nghiên cu:
+ Khái nim không gian và thi gian.
+ Tính cht ca không gian và thi gian:
- Tính khách quan.
- Tính vnh cu và vô tn.
- Tính ba chiu ca không gian và tính mt chiu ca thi gian.
5. Ti sao nói th gii thng nht  tính vt cht? Khoa hc hin đi đã
chng minh điu đó nh th nào?
Gi ý nghiên cu:
+ Quan nim ca ch ngha duy vt bin chng v tính thng nht vt cht
ca th gii.
+ Nhng thành tu ca khoa hc t nhiên đã chng minh cho các lun
đim ca ch ngha duy vt bin chng v tính thóng nht vt cht ca th gii:
- Nhng phát minh v đi ca khoa hc t nhiên đu th k XX: v
vt lý, hoá hc, sinh hc.
- Khoa hc hin đi đã đi sâu nghiên cu cu to ca vt cht đ tìm
hiu sâu thêm kt cu ca vt cht.
+ Nhng thành tu ca khoa hc t nhiên đã giúp cho ch ngha duy vt
bin chng có c s đ khng đnh:

26
Chng 4: Vt cht và ý thc

- Các s vt hin tng dù đa dng, muôn hình muôn v nhng đu
có cùng bn cht vt cht î th gii thng nht  tính vt cht và thông
qua tính vt cht.
- Th gii vt cht tn ti vnh vin, vô hn, vô tn c b rng ln
b sâu. Trong th gii không có gì khác ngoài vt cht đang vn đng,
chuyn hoá.
- Xã hi loài ngi là cu to cao nht ca cu to vt cht, là cu to
đc bit ca t chc vt cht.
6. Quan đim ca trit hc duy vt bin chng v ngun gc t nhiên và
ngun gc xã hi ca ý thc.
Gi ý nghiên cu:
+ Ngun gc t nhiên ca ý thc:
- Ý thc là thuc tính ca mt dng vt cht sng có t chc cao là
b óc con ngi.
- Phn ánh là thuc tính chung ca vt cht.
+ Ngun gc xã hi:
- Vai trò ca lao đng đi vi s ra đi và phát trin ca ý thc.
- Vai trò ca ngôn ng trong s hình thành và phát trin ca ý thc
7. Bn cht và kt cu ca ý thc.
Gi ý nghiên cu:
+ Bn cht ca ý thc:
- Ý thc là s phn ánh sáng to th gii khách quan vào b óc con
ngi.
- Ý thc là s phn ánh mt cách ch đng và tích cc.
- Ý thc mang bn cht xã hi.
+ Kt cu ca ý thc:
Ý thc có kt cu phc tp, bao gm nhiu yu t có quan h vi
nhau. Có th chia kt cu đó theo chiu ngang và chiu dc:
- Theo chiu ngang: bao gm có các yu t nh tri thc, tình cm,
nim tin, lý trí, ý chí... trong đó tri thc là quan trng nht.

27