Ky luc bat ngo cua bong lua nghin hat

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Kỷ lục bất ngờ của bông lúa nghìn hạt</b>

<b>Tạo được giống lúa bơng có nhiều hạt là đích phấn đấu của các nhà nơng học và tạo được giống</b>
<b>lúa thuần có nghìn hạt trên một bơng là giấc mơ của nhiều nhà khoa học không chỉ ở Việt Nam</b>
<b>mà cả trên thế giới.</b> Nhiều người đã dành cả cuộc đời để nghiên cứu mà chưa thành công. Nhưng hiện
nay, Việt Nam đã có người biến ước mơ đó thành hiện thực.

Chúng tơi vừa được tiếp cận dịng <b>lúa siêu trội có tên BN Mới</b>, một dịng lúa thuần. Mỗi bơng lúa BN
Mới dài trung bình 35cm, có 800-1.000 hạt, nhiều gấp 3-5 lần so với các giống lúa tiến bộ hiện nay. Tác
giả của dòng lúa này là Tiến sĩ Trần Đăng Khánh (sinh năm 1978 tại Bát Xát, tỉnh Lào Cai), công tác tại
Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam.

Điều thú vị là vấn đề tạo giống lúa lùn năng suất cao đã được ông thân sinh ra TS Trần Đăng Khánh là
thầy giáo THCS Trần Đăng Đạt quan tâm từ năm 1985, khi Khánh mới lên 7 tuổi. Vì nhiều lý do và cũng
là cơ duyên của gia đình mà sau khi đã đạt được kết quả bước đầu, ông để vấn đề này cho các con tiếp
tục nghiên cứu. Khánh tốt nghiệp Khoa tiếng Anh, Trường đại học Ngoại ngữ Hà Nội năm 1999. Năm
2001, anh sang Nhật học cao học Công nghệ sinh học tại Trường đại học Miyazaki.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Từ giống Bao Thai gạo ngon nhưng chỉ cấy được một vụ, thích hợp với trung du và miền núi, cây cao
120-130cm, mỗi bơng có 90-110 hạt, thời gian sinh trưởng 122-125 ngày, Khánh tạo thành giống Bao
Thai mới siêu lùn, cấy được hai vụ ở cả vùng thấp, vùng cao, thời gian sinh trưởng cịn 100-105 ngày,
bơng có 150-180 hạt, năng suất tăng 50-60%. Vụ Xuân năm 2012, áp dụng công nghệ tạo lúa lùn theo
hướng lai kép, từ 4 tổ hợp giống ban đầu tạo thành giống lai rồi gây đột biến, Khánh tạo được giống lúa
BN Mới, mỗi bông có 800-1.000 hạt, năng suất 10-12 tấn/ha/vụ, di truyền được (giống BN cũ là giống lúa
cao sản, mỗi bơng có 380 hạt, năng suất 7,5 tấn/ha/vụ).

Khánh đã gửi giống BN Mới sang trồng thử tại Trường đại học Nagoya, Nhật Bản, thu được bơng lúa có
1.100 hạt. Với kết quả này, Trần Đăng Khánh chắc chắn sẽ hoàn thành đề tài trước 3 năm. Thông
thường, để tạo ra được một giống lai đơn phải mất hàng chục năm, tạo giống lai kép và thuần hóa được
nó phải mất vài ba chục năm mới thấy giá trị của phương pháp gây đột biến mà thầy giáo Trần Đăng Đạt
và người con út đang nắm giữ bí quyết.

Đầu tháng 6/2012, PGS.TS Trần Đăng Xuân cùng GS Makoto Matsuoka và GS Hidera Kitano của
Trường đại học Nagoya, Nhật Bản, hai chuyên gia hàng đầu về ứng dụng sinh học phân tử, gây đột biến
và nghiên cứu gien lúa tăng năng suất đã đến thăm ruộng lúa trồng thí nghiệm giống BN Mới tại Trung
tâm Chuyển giao khoa học - công nghệ và Khuyến nông Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại
Thanh Trì, Hà Nội. Hai ơng rất ngạc nhiên và vui mừng trước kết quả tạo được bông lúa nhiều hạt đến
thế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

cao sản gốc.

Làm việc với chúng tôi, PGS.TS, Phó viện trưởng Viện Di truyền Nơng nghiệp Việt Nam Đặng Trọng
Lương nhận định, nếu thành công, ổn định được các đặc tính vượt trội, đưa ra sản xuất đại trà thì giống
lúa BN Mới sẽ là một <i>“đột biến”</i> và cơng nghệ tạo ra dịng lúa này là một bước đột phá có ý nghĩa lớn của
nền khoa học nơng nghiệp, có thể gọi BN Mới là giống <i>“siêu cao sản”</i>. Hiện nay, năng suất lúa trung bình
của Việt Nam khoảng 5,5 tấn/ha/vụ, nếu đưa lên được 7, 8, 10 tấn hoặc cao hơn thì có ý nghĩa rất lớn
đối với an ninh lương thực quốc gia, xóa đói giảm nghèo và xuất khẩu làm giàu cho đất nước.

Trần Đăng Khánh đang kết hợp với các chuyên gia hàng đầu của Nhật Bản và Việt Nam phân lập, xác
định xem tính trạng số lượng hạt vượt trội của dòng lúa này là do đoạn gien hoặc gien độc lập nào trong
số 12 nhiễm sắc thể của cây lúa quyết định, xem nó nằm ở vị trí nào để nhân bản đoạn gien hoặc gien
độc lập đó để cơng bố về phương diện khoa học. Sau khi xác định chính xác sẽ ứng dụng cơng nghệ chỉ
thị phân tử và lai trở lại để quy tụ gien đó vào một giống trong khoảng chỉ 1-2 năm, đưa ra trồng đại trà
để khẳng định đây là giống lúa mới.

Khánh cho biết, bí quyết thành cơng của anh, chỉ sau một vụ đã tạo được giống lúa thuần cao sản mới là
nhờ phương pháp gây đột biến điểm, tác động đúng vào gien quy định tính trạng cần phát triển mà vẫn
giữ nguyên những đặc tính tốt của giống gốc như chất lượng gạo, khả năng thích nghi, chống chịu sâu
bệnh, thời tiết khắc nghiệt…

Nhìn điều kiện làm việc của nhà khoa học trẻ, tơi khơng khỏi chạnh lịng. Vụ mùa năm 2012, Trần Đăng

Khánh gieo hơn 1 sào lúa thử nghiệm tại Trung tâm Chuyển giao khoa học công nghệ và Khuyến nông
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ruộng lúa được bảo vệ cẩn thận, nhưng rào thép bị cắt, khóa
cửa bị phá. Vụ Xuân 2013, Khánh thuê hơn 1.500m2_{ruộng ở ngoại thành, gieo hơn 100 giống lúa thử}

nghiệm, mỗi giống chỉ vài chục mét vuông ngay sát đường đi, không rào chắn. Ngày 24/5, chúng tôi đã
đến thăm ruộng lúa khảo nghiệm này. Nhìn ruộng lúa chỗ cao chỗ thấp, cây lúa lùn tịt, bông dài chi chít
hạt, ai cũng có thể biết đây là ruộng lúa thí nghiệm, ai muốn vặt vài bơng cũng được.

Khánh cho biết, ngày 22/5, GS.TSKH Trần Duy Quý, nguyên Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp,
hiện là Tư vấn cho Chương trình KC-06 của Bộ Khoa học Cơng nghệ đã đến thăm ruộng, đếm ngẫu
nhiên một bông lúa giống BN, cho kết quả có 1.027 hạt, chẳng kém gì giống BN Mới của Khánh trồng thử
nghiệm tại Nagoya Nhật Bản. Với điều kiện làm việc như vậy, khả năng giống lúa khảo nghiệm của nhà
khoa học trẻ này bị đánh cắp là có thể xảy ra. Mặc dù bí quyết để tạo nên dòng lúa siêu lùn từ giống gốc
chỉ có cha con Khánh nắm được, nhưng trong mơi trường Việt Nam hiện nay, cách quản lý kết quả
nghiên cứu như vậy là khó có thể chấp nhận, dễ dẫn đến tình trạng tranh chấp bản quyền. Khánh dự
định sẽ sớm gửi khảo nghiệm để đánh giá hình thái, đặc điểm cây lúa, sau đó sẽ nhân rộng diện tích liên
tục trong ba vụ lên 500ha để được công nhận là giống gốc.

</div>

<!--links-->