Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề đạo đức (Tiểu luận)

TIỂU LUẬN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
ĐỀ TÀI:
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC


Mở đầu:
Trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại lời di huấn dặn dò về Đảng, và vấn đề
đạo đức cách mạng: "Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật
sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, phải thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư.
Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người đầy tớ thật trung thành của
nhân dân". Cả cuộc đời của mình, Người đã tự thực hiện một cách hồn chỉnh, trọn vẹn
những tư tưởng và khát vọng đạo đức cách mạng; Người vừa là nhà lý luận đạo đức cách
mạng, vừa là một tấm gương đạo đức trong sáng gần gũi và độc đáo nhất..
Về đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh nói: "Đạo đức đó khơng phải là đạo đức thủ cựu.
Nó là đạo đức mới. Đạo đức vĩ đại, nó khơng vì danh vọng của cá nhân, mà vì lợi ích
chung của Đảng, của dân tộc, của lồi người". Và theo cách diễn đạt bình dị của Người:
Đạo đức như gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối, sức mạnh của con người, sức có
mạnh mới gánh được nặng, và đi được xa. Ngay trong những năm kháng chiến chống Mỹ
cứu nước, Đảng ta tiến hành sự nghiệp vĩ đại giải phóng và thống nhất đất nước, Người
đã khái quát và cảnh báo: "Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ
đại, có sức hấp dẫn lớn, khơng nhất định hơm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu
mến và ca ngợi, nếu lịng dạ khơng cịn trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân".
Người cũng thường xuyên nhấn mạnh: "Đảng phải là đạo đức, là văn minh", cán bộ, đảng
viên có đạo đức cách mạng phải vừa hồng vừa chuyên, hội tụ đủ đức tài, đức là gốc; phải
có sự trung với nước, và hiếu với dân.
Tư tưởng và tấm gương đạo đức cách mạng trong sáng của Hồ Chí Minh là tài sản tinh
thần vơ giá của Đảng và dân tộc ta. Nghiên cứu, học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh là niềm vinh dự, tự hào của mỗi cán bộ, công chức đối với Bác kính yêu một con người mà tư tưởng và tầm vóc vĩ đại đã vượt qua mọi không gian và thời gian,
trở thành một biểu tượng đẹp đẽ của văn minh nhân loại: Anh hùng giải phóng dân tộc,
danh nhân văn hoá thế giới.
Việc nghiên cứu tư tưởng HCM có thể giúp ích cho bản thân của mỗi con người chúng ta,

đối với em, khi em đọc qua tác phẩm “ đạo đức cách mạng” đã cho em thấy được sự
mong muốn của Người cho thế hệ mai sau phải học tập theo, từ đó tạo ra một đất nước
việt nam giàu mạnh và một thế hệ mai sau vững chắc, em hy vọng rằng qua bài viết này
sẽ là tư liệu tốt cho các bạn học sinh, sinh viên sau này muốn tìm hiểu về một phần nào
đó trong tồn bộ tư tưởng của Bác và tạo tiền đề cho lớp đàn em sau này hay trong những
tương lai gần đây phát huy theo đúng tinh thần của Bác Hồ , của Đảng , của dân tộc ta.
Đầu tiên chúng ta cần hiểu thế nào là đạo đức cách mạng :


Đạo đức cách mạng là vơ luận trong hồn cảnh nào, người đảng viên cũng phải đặt lợi
ích của Đảng lên trên hết. Nếu khi lợi ích của Đảng và lợi ích của cá nhân mâu thuẫn với
nhau, thì lợi ích cá nhân phải tuyệt đối phục tùng lợi ích của Đảng.
Vậy thì đạo đức cách mạng trong tư tưởng hồ chí minh có vai trị gì đối với người lãnh
đạo trong tương lai? Vì vậy tơi nghĩ rằng chúng ta cần phân tích tác phẩm đạo đức cách
mạng trong “Hồ Chí Minh tồn tập” để qua đó nhận ra vai trị của đạo đức cách mạng
đối với chính bản than mỗi con người chúng ta và sẽ có sự lien hệ với đạo đức của người
lãnh đạo trong tương lai hay khơng ?
1. Quan điểm về vai trị và sức mạnh của đạo đức cách mạng.
Đạo đức là một trong những vấn đề quan tâm hang đầu của Hồ Chí Minh đối với sự
nghiệp CMVN, chúng ta phải đem hết tinh thần và lực lượng ra phấn đấu, phải tu
dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng.
Hồ Chí Minh ln quan tâm đến vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cách mạng cho
cán bộ, đảng viên. Đảng phải chăm lo giáo dục đạo đức cho thanh niên, đào tạo họ
thành những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội .
Đạo đức được xem xét trên cả hai phương diện lý luận và thực tiễn. Vai trò của đạo
đức cách mạng là to lớn, Hồ Chí Minh coi đạo đức là nền tảng của người cách mạng,
cũng giống như gốc của cây, ngọn nguồn của sông, của suối. Như đối với con người,
sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức
cách mạng mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng. Bởi lẽ con đường đi đến độc
lập dân tộc và CNXH là con đường dài, đòi hỏi sự phấn đấu không ngừng của mỗi

người, mỗi thế hệ và nhiều thế hệ nối tiếp nhau. Chăm lo cái gốc, cái nguồn, cái nền
tảng ấy là công việc thường xuyên của tồn Đảng, tồn dân, của mỗi gia đình và mỗi
người trong xã hội ta.
Đạo đức là gốc, là nền tảng vì nó liên quan tới Đảng cầm quyền. Nguy cơ của đảng
cầm quyền đó là sự sai lầm về đường lối, suy thoái về đạo đức cách mạng của cán bộ,
đảng viên. Đảng cầm quyền lãnh đạo xã hội, nếu cán bộ đảng viên khơng tu dưỡng
đạo đức thì mặt trái của quyền lực có thể làm tha hố con người. Vì thế, Hồ Chí Minh
cho rằng “Đảng là đạo đức, là văn minh”.
Vai trò của đạo đức còn thể hiện là lòng cao thượng của con người. Mỗi người có
cơng việc, tài năng, vị trí khác nhau… nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng thì là
người cao thượng.
- Các thế hệ người Việt Nam phấn đấu cho độc lập dân tộc đến với Hồ Chí Minh trước
hết là đến với tư tưởng đạo đức của Người. “Sống, chiến đấu, lao động, học tập theo
gương Bác Hồ vĩ đại” là khẩu hiệu chung của người Việt Nam


Hồ Chí Minh cho rằng, Đảng “là đạo đức, là văn minh”, thì mới hồn thành sứ mệnh
lịch sử vẻ vang của mình. Đảng Cộng sản phải tiêu biểu cho trí tuệ, danh dự, lương
tâm của dân tộc mình và của thời đại. Trí tuệ là sự hiểu biết đúng đắn về CNMLN, tri
thức hiện đại của nhân loại, thực tiễn Việt Nam và thế giới, những quy luật phát triển
của cách mạng Việt Nam, những hiểu biết để đưa sự nghiệp cách mạng đến thắng lợi.
Đạo đức là những phẩm chất mà con người cần có để tham gia vào cuộc đấu tranh cho
độc lập dân tộc và CNXH. Muốn làm cách mạng thì con người cần có tâm trong sáng,
đạo đức cao đẹp đối với giai cấp công nhân, nhân dân lao động, với cả dân tộc. Cái
tâm ấy phải thể hiện trong các mối quan hệ xã hội hằng ngày với dân, với nước, với
đồng chí, đồng nghiệp, với mọi người chung quanh mình. Phải có tâm, có đức mới
giữ được CNMLN và đưa CNMLN vào trong cuộc sống.
Hồ Chí Minh cũng quan tâm giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên, các tầng lớp
nhân dân lao động. Tuỳ theo từng thời kỳ cách mạng mà Người đề ra những yêu cầu
đạo đức sát hợp để mọi người cùng phấn đấu. Trong cuốn Đường Kách mệnh, bài đầu

tiên nói về tư cách người cách mệnh, Hồ Chí Minh đã nêu một quan điểm lớn: phải có
cái đức để đi đến cái trí, và khi có trí thì cái đức đảm bảo cho người cách mạng giữ
vững được chủ nghĩa mà mình đã giác ngộ, chấp nhận, đi theo. Có đức nhưng phải có
tài, đức và tài quan hệ mật thiết với nhau. Có đức nhưng phải có tài,hồng và chun
phải kết hợp, tài càng lớn thì đức càng phải cao, vì đức – tài nhằm phục vụ nhân dân.
Đạo đức là gốc, là vũ khí mạnh mẽ trong cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc và CNXH
2. Những phẩm chất đạo đức cơ bản của con người Việt Nam trong thời đại mới.
a. Trung với nước, hiếu với dân.
Trong mối quan hệ đạo đức thì mối quan hệ giữa mỗi người với đất nước, với nhân
dân, với dân tộc là mối quan hệ lớn nhất. Trung, hiếu là phẩm chất quan trọng nhất,
bao trùm nhất.
Trung, hiếu là những khái niệm đã có trong tư tưởng đạo đức truyền thống Việt Nam
và phương Đơng, xong có nội dung hạn hẹp. “Trung với vua, hiếu với cha mẹ”, phản
ánh bổn phận của dân đối với vua, con đối với cha mẹ. Hồ Chí Minh đã vận dụng và
đưa vào nội dung mới. Hồ Chí Minh đã kế thừa những giá trị đạo đức truyền thống và
vượt trội. Trung với nước là trung thành với sự nghiệp giữ nước và dựng nước. Nước
là của dân, còn nhân dân là chủ của đất nước. “Bao nhiêu quyền hạn đều của dân, bao
nhiêu lợi ích đều vì dân”. Đây là chuẩn mực đạo đức có ý nghĩa quan trọng hàng đầu.
Trung với nước, hiếu với dân là suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ
quốc, vì CNXH, nhiệm vụ nào cũng hồn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù


nào cũng đánh thắng. Bác vừa kêu gọi hành động vừa định hướng chính trị - đạo đức
cho mỗi người Việt Nam
Đối với cán bộ đảng viên phải suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng, đó là điều
chủ chốt của đạo đức cách mạng. Phải tuyệt đối trung thàmh với Đảng, với dân, phải
tận trung, tận hiếu, thì mới xứng đáng vừa là đầy tớ trung thành, vừa là người lãnh
đạo của dân; dân là đối tượng để phục vụ hết lịng. Phải nắm vững dân tình, hiểu rõ
dân tâm, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí để dân hiểu được quyền và trách nhiệm
của người chủ đất nước.

Viết thêm về phần này Nội dung chủ yếu của trung với nước là:
-

Đặt lợi ích của đảng, của tổ quốc, của cách mạng là trên hết.

-

Quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu cách mạng.

-

Thực hiện tốt chủ trương, chinh sách của Đảng và Nhà nước

Nội dung chủ yếu của hiếu với dân là:
-

Khẳng định vai trò sức mạnh thực sự của nhân dân.

-

Tin dân, lắng nghe dân, học dân, tổ chức cùng nhân dân thực hiện tốt đường lối
chính sách của đảng và nhà nước.

-

Chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân

b. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư.
Cần là lao động cần cù, siêng năng, lao động có kế hoạch, sáng tạo năng suất cao; lao
động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại, không dựa dẫm.

Lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của con người.
Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của nhân dân, của
đất nước, của bản thân mình. Tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái to; “Không xa sỉ, khơng
hoang phí, khơng bừa bãi.”
Liêm là “ln ln tơn trọng giữ gìn của cơng và của dân; khơng xâm phạm một đồng
xu, hạt thóc của nhà nước, của nhân dân”. Phải trong sạch, không tham lam địa vị,
tiền của, danh tiếng, sung sướng. Khơng tâng bốc mình. Chỉ có một thứ ham là ham
học, ham làm, ham tiến bộ. Hành vi trái với chữ liêm là:... cậy quyền thế mà đục
khoét, ăn của dân, hoặc trộm của công làm của riêng. Dìm người giỏi, để giữ địa vị và
danh tiếng của mình là trộm vị. Gặp việc phải, mà sợ khó nhọc nguy hiểm, khơng
dám làm là tham lạo. Cụ Khổng nói: người mà khơng liêm, khơng bằng súc vật.
Cụ Mạnh nói: “ai cũng tham lợi thì nước sẽ nguy”.
Chính là khơng tà, thẳng thắn, đứng đắn. Đối với mình, với người, với việc


Đối với mình, khoong tự cao, tự đại, ln chịu khó học tập cầu tiến bộ, ln kiếm
điểm mình để phát huy điều hay, sửa đổi điều dở.
Đối với người, khơng khơng nịnh hót người trên, xem khinh người dưới: ln giữ thái
độ chân thành, khiêm tốn, đồn kết, khơng dối trá, lừa lọc.
Đối với việc, để việc công lên trên việc tư, làm việc gì cho đến nơi, đến chốn, khơng
ngại khó, nguy hiểm, cố gắng làm việc tốt cho dân cho nước.
Cần, kiệm, liêm, chính rất cần thiết đối với người cán bộ, đảng viên. Nếu đảng viên
mắc sai lầm thì sẽ ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, nhiệm vụ của cách mạng. Cần,
kiệm, liêm, chính cịn là thước đo sự giàu có về vật chất, vững mạnh về tinh thần, sự
văn minh của dân tộc. “Nó” là cái cần để “làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng
sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự tổ quốc và nhân loại”.
Chí cơng vơ tư, là làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì
Đảng, vì Tổ quốc, vì nhân dân, vì lợi ích của cách mạng. Thực hành chí cơng vơ tư là
qt sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. Chủ nghĩa cá nhân chỉ biết
đến mình, muốn “mọi người vì mình”. Nó là giặc nội xâm, còn nguy hiểm hơn cả giặc

ngoại xâm. Hồ Chí Minh viết: “ Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm
qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, khơng nhất định hơm nay vẫn được mọi người yêu
mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Hồ
Chí Minh cũng phân biệt lợi ích cá nhân và chủ nghĩa cá nhân. Chí cơng vơ tư là tính
tốt có thể gồm 5 điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cần,
kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư là để vững vàng qua mọi thử thách : “Giàu sang
khơng quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục”.
Vậy những người lãnh đạo cần phải có được những phẩm chất này để có thể xây dựng
một đất nước trong sạch vững mạnh, toàn dân đoàn kết cùng nhau phát triển.
c. Yêu thương con người.
Kế thừa truyền thống nhân nghĩa của dân tộc, kết hợp truyền thống nhân nghĩa với
chủ nghĩa nhân đạo cộng sản, tiếp thu tinh thần nhân văn của nhân loại qua nhiều thế
kỷ, qua hoạt động thực tiễn, Hồ Chí Minh đã xác định tình u thương con người là
phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất.
Tình yêu rộng lớn dành cho những người cùng khổ, những người lao động bị áp bức,
bóc lột. Hồ Chí Minh chỉ ham muốn cho đất nước được hoàn toàn độc lập, dân được
tự do, mọi người ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Chỉ có tình yêu
thương con người bao la đến như vậy mới có cách mạng, mới nói đến CNXH và
CNCS


Nghiêm khắc với mình, độ lượng với người khác, phải có tình thân ái với cả những ai
có sai lầm đã nhận rõ và cố gắng sửa chữa, đánh thức những gì tốt đẹp trong mỗi con
người. Bác căn dặn Đảng phải có tình đồng chí thương u lẫn nhau, trên nguyên tắc
tự phê bình và phê bình chân thành.
Tình u thương con người cịn là tình u bạn bè, đồng chí, có thái độ tơn trọng con
người, điều này có ý nghĩa đối với người lãnh đạo.
3. Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới.
a. Nói đi đơi với làm, phải nêu gương về đạo đức.
Nói và làm ln đi đôi với nhau đem lại hiệu quả thiết thực cho chính mình và cho

người khác. Nói mà khơng làm gọi là đạo đức giả. Từ đó Bác trong giáo dục đạo đức
vấn đề nêu gương được đặt ra. “trước mặt quần chúng không phải ta cứ viết lên trán
chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ yêu mến những người có tư
cách đạo đức.” Chú ý đạo làm gương.
b. Xây đi đôi với chống, phải tạo thành phong trào quần chúng rộng rãi.
Xây dựng đạo đức mới là phải giáo dục những phẩm chất, những chuẩn mực đạo đức
mới cho con người Việt nam trong thời đại mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh, từ gia
đình, nhà trường, đến xã hội. Phải khơi dậy ý thức đạo đức lành mạnh ở mọi người.
Bên cạnh đó, phải không ngừng chống lại những cái xấu, cái sai, vơ đạo đức. Để xây
và chống có kết quả phải tạo thành phong trào rộng rãi, phải chống lại chủ nghĩa cá
nhân.
Xây dựng đạo đức mới có nhiều cách làm, nhưng phải có hiệu quả.
c. Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời.
Mỗi người phải thường xuyên chăm lo tu dưỡng đạo đức đó là cơng việc kiên trì bền
bỉ, khơng thể chủ quan tự mãn. Mỗi người ai cũng có điều tốt và dở, thiện và ác. Phải
đánh thức những gì tốt đẹp trong mỗi con người. Có “tu thân” mới làm được những
việc lớn khác như “trị quốc bình thiên hạ”. Phải “chính tâm tu thân” để “trị quốc bình
thiên hạ”. Đạo đức cách mạng là nhằm giải phóng và đem lại hạnh phúc, tự do cho
con người. Việc tu dưỡng đạo đức phải thực hiện trong thực tiễn hoạt động hằng ngày,
trong lao động sản xuất, chiến đấu, sinh hoạt,... và thể hiện trong mối quan hệ hằng
ngày. Có như thế việc tu dưỡng mới có kết quả.
Bằng kinh nghiệm thực tiễn phong phú của mình, kết hợp với lý luận cách mạng, từ rất
sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ rằng, một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Do
vậy, ngay từ những ngày đầu mới thành lập chính quyền cách mạng, Người đã coi việc
xóa mù chữ, tiêu diệt giặc dốt và nâng cao dân trí là nhiệm vụ thứ hai trong số sáu nhiệm


vụ cấp bách của đất nước lúc bấy giờ. Đặc biệt, Người đã đưa ra một quan điểm vừa
mang tính chiến lược, vừa mang giá trị nhân văn sâu sắc mà đến nay, đã trở thành phương
châm hành động của tồn xã hội nói chung, của ngành giáo dục Việt Nam nói riêng: 'Vì

lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người'(5). Bởi vậy,
dù bận trăm cơng nghìn việc, Người vẫn thường xuyên quan tâm và chăm lo sự nghiệp
giáo dục của nước nhà, coi giáo dục xã hội chủ nghĩa là phương thức quan trọng nhất của
sự nghiệp 'trồng người', là một mắt xích khơng thể thiếu trong chiến lược bồi dưỡng thế
hệ trẻ. Nói cách khác, trọng trách to lớn của ngành giáo dục là đào tạo những người kế
tục sự nghiệp cách mạng. Vì vậy, theo Người, dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi
đua dạy tốt và học tốt; các ngành, các cấp Đảng và chính quyền địa phương phải quan
tâm hơn nữa đến sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt, nhằm đẩy sự
nghiệp giáo dục của nước ta lên những bước phát triển mới. Có thể nói, 'trồng người' là
một tư tưởng có ý nghĩa to lớn, bởi đó là kế lâu bền để phát triển đất nước. Ngày nay, khi
con người được coi là nguồn lực nội sinh quan trọng nhất đối với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, chúng ta càng cảm nhận thấy chiều sâu trong tư tưởng đó của Người.
Đối với sinh viên và học sinh, để xứng đáng là thế hệ cách mạng của đời sau, Chủ tịch
Hồ Chí Minh địi hỏi họ phải ra sức học tập: học tập trong nhà trường, trong gia đình và
ngồi xã hội; học tập qua sách vở và từ chính thực tiễn cuộc sống. Học không phải để
'làm quan' như trong xã hội cũ, mà là 'Để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho
dân giàu, nước mạnh, tức là để làm trọn nhiệm vụ người chủ của nước nhà'(6).
Một trong những triết lý sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là học phải đi đôi với hành, lý
luận phải gắn với thực tiễn. Vì vậy, bên cạnh quan điểm xác định giáo dục, học tập như
một phương thức chủ yếu để bồi dưỡng thế hệ trẻ, Người còn đòi hỏi thế hệ trẻ phải luôn
tự rèn luyện, tu dưỡng trong thực tiễn nhằm xây dựng, phát triển các phẩm chất, năng lực
cần thiết để sau này có thể cống hiến được nhiều nhất cho quê hương, cộng đồng và xã
hội. Theo Người, việc tự rèn luyện, tu dưỡng đó cần tuân theo nguyên tắc nhất quán: điều
gì phải thì cố làm cho kỳ được; điều gì trái thì hết sức tránh, dù nó là nhỏ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà,
thanh niên là rường cột của nước nhà,thanh niên là người chủ tương lai vì vậy Thanh niên
muốn làm chủ tương lai một cách xứng đáng thì ngay từ bây giờ phải tự giác rèn luyện
tinh thần và lực lượng của mình, phải tích cực làm việc để chuẩn bị cho tương lai. Việc
giáo dục thanh niên không thể tách rời mà phải liên hệ chặt chẽ với những cuộc đấu tranh
của xã hội, nhằm giúp họ tránh những cái độc hại, tiêu cực và tiếp thu, học hỏi những cái
hay, tiến bộ trong cuộc sống. Thanh niên phải có tinh thần sẵn sàng: 'đâu Đảng cần thì

thanh niên có, việc gì khó thì thanh niên làm'; phải đồn kết chặt chẽ, kiên trì phấn đấu,
vượt mọi khó khăn, thi đua học tập và lao động sản xuất, góp sức vào sự nghiệp xây dựng
một nước Việt Nam hịa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.


Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần khẳng định, muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết
phải có những con người xã hội chủ nghĩa. Muốn làm tròn trọng trách người chủ tương
lai của đất nước, thế hệ trẻ phải được giáo dục, bồi dưỡng một cách thường xuyên và tồn
diện. Có như vậy, họ mới hội đủ các phẩm chất, năng lực cần thiết, cả về trí tuệ lẫn bản
lĩnh chính trị, cả về nhân cách, đạo đức lẫn sức khỏe, để đáp ứng những yêu cầu của công
cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Theo đó, việc bồi dưỡng thế hệ trẻ
phải tập trung vào những nội dung cơ bản sau:
Bồi dưỡng đạo đức cách mạng: Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong việc bồi dưỡng thế hệ
trẻ, nội dung quan trọng hàng đầu là xây dựng đạo đức cách mạng, giáo dục tư tưởng xã
hội chủ nghĩa và gột rửa chủ nghĩa cá nhân. Không phải ngẫu nhiên mà Đạo đức cách
mạng là đạo đức mới, là phẩm chất không thể thiếu và là cái gốc của con người xã hội
chủ nghĩa. Người lãnh đạo thì phải có đạo đức, khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng
khơng lãnh đạo được nhân dân'(7).
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nội dung cốt lõi nhất của đạo đức cách mạng là cần, kiệm,
liêm, chính. Những phẩm chất này giống như bốn mùa của trời đất; nếu thiếu một trong
bốn phẩm chất đó thì con người khơng thể trở thành người theo đúng nghĩa. Nhưng, đạo
đức cách mạng không phải là cái có sẵn, khơng phải từ trên trời rơi xuống, mà là kết quả
của sự đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày của mỗi người.thực hiện cần, kiệm, liêm,
chính, chí cơng, vơ tư; sống trong sạch, có chí tiến thủ và đồn kết, khơng kiêu ngạo; tích
cực đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân; phê phán những thói hư, tật xấu; thường xuyên
tiến hành phê bình và tự phê bình... để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Bồi dưỡng tri thức lý luận và văn hóa, khoa học - kỹ thuật: thanh niên phải vừa có đức,
vừa có tài. Bởi vì, người có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó; người có tài
mà khơng có đức sẽ trở nên vơ dụng. Hơn nữa, chính sự dốt nát là một trong những
nguyên nhân cơ bản kìm hãm sự phát triển: 'Dốt thì dại, dại thì hèn'(8). Vì vậy, để trở

thành người có trí tuệ, có tri thức, tức là có tài, bên cạnh việc trau dồi đạo đức cách mạng,
thanh niên còn phải hăng hái học tập, trong đó có học tập lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin. Nghiên cứu, học tập lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin là nhằm trang bị và nâng
cao trình độ lý luận cách mạng - ngọn đèn pha soi sáng cho hoạt động thực tiễn.
Cùng với việc học tập lý luận cách mạng, các thế hệ trẻ còn phải tích cực học tập văn
hóa, khoa học - kỹ thuật...; sử dụng những tri thức đó để xây dựng xã hội mới. Chủ tịch
Hồ Chí Minh cho rằng, nhiệm vụ này quan trọng hơn bao giờ hết, bởi chúng ta đi lên chủ
nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu. Cụ thể hóa mục tiêu, nội dung giáo dục
phù hợp với từng cấp học.Có như vậy, thế hệ trẻ mới có thể tích lũy được những tri thức
cần thiết, tạo tiền đề phát huy năng lực sáng tạo, góp phần quan trọng vào sự nghiệp bảo
vệ và xây dựng chủ nghĩa xã hội của dân tộc.


Thấm nhuần và thực hiện những tư tưởng đúng đắn, sâu sắc nói trên của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, nhiều thế hệ cách mạng đã nhanh chóng trưởng thành, đóng góp cơng lao to lớn
vào sự phát triển của dân tộc. Họ đã chiến đấu và chiến thắng trong cuộc kháng chiến
chống đế quốc Mỹ cứu nước, bảo vệ độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc và đi lên chủ
nghĩa xã hội; đã và đang tích cực 'xây dựng lại đất nước ta to đẹp hơn, đàng hoàng hơn',
như mong ước cháy bỏng của Người trước khi từ biệt thế giới này.
Hiện nay, trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước, trước xu thế tồn cầu hóa và hội
nhập kinh tế quốc tế, thế hệ trẻ Việt Nam luôn kiên định lý tưởng xã hội chủ nghĩa mà
Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh dày cơng vun trồng. Họ đã và đang chứng tỏ bản lĩnh,
sức trẻ, sự sáng tạo và tinh thần dám nghĩ, dám làm của mình. Họ đang ra sức tu dưỡng,
học tập và rèn luyện về mọi phương diện, tích cực lao động sản xuất, tiến vào khoa học công nghệ, để cùng với tồn Đảng, tồn dân thực hiện cơng cuộc đổi mới, đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhằm xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng, dân chủ, văn minh. Rất nhiều phong trào thi đua, như Thanh niên tình
nguyện, Thanh niên lập nghiệp, Tuổi trẻ học đường,... được đơng đảo đồn viên, thanh
niên, sinh viên và học sinh hưởng ứng, thực hiện. Đảng, Nhà nước và xã hội đã có nhiều
hình thức ghi nhận và tôn vinh những thanh niên, sinh viên và học sinh tiêu biểu, xuất sắc
trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Có
thể nói, thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay vẫn xứng đáng với niềm tin yêu, sự khen ngợi và

kỳ vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 'Đồn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi
việc đều hăng hái xung phong, khơng ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm
lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng
xã hội chủ nghĩa vừa 'hồng' vừa 'chuyên''(11).
Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, do ảnh hưởng từ những mặt trái của nền kinh tế thị
trường cũng như của xu thế tồn cầu hóa, và đặc biệt, do không nghiêm túc trong rèn
luyện, phấn đấu, một bộ phận thanh, thiếu niên ở nước ta đang có những biểu hiện tiêu
cực đáng lo ngại, như phai nhạt lý tưởng, chạy theo lối sống buông thả, lười học tập và tu
dưỡng đạo đức, thích hưởng thụ, ngại lao động, chuộng những sinh hoạt thiếu lành mạnh
hoặc phản văn hóa, nghiện ngập, thậm chí vi phạm pháp luật... Những hiện tượng đó,
trước hết là nguy cơ đe dọa tương lai của chính bản thân họ, đồng thời cản trở sự phát
triển theo hướng lành mạnh, tiến bộ và văn minh của xã hội ta hiện nay. Mặt khác, cũng
cần nói rằng, các thế lực thù địch đang 'chờ đợi' và sẽ ra sức khai thác, lợi dụng những
hiện tượng đó để tiến hành chiến lược 'diễn biến hịa bình' hịng chống phá và ngăn chặn
sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Vì vậy, hơn bao giờ hết, toàn Đảng và toàn dân ta
càng phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ; coi đó là một trong những nhiệm vụ
hàng đầu, bởi nó liên quan trực tiếp đến tương lai của đất nước. Đó cũng là một biểu
hiện, một nội dung quan trọng của chiến lược 'lấy dân làm gốc'. Có thể khẳng định, cùng


với những biện pháp tích cực và đồng bộ khác, cuộc vận động 'Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh' mà Đảng ta vừa phát động chính là một cơ hội tốt cho thế
hệ trẻ rèn luyện, phấn đấu vươn lên.