Tài liệu giáo án Vật lí lớp 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (983.96 KB, 177 trang )

(1)Ch¬ng I: §iÖn häc Tiết 1: Sự phụ thuộc của cờng độ dòng điện vµo hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nêu đợc cách bố trí và tiến hành TN khảo sát sự phụ thuộc của Cờng độ dòng điện vào Hiệu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn. - Vẽ và sử dụng đợc đồ thị biểu diễn mối quan hệ I, U từ số liệu thực nghiệm. - Nêu đợc kết luận về sự phụ thuộc của Cờng độ dòng điện vào Hiệu điện thế giữa hai đầu dây dÉn. 2. KÜ n¨ng: Mắc mạnh điện theo sơ đồ; Sử dụng các dụng cụ đo: Vôn kế, Ampe kế; Xử lí đồ thị. 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - 1Ampe kÕ; 1 V«n kÕ; 1 nguån ®iÖn; 1 kho¸; 7 ®o¹n d©y dÉn; 1 ®iÖn trë mÉu.. §èi víi gi¸o viªn -Dông cô cho c¸c nhãm. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động cña hS. Hoạt động cña gi¸o viªn. Ghi b¶ng.

(2) - Để đo Cờng độ dßng ®iÖn ch¹y qua bóng đèn cần 1. Hoạt động 1: dùng dụng cụ gì? KiÓm tra bµi cò Nªu nguyªn t¾c - Đặt vấn đề bài dùng dụng cụ đó? - §Ó ®o HiÖu míi: + Tr¶ lêi c©u hái ®iÖn thÕ gi÷a hai đầu bóng đèn cần cña GV. dïng dông cô g×? Nªu nguyªn t¾c dùng dụng cụ đó? 2. Hoạt động 2: T×m hiÓu sù phô thuéc cña Cêng độ dòng điện vµo HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn: + Tìm hiểu sơ đồ m¹ch ®iÖn H 1.1 Sgk-4. Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + TiÕn hµnh TN: - C¸c nhãm m¾c m¹ch ®iÖn theo sơ đồ1.1 Sgk-4. - TiÕn hµnh ®o, ghi c¸c kÕt qu¶ đo đợc vào B1. - Th¶o luËn nhãm để trả lời C1 Sgk-4.. I. ThÝ nghiÖm: 1. Sơ đồ mạch điện: - H1.1 sgk-4: a. C¸c thiÕt bÞ: b. C¸ch m¾c V«n kÕ; Ampe kÕ: 2. TiÕn hµnh thÝ nghiÖm: a.M¾c m¹ch ®iÖn: H1.1 Sgk-4 b. KÕt qu¶ TN: B¶ng 1 Sgk-4. + Quan s¸t H1.1 Sgk-4: - CH 1: KÓ tªn, nªu c«ng dông vµ c¸ch m¾c cña tõng bé phËn trong sơ đồ?. - CH 2: Chèt + cña c¸c dông cô ®o ®iÖn cã trong sơ đồ đợc mắc về phÝa ®iÓm A hay ®iÓm B?. + Theo dâi, kiÓm tra, giúp đỡ các nhãm m¾c m¹ch ®iÖn theo sơ đồ H1.1 Sgk-4. + Yêu cầu đại ®iÖn nhãm tr¶ lêi C1: Tõ kÕt qu¶ TN h·y cho biÕt khi thay đổi Hiệu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn. Cờng độ dòng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cã mèi quan hÖ ntn víi HiÖu ®iÖn thÕ ?. LÇn ®o 1. 2. 3. 4. 5.. U (V). I (A). c. NhËn xÐt: - Khi t¨ng (hoÆc gi¶m) HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dẫn bao nhiêu lần thì Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiêu lần..

(3) 3. Hoạt động 3: VÏ vµ sö dông đồ thị để rút ra kÕt luËn: + Tõng HS phÇn th«ng về dạng đồ Sgk-5 tr¶ lêi cña GV.. đọc b¸o thÞ CH. + TiÕn hµnh vÏ đồ thị: (C2 Sgk5). + Th¶o luËn nhãm: NhËn xÐt dạng đồ thị, rút ra kÕt luËn.. II. Đồ thị biểu diễn sự thuộc của Cờng độ dßng ®iÖn vµo HiÖu ®iÖn thÕ: 1. Dạng đồ thị: H1.2 Sgk-5 a. Cách vẽ đồ thị: + §å thÞ biÓu diÔn sù thuéc cña Cờng độ dòng ®iÖn vµo HiÖu điện thế có đặc b. Nhận xét: Nếu bỏ qua sự sai lệch nhỏ do phép đo thì các điểm O, B, C, D, E nằm trên đờng thẳng đi qua gốc ®iÓm g×? tọa độ. + HD HS x¸c định các điểm 2. Kết luận: biÓu diÔn, vÏ mét -H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn t¨ng (hoÆc gi¶m) bao đờng thẳng đi nhiêu lần thì CĐDĐ chạy qua dây dẫn đó cũng tăng qua gốc tọa độ, (hoặc giảm) bấy nhiêu lần đồng thời đi gần tÊt c¶ c¸c ®iÓm.. + §¹i diÖn nhãm nªu kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U:.

(4) 4. Hoạt động 4: VËn dông Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: a. Cñng cè: + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV. b. VËn dông: + Tõng HS tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk-5. c. Häc tËp ë nhµ: - N¾m v÷ng kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U. - VËn dông tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-5. - ChuÈn bÞ TiÕt 2: §iÖn trë cña ®©y dÉn §Þnh luËt ¤m. + Nªu kÕt luËn vÒ III. VËn dông: mèi quan hÖ gi÷a 1. C5 Sgk-5: Cờng độ dòng 2. C4 Sgk-5: U 1 I1 ®iÖn (I) vµ HiÖu = ®iÖn thÕ (U). U 2 I2 + §å thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a I vµ U cã đặc điểm gì? + ở lớp 7 ta đã biÕt, khi HiÖu điện thế đặt vào hai đầu bóng đèn cµng lín th× dßng ®iÖn ch¹y qua đèn có cờng độ càng cao và đèn cµng s¸ng. VËy Cờng độ dòng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cã tØ lÖ víi HiÖu ®iÖn thÕ đặt vào hai đầu dây đó không? + Híng dÉn HS häc tËp ë nhµ: - N¾m v÷ng kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U. - VËn dông tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-5. - ChuÈn bÞ TiÕt 2: §iÖn trë cña ®©y dÉn §Þnh luËt ¤m ................................................................................................. TiÕt 2: §iÖn trë cña d©y dÉn - §Þnh luËt «m A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nhận biết đợc đơn vị của Điện trở và vận dụng đợc công thức tính Điện trở để giải bài tập. Phát biểu và viết đợc hệ thức của Định luật Ôm. -Vận dụng đợc Định luật Ôm để giải một số bài tập đơn giản. 2. KÜ n¨ng: Sử dụng một số thuật ngữ khi nói về HĐT; CĐDĐ; Vẽ sơ đồ mạch điện sử dụng các dụng cụ đo để xác định điện trở của một dây dẫn.

(5) 3. Thái độ:. Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh +Nghiªn cøu bµi häc; C¸c c©u hái Bµi tËp C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + CH1: Nêu kết luận về mối bài cũ - Đặt vấn đề bài quan hệ giữa Cờng độ dòng điện vµ HiÖu ®iÖn thÕ ? míi: + Tõng HS chuÈn bÞ, tr¶ + CH2: §æ thÞ biÓu diÔn mèi quan hệ đó có đặc điểm gì?. lêi c©u hái cña GV. + §V§: Trong TN víi m¹ch ®iÖn có sơ đồ H1.1 Sgk-4, nếu sử dụng cùng một HĐT đặt vào hai ®Çu d©y kh¸c nhau th× C§D§ qua chóng cã nh nhau hay kh«ng? 2. Hoạt động 2: Xác định + Theo dõi HS tính thơng số th¬ng sè U đối với U đối với mỗi dây dẫn. I I mçi d©y dÉn + Tõng HS dùa vµo B1, B2 +Yªu cÇu HS tr¶ lêi C2 vµ cho c¶ TiÕt1, tÝnh th¬ng sè U/I líp th¶o luËn: NhËn xÐt gi¸ trÞ đối với mỗi dây dẫn. của thơng số U đối với mỗi - Hoµn thµnh b¶ng sau: I LÇn ®o D©y 1 D©y 2 d©y dÉn vµ víi hai d©y dÉn kh¸c 1 nhau 2 3 4 TB Céng +Tr¶ lêi C2 th¶o luËn. §èi víi gi¸o viªn B¶ng phô: B¶ng th¬ng sè U/I đối với mỗi dây dẫn: Ghi b¶ng. I. §iÖn trë cña d©y dÉn: 1. Xác đinh thơng số U/I đối víi mçi d©y dÉn: + Tính thơng số U/I đối với mỗi d©y dÉn: LÇn ®o D©y 1 D©y 2 1. 2. 3. 4. TB Céng +NhËn xÐt: - §èi víi mçi d©y dÉn, th¬ng sè U là không đổi. I - Hai d©y dÉn kh¸c nhau th¬ng sè U lµ kh¸c nhau. I. ?.

(6) + TÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn b»ng c«ng thøc nµo?. + Khi tăng Hiệu điện thế đặt vào hai ®Çu d©y dÉn lªn hai lÇn th× 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu Điện trở của nó tăng lên mấy kh¸i niÖm ®iÖn trë: lÇn? V× sao? - Cá nhân đọc phần thông +Khi Hiệu điện thế giữa hai đầu báo khái niệm điện trở dây là 3V, Cờng độ dòng điện Sgk-7. ch¹y qua nã lµ 250mA. TÝnh §iÖn trë cña d©y?. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV.. 4. Hoạt động 4: Phát biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt ¤m: + Tõng HS Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt ¤m. - Cờng độ dòng điện chạy qua day dÉn tØ lÖ thuËn víi Hiệu điện thế đặt vào hai dÇu d©y dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë cña d©y dÉn đó. I= U R. +Nªu ý nghÜa cña ®iÖn trë.. 2. §iÖn trë: a. Trị số R= U đợc gọi là I ®iÖn trë b. Ký hiÖu ®iÖn trë trong m¹ch ®iÖn: c. §¬n vÞ ®iÖn trë: - NÕu U=1V; I=1A th× ®iÖn trë R đợc tính bằng Ôm (Ω) 1Ω=1V/1A. - Kil««m(kΩ): 1 kΩ= 1000 Ω - Mªga«m(MΩ):1MΩ=1000kΩ= 106 Ω d. ý nghÜa cña ®iÖn trë: -Biểu thị mức độ cản trở dòng ®iÖn nhiÒu hay Ýt cña d©y dÉn. II. §Þnh luËt ¤m: 1. HÖ thøc cña §Þnh luËt: - Yªu cÇu HS Ph¸t biÓu §Þnh luËt + Ta cã I ~ U ; I~ 1 ¤m. R - Yªu cÇu HS tõ biÓu thøc U I= I= U R R U: HiÖu ®iÖn thÕ (V) => các đại lợng: I: Cờng độ dòng điện (A) U=? R: §iÖn trë (Ω) R=? 2. Nội dung định luật Ôm: - Cờng độ dòng điện chạy qua d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi HiÖu điện thế đặt vào hai dầu dây dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë của dây dẫn đó.. + Yªu cÇu HS lµm Tr¶ lêi c©u hái: 5. Hoạt động 5: Vận - Công thức R = U/I dùng để làm dông - Cñng cè - Híng g×? Tõ c«ng thøc nµy cã thÓ nãi dÉn vÒ nhµ: r»ng U t¨ng lªn bao nhiªu lÇn th× R tăng lên bấy nhiêu lần đợc kh«ng ? t¹i sao ? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C3, C4 +Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + Híng dÉn HS häc tËp ë nhµ: +Tr¶ lêi c©u hái C3, C4 - N¾m v÷ng §Þnh luËt «m. VËn dông tÝnh U, I, R. Sgk-8. - ChuÈn bÞ T3: MÉu b¸o c¸o TH Sgk - 10.. III. VËn dông: C3 (Sgk-8): R = 12Ω I = 0,5A U=? Lêi gi¶i: ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã : HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y tóc bóng đèn là: U = I.R= 0,5. 12 = 6V §¸p sè: 6V.

(7) Tiết 3: Thực hành Xác định Điện trở của một dây dẫn b»ng Ampe kÕ vµ v«n kÕ A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nêu đợc cách xác định Điện trở từ công thức tính Điện trở. - Mô tả đợc cách bố trí và tiến hành đợc TN xác định Điện trở của một dây dẫn bằng ampe kế và v«n kÕ. 2. KÜ n¨ng: - Mắc mạnh điện theo sơ đồ; Sử dụng các dụng cụ đo: Vôn kế, Ampe kế. - Lµm vµ viÕt b¸o c¸o thùc hµnh. 3. Thái độ: Cã ý thøc chÊp hµnh nghiªm tóc quy t¾c sö dông c¸c thiÕt bÞ ®iÖn trong TN. B. ChuÈn bÞ:. §èi víi mçi nhãm Häc sinh + Mçi nhãm HS: 1 D©y §iÖn trë cha biÕt gi¸ trÞ; 1 nguån ®iÖn 6-12V; 1 V«n kÕ; 1 Am pe kÕ; 7§o¹n d©y nèi; B¸o c¸o TH theo mÉu.. §èi víi gi¸o viªn + §ång hå ®o ®iÖn ®a n¨ng.. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bµi cò: Tr×nh bµy c©u hái chuÈn bÞ trong b¸o c¸o thùc hµnh + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi CH cña GV: + Từng HS Vẽ sơ đồ m¹ch ®iÖn ®o ®iÖn trë b»ng V«n kÕ vµ Ampe kÕ.. Hoạt động của giáo viªn + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o thùc hµnh cña HS. + Nªu c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ? + Muèn ®o HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cña mét d©y dÉn cÇn dïng dông cô g×? M¾c dông cô đó nh thế nào với dây dẫn cần ®o?. + Muốn đo Cờng độ dòng điện qua mét d©y dÉn cÇn dïng dông cụ gì? Mắc dụng cụ đó nh thế nµo víi d©y dÉn cÇn ®o?. + Vẽ sơ đồ mạch điện đo điện trở b»ng V«n kÕ vµ Ampe kÕ?. Ghi b¶ng I. Tr¶ lêi c©u hái: 1. C«ng thøc tÝnh §iÖn trë: R= U I 2. Muèn ®o HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cña mét d©y dÉn cÇn dïng V«nkÕ. M¾c V«n kÕ song song víi d©y dÉn. 3. Muốn đo Cờng độ dòng điện qua mét d©y dÉn cÇn dïng Ampe kÕ M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp víi d©y dÉn. Sơ đồ mạch điện:. II. Néi dung thùc hµnh: + Giao dụng cụ TN cho các 1. Mắc nmạch điện theo sơ đồ nhãm 2. KÕt qu¶ ®o:.

(8) 2. Hoạt động 2: Mắc mạch điện theo sơ đồ và tiÕn hµnh ®o: + NhËn dông cô TN, Ph©n c«ng b¹n ghi chÐp kÕt qu¶ TN, ý kiÕn nhËn xÐt th¶o luËn cña nhãm. + C¸c nhãm tiÕn hµnh TN. - TÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong nhãm tham gia vµo m¾c m¹ch ®iÖn hoÆc theo giâi, KiÓm tra c¸ch m¾c 3. Hoạt động 3: Tổng kết, đánh giá thái độ häc tËp cña HS: + Hoµn thµnh b¸o c¸o thực hành. Trao đổi nhóm để nhận xét nguyên nhân g©y ra sù kh¸c nhau cña c¸c trÞ sè §iÖn trë võa tính đợc trong mỗi lần đo 4. Hoạt động 4: Củng cè-Híng dÉn vÒ nhµ: - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc cña líp 7 vÒ m¹ch ®iÖn m¾c nèi tiÕp; M¹ch ®iÖn m¾c song song.. + Theo dõi, giũp đỡ, Kiểm tra c¸c nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn, đặc biệt là việc mắc Vôn kế và Ampe kÕ vµo m¹ch ®iÖn. + Theo giâi HS tiÕn hµnh TN; §äc chØ sè Ampe kÕ, V«n kÕ. + Yêu cầu tất cả HS đều phải tham gia vµo tiÕn hµnh TN.. LÇn ®o 1. 2. 3. 4. 5.. U(V). I(A). R(. Ω ). Gi¸ trÞ TB Céng. + Thu b¸o c¸o thùc hµnh. + NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm: - C¸c thao t¸c thÝ nghiÖm. - C¸ch sö dông Ampe kÕ, V«n kÕ - Thái độ học tập của nhóm HS - ý thøc kû luËt. + Híng dÉn HS «n tËp c¸c kiÕn thøc cña líp 7 vÒ m¹ch ®iÖn m¾c nèi tiÕp; M¹ch ®iÖn m¾c song song. + Yêu cầu HS đọc trớc tiết 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕp.. - §äc tríc tiÕt 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕp.. MÉu b¸o c¸o thùc hµnh 1. Tr¶ lêi c©u hái: a. ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë:................. b. Muốn đo HĐT giữa hai đầu đoạn mạch cần dụng cụ gì? Mắc dụng cụ đó nh thế nào với dây dÉn cÇn ®o H§T?............................................................................................................................................ c. Muốn đo CĐDĐ chạy qua một dây dẫn cần dụng cụ gì? Mắc dụng cụ đó nh thế nào với dây dÉn cÇn ®o ?.................................................................................................................................................... 2. KÕt qu¶ ®o: KQ HiÖu ®iÖn thÕ Cờng độ dòng điện §iÖn trë LÇn ®o U(V) I(A) R( Ω ) 1. 2. 3. 4. 5. a. TÝnh gi¸ trÞ §iÖn trë cña d©y dÉn trong mçi lÇn ®o b. TÝnh gi¸ trÞ TBC cña §iÖn trë: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................

(9) c. NhËn xÐt nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c nhau (nÕu cã) cña c¸c trÞ sè §iÖn trë võa tÝnh ® îc trong mçi lÇn ®o: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. TiÕt 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕp A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Suy luận để xây dựng đợc công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp Rtđ = R1 + R2 và hệ thức: U1/U2 = R1 / R2 từ các kiến thức đã học. Mô tả dợc cách bố trÝ vµ tiÕn hµnh TN kiÓm tra l¹i c¸c hÖ thøc suy ra tõ lÝ thuyÕt. 2. KÜ n¨ng: Thùc hµnh sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn: V«n kÕ, Ampe kÕ; Bè trÝ, tiÕn hµnh l¾p r¸p thÝ nghiÖm; Suy luận; Lập luận logic.Vận dụng đợc những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tợng và gi¶i bµi tËp vÒ ®o¹n m¹ch nèi tiÕp. 3. Thái độ:. Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - 3 §iÖn trë mÉu lÇn lît cã gt 6, 10, 16 Ω ; 1Ampe kÕ;1V«n -B¶ng phô; phiÕu giao viÖc kÕ; 1 nguån 6V; 1khãa; d©y nèi. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn. Ghi b¶ng.

(10) 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - §1nt §2 => I1= I2 = I(1) U1+U2 =U(2). 2. Hoạt động 2: Nhận biết đợc đoạn mạch gồm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp: + Tr¶ lêi c©u hái C1: - R1, R2 vµ Ampe kÕ m¾c nèi tiÕp víi nhau. + Tr¶ lêi c©u hái C2: I=. U 1 U2 = R 1 R2. =>. U 1 R1 = U 2 R2. 3. Hoạt động 3: Xây dùng c«ng thøc tÝnh §iÖn trở tơng đơng của đoạn m¹ch gåm hai §T m¾c nèi tiÕp: + Nªu KN §iÖn trë t¬ng đơng. + Tr¶ lêi c©u hái C3: V× R1nt R2 nªn: UAB = U1+ U2 => IAB.Rt® = I1.R1 + I2.R2. Mµ I1 = I2 = IAB. => Rt® = R1 + R2. + Yªu cÇu Häc sinh Tr¶ lêi c©u hái: Trong ®o¹n m¹ch gåm hai đèn mắc nối tiếp: - Cờng độ dòng điện chạy qua mỗi đèn có mối liên hệ nh thế nµo víi C§D§ ®iÖn m¹ch chÝnh? - HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch cã mèi liªn hÖ nh thÕ nµo víi H§T gi÷a hai ®Çu mçi đèn? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1 vµ cho biÕt hai §iÖn trë cã mÊy ®iÓm chung?: - Th«ng b¸o hai hÖ thøc (1), (2) vẫn đúng với đoạn mạch gồm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp. - Yªu cÇu HS nªu mqh gi÷a U, I trong ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c nèi tiÕp R1nt R2 + Híng dÉn HS vËn dông c¸c kiÕn thøc võa «n tËp vµ hÖ thøc của định luật Ôm để trả lời C2 : I=. U 1 U2 = R 1 R2. =>. U 1 R1 = U 2 R2. + Th«ng b¸o KN §iÖn trë t¬ng đơng: Điện trở tơng đơng Rtđ của một ®o¹n m¹ch lµ §iÖn trë cã thÓ thay thÕ cho ®o¹n m¹ch nµy sao cho víi cïng HiÖu ®iÖn thÕ th× Cờng độ dòng điện chạy qua ®o¹n m¹ch vÉn cã gi¸ trÞ nh tríc. => Điện trở tơng đơng của đoạn m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiếp đợc tính nh thế nào ? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3 - Híng dÉn HS: - ViÕt BT liªn hÖ gi÷a UAB; U1vµ U2. - ViÕt BT tÝnh UAB; U1vµ U2 theo I vµ R t¬ng øng. + Qua công thức đã XD bằng lí thuyết. Để khẳng định công thức nµy cÇn tiÕn hµnh TNKT. I. Cờng độ dòng điện và HiÖu ®iÖn thÕ trong ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: 1. ¤n tËp kiÕn thøc L7: - §1 nt §2 => I1 = I2 = I (1) ; U1 + U2 = U (2) 2. §o¹n m¹ch gåm 2 §iÖn trë m¾c nèi tiÕp: R1 nt R2 => I1= I2 = I (1) U1 + U2 = U (2) * Cờng độ dòng điện có giá trị nh nhau t¹i mäi ®iÓm. * HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng tæng HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi ®iÖn trë. II. Điện trở tơng đơng cña ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: 1. Điện trở tơng đơng: - Điện trở tơng đơng Rtđ của một ®o¹n m¹ch lµ §iÖn trë cã thÓ thay thÕ cho ®o¹n m¹ch nµy sao cho víi cïng HiÖu ®iÖn thÕ th× Cờng độ dòng điện chạy qua ®o¹n m¹ch vÉn cã gi¸ trÞ nh tríc. 2. Công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai ®iÖn trë m¾c nèi tiÕp: V× R1 nt R2 nªn: UAB = U1+ U2 => IAB.Rt® = I1.R1 + I2.R2. Mµ I1 = I2 = IAB. => Rt® = R1 + R2.

(11) 4. Hoạt động 4: Tiến hµnh TN KiÓm tra: + Nªu c¸ch KiÓm tra: - M¾c m¹ch ®iÖntheo s¬ đồ H4.1 với R1, R2 đã biết §o UAB ; IAB - Thay R1,R2 b»ng Rt®, gi÷ cho UAB không đổi, đo I'AB. So s¸nh IAB vµ I'AB rót ra kÕt luËn. + TiÕn hµnh TN. LÆp l¹i c¸c bíc TN trªn. Th¶o luËn nhãm ®a ra KL: => Rt® = R1 + .R2. + Híng dÉn HS tiÕn hµnh TN: - Theo giâi vµ KT c¸c nhãm HS mắc mạch điện theo sơ đồ. - Theo giâi c¸ch tiÕn hµnh ®o đạc ghi chép kết quả.. 5. Hoạt động 5: - VËn dông: Tr¶ lêi c©u hái C4: Tr¶ lêi c©u hái C5: R12 = 20 +20 = 40 Ω RAC = R12 +R3 = RAB +R3 = 2.20 +20 = 3.20 = 60 Ω - Cñng cè: + Nªu c¸ch tÝnh §iÖn trë ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: Rt® = R1 + R2 - VÒ nhµ: - Gi¶i c¸c BT 4.1; 4.2;4.3; 4.4; 4.5 - SBT.. + Yªu cÇu HS lµm C 4: - Khi K mở, hai đèn không hoạt động không? Vì sao? - Khi K đóng, cầu chì bị đứt hai đèn hoạt động không? Vì sao? - Khi Kđóng, dây tóc đèn Đ1 bị đứt đèn Đ2 có hoạt động không? v× sao? + Yªu cÇu HS lµm C 5: R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2 ? => R12 RAB m¾c nh thÕ nµo víi R3 =>RAC. 3. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: + Dông cô: + TiÕn hµnh: + NhËn xÐt:. + Yªu cÇu HS nhËn xÐt nªu KÕt 4. KÕt luËn: luËn. §o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp cã ®iÖn trë t¬ng ®+ Yªu cÇu HS so s¸nh R t® cña ¬ng b»ng tæng c¸c §iÖn trë ®o¹n m¹ch cã c¸c §iÖn trë m¾c thµnh phÇn nèi tiÕp víi c¸c §T R1; R2. R t® = R1 + R2. III. VËn dông: + C5 Sgk-: R1 n.t R2 => R12 = 20 +20 = 40 Ω. R12 n.t R3 => RAC = R12 +R3 = RAB +R3 RAC = 2.20 +20 = 3.20 = 60 Ω. TiÕt 5: §o¹n m¹ch song song A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Suy luận để xây dựng đợc công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song 1/Rtđ = 1/R1 + 1/R2 và hệ thức: I1/I2 = R2 / R1 từ các kiến thức đã học. Mô tả dợc c¸ch bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN kiÓm tra l¹i c¸c hÖ thøc suy ra tõ lÝ thuyÕt. 2. KÜ n¨ng: Thùc hµnh sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn: V«n kÕ, Ampe kÕ; Bè trÝ, tiÕn hµnh l¾p r¸p thÝ nghiÖm; Suy luận; Lập luận logic. Vận dụng đợc những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tợng và gi¶i bµi tËp vÒ ®o¹n m¹ch song song. 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn.

(12) - §iÖn trë mÉu; 1 Ampe kÕ; 1 V«n kÕ; 1 c«ng t¾c; 1 nguån 6V; 9 ®o¹n d©y nèi. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Trong đoạn mạch gồm 2 bóng bài cũ - Đặt vấn đề bài đèn mắc song song, Hiệu điện thế và Cờng độ dòng điện của míi: m¹ch chÝnh cã quan hÖ thÕ nµo Tr¶ lêi c©u hái cña GV với Hiệu điện thế và Cờng độ dßng ®iÖn cña c¸c m¹ch rÏ ? 2. Hoạt động 2: Nhận biết đợc đoạn mạch gồm hai §iÖn trë m¾c song song: + Tr¶ lêi c©u hái C1: - Sơ đồ mạch điện H5.1 + Yêu cầu HS làm C1 và cho Sgk cho biÕt R1 m¾c song biÕt hai §iÖn trë m¾c song song song với R2. Ampe kế đo có mấy điểm chung? Cờng độ Cờng độ dòng điện chạy dòng điện và Hiệu điện thế của qua mạch chính. Vôn kế đoạn mạch này có đặc điểm gì? ®o H§T gi÷a hai ®Çu mçi điện trở, đồng thời điện trở cña c¶ ®o¹n m¹ch + Tr¶ lêi c©u hái C2: R1 // R2 => U1 = U2 hay: + Híng dÉn HS vËn dông c¸c I1 R2 kiÕn thøc võa «n tËp Tr¶ lêi C2: I1R1 = I2.R2 => = I2 R R1 // R2 => U1 = U2 + Nªu ®¨c ®iÓm cña ®o¹n hay: I1R1= I2.R2 m¹ch gåm hai §T m¾c song song: R1 // R2 => I = I1+ I2 ; U = U1 = U2. 3. Hoạt động 3: Xây dùng c«ng thøc tÝnh §iÖn trở tơng đơng của đoạn m¹ch gåm hai ®iÖn trë m¾c song song: +Từ hệ thức của định luật ¤m ta cã: I=. U U U ; I 1 = 1 ; I 2= 2 R td R1 R2. R1 // R2 => I = I1+ I2 U = U1 = U2. 1 1 1 = + =>Rt®= R td R1 R 2 R1 . R 2 R 1+ R 2. =>. Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3-HDHS: - ViÕt BT liªn hÖ gi÷a UAB; U1vµ U2. - ViÕt BT tÝnh UAB; U1vµ U2 theo I vµ R t¬ng øng. + Qua công thức đã XD bằng lí thuyết. Để khẳng định công thức nµy cÇn tiÕn hµnh TNKT.. Ghi b¶ng. I. Cờng độ dòng điện và HiÖu ®iÖn thÕ trong ®o¹n m¹ch song song: 1. Nhí l¹i kiÕn thøc ë líp 7: -§o¹n m¹ch gåm hai §Ìn m¾c song song: I=I1+ I2 U= U1 = U2 2. §o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c song song: + Sơ đồ mạch điện: R1 // R2 => I =I1+ I2 (1) U = U1 = U2 (2) * Cờng độ dòng điện chạy qua ®o¹n m¹ch chÝnh b»ng tæng c¸c Cờng độ dòng điện chạy qua các m¹ch rÏ * HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi m¹ch rÏ. II. Điện trở tơng đơng cña ®o¹n m¹ch song song: 1. C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë t¬ng đơng của đoạn mạch song song: + Từ hệ thức của định luật Ôm ta cã I=. U U U ; I 1 = 1 ; I 2= 2 đồng R td R1 R2. thêi I=I1+ I2 ; U= U1 = U2 => 1 = 1 + 1 => R td. R1 R 2. R1 . R 2 R 1+ R 2. 4. Hoạt động 4: Tiến + HD HS tiến hành TN: 2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: - Theo giâi vµ KT c¸c nhãm HS + Dông cô: hµnh TN KiÓm tra: mắc mạch điện theo sơ đồ.. Rt®=.

(13) + C¸c nhãm tiÕn hµnh m¾c m¹ch ®iÖn, tiÕn hµnh TN theo HD. + Thảo luận nhóm để rút ra NX, KÕt luËn: §èi víi ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c song song thì nghịch đảo cña §TT§ b»ng tæng c¸c nghịch đảo của từng ĐT thµnh phÇn: 1 1 1 = + R td R1 R 2. 5. Hoạt động 5: Củng cố + Tr¶ lêi c©u hái C4 Sgk: - Đèn và quạt đợc mắc song song vµo nguån 220V để chúng hoạt động bình thờng.Sơ đồ mạch ®iÖn nh H5.1 - Nếu đèn không hoạt động thì quạt vẫn hoạt động vì quạt vẫn đợc mắc vào HĐT đã cho + Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk Nêu đặc điểm của đoạn m¹ch gåm c¸c §T m¾c song song - VÒ nhµ: - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc T1T5: ChuÈn bÞ T6. 5.1;5.2;5.3; 5.4 - SBT. - Theo giâi c¸ch tiÕn hµnh ®o đạc ghi chép kết quả. + Yªu cÇu HS NX nªu KÕt luËn. + Nªu chó ý: Ta thêng m¾c song. + TiÕn hµnh: + NhËn xÐt: 3. KÕt luËn: - §èi víi ®o¹n m¹ch gåm hai §T mắc song song thì nghịch đảo song vµo m¹ch ®iÖn c¸c dông cô cña có cùng HĐT định mức. Khi HĐT của mạch bằng HĐT định ĐTTĐ bằng tổng các nghịch đảo mức thì các dụng cụ này đều của từng ĐT thành phần: hoạt động bình thờng và có thể 1 1 1 = + sử dụng độc lập với nhau R td R1 R 2 Chó ý: III. VËn dông: + Yªu cÇu HS lµm C 4 Sgk+ C5 Sgk-: + Híng dÉn HS gi¶i C5 Sgk: R1 // R2 => R1//R2=> R12=? R12//R3=>Rt® =? R1 . R 2 R12 = = 30 =15 So s¸nh Rt® víi c¸c §iÖn trë R1; 2 R 1+ R 2 R2 rót ra nhËn xÐt: Ω R 12 // R3 => + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: R12 . R3 15 . 30 - Nêu đặc điểm của đoạn mạch Rt® = = =10 Ω R 12+ R3 45 gåm c¸c §T m¾c song song - ViÕt c«ng thøc tÝnh §iÖn trë t- VËy Rt® nhá h¬n mçi ®iÖn trë ơng đơng của đoạn mạch có các thành phần. §iÖn trë m¾c song song ? - So s¸nh Rt® víi c¸c ®iÖn trë R1, R2. + Yªu cÇu vÒ nhµ HS lµm c¸c bµi tËp : 5.1;5.2;5.3; 5.4 - SBT. TiÕt 6: Bµi tËp vËn dông §Þnh luËt «m A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Vận dụng các kiến thức đã học: Định luật Ôm, công thức tính Điện trở để giải các bài tập đơn gi¶n vÒ ®o¹n m¹ch gåm nhiÒu nhÊt ba ®iÖn trë m¾c nãi tiÕp, song song hay hçn hîp. 2. KÜ n¨ng:.

(14) Giải bài tập vật lí theo đúng các bớc giải; Rèn kĩ năng phân tích tổng hợp thông tin 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh + C¸c kiÕn thøc vÒ §Þnh luËt ¤m, c¸c c«ng thøc R = U/I, I = U/R; U = I.R.. §èi víi gi¸o viªn + C¸c bµi tËp. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV :. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nêu đặc điểm của đoạn mạch gåm c¸c §T m¾c nèi tiÕp. ViÕt công thức tính ĐT ttơng đơng cña ®o¹n m¹ch. - Nêu đặc điểm của đoạn mạch gåm c¸c §T m¾c song song . Viết công thức tính ĐT tơng đơng của đoạn mạch.. Ghi b¶ng. 2. Hoạt động 2: Giải bài tËp 1: + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: - C¸ nh©n suy nghÜ, Tr¶ lêi câu hỏi của GV để làm c©u a: ¸p dông §luËt ¤m Ta cã:. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2? Ampe kế, Vôn kế đo những đại lợng nµo trong m¹ch? - Khi biÕt HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai đầu đoạn mạch và Cờng độ dòng ®iÖn qua m¹ch chÝnh, vËn dông công thức nào để tính Rtđ?. - Vận dụng công thức nào để tÝnh R2 khi biÕt Rt® vµ R1?. 1. Bµi tËp 1: R1 nt R2; R1= 5 Ω ; UAB= 6V; IAB= 0,5A. a. Rt®=? b. R2=? Lêi gi¶i: C¸ch 1: a.áp dụng định luật Ôm Ta có:. U Rt®= AB = 6 =12 I AB 0,5. ( Ω. ). -Tõng HS lµm c©u b: V× R1 nt R2 => R2= Rt®- R1=12-5 = 7( Ω ). -Thảo luận nhóm để tìm c¸ch gi¶i kh¸c: R1n.t R2=> I1=I2=IAB. U2= I2.R2. U1= UAB- U2. R1= Rt®=R1+R2. Rt®=. U AB 6 = =12 I AB 0,5. ( Ω ).. b.V× R1 nt R2 => R2= Rt®- R1 R2=12-5 = 7( ). + Híng dÉn HS t×m c¸ch gi¶i Ω C¸ch 2: kh¸c: - T×m HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu R1n.t R2=> I1=I2=IAB= 0,5A áp dụng định luật Ôm Ta có: §iÖn trë R2 (U2=?) U2= I2.R2=0,5.5 = 0,25 (V). - Từ đó tính R2. R1n.t R2=>UAB=U1+U2=> U1= UAB- U2= 6- 0,25 = 5,75 (V). áp dụng định luật Ôm Ta có: R1=. U 1 5 , 75 = =7 Ω I1 0,5. R1n.t R2=> Rt®=R1+R2=5+7= 12 Ω.

(15) 3. H§ 3: Gi¶i bµi tËp 2 + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: - C¸ nh©n suy nghÜ, tr¶ lêi câu hỏi của GV để làm câu a: .áp dụng định luật ¤m Ta cã:U1= I1.R1 V× R1 // R2=> UAB=U1 - Tõng HS lµm c©u b: V× R1 // R2=> I2=IAB-I1 áp dụng định luật Ôm Ta cã: R2= + Thảo luận nhóm để tìm c¸ch gi¶i kh¸c:. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2? Ampe kế đo những đại lợng nào trong m¹ch?. - TÝnh UAB theo m¹ch rÏ R1. - Tính I2 chạy qua R2, từ đó tính R2.. 4. Hoạt động 4: + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Trong ®o¹n m¹ch MB: R2 // R3 => R23=. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt đối với đoạn mạch MB R2 mắc nh thÕ nµo víi R3? - Ampe kế đo những đại lợng nµo trong m¹ch?. - ViÕt c«ng thøc tÝnh Rt® theo R1 vµ RMB.. v× R1 nt (R2//R3) => Rt® = R1+R23 Rt® = 15 +15 = 30 ( Ω ). - Tõng HS lµm c©u b:. 30 . 30 2 3 + Viết công thức tính Cờng độ => R23 = R + R =30+ 30 =15 Ω 2 3 dßng ®iÖn ch¹y qua R1. v× R 1 nt (R2//R3)=>Rt®= R1+R23 - ViÕt c«ng thøc tÝnh H§T U MB Rt®= 15 +15 =30 ( Ω ). từ đó tính I2; I3 tơng ứng. b. V× R1 nt (R2//R3)=> I1=I23=IAB + Hớng dẫn HS tìm cách giải áp dụng định luật Ôm Ta có: U khác: Sau khi tính đợc I1, vận I1 = AB =12 =0,4 ( A) . dông T/c cña ®o¹n m¹ch song R AB 30 I U => U23 = I23.R23= 0,4. 15 = 6 (V) song 3 = 2 vµ I1= I3+ I2. Tõ U I2 U 3 => I2 = 23 = 6 =0,2( A) đó tính đợc I2; I3 tơng ứng. R2 30 => I3 = I1- I2= 0,4- 0,2 = 0,2 (A) C¸c bíc gi¶i : + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Bíc 1: T×m hiÓu, tãm t¾t ®Çu bµi. - Muèn gi¶i bµi to¸n vËn dông Bíc 2: T×m hiÓu ý nghÜ c¸c con Định luật Ôm cho các loại đoạn số ghi trên đồ dùng điện. Các số m¹ch ®iÖn cÇn tiÕn hµnh nh÷ng chØ mµ V«n kÕ, Ampe kÕ cho bíc nµo? biÕt. VËn dông §Þnh luËt ¤m, đặc điểm của các đoạn mạch tìm lêi gi¶i Bớc 3: So sánh HĐT định mức của đồ dùng điện với HĐT của nguån (nÕu cÇn) Bíc 4: KÕt luËn. R2 . R 3 30 . 30 = =15 Ω R 2+ R 3 30+ 30. I1 =. U AB 12 = =0,4 ( A) R AB 30. => U23 = I23.R23 => I2 =. U 23 6 = =0,2( A) R2 30. => I3 = I1- I2 + Thảo luận nhóm để tìm c¸ch gi¶i kh¸c: 5. Hoạt động 5: - Cñng cè: Th¶o luËn nhãm Tr¶ lêi c©u hái cña GV : - VÒ nhµ: Gi¶i l¹i c¸c Bµi tËp ; ChuÈn bÞ T7: Sù phô thuéc cña ®iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn.. 2. Bµi tËp 2: R1 // R2; R1= 10 Ω ; I1= 1,2A; IAB= 1,8A. a. UAB=? b. R2=? Lêi gi¶i: a. áp dụng định luật Ôm Ta có: U1= I1.R1= 1,2. 10 = 12 (V) V× R1 // R2=> UAB=U1=U2 = 12V. + Híng dÉn HS t×m c¸ch gi¶i b. V× R1 // R2=> I2=IAB-I1 kh¸c: I2=1,8-1,2= 0,6 (A) - Tõ kÕt qu¶ cña c©u a tÝnh Rt®. áp dụng định luật Ôm Ta có: - BiÕt Rt®, R1 tÝnh R2. U 2 12 R2= = =20 Ω I2. 0,6. 3. Bµi tËp 3: R1 nt (R2//R3); R1 = 15 Ω ; R2 = R3 = 30 Ω UAB = 12V. a. Rt®=? b. I1=?; I2=?; I3=? Lêi gi¶i: a. Trong ®o¹n m¹ch MB: R2//R3 R .R.

(16) TiÕt 7: Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn a. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Nêu đợc Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài, tiết diện và vật liệu làm dây dẫn. Biết cách xác định ssự phụ thuộc của Điện trở vào một trong các yếu tố (chiều dài, tiết diện, vật liệu làm dây dẫn). Suy luận và tiến hành đợc TN Kiểm tra sự phụ thuộc của Điện trở vào chiều dài của dây dẫn. Nêu đợc Điện trở của các dây dẫn có cùng tiết diện và đợc làm từ cùng một vật liệu thì tỉ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y. 2. KÜ n¨ng: Mắc mạch điện và sử dụng các dụng cụ đo: vôn kế, am pekế để đo điện trở dây dẫn 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh +1 nguån ®iÖn ; 1 kho¸; 1 ampe kÕ; 1 v«n kÕ; 8 ®o¹n d©y nèi; 3 d©y §iÖn trë cã cïng tiÕt diÖn, cïng lµm b»ng mét lo¹i vËt liÖu: Mçi d©y cã chiÒu dµi lÇn lît lµ l, 2l, 3l.. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu + Dây dẫn thờng đợc dùng để c«ng dông cña d©y dÉn lµm g×? (Cho dßng ®iÖn ch¹y vµ c¸c lo¹i d©y dÉn thêng qua). đợc sử dụng: + T×m hiÓu c«ng dông cña d©y dÉn trong c¸c m¹ch + Quan s¸t d©y dÉn xung quanh. ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn. tªn c¸c vËt liÖu cã thÓ lµm + T×m hiÓu c¸c vËt liÖu ®- Nªu d©y dÉn. ợc dùng để làm dây dẫn. Ghi b¶ng.

(17) + Nếu đặt một Hiệu điện thế U vµo hai ®Çu d©y dÉn th× cã dßng ®iÖn ch¹y qua nã hay kh«ng?. Khi đó dòng điện này có cờng độ I nào đó hay không? Vậy dây dẫn đó có một Điện trở xác định hay kh«ng? + Híng dÉn HS quan s¸t H7.1 Sgk-19. Các cuận dây đó có nh÷ng ®iÓm nµo kh¸c nhau?. VËy §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn nµy cã nh nhau hay kh«ng?. NÕu cã th× nh÷ng yÕu tè nµo cã thÓ ¶nh hëng tíi §iÖn trë cña d©y?. + Để xác định sự phụ thuộc của §iÖn trë vµo mét trong c¸c yÕu tè th× ph¶i lµm nh thÕ nµo?.. I. Xác định sự phụ thuộc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo mét trong c¸c yÕu tè kh¸c nhau: 1. C¸c yÕu tè cña d©y dÉn: -ChiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn. 2. Cách xác định sự phụ thuộc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo mét trong c¸c yÕu tè kh¸c nhau: - Để xác định sự phụ thuộc của §t d©y dÉn vµo mét yÕu tè x nµo đó (Chiều dài) thì cần phải đo Đt cña c¸c d©y cã yÕu tè x kh¸c nhau, nhng cã tÊt c¶ c¸c yÕu tè kh¸c nh nhau.. 3. Hoạt động 3: Xác định sự phụ thuộc của + Đề nghị từng nhóm HS nêu dự §iÖn trë vµo chiÒu dµi ®o¸n nh Y/c C1 vµ ghi b¶ng c¸c d©y dÉn: dự đoán đó. + Nªu dù kiÕn c¸ch lµm hoặc đọc - Hiểu mục 1 phÇn II Sgk: - §o §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã chiÒu dµi l, 2l, 3l cã cùng tiết diện và đợc làm tõ cïng mét vËt liÖu. - So sánh các gt ĐT để tìm ra mqh gi÷a ®iÖn trë vµ chiÒu dµi d©y dÉn.. II. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn: 1. Dù kiÕn c¸ch lµm: +§o §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã chiÒu dµi l, 2l, 3l cã cïng tiÕt diện và đợc làm từ cùng một vật liÖu. + So sánh các gt ĐT để tìm ra mqh gi÷a ®iÖn trë vµ chiÒu dµi d©y dÉn . * Dù ®o¸n: - Mét d©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R => D©y cã chiÒu dµi 2l cã §T R2 =? => D©y cã chiÒu dµi 3l cã §T R3 = ? 2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: + Dông cô: + TiÕn hµnh: - M¾c m¹ch ®iÖn theo H7.2 Sgk20 - Xác định các gt U, I,R đối với tõng d©y dÉn ghi KQ vµo b¶ng 1:. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: C¸c d©y cã ®iÖn trë kh«ng? V× sao?. + Quan s¸t c¸c ®o¹n d©y kh¸c nhau nªu nhËn xÐt, dù ®o¸n:. + C¸c nhãm th¶o luËn vµ nªu dù ®o¸n nh Y/c C1. + Theo dõi, Kiểm tra và giúp đỡ c¸c nhãm tiÕn hµnh TN; KiÓm + Từng nhóm tiến hành tra việc mắc mạch điện, đọc và TNKT theo môc 2 phÇnII ghi KQ ®o vµo b¶ng 1trong tõng Sgk và đối chiếu KQ thu lần làm TN. đợc với dự đoán đã nêu theo Y/c C1 vµ nªu NX: - D©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R1 = R => D©y 2l cã R2 = 2R => D©y 3l cã R3 = 3R KÕt luËn: §Þªn trë cña. d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y. + §Ò nghÞ mét vµi HS nªu KL vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo l 2l chiÒu dµi d©y dÉn. 3l. U(V). I(A). R(. Ω ).

(18) +NhËn xÐt: -D©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R1=R =>D©y cã chiÒu dµi 2l cã R2=2R =>D©y cã chiÒu dµi 3l cã R3=3R 3.KÕt luËn: §Þªn trë cña d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y. 5. Hoạt động 5: + VËn dông-Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái C2: - Tr¶ lêi c©u hái C3: §iÖn trë cña cuËn d©y: R = U = 6 =20 (V) I 0,3 ChiÒu dµi cña cuËn d©y:. + Yªu cÇu HS lµm C 2: - Khi U không đổi, nếu mắc Đ vµo H§T nµy b»ng d©y dÉn cµng dµi th× Rd cµng lín (hay nhá)? => RM lín(hay nhá)? => I trong mạch càng nhỏ(hay lớn)? => độ sáng của đèn nh thế nào ? + Yªu cÇu HS lµm C 3: §iÖn trë cña cuËn d©y: R= ? R 20 .l 1= . 4=40 (m) ChiÒu dµi cña cuËn d©y: l= ? L= R1 2 + Yªu cÇu HS : §äc phÇn cã thÓ - §äc phÇn cã thÓ em cha em cha biÕt; PhÇn ghi nhí SgkbiÕt; PhÇn ghi nhí Sgk-21 21 + VÒ nhµ: + Híng dÉn vÒ nhµ: - Häc vµ lµm c¸c bµi tËp - Häc vµ lµm c¸c bµi tËp C4 SgkC4 Sgk - 21; 7.1,7.2,7.3 21; 7.1,7.2,7.3 SBT SBT. III. VËn dông: + C2-Sgk-21: - Khi U không đổi, nếu mắc Đ vµo H§T nµy b»ng d©y dÉn cµng dµi th× Rd cµng lín=> RM lín=> I trong mạch càng nhỏ=> đèn s¸ng yÕu (hoÆc kh«ng s¸ng). + C3-Sgk-21: §iÖn trë cña cuËn d©y: R = U = 6 =20 (V) I 0,3 ChiÒu dµi cña cuËn d©y: L=. R 20 .l 1= . 4=40 (m) R1 2. TiÕt 8: Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Suy luËn r»ng c¸c d©y cã cïng chiÒu dµi vµ lµm tõ cïng mét lo¹i vËt liÖu th× §iÖn trë cña chóng tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y. Bè trÝ TN KiÓm tra sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn cña dây dẫn. Nêu đợc Điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài và đợc làm từ cùng một vật liệu thì tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y. 2. KÜ n¨ng: Mắc mạch điện và sử dụng các dụng cụ đo: vôn kế, am pekế để đo điện trở dây dẫn 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ:. §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn.

(19) + 2 ®o¹n d©y b»ng hîp kim cïng lo¹i, cïng chiÒu dµi nhng cã tiÕt diÖn lÇn lît lµ S1, S2 (cã §K tiÕt diÖn lÇn lît lµ d1 ; d2) + 1 ngån ®iÖn; 1 kho¸; 1 v«n kÕ; 1 Ampe kÕ; 7 ®o¹n d©y nèi; 2 chèt kÑp d©y dÉn. C. Các hoạt động dạy học: Ho¹t động của hS 1. Hoạt động 1: KiÓm tra bµi cò - §Æt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 + Gi¶i bµi tËp C4 Sgk-21:. Ho¹t Ghi b¶ng động của gi¸o viªn C1: §iÖn trë Bµi tËp C4/SGK trang 21 cña d©y dÉn I2 phô thuéc vµo V× I1= 0,25I2 = 4 nªn §iÖn trë cña ®o¹n d©y dÉn thø nhÊt lín những yếu tố gấp 4 lần Điện trở của dây dẫn thứ hai, do đó l1= 4l2. nµo? C2: Ph¶i tiÕn hµnh TN víi c¸c d©y dÉn nh thế nào để xác định sự phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo chiÒu dµi cña chóng. + Yªu cÇu HS gi¶i bµi C4 Sgk-21.

(20) 2. Hoạt động 2: Nªu dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn + Nhãm HS th¶o luËn xem cÇn ph¶i sö dông c¸c d©y dÉn lo¹i nµo để tìm hiểu sự phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cña chóng. + Nªu dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cña chóng. + T×m hiÓu xem c¸c §iÖn trë H8.1/SGK22. Có đặc điểm gì và đợc mắc với nhau nh thÓ nµo. Tr¶ lêi C1/SGK-22.. + §Ó xem sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cÇn ph¶i sö dông c¸c d©y dÉn lo¹i nµo? + Híng dÉn HS t×m hiÓu c¸c m¹ch ®iÖn H8.1-22. Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1/SGK-22. + Giíi thiÖu c¸c ®iÖn trë trong c¸c m¹ch ®iÖn H8.2/SGK 22. §Ò nghÞ HS tr¶ lêi C2/SGK - 23.. I. Dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn d©y dÉn : 1. Tìm hiểu các sơ đồ mạch điện : - TÝnh R2 = - TÝnh R3 = 2. Dù ®o¸n: - TiÕt diÖn t¨ng gÊp hai th× §iÖn trë cña d©y dÉn gi¶m hai lÇn: R2= R . 2 - TiÕt diÖn t¨ng gÊp ba th× §iÖn trë cña d©y dÉn gi¶m ba lÇn: R3= R . 3 - §èi víi c¸c d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi lµm tõ cïng mét vËt liÖu, nÕu tiÕt diÖn cña d©y lín gÊp bao nhiªu lÇn th× §iÖn trë cña nã nhá h¬n bÊy nhiªu lÇn..

(21) 3. Hoạt động 3: TiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra dù đoán đã nêu theo yªu cÇu cña C2 + Nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn theo s¬ đồ H8.3 Sgk23. Đóng K đọc và ghi giá trị đo đợc vào b¶ng. TÝnh R1; R2. + TÝnh tØ sè. + HDHS tiÐn hµnh TN KiÓm tra: - Đóng K đọc vµ ghi gi¸ trÞ đo đợc vào b¶ng. TÝnh R1= - Thay d©y dÉn tiÕt diÖn S1 b»ng d©y dÉn tiÕt diÖn S2. §ãng K đọc và ghi giá trị đo đợc vào b¶ng. TÝnh R2=.. II. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: 1. Mắc mạch điện theo sơ đồ H8.3 Sgk-23. 2. TiÕn hµnh: - Đóng K đọc và ghi giá trị đo đợc vào bảng. Tính R1; R2 + KÕt qu¶:. 2. S2 d2 = =¿ ? S 1 d 21. so s¸nh víi tØ sè. R1 R2. +Yªu cÇu HS §èi chiÕu víi dự đoán đã nªu rót ra kÕt kuËn vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn .. + §èi chiÕu víi dù ®o¸n đã nêu rút ra kÕt kuËn: §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt - §iÖn trë cña diÖn cña d©y. d©y dÉn tØ lÖ nh thÕ nµo D©y dÉn víi tiÕt diÖn S1 cña d©y. S2. H§T U1= U2=. C§D§ I1= I1=. §iÖn trë R1= R1=. 3. NhËn xÐt: 2. Ta cã:. S2 d2 = =¿ S 1 d 21. R1 = . R2 R1 S VËy: = 2 R2 S1. ;. 4. KÕt luËn: -§iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y..

(22) 4. Hoạt động 4: VËn dông - Cñng cè Híng dÉn vÒ nhµ: + VËn dông: - Tr¶ lêi C3 Sgk - 24. R1 S = 2 R2 S1. + Híng dÉn HS tr¶ lêi C3 Sgk-24: - TiÕt diÖn cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp mÊy lÇn diÖn cña d©y dÉn thø hai? - VËn dông KL: - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y so s¸nh §iÖn trë cña hai d©y.. =3 => R1= 3R2 VËy §iÖn trë cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp ? lÇn §iÖn trë cña d©y dÉn thø hai + Híng dÉn - Tr¶ lêi C4 HS tr¶ lêi C4 Sgk-24 Sgk-24: R1 S2 = = - VËn dông R2 S1 KL: - §iÖn trë > R2= cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi S 1. . R1 tiÕt diÖn cña S2 d©y: R1/R2 = Thay sè => S2/S1 => R2=? R2= + HD HS häc + Cñng cè: ë nhµ: - §äc phÇn cã - N¾m v÷ng thÓ em cha KL cña bµi, biÕt; PhÇn ghi häc thuéc nhí Sgk-24 phÇn ghi nhí Sgk-24. + Híng dÉn - ¸p dông gi¶i vÒ nhµ: BT C5, C6 - Häc vµ lµm Sgk-24. c¸c bµi tËp C5 8.1; 8.2; 8.3 - C6 Sgk - 24; SBT 8.1; 8.2; 8.3 - Híng dÉn SBT HS gi¶i C5:. III.VËn dông: + C3 Sgk-24. S1 = 2mm2, S2= 6mm2. Ta cã:. R1 S = 2 R2 S1. =3=> R1= 3R2. -VËy §iÖn trë cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp 3 lÇn §iÖn trë cña d©y dÉn thø hai + C4 Sgk-24 S1= 0,5mm2; S2= 2,5mm2 R1= 5,5 Ω. TÝnh R2=? Ta cã:. R1 S = 2 => R2= R2 S1. Lêi gi¶i: S 1. . R1 S2. Thay sè => R2= 2. 5,5 = 1,1 (Ω) §¸p sè : 1,1(Ω).

(23) TiÕt 9: Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Bố trí và tiến hành TN để chứng tỏ rằng Điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài, cùng tiết diện và đợc làm từ các vật liệu khác nhau thì khác nhau. So sánh dợc mức độ dẫn diện của các chÊt hay c¸c vËt liÖu c¨n cø vµo b¶ng gi¸ trÞ ®iÖn trë xuÊt cña chóng. 2. KÜ n¨ng: Mắc mạch điện và sử dụng các dụng cụ đo: vôn kế, am pekế để đo điện trở dây dẫn. Vận dụng đợc công thức R = p.l/S. để tính một đại lợng khi biết các đại lợng còn lại. 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1 cuộn dây inox, trong đó dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m. 1 cuộn dây bằng nikêlin trong đó dây dẫn có tiết diện S =0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m. 1 cuộn dây nicrôm, trong đó dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m. 1 nguån ®iÖn, 1 kho¸, 1v«n kÕ, 1ampe kÕ, 7 ®o¹n d©y nèi, 2 chèt kÑp d©y. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái KT bµi cò, Bµi tËp vÒ nhµ theo yªu cÇu cña GV. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn: + Quan s¸t c¸c ®o¹n d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, cùng tiết diện nhng đợc lµm tõ c¸c vËt liÖu kh¸c nhau, tr¶ lêi C1 Sgk-25.. Hoạt động của giáo Ghi b¶ng viªn + C1: §iÖn trë cña d©y dÉn phô Bµi tËp C6 Sgk-24: thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo?. + C2: C¸c d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, lµm cïng mét vËt liÖu phô thuéc vµo tiÕt diÖn nh thÕ nµo ? + Gi¶i BTËp C6 Sgk-24: + Cho HS quan s¸t c¸c ®o¹n d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, cïng tiÕt diện nhng đợc làm từ các vật liệu khác nhau đề nghị HS trả lời C1 Sgk-25.. I. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn: 1.ThÝ nghiÖm: a. Lắp mạch điện theo sơ đồ. b. TiÕn hµnh TN: c. KÕt qu¶ TN: + Theo giõi nhóm HS vẽ sơ đồ U(V) I(A) R(Ω) m¹ch ®iÖn, lËp b¶ng ghi c¸c kÕt D©y 1 qu¶ ®o vµ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh TN D©y 2 cña c¸c nhãm HS. D©y 3.

(24) + Vẽ sơ đồ mạch điện để xác định ĐT của dây dẫn + LËp b¶ng ghi c¸c kÕt qu¶ ®o trong mçi lÇn TN, tÝnh §iÖn trë cña mçi d©y dÉn. Nªu nhËn xÐt, rót ra KL: C¸c d©y dÉn lµm b»ng c¸c vËt liÖu kh¸c nhau th× §iÖn trë cña chóng còng kh¸c nhau. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu vÒ §iÖn trë suÊt: + §äc Sgk - 26, t×m hiÓu đại lợng dặc trng cho sự phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn. Tr¶ lêi c©u hái cña GV.. + Yªu cÇu c¸c nhãm nªu nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn: §iÖn trë cña d©y dÉn cã phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn hay kh«ng?. d. NhËn xÐt: -C¸c d©y dÉn lµm b»ng c¸c vËt liÖu kh¸c nhau th× §iÖn trë cña chóng còng kh¸c nhau. 2. KÕt luËn: - §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn.. II. §iÖn trë suÊt - C«ng thøc §iÖn trë: 1. §iÖn trë suÊt: + §iÖn trë suÊt cña mét vËt liÖu (hay mét chÊt) cã trÞ sè b»ng §iÖn trë cña mét ®o¹n d©y dÉn hình trụ đợc làm bằng vật liệu đó cã chiÒu dµi 1m vµ cã tiÕt diÖn 1m2. - Ký hiệu Điện trở suất:ρ đọc là r«. - §¬n vÞ §iÖn trë suÊt: Ωm:¤m mÐt + B¶ng §iÖn trë suÊt ë 20oC cña mét sè chÊt (B¶ng 1Sgk-26). + VÝ dô: D©y constantan dµi l=1m, S= 1mm2 cã §iÖn trë lµ: R = + Nªu l¹i ý nghÜa cña §iÖn trë 2. C«ng thøc §iÖn trë: + Thùc hiÖn c¸c bíc: suất đẻ tính R1. (R1= ρ). Dây dẫn đợc + Nªu l¹i KL vÒ sù phô thuéc lµm tõ vËt liÖu §trë cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y C¸c b- cã §iÖn trë suÊt d©y dẫn để tính R2 (R2= ρ.l). íc ρ dÉn tÝnh ChiÒu TiÕt (Ω) + Nªu l¹i KL vÒ sù phô thuéc dµi diÖn cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y (m) (m2) dẫn để tính R3 (R3= ρ.l/S). 1. 1 1 2. l 1 +Từ đó rút ra công thức tính 3. l S §iÖn trë : R = ρ.l/S. 3.KÕt luËn: +Nêu đơn vị đo các đại lợng có -Điện trở của dây dẫn đợc tính b»ng c«ng thøc: trong c«ng thøc. l R = ρ. S. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vật liệu làm dây dẫn đợc đặc trng bằng đại lợng nào ? Đại lợng này có trị số đợc xác định nh thế nào? Đơn vị của đại lợng đó là g×? + T×m hiÓu b¶ng ®iÖn trë + Qua b¶ng ®iÖn trë suÊt nªu suÊt (B¶ng 1 Sgk-26). Tr¶ nhËn xÐt vÒ trÞ sè §iÖn trë suÊt cña kim lo¹i vµ hîp kim? ChÊt lêi c©u hái cña GV. nµo cã §iÖn trë lín nhÊt, nhá nhÊt? + Gi¶i C2 sgk-26 + §iÖn trë suÊt cña §ång lµ: 1,7. 10-8 Ωm cã nghÜa g×?. +Yªu cÇu HS gi¶i C2 sgk-26 4. Hoạt động 4: Xây dùng c«ng thøc tÝnh §iÖn trë theu yªu cÇu C3 Sgk26 +TÝnh R1, R2, R3 theo c¸c bíc. +Rót ra c«ng thøc tÝnh l. §iÖn trë : R = ρ. S +Nêu đơn vị đo các đại lợng có trong công thức.. 5. Hoạt động 5: Vận dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: + Gi¶i C4 Sgk-27: - Tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV: S = ? => R =?.. + Yªu cÇu HS gi¶i C4 SGK-27: - C«ng thøc tÝnh tiÕt diÖn trßn của dây dẫn theo đờng kính của d©y? - ¸p dông c«ng thøc tÝnh §iÖn trë tÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn? + §Ò nghÞ HS tr¶ lêi c¸c c©u hái cñng cè: §¹i lîng nµo cho biÕt + Tr¶ lêi c¸c c©u hái cñng sù phô thuéc cña §T vµo vËt liÖu. III. VËn dông: C4 Sgk-27: l = 4m. Л = 3,14 d= 1mm = 10-3m ρ = 1,7. 10-8 Ω m R=? Lêi gi¶i : TiÕt diÖn trßn cña d©y lµ:.

(25) cè bµi: + Häc bµi gi¶i BT C5, C6 Sgk-27; ChuÈn bÞ TiÕt 10. lµm d©y dÉn ? S= Л .r2 = Л.d2/4 =3,14. 10-6/4 - Căn cứ vào đâu để biết chất áp dụng công thức tính Điện trở nµy dÉn ®iÖn tèt h¬n chÊt kia? Л.d2 - Điện trở của dây đợc tính theo ta có R = ρ.l/S = ρ.l.4/ -8 =1,7. 10 .4.4/3,14. 10-6 CT nµo? R= 0,087 Ω §¸p sè: R = 0,087Ω.

(26) TiÕt 10: BiÕn trë - §iÖn trë dïng trong kü thuËt A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Nêu đợc biến trở là gì và nêu đợc nguyên tắc hoạt động của biến trở. Mắc đợc biến trở vào mạch điện để điều chỉnh Cờng độ dòng điện chạy qua mạch. Nhận ra đợc các Điện trở dùng trong kĩ thuật (không yêu cầu xác định trị số của Điện trở theo các vòng mầu). 2. KÜ n¨ng: Mắc và vẽ sơ đồ mạch điện có sử dụng biến trở. 3. Thái độ: Ham hiÓu biÕt; Sö dông an toµn ®iÖn. Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1 BiÕn trë con ch¹y ,1 BiÕn trë than: Cã ®iÖn trë lín nhÊt 20(Ω) và chựu đợc dòng điện có cờng độ lớn nhất là 2A; 1Nguồn điện, 1 khoá, 1bóng đèn 2,5V-1W, 7 đoạn dây nối; 3 §iÖn trë kÜ thuËt lo¹i cã ghi trÞ sè; 3 §iÖn trë kÜ thuËt lo¹i cã c¸c vßng mÇu.. §èi víi gi¸o viªn 1BiÕn trë tay quay cã ®iÖn trë lớn nhất 20(Ω) và chựu đợc dòng điện có cờng độ lớn nhất lµ 2A.. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: + Gi¶i BT C5 Sgk-27 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và hạt động của biÕn trë: + Thùc hiÖn C1 Sgk-28:. Hoạt động của giáo Ghi b¶ng viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? - ViÕt c«ng thøc tÝnh §iÖn trë d©y dÉn ? + Yªu cÇu HS lµm C 5 Sgk-27: + Yªu cÇu HS thùc hiÖn C1 Sgk I. BiÕn trë: §èi chiÕu TbÞ víi H10 Sgk-28 1. T×m hiÓu cÊu t¹o vµ h¹t động của biến trở: để chỉ ra các loại biến trở?. + C¸c lo¹i biÕn trë: BiÕn trë con. NhËn d¹ng c¸c lo¹i biÕn + Híng dÉn HS quan s¸t biÕn trë con ch¹y, m« t¶ cÊu t¹o, nguyªn trë. tắc hoạt động của chúng. Thực + Thùc hiÖn C2, C3 Sgk- hiÖn C2, C3 Sgk-29 ? 29: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ hoạt động của biến trở con + Đề nghị HS vẽ lại sơ đồ các biÕn trë H10.2 Sgk - 29 . Thùc ch¹y. + Thùc hiÖn C4 Sgk-29: hiÖn C4 Sgk - 29 Nhận dạng ký hiệu sơ đồ cña biÕn trë. ch¹y; BiÕn trë tay quay; BiÕn trë than. + CÊu t¹o: Con ch¹y, hoÆc tay quay C. QuËn d©y b»ng hîp kim cã §iÖn trë suÊt lín (Nikªlin, Nicrôm) đợc quấn trên một lõi b»ng sø. + C¸ch m¾c biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn: M¾c biÕn trë nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn bëi hai ®iÓm A vµ N (hoÆc A vµ M; B vµ N; B vµ M). + Nguyên tắc hoạt động:.

(27) - Khi m¾c biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn bëi 2 chèt A vµ N. NÕu C di chuyÓn l¹i gÇn A th× l gi¶m => R gi¶m; nÕu C di chuyÓn ra xa A th× l t¨ng => R t¨ng. 3. Hoạt động 3: Sử dụng biến trở để điều chỉnh Cờng độ dòng điện: + Tõng HS thùc hiÖn C5 + Nhãm HS thùc hiÖn C6: - Chó ý: khi ®Èy con ch¹y C về điểm N để biến trở có §iÖn trë lín nhÊt tríc khi m¾c nã vµo m¹ch ®iÖn hoặc trớc khi đóng K; Còng nh ph¶i dÞch chuyÓn con chạy nhẹ nhàng để tr¸nh bÞ mßn háng chç tiÕp xóc gi÷a cän ch¹y vµ cuËn d©y cña biÕn trë. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV:. 4. Hoạt động 4: Nhận d¹ng hai lo¹i ®iÖn trë dïng trong kÜ thuËt: + Tr¶ lêi c©u hái C7: vµ thùc hiÖn theo Y/c cña GV. + Tr¶ lêi c©u hái C8: nhËn biÕt hai lo¹i §iÖn trë KT theo c¸ch ghi trÞ sè cña. + Theo dõi HS vẽ sơ đồ mạch ®iÖn H 10.3 Sgk vµ HDHS cã khã kh¨n. + Quan s¸t vµ HDHS thùc hiÖn C6. §Æc biÖt lu ý HS khi ®Èy con chạy C về điểm N để biến trở có §iÖn trë lín nhÊt tríc khi m¾c nã vµo m¹ch ®iÖn hoÆc tríc khi đóng K; Cũng nh phải dịch chuyển con chạy nhẹ nhàng để tr¸nh bÞ mßn háng chç tiÕp xóc gi÷a cän ch¹y vµ cuËn d©y cña biÕn trë. + Sau khi c¸c nhãm HS thùc hiện xong, đề nghị đại diện Trả lêi C6. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: -Biến trở là gì? có thể đợc dùng để làm gì? + Cho HS quan s¸t mét sè §iÖn trë dïng trong KT. + Yªu cÇu HS lµm C7 Sgk-30: - Híng dÉn HS: NÕu líp than hay lớp kim loại dùng để chế tạo §TKT mµ rÊt máng th× c¸c líp nµy cã tiÕt diÖn nhá hay lín?. Khi đó các lớp này có thể có trị sè §iÖn trë nhá hay lín? + Yêu cầu HS đọc trị số của một. 2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh Cờng độ dòng điện: + Sơ đồ mạch điện:. + §iÒu chØnh biÕn trë: - Dịch chuyển con chạy C để đèn sáng : - §Ìn s¸ng m¹nh nhÊt khi C ë vÞ trÝ nµo? 3. KÕt luËn: Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cờng độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số Điện trë cña nã. II. C¸c lo¹i ®iÖn trë dïng trong kÜ thuËt: 1. CÊu t¹o: - Lµ mét líp than (Kim lo¹i) máng phñ ngoµi mét lâi c¸ch ®iÖn (sø) 2. Ph©n lo¹i: - §iÖn trë cã ghi trÞ sè. - §iÖn trë cã c¸c vßng mµu:. chóng.. sè §iÖn trë KT: + Cho HS quan s¸t §iÖn trë cã c¸c vßng mµu: NhËn biÕt c¸c màu của các vòng trên từ đó có thể tính đợc trị số của Điện trở III. vËn dông: 5.Hoạt động 5: Vận + HDHS Trả lời câu hỏi C10: + C10 Sgk-30: dông-Cñng cè-Híng dÉn l Tõ c«ng thøc: R = ρ. RM = 20 Ω ; S = 0,5mm2 = vÒ nhµ: S = 0,5.10-6m2 + Tr¶ lêi c©u hái C10: =>l=? l dµi cña 1 vßng d©y trªn ρ = 1,1.10-6 Ω m Tõ c«ng thøc: R = ρ. S -lâiChiÒu sø: l1=? d = 2cm = 0,02m. - VËy sè vßng d©y: N = ? N =? R.S =>l= + Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 10.2; Lêi gi¶i : ρ 10.3; 10.4 SBT l ¿ Tõ c«ng thøc: R = ρ. S =>l = 20 .0,5 . 10−6 l= ≈ 9,091 m −6 N. 1,1 .10 ¿. l 0 , 091 = =145 πd 3 ,14 . 0 , 02. =. R.S ρ. l=. ¿ 20 .0,5 . 10−6 ≈ 9,091 m 1,1 .10 −6 ¿. Sè vßng d©y cña biÕn trë lµ;.

(28) N=. l 0 , 091 = =145 πd 3 ,14 . 0 , 02. (vßng). TiÕt 11: Bµi tËp vËn dông §Þnh luËt «m vµ c«ng thøc tÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Vận dụng các kiến thức đã học: Định luật Ôm, công thức tính Điện trở để tính các đại lợng có liên quan đối với đoạn mạch gồm nhiều nhát ba Điện trở mắc nối tiếp, song song, hoặc hỗn hợp. áp dụng giải các bài tập đơn giản về đoạn mạch gồm nhiều nhất ba điện trở. 2.KÜ n¨ng: Ph©n tÝch tæng hîp c¸c kiÕn thøc vÒ §Þnh luËt ¤m, c«ng thøc tÝnh §iÖn trë 3.Thái độ: Trung thùc; Kiªn tr× B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh +C¸c c«ng thøc: §Þnh luËt «m, C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë. §èi víi gi¸o viªn +C¸c bµi tËp thÝch hîp. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Cờng độ dòng điện chạy qua d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn, tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë cña d©y. - §iÖn trë d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi, tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn vµ phô thuéc vµo chÊt liÖu lµm d©y dÉn. 2. Hoạt động 2: Giải BT1 + T×m hiÓu vµ ph©n tÝch đầu bài để từ đó xác định đợc các bớc giải bài tập + TÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn. ¸p dông c«ng thøc. Hoạt động của giáo Ghi b¶ng viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: + C«ng thøc §Þnh luËt ¤m: - Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc cña I= U §Þnh luËt ¤m? R - §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc + C«ng thøc tÝnh §iÖn trë : nh÷ng g×? ViÕt c«ng thøc tÝnh l R = ρ. S ®iÖn trë cña d©y dÉn theo chiÒu dµi, tiÕt diÖn?. + Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 1: - Nêu rõ từ những dữ kiện đã cho, để tính đợc Cờng độ dòng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cÇn tÝnh đại lợng nào?. 1. Bµi tËp 1: ρ =1,1.10-6 Ω m; l= 30m; U= 220V S= 0,3 mm2=0,3.10-6 m2. I=?.

(29) l. R=ρ. S =>R=1,1.10-6. 30 0,3. 10− 6 R=110 Ω. - ¸p dông c«ng thøc hay §Þnh Lêi gi¶i: luật nào để tính đợc Điện trở dây l ¸p dông c«ng thøc R = ρ. S dÉn? => §iÖn trë cña d©y dÉn lµ:. + Tính Cờng độ dòng điện ch¹y qua d©y dÉn: I = U =220 =2 (A) R. 110. R = 1,1.10-6.. 30 =110 Ω 0,3. 10− 6. áp dụng Định luật Ôm ta có Cờng độ dòng điện chạy qua dây dÉn lµ:I = U =220 =2 (A) R. 110. 3. Hoạt động 3:Giải bài 2 + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài nêu 2. Bài tập 2: + T×m hiÓu vµ ph©n tÝch c¸ch gi¶i bµi tËp HDHS: R1= 7,5 Ω ; I = 0,6 A đầu bài để từ đó xác định đợc các bớc giải bài tập + T×m c¸ch gi¶i c©u a: Để đèn sáng bình thờng thì Cờng độ dòng điện qua đèn I=0,6A=> Điện trở m¹ch: R= U =12 =20 Ω I 0,6 V× § n.t R2=> R= R1+R2 => R2=R -R1= 20-7,5 R2=12,5 Ω + Nªu c¸ch gi¶i c©u b:. - Đèn và biến trở đợc mắc với nhau nh thÕ nµo ? - Để đèn sáng bình thờng thì dòng điện qua đèn và biến trở có cờng độ bằng bao nhiêu? - Khi đó phải áp dụng Định luật nào để tính đợc Hiệu điện thế gi÷a hai ®Çu biÕn trë U2? - áp dụng công thức nào để tính đợc Điện trở R2? C¸ch 2: - Để đèn sáng bình thờng thì dòng điện qua đèn và biến trở có cờng độ bằng bao nhiêu?Khi đó l Từ công thức R= ρ. S HĐT giữa hai đầu đèn bằng bao nhiªu? => H§T gi÷a hai ®Çu => biÕn trë ? ¸p dông c«ng thøc R.S 30 .10− 6 L= = =75 nào để tính đợc Điện trở R2? ρ 0,4 .10− 6 l + R = ρ. S => l= ? (m) §¸p sè: a.12,5 Ω b. 75m 4. Hoạt động 4:Giải bài 3 + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài nêu + T×m hiÓu vµ ph©n tÝch c¸ch gi¶i bµi tËp. đầu bài để từ đó xác định + Hớng dẫn HS: - V× §1//§2=> R12= ? đợc các bớc giải bài tập + Tõng HS tù lùc nghiªn - §iÖn trë cña d©y dÉn : Rd = ? - V× R12 n.t Rd => RMN= ? cøu gi¶i c©u a: + Híng dÉn HS gi¶i c©u b: V× §1 // §2 => - Cờng độ dòng điện qua mạch R1 . R 2 600 . 900 R12 = = chÝnh: I = ? R 1+ R 2 600+ 900 - V× R12 n.t Rd => I12 = Id = I =? R12 = 360 Ω => UAB = ? §iÖn trë cña d©y dÉn : - V× §1//§2=> U1=U2= ? 200 -8 + NhËn xÐt, söa ch÷a nh÷ng sai Rd = 1,7.10 . 0,2. 10−6 sãt cña HS: = 17 Ω V× R12 n.t Rd => RMN = R12+ Rd RMN = 360 +17 = 377 ( Ω ). U = 12V a. R2=? (§Ìn s¸ng b×nh thêng) b. Rb= 30 Ω ; S = 1mm2= 106m2. ρ = 0,4.10-6 Ω m; l = ? Lêi gi¶i: a. Để đèn sáng bình thờng thì Cờng độ dòng điện qua đèn I = 0,6A => U® = I.R1 U® = 0,6.7,5= 4,5 (V) V× § n.t R2 => U2= U- U®; I2=I U2=12 -4,5 = 7,5 (V). ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë R2 cña biÕn trë lµ: U 2 7,5 = =12 , 5 Ω I 2 0,6 l b. Tõ c«ng thøc R= ρ. S => −6 l= R . S = 30 .10 − 6 =75 (m) ρ 0,4 .10. R2=. 2. Bµi tËp 2: R1 = 600 Ω ; R2 = 900 Ω ; UMN =220V l = 200 m; S = 0,2 mm2 a. RMN=? b. U1= ?; U2=? Gi¶i: a. V× §1//§2=> R12=. R1 . R 2 600 . 900 = =360 Ω R 1+ R 2 600+ 900. §iÖn trë cña d©y dÉn : Rd = 1,7.10-8.. 200 = 17 0,2. 10−6 Ω. V× R12 n.t Rd => RMN= R12+ Rd RMN= 360 +17 = 377 ( Ω ) b. Cờng độ dòng điện qua mạch chÝnh: I =. U NM 220 = =0 ,583 R MN 377. (A). V× R12 n.t Rd =>I12= Id= I =.

(30) 0,583A =>UAB=I12.R12=0,58.360 = 210V V× §1 // §2=> U1=U2=UAB=210V 5. Hoạt động 5: Vận + Yêu cầu HS nêu cách giải các dông - Cñng cè - Híng bµi tËp trªn: C¸c c«ng thøc , Định luật đã áp dụng dÉn vÒ nhµ: + Híng dÉn vÒ nhµ: Gi¶i c¸c BT 11.1;11.2 ............................................................................................... TiÕt 12: C«ng suÊt ®iÖn A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Nêu đợc ý nghĩa của số oát ghi trên các dụng cụ điện. Vận dụng công thức P = U.I để tính một đại lợng khi biết các đại lợng còn lại. 2. KÜ n¨ng: Thu thËp th«ng tin 3.Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1 đèn 12V-3W (hoặc 6V-3W); 1 đèn 12V-6W (hoặc 6V6W) 1 đèn 12V-10W (hoặc 6V-8W); 1 bộ đổi nguồn 220V--612V 1 kho¸; d©y dÉn; 1biÕn trë; 1Ampe kÕ; 1v«n kÕ. §èi víi gi¸o viªn 1 đèn 220V-100W (hoặc 6V-3W). 1 đèn 220V-25W (hoặc 12V-10W). C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bµi cò - §Æt vÊn đề bài mới: - Nhận xét: Hai đèn đợc sử dụng ở cùng HĐT 220V, nhng độ sáng của hai đèn khác nhau. Hoạt động của giáo viên. Ghi b¶ng. + Bật hai đèn 220V-100W; 220V25W. Yêu cầu HS nhận xét độ sáng của hai đèn. + C¸c dông cô ®iÖn kh¸c còng cã thể hoạt động mạnh yếu khác nhau. Vậy căn cứ vào đâu để xác định mức độ mạnh yếu khác nhau nµy.. 2. H§ 2: T×m hiÓu c«ng suất định mức của các dông cô ®iÖn: + Tõng HS thùc hiÖn c¸c hoạt động sau:. + Cho HS quan sát các loại đèn kh¸c nhau cã ghi sè v«n vµ sè o¸t. + TiÕn hµnh TN Cho HS quan s¸t cho NX mức độ sáng (sự hoạt. I. Công suất định mức cña c¸c dông cô ®iÖn: 1. Sè v«n vµ sè o¸t trªn c¸c dông cô ®iÖn:.

(31) a. T×m hiÓu sè v«n vµ sè o¸t trªn c¸c dông cô ®iÖn: - Quan sát, đọc số vôn và sè o¸t ghi trªn c¸c dông cô ®iÖn. - Quan s¸t TN cña GV NX mức độ sáng (sự hoạt động m¹nh yÕu) - Thùc hiÖn C1 Sgk-34: Qua c¸c TN: Víi cïng một HĐT đèn nào có số o¸t lín h¬n th× s¸ng m¹nh hơn, đèn nào có số oát nhỏ h¬n th× s¸ng yÕu h¬n. - VËn dông c¸c kiÕn thøc của VL8 để Trả lời C2: Oát là đơn vị đo công suất: 1W = 1 J 1s b. T×m hiÓu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn c¸c dông cô ®iÖn: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV - Tr¶ lêi c©u hái C3: 3. Hoạt động 3: Tìm c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn: + Tõng HS thùc hiÖn c¸c hoạt động sau: - §äc phÇn ®Çu cña môc II nªu môc tiªu cña TN: - Tìm hiểu sơ đồ bố trí TN theo H 12.2 Sgk-35 vµ tiÕn hµnh c¸c bíc TN. §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ cña V«n kế bằng đúng số vôn ghi trên đèn. - §äc vµ ghi l¹i sè chØ cña Ampe kế khi đó - TÝnh tÝch U.I. động mạnh yếu) của một số đồ dïng ®iÖn cã cïng sè v«n nhng sè o¸t kh¸c nhau. + Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-34: Với cùng một HĐT đèn nào có sè o¸t lín h¬n th× s¸ng m¹nh hơn (hay yếu hơn), đèn nào có sè o¸t nhá h¬n th× s¸ng yÕu h¬n(hay m¹nh h¬n)?. + Híng dÉn HS VËn dông c¸c kiến thức của VL8 để Trả lời C2 Sgk-34: Oát là đơn vị đo công suất: 1W =?. 2. ý nghÜa cña sè o¸t ghi trªn mçi dông cô ®iÖn: - Mỗi dụng cụ điện khi đợc sử dụng với HĐT bằng HĐT định møc, th× tiªu thô c«ng suÊt ®iÖn (gäi t¾t lµ c«ng suÊt)b»ng sè o¸t ghi trên dụng cụ đó và đợc gọi là công suất định mức . - Công suất định mức của mỗi dông cô ®iÖn cho biÕt c«ng suÊt mà dụng cụ đó tiêu thụ khi hoạt động bình thờng.. + Yêu cầu HS không đọc SGK suy nghÜ nªu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn c¸c dông cô ®iÖn: -HDHS: §äc môc 2: Nªu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn c¸c dông cô ®iÖn: + Yªu cÇu HS: - Nªu môc tiªu thÝ nghiÖm ? - Nªu c¸c bíc tiÕn hµnh TN víi sơ đồ H12.2 Sgk-35 ? + Theo dâi, HDHS tiÕn hµnh TN theo c¸c bíc: - Lắp mạch điện theo sơ đồ H12.2 Sgk-35. - §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ cña V«n kÕ b»ng đúng số vôn ghi trên đèn. - §äc vµ ghi l¹i sè chØ cña Ampe kế khi đó - TÝnh tÝch U.I - So s¸nh tÝch U.I víi sè o¸t ghi trên đèn=> Nhận xét. - Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk-35 + Yªu cÇu HS lµm C 4 Sgk-35: +NhËn xÐt: -TÝch U.I b»ng sè o¸t ghi trên các đèn. II. C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + TiÕn hµnh: - Lắp mạch điện theo sơ đồ H12.2 Sgk-35. - §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ cña V«n kÕ b»ng đúng số vôn ghi trên đèn. - §äc vµ ghi l¹i sè chØ cña Ampe kế khi đó - TÝnh tÝch U.I - So s¸nh tÝch U.I víi sè o¸t ghi trên đèn:. Sè ghi trªn LÇn TN P(W) đènU(V) §1 §2. I U.I (A).

(32) + NhËn xÐt: - TÝch U.I b»ng sè o¸t ghi trªn các đèn +Yªu cÇu HS Nªu c¸ch tÝnh 2. C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt c«ng suÊt ®iÖn cña ®o¹n m¹ch? ®iÖn: + C«ng suÊt tiªu thô cña mét dông cô ®iÖn( hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch ®iÖn) b»ng tÝch cña HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu dông -Trả lời câu hỏi C5Sgk-36 +HDHS từ công thức p = U.I => cụ đó (đoạn mạch đó) và Cờng Tõ c«ng thøc §L ¤m: c¸c c«ng thøc cÇn cã? độ dòng điện chạy qua nó: U=I.R Tõ c«ng thøc: U=I.R + C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn: => p = I.I.R=I2.R => p =? p = U.I 2 => p =? P : §o b»ng o¸t (W) U p = U. = U U: §o b»ng v«n (V) 1W = 1V. R R 1A I: §o b»ng am pe (A) +Tõ c«ng thøc §L ¤m: U=I.R => p = I.I.R=I2.R = U . U = R. 2. U R. 5. Hoạt động 5: Vận + Yêu cầu HS làm C 6, C7 Sgk- III. Vận dụng: C6 SGK-36: 36: dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: + Tr¶ lêi c©u hái C6, C7. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: + VN: Häc vµ gi¶ c¸c bµi tËp C8 Sgk-36; 12.1,12.2,12.3 SBT. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Trªn mét dông cô ®iÖn cã ghi 220V - 1000W. Cho biÕt ý nghÜa các con số đó. - Nªu c¸ch tÝnh c«ng suÊt ®iÖn cña mét ®o¹n m¹ch? + Híng dÉn vÒ nhµ: Yªu cÇu HS lµm C8 SGK. I 0,341 A; R = 645 Ω Cã thÓ dïng cÇu ch× lo¹i 0,5A cho đèn này C7 Sgk-36: P = 48W; R = 30 Ω. TiÕt13: §iÖn n¨ng - C«ng cña dßng ®iÖn A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Nêu đợc ví dụ chứng tỏ dòng điện có năng lợng. Nêu đợc dụng cụ đo điện năng tiêu thụ là cồng tơ điện và mỗi số đếm của công tơ điện là một kilôoat giờ (kW.h). Chỉ ra đợc sự chuyển hoá các dạng năng lợngtrong hoạt động của các dụng cụ điện: Đèn điện, bàn là, quạt điện... 2. KÜ n¨ng: Vận dụng công thức A = P.t = U.I.t để tính một đại lợng khi biết các đại lợng kia. 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ:.

(33) §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1 c«ng t¬ ®iÖn. §èi víi gi¸o viªn 1 c«ng t¬ ®iÖn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo Ghi b¶ng viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài + Yêu cầu HS giải bài 12.2 Bài 12.2 SBT: SBT b) ¸p dông c«ng thøc: P=U.I cũ - Đặt vấn đề bài mới: Bµi 12.2 SBT: P 6 a) Bóng đèn ghi 12V-6W có nghĩa là đèn đợc dùng ở HĐT định mức là 12V, khi đó đèn tiêu thụ công suất định mức là 6W 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu n¨ng lîng cña dßng ®iÖn: + Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk: - Dßng ®iÖn thùc hiÖn c«ng c¬ học trong các hoạt động của M¸y khoan, m¸y b¬m níc. - Dòng điện cung cấp nhiệt lợng tròn các hoạt động của Mỏ hµn ®iÖn, nåi c¬m ®iÖn vµ bµn lµ ®iÖn. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV:. + Khi nµo mét vËt cã n¨ng. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu c«ng cña dßng ®iÖn, c«ng thøc tÝnh vµ dông cô ®o c«ng cña dßng ®iÖn: + Tr¶ lêi c©u hái C4: P= A => A = P.t t - Công suất đặc trng cho tốc độ sinh công đợc tính. + Th«ng b¸o vÒ c«ng cña dßng ®iÖn. + Yªu cÇu HS nªu mph gi÷a c«ng A vµ c«ng suÊt P?. =>. I=. U.  0,5W 12. lợng? Dòng điện có mang c) Điện trở của đèn khi sáng U 12 n¨ng lîng kh«ng? R=  24 I 0,5 b×nh thêng: + Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-37: I. §iÖn n¨ng: - Dòng điện thực hiện công cơ 1. Dòng điện có mang năng lhọc trong các hoạt động của ợng nh÷ng dông cô ®iÖn nµo?§iÒu a.VÝ dô: gì chứng tỏ công cơ học đợc b. Nhận xét: thực hiện trong hoạt động của - Dòng điện có mang năng lợng vì nó có khả năng thực c¸c dông cô nµy? - Dßng ®iÖn cung cÊp nhiÖt l- hiÖn c«ng, còng nh cã thÓ ợng tròn các hoạt động của làm biến đổi nhiệt năng của những dụng cụ điện nào? ? vật. Năng lợng đó gọi là Điện §iÒu g× chøng tá nhiÖt lîng ®- n¨ng. ợc cung cấp trong hoạt động cña c¸c dông cô nµy? + Nªu KÕt luËn dßng ®iÖn cã n¨ng lîng, th«ng b¸o KN §iÖn n¨ng 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu sự + Yêu cầu HS làm việc theo 2. Sự chuyển hoá điện năng chuyển hoá điện năng thành nhóm, thảo luận để chỉ ra và thành các dạng năng lợng ®iÒn vµo b¶ng 1 Sgk-37 c¸c kh¸c: c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c: dạng năng lợng đợc biến đổi từ a. Ví dụ: + C¸c nhãn Tr¶ lêi C2: §iÖn n¨ng. + C¸ nh©n Tr¶ lêi C3: §iÖn n¨ng → NhiÖt n¨ng vµ + Nªu KÕt luËn vµ nh¾c l¹i KN + Yªu cÇu HS lµm C 3 Sgk-38: NLAS + Nêu nhận xét, đánh giá câu (Đèn dây tóc, Đèn ống, Đèn Hiệu suất đã đợc hoạ ở lớp 8: tr¶ lêi cña HS. LED.) + Yªu cÇu HS nªu KN HiÖu §iÖn n¨ng → NhiÖt n¨ng suất đã đợc học L8 và vận (Nồi cơm điện, bàn là điện....) dông cho c¸c trêng hîp C3: §iÖn n¨ng → NhiÖt n¨ng , C¬ n¨ng (M¸y b¬m níc, qu¹t ®iÖn....) b. NhËn xÐt: 3. KÕt luËn: II. C«ng cña dßng ®iÖn: 1. C«ng cña dßng ®iÖn: C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra trong mét ®o¹n m¹ch lµ sè ®o lîng ®iÖn n¨ng mµ ®o¹n m¹ch đó tiêu thụ để chuyển hoá + §Ò nghÞ HS nªu c¸ch tÝnh thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng công của dòng điện? Nêu đơn khác: vị tính các đại lợng trong công 2. Công thức tính công của.

(34) bằng công thực hiện đợc trong thức ? một đơn vị thời gian + Tr¶ lêi c©u hái C5: P= A => A = P.t t MÆt kh¸c P = U.I => C«ng cña dßng ®iÖn: A = P.t = U.I.t + §äc phÇn giíi thiÖu vÒ c«ng t¬ ®iÖn Sgk; Tr¶ lêi c©u hái C6 - Mỗi số đếm của công tơ ®iÖn: 1kWh + Yªu cÇu HS lµm C6: Cho biết mỗi số đếm của công tơ ®iÖn trong mçi trêng hîp øng víi lîng ®iÖn n¨ng tiªu thô lµ bao nhiªu? + Yêu cầu HS làm C7; C8; H5. Hoạt động 5: VËn dông - Cñng cè - Híng íng dÉn HS: C7: §Ìn sö dông lîng ®iÖn dÉn vÒ nhµ: n¨ng: + Tr¶ lêi c©u hái C7: Vì đèn đợc sử dụng ở HĐT U= A = P.t = ? 220V = U® Khi đó số đếm của công tơ Nªn c«ng suÊt tiªu thô ®iÖn lµ bao nhiªu sè? P =P® = 5W= 0,075 kWh C8: Lîng ®iÖn n¨ng mµ bÕp sö dông : Lợng điện năng đèn sử dụng: A = 1,5 kWh = ?J A=P.t = 0,075. 4=0,3 kWh Khi đó số đếm của công tơ Công suất của bếp điện là: ®iÖn lµ 0,3 sè. P = A = 1,5 kW= ?W + Tr¶ lêi c©u hái C8: t 2 VÒ nhµ: Cờng độ dòng điện chạy qua bÕp I= P = ? U. dßng ®iÖn Ta cã: P = A => A = P.t t MÆt kh¸c P = U.I => Công của dòng điện đợc tÝnh theo c«ng thøc : A = P.t = U.I.t p : §o b»ng o¸t (W) U: §o b»ng v«n (V) I: §o b»ng am pe (A) t: ®o b»ng gi©y (s) A: ®o b»ng Jun (J) 1J = 1W.1s = 1V.1A.1s 1kWh = 1000W.3600s = 3,6.106J 3. §o c«ng cña dßng ®iÖn: -Dông cô ®o c«ng cña dßng ®iÖn lµ C«ng t¬ ®iÖn;Mçi sè đếm của công tơ điện: 1kWh III. VËn dông: C7 Sgk-39: Vì đèn đợc sử dụng ở HĐT U= 220V = U® Nªn c«ng suÊt tiªu thô P = P®= 75W = 0,075 kWh Lợng điện năng đèn sử dụng: A = P.t = 0,075 . 4 = 0,3 kWh Khi đó số đếm của công tơ ®iÖn lµ 0,3 sè. C8 Sgk-39: Lîng ®iÖn n¨ng mµ bÕp sö dông : A = 1,5 kWh = 5,4. 106J C«ng suÊt cña bÕp ®iÖn lµ: P = A = 1,5 kW= 0,75 kW = t 2 750W Cờng độ dòng điện chạy qua bÕp I= P = 3,41 A U. TiÕt14: Bµi tËp vÒ c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng sñ dông A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Giải đợc các bài tập tính công suất điện và điện năng tiêu thụ đối với các dụng cụ điện mắc nối tiÕp vµ m¾c song song..

(35) 2. KÜ n¨ng: Phân tích, tổng hợp kiến thức; Giải các bài tập định lợng. 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn ¤n tËp c¸c kiÕn thøc: §Þnh luËt ¤m; C«ng suÊt ®iÖn n¨ng tiªu -C¸c bµi tËp thÝch hîp thô C. Các hoạt động dạy - học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo Ghi b¶ng viªn + BT §Þnh luËt ¤m: 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Phát biểu và viết biểu thức của I = U => U = I.R; R = U §Þnh luËt ¤m? míi: R I + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng cña + BT tÝnh c«ng suÊt: dßng ®iÖn? 2 + BT §Þnh luËt ¤m: P = U.I = I2.R= U . - ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt U I= => U = I.R; R = tiêu thụ của các đồ dùng điện R R +BT tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô: - Nêu đặc điểm của đoạn mạch U U 2 .t. 2.R.t= nèi tiÕp; song song ? A = P.t = U.I.t = I I R + BT tÝnh c«ng suÊt: R1nt R2 R1//R2 2 I1=I2= I I1+ I2 = I P = U.I = I2.R= U . R U1+U2= U U1= U2= U + BT tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu 1 1 1 = + thô: R1+ R2= R R R1 R 2 A = P.t = U.I.t = 2 = I2.R.t= U .t.. R. 2. Hoạt động 2:Giải bài 1 + T×m hiÓu vµ ph©n tÝch đầu bài để từ đó xác định đợc các bớc giải bài tập: a. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta có Điện trở của đèn:. + Híng dÉn HS gi¶i Bµi tËp 1: + Bµi to¸n cho biÕt g×? Ph¶i t×m g×?. a. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã Điện trở của đèn: R=? ¸p dông c«ng thøc P = ? U 220 = R= = 645 =>P = ?. I 341. 10−3 b. ¸p dông c«ng thøc A = P.t=> Ω áp dụng công thức P = U.I Điện năng đèn đã tiêu thụ: A=?J = 220.341.10-3=75W. b. ¸p dông c«ng thøc A = A = ? kWh P.t => Điện năng đèn đã tiªu thô: A=75.120.3600=324. 105 J A = 75.10-3.120 = 9 kWh 3. Hoạt động 3:Giải bài 2 + Hớng dẫn HS giải bài tập 2: +Tìm hiểu và phân tích a. K đóng đèn sáng bình thờng đầu bài để từ đó xác định nên HĐT giữa hai đầu của đèn: U = U® = 6V vµ c«ng suÊt tiªu đợc các bớc giải bài tập. 1. Bµi tËp 1: U = 220V; I = 341mA a. R=?; P = ? b. t= 4.30 = 120h; A = ? (J); (kWh) Lêi gi¶i a. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã Điện trở của đèn: R=. U 220 = = 645 I 341. 10−3. Ω. ¸p dông c«ng thøc P = U.I=> P = 220.341.10-3=75W. b. ¸p dông c«ng thøc A = P.t=> Điện năng đèn đã tiêu thụ: A = 75.120.3600= 324. 105 J A = 75.10-3.120 = 9 kWh 2. Bµi tËp 2: § n.t Rx ;U®=6V; P®=4,5W; U = 9V a. I = ? b. Rx=?; Px=?.

(36) + K đóng đèn sáng bình thêng nªn H§T gi÷a hai đầu của đèn: U = Uđ = 6V vµ c«ng suÊt tiªu thô cña đèn P = Pđ = 4,5W => I = P = 4,5 = 0,75A. U. 6. thụ của đèn P = Pđ = 4,5W => CĐDĐ qua đèn :I = ? b. V× Rx n.t § => Ix= I= 0,75A Điện trở của đèn: Rđ=? §.trë toµn m¹ch:R = ? §.trë cña biÕn trë:Rx=? C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng cña biÕn trë Px = Ux.Ix=? c. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë biÕn trë : Ax= ? C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë toµn m¹ch: A = ?. c. t = 10phót; Ax=? A= ? Lêi gi¶i: a. K đóng đèn sáng bình thờng nên HĐT giữa hai đầu của đèn: U=U®= 6V vµ c«ng suÊt tiªu thô của đèn P= Pđ= 4,5W=> CĐDĐ qua đèn :I= P = 4,5 = 0,75A. U 6 b.V× Rx n.t § => Ix= I= 0,75A Điện trở của đèn: Rđ= Ud 6 =8 Ω = I d 0 ,75. §.trë toµn m¹ch:R = U = 9 I 0 , 75 = 12 Ω §.trë cña biÕn trë:Rx=12-8 = 4 Ω. C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng cña biÕn trë Px = Ux.Ix=Ix2.Rx= 2,25 W c. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë biÕn trë : Ax= Px.t = 1350 (J) C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë toµn m¹ch: A = P.t = U.I.t = 4 050 (J) 4. Hoạt động 4:Giải bài 3 + T×m hiÓu vµ ph©n tÝch đầu bài để từ đó xác định đợc các bớc giải bài tập. + Tù lùc gi¶i phÇn a R1= U 1 U 21 2202 = = =484 Ω I 1 P1 100. R2=. 2. U 2 U 2 2202 = = =48 , 4 Ω I 2 P2 1000. R. R1 . R 2 484 . 48 , 4 = =44 Ω R 1+ R 2 484+ 48 , 4. + Híng dÉn HS Tr¶ lêi bµi tËp 3 Sgk - 41: § // BL: U1=U2 =U = 220V nªn c«ng suÊt tiªu thô thùc tÕ cña các thiết bị đều bằng công suất định mức. Khi đó điện trở của: §Ìn: R1=? Bµn lµ: R2= ? §Ìn m¾c nh thÕ nµo víi bµn lµ? => §iÖn trë toµn m¹ch: R =? +.§iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 giê: A=?. =. A = U.I.t= 2. 2. = U .t=220 .1 =1,1 kWh R 44 =1,1.36.106= 396.104 J. 3. Bµi tËp 3: §: U1= 220V; P1= 100W BL:U2= 220V; P2=1 000W U = 220V. a. Vẽ sơ đồ mạch điện; R = ? b. t = 1giê; A = ? (J); (kWh). Lêi gi¶i: U 1 U 21 2202 a. R1= = = =484 Ω I 1 P1 100 2 2 U U R2= 2 = 2 =220 =48 , 4 Ω I 2 P2 1000. =>R. R1 . R 2 484 . 48 , 4 = =44 Ω R 1+ R 2 484+ 48 , 4. =. b.§iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 giê: A = U.I.t= 2. 2. U 220 .1 .t= =1,1 kWh R 44. A= 1,1.36.106= 396.104 J 5. Hoạt động 5: Vận +Ôn tập các kiến thức có liên quan để giải các bài tập trên. áp dông-Cñng cè-VÒ nhµ: dông gi¶i c¸c bµi tËp trong SBT. Tiết15: Thực hành xác định công suất và điện năng của các dông cô ®iÖn.

(37) A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Xác định đợc công suất của các dụng cụ điện bằng Vôn kế và ampe kế 2. KÜ n¨ng: M¾c m¹ch ®iÖn, sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn: Ampe kÕ, V«n kÕ; Lµm vµ viÕt b¸o c¸o thùc hµnh. 3. Thái độ: Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn -1 Bộ đổi nguồn; 1 khoá; 9 đoạn dây nối; 1 ampe kế; 1vôn kế; Dụng cụ cho các nhóm HS 1 bóng đèn pin 2,5V-1W; 1 quạt điện nhỏ 2,5V; 1 biến trở -1B¸o c¸o thùc hµnh C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Trình bµy viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o TH; Tr¶ lêi c©u hái lÝ thuyÕt cña bµi TH: + Tr¶ lêi c©u hái chuÈn bÞ + C«ng suÊt P cña mçi dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch: P= U.I + §o H§T b»ng V«n kÕ; M¾c V«n kÕ song song víi m¹ch cÇn ®o, sao cho chèt (+) cña V«n kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + nguån ®iÖn + §o C§D§ b»ng Ampe kÕ; M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp víi m¹ch cÇn ®o , sao cho chèt (+) cña Ampe kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn 2. Hoạt động 2: TH Xác định công suất của đèn: + Tõng nhãm HS th¶o luận để nêu cách tiến hành TN Xác định công suất của đèn điện: + Tõng nhãm HS thùc hiện các bớc nh đã HD trong môc 1 phÇn II Sgk. Hoạt động của giáo viªn + Làm việc cả lớp để Kiểm tra phÇn chuÈn bÞ lÝ thuyÕt cña HS cho bµi TH. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái nªu ra ë phÇn I SGK. + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ mÉu b¸o c¸o TH.. + §Ò nghÞ HS nªu c¸ch tiÕn hành TN để xác định công suất của bóng đèn: + KiÓm tra, híng dÉn c¸c nhãm HS mắc đúng Ampe kế và Vôn kÕ, còng nh ®iÒu chØnh biÕn trë để có đợc Hiệu điện thế đặt vào hai đầu bóng đèn đúng nh yêu cÇu ghi trong b¶ng 1 Sgk-43 cña mÉu b¸o c¸o.. Ghi b¶ng 1. Tr¶ lêi c©u hái: + C«ng suÊt P cña mçi dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch: P= U.I + §o HiÖu ®iÖn thÕ b»ng V«n kÕ; M¾c V«n kÕ song song víi m¹ch cÇn ®o, sao cho chèt (+) cña Von kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn + Đo Cờng độ dòng điện bằng Ampe kÕ; M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp với mạch cần đo Cờng độ dòng ®iÖn, sao cho chèt (+) cña Ampe kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn. 2. Xác định công suất của bóng đèn pin: + Mắc mạch điện theo sơ đồ H 15.1 §iÒu chØnh biÕn trë ë g.trÞ lín nhÊt. + §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë theo các giá trị Hiệu điện thế đã cho trong b¶ng + §äc, ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ. + Tính công suất tiêu thụ của đèn + Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 1: H§T(V) I (A) CS (W) 1. U1=1,0 I1= P1= 2. U2=1,5 I2= P2=.

(38) 3. 3. Hoạt động 3: TH Xác định công suất của quạt + Tõng nhãm HS thùc hiện các bớc nh đã HD trong môc 2 phÇn II Sgk +KiÓm tra, híng dÉn c¸c nhãm HS mắc đúng Ampe kế và Vôn kÕ, còng nh ®iÒu chØnh biÕn trë để có đợc Hiệu điện thế đặt vào hai đầu quạt điện đúng nh yêu cÇu ghi trong b¶ng 2 Sgk-43 cña mÉu b¸o c¸o.. U3=2,0. I3=. P3=. 3.Xác định công suất của qu¹t ®iÖn: +Mắc mạch điện theo sơ đồ H 15.1 §iÒu chØnh biÕn trë ë g.trÞ lín nhÊt. +§ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë theo các giá trị Hiệu điện thế đã cho trong b¶ng 2; +§äc, ghi l¹i sè chØ cña Ampe kÕ. +Tính công suất tiêu thụ của đèn +Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 2: LÇnTN H§T(V) I (A) CS (W) 1. U1=2,5 I1= P1= 2. U2=2,5 I2= P2= 3. U3=2,5 I3= P3=. + Nhận xét ý thức, thái độ và 4. Hoạt động 4: Hoµn chØnh b¸o c¸o TH t¸c phong lµm viÖc cña c¸c nhãm. VÒ nhµ: + ¤n tËp c¸c kiÕn thøc, ¸p dông gi¶i c¸c bµi tËp trong SBT. MÉu b¸o c¸o thùc hµnh 1. Tr¶ lêi c©u hái: a. C«ng suÊt P cña mét dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch ®iÖn liÖn hÖ víi H§T U vµ C§D§ I b»ng hÖ thøc: .......... c. §o H§T b»ng dông cô g×? M¾c dông cô nµy nh thÕ nµo vµo m¹ch ®iÖn cÇn ®o?...................................................................................................................................................... b. §o C§D§ b»ng dông cô g×? M¾c dông cô nµy nh thÕ nµo vµo m¹ch ®iÖn cÇn ®o? ............................................................................................................................................................ 2. Xác định công suất của bóng đèn pin: LÇnTN H§T(V) I (A) C«ng suÊt P (W) U1=1,0 I1= P1= 1. U2=1,5 I2= P2= 2. U3=2,0 I3= P3= 3. + NhËn xÐt: ............................................................................................................................................................ 3. Xác định công suất của quạt điện: LÇnTN H§T(V) I (A) C«ng suÊt P (W) U1=2,5 I1= P1= 1. U2=2,5 I2= P2= 2. U3=2,5 I3= P3= 3. + NhËn xÐt:. TiÕt16: §Þnh luËt Jun - Len-X¬ A. Môc tiªu: + Nêu đợc tác dụng của dòng điện: Khi có dòng điện chạy qua vật dẫn thông thờng thì một phần hay toàn bộ điện năng đợc biến đổi thành nhiệt năng..

(39) + Phát biểu đợc Định luật Jun-Lenxơ và vận dụng đợc Định luật này để giải các bài tập về tác dông nhiÖt cña dßng ®iÖn. B. ChuÈn bÞ: C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự biến đổi điện năng thµnh nhiÖt n¨ng: + KÓ tªn ba dông cô biÕn đổi điện năng thành nhiệt n¨ng vµ quang n¨ng: + KÓ tªn ba dông cô biÕn đổi điện năng thành nhiệt n¨ng vµ c¬ n¨ng: + KÓ tªn ba dông cô biÕn đổi toàn bộ điện năng thµnh nhiÖt n¨ng: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: Bé phËn chÝnh lµ d©y dÉn b»ng hîp kim cã ®iÖn trë suÊt lín (Nikªli, Constantan). 3. Hoạt động 3: Xây dùng hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt Jun-Lenx¬: - Ta cã: A = I2.R.t mÆt kh¸c A = Q => Q = I2.R.t. 4. Hoạt động 4: Xử lí kết qu¶ thÝ nghiÖm KiÓm tra hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt Jun - Len-x¬: §iÖn n¨ng tiªu thô: A = I2Rt= (2,4)2.5.300 = 8 640 J Nhiệt lợng mà nớc nhận đợc: Q1= c1m1 Δ t0= = 4 200. 0,2.9,5 = 7 980 J NhiÖt lîng mµ b×nh nhËn. Hoạt động của giáo viªn - Kể tên ba dụng cụ biến đổi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang năng: ba dụng cụ biến đổi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Kể tên ba dụng cụ biến đổi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng: - Kể tên ba dụng cụ biến đổi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng:. - Kể tên ba dụng cụ biến đổi toµn bé ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng: - CÊu t¹o chung cña c¸c thiÕt bÞ điện biến đổi toàn bộ điện năng thành nhiệt năng có đặc điểm g×?. Ghi b¶ng. I. Trêng hîp ®iÖn n¨ng biến đổi thành nhiệt n¨ng: 1. Mét phÇn ®iÖn n¨ng biÕn đổi thành nhiệt năng: + Ba dụng cụ biến đổi điện năng thµnh nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng: - Đèn LED; Đèn sợi đốt; Đèn èng + Ba dụng cụ biến đổi điện năng thµnh nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng: - Qu¹t ®iÖn, M¸y b¬m níc,. 2. Toàn bộ điện năng biến đổi thµnh nhiÖt n¨ng: + Ba dụng cụ biến đổi toàn bộ ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng: - Bµn lµ ®iÖn; BÕp ®iÖn; Má hµn + Bé phËn chÝnh lµ d©y dÉn b»ng hîp kim cã ®iÖn trë suÊt lín (Nikªli, Constantan). II. §Þnh luËt Jun - Lenx¬: 1. Hệ thức của định luật: + Trong trêng hîp toµn bé ®iÖn năng biến đổi hoàn toàn thành nhiÖt n¨ng: Q = I2.R.t Q: NhiÖt lîng (J) I: Cờng độ dòng điện (A) R: §iÖn trë ( Ω ) t: Thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua (s) + Yêu cầu HS đọc Sgk-44. 2. Xö lÝ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm kiÓm tra: + Yªu cÇu HS tÝnh ®iÖn n¨ng m1=200g; m2= 78g; I = 2,4 A; tiªu thô A = ? R = 5 Ω ; t = 300s; Δ t0= 9,50C + Yªu cÇu HS tÝnh: c1= 4 200J/kg.K; c2= 800J/kg.K Nhiệt lợng nớc nhận đợc Ta cã: Q1=?; §iÖn n¨ng tiªu thô: Nhiệt lợng bình nhôm nhận đợc A = I2Rt= (2,4)2.5.300 = 8 640 J Q2=? Nhiệt lợng mà nớc nhận đợc: Từ đó tính Q = Q1+ Q2. Q1= c1m1 Δ t0= + Híng dÉn HS x©y dùng hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt: - XÐt trêng hîp toµn bé ®iÖn năng biến đổi hoàn toàn thành nhiÖt n¨ng: - Điện năng tiêu thụ đợc tính nh thÕ nµo ? - ¸p dông §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng tÝnh Q=?.

(40) So s¸nh Q vµ A đợc: Q2= c2m2 Δ t0= => NhËn xÐt. = 880.0,078.9,5= 652,08J Q = Q1+ Q2= 8 632,08 J => Q A - NÕu tÝnh c¶ phÇn nhiÖt lîng truyÒn ra m«i trêng th× Q=A 5. Hoạt động 5: Ph¸t biÓu §Þnh luËt: NhiÖt lîng táa ra ë d©y dÉn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua tØ lÖ thuËn víi b×nh phơng cờng độ dòng điện, víi ®iÖn trë cña d©y vµ thêi gian dßng ®iÖn truyÒn qua.. + Th«ng b¸o mph mµ §Þnh luËt Jun - Len-xơ đề cập tới và đề nghÞ HS ph¸t biÓu néi dung §Þnh luËt nµy? + Yêu cầu HS nêu tên, đơn vị của từng đại lợng trong biểu thøc cña §Þnh luËt. = 4 200. 0,2.9,5 = 7 980 J Nhiệt lợng mà bình nhận đợc: Q2= c2m2 Δ t0= = 880. 0,078.9,5 = 652,08 J Q = Q1+ Q2= 8 632,08 J => Q A - NÕu tÝnh c¶ phÇn nhiÖt lîng truyÒn ra m«i trêng th× Q = A 3. Ph¸t biÓu §Þnh luËt: NhiÖt lîng táa ra ë d©y dÉn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua tØ lÖ thuận với bình phơng cờng độ dßng ®iÖn, víi ®iÖn trë cña d©y vµ thêi gian dßng ®iÖn truyÒn qua. BiÓu thøc §Þnh luËt: Q = I 2.R.t Chú ý: Nếu tính theo đơn vị Calo th×: Q = 0,24. I2Rt. + Híng dÉn HS Tr¶ lêi c©u hái III. VËn dông: + C4 Sgk-45: C4: -Tõ hÖ thøc cña §Þnh luËt JunTa cã Qdt= I2.Rdt.t; Qdd= I2.Rdd.t 2 2 Lenx¬, h·y suy luËn xem nhiÖt V× Rdt>>Rdd=> Qdt>> Qdd Qdt= I .Rdt.t; Qdd= I .Rdd.t lợng tỏa ra ở dây tóc của bóng => Dây tóc của đèn nóng đến V× Rdt>>Rdd=> Qdt>> Qdd đèn và ở dây nối khác nhau do phát sáng, còn dây dẫn điện đến - Gi¶i C5 Sgk-45: bãng hÇu nh kh«ng nãng. Theo §Þnh luËt b¶o toµn yÕu tè nµo? n¨ng lîng: A = Q hay P.t = + Híng dÉn HS Tr¶ lêi c©u hái + C5 Sgk-45: cm(to2-to1) - Theo §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng C5: => Tgian ®un s«i níc lµ: o o lîng: A = Q hay P.t = cm(t 2-t 1) t= o o A=Q => Thêi gian ®un s«i níc lµ: t cm(t 2 −t 1) 4200 . 2. 80 = Hay P.t = cm(to2-to1) =? P 1000 => Thêi gian ®un s«i níc lµ: t= 672 s o o cm(t 2 −t 1) 4200 . 2. 80 - Nªu§Þnh luËt Jun-Lenx¬ t = = = P 1000 + Híng dÉn vÒ nhµ: 672 s Gi¶i c¸c bµi tËp SBT; §¸p sè : 672s ChuÈn bÞ tiÕt 17 6. Hoạt động 6: + VËn dông Cñng cè: - Gi¶i C4 Sgk-45:. Tiết17: Bài tập vận dụng định luật Jun - Len-Xơ A. Môc tiªu: + Cñng cè n¾m v÷ng §Þnh luËt Jun - Len-x¬ . + Vận dụng đợc Định luật này để giải các bài tập về tác dụng nhiệt của dòng điện. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc: §Þnh luËt Jun-Lenx¬ C. Các hoạt động dạy học:. §èi víi gi¸o viªn - Bµi tËp ¸p dông.

(41) Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo Ghi b¶ng viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: - Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc bµi cò: Q = I 2.R.t + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: §Þnh luËt Jun-Lenx¬ 2. Hoạt động 2:Giải bài 1 + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài: 1. Bài tập 1: Tìm hiểu các đại lợng đã cho, R = 80 Ω ; I = 2,5A. + Tõng HS suy nghÜ gi¶i đại lợng phải tìm ? bµi tËp 1: a. Q = ? ( t= 1s) NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra b.m = 1,5 kg; t1o= 25oC; t = 20 trong 1s: phót Q = 2,52.80.1=500J c= 4 200J/kg.K; H =? Hay c«ng suÊt táa nhiÖt cña bÕp lµ P= 500W= 0,5 kW. b.NhiÖt lîng cÇn cung cÊp để đun sôi 2,5 l nớc: Q1= c.m. Δ to= = 4 200.1,5.75 = 472 500J NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 20phót: Q = 2,52.80.20.60= = 600 000J VËy hiÖu suÊt cña bÕp:. + HDHS gi¶i bµi tËp 1 Sgk-47: - ViÕt c«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong thêi gian t=1s? - TÝnh nhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong thêi gian 20 phót? - ViÕt c«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng cần cung cấp để đun sôi 2,5l nớc?. Q1 . 100 % Q H= 472500 600000. H=. .100%=78,75% A = P.t = 0,5.90 = 45kWh TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T = A.T1= 45. 700 = 31 500®. => HiÖu suÊt cña bÕp: H =?. c.t=3. 30=90 giê; 1kWh--T1= 700® T=? Lêi gi¶i: a. ¸p dông c«ng thøc Q = I2.R.t=> NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 1s: Q = 2,52.80.1=500J Hay c«ng suÊt táa nhiÖt cña bÕp lµ P= 500W= 0,5 kW. b.TÝnh hiÖu suÊt cña bÕp: Nhiệt lợng cần cung cấp để đun s«i 2,5 l níc: Q1= c.m. Δ to= 4 200.1,5.75 Q1 = 472 500J NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 20phót: Q=2,52.80.20.60=600 000J VËy hiÖu suÊt cña bÕp:. - ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng mà bếp đã tiêu thụ trong 30 Q H= 1 . 100 %= 472500 ngµy: A=? 600000 Q => TÝnh sè tiÒn ph¶i tr¶ cho l.100%=78,75% ợng điện năng đã tiêu thụ trên? c.Điện năng mµ bÕp tiªu thô trong 30 ngµy: A = P.t = 0,5.90 = 45kWh TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T = A.T1= 45. 700= 31 500® §¸p sè: a. 500J= 0,5kJ b. 78,75% c. 31 500 ® + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài: 2. Bài tập 2: 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu các đại lợng đã cho, Uđ=220V; Pđ= 1000W; U= 220V + Tõng HS suy nghÜ gi¶i đại lợng phải tìm ? m= 2kg; t1o= 20oC; H = 90% bµi tËp 2 Sgk-48: c= 4 200J/kg.K a. Nhiệt lợng cần để đun a. Q1= ? s«i 2 kg níc: o= b. Q = ? Q1 = c.m. t Δ c. t =? 4200.2.80 + HDHS gi¶i bµi tËp 2 Sgk-48: Lêi gi¶i: = 672 000J b. Nhiệt lợng mà ấm điện - Viết công thức tính: Nhiệt l- a. Nhiệt lợng cần để đun sôi 2 kg ợng cần để đun sôi 2 kg nớc: Q1 nớc: Q1 = c.m. Δ to= 4200.2.80 táa ra: =? = 672 000J Q1 Q= .100%= b. NhiÖt lîng mµ Êm ®iÖn táa ra: H - ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt l-.

(42) 672000 100% 90 0 0. = 746 700J c. Thêi gian ®un s«i lîng níc trªn: t = Q = 746700 P 1000 767s. îng mµ Êm ®iÖn táa ra:Q =?. Q Tõ c«ng thøc H= 1 . 100 %=> Q. Q=. Q1 .100%= H. 672000 90 0 0. 100%. Q=? = 746 700J - ViÕt c«ng thøc tÝnh: Thêi gian c. Thêi gian ®un s«i lîng níc ®un s«i lîng níc trªn: t =? trªn: t = Q = 746700 767s Tõ c«ng thøc Q = P.t=> t=? P 1000. + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài: 3. Bài tập 3: 4. Hoạt động 4: + Từng HS suy nghĩ giải Tìm hiểu các đại lợng đã cho, l= 40m; S = 0,5mm2= 0,5.10-6m2 đại lợng phải tìm ? bµi tËp 3 Sgk-48: U = 220V; P = 165W; t1 =3 giê −8. ρ=1,7 . 10 Ωm. a. §iÖn trë cña d©y dÉn: R= −8. l 1,7 . 10 . 40 ρ. = =1 , 36 Ω −6 S 0,5. 10. a. R=? b. I =? c. Q=? (T= 30ngµy) + HDHS gi¶i bµi tËp 3 Sgk-48: Lêi gi¶i: - ViÕt c«ng thøc tÝnh: §iÖn trë a. §iÖn trë cña d©y dÉn: −8 cña d©y dÉn:R = R = ρ . l = 1,7 . 10 −. 40 =1 , 36 Ω 6 S. 0,5. 10. b. Cờng độ dòng điện chạy - Viết công thức tính: Cờng độ b. Cờng độ dòng điện chạy trong trong d©y dÉn : dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn: I d©y dÉn : I = P =165 =0 ,75 A P 165 U 220 =? I= = =0 ,75 A U 220 c. NhiÖt lîng táa ra trong d©y dÉn Tõ c«ng thøc P = U.I => I=? 2 2 Q = I .R.t= 0,75 .1,36.3.30.10-3= c. NhiÖt lîng táa ra trong - ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt l= 0,06885 0,07kWh d©y dÉn: §¸p sè : a. 1,36 îng táa ra trong d©y dÉn: Q =? Q = I2.R.t= Ω = 0,752.1,36.3.30.10-3= b. 0,75A = 0,06885 0,07kWh c. 0,07kWh + Yªu cÇu HS Nªu l¹i c¸c kiÕn 5. Hoạt động 5: thøc cã liªn quan khi gi¶i c¸c Cñng cè: +Nªu l¹i c¸c kiÕn thøc cã bµi tËp trªn liªn quan khi gi¶i c¸c bµi + ¸p dông gi¶i c¸c bµi tËp 17.4; 17.5; 17.6 SBT tËp trªn Híng dÉn vÒ nhµ:. TiÕt18: ¤n tËp A. Môc tiªu:.

(43) + Cñng cè, «n tËp c¸c kiÕn thøc cña ch¬ng I: §iÖn häc: N¾m v÷ng c¸c §Þnh luËt: §Þnh luËt ¤m, Định luật Jun-Lenxơ; Các công thức tính Điện trở, Cờng độ dòng điện, Hiệu điện thế, Công của dßng ®iÖn, C«ng suÊt cña dßng ®iÖn trong c¸c m¹ch ®iÖn nèi tiÕp vµ song song. + VËn dông gi¶i c¸c bµi tËp, chuÈn bÞ KiÓm tra 1 tiÕt. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh + C¸c c©u hái bµi tËp phÇn «n tËp. §èi víi gi¸o viªn - C©u hái; Bµi tËp thÝch hîp. C. Các hoạt động dạy học: Ho¹t động cña hS 1. Ho¹t động 1: Tr×nh bµy vµ trao đổi kÕt qu¶ đã chuẩn bÞ: + C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ đã chuÈn bÞ ë nhµ.. Ho¹t Ghi b¶ng động cña gi¸o viªn + Yªu cÇu I.C¸c c«ng thøc cÇn «n tËp: HS b¸o 1: I U ; 2 : R U ;U I .R R I c¸o kÕt qu¶ đã 3 : R ntR  R R  R chuÈn bÞ ë 4 : R // R  1  1  1 R R R nhµ. 1. 1. 2. td. + NhËn cho + Tr×nh xÐt bµy c¸c ®iÓm. c©u hái phÇn tù + Lu ý kiÓm tra. c¸c c«ng thøc:. 2. 2. td. + Yªu cÇu HS Tr×nh bµy c¸c c©u hái phÇn tù kiÓm tra.. 1. 1. 2. l 5 : R   . ; 6 : Q  I 2 .R.t S U2 7 : A U .I .t  .t I 2 .R.t R U2 8 : P U .I  I 2 .R  R.

(44) 2. Ho¹t động 2: VËn dông: + Tr¶ lêi c©u hái tr¾c nghiÖm tõ c©u 12 đến câu. II. VËn dông: + Yªu cÇu 1. Tr¾c nghiÖm: HS gi¶i c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm tõ c©u 12 đến câu 16.. + Yªu cÇu 16. + Gi¶i bµi HS gi¶i bµi tËp tËp 17: U17: 12 R ntR  R  R   40(1) I+ 0,3HDHS R .R Ugi¶i 12 bµi R // R    7,5(2) R  R ItËp ' 1, 617: Tõ (1), - Bµi to¸n (2)=> cho biÕt  R1  R2 40 g×? Ph¶i t×m g×?   R1.R2 300 - R1nt R2: =>R1=30 I = 0,3A=> Ω ; R2=10 §iÖn trë toµn m¹ch Ω đợc tính HoÆc theo c«ng R1=10 thøc nµo Ω ; - R1// R2: R2=30 I’ = Ω 1,6A=> Điện trở tơng đơng đợc tính theo c«ng thøc nµo - Tõ (1), (2)=> 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 1. 2. 2. C©u §A. 12 C. 2. Tù luËn: Bµi 17 Sgk-: U = 12V; R1nt R2: I = 0,3A R1// R2: I’ = 1,6A. 13 B. 14 D. 15 A. 16 D. R1=?; R2=?. Bµi gi¶i:  R1  R2 40  U 12  R1.R2 300 R1ntR2  R1  R2   40(1) I 0,3 => R1=? Ω ; R .R U 12 R1 // R2  1 2   7,5(2) R2=? Ω R1  R2 I ' 1, 6  R1  R2 40  Tõ (1), (2)=>  R1.R2 300 =>R1=30 Ω ; R2=10 Ω HoÆc R1=10 Ω ; R2=30 Ω. + Gi¶i bµi tËp 18: b. Khi Êm hoạt động b×nh th-. + Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 18. + HDHS gi¶i bµi tËp 18:. Bài 18 Sgkb. Khi ấm hoạt động bình thờng thì HĐT U= 220V và công suất tiêu thụ là: P = 1000W=> Điện trở của ấm khi đó: U 2 2202 R  48, 4 P 1000.

(45) c. Tõ c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë :. êng th× H§T U= 220V vµ c«ng suÊt tiªu thô lµ: P = 1000W=> §iÖn trë cña Êm khi đó:. R  .. (1) 2. S  .. d 4. MÆt kh¸c Tõ (1), (2) ta cã:. U 2 2202 R  48, 4 P 1000. c. Tõ C.thøc tÝnh ®iÖn trë: R  .. l  .l  S S R. (2).  .l  .d 2 4. .l   d2   R 4  .R 4. .l d  .R. Thay sè ta cã: d. 4.1,1.10 6.2 24.10 5 m 48, 4. l  .l  S S R. (1) MÆt kh¸c d2 S  . 4. (2) Tõ (1), (2) ta cã:  .l  .d 2 4. .l   d2  R 4  .R 4. .l  d  .R 4.1,1.10 6.2 d 24.10 5 m 48, 4. 3. Ho¹t động 3: + VÒ nhµ: - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc ch¬ng I. - Gi¶i bµi tËp 19; 20: - ChuÈn bÞ TiÕt 19 KiÓm tra. + Yªu cÇu HS ¤n tËp c¸c kiÕn thøc ch¬ng I. + HDHS gi¶i bµi tËp 19; 20: C«ng thøc ¸p dông: - Lu ý sö dụng đơn vÞ ®o: Bµi 19 Sgka. Thêi gian ®un s«i níc: -NhiÖt lîng cÇn. Bµi 19 Sgka. Thêi gian ®un s«i níc: 0 0 - Nhiệt lợng cần thiết để đun sôi nớc là: Qi= cm( t2  t1 )= 630000J - NhiÖt lîng mµ bÕp to¶ ra:. Qi 741176,5 J Q= H. - Thêi gian ®un s«i níc lµ: Q  t = P 741s = 12phót 21gi©y.. b. TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: - §iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 th¸ng: A=Q.2.30= 44470590J=12,35kWh - TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T = 12,35.700= 8645 ®. U2 P R t¨ng c. Khi đó điện trở của bếp giảm 4 lần và công suất của bếp.

(46) thiết để ®un s«i níc Qi=. 4 lÇn => Thêi gian ®un níc gi¶m 4 lÇn. t. 741 185s  4 3phót 5s. lµ: cm(. t20  t10 )=. NhiÖt lîng mµ bÕp to¶ ra:Q= Thêi gian ®un s«i níc lµ: Q  t= P. b.TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: §iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 th¸ng: A=Q.2.30 = 44470590 J=12,35k Wh TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶:T = ®. c. Khi đó ®iÖn trë cña bÕp gi¶m 4 lÇn vµ c«ng suÊt cña bÕp U2 P R. t¨ng ? lÇn => Thêi gian ®un níc gi¶m ? lÇn. TiÕt 19: KiÓm tra 1TiÕt A. Môc tiªu: + Kiểm tra, đánh giá nhận thức của học sinh trong việc học tập, vận dụng các kiến thức của chơng I: Điện học. Rèn kỹ năng giải bài tập vật lí. Tính trung thực khi Kiểm tra. + Ma trận ra đề:.

(47) B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc ch¬ng chuÈn bÞ KT. §èi víi gi¸o viªn - Ra đề, đáp án, thang điểm. C. Các hoạt động dạy học: §Ò bµi: I. Khoanh tròn chữ cái đứng trớc phơng án đúng: C©u1: Khi HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn t¨ng th×: A. Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn không thay đổi. C. Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn giảm.. B. Cờng độ dòng điện có lúc tăng, có lúc giảm.. D. Cờng độ dòng điện tăng tỉ lệ thuận với Hiệu ®iÖn thÕ . U C©u 2: §èi víi mçi d©y dÉn, th¬ng sè cã trÞ sè: I A. TØ lÖ thuËn víi HiÖu ®iÖn thÕ B. Tỉ lệ nghịch với Cờng độ dòng điện . C. Không đổi D. T¨ng khi HiÖu ®iÖn thÕ t¨ng. Câu 3: Đoạn mạch gồm hai Điện trở R1 và R2 mắc song song có Điện trở tơng đơng là: A. R1 + R2. B.. R1 . R 2 R 1+ R 2. C.. R 1+ R 2 R1 . R 2. D.. 1 + R1. 1 R2. C©u 4: C«ng thøc tÝnh §iÖn trë theo chiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ ®iÖn trë suÊt lµ: l A. R = ρ. S B. R = S C. R = l. ρ. l. ρ. S. D.. R = ρ. l S C©u 5: C«ng cña dßng ®iÖn kh«ng tÝnh theo c«ng thøc: A. A= U.I.t B. A = U2. t C. A = I2.R.t D. A = I.R.t. R Câu 6: Nhiệt lợng Q toả ra trên dây dẫn đợc tính theo công thức : A. Q=I.R.t B. Q=I2.R.t C. A=I.R2.t D. Q=I.R.t2. II. Chän tõ hay côm tõ ®iÒn vµo chç trèng: C©u 7: C«ng cña dßng ®iÖn lµ sè ®o............................................................................... C©u 8: BiÕn trë lµ .............................................................................................................. Câu 9: Các dụng cụ điện có ghi số Oát khi hoạt động đều biến đổi ..................... thành các dạng n¨ng lîng kh¸c..

(48) Câu 10: Công tơ điện là thiết bị điện dùng để đo.......................Mỗi số trên công tơ là 1.......... III.ViÕt c©u tr¶ lêi hoÆc lêi gi¶i cho c¸c c©u sau: Câu 11: Phát biểu và viết hệ thức của định luật Jun-Len xơ.(Ghi rõ ý nghĩa và đơn vị các đại lợng trong hÖ thøc).. C©u 12: Cho 3 §iÖn trë cã gi¸ trÞ lÇn lît lµ 6Ω; 12Ω; vµ 16 Ω m¾c song song vµo m¹ch ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ 2,4V.. a.Tính điện trở tơng đơng của đoạn mạch trên. b.Cờng độ dòng điện mạch chính.. Câu 13: Một bếp điện có ghi 220V-1000W đợc sử dụng ở Hiệu điện thế 220V để đun sôi 2,5l nớc có nhiệt độ ban đầu là 20 oC thì mất thời gian 14 phút 35 giây. Biết nhiệt dung riêng của nớc là 4200J/kg.K. TÝnh a. HiÖu suÊt cña bÕp. b. Mçi ngµy ®un s«i 5l níc víi c¸c ®iÒu kiÖn nh trªn. Th× trong 1 th¸ng (30 ngµy) sÏ ph¶i tr¶ bao nhiªu tÒn ®iÖn, biÕt mçi kWh cã gi¸ 800,®00. §¸p ¸n-Thang ®iÓm: C©u §¸p ¸n §iÓm C©u 7 8 9 10 11. 12. 1. D. 2. C. 3. B. 5. D. §¸p ¸n. … phần điện năng biến đổi thành các dạng năng lợng khác… … một điện trở có thể thay đổi đợc giá trị điện trở của nó … ®iÖn n¨ng … … c«ng cña dßng ®iÖn. …. 1kW.h +Ph¸t biÓu: +Hệ thức: Q=I2.R.t trong đó: Q: nhiệt lợng tỏa ra trên dây dẫn (J); I: Cờng độ dòng điện (A); R: Điện trở dây dẫn(  ); t: Thời gian D.điện truyÒn qua (s) a.Điện trở tơng đơng của đoạn mạch: 1 1 1 1 1 1 1 15        V× R1//R2//R3=> Rtd R1 R2 R3 6 12 16 48 => Rtd= 3,2 . b.áp dụng định luật Ôm: Ta có:. I. 13. 4. D. U 2, 4  0, 75 A Rtd 3, 2. Cờng độ dòng điện qua mạch chính: a.NhiÖt lîng cÇn để ®un s«i 2,5l níc: Qi=c.m(t2t1)=4200.2,5.80=840000J NhiÖt lîng mµ bÕp to¶ ra: Qtp= I2R.t= P.t=1000.(14.60+35)=845000J.. 6. B Thang ®iÓm.

(49) H. Qi 840000 .100%  .100% 99, 4% Qtp 845000. HiÖu suÊt cña bÕp: b.§iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 th¸ng: A = P.t Hoạt động của hS 5. Hoạt động 5: Häc tËp ë nhµ: - Gi¶i l¹i c¸c bµi tËp phÇn kiÓm tra. - ChuÈn bÞ T20: Thùc hµnh:. Hoạt động của giáo viªn + HDHS häc tËp ë nhµ. - Gi¶i l¹i c¸c bµi tËp phÇn kiÓm tra. - ChuÈn bÞ T20: Thùc hµnh:. Ghi b¶ng. TiÕt20: Thùc hµnh: KiÓm nghiÖm mèi quan hÖ Q ~ I2 trong định luật Jun - Len-Xơ A. Môc tiªu: + Vẽ đợc sơ đồ mạch điện của TN kiểm nghiệm Định luật Jun-Lenxơ. + L¾p r¸p, tiÕn hµnh TN kiÓm nghiÖm mèi quan hÖ Q ~ I2 trong §Þnh luËt Jun-Lenx¬. + Cã t¸c phong cÈn thËn, kiªn tr×, chÝnh x¸c vµ trung thùc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c phÐp ®o vµ ghi l¹i c¸c kÕt qu¶ ®o cña TN. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1bộ đổi nguồn 12V-2A; 1Ampe kÕ; 1 biÕn trë 1NhiÖt lîng kÕ ; 1 nhiÖt kÕ 170ml nớc ; 1 đồng hồ bấm giây; 5 ®o¹n d©y nèi. -B¸o c¸o TH (theo mÉu Sgk-50). §èi víi gi¸o viªn +ThiÕt bÞ cho c¸c nhãm TH. C. các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Trình bµy viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o TH, bao gåm pjhÇn Tr¶ lêi c©u hái vÒ c¬ së lÝ thuyÕt cña bµi TH:. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu. Hoạt động của giáo viªn + Làm việc với cả lớp để Kiểm tra phÇn chuÈn bÞ lÝ thuyÕt cña HS cho bµi TH. Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái nªu ra ë phÇn 1 cña mÉu b¸o c¸o trong Sgk vµ hoµn chỉnh các câu trả lời đó. + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o TH cña c¸c nhãm HS. + Chia nhóm HS để tiến hành. Ghi b¶ng.

(50) yêu cầu và nội dung thực TH, Chỉ định các nhóm trởng: Cã nhiÖm vô ph©n c«ng c«ng hµnh: việc và điều hành các hoạt động + Từng HS đọc kỹ các của nhóm. mục từ 1 đến 5 của phần II Sgk về nội dung TH và + Yêu cầu các nhóm đọc kỹ các trình bày các nội dung mà mục từ 1 đến 5 của phần II Sgk vÒ néi dung TH vµ tr×nh bµy c¸c GV yªu cÇu néi dung sau: - Môc tiªu TH? - Tác dụng của từng thiết bị đợc sö dông vµ c¸ch l¾p r¸p c¸c thiÕt bị đó theo sơ đồ TN? - C«ng viÖc ph¶i lµm trong mét lÇn ®o vµ kÕt qu¶ cÇn cã? 3. Hoạt động 3: Lắp ráp + HD các nhóm HS Lắp ráp các thiÕt bÞ TN: c¸c thiÕt bÞ TN: + Tõng nhãm ph©n c«ng - Thùc hiÖn c¸c môc 1,2,3 vµ 4 công việc để thực hiện các của nội dung thực hành Sgk-49 môc 1,2,3 vµ 4 cña néi dung TH Sgk - 49 4. Hoạt động 4: Tiến + Kiểm tra việc phân công công hµnh TN vµ thùc hiÖn viÖc cña c¸c nhãm. + Theo dâi c¸c nhãm tiÕn hnhf lÇn ®o thø nhÊt: Tõng nhãm ph©n c«ng ®o lÇn thø nhÊt: công việc để thực hiện các - Việc điều chỉnh và duy trì Cờng độ dòng điện I1= 0,6A. c«ng viÖc sau: - Một ngời điều chỉnh biến - Việc đọc, ghi nhiệt độ đo đợc trở để đảm bảo Cờng độ vào bảng 1 của báo cáo TH dßng ®iÖn lu«n cã trÞ sè I1=0,6A - Mét ngêi dïng que khuÊy níc nhÑ nhµng vµ thêng xuyªn - Một ngời đọc nhiệt độ t1o ngay khi bấm đồng hồ bấm giây và đọc nhiệt độ t2o ngay sau 7 phút đụn nớc . Sau đó ngắt mạch. - Mét ngêi ghi kÕt qu¶ ®o đợc vào bảng 1 trong báo c¸o thùc hµnh. 5. Hoạt động 5: Thực hiÖn lÇn ®o thø hai: - C¸c nhãm tiÕn hµnh TN nh hoạt động 4 và hớng dÉn cña môc 6 phÇn II Sgk - 49 6. Hoạt động 6: Thực hiÖn lÇn ®o thø ba: - C¸c nhãm tiÕn hµnh TN nh hoạt động 4 và hớng dÉn cña môc 7 phÇn II 7. Hoạt động 7: Hoàn thµnh b¸o c¸o thùc hµnh - VÒ nhµ: - TÝnh gi¸ trÞ Δ to t¬ng. Theo dâi vµ HDHS nh H§ 4. Theo dâi vµ HDHS nh H§ 4 Nhận xét tinh thần, thái độ, tác phong vµ kÜ n¨ng cña HS vµ c¸c nhãm khi tiÕn hµnh TN + HDVN: Häc vµ gi¶i c¸c BT.

(51) øng cña b¶ng BCTN - Hoµn thµnh BC - ChuÈn bÞ T21. SBT; ChuÈn bÞ T21: Sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn.

(52) TiÕt 21: Sö Dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn A. Môc tiªu: + Nêu và thực hiện đợc các quy tắc an toàn khi sử dụng điện. + Giải thích đợc cơ sở vật lí của các quy tắc an toàn khi sử dụng điện. + Nêu và thực hiện đợc các biện pháp sử dụng tiết kiệm điện năng. B. ChuÈn bÞ: C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu vµ thùc hiÖn c¸c quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn: + ¤n tËp c¸c quy t¾c an toàn khi sử dụng điện đã häc ë líp 7: - Tõng HS Tr¶ lêi C1, C2,C3, C4: ChØ lµm thÝ nghiÖm víi c¸c nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ 40V, v× khi đó Cờng độ dòng điện qua c¬ thÓ nhá kh«ng g©y nguy hiÓm. - Ph¶i sö dông c¸c d©y dÉn có vỏ bọc đúng tiêu chuẩn quy định: Vỏ bọc cách điện này phải chựu đợc dòng điện định mức quy định cho mỗi dụng cụ ®iÖn. - Mắc cầu chì có cờng độ định mức phù hợp với dông cô hay thiÕt bÞ ®iÖn để đảm bảo khi có sự cố ®iÖn s¶y ra. - Khi tiÕp xóc víi m¹ng điện gia đình cần chú ý: Ph¶i rÊt cÈn thËn v× H§T m¹ng lín 220V; CÇn ph¶i sö dông thiÕt bÞ c¸ch ®iÖn đúng tiêu chuẩn đối với c¸c bé phËn cña thiÕt bÞ víi c¬ thÓ ngêi nãi chung (tay cÇm, d©y nèi, phÝch c¾m.) + T×m hiÓu thªm mét sè quy t¾c an toµn kh¸c khi sö dông ®iÖn:. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS lµm C 1,C2,C3,C4: - Cho Học sinh thảo luận để đa ra câu trả lời đúnh nhất. - ChØ lµm thÝ nghiÖm víi c¸c nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ ? V, v× sao? - Ph¶i sö dông c¸c d©y dÉn cã đặc điểm gì? + Yªu cÇu HS lµm C 5, C6:. Ghi b¶ng I. An toµn khi sö dông ®iÖn: 1. C¸c quy t¾c an toµn khi sö dụng điện đã học ở lớp 7: - ChØ lµm thÝ nghiÖm víi c¸c nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ 40V, vì khi đó Cờng độ dòng ®iÖn qua c¬ thÓ nhá kh«ng g©y nguy hiÓm. - Ph¶i sö dông c¸c d©y dÉn cã vá bọc đúng tiêu chuẩn quy định: Vá bäc c¸ch ®iÖn nµy ph¶i chùu đợc dòng điện định mức quy định cho mỗi dụng cụ điện. - Mắc cầu chì có cờng độ định møc phï hîp víi dông cô hay thiết bị điện để đảm bảo khi có sù cè ®iÖn s¶y ra. - Khi tiÕp xóc víi m¹ng ®iÖn gia đình cần chú ý: Phải rất cẩn thận v× H§T m¹ng lín 220V; CÇn ph¶i sö dông thiÕt bÞ c¸ch ®iÖn đúng tiêu chuẩn đối với các bộ phËn cña thiÕt bÞ víi c¬ thÓ ngêi nãi chung (tay cÇm, d©y nèi, phÝch c¾m....) 2. Mét sè quy t¾c an toµn kh¸c khi sö dông ®iÖn: - CÇn ph¶i th¸o cÇu ch×, ng¾t c«ng t¾c, hay rót phÝch ®iÖn khi thay tháo, sửa chữa đồ dùng điện -Nối đất cho vỏ kim loại của các dông cô ®iÖn.

(53) - Tõng HS Tr¶ lêi C6 - Nhóm HS thảo luận để đa ra lời giải thích hợp nh phÇn 2 c©u C6 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu ý nghÜa vµ c¸c biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: + Từng HS đọc phần đầu và Trả lời câu hỏi C7 để t×m hiÎu ý nghÜa kinh tÕ vµ x· héi cña viÖc tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: Gi¶m chi tiªu cho gia đình. Các dụng cụ, thiết bị điện đợc sử dụng l©u bÒn h¬n. Gi¶m bít c¸c sù cè ®iÖn do hÖ thèng điện bị quá tải, đặc biệt trong c¸c giê cao ®iÓm. - Dµnh phÇn ®iÖn n¨ng tiÕt kiệm đợc cho sản xuất - Gi¶m bít viÖc x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn, gãp phÇn gi¶m « nhiÔm m«i trêng + Tõng HS Tr¶ lêi C8, C9: C«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô: A = P.t=>BiÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: Sö dông c¸c dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt P hîp lÝ: Kh«ng qu¸ lín, kh«ng qu¸ nhá. Gi¶m thêi gian tiªu thô ®iÖn v« Ých: 4. Hoạt động 4: + VËn dông: - Tõng HS Tr¶ lêi C10, C11,C12 + Cñng cè: - Nªu l¹i c¸c biÖn ph¸p sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng - ý nghÜa cña viÖc sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng + VÒ nhµ: - VËn dông c¸c kiÕn thøc đã học để sử dụng an toàn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng - ChuÈn bÞ T22. + §Ò nghÞ HS nªu c¸c lîi Ých cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng- Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk-52: - HDHS: BiÖn ph¸p ng¾t ®iÖn ngay sau khi ra khái nhµ, ngo×a c«ng dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng còn tránh đợc những hiểm họa nµo? - Phần điện năng tiết kiệm đợc ngoµi viÖc dµnh cho s¶n xuÊt còn có tác dụng gì đối với quốc gia? - Nếu tiết kiệm đợc điện năng thì cã thÓ gi¶m bít viÖc x©y dông các nhà máy điện không? Do đó cßn gãp phÇn nhá trong viÖc g× đối với tác động đến môi trờng? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C8: ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô A =? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C9: Tõ c«ng thøc tÝnh iÖn n¨ng tiªu thô A = P.t => Muèn gi¶m A cÇn ph¶i lµm g×?. + Yªu cÇu HS lµm C 10, C11, C12 Sgk-53: + Đề nghị đại diện nhóm Trả lời c©u hái C10, C11. + HDHS gi¶i bµi tËp 12 Sgk-53: + §iÖn n¨ng tiªu thô cña mçi lo¹i bãng ®iÖn trong 8 000 giê lµ: - §Ìn d©y tãc:A1=P1.t=? - §Ìn Compac:A2=P2.t=? + Chi phÝ cho viÖc sö dông mçi loại đèn trong 8 000 giờ là: - §Ìn d©y tãc: T1= ? - §Ìn Compac: T2= ? Vậy dùng đèn nào có lợi hơn vì sao? + HDHS häc tËp ë nhµ - Vận dụng các kiến thức đã học để sử dụng an toàn và tiết kiệm ®iÖn n¨ng - ChuÈn bÞ T22: ¤n tËp ch¬ng I. II. Sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: 1. CÇn ph¶i sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: + C¸c lîi Ých cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: - Giảm chi tiêu cho gia đình. - Các dụng cụ, thiết bị điện đợc sö dông l©u bÒn h¬n. - Gi¶m bít c¸c sù cè ®iÖn do hÖ thống điện bị quá tải, đặc biệt trong c¸c giê cao ®iÓm. - Dµnh phÇn ®iÖn n¨ng tiÕt kiÖm đợc cho sản xuất - Gi¶m bít viÖc x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn, gãp phÇn gi¶m « nhiÔm m«i trêng 2. C¸c biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: + C«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô: A = P.t + BiÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: - Sö dông c¸c dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt P hîp lÝ: Kh«ng qu¸ lín, kh«ng qu¸ nhá. - Gi¶m thêi gian tiªu thô ®iÖn v« Ých:. III. VËn dông: C12 Sgk-53: + §iÖn n¨ng tiªu thô cña mçi lo¹i bãng ®iÖn trong 8 000 giê lµ: - §Ìn d©y tãc:A1=P1.t=75.103.8.103 A1= 600 kWh= 2 160.106J - §Ìn Compac:A2=P2.t=15.103.8.103 A2= 120 kWh= 432.106J + Chi phÝ cho viÖc sö dông mçi loại đèn trong 8 000 giờ là: -§Ìn d©y tãc: T 1= 8.3500+600.700 T1= 448 000®. -§Ìn Compac: T2= 60000+120.700 T2= 144 000® Vậy dùng đèn Compăc có lợi h¬n v×: - Giảm đợc chi phí: 304.000đ cho 8 000 giê sö dông ®iÖn..

(54) - Sö dông ë c«ng suÊt nhá nªn gãp phÇn ®iÖn n¨ng cho c¸c vïng thiÕu ®iÖn hoÆc cho s¶n xuÊt. - Gi¶m bít c¸c sù cè ®iÖn. TiÕt 22: ¤n tËp ch¬ng I: §iÖn häc A. Môc tiªu: + Tự ôn tập và tự kiểm tra đợc những yêu cầu về kiến thức và kĩ năng của chơng I. + Vận dụng đợc những kiến thức và kĩ năng để giải các bài tập trong chơng I. B. ChuÈn bÞ: C. Các hoạt động dạy học:.

(55) Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn. 1. Hoạt động 1: Trình bày trao đổi kết quả đã chuÈn bÞ: + Tõng HS tr×nh bµy c©u trả lời đã chuẩn bị đối với mçi c©u cña phÇn tù kiÓm tra theo yªu cÇu cña GV + Phát biểu, trao đổi, thảo luận cả lớp để có câu Trả lời cần đạt đợc đối với mỗi c©u cña phÇn tù kiÓm tra: 1. C§D§ I ch¹y qua mét d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi H§T U gi÷a hai ®Çu d©y dẫn đó. 2. Th¬ng sè U lµ gt cña I Đ.trở R đặc trng cho dây dẫn. Khi thay đổi HĐT U thì gt này không thay đổi v× khi U t¨ng (gi¶m) bao nhiªu lÇn th× C§D§ I ch¹y qua dây dẫn đó cũng tăng (gi¶m) bÊy nhiªu lÇn. 5. R t¨ng lªn 3 lÇn th× l t¨ng 3 lÇn. R gi¶m 4 lÇn th× S t¨ng 4 lÇn. §ång dÉn ®iÖn tèt h¬n nh«m v× ®iÖn trở suất của đồng nhỏ hơn cña nh«m. 2. Hoạt động 2: Trả lời c©u hái - Bµi tËp phÇn vËn dông: + Tr¶ lêi c©u hái C12, C13, C14,C15, C16 Bµi 17 Sgk-55: R1+R2= U =12 =40 Ω (1) I. 0,3. Ghi b¶ng I. Tù KiÓm tra: R= U I 3. Sơ đồ mạch điện đề xác định §.trë cña mét d©y dÉn:. + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ Tr¶ lêi câu hỏi phần tự KT để phát hiện nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng mµ + C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña: - §o¹n m¹ch R1ntR2: Rt® = R1 + HS cha v÷ng. R2 + §Ò nghÞ HS tr×nh bµy c©u Tr¶ - §o¹n m¹ch R1// R2: 1 1 1 lời đã chuẩn bị của phần tự kiểm = + <=> Rt® = tra. R td R1 R 2 6. a......Có thể thay đổi đợc trị số... .......thay đổi, điều chỉnh C§D§. b.... nhá..... ghi s½n..... vßng mµu 7a. Sè o¸t ghi trªn mçi dông cô điện cho biết công suất định mức của các dụng cụ đó-Công suất tiêu thụ điện năng khi nó đợc sử dụng với HĐT bằng HĐT định mức .. R1 . R 2 R 1+ R 2. + C«ng thøc tÝnh §iÖn trë theo chiÒu dµi, tiÕt diÖn : R = ρ . l S + C«ng suÊt tiªu thô ®iÖnn¨ng cña mét ®o¹n m¹ch: P = U.I. + Công thức tính địên năng tiêu thô cña mét dông cô ®iÖn: 8b. C¸c dông cô ®iÖn cã t¸c A= P.t= UIt dụng biến đổi, chuyển hóa điện + Hệ thức Định luật Jun-Lenxơ: n¨ng thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng Q = I2R.t kh¸c VÝ dô:. + Yªu cÇu HS lµm C12, C13, C14,C15, C16 Sgk-55: 12C, 13B, 14D, 15A, 16D, + §Ò nhÞ, HDHS gi¶i c¸c bµi tËp 17, 18, 19, 20 Sgk-55,56 Bµi 17 Sgk-55: R1ntR2: U = 12V; I = 0,3 A R1//R2: U= 12V; I' = 1,6 A R1= ? R2= ?. II. VËn dông: Bµi 18 Sgk-55 b: U® = 220 V; P®= 1 000W; R=? Điện trở của ấm khi nó hoạt động b×nh thêng:R= 2. U d 2202 = =48 , 4 Ω P d 1000 c: l= 2m; ρ = 1,1. 10-6 Ω m;.

(56) d =?. R1 . R 2 = R 1+ R 2 U 12 = =7,5 Ω I ' 1,6. TiÕt diÖn cña d©y ®iÖn trë nµy lµ: −6. S = ρ l = 1,1. 10 . 2 =0 , 045 .10− 6 R 48 , 4 Bµi 19 Sgk-56: 2 m =>R1.R2 = 300 (2) U® = 220V; P®= 1000W; U = §êng kÝnh tiÕt diÖn: => R1 = 30 Ω ; R2 = 10 220V d= 2r=2. Ω m = 2kg; t1o =25oC ; H = 85% S 0 , 045 R1 = 10 Ω ; R2 = 30 c = 4 200J/kg.K =2 . =0 , 24 mm . π 3 ,14 Ω a. t=? 19 Sgk-56: Bµi 19 Sgk-56: a. nhiệt lợng cần để đun sôi nớc: Bài a. nhiÖt lợng cần để đun sôi nớc: a. NL cần để đun sôi nớc Q1=? o Q = cm Δ to = 4200.2.75= 1 Q1= cm Δ t NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra: Q=? 63.104J Q1= 4200.2.75= 63.104J => Thêi gian ®un s«i níc: t =? NL mµ bÕp táa ra Q= b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra: 4 Q1 Q1 63. 104 63. 10 ®iÖn n¨ng: A =? Q= . 100 0 0= . 100 =741 . 100 0 0= . 100 H 85 VËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T= H 85 Q=741176,5J c. Nếu gấp đôi dây điện trở=> 176,5J Thêi gian ®un s«i níc: §iÖn trë R' =? (R)=> P'=? (P) Thêi gian ®un s«i níc: => Thêi gian ®un s«i níc: t' =? t= Q =741176 , 5 =741 s=12 p 21 s Q 741176 , 5 t= = =741 s=12 p 21 (t)s=? P 1000 P 1000 b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng b. Trong mét th¸ng tiªu ®iÖn n¨ng: A = thô lîng ®iÖn n¨ng: 2.30.Q=44470590J A = 2.30.Q=44470590J A = 12,35 kWh A = 12,35 kWh VËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: VËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T= 12,35.700 = 8 645 ® T= 12,35.700 = 8 645 ® c. Nếu gấp đôi dây điện trở=> c. R' = R = R 4 §iÖn trë R' = =>P'= 2 2. √ √. 4. U 4 .U = =4 . P R' R. 2. 2. U 4 .U = =4 . P R' R. Thêi gian ®un s«i níc. ®un s«i níc t'. Q Q t 741    185s t' = P ' 4P 4 4. =>Thêi gian. Q Q t 741 = = = ≈ 185 s=3 p 5 s P' 4 P 4 4. 3. Hoạt động 3: + VËn dông-Cñng cè: + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT: - ChuÈn bÞ T23:. + HD HS lµm C 20:Sgk-56 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT: - ChuÈn bÞ T23:Nam ch©m vÜnh cöu.. =. Bµi 20: - TÝnh C§D§ ch¹y qua d©y dÉn: I =? => H§T trªn d©y dÉn Ud =? => H§T gi÷a hai ®Çu d©y cña tr¹m biÕn thÕ: U = ? - TÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô cña khu trong 1 th¸ng: A = ? => TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶ T =? - Điệnnăng hao phí trên đờng dây t¶i ®iÖn: Ahp= ?. Ch¬ng II: §iÖn tõ häc TiÕt 23: Nam ch©m vÜnh cöu.

(57) A. Môc tiªu: + Mô tả đợc từ tính của nam châm. Biết cách xác định cực từ Bắc, Nam của nam châm vĩnh cửu. + Biết đợc các từ cực loại nào thì hút nhau, loại nào thì đẩy nhau. Mô tả đợc cấu tạo và giải thích đợc hoạt động của La bàn B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 2 thanh NC th¼ng (1thanh mÊt mµu s¬n); Vun s¾t, Nh«m, §ång, Gç; 1Thanh NC ch÷ U; 1Kim NC; 1 gi¸ TN + C¸c TBTN cho c¸c nhãm HS C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Nhớ lại kiÕn thøc L5, L7 vÒ tõ tÝnh cña Nam ch©m: + Trao đổi nhóm để nhớ l¹i tõ tÝnh cña NC thÓ hiÖn nh thÕ nµo. §Ò xuÊt phêng ¸n TNKT mét thanh KL cã ph¶i lµ NC hay kh«ng? + Trao đổi ở lớp về các phơng án TNKT mà các nhóm đề xuất. + Tõng nhãm thùc hiÖn TNKT trong C1 Sgk-58. Hoạt động của giáo viªn + Tæ chøc t×nh huèng häc tËp Sgk-58. + Tổ chức cho HS trao đổi nhóm để nhớ lại từ tính của NC thể hiÖn nh thÕ nµo. + Yêu cầu các nhóm HS đề xuất phêng ¸n TNKT mét thanh KL cã ph¶i lµ NC hay kh«ng + Trao đổi ở lớp về các phơng án TNKT mà các nhóm đề xuất chọn phơng án đúng. + Yªu cÇu nhãm HS tiÕn hµnh TNKT. Ghi b¶ng. Yªu cÇu HS lµm TN- Ghi KQTN. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nam châm đứng tự do lúc cân b»ng chØ híng nµo? - Bình thờng, có thể tìm đợc một Nam ch©m kh«ng chØ theo ph¬ng B¾c-Nam §L kh«ng? - Cã KL g× vÒ tõ tÝnh cña Nam ch©m ? + Yêu cầu HS đọc Sgk timg hiÓu: - Quy ớc cách đặt tên, đánh dấu b»ng s¬ mµu c¸c cùc cña NC - Tªn c¸c vËt liÖu tõ. - Khi để kim NC cân bằng=> Kim NC định theo phơng BắcNam ĐL - Quay cho kim NC lÖch khái ph¬ng B¾c-Nam §L, khi c©n bằng trở lại Kim NC định theo ph¬ng B¾c-Nam §L + Nhận xét: Kim NC luôn định theo phơng Bắc-Nam địa lí. 2. KÕt luËn: Nam ch©m cã 2cùc: - §Çu chØ ph¬ng B¾c §L-Cùc tõ Bắc của NC: Ký hiệu-N màu đỏ. - §Çu chØ ph¬ng Nam §L-Cùc tõ Nam cña NC: Ký hiÖu-S mµu xanh. I. Tõ tÝnh cña Nam ch©m: 1. ThÝ nghiÖm: a. ThÝ nghiÖm 1: + Dông cô: 1Thanh kim lo¹i; Vôn S¾t, Nh«m, §ång, Gç + TiÕn hµnh: §a thanh kim lo¹i l¹i gÇn c¸c vôn S¾t, Nh«m, §ång, Gç + NhËn xÐt: - Thanh kim loại hút đợc các vụn sắt, không hút đợc vụn Nhôm, §ång, Gç => §ã lµ Nam ch©m . - Thanh kim loại, không hút đợc vôn s¾t => §ã kh«ng lµ Nam ch©m 2. Hoạt động 2: Phát + Yêu cầu HS làm việc với Sgk- b. Thí nghiệm 2: hiện thêm tính chất từ 58 để nắm vững nhiệm vụ của + Dụng cụ: 1Kim NC; 1 giá C2. nhän cña Nam ch©m: + TiÕn hµnh: + Nhãm HS thùc hiÖn tõng + Giao dông cô cho nhãm HS. néi dung cña C2 Sgk-58. Ghi KQ TN vµo vë + Rót ra KÕt luËn vÒ TC tõ cña Nam ch©m + Nghiªn cøu Sgk-59 ghi nhí: - Quy ớc cách đặt tên, đánh dấu bằng sơ màu các cùc cña NC - Tªn c¸c vËt liÖu tõ + Quan sát để nhận biết c¸c NC thêng gÆp. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu. II. T¬ng t¸c gi÷a hai Nam ch©m:.

(58) sù t¬ng t¸c gi÷a hai Nam ch©m: + Hoạt động nhóm để thực hiện các TN đợc mô tả trªn H21.3 Sgk-59 vµ c¸c yªu cÇu nªu trong C3, C4 Sgk - 59: - Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC. - Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC. + Yªu cÇu HS lµm C 3, C4 Sgk59: - §Ò nghÞ HS cho biÕt Y/c cña C3, C4 Sgk-59 + Theo dõi, giũp đỡ HS tiến hành TN, đặc biệt trong trờng hîp hai cùc cïng tªn: CÇn ph¶i quan s¸t nhanh hiÖn tîng. Ghi l¹i KQ TN. - Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC. - Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC. + Rót ra KÕt luËn vÒ quy luËt t¬ng t¸c gi÷a c¸c cùc cña hai nam ch©m: Khi ®a cùc tõ cña hai Nam ch©m l¹i gÇn nhau th× chóng hót nhau nÕu c¸c cùc + Yªu cÇu HS tr×nh bµy KQTN. kh¸c tªn, ®Èy nhau nÕu Nªu KÕt luËn vÒ quy luËt t¬ng c¸c cùc cïng tªn. t¸c gi÷a c¸c cùc cña hai nam ch©m 4. Hoạt động 4: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: + VËn dông-Cñng cè: - Mô tả đầy đủ từ tính của - Mô tả đầy đủ từ tính của Nam ch©m: Nam ch©m:. 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: - 1Thanh NC; 1 kim NC + TiÕn hµnh: - §a thanh NC l¹i gÇn kim NC đợc đặt trên giá nhọn. + NhËn xÐt: - Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC. - Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC 2. KÕt luËn: Khi ®a cùc tõ cña hai Nam ch©m l¹i gÇn nhau th× chóng hót nhau nÕu c¸c cùc kh¸c tªn, ®Èy nhau nÕu c¸c cùc cïng tªn.. III.VËn dông:. - Tr¶ lêi c©u hái C5, C6, + Yªu cÇu HS lµm C5, C6, C7, C8: Sgk-59, 60. C7, C8: Sgk-59, 60. - Đọc phần có thể em cha + Đề nghị HS đọc phần Có thể em cha biÕt. Néi dung ghi nhí biÕt. Néi dung ghi nhí Sgk - 60. Sgk - 60. + VÒ nhµ: - Häc kü néi dung ghi nhí Sgk - 60. - T×m hiÕu c¸c lo¹i Nam ch©m trong thùc tÕ. - ChuÈn bÞ T24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng.. + Híng dÉn vÒ nhµ: - Häc kü néi dung ghi nhí Sgk60. - T×m hiÕu c¸c lo¹i Nam ch©m trong thùc tÕ. - ChuÈn bÞ T24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng.. TiÕt 24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn- Tõ trêng A. Môc tiªu: + Mô tả đợc thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện. + Trả lời đợc câu hỏi: Từ trờng tồn tại ở đâu?. + BiÕt c¸ch nhËn biÕt Tõ trêng. B. ChuÈn bÞ:.

(59) §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 2 giá TN; 1 bộ đổi nguồn; 1 kim NC đợc đặt trên giá nhọn; 1 khãa; 1 ®o¹n d©y constantan; 5 ®o¹n d©u nèi; 1 biÕn trë; C¸c thiÕt bÞ cho nhãm Häc sinh 1 ampe kÕ. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: 2. Hoạt động 2: Phát hiÖn tÝnh chÊt tõ cña dßng ®iÖn: + Nhận thức vấn đề cần gi¶i quyÕt trong bµi häc. + Lµm TN ph¸t hiÖn T/c tõ cña dßng ®iÖn. - Bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN nh m« t¶ H 22.1 Sgk-61. Thùc hiÖn C1 Sgk-61. - Cử đại diện nhóm báo c¸o KQTN vµ tr×nh bµy NX: Khi d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua=> XuÊt hiÖn lùc TD lªn kim NC lµm cho kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB. - Rót ra kÕt luËn vÒ t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn. Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn g©y ra lùc (lùc tõ) t¸c dụng lên kim NC đặt gần nã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Mô tả đầyđủ T/c từ của NC? - Hai nam ch©m t¬ng t¸c víi nhau nh thÕ nµo? + Tæ chøc t×nh huèng häc tËpNªu V§: Gi÷a ®iÖn vµ tõ cã g× liên quan đến nhau không? (Sgk61) + Yªu cÇu HS: - Nghiªn cøu c¸ch bè trÝ TN H22.1; Trao đổi về mục đích của TN. -Bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN theo nhóm, trao đổi câu Trả lời C1 Sgk-61 + Chó ý: Lóc ®Çu d©y dÉn AB // với kim NC đứng thăng bằng. + HDHS: TiÕn hµnh TN, quan s¸t hiÖn tîng. +Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Trong TN trªn, hiÖn tîng x¶y ra đối với kim NC chứng tỏ điều g×?. Ghi b¶ng. I. Lùc tõ 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: 1 dây dẫn AB đặt song song kim NC đứng thăng bằng trên giá nhọn; 1bộ đổi nguồn; 1 khóa; 1 am pe kÕ + TiÕn hµnh-HiÖn tîng: - L¾p m¹ch ®iÖn H22.1 Sgk-61 - §ãng khãa K=>Kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB + NhËn xÐt: - Khi d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua => XuÊt hiÖn lùc TD lªn kim NC lµm cho kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB. 2. KÕt luËn: Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn g©y ra lùc (lùc tõ) t¸c dông lªn kim nam châm đặt gần nó. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ.

(60) 3. Hoạt động 3:Tìm hiểu Tõ trêng : + Trao đổi vấn đề mà GV đa ra, đề xuất phơng án TN KiÓm tra + TiÕn hµnh TNKT theo nhãm, Tr¶ lêi C2,C3 Sgk: - C2: Kim NC lệch khỏi hớng Bắc-Nam địa lí - C3: Sau khi c©n b»ng trë lại kim NC luôn chỉ 1 hớng xác định + Rót ra kÕt luËn vÒ kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC: Kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC cã kh¶ n¨ng t¸c dông lực từ lên kim NC đặt trong nã. Ta nãi kh«ng gian đó có Từ trờng .. + Nêu vấn đề: Trong thí nghiệm trên, kim NC đợc đạt dới dây dÉn th× chùu t¸c dông cña lùc tõ. Có phải chỉ ở vị trí đó mới có lực tõ t¸c dông lªn kim NC hay không? Làm thế nào để trả lời đợc câu hỏi này? Yêu cầu HS nêu ph¬ng ¸n TNKT? + Ph¸t cho mçi nhãm thªn 1 thanh NC; Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN theo các phơng án đã đề ra + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C2, C3 Sgk-61 + HDHS rót ra kÕt luËn vÒ kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC: HiÖn tîng x¶y ra đối với kim NC tròn các TN trªn chøng tá kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC có gì đặc biệt + Yêu cầu HS đọc kỹ Kết luận Sgk-61; Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Tõ trêng tån t¹i ë ®©u?. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu c¸ch nhËn biÕt Tõ trêng : + Mô tả đợc cách dùng kim NC để phát hiệ lực từ và nhờ đó phát hiện ra Từ trêng . + Rút ra đợc Kết luận về c¸ch nhËn biÕt Tõ trêng.. I. Tõ trêng: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: 1 d©y dÉn AB; 1kim NC đứng thăng bằng trên giá nhọn chỉ hớng Bắc-Nam địa lí ; 1thanh NC 1bộ đổi nguồn; 1 khãa; 1 am pe kÕ. + TiÕn hµnh-HiÖn tîng: - §Æt kim NC t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau xung quanh d©y dÉn cã dßng ®iÖn; Xung quanh thanh NC=> Kim NC lÖch khái híng B¾c-Nam - ở mỗi vị trí đó sau khi kéo kim NC lÖc khái vÞ trÝ th¨ng b»ng, sau khi c©n b»ng trë l¹i kim NC luôn chỉ 1 hớng xác định + NhËn xÐt: - Xung quanh dßng ®iÖn, Xung quanh NC đều gây lực từ tác dông lªn kim NC. 2. KÕt luËn: Kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC cã kh¶ n¨ng t¸c dông lùc tõ lªn kim NC đặt trong nó. Ta nói không gian đó có Từ trờng . 3. C¸ch nhËn biÕt Tõ trêng: + Kh«ng thÓ nhËn biÕt Tõ trêng b»ng c¸c gi¸c quan mµ b»ng c¸c dông cô riªng: Kim nam ch©m... + N¬i nµo cã lùc tõ t¸c dông lªn kim nam châm thì nơi đó có Từ trêng .. + HDHS: Nhớ lại các TN đã tiến hành đối với nam châm gợi cho ta phơng pháp để phát hiện ra Từ trêng? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Căn cứ vào đặc tính nào của Từ trờng để ta phát hiện ra nó? - Cã thÓ nhËn biÕt TT b»ng c¸c gi¸c quan kh«ng? Th«ng thêng, dùng dụng cụ nào để nhận biết T trêng? + Yªu cÇu HS lµm C4, C5, C6 III. VËn dông: 5. Hoạt động 5: Sgk + VËn dông - Cñng cè: - Nêu lại TN phát hiện tác + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi dông tõ cña dßng ®iÖn nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-64 + HDVN: trong d©y dÉn th¼ng - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña - Tr¶ lêi C4, C5, C6 Sgk bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông 22.1; 22.2; 22.3 22.4- SBT: cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi - ChuÈn bÞ T 25: Tõ phæ- §êng søc tõ c©u hái-SBT: - ChuÈn bÞ T25:. TiÕt 26: Tõ trêng cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua A. Môc tiªu:.

(61) + So sánh đợc từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của thanh nam châm thẳng. + Vẽ đợc đờng sức từ biểu diễn từ trờng của ống dây. + Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đờng sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua khi biÕt chiÒu dßng ®iÖn. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1 tấm nhựa có sẵn các vòng dây của một ống dây; 1 bộ đổi nguån; 3 khãa, 3 ®o¹n d©y dÉn; 1bót d¹. §èi víi gi¸o viªn Dông cô cho c¸c nhãm. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Nêu cách tạo ra từ phổ và đặc ®iÓm tõ phæ cña thanh NC míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: th¼ng? + Giải các bài tập : 23.1; - Nêu quy ớc đờng cảm ứng từ? - Vẽ và xác định chiều đờng sức 23.2 SBT tõ biÓu diÔn Tõ trêng cña NC th¼ng? + Yªu cÇu HS lµm BT 23.1; 23.2 SBT + §¸nh gi¸, nhËn xÐt, cho ®iÓm + §V§: Sgk-65 2. Hoạt động 2: Tạo ra vµ quan s¸t tõ phæ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua: - Nêu cách tạo ra để quan s¸t tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn: Cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y, gâ nhÑ b¶ng nhùa, quan s¸t sù s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t. - TiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo nhãm; Quan s¸t tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoài ống dây để Trả lời c©u hái C1 - Thùc hiÖn c©u hái C2 - Lµm C3 theo nhãm vµ th¶o luËn nhãm, - Rót ra KÕt luËn. + Yêu cầu HS nêu cách tạo ra để quan s¸t tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua víi những dụng cụ đã có? + Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm t¹o ra tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua? Quan s¸t tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoµi èng dây để Trả lời câu hỏi C1? + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C1: + Yªu cÇu nhãm HS gi¬ cao bảng nhựa đã vẽ một vài đờng søc tõ cña èng d©y? Yªu cÇu HS nhãm kh¸c nhËn xÐt? + Yªu cÇu HS lµm C 2 + T¬ng tù C1, Yªu cÇu HS lµm C3 theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm, rót ra KÕt luËn ? + Nªu ND phÇn th«ng b¸o kiÕn thøc SGK - 66. Ghi b¶ng. I. Từ phổ - đờng sức từ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y, gâ nhÑ b¶ng nhùa, quan s¸t sù s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t. - Dïng bót d¹ vÏ theo sù s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t. - §Æt c¸c kim NC nèi tiÕp nhau trên một đờng sức từ + NhËn xÐt: - PhÇn tõ phæ ë bªn ngoµi èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua gièng tõ phæ cña thanh NC th¼ng. Bªn trong ống dây có các đờng mạt sắt đợc sắp xếp gần nh song song. 2. KÕt luËn: Sgk - 66.

(62) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu quy t¾c n¾m tay ph¶i: + Nªu dù ®o¸n vµ c¸ch KT sự phụ thuộc của chiều đờng sức từ vào chiều dòng ®iÖn: §æi chiÒu dßng ®iÖn trong ống dây, KT sự định híng cña c¸c kim NC trªn đờng sức từ + Nªu Quy t¾c: - N¾m bµn tay ph¶i, råi đắt sao cho bốn ngón tay híng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y th× ngãn tay c¸i cho·i ra chỉ chiều đờng sức từ trong lßng èng d©y. + ¸p dông: Dïng n¾m tay phải xác định chiều đờng søc tõ trong èng d©y trong TN H24.3 Sgk - 66. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - C4: Muốn xác định tên tõ cùc cña èng d©y cÇn biết chiều đờng sức từ Xác định bằng cách vẽ đờng sức từ qua kim NC áp dụng chiều quy ớc để xác định chiều của đờng sức từ võa vÏ => Cùc tõ cña èng d©y. + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT 24 SBT - ChuÈn bÞ T27:. + §V§: Tõ trêng do dßng ®iÖn sịnh ra, vậy chiều của đờng sức tõ cã phô thuéc vµo chiÒu dßng điện hay không? Làm thế nào để Kiểm tra đợc điều đó? + Tæ chøc cho HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ cña TN => Rót ra KL: + ĐVĐ: Để xác định chiều đờng søc tõc¶u èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua kh«ng ph¶i lóc nµo còng cÇn cã kim NC thö, tiÕn hµnh TN nh trªn mµ ta dïng mét quy t¾c: Quy t¾c n¾m tay ph¶i: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu, ph¸t biÓu quy t¾c n¾m tay ph¶i Sgk66. + Quy t¾c n¾m tay ph¶i gióp ta xác định đợc chiều đờng sức từ ở trong lßng èng d©y hay bªn ngoài ống dây? Chiều đờng sức tõ bªn trong vµ bªn ngoµi èng d©y cã g× kh¸c nhau? + Yªu cÇu HS dïng n¾m tay phải xác định chiều đờng sức từ trong èng d©y trong TN H24.3 Sgk-66 + Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk-66: - HDHS Tr¶ lêi c©u hái C4: Muốn xác định tên từ cực của èng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? X¸c định bằng cách nào? - HDHS Tr¶ lêi c©u hái C5: Muốn xác định chiều dòng điện trong c¸c vßng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? VËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i trong trêng hîp nµy nh thÕ nµo ? + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhí: Quy t¾c n¾m tay ph¶i-Cã thÓ em cha biÕt Sgk+ HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u háiBT:24 SBT - ChuÈn bÞ T27: Sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp - Nam ch©m ®iÖn. II. quy t¾c n¾m tay ph¶i: 1. Chiều đờng sức từ của ống d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua phô thuéc vµo yÕu tã nµo? + Dự đoán: Chiều đờng sức từ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn. + ThÝ nghiÖm: §æi chiÒu dßng ®iÖn trong èng d©y - Hiện tợng: Các kim NC trên đờng sức từ đảo lại chiều + Kết luận: Chiều đờng sức từ cña èng d©y phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y. 2. Quy t¾c n¾m tay ph¶i: a. Quy t¾c:N¾m bµn tay ph¶i, rồi đắt sao cho bốn ngón tay hớng theo chiều dòng điện chạy qua c¸c vßng d©y th× ngãn tay cái choãi ra chỉ chiều đờng sức tõ trong lßng èng d©y. b. ¸p dông: - Xác định chiều đờng sức từ H24.3 Sgk-66 C4 Sgk-67: - Vẽ đờng sức từ qua kim NC - áp dụng quy ớc chiều đờng sức tõ: Lµ chiÒu ®i tõ cùc Nam xang cực Bắc của kim NC thử đặt trên đờng sức từ đó=> Đờng sức từ däc theo trôc cña èng d©y cã chiều từ A -> B. Vậy đầu A: đờng sức từ đi vào: Cực từ Nam của ống dây. Đầu B đờng sức từ ®i ra: Cùc tõ B¾c cña èng d©y. C5 Sgk - 67:. TiÕt 27: Sù nhiÔm tõ cña S¾t, ThÐp - Nam ch©m ®iÖn A. Môc tiªu: + Mô tả đợc thí nghiệm về sự nhiễm từ của sắt, thép..

(63) + Giải thích đợc vì sao ngời ta dùng lõi sắt non để chế tạo nam châm điện. + Nêu đợc hai cách làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 1 èng d©y 500-700 vßng; 1 la bµn, kim NC; 1 gi¸ TN; 1 biến trở; 1 bộ đổi nguồn; 1 Ampekế; 1 khóa; 5 đoạn dây Dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm dÉn; 1 lâi s¾t; 1 lâi thÐp; §inh gim C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Dßng ®iÖn g©y ra lùc tõ tác dụng lên kim NC đặt gÇn nã. Ta nãi dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ.. 2. Hoạt động 2: Làm thí nghiÖm vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: + Quan sát H25.1, đọc Sgk mục 1. Tìm hiểu mục đích thÝ nghiÖm, dông cô thÝ nghiÖm, c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm. + Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm. + Nªu kÕt qu¶ TN. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Tác dụng từ của dòng điện đợc biÓu hiÖn nh thÕ nµo ? - Nêu cấu tạo và hoạt động của Nam châm điện đã học ở lớp 7? - Trong thùc tÕ Nam ch©m ®iÖn đợc dùng để làm gì? + Nhận xét, đánh giá cho điểm. + ĐVĐ: Chúng ta đã biết: Sắt và thép đều là những vật liệu từ, vËy s¾t vµ thÐp nhiÔm tõ cã gièng nhau kh«ng? T¹i sao lâi cña Nam ch©m ®iÖn lµ s¾t non mµ kh«ng ph¶i lµ thÐp? + Yªu cÇu HS quan s¸t H25.1, đọc Sgk mục 1. Tìm hiểu mục đích thí nghiệm , dụng cụ thí nghiÖm, c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm. + Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm. Lu ý HS: Khi bè trÝ TN để cho kim NC đứng thăng bằng rồi mới đặt cuận dây sao cho trôc cña kim NC song song với mặt của ống dây sau đó mới đóng mạch điện. + Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶ TN. Ghi b¶ng - Nam ch©m ®iÖn gåm: 1 èng d©y dÉn trong cã lâi s¾t non. Khi cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y lâi s¾t bÞ nhiÔm tõ vµ trë thµnh mét NC.. Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t mÊt tõ tÝnh. - Trong thùc tÕ nam ch©m ®iÖn dùng để làm bộ phận chính của r¬le ®iÖn tõ; CÇn cÈu ®iÖn; Chu«ng ®iÖn.... I. Sù nhiiÔm tõ cña s¾tThÐp 1. ThÝ nghiÖm: a. TN1: H25.1 Sgk-68: + Dông cô: H25.1 Sgk-68 + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - §ãng khãa K cho dßng ®iÖn qua èng d©y. Kim NC lÖch so víi ph¬ng ban ®Çu (O1). - §Æt lâi s¾t non vµo trong lßng èng d©y Kim NC lÖch so víi ph¬ng ban ®Çu (O2): Ta cã O2 > O1 - §Æt lâi thÐp vµo trong lßng èng d©y. Kim NC lÖch so víi ph¬ng ban ®Çu (O3): Ta cã O1 < O3 < O2 + NhËn xÐt: Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn..

(64) 3. H§3: Lµm thÝ nghiÖm t×m hiÓu sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: - èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t kh«ng hót c¸c ®inh s¾t, ®inh r¬i ra. - èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót c¸c ®inh s¾t, ®inh kh«ng r¬i ra. + NhËn xÐt: Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t nom mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn lâi thÐp vÉn gi÷ đợc từ tính 2. KÕt luËn: - Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng td tõ cña dßng ®iÖn. - Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t non mÊt hÕt tõ tÝnh, còn lõi thép vẫn giữ đợc từ tÝnh. + HDHS Lµm thÝ nghiÖm t×m hiÓu sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: - èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t cßn hót c¸c ®inh s¾t kh«ng? - èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót c¸c ®inh s¾t, ® => NhËn xÐt: Sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp.. b. TN2: H25.2 Sgk-68: + Dông cô: H25.2 Sgk-68 + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t kh«ng hót c¸c ®inh s¾t, ®inh r¬i ra. - èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót c¸c ®inh s¾t, ®inh kh«ng r¬i ra. + NhËn xÐt: Khi ng¾t dßng ®iÖn + Nªu kÕt luËn sù kh¸c nhau vÒ lâi s¾t nom mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: lõi thép vẫn giữ đợc từ tính 2. KÕt luËn: - Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn. - Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t non mÊt hÕt tõ tÝnh, cßn lâi thÐp vÉn giữ đợc từ tính.. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu Nam ch©m ®iÖn: + Nghiªn cøu Sgk-69, quan s¸t c¸c Nam ch©m ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái GV: - NC điện hoạt động dựa trªn sù nhiÔm tõ cña s¾t. - CÊu t¹o:Mét èng d©y dÉn Mét lâi s¾t non - NC ®iÖn H25.3 Sgk-69 cã ®iÖn trë lµ 22Ω; Cêng độ dòng điện định mức là 1A; Sè vßng d©y t¬ng øng 2 chèt: 1000 vµ 1500 - Cã thÓ t¨ng lùc tõ cña NC ®iÖn b»ng T¨ng cêng độ dòng điện qua các vòng d©y.T¨ng sè vßng cña èng d©y + Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk. + Yªu cÇu HS t×m hiÓu Nam ch©m ®iÖn theo c¸c th«ng tin Sgk - 69 Tr¶ lêi c©u hái: - Nam châm điện hoạt động đợc dùa trªn nguyªn t¾c nµo ?.. 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: Tr¶ lêi C 4, C5, C6 Sgk §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk + VÒ nhµ: - BT25.2 SBT - ChuÈn bÞ T28:. + Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-69 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 25.2: - ChuÈn bÞ T28:. - Nªu cÊu t¹o cña Nam ch©m ®iÖn? - Quan s¸t Nam ch©m H25.3 Sgk tr¶ lêi C2? - Cã thÓ t¨ng lùc tõ cña NC ®iÖn b»ng nh÷ng c¸ch nµo? Quan s¸t c¸c Nam ch©m H25.4 Sgk Tr¶ lêi c©u hái C3?. II. Nam ch©m ®iÖn: 1. NTH§: Nam ch©m ®iÖn ho¹t động dựa trên sự nhiễm từ của s¾t. 2. CÊu t¹o: Hai bé ph¹n chÝnh: - Mét èng d©y dÉn; Mét lâi s¾t non. + VD: H25.3 Sgk-69: NC ®iÖn có điện trở là 22Ω; Cờng độ dòng điện định mức là 1A; Số vßng d©y t¬ng øng 2 chèt: 1000 vµ 1500 vßng 3. C¸ch lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn: - Tăng cờng độ dòng điện qua c¸c vßng d©y. - T¨ng sè vßng cña èng d©y (n). + VD: H25.4 Sgk-69: Ia = Ib = 1A; na < nb => NC b m¹nh h¬n NC a Ic< Id; nc= nd=300=> NC d m¹nh h¬n NC c III. VËn dông:.

(65) TiÕt 28: øng dông cña nam ch©m A. Môc tiªu: +Nêu đợc nguyên tắc hoạt động của Loa điện; Tác dụng của nam châm điện trong Rơle điện từ, chuông báo động.Kể tên đợc một số ứng dụng của nam châm trong đời sống và kĩ thuật. + Rèn kỹ năng phân tích; Tổng hợp kiến thức: Giải thích đợc hoạt động của nam châm điện. + Hiểu rõ vai trò của Nam châm điện nói riêng và của môm vật lí nói chung để từ đó có ý thức học tËp vµ yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 1ống dây điện 100 vòng- Đờng kính 3cm. 1giá TN; 1bộ đổi Hình 26.2; 25.3; 26.4 Sgk; nguån; 1khãa; 1ampekÕ; 1NC ch÷ U; 5 ®o¹n d©y nèi; 1loa Dông cô cho c¸c nhãm Häc sinh ®iÖn C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Mô tả thí nghiệm về sự nhiễm tõ cña s¾t vµ thÐp. Gi¶i thÝch v× míi: + Trả lời câu hỏi của GV: sao ngời ta dùng lõi sắt non để chÕ t¹o Nam ch©m ®iÖn? Gi¶i + Gi¶i c¸c bµi tËp 25.1; bµi tËp 25.3 SBT- Nªu c¸ch lµm t¨ng lùc tõ cña 25.2; 25.3 SBT Nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt? Ch÷a bµi tËp 25.1; 25.2 SBT+ Nhận xét đánh giá - Cho điểm. + §V§: Sgk-70. Ghi b¶ng.

(66) 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu NTCT - H§ cña loa ®iÖn: - Nghe th«ng b¸o cña GV về mục đích thí nghiệm. - §äc phÇn a nghiªn cøu dông cô TN c¸ch tiÕn hµnh TN - TiÕn hµnh TN theo c¸c nhãm díi sù HD cña GV - Quan x¸t hiÖn tîng nªu nhËn xÐt trong tõng trêng hîp: Khi cã dßng ®iÖn chạy qua ống dây; Khi Cờng độ dòng điện thay đổi. +Th¶o luËn rót ra KÕt luËn:. + Th«ng b¸o mét trong nh÷ng øng dông cña NC ®iÖn pahØ kÓ đến là loa điện. Loa điện hạot động dựa trên nguyên tắc nào. Ta cïng timg hiÓu th«ng qua TN sau: + Yêu cầu HS đọc phần a Sgk-70 -> tiÕn hµnh thÝ nghiÖm . - HDHS khi treo èng d©y cÇn chó ý ph¶i lång vµo mét cùc cña NC ch÷ U sao cho gi¸ treo ph¶i di chuyÓn linh ho¹t khi cã t¸c dông lùc; Khi di chuyÓn con ch¹y cña biÕn trë ph¶i nhanh vµ døt kho¸t. + Yªu cÇu HS quan s¸t hiÖn tîng vµ cho biÕt cã hiÖn tîng g× x¶y ra đối với ống dây trong hai TH? + HDHS th¶o luËn nhãm => KL? + Quan s¸t nªu cÊu t¹o cña + Yªu cÇu HS t×m hiÓu cÊu t¹o loa điện: -1ống dây L đợc của loa điện Sgk-71 mục 2; cùng đặt trong từ trờng của một loa điện trong TBTN NC E ; Mét ®Çu cña èng dây đợc gắn trặt với màng + Treo H26.2; Yêu cầu HS điền loa M; èng d©y cã thÓ dao c¸c bé phËn chÝnh cña loa ®iÖn. động dọc theo khe nhỏ gi÷a hai cùc tõ cña NC.. I. Loa ®iÖn: 1. Nguyên tắc hoạt động của loa ®iÖn: a. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: H26.1 Sgk-70: + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - TH1: §ãng K cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y -> èng d©y chuyển động - TH2: §ãng K di chuyÓn con chạy của biến trở để tăng (giảm) I qua èng d©y->èng d©y dÞch chuyÓn däc theo khe hë gi÷a hai cùc cña NC b. KÕt luËn : - Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua, ống dây chuyển động. - Khi cờng độ dòng điện thay đổi, ống dây dịch chuyển dọc theo khe hë gi÷a hai cùc cña NC 2. CÊu t¹o cña loa ®iÖn: - 1 ống dây L đợc đặt trong từ trờng của một NC E ; Một đầu của ống dây đợc gắn trặt với màng loa M; ống dây có thể dao động däc theo khe nhá gi÷a hai cùc tõ cña NC. + NTH§: Sgk-71:. + Yêu cầu HS đọc phần 1 mục II Sgk-71: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t động của rơle điện từ. + Cho HS quan s¸t H26.3 Sgk71. Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - R¬le ®iÖn tõ lµ g×? Quan s¸t vµ chØ ra c¸c bé phËn chÝnh-T¸c dông cña tõng bé phËn cña r¬le ®iÖn tõ. + Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-71 để hiểu rõ hơn NTHĐ của rơle ®iÖn tõ + ĐVĐ: Rơle điện từ đợc ứng dông nhiÒu trong thùc tÕ vµ kÜ thuËt, mét trong nh÷ng øng dông cña r¬le ®iÖn tõ lµ chu«ng b¸o động. Ta cùng tìm hiểu một trong những chuông báo động thiết kế cho gia đình H26.4 Sgk71. Cho HS quan sát mô hình mạch chuông báo động, Yêu cầu HS t×m hiÓu cÊu t¹o-NTH§ cña mạch chuông báo động và Trả lêi c©u hái C2 Sgk-71 + Yêu cầu HS làm C 3, C4 Sgk5. Hoạt động 5: 72: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái C3; C4 - HDHS th¶o luËn nhãm -> c©u tr¶ lêi chung nhÊt. Sgk-72.. II. R¬le ®iÖn tõ: 1. Cấu tạo và hoạt động của R¬le ®iÖn tõ: + C«ng dông cña R¬le ®iÖn tõ: Là thiết bị tự động đóng, ngắt m¹ch ®iÖn, b¶o vÖ vµ ®iÒu khiÓn sù lµm viÖc cña m¹ch ®iÖn. + CÊu t¹o: Gåm mét Nam ch©m ®iÖn vµ mét thanh s¾t non. + NTHĐ: Khi đóng khóa K, có dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch 1, Nam châm điện hút sắt và đóng m¹ch ®iÖn 2 -> §éng c¬ ho¹t động. 2. VÝ dô vÒ øng dông cña r¬le điện từ: Chuông báo động: + CÊu t¹o: + NTH§:. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của R¬le ®iÖn tõ: + §äc phÇn 1 môc II Sgk71: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ hoạt động của rơle điện từ: + Quan s¸t, chØ râ c¸c bé ph¹n chÝnh cña r¬le ®iÖn tõ trªn H 26.3. + Trả lời câu hỏi C1 Sgk71: Khi đóng khóa K, có dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch 1, Nam ch©m ®iÖn hót s¾t và đóng mạch điện 2-> Động cơ hoạt động. + Quan s¸t m« h×nh m¹ch chuông báo động. Tìm hiÓu cÊu t¹o - NTH§ cña mạch chuông báo động và Tr¶ lêi c©u hái C2 Sgk-71. III. VËn dông:.

(67) - §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-72 + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT 26 SBT - ChuÈn bÞ T 29: Lùc ®iÖn tõ. + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-72 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 26 SBT - ChuÈn bÞ T29: Lùc ®iÖn tõ. TiÕt 29: Lùc ®iÖn tõ A. Môc tiªu: 1. Kiến thức: Mô tả đợc thí nghiệm chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ tờng. Vận dụng đợc quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực điện từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vông góc với đờng sức từ, khi biết chiều đờng sức từ và chiÒu dßng ®iÖn. 2. Kỹ năng: Mắc mạch điện theo sơ đồ; Sử dụng biến trở và các dụng cụ điện; Vẽ và xác định chiều đờng sức từ của nam châm 3. Thái độ: Cẩn thận, trung thực và yêu thích môn học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 1 NC ch÷ U; 1 nguån ®iÖn 6V; 1 ®o¹n d©y dÉn dµi 10cm; 1 H×nh 27.1; 27.2 sgk - 73,74. H×nh biÕn trë ; 1 khãa; 1 gi¸ TN; 1 ampe kÕ vÏ, b¶ng phô cho C2, C3, C4 C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: -Nªu thÝ nghiÖm ¥cxtÐt chøng tá bµi cò + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ? Nªu thÝ nghiÖm ¥cxtÐt + §V§: Dßng ®iÖn t¸c dông lùc chøng tá dßng ®iÖn cã t¸c tõ lªn kim NC, ngîc l¹i kim NC cã t¸c dông lùc tõ lªn dßng ®iÖn dông tõ hay kh«ng? Yªu cÇu HS nªu dù + Nªu dù ®o¸n. ®o¸n. Ghi b¶ng.

(68) 2. Hoạt động 2: Thí nghiÖm vÒ t¸c dông cña tõ trêng lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn: - Nghiªn cøu môc I Sgk: Nªu c¸c dông cô cÇn thiÕt để tiến hành thí nghiệm theo H 27.1 Sgk-73 - NhËn dông cô TN; tiÕn hµnh TN theo nhãm: C¶ nhãm quan s¸t hiÖn tîng xảy ra khi đóng khóa K. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ so s¸nh víi dù ®o¸n ban ®Çu: Khi đóng khóa K, đoạn d©y dÉn AB bÞ hót vµo trong lßng NC (hoÆc bÞ ®Èy ra ngoµi NC). Nh vËy Tõ trêng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua.. I. t¸c dông cña Tõ trêng lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Khi đóng khóa K, đoạn dây dÉn AB bÞ hót vµo trong lßng NC (hoÆc bÞ ®Èy ra ngoµi NC). +NhËn xÐt: Nh vËy Tõ trêng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã - Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-73; dßng ®iÖn ch¹y qua. So sánh với dự đoán ban đầu để 2. Kết luận: Tõ trêng t¸c dông lùc lªn ®o¹n rót ra KÕt luËn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua đặt trong từ trờng. Lực đó gäi lµ lùc ®iÖn tõ . + Yªu cÇu HS nghiªn cøu TN H27.1 Sgk-73: - Cho HS quan s¸t H 27.1; Yªu cÇu HS nªu c¸c dông cô TN? - Giao dông cô TN cho HS; Yªu cÇu HS lµm TN theo nhãm. - Lu ý HS c¸ch bè trÝ TN: §o¹n dây dẫn AB phải đặt sâu trong lòng NC chữ U, không để dây dÉn ch¹m vµo NC..

(69) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu chiÒu cña lùc ®iÖn tõ: + Nªu dù ®o¸n: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ cã thÓ phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn vµ c¸ch đặt nam châm (chiều của đờng sức từ). + Nªu c¸ch thÝ nghiÖm kiÓm tra: + TiÕn hµnh TN theo nhãm: §æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB, đóng K qua sát hiện tợng để rút ra kết luận: Khi đổi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB th× chiÒu lùc điện từ thay đổi. + TiÕn hµnh TN theo nhóm: Đổi chiều đờng sức từ , đóng K qua sát hiện tợng để rút ra kết luận: Khi đổi chiều đờng sức từ thì chiều lực điện từ thay đổi. + Nªu kÕt luËn chung cho 2 TN trªn: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn vµ chiÒu cña đờng sức từ + T×m hiÓu quy t¾c bµn tray tr¸i: VËn dông quy t¾c để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong thí nghiệm đã quan sát đợc ở trên.. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV: + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dung cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái C2; C3; C4-SgkBT27 nSBT: - ChuÈn bÞ T30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.. II. chiÒu cña lùc ®iÖn tõ. Quy t¾c bµn tay tr¸i: 1. ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? a. ThÝ nghiÖm 1: + Dông cô: + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Khi đóng khóa K, đoạn dây dÉn AB bÞ hót vµo trong lßng NC (hoÆc bÞ ®Èy ra ngoµi NC). - §æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB chiÒu lùc ®iÖn tõ thay đổi. + NhËn xÐt: Nh vËy Tõ trêng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dòng điện chạy qua. Khi đổi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB th× chiÒu lùc ®iÖn tõ thay đổi b. ThÝ nghiÖm 2: + Dông cô: + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Đổi chiều đờng sức từ , đóng K chiều lực điện từ thay đổi. + NhËn xÐt: - ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiềuđờng sức từ c. KÕt luËn: - ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dẫn và chiều của đờng sức từ 2. Quy t¾c bµn tay tr¸i: Đặt bàn tay trái sao cho các đờng sức từ hớng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay gi÷a híng theo chiÒu dßng ®iÖnth× ngãn tay tr¸i cho·i ra 900chØ chiÒu cña lùc ®iÖn tõ + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: III. VËn dông: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? Ph¸t biÓu qt¾c bµn tay tr¸i? + Tõ kÕt qu¶ c¸c nhãm ta thÊy d©y dÉn AB bÞ hót hay ®Èy ra ngoµi hai cùc cña nam ch©m tøc lµ chiÒu cña lùc tõ trong TN cña c¸c nhãm kh¸c nhau. VËy chiÒu cña lùc ®iÖn tõ phô thuéc vµo yÕu tè nµo? + CÇn lµm thÝ nghiÖm nh thÕ nµo để kiểm tra đợc điều đó?. + HDHS th¶o luËn c¸ch thÝ nghiÖm kiÓm tra: + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN 1: KiÓm tra sù phô thuéc cña chiÒu lùc ®iÖn tõ vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN 2: KiÓm tra sù phô thuéc cña chiÒu lùc ®iÖn tõ vµo chiÒu cña lùc điện từ bằng cách đổi vị trí các cùc cña nam ch©m ch÷ U. + Qua 2 TN trên ta rút ra đợc kết luËn g×? + Vậy làm thế nào để xác định chiÒu cña lùc ®iÖn tõ khi biÕt chiều dòng điện và chiều của đờng sức từ? - Yªu cÇu HS nªu Quy t¾c bµn tay tr¸i Sgk-74 - Cho HS qua s¸t H27.2 hiÓu râ h¬n quy t¾c bµn tay tr¸i. VËn dụng quy tắc để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong thí nghiệm đã quan sát đợc ở trên.. + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái C2; C3; C4-Sgk-BT27 SBT: - ChuÈn bÞ T30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. TiÕt 30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.

(70) A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: -Mô tả đợc các bộ phận chính, giải thích đợc hoạt động của động cơ điện một chiều. -Nêu đợc tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện. -Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi động cơ điện đang hoạt động. 2. Kü n¨ng: -Vận dụng quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ, biểu diễn lực điện từ. -Giải thích đợc nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều 3. Thái độ: Ham hiểu biết, yêu thích môn học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 1 Mô hình động cơ điện một chiều 6V; 1 bộ đổi nguồn - Tranh H 28.2; Dụng cụ cho các nhóm C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Phát biểu quy tắc bàn tay trái? - Gi¶i bµi tËp 27.3 SBT míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: + §V§: NÕu ®a liªn tôc dßng - Ph¸t biÓu quy t¾c bµn tay ®iÖn vµo trong khung d©y th× khung d©y sÏ liªn tôc chuyÓn tr¸i? động quay trong từ trờng của + Gi¶i bµi tËp 27.3 SBT nam ch©m, nh vËy ta cã mét động cơ điện 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên tắc cấu tạo của + Phát mô hình động cơ điện động cơ điện một chiều: một chiều cho các nhóm HS. + Quan s¸t m« h×nh; §äc + Yªu cÇu HS quan s¸t m« h×nh; phÇn 1 Sgk -76: ChØ ra c¸c §äc phÇn 1 Sgk-76: ChØ ra c¸c bộ phận chính của động cơ bộ phận chính của động cơ điện mét chiÒu. ®iÖn mét chiÒu. + Vẽ mô hình cấu tạo đơn giản - Khung d©y dÉn lªn b¶ng. - Nam ch©m. + Yªu cÇu HS nªu t¸c dông cña - Cæ gãp ®iÖn. + Nªu t¸c dông cña c¸c bé c¸c bé phËn chÝnh? phËn chÝnh:. Ghi b¶ng. I. Nguyªn t¾c cÊu t¹o của động cơ điện một chiÒu: 1. Các bộ phận chính của động c¬ ®iÖn mét chiÒu: - Khung d©y dÉn: - Nam ch©m: T¹o ra tõ trêng - Cæ gãp ®iÖn: §¶o chiÒu dßng ®iÖn trong khung.

(71) 3. H§3: T×m hiÓu NTH§ động cơ điện một chiều: + §äc Sgk nªu NTH§ cña động cơ điện một chiều: Dùa trªn t¸c dông cña tõ trêng lªn khung d©y dÉn có dòng điện chạy qua đặt trong tõ têng. + Tr¶ lêi c©u C1: VËn dông QT bµn tay tr¸i, x¸c định cặp lực từ tác dụng lªn 2 c¹nh AB, CD cña khung d©y + Tr¶ lêi C2: Nªu dù ®o¸n hiÖn tîng x¶y ra víi khung d©y + TiÕn hµnh TN KT dù ®o¸n (C3). Quan s¸t , so s¸nh víi dù ®o¸n rót ra kÕt luận: NTHĐ của động cơ ®iÖn mét chiÒu. + Yêu cầu HS đọc Sgk, nêu NTHĐ của động cơ điện một chiÒu? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1: + HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ c©u C1. GV gîi ý: CÆp lùc võa vẽ đợc có tác dụng gì đối với khung d©y ? + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TNKT dù ®o¸n (C3). 2. Hoạt động của động cơ điện mét chiÒu: - Dùa trªn t¸c dông cña tõ trêng lªn khung d©y dÉn cã dßng ®iÖn chạy qua đặt trong từ tờng.. + Yªu cÇu HS quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra c¸c bé phËn chÝnh cña động cơ điện một chiều trong kỹ thuËt? + §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt, bé phËn t¹o ra tõ trêng cã ph¶i lµ NC vÜnh cöu kh«ng? Bộ phận quay của động cơ có đơn giản chỉ là một khung dây hay kh«ng? + Thông báo: Trong động cơ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt, bộ phận chuyển động gọi là Ro to, bộ phận đứng yên gọi là Stato + Yêu cầu HS nêu KL về động c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt. + Thông báo: Ngoài động cơ ®iÖn mét chiÒu cßn cã nªu KL về động cơ điện xoay chiều; §iÖn kÕ - Bé phËn chÝnh cña Ampe kÕ, V«n kÕ 5. HĐ 5: Phát hiện sự + Khi động cơ điện một chiều biến đổi năng lợng trong hoạt động, động cơ chuyển hóa n¨ng lîng tõ d¹ng nµo sang d¹ng động cơ điện: + Nªu nhËn xÐt vÒ sù nµo? chuyÓn ho¸ n¨ng lîng + HDHS nªu nhËn xÐt: Khi cã trong động cơ điện . - Khi động cơ điện một dòng điện chạy qua, động cơ chiều hoạt động, điện năng quay. Vậy năng lợng đã đợc đợc chuyển hóa thành cơ chuyển hóa từ dạng nào sang d¹ng nµo? n¨ng + Yªu cÇu HS lµm C5, C6, C7 : 6. Hoạt động 6: + VËn dông - Cñng cè: + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi - Tr¶ lêi C5, C6, C7. II. động cơ điện một chiÒu trong kü thuËt: 1. Cấu tạo của động cơ điện mét chiÒu trong kü thuËt: - Stato lµ mét nam ch©m ®iÖn - R«to lµ c¸c cuËn d©y 2. KÕt luËn: Trong động cơ điện kỹ thuật, bộ phËn t¹o ra tõ trêng lµ nam ch©m điện. Bộ phận quay của động cơ không đơn giản là một khung d©y dÉn mµ gßm nhiÒu cuËn d©y lÖch nhau vµ song song víi trôc cña khèi trô lµm b»ng c¸c l¸ thÐp kÜ thuËt gÐp l¹i + Chú ý: Ngoài động cơ điện một chiều còn có động cơ điện xoay chiÒu.. 4. HĐ 4: Tìm hiểu động c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt: + Quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra c¸c bé phËn chÝnh cña động cơ điện một chiều trong kü thuËt. + NhËn xÐt sù kh¸c nhau cña hai bé phËn chÝnh cña quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra c¸c bé phËn chÝnh cña động cơ điện một chiều trong kü thuËt so víi m« hình động cơ điện một chiÒu qu gîi ý cña GV. + Nêu KL về động cơ điện mét chiÒu trong kü thuËt. - Khi cho dßng ®iÖn vµo khung d©y, díi t¸c dông cña tõ trêng xuÊt hiÖn cÆp lùc t¸c dông lªn 2 c¹nh AB, CD cña khung lµm cho + Qua phÇn 1, h·y nªu l¹i: §éng khung quay quanh OO’ c¬ ®iÖn mét chiÒu cã c¸c bé 3. KÕt luËn: Sgk-77 phận chính là gì? Nó hoạt động theo nguyªn t¾c nµo?. III. sự biến đổi năng lợng trong động cơ ®iÖn: - Khi động cơ điện một chiều hoạt động, điện năng đợc chuyển hãa thµnh c¬ n¨ng. IV. VËn dông: C5 Sgk-78: Khung d©y trong H28.3 quay ngîc chiÒu kim.

(72) - §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT28 SBT - ChuÈn bÞ T 31: KÎ mÉu b¸o c¸o thùc hµnh; vµ tr¶ lêi phÇn 1 Sgk - 81. nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk+ HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 28 SBT - ChuÈn bÞ T 31: KÎ mÉu b¸o c¸o thùc hµnh; vµ tr¶ lêi phÇn 1 Sgk - 81. đồng hồ C6 Sgk-78: Để chế tạo động cơ đện có công suất lớn, không dïng nam ch©m vÜnh cöu mµ dïng nam ch©m ®iÖn v× nam ch©m ®iÖn t¹o ra tõ trêng lín h¬n nam ch©m vÜnh cöu. C7 Sgk - 78. TiÕt 31: Thùc hµnh vµ kiÓm tra thùc hµnh: ChÕ t¹o nam ch©m vÜnh cöu nghiÖm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn A. Môc tiªu: - Chế tạo đợc một đoạn dây thép thành nam châm, biết cách nhận biết một vật có phải là nam châm hay không. Biết dùng kim nam châm để xác định tên từ cực của ống dây có dòng điện ch¹y qua vµ chiÒu dßng ®iÖn trong èng d©y. - Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả công việc thực hành, biết xử lí và báo cáo kết qu¶ thùc hµnh theo mÉu; Cã tinh thÇn hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - 1 Bộ đổi nguồn; 2 đoạn dây một bằng đồng, một bằng thÐp; èng d©y A 200 vßng; B 300 vßng; 2 ®o¹n nilon máng - C¸c dông cô thÝ nghiÖm cho c¸c dµi 15cm; 1 khãa; 1 gi¸ thÝ nghiÖm ; 1 bót d¹ nhãm. - Mçi HS mét b¸o c¸o thÝ nghiÖm C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Chuẩn bị + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi trong mÉu b¸o c¸o thùc hµnh: thùc hµnh: + Tr¶ lêi c©u hái trong + Ph¸t dông cô thùc hµnh theo nhãm: mÉu b¸o c¸o thùc hµnh: + NhËn dông cô thùc hµnh + Nªu tãm t¾t Yªu cÇu cña bµi thùc hµnh, nh¾c nhë HS vÒ tinh theo nhãm: thần học tập và thái độ hợp tác nhãm.. Ghi b¶ng.

(73) 2. Hoạt động 2: Chế tạo Nam ch©m vÜnh cöu: + Lµm viÖc c¸ nh©n, nghiên cứu SGK để nắm v÷ng néi dung thùc hµnh. + Lµm viÖc theo nhãm: - M¾c m¹ch ®iÖn vµo èng d©y A, tiÕn hµnh chÕ t¹o NC tõ hai ®o¹n d©y thÐp và đồng. - Thử từ tính để Kiểm tra xem ®o¹n d©y kim lo¹i nµo trë thµnh Nam ch©m - Xác định cực từ của NC vừa đợc chế tạo. - Ghi chÐp kÕt qu¶ thùc hµnh vµo b¶ng 1 cña b¸o c¸o nh÷ng sè liÖu vµ KÕt luận thu đợc. 3. Hoạt động 3: Nghiệm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn: + Lµm viÖc c¸ nh©n, nghiên cứu SGK để nắm v÷ng néi dung thùc hµnh. + Lµm viÖc theo nhãm: - §Æt èng d©y B n»m ngang, luồn qua lỗ tròn để treo nam ch©m võa chÕ t¹o ë phÇn 1. Xoay èng d©y sao chon am ch©m n»m song song víi mÆt ph¼ng cña c¸c vßng d©y. - §ãng m¹ch ®iÖn. - Quan s¸t hiÖn tîng, nhËn xÐt. - Kiểm tra kết quả thu đợc. Ghi chÐp kÕt qu¶ thùc hµnh vµo b¶ng 1 cña b¸o c¸o nh÷ng sè liÖu vµ KÕt luận thu đợc.. + Yªu cÇu HS nghiªn cøu PhÇn 1 Sgk - 80. ChÕ t¹o nam ch©m vÜnh cöu + Yªu cÇu HS nªu tãm t¾t c¸c bíc thùc hµnh. + Yªu cÇu HS thùc hµnh theo c¸c bíc. Theo dâi nh¾c nhë, uÊn nắn hoạt động của HS các nhóm. + Dµnh thêi gian cho HS ghi chÐp kÕt qña vµo b¸o c¸o thùc hµnh.. + Yªu cÇu HS nghiªn cøu PhÇn 2 Sgk - 80. NghiÖm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn: + Yªu cÇu HS nªu tãm t¾t c¸c bíc thùc hµnh. + Yªu cÇu HS thùc hµnh theo c¸c bíc. Theo dâi nh¾c nhë, uÊn nắn hoạt động của HS các nhóm. + Dµnh thêi gian cho HS ghi chÐp kÕt qña vµo b¸o c¸o thùc hµnh.. + Yªu cÇu HS Thu dän dông cô thùc hµnh, lµm vÖ sinh líp häc. Hoµn thiÖn b¸o c¸o thùc hµnh. + Thu b¸o c¸o thùc hµnh. + NhËn xÐt tiÕt thùc hµnh vÒ c¸c mÆt cña c¸c nhãm: - Thái độ học tập: - KÕt qu¶ thùc hµnh: -Nh÷ng sai sãt khi thùc hµnh: -Rót kinh nghiÖm cho c¸c bµi thùc hµnh sau: + Yªu cÇu HS lµm C : 5. Hoạt động 5: + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông: nhí - Cã thÓ em cha biÕt (Sgk) 4. Hoạt động 4: Tổng kết thùc hµnh: + Thu dän dông cô thùc hµnh, lµm vÖ sinh líp häc. + Hoµn thiÖn b¸o c¸o thùc hµnh. + Nép b¸o c¸o.. I. ChÕ t¹o Nam ch©m vÜnh cöu: + C¸c bíc tiÕn hµnh: - Nèi hai ®Çu èng d©y A víi nguån ®iÖn 3V. - Đặt đồng thời đoạn dây thép và đồng dọc trong lòng của ống dây, đóng mạch điện (khoảng 2 phót). - Më c«ng t¾c, lÊy hai ®o¹n d©y kim lo¹i ra khái èng d©y. - Thử từ tính để kiểm tra, xác định đoạn kim loại nào đã trở thµnh nam ch©m. - Xác định cực từ của nam châm vừa tìm đợc. II. NghiÖm l¹i tõ tÝnh cña èng d©y cã dßng ®iÖn: + C¸c bíc tiÕn hµnh: - §Æt èng d©y B n»m ngang, luồn qua lỗ tròn để treo nam ch©m võa chÕ t¹o ë phÇn 1. Xoay èng d©y sao cho nam ch©m n»m song song víi mÆt ph¼ng cña c¸c vßng d©y. - §ãng m¹ch ®iÖn. - Quan s¸t hiÖn tîng, nhËn xÐt. - Kiểm tra kết quả thu đợc..

(74) Quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i. - ChuÈn bÞ T32: Bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i. + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông Quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i. - ChuÈn bÞ T32: Bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i. TiÕt 32: Bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i vµ quy t¾c bµn tay tr¸i A. Môc tiªu: + Vận dụng đợc quy tắc nắm tay phải xác định chiều đờng sức từ của ống dây khi biết chiều dòng ®iÖn vµ ngîc l¹i. + Vận dụng đợc quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đờng sức từ hoặc chiều đờng sức từ (hoặc chiều dòng điện) khi biÕt hai trong ba yÕu tè trªn. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - 1 èng d©y (500 - 700 vßng); 1 thanh NC; 1 sîi d©y 20cm; - M« h×nh khung d©y trong tõ tr1 gi¸ TN; 1 nguån ®iÖn 6V; 1 kho¸; d©y nèi. êng cña NC; PhiÕu bµi tËp. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Nªu néi dung quy t¾c n¾m tay ph¶i - Nªu néi dung quy t¾c bµn tay tr¸i.. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Quy tắc nắm tay phải dùng để lµm g×? Nªu néi dung quy t¾c? - Quy tắc bàn tay trái dùng để lµm g×? Nªu néi dung quy t¾c? + §V§: §Ó cñng cè, n¾m v÷ng hai quy t¾c trªn vµ vËn dông vµo gi¶i c¸c bµi tËp => T32. Ghi b¶ng.

(75) 2. H§ 2: Gi¶i bµi 1 + Đọc đề bài nêu cách giải a. Dïng QT n¾m tay ph¶i xác định chiều đờng sức từ trong lßng èng d©y. - Xác định đợc tên từ cực cña èng d©y. - XÐt t¬ng t¸c gi÷a èng d©y vµ nam ch©m=> HiÖn tîng. b. Khi đổi chiều dòng điện Dïng QT n¾m tay ph¶i x¸c định chiều đờng sức từ trong lßng èng d©y - Xác định đợc tên từ cực cña èng d©y. - XÐt t¬ng t¸c gi÷a èng d©y vµ nam ch©m=> HiÖn tîng. 3. H§ 3: Gi¶i bµi tËp 2: + Đọc đề bài nêu cách giải + VÏ h×nh vµo vë. ¸p dông quy tắc bàn tay trái để giải bµi tËp. BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ + HS gi¶i lÇn lît c¸c phÇn a, b,c. Thảo luạn nhóm để đi đến KQ đúng. + Qua bài tập HS nhận đợc : VËn dông quy t¾c bµn tay trái xác định đợc chiều lực ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn th¼ng cã dßng ®iÖn chạy qua đặt trong từ trờng (vuông góc với đờng sức từ; Hoặc xác định chiều dòng điện, chiều đờng sức tõ khi biÕt 2 trong 3 yÕu tè. 4. H§ 4: Gi¶i bµi tËp 3. + Đọc đề bài nêu cách giải + VÏ h×nh vµo vë. ¸p dông quy tắc bàn tay trái để giải bµi tËp. BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ. Bµi 1: a. Lóc ®Çu nam ch©m bÞ hót vµo èng d©y. - Yêu cầu HS nêu đề bài, nghiên b. Lúc đầu nam châm bị đẩy ra cøu nªu c¸c bíc gi¶i bµi tËp 1. xa, sau đó nó xoay đi và khi cực b¾c cña nam ch©m híng vÒ phÝa - §Ó gi¶i bµi tËp 1 cÇn ¸p dông ®Çu B cña èng d©y th× nam ch©m quy t¾c nµo?. bÞ hót vµo èng d©y. + Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 1:. - HDHS tham kh¶o gîi ý c¸ch gi¶i SGK- Hoµn thiÖn bµi gi¶i vµo phiÕu häc tËp. - Yªu cÇu nhãm HS lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra.. + Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 2.. Bµi tËp 2: a. . + Nªu l¹i quy íc ký hiÖu +; cho biết điều gì. Luyện cách đặt bàn tay tr¸i theo quy t¾c phï hîp víi mỗi hình vẽ để tìm lời giải cho bµi tËp 2. + Yªu cÇu HS tr×nh bµy bµi gi¶i: BiÓu diÔn kÕt qu¶ trªn h×nh vÏ b. đồng thời giải thích các bớc thực hiÖn t¬ng øng víi c¸c phÇn a,b,c cña bµi 2.. F.  F  F. + NhËn xÐt chung, nh¾c nhë nh÷ng sai sãt cña HS thêng m¾c c. khi ¸p dông quy t¾c bµn tay tr¸i... + Yªu cÇu HS gi¶i bµi tËp 3. Bµi tËp 3:  + Yªu cÇu HS tr×nh bµy bµi gi¶i: F F Biểu diễn kết quả trên hình vẽ a. Lực 1 và 2 đợc biểu diễn đồng thời giải thích các bớc thực hiÖn. + NhËn xÐt chung, nh¾c nhë nh÷ng sai sãt cña HS thêng m¾c.  F1.  F2. b. Khi lùc và có chiều ngợc lại. Muốn vậy phải đổi chiều dßng ®iÖn trong khung d©y hoÆc chiÒu tõ trêng.

(76) 5. H§ 5: Rót ra c¸c bíc gi¶i bµi tËp - HDVN: + Trao đổi, nhận xét để đa ra c¸c bíc chung khi gi¶i bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i; Quy t¾c bµn tay tr¸i. + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT30.2; 30.3 SBT - ChuÈn bÞ T33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ. + HDHS trao đổi, nhận xét để đa ra c¸c bíc chung khi gi¶i bµi tËp vËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i; Quy t¾c bµn tay tr¸i. + HDVN: Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 30.2; 30.3 SBT: - HDHS gi¶i bµi 30.2: §Ó x¸c định chiều lực điện từ cần biết yÕu tè nµo?Trong trêng hîp nµy chiều đờng sức từ đợc xác định nh thÕ nµo? - ChuÈn bÞ T 33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ. TiÕt 33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Làm đợc thí nghiệm dùng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện để tạo ra dòng điện cảm øng. - Mô tả đợc cách làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuận dây dẫn kín bằng nam châm vĩnh cöu hoÆc nam ch©m ®iÖn. - Sử dụng đợc thuật ngữ mới: Dòng điện cảm ứng; Hiện tợng cảm ứng điện từ. 2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. B. ChuÈn bÞ: CHUÈN BÞ cña HäC SINH CHUÈN BÞ cña gI¸O VI£N - 1 Cuộn dây có gắn đèn LED; 1 thanh nam châm có trục 1 Đinamô xe đạp có gắn đèn; quay vu«ng gãc víi thanh 1 Đinamô xe đạp đã bóc vỏ nhìn rõ - 1 Nam ch©m ®iÖn; 2 pÞn 1,5V lâi. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn. Ghi b¶ng.

(77) 1. Hoạt động 1: Phát hiện ra cách khác để tạo ra dßng ®iÖn ngoµi c¸ch dïng pin hay ¸c quy: + Tr¶ lêi c©u hái §V§ cña GV: (Cã thÓ kÓ tªn mét sè lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn trong thùc tÕ) + Nªu c¸c ý kiÕn kh¸c nhau về hoạt động của đinamô xe đạp 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp: + Quan s¸t H31.1 Sgk vµ quan sát đinamô xe đạp đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phËn chÝnh cña ®inam«.. 3. H§ 3: T×m hiÓu c¸ch dùng NCVC để tạo ra dòng điện; Xác định trong trêng hîp nµo th× NCVC có thể tạo ra đợc D.®iÖn: + Nghiªn cøu c©u C1; Nªu dụng cụ cần thiết để tiến hµnh thÝ nghiÖm vµ c¸c bíc tiÕn hµnh. + Nªu dù ®o¸n vµ lµm TN KT dù ®o¸n theo y/c C2 + Rót ra nhËn xÐt: Trong cuËn d©y dÉn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng khi: Di chuyÓn nam ch©m l¹i gÇn (ra xa) cuËn d©y. + ĐVĐ: Ta đã biết muốn tạo ra dßng ®iÖn, ph¶i dïng nguån ®iÖn lµ pin hoÆc ¸cquy. VËy nÕu kh«ng dïng pin hay ¸cquy cã thể tạo ra đợc dòng điện không? - VD chiếc xe đạp không dùng pin hay ¸cquy, vËy bé phËn nµo làm cho đèn của xe có thể phát s¸ng? - Thiết bị đó là đinamô: Là một m¸y ph¸t ®iÖn nhá. Chóng cã cÊu t¹o, NTH§ ra sao => T33: HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ + Yªu cÇu HS quan s¸t H31.1 Sgk và quan sát đinamô xe đạp đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chÝnh cña ®inam«. + Yªu cÇu HS nªu c¸c bé phËn chÝnh cña ®inam«. + Yªu cÇu HS dù ®o¸n xem đinamô hoạt động nh thế nào để tạo ra dòng điện? Từ đó GV §V§ nghiªn cøu phÇn II + Yªu cÇu HS nghiªn cøu c©u C1; Nêu dụng cụ cần thiết để tiÕn hµnh thÝ nghiÖm vµ c¸c bíc tiÕn hµnh. + Giao dông cô TN cho c¸c nhãm; + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh lµm TN c©u C1 theo nhãm. Th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái. + HDHS c¸c thao t¸c TN: - Cuận dây dẫn phải đợc nối kín. - §éng t¸c nhanh, døt kho¸t + Gọi đại diện nhóm mô tả trong tõng TH TN t¬ng øng Y/c cña C1. + Yêu cầu HS đọc câu C2, nêu dù ®o¸n vµ lµm TNKTdù ®o¸n . + Yªu cÇu HS rót ra nhËn xÐt qua TN C1, C2.. I.cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp: 1.CÊu t¹o: Bé phËn chÝnh: -1 nam ch©m. -1 cuËn d©y cã thÓ quay quanh trôc 2.Hoạt động: -Khi b¸nh xe quay => Trôc cña ®inam« quay theo => Nam ch©m quay => Dßng ®iÖn I. Dùng Nam châm để t¹o ra dßng ®iÖn: 1. Dïng Nam ch©m vÜnh cöu: ThÝ nghiÖm 1:. + Dông cô:1 NC th¼ng; 1cuËn d©y + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Di chuyÓn NC l¹i gÇn cuËn d©y. - Đặt NC đứng yên trớc cuận d©y. - §Æt NC n»m yªn trong cuËn d©y. - Di chuyÓn NC ra xa cuËn d©y. + NhËn xÐt 1: - Trong cuËn d©y dÉn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng khi: Di chuyÓn nam ch©m l¹i gÇn (ra xa) cuén d©y.

(78) 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu cách dùng NC điện để t¹o ra dßng ®iÖn; X¸c định trong trờng hợp nào th× NC ®iÖn cã thÓ t¹o ra đợc dòng điện: + T×m hiÓu c¸c bíc tiÕn hµnh TN2. TH TN nªu râ hiÖn tîng: - Trong khi đóng mạch điện của NC thì đèn 1 s¸ng. Trong khi ng¾t m¹ch điện của NC thì đèn 2 s¸ng.. + Nam ch©m ®iÖn cã thÓ t¹o ra dßng ®iÖn hay kh«ng? + Yªu cÇu HS nghiªn cøu vµ tiÕn hµnh TN2; M« t¶ c¸c bíc tiÕn hµnh – HiÖn tîng TN2? + Khi đóng mạch (hay ngắt m¹ch ®iÖn) cña NC ®iÖn th× dòng điện có cờng độ thay đổi nh thÕ nµo? Tõ trêng cña NC điện thay đổi nh thế nào? + Tãm l¹i: Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn trong khi đóng mạch điện (ngắt m¹ch ®iÖn) cña NC ®iÖn cã nghÜa lµ trong thêi gian tõ trêng cña NC ®iÖn biÕn thiªn 5. Hoạt động 5: Tìm hiểu + Yêu cầu HS nêu phần thông thuËt ng÷ míi : Dßng b¸o Sgk vÒ thuËt ng÷ dßng ®iÖn ®iÖn c¶m øng - HiÖn tîng c¶m øng, hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ. c¶m øng ®iÖn tõ: + Nªu phÇn th«ng b¸o Sgk vÒ thuËt ng÷ dßng ®iÖn c¶m øng, hiÖn tîng c¶m + §V§: Trong TN1,2 cho biÕt khi nµo xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng ®iÖn tõ. øng? + Tr¶ lêi c©u hái cña GV. 2. Dïng Nam ch©m ®iÖn: ThÝ nghiÖm 2: + Dông cô: 1 NC ®iÖn; 1 cuén d©y + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - Trong khi đóng mạch điện của NC – Khi dòng điện đã ổn định. - Trong khi ng¾t m¹ch ®iÖn cña NC – Sau khi ng¾t m¹ch ®iÖn + NhËn xÐt 2: - Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn trong khi đóng mạch điện (ngắt mạch ®iÖn) cña nam ch©m ®iÖn. 6. Hoạt động 6: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi C4, C5 Sgk-86; §äc “cã thÓ em cha biÕt " + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT30 SBT - ChuÈn bÞ T34:. IV. VËn dông: C4 Sgk-86: Khi cho nam ch©m quay quanh một trục thẳng đứng thì đèn LED sáng, trong cuận d©y kÝn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn C5 Sgk-86:. + Yªu cÇu HS lµm C4, C5 : + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-86 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u háiBT30 SBT - ChuÈn bÞ T34: §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. III. HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ + Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn nh trªn gäi lµ dßng ®iÖn c¶m øng. HiÖn tîng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng gäi lµ hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ.

(79) TiÕt 34: §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Xác định đợc có sự biến đổi (tăng hay giảm của số đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuËn d©y dÉn kÝn khi lµm thÝ nghiÖm víi nam ch©m vÜnh cöu hay nam ch©m ®iÖn. Dùa trªn viÖc quan sát TN, xác lập đợc mqh giữa sự xuất hiện dòng điện cảm ứng và sự biến đổi của số đờng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y dÉn kÝn. - Phát biểu đợc ĐK xuất hiện dòng điện cảm ứng. - Vận dụng đợc ĐK xuất hiện dòng điện cảm ứng để giải thích và dự đoán những trờng hîp xuÊt hiÖn hay kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng 2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra; Tæng hîp kiÕn thøc cò. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - Mô hình cuộn dây dẫn và đờng sức từ của NC; Bảng 1 - Dụng cụ TN cho các nhóm; Phiếu Sgk-88; 1 cuộn dây dẫn có gắn đèn LED; 1NC quay quanh học tập trôc C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Dù ®o¸n trêng hîp mµ NC chuyển động so với cuËn d©y mµ trong cuËn d©y kÝn kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nêu cách dùng NC để tạo ra dßng ®iÖn trong cuËn d©y dÉn kÝn? - Trong trêng hîp nµo mµ NC chuyển động so với cuận dây mà trong cuËn d©y kÝn kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng? + §V§: Më bµi Sgk-87. Ghi b¶ng.

(80) 2. H§2: Kh¶o s¸t sù biÕn đổi của đờng sức từ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y dÉn kÝn khi mét cùc cña NC l¹i gÇn hay ra xa cuËn d©y trong TN t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng b»ng NC vÜnh cöu: + Quan x¸t m« h×nh vµ đếm số đờng sức từ xuyên qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y khi NC ë xa vµ khi l¹i gần ống dây để trả lời C1. + Rót ra nhËn xÐt:. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu mèi quan hÖ gi÷a sù t¨ng hay giảm của số đờng sức xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y víi sù suÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng => §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng: - Hoµn thµnh b¶ng 1 Sgk - Thảo luận để tìm ra điều kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. - Qua b¶ng 1: NX: Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong cuận dây kín đặt. + GV th«ng b¸o: Xung quanh NC cã tõ trêng. C¸c nhµ b¸c häc cho r»ng chÝnh tõ trêng g©y ra dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn dây dẫn kín. Từ trờng đợc biểu diễn bằng đờng sức từ. Vậy hãy xét xem trong các TN trên, số đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuận dây có biến đổi không? + HDHS quan x¸t m« h×nh vµ đếm số đờng sức từ xuyên qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y khi NC ở xa và khi lại gần ống dây để tr¶ lêi C1. + HDHS th¶o luËn chung C1. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C2: Hoµn thµnh b¶ng 1 Sgk-88. + HDHS đối chiếu, tìm điều kiện xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng => NhËn xÐt 1? + GV yªu cÇu c¸ nh©n vËn dông NX để trả lời C4. + HDHS: Khi đóng (ngắt) mạch ®iÖn th× dßng ®iÖn qua NC ®iÖn tăng hay giảm? Từ đó suy ra sự biến đổi của số đờng sức từ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©ybiÕn thiªn t¨ng hay gi¶m +HDHS Th¶o luËn C4 NhËn xÐt 2. trong tõ trêng cña mét nam châm khi số đờng sức tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y biÕn thiªn -Tr¶ lêi C4: Ph©n tÝch râ tõng trêng hîp -Tõ c¸c nhËn xÐt trªn. Nªu KL vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn +Tõ NX 1; NX2 ta cã thÓ ®a ra dßng ®iÖn c¶m øng KL chung vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng lµ g×?. I. Sự biến đổi của đờng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cuËn d©y dÉn: + Xung quanh NC cã tõ trêng. C¸c nhµ b¸c häc cho r»ng chÝnh tõ trêng g©y ra dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y dÉn kÝn. - Khi ®a NC l¹i gÇn cuËn d©y theo ph¬ng vu«ng gãc víi tiÕt diÖn S - Đặt NC đứng yên trong cuanạ d©y - Khi ®a NC ra xa cuËn d©y theo ph¬ng vu«ng gãc víi tiÕt diÖn S. - Để NC đứng yên, cho cuận dây chuyển động lại gần NC + NhËn xÐt: Sgk-87 II. §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng: 1. B¶ng 1: Số đờng søc tõ Cã dßng xuyªn c¶m Lµm TN ®iÖn S cã øng hay qua biÕn kh«ng thiªn hay kh«ng §a NC l¹i gÇn cuËn d©y §Ó NC n»m yªn §a NC ra xa cuËn d©y 2. NhËn xÐt 2 : Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong cuận dây kín đặt trong từ trêng cña mét nam ch©m khi sè đờng sức từ xuên qua tiết diện S cña cuËn d©y biÕn thiªn + Gi¶i thÝch: (C4 Sgk-88): 3. KÕt luËn : Trong trờng hợp số đờng sức từ xuªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y kÝn biÕn thiªn th× trong cuËn d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng: Trong trờng hợp số đờng søc tõ xuªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y kÝn biÕn. III. VËn dông: C5 Sgk-89: - Khi quay nóm cña ®inam« xe đạp nam châm quay theo. Khi mét cùc cña NC l¹i gÇn cuËn d©y , số đờng sức xuyên qua tiết diện + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi S của cuạn dây tăng, lúc đó xuất hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Khi + Yªu cÇu HS nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng: - VËn dông gi¶i thÝch c©n C5, C6 Sgk-89.

(81) thiªn th× trong cuËn d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk-89. cực đó của NC ra xa cuạn dây thì số đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuận dây giảm, lúc đó còng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m - VËn dông gi¶i thÝch c©u øng. C5, C6 Sgk - 89 + HDVN: C6 Sgk-89: + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña - Khi cho NC quay theo trôc - Häc, n¾m v÷ng néi dông bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT quay trïng víi trôc cña NC vµ cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi 32 SBT: cuận dây thì số đờng sức từ c©u hái-BT32 SBT: - ChuÈn bÞ T 35 : KiÓm tra häc xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuËn kú I dây không biến thiên, do đó - ChuÈn bÞ T35 : KiÓm tra kh«ng xuÊt hiÑn dßng ®iÖn c¶m häc kú I øng..

(82) TiÕt 35: KiÓm tra häc kú I A.Môc tiªu: +Kiểm tra đánh gía nhận thức của HS trong việc học, nhận thức các kiến thức của HKI. +RÌn kü n¨ng gi¶i bµi tËp vµ tr×nh bµy bµi gi¶i khi KiÓm tra. +KiÓm tra tÝnh trung thùc, kh¶ n¨ng tr¶ lêi c¸c c©u hái bµi tËp vËt lÝ. B.ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn -¤n tËp c¸c kiÕn thøc HKI -Ra đề, đáp án-Thang điểm ThiÕt lËp ma trËn. C.Các hoạt động dạy học:. §Ò bµi:. I.PhÇn tr¾c nghiÖm: Bài 1: (Điền vào chỗ ..... để đợc khẳng định đúng): Câu 1: Chiều quy ớc của đờng sức từ là chiều ............. của kim nam châm đặt trên đờng sức từ đó. Câu 2: Sắt , thép đặt trong từ trờng , đều bị.......................... Sau khi đã bị nhiễm từ, sắt non.............. giữ đợc từ tính lâu dài, còn thép thì............................................................. C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng c¸ch .............................. Câu 4:Quy tắc bàn tay trái dùng để xác định ........................................................... đặt trong từ trờng Bài 2: (Khoanh tròn chữ cái đớng trớc phơng án đúng) Câu 5:Trong thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện (TN ơcxtét), dây dẫn AB đợc bố trí : A. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc bÊt k×.. B. Song song víi kim nam ch©m..

(83) C. Vu«ng gãc víi kim nam ch©m.. D. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc. nhän. C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë : A. Xung quanh nam ch©m. C. Xung quanh điện tích đứng yên.. B. Xung quanh dßng ®iÖn. D. Xung quanh trái đất.. Câu 7:Theo quy tắc bàn tay trái thì chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa chỉ chiều của : A.§êng søc tõ. B.Dßng ®iÖn. C. Lùc ®iÖn tõ.. D. Cực Nam, Bắc địa lí.. Câu 8:Các đờng sức từ của một ống dây có dòng điện một chiều không đổi chạy qua có chiều: A.Từ cực Nam đến cực Bắc ở ngoài ống dây.. B.Từ cực Bắc đến cực Nam ở trong ống. d©y. C.Từ cực Bắc đến cực Nam ở ngoài ống dây.D.Từ cực Nam đến cực Bắc địa lí..

(84) II. PhÇn tù luËn: Câu 9: Biết chiều các đờng sức từ của nam ch©m nh h×nh vÏ, h·y cho biÕt tªn c¸c cùc tõ cña nam ch©m?. A. B. Câu 10: Một ống dây đặt gần một thanh nam ch©m nh h×nh vÏ. BiÕt thanh nam ch©m bÞ ®Èy ra xa. H·y cho biÕt tªn c¸c cùc tõ cña nam ch©m? Câu 11: Trên hai đèn dây tóc có ghi: Đ1: 220V-100W; Đ2: 220V- 40W. a.So sánh điện trở của hai đèn khi chúng hoạt động bình thờng. b.Mắc nối tiếp hai đèn vào Hiệu điện thế 220V. Đèn nào sáng hơn? Vì sao? TÝnh ®iÖn n¨ng mµ m¹ch ®iÖn nµy sö dông trong 1 giê. Câu 12: Một dây dẫn đặt trong từ trờng của một thanh nam châm nh hình vẽ. a.Xác định chiều lực từ tác b.Xác định chiều dòng điện c.Xác định cực từ của thanh dông lªn d©y dÉn AB trong d©y dÉn AB nam ch©m NN. SS. §¸p ¸n thang ®iÓm: I.Phần trắc nghiệm: 8 câu, mỗi câu trả lời đúng 0,5 điểm Câu 1: …từ cực nam xang cực bắc… Câu 2: nhiễm từ…. không… giữ đợc từ tính lâu dài C©u 3: …tăng cờng độ dòng điện hoặc tăng số vòng dây của nam châm điện…. C©u 4:…. chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn mang dßng ®iÖn…. C©u 5: B C©u 6: C C©u 7: B C©u 8:C II.PhÇn tù luËn: C©u 9 : 1 ®iÓm C©u 10: 1®iÓm C©u 11: 2,5 ®iÓm U®1= U®2= 220V U2 U2 P  R P®1 =100W R P ta cã: a. Tõ c«ng thøc P®2 = 40W 2 U= 220V R1 U d 1 Pd 2 40  . 2  0, 4  R1 0, 4 R2 a. R1= ?; R2 Pd 1 U d 2 100 R2= ? 2202 2202 R1  484; R2  1210 b. U1= ?;U2= 100 40 b. ? Ta cã : R1nt R2 => R = R1+R2= 484+1210 = 1694  A= ? (t= 1h) U 220   => I1= I2 = R 1694 0,13A=> U1= I1.R1 = 0,13.484=62,92V. 62,92=157,08V A= U.I.t= 220.0,13.3600=102960J C©u 12: 1,5 ®iÓm. U2= U-U1= 220-.

(85) NN. SS.

(86) TiÕt 36: ¤n tËp A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: + Tự ôn tập và tự Kiểm tra đợc những yêu cầu về kiến thức và kĩ năng của học kỳ I + Vận dụng đợc những kiến thức và kĩ năng đã nhận thức đợc để giải các bài tập trong chơng tr×nh cña häc kú I 2. Kü n¨ng: + Rèn khả năng tổng hợp, khái quát kiến thức đã học 3. Thái độ: + Khẩn trơng, tự đánh giá đợc khả năng tiếp thu kiến thức đã học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - ChuÈn bÞ c¸c c©u hái tù kiÓm tra Sgk-105. §èi víi gi¸o viªn - C©u hái, bµi tËp thÝch hîp. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn. Ghi b¶ng.

(87) 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: C©u 1: ChiÒu quy íc cña đờng sức từ là chiều từ cùc nam xang cùc b¾c của kim nam châm đặt trên đờng sức từ đó. Câu 2: Sắt, thép đặt trong từ trờng, đều bịnhiễm từ. Sau khi đã bị nhiễm từ, sắt non không giữ đợc từ tính lâu dài, còn thép thì giữ đợc từ tính lâu dài C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng cách tăng cờng độ dòng ®iÖn hoÆc t¨ng sè vßng d©y cña nam ch©m ®iÖn C©u 4: Quy t¾c bµn tay trái dùng để xác định chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lên dây dẫn đặt trong từ trêng. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Bài 1: (Điền vào chỗ ..... để đợc khẳng định đúng): Câu 1: Chiều quy ớc của đờng søc tõ lµ chiÒu ............. cña kim nam châm đặt trên đờng sức từ đó. Câu 2: Sắt , thép đặt trong từ trờng, đều bị.......................... Sau khi đã bị nhiễm từ, sắt non.............. giữ đợc từ tính lâu dµi, cßn thÐp th×.................................................. C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng c¸ch ............................. C©u 4:Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng để x¸c định .................................... đặt trong tõ trêng C©u 5:Trong thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn (TN ơcxtét), dây dẫn AB đợc bố trí : A. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc bÊt k×. B. Song song víi kim nam ch©m. C. Vu«ng gãc víi kim nam ch©m. D. T¹o víi kim nam ch©m mét gãc nhän.. Bài 1: (Điền vào chỗ ..... để đợc khẳng định đúng): Câu 1: Chiều quy ớc của đờng søc tõ lµ chiÒu tõ cùc nam xang cực bắc của kim nam châm đặt trên đờng sức từ đó. Câu 2: Sắt , thép đặt trong từ trờng , đều bị nhiễm từ. Sau khi đã bị nhiễm từ, sắt non không giữ đợc từ tính lâu dài, còn thép thì giữ đợc từ tính lâu dài C©u 3: Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn một vật bằng cách tăng cờng độ dßng ®iÖn hoÆc t¨ng sè vßng d©y cña nam ch©m ®iÖn C©u 4: Quy t¾c bµn tay tr¸i dïng để xác định chiều lực điện từ tác dông lªn d©y dÉn mang dßng điện đặt trong từ trờng C©u 5: Trong thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn (TN ơcxtét), dây dẫn AB đợc bè trÝ : Song song víi kim nam ch©m..

(88) 2. Hoạt động 2: C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë : Xung quanh ®iÖn tÝch đứng yên. C©u 7: Theo quy t¾c bµn tay tr¸i th× chiÒu tõ cæ tay đến ngón tay giữa chỉ chiÒu cña: Dßng ®iÖn Câu 8: Các đờng sức từ cña mét èng d©y cã dßng điện một chiều không đổi ch¹y qua cã chiÒu: Từ cực Bắc đến cực Nam ở ngoµi èng d©y. C©u 9:. C©u 10:. 3. Hoạt động 3: + VËn dông - Cñng cè: + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT Sgk-105,106 - ChuÈn bÞ T37: Dßng ®iÖn xoay chiÒu. C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë : A. Xung quanh nam ch©m. B. Xung quanh dßng ®iÖn. C. Xung quanh điện tích đứng yªn. D. Xung quanh trái đất. C©u 7: Theo quy t¾c bµn tay tr¸i thì chiều từ cổ tay đến ngón tay gi÷a chØ chiÒu cña : A. §êng søc tõ B. Dßng ®iÖn C. Lùc ®iÖn tõ. D. Cực Nam, Bắc địa lí. Câu 8: Các đờng sức từ của một èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu không đổi chạy qua có chiều: A. Từ cực Nam đến cực Bắc ở ngoµi èng d©y. B. Từ cực Bắc đến cực Nam ở trong èng d©y. C. Từ cực Bắc đến cực Nam ở ngoµi èng d©y. D. Từ cực Nam đến cực Bắc địa lÝ. Câu 9: Biết chiều các đờng sức tõ cña nam ch©m nh h×nh vÏ, h·y cho biÕt tªn c¸c cùc tõ cña nam ch©m? Câu 10: Một ống dây đặt gần mét thanh nam ch©m nh h×nh vÏ. BiÕt thanh nam ch©m bÞ ®Èy ra xa. H·y cho biÕt tªn c¸c cùc tõ cña nam ch©m? Câu 11: Trên hai đèn dây tóc có ghi: §1: 220V-100W; §2: 220V40W. a. So s¸nh ®iÖn trë cña hai đèn khi chúng hoạt động bình thêng. b. Mắc nối tiếp hai đèn vµo HiÖu ®iÖn thÕ 220V. §Ìn nµo s¸ng h¬n? V× sao? TÝnh ®iÖn n¨ng mµ m¹ch ®iÖn nµy sö dông trong 1 giê. + HDVN:. C©u 6: Tõ trêng kh«ng tån t¹i ë: Xung quanh điện tích đứng yên.. C©u 7: Theo quy t¾c bµn tay tr¸i thì chiều từ cổ tay đến ngón tay gi÷a chØ chiÒu cña: Dßng ®iÖn.. Câu 8: Các đờng sức từ của một èng d©y cã dßng ®iÖn mét chiÒu không đổi chạy qua có chiều: Từ cực Bắc đến cực Nam ở ngoài èng d©y.. C©u 9:. C©u 10. C©u11: U®1 = U®2 = 220V P®1 =100W P®2 = 40W U = 220V c. R1 = ?; R2 = ? d. U1 = ?;U2 = ? A= ? (t = 1h) Bµi gi¶i :. U2 U2 P  R R P - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña a. Tõ c«ng thøc. bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT: ta cã - ChuÈn bÞ T 37: Dßng ®iÖn xoay chiÒu. ..................................................................................................... TiÕt 37: Dßng ®iÖn xoay chiÒu.

(89) A. Môc tiªu: 1. Kiến thức: Nêu đợc sự phụ thuộc của chiều D.Đ cảm ứng vào sự biến đổi số đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuận dây. Phát biểu đợc đặc điểm của D.ĐXC là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi. Bố trí đợc TN tạo ra D.ĐXC trong cuận dây kín theo 2 cách: Cho nam châm quay, hoặc cho cuận dây quay. Dùng đèn LED để phát hiện sự đổi chiều của D.Đ. Dựa vào quan sát TN để rút ra điều kiện chung làm xuất hiện D.Đ cảm ứng xoay chiều. 2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra; Tæng hîp kiÕn thøc cò. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn 1 cuận dây kín có 2 đèn LED đấu song song ngợc chiều; 1 -1 Bộ TN cuận dây kín có 2 đèn NC; 1 m« h×nh cuËn d©y quay trong tõ trêng. LED (đấu // ngợc chiều) quay trong tõ trêng .. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Phát hiện vấn đề mới cần nghiªn cøu: Cã 1 dßng ®iÖn kh¸c víi dßng ®iÖn một chiều không đổi do pin vµ ¸c quy t¹o ra: - Quan s¸t GV lµm TN. Tr¶ lêi c©u hái cña GV. - Ph¸t hiÖn dßng ®iÖn trªn líi ®iÖn trong nhµ kh«ng ph¶i lµ dßng ®iÖn mét chiÒu. Hoạt động của giáo viªn + §a ra cho HS quan s¸t 1 bé pin hay ¸c quy 3V vµ mét nguån ®iÖn lÊy tõ líi ®iÖn sinh ho¹t 3V. Lắp một bóng đèn vào các nguồn điện trên, đèn đều sáng, chứng tỏ hai nguồn đều cho dßng ®iÖn. - M¾c (V) 1 chiÒu vµo hai cùc pin, kim v«n kÕ quay. VËy nÕu m¾c (V) nµy vµo nguån ®iÖn lÊy tõ líi ®iÖn trong nhµ, kim (V) cã quay kh«ng? (kim (V) kh«ng quay). T¹i sao kim (V) kh«ng quay mÆc dï vÉn cã dßng ®iÖn? Hai dßng ®iÖn cã gièng nhau kh«ng? Dßng ®iÖn lÊy tõ m¹ng ®iÖn trong nhµ cã ph¶i lµ dßng ®iÖn 1 chiÒu kh«ng? Giíi thiÖu dßng ®iÖn míi: Dßng ®iÖn xc. Ghi b¶ng.

(90) 2. Hoạt động 2: Phát hiÖn D§ c¶m øng cã thÓ đổi chiều? Trong TH nào thì đổi chiều: - Lµm TN theo nhãm. Th¶o luËn => NX; KL Khi số đờng sức từ xuyên qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y t¨ng th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y cã chiÒu ngîc víi chiÒu dßng điện cảm ứng khi số đờng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn đó giảm.. + HDHS tiÕn hµnh TN: - §éng t¸c ®a N/c vµo èng d©y, rót N/c ra khái èng d©y nhanh vµ dứt khoát. Có phải cứ mắc đèn LED vµo nguån ®iÖn lµ nã ph¸t s¸ng hay kh«ng? V× sao trong TN lại mắc 2 đèn LED song song vµ ngîc chiÒu? + Yªu cÇu HS tr×nh bÇy lËp luËn, kÕt hîp hai nhËn xÐt vÒ sù t¨ng hay gi¶m cña sè dêng søc tõ qua tiÕt diÕn cña cuËn d©y vµ sù lu©n phiên bật sáng của 2 đèn LED để rót ra KL. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu hai c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu: - Th¶o luËn nhãm vµ nªu dù ®o¸n: Khi cho N/c quay th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y cã chiÒu biến đổi nh thế nào? vì sao? TiÕn hµnh TN kiÓm tra. H33.2 + Quan s¸t TN H33.3 Sgk91. Th¶o luËn nhãm, ph©n tích xem số đờng sức từ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuận dây biến đổi ntn khi cuËn d©y quay trong TT. Từ đó nêu lên dự đoán về chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng trong cuËn d©y - Quan s¸t GV tiªn hµnh TN so s¸nh víi dù ®o¸n. - Rót ra KL nh÷ng c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn x. chiÒu?. + Yªu cÇu HS tr×nh bÇy lËp luËn. Nªu dù ®o¸n Khi cho N/c quay th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuận dây có chiều biến đổi nh thÕ nµo? v× sao?. + HDHS tiÕn hµnh TN KiÓm tra H33.2 Sgk-91.. I. ChiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng 1. ThÝ nghiÖm: + Dụng cụ: 1 cuận dây, 2 đầu đợc nối với 2 đèn LED đấu song song ngîc chiÒu; 1thanh nam ch©m . + TiÕn hµnh - HiÖn tîng: - §a N/c tõ ngoµi vµo trong cuËn d©y. §Ìn xanh s¸ng - KÐo N/c tõ trong ra ngoµi cuËn d©y. §Ìn vµng s¸ng. + NhËn xÐt: D§ c¶m øng xuÊt hiÖn trong 2 trêng hîp trªn cã chiÒu ngîc nhau. 2. KÕt luËn: Sgk-90 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu 3. Dßng ®iÖn xoay chiÒu: - Khi liªn tôc lÇn lît ®a N/c vµo kh¸i niÖm míi: Dßng + Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã vµ kÐo N/c ra khái cuËn d©y kÝn ®iÖn xoay chiÒu. th× trong cuËn d©y suÊt hiÖn - Cá nhân đọc mục 3 Sgk- chiều biến đổi nh thế nào ? dòng điện luân phiên đổi chiều: 90. Dßng ®iÖn xoay chiÒu. - Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + TiÕn hµnh TN H33.3 Sgk-91: Yªu cÇu HS tr×nh bÇy ®iÒu quan sát đợc (Hai đèn vạch ra hai nửa vßng trßn s¸ng khi cho cuËn d©y quay trong tõ trêng). - Hiện tợng đó chứng tỏ điều gì? (dßng ®iÖn trong cu©n d©y lu©n phiên đổi chiều) - TN cã phï hîp víi dù ®o¸n kh«ng? + Yªu cÇu HS tr×nh bÇy kÕt luËn vµ gi¶i thÝch l¹i v× sao khi cho N/c quay hoÆc cho cuËn d©y quay th× trong cuËn d©y l¹i xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu ?. II. C¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu: 1. Cho nam ch©m quay tríc cuËn d©y dÉn kÝn: + Dụng cụ: 1 cuận dây, 2 đầu đợc nối với 2 đèn LED đấu song song ngîc chiÒu; 1thanh nam ch©m cã thÓ quay quanh 1 trôc . + Dù ®o¸n: + ThÝ nghiÖm kiÓm tra: 2. Cho cuËn d©y dÉn quay trong tõ trêng: + Dông cô: 1 cuËn d©y cã thÓ quay quanh 1 trục ., 2 đầu đợc nối với 2 đèn LED đấu song song ngîc chiÒu; 1thanh nam ch©m + Dù ®o¸n: + ThÝ nghiÖm kiÓm tra: 3. KÕt luËn: Trong cuén d©y dÉn kÝn, dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu xuÊt hiÖn khi: Cho nam ch©m quay tríc cuËn d©y hay cho cuËn d©y dÉn quay trong tõ trêng..

(91) 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Tr¶ lêi c©u hái cña GV.. III. VËn dông: + Nªu c©u hái cñng cè: - Trêng hîp nµo th× trong cuËn d©y kÝn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu? - V× sao khi cho N/c quay hoÆc cho cuËn d©y quay th× trong cuËn d©y l¹i xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu ? + Yªu cÇu HS nªu phÇn cã thÓ + Cñng cè: - Häc bµi n¾m v÷ng KL em cha biÕt vµ ghi nhí Sgk + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ cña bµi. lêi c©u hái SBT; + Híng dÉn vÒ nhµ: ChuÈn bÞ T38: M¸y ph¸t ®iÖn ChuÈn bÞ tiÕt 38 xoay chiÒu. TiÕt 38: M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu A. Môc tiªu: 1. Kiến thức :Nhận biết đợc hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều, chỉ ra đợc Rôto và Stato của mỗi loại máy. Trình bày đợc nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều. Nêu đợc cách làm cho m¸y ph¸t ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn liªn tôc. 2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra; Tæng hîp kiÕn thøc cò. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn M« h×nh m¸y ph¸t ®iÖn XC. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: HS tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV: - Nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. - Nªu c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng. Hoạt động của giáo viªn Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: + Dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu xuÊt hiÖn khi nµo? Nªu c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu? + Dßng ®iÖn dïng cho sinh ho¹t lµ do c¸c nhµ m¸y ph¸t ®iÖn rÊt lớn tạo ra, dòng điện dùng để thắp sáng đèn xe đạp lại do §inam« t¹o ra. VËy §inam« xe đạp và MPĐ khổng lồ trong các nhµ m¸y cã g× gièng vµ kh¸c nhau?. Ghi b¶ng.

(92) 2. H§ 2: T×m hiÓu c¸c bé phËn chÝnh cña MP§ xoay chiều và hoạt động cña chóng khi ph¸t ®iÖn: a. Quan s¸t hai lo¹i MP§ tr¶ lêi C1, C2 Sgk-93. b. Th¶o luËn chung c¶ líp: - Nêu đợc sự giống nhau cña hai lo¹i m¸y: CÊu t¹o gån 2 bé phËn chÝnh: lµ N/c vµ cuén d©y. Kh¸c nhau: 1 m¸y R«to lµ cuËn d©y, 1 m¸y R«to lµ nam ch©m. c. Rót ra KL vÒ cÊt t¹o. NTH§ cña MP§ xoay chiÒu ? C¸c m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ cuén d©y dÉn. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu một số đặc điểm của MP§ trong kü thuËt vµ trong s¶n xuÊt: a. Lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi c©u hái cña GV. b. Tự đọc mục II Sgk-94 để tìm hiểu một số đặc ®iÓm kü thuËt : - Cờng độ dòng điện: I - HiÖu ®iÖn thÕ: U - KÝch thíc cña m¸y - Stato: C¸c cuËn d©y Roto: nam ch©m ®iÖn. - TÇn sè: f = 50Hz. - C¸ch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn. + Yªu cÇu HS quan s¸t H 34.1 vµ H34.2 Sgk-93. - Quan s¸t MP§ xoay chiÒu nªu tªn c¸c bé phËn chÝnh vµ ho¹t động của MPĐ xoay chiều ? + Tæ chøc cho HS th¶o luËn: - V× sao kh«ng coi bé gãp ®iÖn lµ bé phËn chÝnh? - V× sao c¸c cuËn d©y cña MP§ lại đợc cuấn quanh lõi sắt? - Hai lo¹i MP§ cã cÊu t¹o vµ hoạt động giống nhau (khác nhau) nh thÕ nµo ?. I. Cấu tạo và hoạt động cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu: 1. Quan s¸t: a. CÊu t¹o: - Cã 2 bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ cuËn d©y dÉn. b. Nguyên tắc hoạt động của m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu: Khi cho N/c (hoÆc cuËn d©y) quay thì số đờng sức từ suyên qua tiÕt diÖn S cña cuËn d©y biÕn thiªn => NÕu nèi hai ®Çu cña cuËn d©y dÉn víi c¸c thiÕt bÞ tiªu thô ®iÖn t¹o thµnh m¹ch kÝn th× trong m¹ch xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu 2. KÕt luËn:. II. m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kü thuËt: 1. §Æc tÝnh kÜ thuËt: - Cờng độ dòng điện: I= 2000A. + Yªu cÇu HS nghiªn cøu môc II - HiÖu ®iÖn thÕ: U = 25.000V. Sgk-94. Nêu một số đặc điểm kỹ - Đờng kính tiết diện ngang:d= thuËt cña MP§ xoay chiÒu : 4m - ChiÒu dµi cña m¸y: l = 20m. - Cờng độ dòng điện: I? - C¸c cuËn d©y lµ Stato. - HiÖu ®iÖn thÕ: U? Roto lµ nam ch©m ®iÖn. - KÝch thíc cña m¸y? - TÇn sè: f = 50Hz. - Stato: ? Roto: ?. - TÇn sè: ? 2. C¸ch lµm quay m¸y ph¸t - C¸ch lµm quay m¸y ph¸t ®iÖn? ®iÖn: - Dùng động cơ nổ - Dïng tuabin níc. - Dïng c¸nh qu¹t giã..

(93) 4. Hoạt động 4: + VËn dông: - Lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi C3 Sgk-94. - Th¶o luËn chung c¶ líp Cñng cè: - Tự đọc phần ghi nhớ Sgk-94. - Tr¶ lêi c©u hái cña GV + VÒ nhµ: - ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ T39: C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiều. Đo Cờng độ dòng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu. + Yêu cầu HS đối chiếu từng bộ III. Vận dụng: phận của Đinamô xe đạp với các C3 Sgk- 94: bé phËn t¬ng øng cña MP§ trong kü thuËt, c¸c th«ng sè kÜ thuËt t¬ng øng? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái cñng cè: - Trong 2 lo¹i MP§ xoay chiÒu lo¹i nµo cÇn cã cæ gãp ®iÖn? Nªu vai trß cña nã? - Trong mçi lo¹i MP§ xoay chiÒu R«to lµ bé phËn nµo? Stato lµ bé phËn nµo? - V× sao b¾t buéc ph¶i cã mét bé phËn quay th× m¸y míi ph¸t ®iÖn đợc ? - T¹i sao m¸y l¹i ph¸t ra dßng ®iÖn xoay chiÒu ? + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. ChuÈn bÞ T39: C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu. §o Cêng độ dòng điện và Hiệu điện thế xoay chiÒu. TiÕt 39: C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế xoay chiều A. Môc tiªu:. + Nhận biết đợc các tác dụng nhiệt, quang, từ của dòng điện xoay chiều. + Bố trí đợc thí nghiệm chứng tỏ lực từ đổi chiều khi có dòng điện đổi chiều + Nhận biết đợc kí hiệu Ampe kế và Vôn kế xoay chiều, sử dụng đợc chúng để đo Cờng độ dòng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ hiÖu dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - 1 N/c điện; 1 N/c vĩnh cửu; 1 bộ đổi nguồn. §èi víi gi¸o viªn 1 Bộ đổi nguồn; 1(A), 1(V) xoay chiều ; 1 đèn 3V; 1 khãa; 8 sîi d©y nèi. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn. Ghi b¶ng.

(94) 1. Hoạt động 1: Phát hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu cã c¶ t¸c dông gièng vµ t¸c dông kh¸c víi dßng ®iÖn mét chÒu: - C¸ nh©n suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV. Nªu l¹i c¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn mét chiÒu vµ nªu c¸c TD cña dßng ®iÖn xoay chiÒu 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu nh÷ng t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu : - Quan s¸t GV tiÕn hµnh 3 TN Tr¶ lêi c©u hái cña GV vµ C1 Sgk - Nªu lªn nh÷ng th«ng tin biết đợc về hiện tợng bị ®iÖn giËt khi sö dông ®iÖn sinh ho¹t. - Nghe th«ng b¸o cña GV. + Trong các bài học trớc đã biết mét sè T/c cña dßng ®iÖn mét chiÒu vµ dßng ®iÖn xoay chiÒu, h·y nªu nh÷ng t¸c dông gièng nhau, kh¸c nhau cña hai dßng ®iÖn trªn?. + LÇn lît biÓu diÔn 3 TN: - TN1: §Ìn 220V s¸ng khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ë m¹ng sinh ho¹t ch¹y qua. - TN2: Dïng bót thö ®iÖn kiÓm tra m¹ng ®iÖn sinh ho¹t. - TN3: Cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua mét cuËn d©y cã lâi s¾t. + Yªu cÇu HS quan s¸t vµ nªu mçi Tn chøng tá dßng ®iÖn xoay chiÒu cã nh÷ng TD g×? + Ngoài 3 TD trên nh ta đã biết dßng ®iÖn mét chiÒu cã TD sinh lÝ, vËy dßng ®iÖn xoay chiÒu cã TD sinh lÝ kh«ng? Nªu th«ng b¸o vÒ sù nguy hiÓm cña dßng ®iÖn xoay chiÒu ë m¹ng ®iÖn sinh ho¹t: G©y giËt, cã thÓ dÉn đến chết ngời.. I. t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu: - T¸c dông nhiÖt: Khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu chạy qua sợi đốt của đèn thì sợi đốt nóng đến phát sáng. - T¸c dông quang: Khi dßng ®iÖn xoay chiÒu phãng giữa hai cực của đèn bút thử điện => §Ìn s¸ng - T¸c dông tõ:. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu TD tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu . + Lµm viÖc theo nhãm: - C¨n cø vµo nh÷ng kiÕn thức đã học nêu dự đoán. - Khi đổi chiều dòng điện th× lùc tõ cña D§ TD lªn N/c có thay đổi? + Tự đề xuất phơng án TN H35.3 Sgk. Rót ra KL vÒ sù phô thuéc cña lùc tõ vµo chiÒu dßng ®iÖn. + Lµm viÖc theo nhãm: Nªu dù ®o¸n vµ lµm TN kiÓm tra H35.3 Sgk.. + ë TN trªn, khi cho D§ xc vµo N/c ®iÖn th× N/c ®iÖn còng hót ®inh s¾t gièng nh klhi cho D§ mét chiÒu vµo N/c. VËy cã ph¶i t¸c dông tõ cña D§ xc gièng nh D§ mét chiÒu kh«ng? H·y nªu dù ®o¸n? (H·y QS TN H24.4 Sgk, khi ta đổi chiều dòng điện vµo èng d©y th× kim N/c cã chiÒu nh thÕ nµo ? - Hãy bố trí TN để chứng tỏ khi DĐ đổi chiều thì lực từ cũng đổi chiÒu? (H35.3 Sgk) + VËy HT g× sÏ s¶y ra khi cho dßng ®iÖn xc ch¹y qua cuËn d©y cña N/c ®iÖn?. H·y nªu dù ®o¸n, tiÕn hµnh TN KT.. II. t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + TiÕn hµnh: 2. KÕt luËn: Khi dòng điện đổi chiều thì lực tõ t¸c dông lªn nam ch©m còng đổi chiều..

(95) 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu c¸c dông cô ®o, c¸ch ®o Cờng độ dòng điện và HiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu: + Lµm viÖc c¸ nh©n, tr¶ lêi c©u hái cña GV. Nªu dù ®o¸n, khi cho dßng ®iÖn đổi chiều thì kim của điện kÕ sÏ thÕ nµo? + Quan s¸t GV tiÕn hµnh TN, rót ra NX sem cã phï hîp víi dù ®o¸n kh«ng?. - §o C§D§ vµ H§T mét chiÒu b»ng Ampe kÕ vµ V«n kÕ mét chiÒu (DC). Cã thÓ dïng c¸c dụng cụ này để đo CĐDĐ và H§T cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu đợc không? Nếu dùng thì sẽ có hiÖn tîng g× x¶y ra víi kim cña các dụng cụ đó? + BiÓu diÔn TN, m¾c V«n kÕ mét chiÒu vµo chèt lÊy ®iÖn xoay chiÒu. Yªu cÇu HS quan s¸t rót ra NX sem cã phï hîp víi dù ®o¸n kh«ng + GT mét lo¹i V kh¸c AC (~). - Kim cña v«n kÕ chØ bao nhiªu khi m¾c vµo chèt lÊy ®iÖn xoay chiều 6V. Nếu đổi chiều cắm vµo chèt lÊy ®iÖn th× kim cña v«n kÕ cã quay nîc l¹i kh«ng? Sè chØ? + C¸ch m¾c V«n kÕ, Ampe kÕ xoay chiÒu vµo m¹ch ®iÖn cã g× kh¸c víi c¸ch m¾c V, A mét chiÒu?. 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái C3Sgk-96 - Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk-97 - Nªu kÕt luËn cña bµi; PhÇn cã thÓ em cha biÕt + VÒ nhµ:¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. ChuÈn bÞ T40: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa. + Yªu cÇu HS lµm C 3; C4 Sgk- IV. VËn dông: C3 Sgk-96: 96-97. - Độ sáng của đèn nh nhau vì + Yªu cÇu HS nªu kÕt luËn cña H§T HiÖu dông cña dßng ®iÖn xoay chiều tơng đơng HĐT của bµi; PhÇn cã thÓ em cha biÕt. + HDVN: ¸p dông kiÕn thøc vÒ dßng ®iÖn mét chiÒu. nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT.. III. Đo Cờng độ dòng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu: 1. Quan s¸t thÝ nghiÖm: + Dông cô: + TiÕn hµnh: 2. KÕt luËn: - Đo Cờng độ dòng điện và HiÖu ®iÖn thÕ b»ng Ampe kÕ vµ V«n kÕ xoay chiÒu (ký hiÖu AC hoÆc ~) - Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ hai chốt của phích c¾m vµo æ lÊy ®iÖn. - C¸c gi¸ trÞ ®o nµy chØ : Gi¸ trÞ hiÖu dông cña HiÖu ®iÖn thÕ vµ Cờng độ dòng điện xoay chiều. - Cờng độ dòng điện và Hiệu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiều gọi tắt là Cờng độ dòng ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.. ChuÈn bÞ T40: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa. TiÕt 40: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa A. Môc tiªu: 1. Kiến thức:Lập đợc công thức tính năng lợng hao phí do toả nhiệt trên đờng dây tải điện.Nêu đợc hai cách làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện và giải thích đợc tại sao lại chọn cách làm tăng Hiệu điện thế ở hai đầu đờng dây. 2. Kü n¨ng: Quan s¸t vµ m« t¶ chÝnh x¸c hiÖn tîng x¶y ra; Tæng hîp kiÕn thøc cò. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - ¤n tËp c«ng thøc vÒ c«ng suÊt, §iÖn trë d©y dÉn. §èi víi gi¸o viªn.

(96) C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Nhận biÕt sù cÇn thiÕt ph¶i cã máy biến thế để truyền tải điện năng, đặt trong tr¹m biÕn thÕ ë khu d©n c: - C¸ nh©n suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV. - Dự đoán đợc chắc chắn ph¶i cã lîi Ých to lín cña c¸c tr¹m biÕn thÕ (cha chØ rõ đợc lợi ích nh thế nào ).. Hoạt động của giáo viªn - §Ó vËn chuyÓn ®iÖn n¨ng tõ nhà máy điện đến nơi tiêu thụ ngêi ta sö dông c¸c ph¬ng tiÖn g× ? (§êng d©y t¶i ®iÖn....). Ngoài đờng dây điện, ở mỗi khu d©n c cßn cã c¸c tr¹m ph©n phèi ®iÖn: Tr¹m biÕn thÕ . - Trong mỗi trạm biến thế đều có c¶nh b¸o nguy hiÓm. §iÖn ¸p ®a vµo tr¹m rÊt lín (hµng chôc ngh×n v«n). Lµm nh thÕ võa nguy hiÓm, võa tèn kÐm, vËy c¸c tr¹m biÕn thÕ cã lîi g×?.. 2. Hoạt động 2: Phát hiÖn sù hao phÝ ®iÖn năng vì tỏa nhiệt trên đờng dây tải điện. Lập c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ Php khi truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn P bằng một đờng dây có §iÖn trë R mµ HiÖu ®iÖn thế đặt vào hai đầu đờng d©y lµ U: - Lµm viÖc theo nhãm th¶o luận để tìm ra công thức tÝnh cån suÊt hao phÝ - Th¶o luËn toµn líp t×m ra c«ng thøc tÝnh Php. - TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng b»ng d©y dÉn cã thuËn tiÖn g× h¬n so víi vËn chuyÓn c¸c nhiªn liÖu dù tr÷ năng lợng khác nh than đá, dầu löa? - LiÖu truyÒn t¶i ®iÖn b»ng d©y dÉn nh thÕ cã bÞ hao hôt, mÊt m¸t n¨ng lîng ®iÖn kh«ng?. - Yêu cầu HS đọc mục 1 SGK98. - Tổ chức HS hoạt động theo nhãm. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy qu¸ trình lập luận để tìm công thức tÝnh c«ng suÊt hao phÝ. - Tæ chøc HS th¶o luËn t×m ra c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ:. Ghi b¶ng I. Sù hao phÝ ®iÖn n¨ng trên đờng dây truyền t¶i ®iÖn: * NhËn xÐt: - TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ nhµ máy phát điện đến nơi tiêu thụ b»ng: D©y dÉn ®iÖn; Tr¹m biÕn thÕ;...... - TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng b»ng d©y dÉn thuËn tiÖn h¬n so víi viÖc vËn chuyÓn c¸c nhiªn liÖu dù trữ: Than đá, dầu hỏa... - Tuy nhiªn khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng b»ng d©y dÉn cã mét phÇn ®iÖn n¨ng => NhiÖt trªn d©y dÉn (Hao phí trên đờng dây tải điện). 1. TÝnh ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn đờng dây tải điện: - Gi¶ sö truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng: C«ng suÊt ®iÖn: P §êng d©y cã §iÖn trë: R. Hiệu điện thế đặt vào 2 đầu dây: U C«ng suÊt hao phÝ: Php Ta cã: C«ng suÊt cña dßng ®iÖn: P = U.I C«ng suÊt táa nhiÖt : Php=I2.R. VËy c«ng suÊt hao phÝ do táa nhiÖt lµ: Php =. P2 .R 2 U.

(97) 3. Hoạt động 3: Căn cứ vµo c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ do táa nhiÖt, đề suất các biện pháp lµm gi¶m c«ng suÊt hao phÝ vµ lùa chän c¸ch nµo cã lîi nhÊt: - Lµm viÖc theo nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái C1,C2,C3. + §¹i diÖn nhãm tr×nh bÇy KQ lµm viÖc cña nhãm. - Th¶o luËn chung c¶ líp. Rót ra KL: Lùa chän c¸ch làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện. 4. Hoạt động 4: a. VËn dông: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - ¸p dông gi¶i C4 Sgk-99. b. Cñng cè: + Nªu kÕt luËn cña bµi: c. Híng dÉn vÒ nhµ: - Häc bµi chuÈn bÞ tiÕt 41. + HD HS : - H·y dùa vµo c«ng thøc tÝnh Điện trở để tìm xem muốn giảm §iÖn trë cña d©y dÉn th× ph¶i lµm g×? Vµ lµm nh vËy cã khã kh¨n g×? - So s¸nh hai c¸ch lµm gi¶m hao phí trên đờng dây tải điện (Giản R, t¨ng U) c¸ch nµo cã thÓ lµm gi¶m nhiÒu h¬n?: Tõ c«ng thøc: R = ρ . l . VËy S để giảm Điện trở cần làm gì? => c¸ch nµy cã hiÖu qu¶ kh«ng?. - Vì sao có sự hao phí trên đờng d©y t¶i ®iÖn? - Nªu c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng hao phí trên đờng dây tải điện?.. 2. C¸ch lµm gi¶m hao phÝ: - Tõ c«ng thøc: Php =. P2 .R U2. => Khi truyÒn t¶i mét c«ng suÊt điện P xác định mà muốn giảm hao phí do tỏa nhiệt trên đờng d©y cã 2 c¸ch: a. Gi¶m ®iÖn trë cña d©y dÉn: Tõ c«ng thøc: R= ρ . l . VËy S để giảm Điện trở cần thay bằng d©y cã ®iÖn trë suÊt nhá (B¹c); HoÆc t¨ng tiÕt diÖn cña d©y=> Tèn kÐm, kh«ng hiÖu qu¶. b. T¨ng H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn. V× Php tØ lÖ víi b×nh ph¬ng H§T nªn cã thÓ lµm gi¶m hao phÝ nhiÒu h¬n c¸ch lµm gi¶m ®iÖn trë cña d©y. VËy cÇn ph¶i chÕ t¹o m¸y t¨ng H§T: RÔ thùc hiÖn, hiÖu qu¶ cao. * KÕt luËn: - §Ó gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng do tỏa nhiệt trên đờng dây tải điện th× c¸ch tèt nhÊt lµ t¨ng hiÖu điện thế đặt vào hai đầu dây dÉn II. VËn dông: C4 Sgk-99: U1 = 500.000V; U2 = 100.000V So s¸nh: Php1 vµ Php2 2. P hp1 U 2 1000002 1 = = = P hp2 U 21 5000002 25. - Sö dông biÖn ph¸p nµo cã lîi Ta cã nhất để giảm công suất hao phí =>Php2 = 25 Php1 trên đờng dây tải điện? Vì sao VËy khi dïng ë H§T 500000V th× hao phÝ gi¶m 25 lÇn so víi - ¸p dông gi¶i C4 Sgk-99. dïng ë H§T 100000V. P hp1 Php1 =? Php2=?=> =¿ ? P hp2. + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 41: M¸y biÕn thÕ. TiÕt 41: M¸y biÕn thÕ A. Môc tiªu: - Nêu đợc các bộ phận chính của máy biến thế: Gồm 2 cuận dây dẫn có số vòng khác nhau đợc cuấn quanh một lõi sắt chung. Nêu đợc công dụng chính của MBT là làm tăng hay giảm Hiệu.

(98) ®iÖn thÕ hiÖu dông theo c«ng thøc. U n1 . Giải thích đợc vì sao MBT lại hoạt động đợc với = U 2 n2. dòng điện xoay chiều mà không hoạt động đợc với dòng điện một chiều B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 M¸y biÕn thÕ, 1 nguån xoay chiÒu, 1 v«n kÕ xoay chiÒu , d©y nèi C. Các hoạt động dạy học: Ho¹t động cña hS 1. Ho¹t động 1: KiÓm tra bài cũ Đặt vấn đề bµi míi: T×m hiÓu vai trß cña MBT trªn hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV - Nêu đợc ph¶i t¨ng H§T để lµm gi¶m hao phÝ, råi l¹i gi¶m H§T ë n¬i tiªu thô. Tõ đó nêu đợc lo¹i m¸y làm đợc hai nhiÖm vô trªn lµ m¸y biÕn thÕ.. Ho¹t động cña gi¸o viªn - Muèn lµm gi¶m hao phí trên đờng dây tải ®iÖn, ta lµm nh thÕ nµo th× cã lîi nhÊt? NÕu t¨ng HiÖu ®iÖn thÕ lªn cao hµng chôc ngh×n v«n th× cã thÓ th¾p đèn, chạy m¸y đợc kh«ng? Ph¶i lµm nh thÕ nµo để điện áp ở n¬i tiªu thô chØ cã 220V mµ l¹i tr¸nh đợc hao phí trên đờng d©y t¶i ®iÖn?. Cã lo¹i m¸y nµo cã thÓ thực hiện đợc hai điều đó?. Ghi b¶ng. §èi víi gi¸o viªn.

(99) 2. Ho¹t động 2: T×m hiÓu cÊu t¹o cña MBT: - Lµm viÖc c¸ nh©n: §äcH 37.1 Sgk -100. §èi chiÕu víi MBT loại nhỏ để nhËn ra hai cuËn d©y cã sè vßng kh¸c nhau và đợc cuấn quanh mét lâi s¾t chung. 3. Ho¹t động 3: T×m hiÓu NTH§ cña MBT: - HS tr¶ lêi CH cña GV. VËn dông c¸c kiÕn thøc vÒ ®iÒu kiÖn suÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m ứng để dự ®o¸n hiÖn tîng x¶y ra ë cuËn thø cÊp kÝn khi cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua cuËn s¬ cÊp : - Tr¶ lêi C2 Sgk -100. Nªu râ lËp luËn kh¼ng định ở hai ®Çu cuËn thø cÊp cã mét H§T xoay chiÒu.. - Yªu cÇu HS đọc sgk, xem H 37.1 Sgk -100. §èi chiÕu víi MBT loại nhỏ để nhËn biÕt cÊu t¹o c¸c bé phËn chÝnh cña MBT. Quan s¸t 2 cu©n d©y dÉn cho biÕt sè vßng d©y cã b»ng nhau kh«ng? - Dßng ®iÖn cã thÓ ch¹y tõ cuËn nµy sang cuËn kia hay kh«ng?. I. Cấu tạo và hoạt động của Máy biến thế: 1. CÊu t¹o: - 2 cuộn dây có số vòng dây khác nhau, đặt cách điện với nhau; Một lâi s¾t (thÐp) pha silic chung cho c¶ hai cuËn d©y. 2. Nguyên tắc hoạt động: - Nếu đặt vào hai đầu của cuận dây sơ cấp một HĐT xoay chiều thì đèn mắc ở hai đầu cuận dây kia (cuộn thứ cấp) sáng lên. Hai - Nếu đặt bóng cuËn thø cÊp cã mét H§T xoay chiÒu. vµo hai ®Çu ®Çu 3. KÕt luËn: Sgk-100 cña cuËn d©y s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒu th× ë hai ®Çu cuËn thø cÊp cã xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu kh«ng? T¹i sao? - TiÕn hµnh TN biÓu diÔn: §o H§T ë hai ®Çu cuËn thø cÊp trong 2 trêng hîp: M¹ch thø cÊp kÝn vµ m¹ch thø cÊp hë..

(100) 4. Ho¹t động 4: T×m hiÓu t¸c dông lµm biÕn đổi HĐT cña MBT: + Quan s¸t GV lµm TN. Ghi l¹i sè liÖu thu đợc. + LËp c«ng thøc liªn hÖ gi÷a U1, U2 vµ n1, n2. - Th¶o luËn chung c¶ líp, thiÕt lËp c«ng thøc: U1/ U2 = n1/ n2. ph¸t biÓu b»ng lêi: HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi cuËn d©y tØ lÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuËn + Tr¶ lêi CH cña GV - Nªu dù ®o¸n, Quan s¸t GV lµm TN KT dù ®o¸n - Th¶o luËn chung c¶ líp Rót ra nhËn xÐt -KL.. - Nếu đặt vµo hai ®Çu cña cuËn d©y s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒuU1 th× ë hai ®Çu cuËn thø cÊp còng xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu U2, mÆt kh¸c ta cã sè vßng cña hai cuËn d©y n1, n2 kh¸c nhau. VËy H§T ë hai ®Çu mçi cuËn d©y cã mèi quan hÖ nh thÕ nµo víi os vßng d©y cña mçi cuËn? - Yªu cÇu HS quan s¸t TN ghi l¹i c¸c sè liÖu vµo b¶ng 1. C¨n cø vµo b¶ng 1 nªu nhËn xÐt -KL - BiÓu diÔn TN trong TH n1>n2 LÊy n1= 750 vßng; n2 = 1500 vßng Khi U1= 3V xác định U2 Khi U1 = 2,5V x¸c định U2. II. Tác dụng làm biến đổi HĐT của máy biến thế: 1. Quan s¸t: + TN: §o H§T ë hai ®Çu cuËn s¬ cÊp (n 1)vµ cuËn thø cÊp (n2): U1, U2 cña MBT, KÕt qu¶ TN:. LTN 1 2 3. U1 3V 6V 9V. U2. n1 200 200 200. n2 400 400 400.

(101) 5. Ho¹t động 5: T×m hiÓu c¸ch l¾p đặt MBT ở hai đầu đờng dây tải ®iÖn: - Tr¶ lêi CH cña GV - Chỉ ra đợc ë ®Çu nµo đặt m¸y t¨ng thÕ, ë đầu nào đặt m¸y h¹ thÕ. - Khi nµo MBT cã t¸c dông lµm t¨ng H§T; Khi nµo MBT cã t¸c dông lµm gi¶m H§TKhi H§T ë cuËn s¬ cÊp lín h¬n H§T U1> U2 ta cã m¸y h¹ thÕ; Cßn khi U1< U2 ta cã m¸y t¨ng thÕ. - Mục đích cña viÖc dïng MBT lµ ph¶i t¨ng H§T lªn hµng ngh×n vôn để làm gi¶m hao phí trên đờng dây tải ®iÖn, nhng m¹ng ®iÖn sinh ho¹t chØ cã H§T 220V-380V. VËy ph¶i lµm thÕ nµo để vừa giảm đợc hao phí trên đờng d©y t¶i ®iÖn, võa đảm b¶o phï hîp víi c¸c dông cô tiªu thô ®iÖn?. + NhËn xÐt: 3. KÕt luËn: - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi cuËn d©y tØ lÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuËn: U1/ U2 = n1/ n2.. III. Lắp đặt MBT ở hai đầu đờng dây tải điện: - Để làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện cần phải tăng HĐT ở nhµ m¸y ®iÖn: §Æt m¸y t¨ng thÕ. Cßn ë n¬i tiªu thô cÇn ph¶i gi¶m HĐT trên đờng dây cao thế xuống điện áp thích hợp (thờng 220V380V): Đặt máy hạ thế.

(102) 6. Ho¹t động 6: + VËn dông: - Lµm viÖc c¸ nh©n, tr¶ lêi C4 Sgk102. Tr×nh bµy kÕt qu¶: n2= ? n2'= ? + Cñng cè: - §äc phÇn G.nhí Sgk102 Tr¶ lêi CH cña GV: + Híng dÉn vÒ nhµ: - Häc bµi vµ chuÈn bÞ T42. + Nªu c©u hái cñng cè: - V× sao khi đặt vào hai ®Çu cuËn s¬ cÊp mét H§T xoay chiÒu th× ë hai ®Çu cuËn thø cÊp còng xuÊt hiÖn mét H§T xoay chiÒu ? - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu c¸c cuËn d©y cña m¸y biÕn thÕ liªn hÖ víi sè vßng d©y cña mçi cuËn nh thÕ nµo? + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 42: thùc hµnh vËn hµnh m¸y ph¸t ®iÖn vµ M¸y biÕn thÕ. IV. VËn dông: C4 (SGK -102): U1 = 220V U2 = 6V U2' = 3V n1 = 4000 vßng n2 = ? n2' = ? n Tõ CT : U = 1 . ta cã n2 = U 2 n2. Bµi gi¶i: n1 U U1 2. => n2 = 4000.6/220 =109 vßng n2' = 4000.3/220 = 54 vßng. TiÕt 42: thùc hµnh vËn hµnh m¸y ph¸t ®iÖn vµ M¸y biÕn thÕ A. Môc tiªu: + LuyÖn tËp vËn hµnh MP§ xoay chiÒu: NhËn biÕt lo¹i m¸y (Nam ch©m quay hay cuËn d©y quay), các bộ phận chính của máy; Cho máy hoạt động, nhận biết hiệu quả tác dụng của dòng.

(103) ®iÖn do m¸y ph¸t ra kh«ng phô thuéc vµo chiÒu quay; Cµng quay nhanh th× H§T hai ®Çu cuËn d©y cµng cao. + LuyÖn tËp vËn hµnh m¸y BT: NghiÖm l¹i c«ng thøc MBT:. U n1 . T×m hiÓu : H§T ë hai ®Çu = U 2 n2. cuén thø cÊp khi m¹ch hë; T¸c dông cña lâi s¾t. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - 1 MPĐ xoay chiều ; 1 MBT; 1 đèn; 1 Vôn kế xoay chiều ; - Phòng thực hành, dụng cụ TH 1 bộ đổi nguồn; 6 dây nối cho HS C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Ôn lại cấu - Nêu cấu tạo -NTHĐ của máy tạo và hoạt động của MPĐ phát điện xoay chiều? - Nªu cÊu t¹o -NTH§ cña xoay chiÒu vµ MBT: MBT?. - Tr¶ lêi CH cña GV - Nªu môc tiªu cña bµi TH: NhËn biÕt lo¹i m¸y (Nam ch©m - Nghe GV th«ng b¸o môc quay hay cuËn d©y quay); Cho máy hoạt động, nhận biết hiệu tiªu cña bµi TH qu¶ t¸c dông cña dßng ®iÖn do m¸y ph¸t ra . VËn hµnh MBT: NghiÖm l¹i c«ng thøc MBT:. Ghi b¶ng. U n1 . = U 2 n2. 2. Hoạt động 2: Vận hành MP§ XC. T×m hiÓu thªm mét sè T/c cña MP§ XC: + C¸ nh©n vËn hµnh MP§, tr¶ lêi C1, C2. Ghi KQTH - Quay cµng nhanh: Quan s¸t độ sáng của đèn, số chỉ của v«n kÕ - Tr¶ lêi C1 - §æi chiÒu quay cña m¸y phát đièn: Quan sát độ sáng của đèn, số chỉ của vôn kếTrả lời C2. 1. VËn hµnh m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu: - Phát máy phát điện xoay chiều - Mắc bóng đèn vào hai đầu lấy vµ c¸c phô kiÖn cho c¸c nhãm: ®iÖn cña m¸y ph¸t ®iÖn. M¾c V«n kÕ xoay chiÒu song song Bóng đèn, dây dẫn, Vôn kế. với bóng đèn. - Theo giõi, giúp đỡ các nhóm - §iÒu khiÓn tay quay cho cuËn khi TH dây của MPĐ quay đều đặn. Quan sát độ sáng của bóng đèn vµ sè chØ cña v«n kÕ..

(104) 3. Hoạt động 3: Vận hµnh MBT: - TiÕn hµnh TH theo c¸c lần TN mà GV đã hớng dÉn. Dïng v«n kÕ xoay chiÒu ®o HiÖu ®iÖn thÕ U1; U2. Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 1 Sgk - 104. - Ph¸t m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu vµ c¸c phô kiÖn cho c¸c nhãm: V«n kÕ xoay chiÒu, d©y nèi, Nguån xoay chiÒu - Híng dÉn, KiÓm tra viÖc lÊy ®iÖn vµo nguån ®iÖn xoay chiÒu cña tõng nhãm tríc khi cho HS sö dông. - Lu ý khi lÊy ®iÖn vµo MBT tõ bộ đổi nguồn với Hiệu điện thế 3V - 6V. Tuyệt đối không lấy ®iÖn trong phßng TN 220V vµo m¸y biÕn thÕ.. 2. VËn hµnh m¸y biÕn thÕ: + LÇn 1: n1 = 500 vßng. n2 = 1000 vßng. U1= 6V. §o H§T U2=? + LÇn 2: n1 = 1000 vßng. n2 = 500 vßng. U1= 6V. §o H§T U2=? + LÇn 3: n1 = 1500 vßng. n2 = 500 vßng. U1= 6V. §o H§T U2=?. 4. Hoạt động 4: Cá nhân - Thu báo cáo thực hành của HS. * Nhận xét giờ thực hành: + ¦u ®iÓm cña c¸c nhãm: hoµn chØnh b¸o c¸o vµ - NhËn xÐt giê thùc hµnh: + ¦u ®iÓm cña c¸c nhãm: + Nhîc ®iÓm: nép bµi cho GV. + Nhîc ®iÓm:. 5. Hoạt động 5: + VËn dông: - T×m hiÓu cÊu t¹o, NTH§ cña c¸c lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn, m¸y biÕn thÕ trong thùc tÕ. + Híng dÉn vÒ nhµ: - Tr¶ lêi 9 c©u hái phÇn tù KT Sgk - 105 - Tr¶ lêi 4 c©u hái, bµi tËp phÇn vËn dông Sgk-106. + Híng dÉn HS t×m hiÓu cÊu t¹o, NTH§ cña c¸c lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn, m¸y biÕn thÕ trong thùc tÕ. + Chuẩn bị đề cơng ôn tập chơng II: điện từ học: - Tr¶ lêi 9 c©u hái phÇn tù KT Sgk-105 - Tr¶ lêi 4 c©u hái, bµi tËp phÇn vËn dông Sgk-106.. .................................................................................................................. TiÕt 43: Tæng kÕt ch¬ng II: §iÖn tõ häc A. Môc tiªu: - Ôn tập và hệ thống hoá các kiến thức về nam châm, từ trờng, lực từ, động cơ điện, dòng điện c¶m øng, dßng ®iÖn xoay chiÒu, m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu, m¸y biÕn thÕ - LuyÖn tËp thªm vÒ vËn dông c¸c kiÕn thøc vµo mét sè trêng hîp cô thÓ B. ChuÈn bÞ:.

(105) §èi víi mçi nhãm Häc sinh - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái tù KiÓm tra Sgk- 105-106.. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Báo cáo + Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi trớc lớp và trao đổi kết tự Kiểm tra. HS khác nhận xét, bæ xung : qu¶ tù KiÓm tra : C©u 1: ... Lùc ®iÖn tõ... kim - Tr¶ lêi C1: NC.. - Tr¶ lêi C2: C©u 2: C - Tr¶ lêi C3: - Tr¶ lêi C4: C©u 3:...trái...đờng søc - Tr¶ lêi C5 tõ....ngãn tay gi÷a... ngãn tay - Tr¶ lêi C6 tr¸i cho·i ra 90o... - Tr¶ lêi C7 C©u 4: D - Tr¶ lêi C8 C©u 5:.....c¶m øng xoay - Tr¶ lêi C9 chiều ...số đờng sức từ xuyên qua tiÕt diÖn cña cu©n d©y biÕn thiªn. C©u 6: Treo thanh nam ch©m b»ng mét sîi chØ mÒm ë chÝnh giữa để cho thanh nam châm n»m ngang. §Çu quay vÒ híng Bắc địa lí: Cực từ bắc của thanh nam ch©m. C©u 7: a. Quy t¾c Sgk-66. b. §êng søc tõ bªn trong èng d©y cã chiÒu tõ tr¸i qua ph¶i. C©u 8: - Gièng nhau: Cã hai bé ph©n chÝnh lµ nam ch©m vµ cuËn d©y. - Kh¸c nhau: Mét lo¹i cã Roto lµ cuËn d©y; Mét lo¹i R«to lµ NC. C©u 9: Hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ khung d©y..Khung dây quay đợc vì khi ta cho dòng ®iÖnvµo khung d©y th× tõ trêng cña nam ch©m sÏ t¸c dông lªn khung d©y nh÷ng lùc ®iÖn tõ lµm cho kung quay.. Ghi b¶ng I. Tù KiÓm tra: C©u 1: ... Lùc ®iÖn tõ... kim NC.. C©u 2: C C©u 3:...trái...đờng søc tõ....ngãn tay gi÷a... ngãn tay tr¸i cho·i ra 90o... C©u 4: D C©u 5: .....c¶m øng xoay chiều ... số đờng sức từ xuyên qua tiÕt diÖn cña cu©n d©y biÕn thiªn. C©u 6: Treo thanh nam ch©m b»ng mét sîi chØ mÒm ë chÝnh giữa để cho thanh nam châm n»m ngang. §Çu quay vÒ híng Bắc địa lí: Cực từ bắc của thanh nam ch©m. C©u 7: a. Quy t¾c Sgk-66. b.§êng søc tõ bªn trong èng d©y cã chiÒu tõ tr¸i qua ph¶i. C©u 8: - Gièng nhau: Cã hai bé ph©n chÝnh lµ nam ch©m vµ cuén d©y. - Kh¸c nhau: Mét lo¹i cã Roto lµ cuén d©y; Mét lo¹i R«to lµ NC C©u 9: Hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m vµ khung d©y. - Khung dây quay đợc vì khi ta cho dßng ®iÖnvµo khung d©y th× tõ trêng cña nam ch©m sÏ t¸c dông lªn khung d©y nh÷ng lùc ®iÖn tõ lµm cho kung quay..

(106) 2. Hoạt động 2: Hệ thống + HD HS tổng kết chơng II: hãa mét sè kiÕn thøc. Tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Nam châm điện có đặc điểm gì + So s¸nh lùc tõ cña nam gièng vµ kh¸c nam ch©m vÜnh ch©m vµ lùc tõ cña dßng cöu? ®iÖn trong mét sè trêng - Tõ trêng tån t¹i ë ®©u? Lµm thế nào để nhận biết từ trờng? hîp: BiÓu diÔn tõ trêng b»ng h×nh vÏ nh thÕ nµo ? - Lùc ®iÖn tõ do tõ trêng t¸c dông lªn dßng ®iÖnch¹y qua d©y dẫn thẳng có đặc điểm gì? - Trong ®iÒu kiÖn nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng? - Vì sao ở hai đầu đờng dây tải điện phải đặt MBT? 3. Hoạt động 3: Luyện + Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi tËp - VËn dông mét sè vËn dông. HS kh¸c nhËn xÐt, bæ xung : kiÕn thøc c¬ b¶n: - C¸ nh©n lÇn lît tr¶ lêi C©u 10: §êng sø tõ do cuËn d©y các câu hỏi từ câu 10 đến của nam châm điện tạo ra tại N híng tõ tr¸i qua ph¶i. ¸p dông c©u 13 Sgk - 106. QT bµn tay tr¸i, lùc tõ híng tõ - Tr¶ lêi C10: ngoµi vµo trong vµ vu«ng gãc - Tr¶ lêi C11: víi mÆt ph¼ng h×nh vÏ - Tr¶ lêi C12: Câu 11: a. Dùng MBT để làm - Tr¶ lêi C13 giảm hao phí trên đờng dây tải ®iÖn. b. Dùng MBT để tăng HĐT ở hai đầu đờng dây tải điện lên 100 lần thì Php vì tỏa nhiệt trên đờng d©y gi¶m 1002 = 10.000 lÇn. Câu 12: Dòng điện không đổi kh«ng t¹o ra tõ trêng biÕn thiªn, số đờng sức từ xuyên qua tiết diÖn S cña cu©n d©y thø cÊp không biến đổi nên trong cuân d©y nµy kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. 4. Hoạt động 4: Vận dông- Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: + Lập đề cơng ôn tập-tổng kÕt ch¬ng II: + ChuÈn bÞ tiÕt 44. + HD HS Lập đề cơng ôn tậptổng kết chơng II: Điện từ học + ChuÈn bÞ tiÕt 44: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸nG. - Nam châm điện có đặc điểm gì gièng vµ kh¸c nam ch©m vÜnh cöu? - Tõ trêng tån t¹i ë ®©u? Lµm thÕ nào để nhận biết từ trờng? Biểu diÔn tõ trêng b»ng h×nh vÏ nh thÕ nµo ? - Lùc ®iÖn tõ do tõ trêng t¸c dông lªn dßng ®iÖnch¹y qua d©y dẫn thẳng có đặc điểm gì? - Trong ®iÒu kiÖn nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng? - Vì sao ở hai đầu đờng dây tải điện phải đặt MBT? II. VËn dông: C©u 10: §êng sø tõ do cuËn d©y cña nam ch©m ®iÖn t¹o ra t¹i N híng tõ tr¸i qua ph¶i. ¸p dông QT bµn tay tr¸i, lùc tõ híng tõ ngoµi vµo trong vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng h×nh vÏ C©u 11: a. Dùng MBT để làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện. b. Dùng MBT để tăng HĐT ở hai đầu đờng dây tải điện lên 100 lần thì Php vì tỏa nhiệt trên đờng d©y gi¶m 1002 = 10.000 lÇn. C©u 12: Dòng điện không đổi không tạo ra từ trờng biến thiên, số đờng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuân dây thứ cấp không biến đổi nªn trong cu©n d©y nµy kh«ng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng..

(107) Ch¬ng III: Quang häc. TiÕt 44: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng A. Môc tiªu: - Nhậnbiết đợc hiện tợng khúc xạ ánh sáng. Mô tả đợc TN quan sát đờng truyền của tia sáng từ không khí sang nớc và ngợc lại. Phân biệt đợc hiện tợng khúc xạ với hiện tợng phản xạ ánh sáng. Vận dụng đợc kiến thức đã học để giải thích một số hiện tợng đơn giản do sự đổi hớng của tia s¸ng khi truyÒn qua mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai m«i trêng g©y nªn. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 b×nh nhùa trong; 1 b×nh chøa níc s¹ch -1miÕng gç mÒm; 3 chiÕc ®inh gim. §èi víi gi¸o viªn -1 b×nh nhùa trong; 1 b×nh chøa níc s¹ch -1miÕng gç mÒm; 1nguån s¸ng (bót Laze). C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. H§1: ¤n l¹i nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan đến bài mới. Tìm hiểu h×nh 40.1 Sgk -108: - Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV. - Quan sát TN để trả lời CH phÇn më bµi.. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu sù khóc x¹ ¸nh s¸ng tõ kh«ng khÝ sang níc: + Tõng HS quan s¸t H40.2 để rút ra NX. + Nêu đợc KL về hiện tợng khúc xạ ánh sáng. + Từng HS đọc phần Một vµi kh¸i niÖm. .. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - §Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh sáng đợc phát biểu ntn? - Có thể nhận biết đợc đờng truyÒn cña tia s¸ng b»ng nh÷ng c¸ch nµo?. Ghi b¶ng. + TiÕn hµnh TN H40.1Sgk-108. + Tæ chøc cho HS tr¶ lêi CH më bµi + Yªu cÇu HS thùc hiÖn môc 1 PhÇn I Sgk-108: - ¸nh s¸ng truyÒn trong kh«ng khÝ vµ trong níc tu©n theo §Þnh luËt nµo? - HiÖn tîng ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang níc cã tu©n theo §Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng kh«ng? - HiÖn tîng khóc x¹ ¸ng s¸ng lµ g×? - Yêu cầu HS đọc mục 3 Phần I Sgk -109 I: §iÓm tíi; SI lµ tia tíi; IK lµ tia khóc x¹; NN' vu«ng gãc víi mÆt ph©n c¸ch: Ph¸p tuyÕn t¹i ®iÓm tíi; SIN: Gãc tíi (i); KIN': Gãc khóc x¹ (r); Mp chøa tia tíi SI vµ ph¸p tuyÕn NN': MÆt ph¼ng tíi. I. HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng: 1. Quan s¸t: + ChiÕu mét tia s¸ng hÑp S tõ kh«ng khÝ vµo níc: + NhËn xÐt: §êng truyÒn cña tia sáng: - Từ S đến I: Đờng thẳng. - Từ I đến K: Đờng thẳng - Từ S đến K: Đờng gấp khóc t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch 2. KÕt luËn: Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang níc (tõ mt trong suèt nµy sang mt trong suèt kh¸c) bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai mt. HiÖn tîng đó gọi là: Hiện tợng khúc xạ ¸nh s¸ng. 3. Mét vµi kh¸i niÖm: Sgk-109.

(108) + Quan s¸t GV lµm TN thảo luận nhóm để trả lời C1, C2 Sgk-109. + Tõng HS tr¶ lêi c©u hái của GV để rút ra kết luận + Tr¶ lêi C3 Sgk-109 Khi tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang níc th×: - Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi. - Gãc tíi lín h¬n gãc khóc x¹:. + TiÕn hµnh TN H40.2 Sgk-109. 4. ThÝ nghiÖm: Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1, C2 Sgk- + Dông cô: 1 hép nhùa trong 109 đựng nớc; 1 nguồn sáng hẹp; 1 tÊm gç + TiÕn hµnh: ChiÕu tia s¸ng lµ lµ trªn mÆt tÊm gç tíi mÆt ph©n + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u c¸ch PQ t¹i ®iÓm tíi I. hái: + NhËn xÐt: - Khi tia s¸ng truyÒn tõ KK sang 5. KÕt luËn: níc, tia khóc x¹ n»m trong mp Khi tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ nµo? sang níc th×: - So s¸nh gãc tíi vµ gãc khóc - Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi. x¹? - Gãc tíi lín h¬n gãc khóc x¹:. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu sù khóc x¹ cña tia s¸ng tõ níc sang kh«ng khÝ: + Tõng HS tr¶ lêi C4 sgk: - Để nguồn sáng trong nớc, chiếu ánh sáng từ đáy b×nh lªn. - §Ó nguån s¸ng ë ngoµi , chiếu ánh sáng qua đáy b×nh lªn qua níc råi ra kh«ng khÝ. - Dïng ph¬ng ph¸p che khuÊt: + Nhãm HS bè trÝ TN H40.3 Sgk-110. Yªu cÇu HS tr¶ lêi C4 Sgk-109. Gîi ý HS ph©n tÝch tÝnh kh¶ thi của từng phơng án đã nêu ra: - §Ó nguån s¸ng trong níc, chiếu ánh sáng từ đáy bình lên. - §Ó nguån s¸ng ë ngoµi , chiÕu ánh sáng qua đáy bình lên qua nớc rồi ra không khí. - Dïng ph¬ng ph¸p che khuÊt: + Híng dÉn HS tiÕn hµnh TN: Bíc 1: - C¾m hai ®inh gim A vµ B trªn miÕng gç phÇn ngËp trong níc (B t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch). Chú ý cách cắm đinh gim A để tr¸nh hiÖn tîng ph¶n x¹ toµn phÇn Bớc 2: - Tìm vị trí đặt mắt để thÊy ®inh gim B che khuÊt ®inh gim A. - §a ®inh gim C tíi vÞ trÝ sao cho nó che khuất đồng thời cả A và B. Bíc 3: - NhÊc miÕng gç ra khái níc, dïng bót nèi 3 ®inh gim + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C5, C6 Sgk-110 - Tia khóc x¹ n»m trong mp nµo? - So s¸nh gãc tíi vµ gãc khóc x¹? => KÕt luËn: - HiÖn tîng khóc x¹ AS lµ g×?. Nªu KL vÒ hiÖn tîng KXAS: Khi AS truyÒn tõ KKvµo níc vµ ngîc l¹i + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 45: Quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹. + TiÕn hµnh TN theo c¸c bíc. Tr¶ lêi c©u hái cña GV: + Tr¶ lêi C5, C6 Sgk-110 Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ th×: - Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi. - Gãc tíi nhá h¬n gãc khóc x¹:. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: -Tr¶ lêi c©u hái C7, C8 + VÒ nhµ: ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 45. II. Sù khóc x¹ cña tia s¸ng khi truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ: 1. Dù ®o¸n:Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ th×: - Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi?. - Gãc tíi lín h¬n gãc khóc x¹?. 2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra: + Dông cô: 1 hép nhùa trong đựng nớc; 1 tấm gỗ; 3 đinh gim: + TiÕn hµnh: - C¾m hai ®inh gim A vµ B trªn miÕng gç phÇn ngËp trong níc (B t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch). - Tìm vị trí đặt mắt để thấy đinh gim B che khuÊt ®inh gim A. - §a ®inh gim C tíi vÞ trÝ sao cho nó che khuất đồng thời cả A và B. + Ta cã: - §êng nèi c¸c vÞ trÝ ba ®inh gim A,B,C là đờng truyền của tia sáng từ đinh gim A đến mắt. 3. KÕt luËn: Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ th×: - Tia khóc x¹ n»m trong mp tíi. - Gãc tíi nhá h¬n gãc khóc x¹: III. VËn dông: C7 Sgk-110. C8 Sgk-110.

(109) TiÕt 45: Quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹ A. Môc tiªu: - Mô tả đợc sự thay đổi của góc khúc xạ khi góc tới tăng hoặc giảm trong HT khúc xạ ánh sáng. - Mô tả đợc TN thể hiện mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 miÕng thñy tinh h×nh b¸n nguyÖt. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Ôn tập - Hiện tợng khúc sạ ánh sáng là nh÷ng kiÕn thøc cã liªn g×? Nªu KL vÒ sù khóc x¹ ¸nh s¸ng khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ quan đến bài mới: + Tõng HS tr¶ lêi CH cña kh«ng khÝ vµo níc vµ ngîc l¹i - Khi gãc tíi t¨ng, gãc khóc x¹ GV có thay đổi gì không? Trình bày phơng án TN để quan sát HT đó?. Ghi b¶ng.

(110) 2. Hoạt động 2: NhËn biÕt sù thay đổi của góc khóc x¹ theo gãc tíi: + C¸c nhãm bè trÝ thÝ nghiÖm H 41.1 Sgk-111. + C¸c nhãm tiÕn hµnh TN theo c¸c bíc: + TiÕn hµnh ®o gãc tíi i vµ gãc khóc x¹ r; Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 1 Sgk-111. I. sự thay đổi cña gãc khóc x¹ theo gãc tíi: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: 1 miÕng thñy tinh h×nh b¸n nguyÖt; 3 ®inh ghim; 1 b¶ng + TiÕn hµnh:. a. Khi gãc tíi b»ng 60o. C¾m ®inh ghim t¹i ®iÓm A víi gãc NIA = 60o. §Æt m¾t ë phÝa cong cña miÕng Thñy tinh sao cho nh×n qua khe I thÊy A. Đa đinh ghim đến ®iÓm A' sao cho nó che khuất đồng thêi c¶ khe I vµ ®inh A. + NhËn xÐt: - §êng nèi A,I,A' là đờng truyền cña tia s¸ng tõ A đến mắt. - Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo b. Khi gãc tíi thñy tinh bÞ g·y b»ng 45o; 30o; 0o khóc t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch. Tia tíi AI, tia K. x¹ IA' b. Khi gãc tíi b»ng 45o; 30o; 0o LÇn ®o Gãc tíi i 60o 1 45o 2 30o 3 0o 4 + HDHS tiÕn hµnh TN: a. Khi gãc tíi b»ng 60o. - C¾m ®inh ghim t¹i ®iÓm A víi gãc NIA = 60o. - §Æt m¾t ë phÝa cong cña miÕng Thñy tinh sao cho nh×n qua khe I thÊy A. - §a ®inh ghim đến điểm A' sao cho nã che khuÊt đồng thời cả khe I vµ ®inh A. - Vì sao đờng nối A,I,A' là đờng truyÒn cña tia sáng từ A đến m¾t? - Tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thủy tinh có đặc ®iÓm g×? (bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch). - Tia tíi? ( AI). - Tia khóc x¹? (IA'). Gãc KX r.

(111) + Nªu KL vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh: Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh: - Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi. Gãc tíi t¨ng(gi¶m) gãc khóc x¹ còng t¨ng(gi¶m). + Nghe GV th«ng b¸o phÇn më réng Sgk-112:. 3. Hoạt động 3: VËn dông Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: a. VËn dông: + Tõng HS tr¶ lêi CH cña GV + Tõng HS tr¶ lêi CH C3, C4 Sgk -112. P b. Cñng cè: + Nªu phÇn tæng kÕt cuèi bµi c. VÒ nhµ: + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 46. + Yªu cÇu HS nªu KL vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh:. 2. KÕt luËn: Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh: - Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi. Gãc tíi t¨ng(gi¶m) gãc khóc x¹ còng t¨ng(gi¶m).. 3. Më réng: Sgk-112 - Lµm TN t¬ng tù vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. Khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ sang c¸c m«i trêng trong suèt rắn, lỏng khác nhau nh Thạch Anh, Nớc đá, Rợu; Dầu... thì + GV thông báo kết luận trên vẫn đúng. phÇn më réng Sgk-112: - Lµm TN t¬ng tù vÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. Khi chiÕu tia s¸ng tõ kh«ng khÝ sang c¸c m«i trêng trong suèt r¾n, láng kh¸c nhau nh Thạch Anh, Nớc đá, Rợu; Dầu... th× kÕt luËn trªn vẫn đúng. + Yªu cÇu HS lµm II. VËn dông: C3 Sgk-112: C 3; C4 Sgk112 - Nèi B víi M c¾t PQ t¹i I. - Nối I với A ta có đờng truyền của tia sáng từ A đến mắt:. + Nªu néi dung cña bµi: Q Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo thñy tinh: C4 Sgk-112: - Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi. Gãc tíi t¨ng(gi¶m) gãc khúc xạ cũng IG là đờng biểu diễn tia khúc xạ của tia tới SI t¨ng(gi¶m). - Khi gãc tíi b»ng 0o th× gãc khóc x¹ b»ng 0o: Tia s¸ng kh«ng bÞ g·y khóc t¹i bÒ mÆt ph©n c¸ch khi truyÒn qua hai m«i trêng + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 46: ThÊu kÝnh héi tô.

(112)

(113) TiÕt 46: ThÊu kÝnh héi tô A. Môc tiªu: - Nhận dạng đợc thấu kính hội tụ. Mô tả đợc s]h khúc xạ của các lia sáng đặc biệt (tia tới quang t©m, tia song song víi trôc chÝnh, tia cã ph¬ng qua tiªu ®iÓm) qua thÊu kÝnh héi tô. - Vận dụng các kiến thức đã học để giải các bài tập đơn giảnvề thấu kính hội tụ và giải thích đợc mét sè hiÖn tîng thêng gÆp trong thùc tÕ. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi GV -1 ThÊu kÝnh héi tô cã f = 12 cm; 1 gi¸ quang häc; 1 mµn -B¶ng phô; PhiÕu häc tËp høng; 1 nguån ph¸t s¸ng t¹o ra chïm s¸ng song song C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Ôn tập + GV vẽ tia khúc xạ trong hai trnhững kiến thức có liên ờng hợp: Tia sáng truyền từ kh«ng khÝ sang thñy tinh; Tia quan đến bài mới: + Tõng HS thùc hiÖn c¸c s¸ng truyÒn tõ níc sang kh«ng khÝ. yªu cÇu cña GV: Yªu cÇ HS vÏ tiÕp tia khóc x¹.. Ghi b¶ng. I. đặc điểm của thấu 2. Hoạt động 2: Nhận kÝnh héi tô: biết đặc điểm của thấu 1. ThÝ nghiÖm: kÝnh héi tô: + HD HS tiÕn hµnh TN: + Các nhóm HS bố trí và - Quan sát, HD HS láp đặt các + Dụng cụ: 1 Thấu kính hội tụ cã tiªu cù f = 12 cm; 1 gi¸ quang tiÕn hµnh TN nh h×nh 42.2 thiÕt bÞ, tiÕn hµnh TN. häc; 1 mµn høng; 1 nguån ph¸t Sgk -113. s¸ng t¹o ra chïm s¸ng song song + Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái + TiÕn hµnh: ChiÕu mét chïm s¸ng tíi song song theo ph¬ng C1 Sgk -113 C1 Sgk-113; Th«ng b¸o vÒ tia lã. vu«ng gãc víi mÆt mét TKHT. + HiÖn tîng: + Cá nhân đọc thông báo - Chïm tia khóc x¹ ra khái thÊu vÒ tia lã. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái kÝnh lµ chïm héi tô. C2 Sgk -113 => Thấu kính có đặc điểm nh + Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi vËy gäi lµ TK héi tô. C2 Sgk -113 + Tia s¸ng ®i tíi TK: Tia tíi; Tia khóc x¹ ra khái TK: Tia lã. 3. Hoạt động 3: Nhận biÕt h×nh d¹ng cña thÊu kÝnh héi tô: Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái - Tõng HS tr¶ lêi C3 Sgk- + 114: + Cá nhân đọc thông C3 Sgk -114 b¸o vÒ thÊu kÝnh héi tô. 2. H×nh d¹ng cña T.kÝnh héi tô: - PhÇn r×a cña TKHT máng h¬n phÇn gi÷a cña nã. - TK đợc làm bằng vật liệu trong suèt (thñy tinh, nhùa). - KÝ hiÖu TKHT:.

(114) 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu c¸c KN: Trôc chÝnh, Quang t©m,Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKHT: a. T×m hiÓu KN Trôc chÝnh: - C¸c nhãm thùc hiÖn l¹i TN H42.2. Th¶o luËn nhãm tr¶ lêi C4 Sgk-114. - §äc phÇn th«ng b¸o vÒ trôc chÝnh Sgk-114. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái C4 Sgk -114: - HD HS quan s¸t TN, ®a ra dù ®o¸n. - Yªu cÇu HS t×m c¸ch kiÓm tra dù ®o¸n. - Th«ng b¸o vÒ KN trôc chÝnh cña TKHT. + Th«ng b¸o vÒ KN quang t©m. GV lµm TN: Khi chiÕu tia s¸ng bÊt kú qua quang t©m th× nã tiÕp tục truyền thẳng, không đổi hớng. + HD HS t×m hiÓu KN tiªu ®iÓm: - Yêu cầu HS quan sát TN để trả lêi C5, C6 Sgk-114. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: Tiªu ®iÓm cña TKHT lµ g×? Mçi TKHT cã mÊy tiªu ®iÓm? VÞ trÝ của chúng có đặc điểm gì? + Th«ng b¸o KN tiªu cù. + GV làm TN đối với tia tới qua tiªu ®iÓm.. 5. Hoạt động 5: Vận dông - Cñng cè: + Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái cña GV: + Tõng HS suy nghÜ tr¶ lêi C7; C8 Sgk-115. II. Trôc chÝnh, Quang t©m, Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKHT: 1. Trôc chÝnh: - NhËn xÐt: Trong TN trªn tia s¸ng ë gi÷a truyÒn th¼ng, kh«ng bị đổi hớng. Có thể dùng thớc thẳng để KT đờng truyền của tia s¸ng nµy. - Kh¸i niÖm: Trong 3 tia s¸ng vu«ng gãc víi mÆt TK cã 1 tia lã truyền thẳng không bị đổi hớng. Tia này trùng với một đờng th¼ng gäi lµ trôc chÝnh ( Δ ) cña TK. 2. Quang t©m: - Trôc chÝnh cña TKHT ®i qua mét ®iÓm O trong TK mµ mäi tia sáng đi qua điểm này đều truyền thẳng không bị đổi hớng. Điểm O giä lµ Quang t©m cña TK. 3. Tiªu ®iÓm: - NhËn xÐt: Trong TN trªn ®iÓm héi tô F cña chïm tia lã n»m trªn trôc chÝnh cña TK. NÕu chiÕu chïm tia tíi ë mÆt bªn kia cña TKHT th× iÓm héi tô F ' cña chïm tia lã n»m trªn trôc chÝnh cña TK -§iÓm F; F ': Tiªu ®iÓm cña TK 4. Tiªu cù: - Kho¶ng c¸ch: OF= OF '= f: Tiªu cù cña TKHT. - NÕu tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm cña TK th× tia lã // víi trôc chÝnh. III. VËn dông: - Nªu c¸ch nhËn biÕt TKHT?. - Nêu đặc điểm đờng truyền của C7 Sgk-115: một số tia sáng đặc biệt qua TKHT? Tia qua O; Tia // trôc chÝnh; C8 Sgk-115: Tia ®i qua tiªu ®iÓm F). + ¸p dông kiÕn thøc vÒ + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C7; C8 nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. Sgk-115 -ChuÈn bÞ tiÕt 47 + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 47: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh héi tô. TiÕt 47: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh héi tô A. Môc tiªu:.

(115) - Nêu đợc trong trờng hợp nào thấu kính hội tụ cho ảnh thật và cho ảnh ảo của một vật và chỉ ra chỉ ra đợc đặc điểm của các ảnh này. - Dùng các tia sáng đặc biệt dựng đợc ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua thấu kính hội tụ. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh 1TKHT cã f=12cm; 1 gi¸ quang häc; 1c©y nÕn;1 mµn høng ¶nh. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Ôn - Nêu cách nhận biết TKHT?Kể những kiến thức có liên tên và biểu diễn trên hình vẽ, đờng truyền của 3 tia sáng qua quan đến bài mới: - Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái TKHT? + §V§: H×nh ¶nh mµ ta qua s¸t cña GV đợc qua TKHT H 43.1 SGK là h×nh ¶nh cña dßng ch÷ t¹o bëi TKHT - ảnh đó cùng chiều với vËt. VËy cã khi nµo ¶nh cña vËt t¹o bëi TKHT ngîc chiÒu víi vËt?. Ghi b¶ng.

(116) 2. Ho¹t động 2: T×m hiÓu đặc điểm đối với ảnh cña mét vËt t¹o bëi TKHT: + C¸c nhãm bè trÝ TN, đặt vật ngoµi kho¶ng tiªu cù, thùc hiÖn C1, C2. Ghi đặc ®iÓm cña ¶nh vµo b¶ng 1 + C¸c nhãm bè trÝ TN, đặt vật trong kho¶ng tiªu cù, th¶o luËn tr¶ lêi C3. Ghi đặc ®iÓm cña ¶nh vµo b¶ng 1. + HDHS lµm TNTh¶o luËn ghi nhËn xÐt vµo b¶ng: a. §Æt vËt ë ngoµi tiªu cù: DÞch chuyÓn mµn ra xa TK khi xuÊt hiÖn ¶nh râ nÐt trªn mµn. ¶nh đó là ảnh thËt, ngîc chiÒu víi vËt. - DÞch vËt vµo gÇn TK h¬n: VÉn thu đợc ảnh thËt ngîc chiÒu víi vËt. b. §Æt vËt ë trong kho¶ng tiªu cù: - Mµn ë s¸t TK. Tõ tõ dÞch chuyÓn mµn ra TK, kh«ng høng đợc ảnh trên mµn. §Æt mắt trên đờng truyền cña trïm tia lã ta quan s¸t thÊy ¶nh cïng chiÒu lín h¬n vËt. §ã lµ ¶nh ¶o kh«ng høng đợc trªn mµn.. I. đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi TKHT: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: 1TKHT;1c©y nÕn;1 gi¸ quang häc; 1 mµn høng ¶nh + TiÕn hµnh: a. §Æt vËt ë ngoµi tiªu cù: - Dịch chuyển màn ra xa TK. Thu đợc ảnh thật ngợc chiều với vật - Dịch vật vào gần TK hơn. Vẫn thu đợc ảnh thật ngợc chiều với vật. b. §Æt vËt ë trong kho¶ng tiªu cù: - Không hứng đợc ảnh trên màn. Đó là ảnh ảo 2. B¶ng nhËn xÐt:. §Æc ®iÓm cña ¶nh. L TN K/c tõ vËt đến TK (d). ThËt ThËt. Cïng chiÒu (Ngîc chiÒu) NC NC. ¶o. CC. ThËt (¶o) 1 2 3 4. d rÊt lín d>2f f<d<2f d<f. Lín h¬n (nhá h¬n) vËt Nhá Nhá.

(117) 3. Ho¹t động 3: Dùng ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT: 1. Dùng ¶nh cña ®iÓm s¸ng S t¹o bëi TKHT: + Tõng HS thùc hiÖn C4 Sgk -117: Dùng ¶nh cña ®iÓm s¸ng S t¹o bëi TKHT - Chó ý nghe HD cña GV:. II. C¸ch dùng ¶nh : 1. Dùng ¶nh cña ®iÓm s¸ng S t¹o bëi TKHT: - S là một điểm sáng đặt trớc TKHT; S' là ảnh của S. - Vẽ đờng truyền của 2 trong 3 tia từ S qua TKHT: 2. Dùng ¶nh cña mét vËt s¸ng AB t¹o bëi TKHT: Cho AB Δ (chôc chÝnh) cña TKHT cã f = 12cm. Dùng ¶nh A'B' cña AB: - Dùng ¶nh B' cña ®iÓm B. - H¹ B'A' Δ , A' lµ ¶nh cña A qua TKHT vµ A'B' lµ ¶nh cña AB. + TH1: d = 36cm: - Nhận xét: Khi vật đợc đặt ngoài khoảng tiêu cự. A'B' là ảnh thật ngîc chiÒu víi AB. + TH2: d = 8cm: - Cần sử - Nhận xét: Khi vật đợc đặt trong khoảng tiêu cự. A'B' là ảnh ảo cùng dông mÊy chiÒu vµ lín h¬n vËt AB. tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ S để xác định S' ?. + HDHS HS thùc hiÖn C4 Sgk-117: - Chïm tia tíi xuÊt ph¸t tõ S ®i qua TKHT cho chïm tia ló đồng quy t¹i S'. VËy S' lµ g× cña S?. - Th«ng b¸o KN ¶nh cña ®iÓm s¸ng S 2. Dùng qua TKHT. ¶nh cña mét vËt - Yªu cÇu s¸ng AB HS Tr¶ lêi t¹o bëi c©u hái C4 Sgk -117. TKHT: + Tõng HS thùc hiÖn C5 Sgk117: - Chó ý nghe HD cña GV:. + HDHS thùc hiÖn C5 Sgk-117: - Dùng ¶nh B' cña ®iÓm B nh trªn. - H¹ B'A' Δ , A' lµ ¶nh cña A qua TKHT vµ A'B' lµ ¶nh cña AB..

(118) 4. Ho¹t động 4: VËn dông Cñng cè Híng dÉn vÒ nhµ: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - §äc phÇn ghi nhí Sgkupload.123 doc.net - Tr¶ lêi c©u hái C6,C7 Sgk upload.123 doc.net + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 48. + §Ò nghÞ III. VËn dông: HS Tr¶ lêi C7 - Sgk - upload.123doc.net: c©u hái: - H·y nªu đặc ®iÓm cña ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT. - Nªu c¸ch dùng ¶nh cña mét vËt qua TKHT. -HDHS Tr¶ lêi c©u hái C6 Sgkupload.123d oc.net + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 48: ThÊu kÝnh ph©n kú.

(119) TiÕt 48: ThÊu kÝnh ph©n kú A. Môc tiªu: - Nhận dạng đợc thấu kính phân kì. Vẽ đợc đờng truyền của hai tia sáng đặc biệt ( tia tới quang t©m vµ tia tíi song song víi trôc chÝnh) qua thÊu kÝnh ph©n k×. - Vận dụng đợc các kiến thức đã học để giải thích đợc một vài hiện tợng thờng gặp trong thực tế. B.ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 TKPK cã f= 12cm; 1 gi¸ quang häc; 1 nguån s¸ng; 1 màn hứng quan sát đờng truyền của tia sáng.. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Nêu đặc điểm của ảnh tạo bởi TKHT. míi: - Từng HS Trả lời câu hỏi - Vẽ ảnh của một điểm sáng đặt tríc TKHT? cña GV : - Vẽ ảnh của một vật sáng đặt trớc TKHT? - Có những cách nào để nhận biÕt TKHT?. Ghi b¶ng.

(120) I. §Æc ®iÓm cña Tk ph©n kú: 1. Quan s¸t vµ t×m c¸ch nhËn biÕt + C¸ch nhËn biÕt TKHT: + Tõng HS thùc hiÖn C2 + HDHS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm - §é dÇy phÇn r×a nhá h¬n phÇn gi÷a H44.1 Sgk-119. Sgk -119. + ThÊu kÝnh ph©n kú: - Theo giâi, HDHS. + Các nhóm bố trí TN - Yêu cầu HS cho NX về đặc - Có độ dầy phần rìa lớn hơn phÇn gi÷a, ngîc h¼n víi TKHT ®iÓm cña chïm tia lã? H44.1 Sgk-119: 2. ThÝ nghiÖm: - Quan s¸t, th¶o luËn: Tr¶ + Th«ng b¸o h×nh d¹ng mÆt c¾t + Dông cô: 1 TKPK cã f= 12cm; lêi c©u hái C3 Sgk-119. 1 gi¸ quang häc; 1 nguån s¸ng; 1 vµ kÝ hiÖu cña TKPK. mµn høng + TiÕn hµnh: ChiÕu 1 chïm s¸ng song song theo ph¬ng vu«ng gãc víi mÆt cña 1 TKPK. + NhËn xÐt: - Chïm tia tíi song song cho chïm tia lã lµ chïm ph©n kú. Nên ta gọi TK đó là TKPK. + TiÕt diÖn mÆt c¾t cña TKPK H44.2 a, b,c Sgk-119 + Ký hiÖu TKPK H44.2 d Sgk119. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu §Æc ®iÓm cña TKPK: + Tõng HS thùc hiÖn C1 Sgk -119.. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1: Th«ng b¸o vÒ TKPK. - So s¸nh h×nh d¹ng cña TKPK víi TKHT?.

(121) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu Trôc chÝnh, Quang t©m, Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKPK: + T×m hiÓu KN Trôc chÝnh - C¸c nhãm thùc hiÖn l¹i TN. Quan s¸t-Th¶o luËn Tr¶ lêi c©u hái C4 Sgk120: §äc th«ng b¸o vÒ trôc chÝnh cña TKPK Tr¶ lêi c©u hái cña GV . + T×m hiÓu KN Quang t©m: §äc th«ng b¸o vÒ quang t©m. Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + T×m hiÓu KN Tiªu ®iÓm: - C¸c nhãm thùc hiÖn l¹i TN. Quan s¸t-Th¶o luËn Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk120: §äc th«ng b¸o vÒ KN tiªu ®iÓm cña TKPK Tr¶ lêi c©u hái cña GV .. + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh l¹i TN H44.1 Sgk-119. - Theo dâi, HD HS thùc hiÖn TN tr¶ lêi C4 Sgk-120. - Dù ®o¸n xem tia nµo ®i th¼ng. T×m c¸ch KT dù ®o¸n (dïng bót đánh dấu đờng truyền trên hai mµn høng - Dïng thíc th¼ng KT đờng truyền đó). + Yêu cầu đại diện nhóm Trả lời c©u hái C4. +Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Trục chính của TKPK có đặc ®iÓm g×? - Nªu KN Trôc chÝnh cña TKPK: + Yêu cầu HS đọc Sgk-120. Trả lêi c©u hái: Quang t©m cña TKPK có đặc điểm gì? + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh l¹i TN H44.1 Sgk-119. - Theo dâi, HD HS thùc hiÖn TN tr¶ lêi C5 Sgk-120: Dù ®o¸n xem nÕu kÐo dµi c¸c tia lã th× chóng cã gÆp nhau t¹i mét ®iÓm hay kh«ng? T×m c¸ch KT dù ®o¸n + Tìm hiểu KN Tiêu cự: (dùng bút đánh dấu đờng truyền - §äc th«ng b¸o vÒ KN trªn hai mµn høng-Dïng thíc tiêu điểm của TKPK Trả thẳng nối các đờng truyền đó). + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C6 lêi c©u hái cña GV . + Yªu cÇu HS nªu KN tiªu ®iÓm cña TKPK? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Tiªu cù cña TK lµ g×?. II. Trôc chÝnh, Quang t©m, Tiªu ®iÓm, Tiªu cù cña TKPK: 1. Trôc chÝnh: + NhËn xÐt: + Trong c¸c tia s¸ng vu«ng gãc víi mÆt TK, cã mét tia cho tia lã truyền thẳng, không đổi hớng. Tia này trùng với một đờng th¼ng: Trôc chÝnh cña TKPK ( Δ ) 2. Quang t©m: + Trôc chÝnh cña TKPK ®i qua mét ®iÓm O trong TK, mµ mäi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi hớng. Điểm O gäi lµ quang t©m cña TKPK. 3. Tiªu ®iÓm: + Chïm tia tíi song song víi trôc chÝnh cña TKPK cho c¸c tia lã kÐo dµi c¾t nhau t¹i mét ®iÓm F trên trục chính. Điểm đó gọi là tiªu ®iÓm cña TKPK vµ n»m cóng phÝa víi chïm tia tíi. Mçi TKPK cã hai tiªu ®iÓm F, F' c¸ch đều Q.tâm O 4. Tiªu cù: + Kho¶ng c¸ch tõ quang t©m O đến hai tiêu điểm F, F': là OF = OF' = f Gäi lµ tiªu cù cña TKPK. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C7, 4. Hoạt động 4: C8, C9 Sgk-121: + VËn dông + Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái - Theo giâi- K.tra HS thùc hiÖn C7 C7, C8, C9 Sgk-121 - Th¶o luËn c¶ líp C8 + Cñng cè: - HS ph¸t biÓu t¶ lêi C9. + VÒ nhµ: + ¸p dông kiÕn thøc vÒ +¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 49: ¶nh cña mét - ChuÈn bÞ tiÕt 49 vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh ph©n kú. III. VËn dông: C7 Sgk-121: - Tia lã cña tia tíi 1 kÐo dµi ®i qua tiªu ®iÓm F. Tia lã cña tia tíi 2 ®i qua quang t©m O, truyÒn thẳng không đổi hớng. C8 Sgk-121: - KÝnh cËn lµ TKPK v×: PhÇn r×a cña TK nµy rÇy h¬n phÇn gi÷a (hoặc đặt Tk này gần dòng chữ thÊy ¶nh cña dßng ch÷ nhá h¬n khi nhì trực tiếp dòng chữ đó). TiÕt 49: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi ThÊu kÝnh ph©n kú A. Môc tiªu:.

(122) - Nêu đợc ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì luôn là ảnh ảo. Mô tả đợc những đặc điểm cảu ảnh ảo cảu một vật tạo bởi thấu kính phân kì. Phân biệt đợc ảnh ảo đợc tạo bởi thấu kính hội tô vµ thÊu kÝnh ph©n k×. - Dùng hai tia sáng đặc biệt (tia tới quang tâm và tia tới song song với trục chính) dựng đ ợc ảnh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k×. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - 1 TKPK cã f = 12cm; 1 gi¸ quang häc; 1 nguån s¸ng; 1 màn để hứng ảnh; 1 cây nến cao khoảng 5cm. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi:. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm của ảnh của mét vËt t¹o bëi TKPK: - Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV. - C¸c nhãm bè trÝ TN nh H 45.1 Sgk-122.. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Nªu c¸ch nhËn biÕt TKPK? TKPK có đặc điểm gì khác với TKHT? - Vẽ đừng truyền của hai tia sáng qua TKPK? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Muèn quan s¸t ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK cÇn cã nh÷ng dông cô g×?. Nªu c¸ch bè trÝ TN? - §Æt mµ s¸t TK. §Æt vËt ë vÞ trÝ bÊt kú trªn trôc chÝnh cña TK vµ vu«ng gãc víi trôc chÝnh. - Tõ tõ dÞch chuyÓn mµn ra xa TK. Quan s¸t trªn mµn xem cã ¶nh cña vËt trªn mµn hay kh«ng? - TiÕp tôc lµm nh vËy khi thay đổi vị trí của vật trên trục chính. - Qua TKPK ta lu«n nh×n thÊy ảnh của một vật đặt trớc TK nhng không hứng đợc ảnh đó trên màn. Vậy đó là ảnh thật hay ảnh ¶o?. Ghi b¶ng. I. §Æc ®iÓm cña ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TK ph©n kú: 1. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: - 1 gi¸ TN; 1 vËt s¸ng; 1 TKPK cã tiªu cù f = 12cm. + TiÕn hµnh: - Quan s¸t ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK. - §Æt mµ s¸t TK. §Æt vËt ë vÞ trÝ bÊt kú trªn trôc chÝnh cña TK vµ vu«ng gãc víi trôc chÝnh. - Tõ tõ dÞch chuyÓn mµn ra xa TK. + NhËn xÐt: - Qua TKPK ta lu«n nh×n thÊy ảnh của một vật đặt trớc TK nhng không hứng đợc ảnh đó trên màn. ảnh đó là ảnh ảo, cùng chiÒu víi vËt 2. KÕt luËn: -Vật sáng đặt trớc TKPK luôn cho ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt..

(123) 3. Hoạt động 3: Dựng ¶nh cña mét vËt s¸ng AB t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n kú: - Tõng HS tr¶ lêi C3, C4 Sgk -122 - Thùc hiÖn C3 Sgk-122: Dựa vào hai tia sáng đặc biÖt ( tia tíi quang t©m vµ tia tíi song song víi trôc chính) dựng đợc ảnh của mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh ph©n k×. - VÏ ¶nh cña AB qua TKPK: - Qua ảnh vừa vẽ đợc rút ra nhËn xÐt:. 4. Hoạt động 4: So sánh độ lớn của ảnh tạo bởi TKPK vµ TKHT b»ng c¸ch vÏ: - Tõng HS dùng ¶nh cña một vật đặt trong khoảng tiêu cự đối với cả hai loại TKHT vµ TKPK. - So sáng độ lớn của hai ảnh vừa dựng đợc. II. C¸ch dùng ¶nh: 1. C¸ch dùng ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKPK: - Dựa vào hai tia sáng đặc biệt ( tia tíi quang t©m vµ tia tíi song song với trục chính) dựng đợc ¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu - Khi dÞch chuyÓn vËt AB vµo kÝnh ph©n k×. gÇn hay ra xa TK th× híng cña 2. ¸p dông: tia khóc x¹ cña tia tíi BI cã thay VÏ ¶nh cña vËt AB Δ cña TKPK cã f = 12cm. A Δ , OA đổi không?( không thay đổi) = 24cm. - ¶nh B' cña ®iÓm B lµ giao ®iÓm cña nh÷ng tia nµo? (tia BO vµ tia IK kÐo dµi) Do đó tia BO luôn cắt tia IK kéo dµi t¹i B' n»m trong ®o¹n FI. V× + NhËn xÐt: vËy ¶nh A'B' t¹o bëi TKPK cã - Khi dÞch chuyÓn vËt AB vµo dÆc ®iÓm g×? (lu«n n»m trong gÇn hay ra xa TKPK th× híng cña tia khóc x¹ cña tia tíi BI kho¶ng tiªu cù) không thay đổi. Do đó tia BO lu«n c¾t tia IK kÐo dµi t¹i B' n»m trong ®o¹n FI. V× vËy ¶nh A'B' lu«n n»m trong kho¶ng tiªu cù + HD HS dựng ảnh của một vật III. độ lớn của ảnh tạo đặt trong khoảng tiêu cự đối với bởi các thấu kính: VÏ ¶nh cña vËt AB Δ cña TK c¶ hai lo¹i TKHT vµ TKPK. cã f = 12cm. A Δ , OA = d = 8cm. - HDHS So sáng độ lớn của hai a. TKHT: ảnh vừa dựng đợc: Nhận xét đặc ®iÓm cña ¶nh ¶o t¹o bëi hai lo¹i TK? b. TKPK: + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk -122: - Muèn dùng ¶nh cña mét ®iÓm s¸ng lµm nh thÕ nµo? - Muèn dùng ¶nh cña mét vËt s¸ng lµm nh thÕ nµo?. + NhËn xÐt: ¶nh cña vËt AB t¹o bëi TKHT lín h¬n vËt. ¶nh cña vËt AB t¹o bëi TKPK nhá h¬n vËt.

(124) + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u C6 Sgk IV. VËn dông: 5. Hoạt động 5: + HD Häc sinh Tr¶ lêi C7 Sgk- C6: Sgk-123. VËn dông - Cñng cè C7: Sgk-123 +C¸ nh©n suy nghÜ Tr¶ lêi 123 - Xét cặp T/g đồng dạng. Trong c©u hái C6, C7, C8 tõng T. hîp tÝnh: VÒ nhµ: A' B' A' B' + ¸p dông kiÕn thøc vÒ AB (hay OI ) nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ - ChuÈn bÞ tiÕt 50 lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 50: Thùc hµnh vµ KiÓm tra thùc hµnh ®o tiªu cù cña ThÊu kÝnh héi tô TiÕt 50: Thùc hµnh vµ KiÓm tra thùc hµnh ®o tiªu cù cña ThÊu kÝnh héi tô A. Môc tiªu: - Trình bày đợc phơng pháp đo tiêu cự của thấu kính hội tụ. - Đo đợc tiêu cự của thấu kính hội tụ theo phơng pháp nêu trên. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - Mét TKHT cã tiªu cù cÇn ®o; - Mét vËt s¸ng cã d¹ng h×nh ch÷ F; - Mét mµn ¶nh; 1 gi¸ quang häc; 1 rhíc th¼ng.. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học:. Ho¹t động của hS. Ho¹t động của gi¸o viªn. Ghi b¶ng.

(125) 1. Hoạt động 1: Tr×nh bµy viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o TH : - Tr¶ lêi c¸c c©u hái theo yªu cÇu cña GV: - Hoµn thµnh phÇn 1 cña b¸o c¸o. - Tãm t¾t c¸ch tiÕn hµnh ®o tiªu cù cña TKHT: + Bíc 1: .§o chiÒu cao cña vËt: + Bíc 2:.DÞch chuyÓn vËt vµ mµn ¶nh ra xa dÇn TK nhng kho¶ng c¸ch từ vật đến TK b»ng kho¶ng c¸ch tõ mµn ảnh đến TK đến khi thu đợc ảnh rõ nét. + Bíc 3: .Khi đã thu đợc ¶nh râ nÐt trªn mµn. KiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn: d = d'; h= h'. + Bíc 4: .NÕu hai §K trªn đã thỏa mãn th× ®o d vµ d' råi tÝnh tiªu cù cña TKHT theo c«ng thøc : ' f = d+ d. 4. + Lµm viÖc c¶ lớp để Kiểm tra phÇn chuÈn bÞ cña HS cho bµi TH. Yªu cÇu mçi HS tr×nh bµy c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái: - Dùng ¶nh cña mét vËt đặt c¸ch TKHT mét kho¶ng b»ng 2f nh thÕ nµo ? VÏ h×nh trong trêng hîp nµy? - Dùa vµo h×nh vÏ CMR trong trêng hîp nµy th× kho¶ng c¸ch tõ vËt vµ tõ ¶nh đến TKHT lµ b»ng nhau? - ¶nh nµy cã kÝch thíc nh thÕ nµo so víi vËt? - LËp c«ng thøc tÝnh tiªu cù f trong trêng hîp nµy? + Tãm t¾t c¸ch tiÕn hµnh ®o tiªu cù cña TKHT theo ph¬ng ph¸p nµy?. I. c¬ së cña viÖc ®o tiªu cù cña TKHT: - Dựng ảnh của một vật đặt cách TKHT một khoảng bằng 2f... - Ta có khoảng cách từ vật và từ ảnh đến TKHT là bằng nhau: d = d' - ¶nh nµy cã kÝch thíc b»ng vËt: h = h' - LËp c«ng thøc tÝnh tiªu cù f: ' f = d+ d. 4.

(126) 2. Hoạt động 2: Thùc hµnh ®o tiªu cù cña THHT: + Tõng nhãm thùc hiÖn c¸c bíc sau: a. §o chiÒu cao cña vËt: b. DÞch chuyÓn vËt vµ mµn ¶nh ra xa dÇn TK nhng kho¶ng c¸ch từ vật đến TK ph¶i lu«n b»ng kho¶ng c¸ch tõ mµn ảnh đến TK đến khi thu đợc ảnh rõ nét. c. Khi đã thu đợc ảnh rõ nét trªn mµn. KiÓm tra l¹i ®iÒu kiÖn: d = d'; h= h'. d. NÕu hai ĐK trên đã tháa m·n th× ®o d vµ d' råi tÝnh tiªu cù cña TKHT theo c«ng thøc : ' f = d+ d. 4. LÇn ®o 1. 2. 3. 4.. + §Ò nghÞ c¸c nhãm nhËn biÕt: H×nh d¹ng vËt s¸ng, cách chiếu để t¹o ra vËt s¸ng, c¸ch x¸c định vị trí của TK, cña vËt, cña mµn ¶nh.. II. Thùc hµnh: §o tiªu cù cña TKHT: 1. L¾p r¸p thÝ nghiÖm: - Vật đợc chiếu sáng bằng một ngọn đèn. - Thấu kính đặt đúng giữa giá quang học. 2. TiÕn hµnh TN: a. §o chiÒu cao cña vËt: b. DÞch chuyÓn vËt vµ mµn ¶nh ra xa dÇn TK nhng kho¶ng c¸ch từ vật đến TK phải luôn bằng khoảng cách từ màn ảnh đến TK đến khi thu đợc ảnh rõ nét. c.Khi đã thu đợc ảnh rõ nét trên màn. Kiểm tra lại điều kiện: d = d'; h= h'. + Lu ý HS: d.NÕu hai §K trªn đã tháa m·n th× ®o d vµ d' råi tÝnh tiªu cù - Lúc đầu đặt TK ë gi÷a gi¸ cña TKHT theo c«ng thøc : ' quang häc, råi d+ d f = đặt vật và màn 4 ë kh¸ gÇn TK, cách đều TK. CÇn ®o kho¶ng c¸ch này để đảm b¶o: d0 = d0' - Sau đó dịch chuyển đồng thêi vËt vµ mµn nhng kho¶ng c¸ch ra xa dÇn , đảm bảo d = d' - Khi ¶nh hiÖn trªn mµn gÇn râ nÐt th× dÞch chuyÓn v¹t vµ mµn nh÷ng kho¶ng c¸ch nhá b»ng nhau cho tới khi đợc ảnh rõ nét trªn mµn. KiÓm tra ®iÒu kiÖn h = h' d(cm). 3. KÕt qu¶ ®o: d'(cm) h(cm). h'(cm). f(cm).

(127) 3. Hoạt động 3: Hoàn + Thu báo cáo TH. Nhận xét giờ thµnh b¸o c¸o thùc hµnh TH cña HS. + Tõng nhãm hoµn thµnh - ¦u ®iÓm: b¸o c¸o TH . VÒ nhµ: + ChuÈn bÞ TiÕt 51: Sù t¹o ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh. - Nhîc ®iÓm: + ChuÈn bÞ TiÕt 51: Sù t¹o ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh. TiÕt 51: Sù t¹o ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh A. Môc tiªu: - Nêu và chỉ ra đợc hai bộ phận chính của máy ảnh là vật kính và buồng tối. - Nêu và giải thích đợc các đặc điểm của ảnh hiện trên phim của máy ảnh. - Dựng đợc ảnh của một vật đợc tạo ra trong máy ản B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - 1 mô hình máy ảnh; 1 số ảnh đã chụp. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Nêu đặc điểm của TKHT. - Nêu đặc điểm của TKPK. míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Nªu c¸ch vÏ ¶nh cña mét vËt AB t¹o bëi TKHT. - Nªu c¸ch vÏ ¶nh cña mét vËt AB t¹o bëi TKPK. + ĐVĐ Sgk2. Hoạt động 2: Tìm hiểu m¸y ¶nh: - Làm việc theo nhóm để - Yêu cầu HS đọc mục I Sgktìm hiểu một số máy ảnh 126. - §¸nh gi¸ sù nhËn biÕt cña HS qua m« h×nh. - Tõng HS chØ râ ®©u lµ vËt vÒ cÊu t¹o cña m¸y ¶nh. kính, buồng tối và chỗ đặt phÞm cña m¸y ¶nh. Ghi b¶ng. I. CÊu t¹o cña m¸y ¶nh: - VËt kÝnh: Lµ mét TKHT. - Buång tèi: - Phim. + Quan s¸t ¶nh cña vËt s¸ng ¶nh trªn phim:.

(128) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu c¸ch t¹o ¶nh cña vËt trªn phim cña m¸y ¶nh: + Tõng nhãm HS t×m c¸ch thu đợc ảnh của vật trên tÊm kÝnh mê hay tÊm nhùa trong đặt ở vị trí của phim trong m« h×nh vµ quan s¸t ¶nh nµy, Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 Sgk - 126. + Tõng HS Tr¶ lêi C3: - Sö dông tia qua quang tâm để xác định ảnh B' của B hiÖn trªn phim PQ qua TKHT. Vµ ¶nh A'B' cña AB. - Từ đó vẽ tia ló khỏi vật kính đối với tia sáng từ B tíi vËt kÝnh vµ song song víi trôc chÝnh - Xác định tiêu điểm F của vËt kÝnh.. + HD HS cách thu đợc ảnh của vËt trªn tÊm kÝnh mê hay tÊm nhựa trong đặt ở vị trí của phim trong m« h×nh vµ quan s¸t ¶nh nµy: - Híng vËt kÝnh cña m¸y ¶nh vÒ phÝa vËt ngoµi s©n trêng. §Æt m¾t phí sau tấm kính mờ để quan sát ¶nh cña vËt - Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 + HD HS Tr¶ lêi c©u hái C3: - Sử dụng tia qua quang tâm để xác định ảnh B' của B hiện trên phim PQ qua TKHT. Vµ ¶nh A'B' cña AB.. II. ¶nh cña mét vËt trªn phim: 1. Tr¶ lêi c¸c c©u hái: - ¶nh cña vËt trªn tÊm kÝnh mê (phim) lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ nhá h¬n vËt. - Hiện tợng thu đợc ảnh thật của vËt thËt chøng tá vËt kÝnh lµ TKHT 2. VÏ ¶nh cña mét vËt trªn phim: - VÏ ¶nh cña vËt AB trªn phim PQ:. - Từ đó vẽ tia ló khỏi vật kính đối với tia sáng từ B tới vật kính vµ song song víi trôc chÝnh - Xác định tiêu điểm F của vật kÝnh.. + Yªu cÇu HS xÐt hai t©m gi¸ đồng dạng: OAB và OA'B' để - Tính tỉ số giữa chiều cao của ¶nh vµ chiÒu cao cña vËt: + Rót ra NX : §Æc ®iÓm A' B' t×m tØ sè cña c©u hái C4 cña ¶nh trªn phim trong A' B' AB ? m¸y ¶nh: Lµ ¶nh thËt, ngîc Sgk-127. AB chiÒu víi vËt vµ nhá h¬n Ta cã : Δ OAB ∞ Δ OA'B' vËt. + Yêu cầu HS nêu NX về đặc A' B' = A'O= 5 = 1 ®iÓm cña ¶nh trªn phim trong => AB AO 200 40 m¸y ¶nh: 3. KÕt luËn: - ¶nh cña vËt trªn phim lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ nhá h¬n vËt. + Tõng HS Tr¶ lêi C4:. 4. Hoạt động 4: - VËn dông: Tõng HS tr¶ lêi C6 Sgk - Cñng cè: Nªu KÕt luËn cña bµi Sgk - VÒ nhµ: Häc bµi t×m hiÓu c¸c lo¹i m¸y ¶nh- C¸ch t¹o ¶nh cña vËt trªn phim cña m¸y ¶nh + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 52. + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C6 Sgk- III. VËn dông: C6 Sgk ¸p dông kÕt qu¶ C4: ¸p dông kÕt qu¶ C4 A' B' A'O = => A' B' AB AO = A ' O => AO A'B' = AB. AB A'B' = A'O 6 AO. =160 .. 200. =3,2 cm. A'O 6 =160 . =3,2 cm AO 200. - Híng dÉn vÒ nhµ: + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ TiÕt 52: ¤n tËp. ................................................................................ TiÕt 52: ¤n tËp A. Môc tiªu:. AB..

(129) - Cñng cè, «n tËp c¸c kiÕn thøc ch¬ng III: Quang häc . - Vận dụng các kiến thức đã học để giải một số bài tập , giải thích đợc một số hiện tợng thờng gÆp trong thùc tÕ. - ChuÈn bÞ c¸c kiÕn thøc cho bµi KiÓm tra 1 tiÕt. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc ch¬ng III: Quang häc - C¸ch vÏ ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT; TKPK. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Trả lời C3: Tia ló qua tiêu điểm chính c©u hái tù KiÓm tra Sgk: cña thÊu kÝnh. - Trình bày câu trả lời cho C4: Dùng hai tia sáng đặc biệt ph¸t ra tõ ®iÓm B: Tia qua qoang c¸c c©u hái tù KiÓm tra t©m O vµ tia song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh C5: ThÊu kÝnh cã phÇn gi÷a máng h¬n phµn r×a lµ TKPK C6: NÕu ¶nh cña tÊt c¶ c¸c vËt đặt trớc thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó là TKPK C7: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TKHT. ¶nh cña vËt cÇn chôp hiÖn trªn phim. §ã lµ ¶nh thËt , ngîc chiÒu vµ nhá h¬n vËt.. Ghi b¶ng I. C©u hái «n tËp: C1: a. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n c¸ch gi÷a níc vµ kh«ng khÝ . §ã lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. b. Gãc tíi b»ng 90o-30o = 60o. Gãc khóc x¹ nhá h¬n 60o. C2: §Æc ®iÓm thø nhÊt: TKHT cã t¸c dông héi tô chïm tia tíi song song t¹i mét ®iÓm; HoÆc TKHT cho ¶nh thËt cña mét vËt ë rÊt xa t¹i tiªu ®iÓm cña nã. §Æc ®iÓm thø hai: TKHT cã phÇn r×a máng h¬n phÇn ë gi÷a. 2. Hoạt động 2: Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm: C©u 1: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ hiÖn tîng: A. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng nµy sang m«i trêng kh¸c. B. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc khi truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trßn suèt kh¸c. C. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt kh¸c. D. Cả A, B, C đều sai. Câu 2: Trong hiện tợng khúc xạ ánh sáng, phát biểu nào sau đây không đúng A. Khi gãc tíi t¨ng th× gãc khóc x¹ còng t¨ng.. B. Khi gãc tíi gi¶m th× gãc khóc x¹ còng gi¶m.. C. Khi gãc tíi t¨ng (gi¶m) th× gãc khóc x¹ còng gi¶m (t¨ng).. D.Cả A, B đều đúng..

(130) C©u 3: H·y cho biÕt tÝnh chÊt nµo sau ®©y lµ sai khi nãi vÒ tÝnh chÊt cña thÊu kÝnh héi tô A. Tia tíi qua quang t©m th× tia lã truyÒn th¼ng. B. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn th¼ng. C. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn song song víi trôc chÝnh. D. Tia tíi song song víi trôc chÝnh th× tia lã ®i qua tiªu ®iÓm. Câu 4:Trớc một Thấu kính hội tụ, ta đặt vật AB sao cho AB nằm ngoài khoảng tiêu cù cña thÊu kÝnh. H·y cho biÕt tÝnh chÊt ¶nh cho bëi thÊu kÝnh: A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt.. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt.. C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt.. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt.. C©u 5: ChiÕu mét chïm tia s¸ng song song víi trôc chÝnh cña mét thÊu kÝnh ph©n k× th× chïm tia lã cã tÝnh chÊt: A. Chïm tia lã héi tô.. B. Chïm tia lã ph©n k×.. C. Chïm tia lã song song .. D. CảA, B, C đều sai.. Câu 6: Trớc một Thấu kính phân kỳ, ta đặt vật sáng AB. Hãy cho biết tính chất ảnh cho bëi thÊu kÝnh: A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt, lín h¬n vËt. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt. C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt.. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt.. C©u 7: ¶nh trªn phim cña m¸y ¶nh cã tÝnh chÊt: A. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt.. B. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt.. C. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt.. D. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt.. C©u 8: M¸y ¶nh gåm cã c¸c bé phËn: A. Buång tèi; KÝnh mê; ThÞ kÝnh.. B. Buồng tối; Vật kính; Chỗ đặt phim.. C. Vật kính; Thị kính; Kính mờ; chỗ đặt phim. D. Buồng tối; Chỗ đặt phim.; Kính mờ; vật kính C©u 9: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ dông cô: A. ThÊu kÝnh héi tô. B.ThÊu kÝnh ph©n k×.. C. G¬ng ph¼ng.. D. Cả A, B, C đều sai. C©u 10: Dùa vµo tÝnh chÊt nµo mµ m¸y ¶nh cho phÐp lu ¶nh trªn phim:.

(131) A. TÝnh chÊt thÊu kÝnh héi tô cho ¶nh thËt trªn phim.. C. Cả A, B đều đúng.. B. TÝnh chÊt thÊu kÝnh ph©n k× cho ¶nh thËt trªn phim.. D. Cả A, B đều sai.. 3. Hoạt động 3: Giải bài tập C©u 11: §Æt vËt s¸ng AB vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô, vµ c¸ch thÊu kÝnh d = OA = 24 cm. Thu đợc ảnh rõ nét trên màn cách thấu kính d' = OA' = 24 cm, và có độ cao A'B' = AB. a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh. B A. I. F'. F O. A' B'. b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh? Ta cã tø gi¸c ABIO lµ h×nh ch÷ nhËt => OI = AB. OF OI AB Ta cã Δ OIF ∞ = = => OF = A'F Δ A'B'F => A' F A' B A 'B' AB AO 24 Ta cã Δ ABO ∞ = = =1 Mµ OF + A'F = OA' Δ A'B'O => A ' B ' A ' O 24 => OF = OA' OA ' =24 =12 VËy tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ f = 12 cm. 2 2. 4. Hoạt động 4: Vận dụng - Củng cố - Hớng dẫn về nhà: + NhËn xÐt giê «n tËp: + HDHS lập đề cơng ôn tập, chuẩn bị Kiểm tra 1 tiết.. TiÕt 53: KiÓm tra A. Môc tiªu: - Kiểm tra đánh giá nhận thức của học sinh về việc học, hiểu các kiến thức của chơng III. - RÌn c¸c kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp, tr×nh bµy bµi gi¶i. TÝnh cÈn thËn, trung thùc khi KiÓm tra . B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc cña ch¬ng. §èi víi gi¸o viªn - Ra đề dáp án - Thang điểm.

(132) ThiÕt lËp ma trËn. C. Các hoạt động dạy học: §Ò bµi: I. Phần trắc nghiệm: (Khoanh tròn chữ cái đớng trớc phơng án đúng) C©u 1: HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ hiÖn tîng: A. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng nµy sang m«i trêng kh¸c. B. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc khi truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trßn suèt kh¸c. C. Tia s¸ng truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt kh¸c. D. Cả A, B, C đều sai. Câu 2: Trong hiện tợng khúc xạ ánh sáng, phát biểu nào sau đây không đúng. A. Khi gãc tíi t¨ng th× gãc khóc x¹ còng t¨ng.. B. Khi gãc tíi gi¶m th× gãc khóc x¹ còng. gi¶m. C. Khi gãc tíi t¨ng (gi¶m) th× gãc khóc x¹ còng gi¶m (t¨ng).. D.Cả A, B đều đúng.. C©u 3: H·y cho biÕt tÝnh chÊt nµo sau ®©y lµ sai khi nãi vÒ tÝnh chÊt cña thÊu kÝnh héi tô A. Tia tíi qua quang t©m th× tia lã truyÒn th¼ng. B. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn th¼ng. C. Tia tíi ®i qua tiªu ®iÓm th× tia lã truyÒn song song víi trôc chÝnh. D. Tia tíi song song víi trôc chÝnh th× tia lã ®i qua tiªu ®iÓm Câu 4: Trớc một Thấu kính hội tụ, ta đặt vật AB sao cho AB nằm ngoài khoảng tiêu cự của thÊu kÝnh. H·y cho biÕt tÝnh chÊt ¶nh cho bëi thÊu kÝnh: A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt.. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt.. C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt.. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt..

(133) C©u 5: ChiÕu mét chïm tia s¸ng song song víi trôc chÝnh cña mét thÊu kÝnh ph©n k× th× chïm tia lã cã tÝnh chÊt: A. Chïm tia lã héi tô.. B. Chïm tia lã ph©n k×.. C. Chïm tia lã song song .. D. CảA, B, C đều sai.. Câu 6: Trớc một Thấu kính phân kỳ, ta đặt vật sáng AB. Hãy cho biết tính chất ảnh cho bởi thÊu kÝnh: A. Lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt, lín h¬n vËt.. B. Lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt.. C. Lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt, nhá h¬n vËt.. D. Lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt, nhá h¬n. vËt.. C©u 7: ¶nh trªn phim cña m¸y ¶nh cã tÝnh chÊt: A. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt. C. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o, cïng chiÒu víi vËt.. B. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh thËt, cïng chiÒu víi vËt. D. Nhá h¬n vËt, lµ ¶nh ¶o, ngîc chiÒu víi vËt.. C©u 8: M¸y ¶nh gåm cã c¸c bé phËn: A. Buång tèi; KÝnh mê; ThÞ kÝnh.. B. Buồng tối; Vật kính; Chỗ đặt phim.. C. Vật kính; Thị kính; Kính mờ; chỗ đặt phim.. D. Buồng tối; Chỗ đặt phim.; Kính mờ; vật kính. C©u 9: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ dông cô: A. ThÊu kÝnh héi tô. B. ThÊu kÝnh ph©n k×.. C. G¬ng ph¼ng.. D. Cả A, B, C đều sai. C©u 10: Dùa vµo tÝnh chÊt nµo mµ m¸y ¶nh cho phÐp lu ¶nh trªn phim: A. TÝnh chÊt thÊu kÝnh héi tô cho ¶nh thËt trªn phim.. C. Cả A, B đều đúng.. B. TÝnh chÊt thÊu kÝnh ph©n k× cho ¶nh thËt trªn phim.. D. Cả A, B đều sai.. II.ViÕt c©u tr¶ lêi hoÆc lêi gi¶i cho c¸c c©u sau: C©u 11: §Æt vËt s¸ng AB vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô, vµ c¸ch thÊu kính d = OA = 24 cm. Thu đợc ảnh rõ nét trên màn cách thấu kính d' = OA' = 24 cm, và có độ cao A'B' = AB. a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh. b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh?.

(134) §¸p ¸n - Thang ®iÓm I. PhÇn tr¾c nghiÖm: C©u A B C X 1. 2. 3. X 4. 5. X 6. X 7. X 8. X 9. X 10. X II.ViÕt c©u tr¶ lêi hoÆc lêi gi¶i cho c¸c c©u sau: Bµi gi¶i: a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh. B I F A' A. F'. O. D X X. §iÓm 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5. B'. b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh? Ta cã tø gi¸c ABIO lµ h×nh ch÷ nhËt => OI = AB. OF OI AB Ta cã Δ OIF ∞ = = => OF = A'F Mµ OF + A'F = OA' Δ A'B'F => A' F A' B A 'B' AB AO 24 = = =1 Δ A'B'O => A ' B ' A ' O 24. Ta cã Δ ABO ∞ VËy tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ f = 12 cm.. => OF = OA' OA ' =24 =12 2. 2. .................................................................................................. TiÕt 54: M¾t. A. Môc tiªu: - Mêu và chỉ ra đợc trên hình vẽ (mô hình) hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thuỷ tinh thể và màng lới. Nêu đợc chức năng của thuỷ tinh thể và màng lới, so sánh đợc chúng với các bộ phËn t¬ng øng cña m¸y ¶nh. - Trình bày đợc khái niệm sơ lợc về sự điều tiết của mắt, điểm cực cận và điểm cực viễn. Biết c¸ch thö m¾t.. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn.

(135) -1 kÝnh cËn -1 kÝnh l·o. -C¸ch dùng ¶nh cña mét vËt t¹o bëi TKHT, TKPK. -Tranh vÏ cÊu t¹o m¾t. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Nêu cấu tạo của máy ảnh. bài cũ - Đặt vấn đề bài - Vai trò của từng bộ phận trong m¸y ¶nh. míi: + VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TK g×? + ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh có đặc điểm gì? + Gi¶i C6 SGK-127. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu cÊu t¹o cña m¾t: - Từng HS đọc mục 1 Phần I SGK vÒ cÊu t¹o cña m¾t vµ Tr¶ lêi c©u hái cña GV . - So s¸nh vÒ cÊu t¹o cña m¾t vµ m¸y ¶nh. Tõng HS Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk. + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi để Kiểm tra khả năng đọc hiểu: - Tªn hai bé phËn quan träng nhÊt cña m¾t lµ g×? - Bé phËn nµo cña m¾t lµ TKHT? Tiêu cự của nó có thể thay đổi đợc không, bằng cách nào? - ¶nh cña vËt mµ m¾t nh×n thÊy hiÖn ë ®©u? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1. 3. Hoạt động 3: tìm hiểu vÒ sù ®iÒu tiÕt cña m¾t: - §äc phÇn II Sgk - Thùc hiÖn C2 Sgk: Dùng ¶nh cña cïng mét vËt t¹o bëi thÓ thñy tinh khi vËt ë xa và khi vật ở gần. Từ đó rót ra NX vÒ kÝch thíc cña ¶nh trªn mµng líi vµ tiªu cù cña thÓ thñy tinh trong hai trêng hîp khi vËt ë xa vµ khi vËt ë gÇn. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - M¾t ph¶i thùc hiÖn qu¸ tr×nh g× míi nh×n râ c¸c vËt? - Trong qu¸ tr×nh nµy, cã sù thay đổi gì ở thể thủy tinh? + HDHS dùng ¶nh cña vËt t¹o bëi thÓ thñy tinh khi vËt ë xa, khi vËt ë gÇn: - §Ò nghÞ HS c¨n cø vµo tia qua O để rút ra NX về kích thớc của ¶nh trªn mµng líi khi m¸t nh×n cïng mét vËt ë gÇn vµ ë xa m¾t. - Căn cứ vào tia // Δ để rút ra NX vÒ tiªu cù cña thÓ thñy tinh. Ghi b¶ng. I. CÊu t¹o cña m¾t: 1. CÊu t¹o: + Thñy tinh thÓ: Lµ mét TKHT b»ng chÊt trong suèt, mÒm. Nã có thể thay đổi tiêu cự bằng cách phång lªn hoÆc dÑt xuèng nhê sù co bãp cña c¬ vßng( C¬ thÓ mi). + Màng lới: Là một màng ở đáy mắt, tại đó ảnh của vật mà ta nh×n thÊy sÏ hiÖn lªn râ nÐt. 2. So s¸nh m¾t vµ m¸y ¶nh: + Thể thủy tinh đóng vai trò là vËt kÝnh trong m¸y ¶nh. + Phim trong máy ảnh đóng vai trß nh mµng líi trong con m¾t. II. Sù ®iÒu tiÕt: + §Ó nh×n râ vËt th× ¶nh cña vËt đó phải hiện rõ nét trên màng lới. Lúc đó cơ vòng đỡ thể thủy tinh co giãn làm thay đổi tiêu cự cña thÓ thñy tinh sao cho ¶nh hiÖn râ nÐt trªn mµng líi. Qu¸ trình đó gọi là sự điều tiết của m¾t. - Sù ®iÒu tiÕt cñ m¾t s¶y ra hoµn toµn tù nhiªn. + NhËn xÐt: - Khi vËt cµng xa thÊu kÝnh HT th× ¶nh cña vËt nµm cµng gÇn tiªu ®iÓm cña thÊu kÝnh. - Khi nh×n c¸c vËt ë xa thÓ thñy tinh cã tiªu cù dµi. - Khi nh×n c¸c vËt ë gÇn thÓ thñy tinh cã tiªu cù ng¾n..

(136) 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu + Kiểm tra sự hiểu biết của HS ®iÓm cùc cËn vµ ®iÓm cù vÒ ®iÓm cù viÔn: - §iÓm cùc viÔn lµ ®iÓm nµo? viÔn: - §iÓm cùc viÔn cña m¾t tèt n»m + §äc th«ng tin vÒ ®iÓm ë ®©u? cùc viÔn. Tr¶ lêi c©u hái - M¾t cã tr¹ng th¸i nh thÕ nµo khi nh×n mét vËt ë §iÓm cùc cña GV vµ lµm C3 SgkviÔn? + Đọc thông tin về điểm - Khoảng cách từ mắt đến Điểm cực cận. Trả lời câu hỏi cực viễn đợc gọi là gì? + KiÓm tra sù hiÓu biÕt cña HS cña GV vµ lµm C4 SgkvÒ ®iÓm cùc cËn: - §iÓm cùc cËn lµ ®iÓm nµo? - M¾t cã tr¹ng th¸i nh thÕ nµo khi nh×n mét vËt ë §iÓm cùc cËn? -Khoảng cách từ mắt đến Điểm cực cận đợc gọi là gì?. 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: Tr¶ lêi c©u hái C5; C6 Sgk-130. + VÒ nhµ: + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 55. III. §iÓm cù cËn vµ ®iÓm cù viÔn: 1. §iÓm cù viÔn: - §iÓm xa m¾t nhÊt mµ khi cã vật ở đó mắt không điều tiết có thể nhìn rõ đợc gọi là điểm cực viÔn: CV. - Khoảng cách từ mắt đến điểm cù viÔn: Kho¶ng cùc viÔn. - Ngêi cã m¾t tèt cã thÓ nh×n râ c¸c vËt ë rÊt xa. Khi nh×n c¸c vËt ë xa m¾t kh«ng ph¶i ®iÒu tiÕt, nªn nh×n rÊt tho¶i m¸i. 2. §iÓm cù cËn: - §iÓm gÇn m¾t nhÊt mµ khi cã vật ở đó mắt có thể nhìn rõ đợc gäi lµ ®iÓm cùc cËn: CC. - Khoảng cách từ mắt đến điểm cùc cËn: Kho¶ng cùc cËn. - Cách xác định điểm cực cận:. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C5; IV. VËn dông: C5 SGK-130: C6 Sgk-130. C6 SGK-130: + HDHS häc tËp ë nhµ: - ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 55: M¾t cËn thÞ vµ m¾t l·o.

(137) TiÕt 55: M¾t cËn thÞ vµ m¾t l·o A. Môc tiªu: - Nêu đợc đặc điểm chính của mắt cận là không nhìn đợc các vật ở xa mắt và cách khắc phục tật cận thị là phải đeo kính phân kì. Nêu đợc đặc điểm chính của mắt lão là không nhìn đợc các vật ở gần mắt và cách khắc phục tật cận thị là phải đeo kính hội tụ. Giải thích đợc cách khắc phục tật cËn thÞ vµ tËt m¾t l·o. BiÕt c¸ch thö m¾t b»ng thö thÞ lùc B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 KÝnh cËn; 1 kÝnh l·o - C¸ch dùng ¶nh cña vËt qua TKHT; TKPK. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Nêu cấu tạo của mắt so sánh bài cũ - Đặt vấn đề bài với máy ảnh? + Nªu KN ®iÓm CC; ®iÓm CV míi:. Ghi b¶ng.

(138) 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu m¾t cËn: + Tõng HS lµm C1, C2, C3. - Tham gia th¶o luËn nhãm c¸c c©u tr¶ lêi.. + §Ò nghÞ HS - Vận dụng những hiểu biết đã cã trong cuéc sèng tr¶ lêi C1 Sgk. - VËn dông kÕt qu¶ C1 vµ c¸c kiến thức đã có về điểm cự viễn để trả lời C2 Sgk - VËn dông kiÕn thøc vÒ nhËn + Từng HS trả lời C4 Sgk dạng thấu kính phân kỳ để làm C3 - Tr¶ lêi c©u hái cña GV + VÏ m¾t cho vÞ trÝ ®iÓm C V vÏ vật AB đợc đặt xa mắt hơn điểm cùc viÔn. Nªu c©u hái: M¾t cã nh×n râ vËt AB kh«ng? V× sao? + VÏ thªm kÝnh cËnlµ TKPK cã tiªu ®iÓm F CV. Nªu c©u hái: M¾t cã nh×n râ ¶nh A'B' cña AB + Nªu KÕt luËn vÒ biÓu kh«ng? V× sao?. M¾t nh×n thÊy hiÖn cña m¾t cËn vµ lo¹i ¶nh nµy lín h¬n hau nhá h¬n kính phải đeo để khắc vật? phôc tËt cËn thÞ + HDHS nªu kÕt luËn: - Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: M¾t cËn kh«ng nh×n râ c¸c vËt ë xa hay ë gÇn? KÝnh cËn lµ TK lo¹i g×? KÝnh phï hîp cã tiªu ®iÓm F n»m ë ®iÓm nµo cña m¾t?. I. M¾t cËn: 1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña m¾t cËn: - Khi đọc sách phải dặt sánh gần m¾t h¬n b×nh thêng. - Ngåi díi líp, nh×n ch÷ viÕt tren b¶ng thÊy mê - Ngåi trong líp kh«ng nh×n râ c¸c vËt ë ngoµi s©n trêng. + M¾t cËn kh«ng nh×n râ c¸c vËt ë xa m¾t. §iÓm cùc viÔn cña m¾t gÇn m¾t h¬n b×nh thêng. 2. C¸ch kh¾c phôc: + §eo kÝnh: §ã lµ TKPK. + T¸c dông cña kÝnh cËn: - Khi kh«ng ®eo kÝnh: diÓm cùc viÔn cña m¾t ë CV m¾t kh«ng nh×n râ vËt AB. + Khi ®eo kÝnh, ¶nh A'B' hiÖn lªn trong kho¶ng OCV v× kÝnh cËn lµ TKPK. + KÕt luËn: - KÝnh cËn lµ TKPK. Ngêi cËn thị phải đeo kính để có thể nhìn râ c¸c vËt ë xa m¾t. KÝnh cËn thÝch hîp lµ kÝnh cã F trïng víi ®iÓm CV cña m¾t.

(139) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu m¾t l·o: + §äc môc 1 phÇn II Sgk để tìm hiểu đặc điểm của m¾t l·o + Tr¶ lêi C5 Sgk. + Tr¶ lëi C6 Sgk. + Nªu KÕt luËn vÒ biÓu hiÖn cña m¾t l·o vµ lo¹i kính phải đeo để khắc phôc tËt m¾t l·o. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Nªu biÓu hiÖn cña m¾t cËn vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo để khắc phục tật cận thị - Nªu biÓu hiÖn cña m¾t l·o vµ lo¹i kÝnh ph¶i ®eo để khắc phục tật mắt lão - Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk - Tr¶ lêi c©u hái C8 Sgk +VÒ nhµ: ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 56. + Nêu câu hỏi KT việc đọc hiểu cña HS: - M¾t l·o nh×n râ c¸c vËt ë xa hay ë gÇn m¾t? - So víi m¾t b×nh thêng th× ®iÓm cùc cËn cña m¾t l·o ë xa hay ë gÇn m¾t? + §Ò nghÞ HS: - VËn dông c¸ch nhËn d¹ng TKHT và TKPK đề nhận dạng kÝnh l·o. - Quan s¸t ¶nh cña dßng ch÷ t¹o bởi TK khi đặt TK sát dòng chữ råi dÞch chuyÓn xa dÇn: NÕu ¶nh này to dần đó là TKHT, nếu ảnh nhỏ dần thì đó là TKPK. + Yªu cÇu HS vÏ m¾t, cho vÞ trÝ điểm CC vẽ vật AB đợc đặt gầm m¾t h¬n so víi ®iÓm Cc. Nªu c©u hái: M¾t cã nh×n râ vËt AB kh«ng? V× sao? + Yªu cÇu HS vÏ thªm kÝnh l·o (là TKHT) đặt sát mắt. Vẽ ảnh A'B' cña AB t¹o bëi TKHT. Nªu c©u hái: M¾t nh×n râ ¶nh A'B' cña AB kh«ng? V× sao? M¾t nh×n thÊy ¶nh nµy lín h¬n hay nhá h¬n vËt? - KÝnh l·o lµ thÊu kÝnh lo¹i g×? + HDHS nªu KÕt luËn : - M¾t kl·o kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë xa hay ë gÇn m¾t? - KÝnh l·o lµ thÊu kÝnh lo¹i g×?. II. M¾t l·o: 1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña m¾t l·o: - M¾t l·o lµ m¾t cña ngêi giµ, kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt c¶u m¾t kÐm. - M¾t l·o nh×n râ nh÷ng vËt ë xa, nhng kh«ng nh×n râ c¸c vËt ë gÇn. - §iÓm cùc cËn cña m¾t l·o xa h¬n b×nh thêng 2. C¸ch kh¾c phôc tËt m¾t l·o: + §eo kÝnh l·o: Lµ mét TKHT. + T¸c dông cña kÝnh l·o: - Khi kh«ng ®eo kÝnh l·o, ®iÓm CC ë qu¸ xa m¾t. M¾t kh«ng nh×n râ vËt AB. - Khi ®eo kÝnh l·o ¶nh A'B' cña AB hiÖn lªn trong trong kho¶ng nh×n râ cña m¾t. + KÕt luËn: - KÝnh l·o lµ mét TKHT. M¾t lão đeo kính lão để cóa thể nh×n râ c¸c vËt ë gÇn m¾t nh b×nh thêng.. III. VËn dông: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nªu biÓu hiÖn cña m¾t cËn vµ C7 Sgk-132: loại kính phải đeo để khắc phục C8 Sgk-132: tËt cËn thÞ - Nªu biÓu hiÖn cña m¾t l·o vµ loại kính phải đeo để khắc phục tËt m¾t l·o + Yªu cÇu HS lµm C 7; C8 Sgk132 Híng dÉn vÒ nhµ: + ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 56: KÝnh lóp.

(140) TiÕt 56: KÝnh lóp A. Môc tiªu: - Trả lời đợc câu hỏi: Kính lúp dùng để làm gì?. Nêu đợc đặc điểm của kính lúp ( kính lúp là thấu kÝnh héi tô cã tiªu cù ng¾n). - Nêu đợc ý nghĩa của số bội giác của kính lúp - Sử dụng đợc kính lúp để quan sát một vật nhỏ. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -3 kính lúp có số bọi gác đã biết.; 3Thớc nhỏ; 3Vật nhỏ. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Nêu cách vẽ ảnh cảu một vật bài cũ - Đặt vấn đề bài qua TKHT. Nếu đặt vật trong kho¶ng tiªu cù cña TKHT th× míi: - Nêu cách vẽ ảnh cảu một ảnh thu đợc có đặc điểm gì? vËt qua TKHT. - Nếu đặt vật trong khoảng tiªu cù cña TKHT th× ¶nh thu đợc có đặc điểm 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và đặc điểm của kÝnh lóp: + Quan sát các kính lúp đã đợc trang bị - NhËn biÕt kÝnh lóp lµ TKHT + §äc môc 1 phµn I Sgk t×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ tiªu cù vµ sè béi gi¸c cña kÝnh lóp. + VËn dông c¸c hiÓu biÕt để thực hiện C1, C2 Sgk + Rót ra kÕt luËn vÒ c«ng thøc vµ ý nghÜa cña sè béi gi¸c cña kÝnh lóp. + Yªu cÇu HS nªu c¸ch nhËn biÕt kÝnh lóp lµ TKHT. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - KÝnh lóp lµ TKHT cã tiªu cù nh thÕ nµo ? - Dùng kính lúp để làm gì? - Số bội giác của kính lúp đợc kí hiÖu nh thÕ nµo ? vµ liÖn hÖ víi tiªu cù f cña kÝnh nh thÕ nµo ? + HD nhãm HS dïng kÝnh lóp quan s¸t c¸c vËt nhá. §Ò nghÞ ®aij diÖn nhãm x¾p xÕp c¸c kÝnh lúp có tiêu cự từ nhỏ đến lớn. đối chiÕu víi sè béi gi¸c cña c¸c kÝnh? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 Sgk-133. + Yªu cÇu HS Rót ra kÕt luËn vÒ c«ng thøc vµ ý nghÜa cña sè béi gi¸c cña kÝnh lóp. Ghi b¶ng. I. KÝnh lóp lµ g×? 1. KÝnh lóp: - Lµ mét TKHT cã tiªu cù ng¾n. Dùng để qaun sát các vật nhỏ. - Mçi kÝnh lóp cã Sè béi gi¸c: G KÝnh lóp cã sè béi gi¸c cµng lín th× khi quan s¸t c¸c vËt sÏ thÊy ¶nh cµng lín. - Mèi quan hÖ gi÷a G vµ f: G = 25 f. 2. VËn dông: + Dïng kÝnh lóp quan s¸t c¸c vËt - TÝnh tiªu cù cña kÝnh lóp: f = 25 G. + NhËn xÐt: - LÝnh lóp cã sè béi gi¸c cµng lín th× cã tiªu cù cµng nhá. - Sè béi gi¸c cña kÝnh lóp lµ 1,5x. VËy tiªu cù dµi nhÊt cña 25 kÝnh lóp lµ: f = = G. 25 ≈ 16 ,7 cm 1,5. 3. KÕt luËn: Sgk-133..

(141) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu c¸ch quan s¸t mét vËt nhá qua kÝnh lóp: + Quan s¸t c¸c vËt nhá qua mét kÝnh lóp cã tiªu cự đã biết để: - §o kho¶ng c¸ch tõ vËt đến kính và so sánh kho¶ng c¸ch nµy víi tiªu cù cña kÝnh. - VÏ ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp. + Tr¶ lêi C3 C4 Sgk-134 + Rót ra KÕt luËn vÒ vÞ trÝ đặt vật cần quan sát bằng kính lúp và đặc điểm của ảnh tạo bởi kính lúp khi đó. + HD HS quan s¸t vËt nhá qua kÝnh lóp. §o kho¶ng c¸ch tõ vËt đến kính và so sánh khoảng cách nµy víi tiªu cù cña kÝnh. VÏ ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp. + Tõ kÕt qu¶ trªn Yªu cÇu HS vÏ ¶nh cña ¶nh qua kÝnh lóp. - Vật đặt trong khoảng tiêu cự. - Dùng hai tia sáng đặc biệt + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3 C4 sgk134 + Yªu cÇu HS Rót ra KÕt luËn vÒ vị trí đặt vật cần quan sát bằng kính lúp và đặc điểm của ảnh tạo bởi kính lúp khi đó. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV - Nªu phÇn ghi nhí: - §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt. - Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk: + Sö sông kÝnh lóp khi: Quan s¸t c¸c vËt nhá: Söa chữa đồng hồ; Thợ kim hoµn; §äc c¸c dßng ch÷ nhỏ; Quan sát các động vËt nhá: KiÕn; Quan s¸t thùc vËt: l¸ c©y, rÔ c©y... - Tr¶ lêi c©u hái C6 Sgk + VÒ nhµ: ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 57. + Nªu c©u hái cñng cè bµi häc. Yªu cÇu HS tr¶ lêi: - KÝnh lóp lµ TK lo¹i g×? Cã tiªu cự nh thế nào? Dùng để làm gì? - §Ó quan s¸t mét vËt qua kÝnh lúp thì vật phải đợc đặt nh thế nµo so víi kÝnh? - Nêu đặc điểm của ảnh quan sát đợc qua kính lúp? - Số bội giác của kính lúp có đặc ®iÓm g×? + Yªu cÇu HS tr¶t lêi C5, C6 Sgk -134 Híng dÉn vÒ nhµ: ¸p dông kiÕn thøc vÒ nhµ Tr¶ lêi c©u hái SBT. - ChuÈn bÞ tiÕt 57: Bµi tËp quang h×nh. II. C¸ch quan s¸t mét vËt nhá qua kÝnh lóp: 1. Quan s¸t: - Qua kÝnh lóp quan s¸t mét vËt. - §o kho¶ng c¸ch tõ vËt ®Ðn kÝnh d= - So s¸nh víi f cña kÝnh. d f - VÏ ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp.. + NhËn xÐt: - Qua kÝnh sÏ cã ¶nh ¶o, lín h¬n vËt - Vậy phải đặt vật trong khoảng tiªu cù tríc kÝnh. 2. KÕt luËn: - Khi quan s¸t vËt nhá qua kÝnh lúp, ta phải đặt vật trong kho¶ng tiªu cù cña kÝnh sao cho thu đợc ảnh ảo lớn hơn vật. - Mắt nhìn thấy ảnh ảo đó. III. VËn dông: C5 Sgk-134: + Sö sông kÝnh lóp khi: - Quan s¸t c¸c vËt nhá: Söa ch÷a đồng hồ; Thợ kim hoàn - §äc c¸c dßng ch÷ nhá. - Quan sát các động vật nhỏ: KiÕn.. - Quan s¸t thùc vËt: l¸ c©y, rÔ c©y... C6 Sgk-134:. TiÕt 57: Bµi tËp quang h×nh häc A. Môc tiªu: - Vận dụng kiến thức để giải đợc các bài tập định tính và định lợng về hiện tợng về hiện tợng khúc xạ ánh sáng , về thấu kính và về các dụng cụ quang học đơn giản (máy ảnh, con mắt, kính cËn, kÝnh l·o, kÝnh lóp). - Thực hiện đợc đúng các phép tính về hình quang học..

(142) - Giải thích đợc một số hiện tợng và một số ứng dụng về quang hình học B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -¤n tËp tõ bµi 40-bµi 50. §èi víi gi¸o viªn -Dông cô minh häa cho bµi tËp 1 Sgk-135. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Đặt vấn + Thế nào là hiện tợng khúc xạ ¸nh s¸ng? đề bài mới: + Nêu đặc điểm của TKHT; TKPK + C¸ch vÏ ¶nh cña mét vËt qua TK 2. Hoạt động 2: Giải BT1 Sgk- 135 : + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Tr¶ lêi c©u tr¾c nghiÖm: HiÖn tîng KXAS lµ hiÖn tîng tia s¸ng bÞ gÉy khóc khi truyÒn tõ mt trong suèt nµy sang mt trong suèt kh¸c. - Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang kk gãc khóc x¹ lín h¬n gãc tíi. - Trớc khi đổ nớc mắt kh«ng nh×n thÊy t©m O của đáy bình. Khi đổ nớc vµo b×nh nh×n thÊy t©m O v× tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ O bÞ gÉy khóc khi ra ngoµi không khí truyền đến mắt theo ph¬ng nh×n cña m¾t lóc ®Çu. + Đọc đề bài ghi nhớ những dự kiện đã cho và các yêu cầu của đề bài. + TiÕn hµnh gi¶i BT nh HD Sgk-135.. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ g×? [BT Tr¾c nghiÖm: (B)] - Khi tia s¸ng truyÒn tõ níc sang không khí tia khúc xạ có đặc ®iÓm g×? + Yªu cÇu HS nghiªn cøu BT 1 Sgk -135: Tr¶ lêi c©u hái: - Trớc khi đổ nớc mắt có nhìn thấy tâm O của đáy bình không? - Tại sao khi đổ nớc vào bình m¾t l¹i nh×n thÊy t©m O?. + HDHS tiÕn hµnh TN + HDHS TiÕn hµnh gi¶i BT nh HD Sgk-135. - Khi vÏ h×nh lu ý tØ lÖ: §¸y b×nh BC = 20cm; Thµnh b×nh AB=8cm Mực nớc đổ vào bình BP = 3 4 AB. - Làm thế nào để vẽ đợc đờng truyền ánh sáng tờ O đến mắt? (ánh sáng Từ O truyền đến mặt phân cách giữa hai mt, sau đó có 1 tia tia IM, v× vËy I lµ ®iÓm tíi.) + Giải thích tại sao đờng truyền ¸nh s¸ng l¹i gÉy khóc t¹i O?. Ghi b¶ng. 1. Bµi tËp 1: VÒ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng: + ThÝ nghiÖm: - Dông cô: B×nh h×nh trô: §êng kính đáy 20cm; Chiều cao 8 cm - TiÕn hµnh: §Æt m¾t sao cho thành bình che khuất hết đáy b×nh. §æ níc kho¶ng 3/4 b×nh nhìn thấy tâm O của đáy bình. + Giải thích: Trớc khi đổ nớc m¾t kh«ng nh×n thÊy t©m O cña đáy bình vì ánh sáng từ O bị thành bình che khuất. Khi đổ nớc vào bình nhìn thấy tâm O vì tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ O bÞ gÉy khóc khi ra ngoµi kh«ng khÝ truyền đến mắt theo phơng nhìn cña m¾t lóc ®Çu. + VÏ tia s¸ng:.

(143) 3. Hoạt động 3: Giải BT2 Sgk-135: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Tr¶ lêi c©u tr¾c nghiÖm: V× vËt AB n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù 2f> d> f nªn ¶nh A'B' lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ lín h¬n vËt(C). +1 HS gi¶i BT 2; C¸c nhãm th¶o luËn gi¶i BT2 ra giÊy.. 2. Bµi tËp 2: vÒ viÖc dùng ¶nh cña mét vËt qua thÊu kÝnh héi tô: d = 16cm f =12cm TØ lÖ: 1 4cm. a. VÏ ¶nh A'B': - Dùng hai tia sáng đặc biệt (tia qua O, tia // trôc chÝnh) vÏ ¶nh B' cña B qua TKHT. - Dùng B'A' Δ t¹i A'. A'B' lµ ¶nh cña AB b. Đo đạc: AB = h=....... A'B' = h' =......... A ' B ' OA ' + LËp tØ sè: h =¿ .......... = (1) h' AB OA + TÝnh to¸n: => Δ OIF' ∞ Δ A'B'F' VËy A ' B ' A ' B ' F ' A ' OA ' − OF' OA ' ¶nh cao gÊp 3 lÇn vËt = = = = −1(2). + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Vật AB đặt trớc một TKHT có tiªu cù f = 12cm; 2f > d > f nªn ¶nh A'B' lµ ¶nh thËt, ngîc chiÒu víi vËt vµ lín h¬n vËt (C). + Yªu cÇu HS nghiªn cøu BT2 Sgk - Yªu cÇu 1HS gi¶i BT 2; C¸c nhãm th¶o luËn gi¶i BT2 ra giÊy. - HDHS khi vÏ h×nh cÇn chän tØ lÖ thÝch hîp: d = 16cm; f =12cm (4 3); §é cao cña vËt AB: h Z+ + TÝnh to¸n: Δ OA'B' ∞ Δ OAB=>. OI. OF ' OF ' OA ' OA ' = −1 tõ (1) Vµ (2) => OA OF '. 4. Hoạt động 4: Giải BT3 Sgk - 136: + Đọc đề bài ghi nhớ những dự kiện đã cho và các yêu cầu của đề bài. + TiÕn hµnh gi¶i BT nh HD Sgk-136. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV:. 5. Hoạt động 5:Củng cố: Nªu c¸c d¹ng bµi tËp quang h×nh häc: - BT vÒ hiÖn tîng KXAS - BT vÒ TKHT, TKPK - BT vÒ m¸y ¶nh; M¾t - VÒ tËt cËn thÞ vµ m¾t l·o - Bµi tËp vÒ kÝnh lóp + VÒ nhµ: Gi¶i c¸c BT 51.1;51.2 SBT. AB. <=> OA' = 48cm hay OA' = 3 OA => A'B' = 3 AB. + Nªu c¸c c©u hái gîi ý: - BiÓu hiÖn c¬ b¶n cña m¾t cËn lµ g× - M¾t kh«ng cËn vµ m¾t cËn th× mắt nào nhìn đợc xa hơn? - Mắt cận nặng hơn thì nhìn đợc c¸c vËt ë xa h¬n hay gÇn h¬n? Tõ đó suy ra Hòa và Bình, ai cận nÆng h¬n? - Kh¾c phôc tËt cËn thÞ b»ng c¸ch nµo? - Kính thích hợp là kính có đặc ®iÓm g×?. OF '. 3. Bµi tËp 3: VÒ tËt cËn thÞ CVH = 40cm; CVB = 60 cm a. Ta cã M¾t cËn th× ®iÓm CV gÇn h¬n b×nh thêng. M¾t cËn nÆng hơn thì nhìn đợc các vật ở gần h¬n, CVH < CVB vËy Hßa cËn h¬n B×nh. b. C¸ch kh¾c phôc: - Đeo thấu kính phân kỳ để tạo ¶nh cña vËt gÇn m¾t (Trong kho¶ng tiªu cù). KÝnh thÝch hîp lµ kÝnh cã F CVVËy kÝnh cña Hßa cã tiªu cù:fH = 40cm. KÝnh cña B×nh cã tiªu cù: fB = 60cm. + C¸c d¹ng bµi tËp quang h×nh: - Bµi tËp vÒ hiÖn tîng KXAS - Bµi tËp vÒ TKHT, TKPK - Bµi tËp vÒ m¸y ¶nh; M¾t + HDHS chuÈn bÞ tiÕt 58: ¸nh - Bµi tËp vÒ tËt cËn thÞ vµ m¾t s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mÇu l·o - Bµi tËp vÒ kÝnh lóp + Nªu c¸c d¹ng bµi tËp quang h×nh häc: + ¸p dông gi¶i c¸c BT 51.1;51.2 SBT. TiÕt 58: ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mÇu.

(144) A. Môc tiªu: - Nêu đợc ví dụ về việc tạo ra ánh sáng trắng và nguồn phát ánh sáng màu. - Nêu đợc ví dụ về việc tạo ra ánh sáng mầu bằng các tấm lọc mầu. - Giải thích đợc sự tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc mầu trong một số ứng dụng thực tế. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - Mét sè nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu: §Ìn LED, bót Laze. Một số đèn phát ra ánh sáng trắng - Mét sè bé tÊm läc mµu - Mét bÓ nhá cã chøa níc mµu. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: bài cũ - Đặt vấn đề bài - Nguồn sáng là gì? Vật sáng là g×? Cho VD? NhËn xÐt míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Nguån s¸ng lµ vËt tù nã + Cho HS quan s¸t mét sè nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng: MÆt trêi, s¸ng: đèn có dây tóc phát sáng, - ĐVĐ: Nh ta đã biết: Nguồn s¸ng lµ vËt tù nã ph¸t ra ¸nh đèn LED, ngọn lửa - Vật sáng gồm nguồn sáng: Mặt trời, đèn có dây tóc sáng và những vật hắt lại phát sáng, đèn LED, ngọn lửa.... ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã: Nhng ¸nh s¸ng do chóng ph¸t ra MÆt tr¨ng, trang giÊy cã gièng nhau kh«ng, nÕu kh¸c nhau th× kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? tr¾ng.... Bài hôm nay chúng ta đợc nghiên cứu vấn đề này.. Ghi b¶ng.

(145) 2. Hoạt động 2:Tìm hiểu c¸c nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng, nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu: + Đọc tài liệu để có KN về c¸c nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng vµ c¸c nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu. + Xem c¸c TN minh häa để đợc biểu tợng cần thiết vÒ ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mµu. I. nguån ph¸t ¸nh s¸ng + Giao nhiÖm vô cho HS: PhiÕu tr¾ng, nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu: giao viÖc 1. C¸c nguån ph¸t ¸nh s¸ng + HD HS đọc tài liệu, quan sát trắng: - MÆt trêi TN. + Làm TN về các nguồn phát - Các đèn có dây tóc nóng sáng. ¸nh s¸ng tr¾ng vµ c¸c nguån 2. C¸c nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu: ph¸t ¸nh s¸ng mµu. - Các đèn LED: Phát ra ánh sáng + Yêu cầu HS nêu các VD về màu đỏ, màu vàng, màu lục. nguån ph¸t ¸nh s¸ng tr¾ng vµ - Bót Laze: Thêng ph¸t ra ¸nh sáng màu đỏ. nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu? - Các đèn ống dùng trong quảng c¸o.. 3. Hoạt động 3: + Lµm TN 1 vµ TN t¬ng tù. + Dùa vµo KÕt qu¶ TN để trả lời C1 Sgk-137: + ChiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua tấm lọc màu ta sẽ đợc ¸nh s¸ng cã mµu cña tÊm läc + ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tấm lọc cùng màu ta sẽ đợc ánh sáng vẫn có màu đó. + ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc kh¸c mµu ta sÏ không đợc ánh sáng có màu đó nữa. - VËy nÕu chiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng hay ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc cïng mµu ta sẽ đợc ánh sáng có màu đó. ánh sáng màu này khó truyÒn qua tÊm läc mµu kh¸c. - TÊm läc mµu nµo th× hÊp thụ ít ánh sáng màu đó, nhng hÊp thô nhiÒu ¸nh s¸ng cã mµu kh¸c.. + §V§: Víi nguån s¸ng tr¾ng ta có thể tạo ra đợc ánh sáng mµu hay kh«ng? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy ta cïng nghiªn cøu môc II: + Tæ chøc cho HS lµm TN. §¸nh gi¸ c©u tr¶ lê cña HS. a. ChiÕu chïm s¸ng tr¾ng qua tấm lọc màu đỏ ta đợc ánh sáng màu đỏ b. Chiếu chùm sáng đỏ qua tấm lọc màu đỏ ta đợc ánh sáng màu đỏ c. Chiếu chùm ánh sáng màu đỏ qua tÊm läc mµu xanh, ta kh«ng đợc ánh sáng đỏ mà thấy tối + Tæ chøc hîp thøc hãa kÕt luËn: + ChiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua tÊm lọc màu ta sẽ đợc ánh sáng có mµu cña tÊm läc + ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm lọc cùng màu ta sẽ đợc ánh sáng vẫn có màu đó. + ChiÕu ¸nh s¸ng mµu qua tÊm lọc khác màu ta sẽ không đợc ánh sáng có màu đó nữa. - VËy nÕu chiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng hay ¸nh s¸ng mµu qua tÊm läc cùng màu ta sẽ đợc ánh sáng có màu đó. ánh sáng màu này khó truyÒn qua tÊm läc mµu kh¸c. - TÊm läc mµu nµo th× hÊp thô Ýt ánh sáng màu đó, nhng hấp thụ nhiÒu ¸nh s¸ng cã mµu kh¸c.. II. T¹o ra ¸nh s¸ng mµu b»ng tÊm läc mµu: + TÊm läc mµu: TÊm kÝnh mµu; tÊm nhùa mµu; Mét líp níc mµu 1. ThÝ nghiÖm: + Quan s¸t ¸nh s¸ng phÝa sau tÊm läc mµu: a. ChiÕu chïm s¸ng tr¾ng qua tấm lọc màu đỏ ta đợc ánh sáng màu đỏ b. Chiếu chùm sáng đỏ qua tấm lọc màu đỏ ta đợc ánh sáng màu đỏ c. Chiếu chùm ánh sáng màu đỏ qua tÊm läc mµu xanh, ta kh«ng đợc ánh sáng đỏ mà thấy tối 2. C¸c thÝ nghiÖm t¬ng tù: 3. KÕt luËn: Sgk-138. 4. Gi¶i thÝch c¸c thÝ nghiÖm trªn: Theo kÕt luËn trªn. §èi víi chïm s¸ng tr¾ng cã thÓ cã hai kh¶ n¨ng: - Chïm s¸ng tr¾ng rÔ bÞ nhuém mµu bëi c¸c tÊm läc mµu. - Chïm s¸ng tr¾ng cã chøa c¸c ¸nh s¸ng mµu, C¸c tÊm läc mµu cho ánh sáng màu đó đi qua. + Tấm lọc màu đỏ không hấp thụ ánh sáng đỏ, nên chùm sáng đỏ đi qua đợc tấm lọc màu đỏ. + TÊm läc mµu xanh hÊp thô m¹nh c¸c ¸nh s¸ng kh«ng ph¶i là màu xanh, nên ánh sáng đỏ khã ®i qua tÊm läc mµu xanh vµ ta thấy không đợc ánh sáng đỏ mµ thÊy tèi..

(146) 4. Hoạt động 4: + VËn dông: - Th¶o luËn nhãm: Tr¶ lêi C3; C4 vµ bµi tËp. + Cñng cè: - Nªu phÇn ghi nhí Sgk + Híng dÉn vÒ nhµ: Gi¶i c¸c BT:52.1; 52.2; 52.3 SBT.Nghiªn cøu T59. + Tæ chøc cho HS th¶o luËn.NhËn xÐt, söa ch÷a c¸c c©u tr¶ lêi. Hîp thøc hãa c¸c kÕt luËn. + Yªu cÇu HS nªu néi dung chÝnh cña bµi häc Sgk-138.. III. VËn dông: C3 Sgk-138: ánh sáng đỏ, vàng ở các đèn sau và các đèn báo rẽ của xe máy đợc tạo ra bằng c¸ch: ChiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua các tấm lọc màu đỏ, váng. + Giao viÖc ë nhµ: - T×m hiÓu c¸c nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¨ng, ¸nh s¸ng mµu. ¸p dông gi¶i c¸c BT:52.1; 52.2; 52.3 SBT. - Nghiªn cøu TiÕt 59. C4 Sgk-138: Mét bÓ níc nhá cã thµnh trong suèt bªn trong chøa nớc pha mực đỏ (xanh......) có thÓ dïng nh tÊm läc mµu. TiÕt 59: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng A. Môc tiªu: - Phát biểu đợc khẳng định: Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng mầu khác nhau. - Trình bày và phân tích đợc TN phân tích ánh sáng trắng bằng lăng kính để rút ra kết luận: Trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa nhiÒu chïm s¸ng mÇu. - Trình bày và phân tích đợc TN phân tích ánh sáng trắng bằng đĩa CD . B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 lăng kính tam giác đều -1đĩa CD; 1 nguồn sáng trắng tạo ra tía sáng hẹp; 1 bộ tấm lọc màu: Đỏ, xanh, nửa đỏ, nửa xanh. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Cho VD về các nguồn phát ra ¸nh s¸ng tr¾ng; C¸c nguån ph¸t bµi cò: + Cho VD vÒ c¸c nguån ra ¸nh s¸ng mµu ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¾ng; C¸c nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu. Ghi b¶ng.

(147) 2. Hoạt động 2: + §äc Sgk - tiÕn hµnh TN1 + HiÖn tîng: Quan s¸t thÊy mét d¶i nhiÒu mµu + NhËn xÐt: D¶i mµu cã nhiÒu mµu n»m s¸t c¹nh nhau: ở bờ này là màu đỏ rồi đến màu da cam, vµng.. ë bê bªn kia lµ mµu tÝm. + TiÕn hµnh TN2 + Tr¶ lêi c©u hái C2, C3, C4: - B¶n th©n l¨ng kÝnh lµ mét khèi trong suèt kh«ng mµu, nªn nã kh«ng thÓ đóng vai trò làm tấm lọc màu đợc. Nếu lăng kính có t¸c dông nhuém mµu chuo chïm tia s¸ng th× t¹i sao chç nµy chØ nhuém mµu xanh, chç kia l¹i chØ mµu đỏ. Trong khi đó các vùng mµ c¸c tia s¸ng ®i qua trong l¨ng kÝnh cã tÝnh chÊt hoµn toµn nh nhau.. + HDHS đọc Sgk làm TN 1: - Quan s¸t c¸ch bã trÝ TN - Quan s¸t hiÖn tîng: - Mô tả hình ảnh quan sát đợc : D¶i mµu cã nhiÒu mµu n»m s¸t cạnh nhau: ở bờ này là màu đỏ rồi đến màu da cam, vàng.. ở bờ bªn kia lµ mµu tÝm. + HDHS tiÕn hµnh TN2: - §Æt l¨ng kÝnh sao cho c¹nh cña nã song song víi chïm s¸ng hÑp. §Æt m¾t sau l¨ng kÝnh; LÇn lît đặt các tấm lọc màu trớc lâng kÝnh - Khi ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm lọc màu đỏ thì ta thấy có vạch màu? (đỏ). - Khi ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm läc mµu xanh th× ta thÊy cã v¹ch mµu? ( xanh). - Khi ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm lọc nửa màu đỏ, nửa màu xanh th× ta thÊyhiÖn tîng g×? (cã 2 vạch: màu đỏ, màu xanh nằm lÖch nhau).. I. Ph©n tÝch mét chïm ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng l¨ng kÝnh: 1. ThÝ nghiÖm 1: + Dông cô: 1nguån s¸ng tr¾ng t¹o ra tia s¸ng hÑp; 1 l¨ng kÝnh + TiÕn hµnh: §Æt l¨ng kÝnh sao cho c¹nh cña nã song song víi chïm s¸ng hÑp. §Æt m¾t sau l¨ng kÝnh + HiÖn tîng: Quan s¸t thÊy mét d¶i nhiÒu mµu + NhËn xÐt: 2. ThÝ nghiÖm 2: + Dông cô: + TiÕn hµnh: + HiÖn tîng: + NhËn xÐt: - Nh vËy trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa c¸c ¸nh s¸ng mµu. L¨ng kÝnh cã TD t¸ch chïm s¸ng mµu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một ph¬ng vµo m¾t - TN1 lµ TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng 3. KÕt luËn: Sgk-140.

(148) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu viÖc ph©n tÝch ¸nh s¸ng trắng bằng đĩa CD: - TiÕn hµnh TN 3 - Tr¶ lêi C5, C6 Sgk + HiÖn tîng: Khi nh×n theo ph¬ng nµy thÊy ¸nh s¸ng mµu nµy, nh×n theo ph¬ng kh¸c cã ¸nh s¸ng mµu kh¸c. + NhËn xÐt: - ánh sáng chiếu lên đĩa CD lµ ¸nh s¸ng tr¾ng - ánh sáng từ đĩa CD đến mÊt ta tïy theo ph¬ng nh×n cã thÓ thÊy cã mµu nµy hay mµu kh¸c. - Trớc khi đến đĩa CD chóm s¸ng lµ chïm s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n x¹ trªn mặt ghi của đĩa CD ta thu đợc nhiều chùm sáng màu kh¸c nhau truyÒn theo c¸c ph¬ng kh¸c nhau. VËy TN với đĩa CD cũng là TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng + Nªu KÕt luËn: Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu b»ng c¸ch cho nã ph¶n x¹ trªn mÆt ghi của một đĩa CD 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk - Tr¶ lêi c©u hái C8 Sgk + VÒ nhµ: Gi¶i c¸c bµi tËp 53.1; 53.2 SBT. - ChuÈn bÞ TiÕt 60. + HDHS tiÕn hµnh TN 3 Sgk + Giíi thiÖu t¸c dông ph©n tÝch ánh sáng của mặt ghi của đĩa CD và cách quan sát ánh sáng đã đợc ph©n tÝch + Yªu cÇu HS quan s¸t vµ Tr¶ lêi c©u hái C5, C6 - ánh sáng chiếu lên đĩa CD là ¸nh s¸ng g×? (tr¾ng) - ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta cã mµu g×? (tïy theo ph¬ng nh×n cã thÓ thÊy cã mµu nµy hay mµu kh¸c) - Trớc khi đến đĩa CD chúm sáng lµ chïm s¸ng g×? (tr¾ng). Sau khi phản xạ trên mặt ghi của đĩa CD ta thu đợc gì? (nhiều chùm sáng mµu kh¸c nhau truyÒn theo c¸c ph¬ng kh¸c nhau). VËy TN víi đĩa CD cũng là TN phân tích ánh s¸ng tr¾ng. II. Ph©n tÝch mét chïm ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng sự phản xạ trên đĩa CD: 1. ThÝ nghiÖm 3: + Quan sát mặt ghi của đĩa CD díi ¸nh s¸ng tr¾ng: + HiÖn tîng: - Khi nh×n theo ph¬ng nµy thÊy ¸nh s¸ng mµu nµy, nh×n theo ph¬ng kh¸c cã ¸nh s¸ng mµu kh¸c. + NhËn xÐt: - ánh sáng chiếu lên đĩa CD là ¸nh s¸ng tr¾ng - ánh sáng từ đĩa CD đến mất ta tïy theo ph¬ng nh×n cã thÓ thÊy cã mµu nµy hay mµu kh¸c. - Trớc khi đến đĩa CD chúm sáng lµ chïm s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n xạ trên mặt ghi của đĩa CD ta thu đợc nhiều chùm sáng màu khác nhau truyÒn theo c¸c ph¬ng kh¸c nhau. Vậy TN với đĩa CD cũng lµ TN ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng. 2. KÕt luËn: - Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm + Tæ chøc hîp thøc hãa KÕt s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu b»ng c¸ch cho nã luËn: ph¶n x¹ trªn mÆt ghi cña mét đĩa CD + Yêu cầu HS đọc mục III; Phần ghi nhí Sgk-141 + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C7, C8 Sgk-141. + HDHS häc tËp ë nhµ: - Gi¶i c¸c bµi tËp 53.1; 53.2 SBT. - ChuÈn bÞ TiÕt 60: Sù trén c¸c ¸nh s¸ng mµu. III. KÕt luËn chung: Cã thÓ ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu kh¸c nhau b»ng l¨ng kÝnh hoÆc c¸c tÊm läc mµu; §Üa CD.

(149) TiÕt 60: Sù trén c¸c ¸nh s¸ng mÇu A. Môc tiªu: - Trả lời đợc câu hỏi: Thế nào là chộn hai hay nhiều ánh sáng mầu với nhau - Trình bày và giải thích đợc TN trộn các ánh sáng mầu. Dựa vào sự quan sát, có thể mô tả đợc mầu của ánh sáng mà ta thu đợc khi trộn hai hay nhiều ánh sáng mầu với nhau. - Trả lời đợc câu hỏi: Có thể trộn đợc ánh sáng trắng hay không; Có thể trộn ''ánh sáng đen'' hay kh«ng B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -1 đèn chiếu có 3 của sổ và 2 gơng phẳng -1bộ 3 tấm lọc màu (đỏ, lục, lam), -1 mµn ch¾n s¸ng ; 1 gi¸ quang häc; 1 mµn ¶nh. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Nêu cách phân tích một chùm bài cũ - Đặt vấn đề bài sáng trắng thành các chùm ánh s¸ng mµu? míi: + Cã thÓ t¹o ra chïm s¸ng mµu - Tr¶ lêi c©u hái cña GV b»ng c¸ch nµo? 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu vÒ sù trén c¸c ¸nh s¸ng mµu: + Đọc Sgk để tìm hiểu KN vÒ sù tréng c¸c ¸nh s¸ng mµu + Quan s¸t thiÕt bÞ dïng đề trộn các ánh sáng màu. + HDHS đọc Sgk; + Th«ng b¸o vÒ KN tréng c¸c ¸nh s¸ng mµu: Ta cã thÓ trén hai hay nhiÒu chïm s¸ng mµu víi nhau nÕu chiÕu c¸c chïm s¸ng đó vào cùng một chỗ trên một mµn ¶nh mµu tr¾ng. Mµu cña màn ảnh ở chỗ đó là màu thu đợc khi trộng các chùm sáng màu nãi trªn. + HDHS quan s¸t thiÕt bÞ TN trộn các ánh sáng màu: -Một đèn ph¸t ra s¸nh s¸ng tr¾ng. - 3 Cöa cµi c¸c tÊm läc. - 2 g¬ng ph¼ng - 1 gi¸ quang häc - 1 mµn ch¾n (mµn ¶nh mµu tr¾ng). Ghi b¶ng. I. ThÕ nµo lµ trén c¸c ¸nh s¸ng mµu víi nhau: + Ta cã thÓ trén hai hay nhiÒu chïm s¸ng mµu víi nhau nÕu chiếu các chùm sáng đó vào cïng mét chç trªn mét mµn ¶nh mµu tr¾ng. Mµu cña mµn ¶nh ë chỗ đó là màu thu đợc khi trộng c¸c chïm s¸ng mµu nãi trªn. + ThiÕt bÞ trén c¸c ¸nh s¸ng mµu: - Một đèn phát ra sánh sáng tr¾ng. - 3 Cöa cµi c¸c tÊm läc. - 2 g¬ng ph¼ng - 1 gi¸ quang häc - 1 mµn ch¾n (mµn ¶nh mµu tr¾ng).

(150) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu sù trén 2 ¸nh s¸ng mµu víi nhau + TiÕn hµnh TN 1 - Trộn ánh sáng màu đỏ víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu đợc ánh sáng màu vàng - Trộn ánh sáng màu đỏ víi ¸nh s¸ng mµu lam thu đợc ánh sáng màu hồng nh¹t - Trén ¸nh s¸ng mµu lam víi ¸nh s¸ng mµu lôc thu đợc ánh sáng màu nõn chuèi - Kh«ng cã c¸i gäi lµ "¸nh s¸ng mµu ®en". + NhËn xÐt: Bao giê trén hai ¸nh s¸ng mµu kh¸c nhau còng ra ¸nh s¸ng mµu kh¸c. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu sù trén 3 ¸nh s¸ng mµu với nhau để đợc ánh sáng tr¾ng: + TiÕn hµnh TN 2 + Rót ra nhËn xÐt Tr¶ lêi c©u hái C2 + Vẽ đờng đi của 3 tia s¸ng trong 3 chïm s¸ng mµu + Th¶o luËn nhãm. + Tæ chøc cho HS tiÕn hµnh TN1: + HDHS quan s¸t hai chïm ¸ng trªn mµn: Khi chóng cha giao nhau; Khi chóng giao nhau. - Nhận xét về màu thu đợc tại phÇn giao nhau gi÷a hai chïm s¸ng rót ra kÕt luËn: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1: -Trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lục thu đợc ánh sáng mµu? (vµng) - Trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lam thu đợc ánh sáng mµu? (hång nh¹t) - Trén ¸nh s¸ng mµu lam víi ¸nh sáng màu lục thu đợc ánh sáng mµu? (nân chuèi) - Kh«ng cã c¸i gäi lµ "¸nh s¸ng mµu ®en". Bao giê trén hai ¸nh s¸ng mµu kh¸c nhau còng ra ¸nh s¸ng mµu kh¸c + HDHS tiÕn hµnh TN 2: - Cho 3 chïm s¸ng t¸ch biÖt nhau. LÇn lît cho 2 råi 3 chïm sn¸g mµu trén vµo nhau t¹i mét ®iÓm trªn mµn ch¾n - Quan s¸t hiÖn tîng. - ánh sáng thu đợc tại chỗ giao nhau của 3 chùm sáng đỏ, lam, lục thu đợc ánh sáng màu gì? + Tæ chøc cho HS hîp thøc hãa KÕt luËn: Khi trén 3 ¸nh s¸ng màu đỏ, lục, lam một cách thích hợp ta đợc ánh sáng tr¾ng.. II. Trén 2 ¸nh s¸ng mµu víi nhau: 1. ThÝ nghiÖm1: + Dông cô: T.bÞ trén ¸nh s¸ng mµu. + TiÕn hµnh: Ch¾n hai cöa sæ b»ng hai tÊm läc mµu. §Æt mµn ¶nh vµo chç giao nhau gi÷a hai chïm s¸ng + HiÖn tîng: - Trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lục thu đợc ánh sáng mµu vµng - Trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lam thu đợc ánh sáng mµu hång nh¹t - Trén ¸nh s¸ng mµu lam víi ¸nh sáng màu lục thu đợc ánh sáng mµu nân chuèi - Kh«ng cã c¸i gäi lµ "¸nh s¸ng mµu ®en". Bao giê trén hai ¸nh s¸ng mµu kh¸c nhau còng ra ¸nh s¸ng mµu kh¸c III. Trén ba ¸nh s¸ng màu với nhau để đợc ¸nh s¸ng tr¾ng: 1. ThÝ nghiÖm 2: + Dông cô:. + TiÕn hµnh: ChiÕu 3 chïm s¸ng mµu §á, lôc, lam lªn 1 ®iÓm trªn mµn ch¾n + HiÖn tîng: T¹i chç 3 chïm s¸ng gÆp nhau trªn mµn ch¾n thu đợc ánh sáng trắng 2. KÕt luËn: - Khi trộn 3 ánh sáng màu đỏ, lôc, lam mét c¸ch thÝch hîp ta đợc ánh sáng trắng. 5. Hoạt động 5: Vận + Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ IV. Vận dụng: dông -Cñng cè - Híng Sgk -143. + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C3 SgkdÉn vÒ nhµ: + Häc phÇn ghi nhí Sgk- 143 143. + Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk143 ............................................................................................................. TiÕt 61: MÇu s¾c c¸c vËt díi ¸nh s¸ng tr¾ng vµ díi ¸nh s¸ng mÇu A. Môc tiªu: - Trả lời đợc câu hỏi: Có ánh sáng mầu nào vào mắt khi ta nhìn thấy một vật màu đỏ, mầu xanh, mµu ®en..

(151) - Giải thích đợc hiện tợng khi đặt các vật dới ánh sáng trắng ta thấy có vật mầu đỏ, vật mầu xanh, vật mầu trắng, vật mầu đen,.. Giải thích đợc hiện tợng: Khi đặt các vật dới ánh sáng đỏ thì chỉ các vật mầu đỏ mới giữ nguyên mầu, còn các vật có mầu khác sẽ thay đổi B. ChuÈn bÞ:. §èi víi mçi nhãm Häc sinh - 1 hộp kín có các đèn phát ánh sáng Trắng; Đỏ và Lục; các chữ cái và vật có mầu Trắng; Đỏ và Lục đặt trong hộp. 1 Tấm lọc mầu đỏ và một tấm lọc mầu lục; Vài chiếc ảnh phong c¶nh cã mÇu xanh. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Tr¶ lêi c©u hái cña GV. Hoạt động của giáo viªn + Khi nµo ta nhËn biÕt ¸nh s¸ng? ThÕ nµo lµ sù trén mÇu cña ¸nh s¸ng? + H·y nªu ph¬ng ph¸p trén mÇu cña ¸nh s¸ng + §V§: - ChiÕu c¸c ¸nh s¸ng kh¸c nhau trªn s©n khÊu th× cïng mét bé quÇn ¸o cña ngêi trªn s©n khÊu lóc th× mÇu nµy, lóc l¹i cã mÇu kh¸c, t¹i sao?. Ghi b¶ng.

(152) 2. Hoạt động 2: T×m hiÓu vÒ mÇu s¾c ¸nh s¸ng truyÒn tõ c¸c vËt cã mÇu díi ¸nh s¸ng trắng đến mắt: + T×m hiÓu néi dung môc I Sgk -144 + Tr¶ lêi C1: Ph¸t biÓu NX cô thÓ vÒ mÇu s¾c cña ¸nh s¸ng truyÒn tõ c¸c vËt mÇu đến mắt. - Ta nh×n thÊy vËt khi nµo? + Yªu cÇu HS đọc mục I Sgk144 trả lời C1. - §Æt c¸c vËt díi ¸nh s¸ng tr¾ng; NÕu thÊy c¸c vËy mÇu tr¾ng, vËt mầu đỏ, vật mầu xanh lôc th× cã ¸nh s¸ng mÇu nµo truyÒn tõ vËt vßa m¾t ta?.(Díi ¸nh s¸ng tr¾ng, vËt cã mÇu nµo th× cã ánh sáng mầu đó truyÒn vµo m¾t ta) . - NÕu thÊy vËt mÇu ®en th× sao? (Th× kh«ng cã ¸nh s¸ng mÇu nµo truyền từ vật đến m¾t. Ta nh×n thÊy vËt v× cã ¸nh s¸ng tõ c¸c vËt kh¸c bên cạnh đến mắt ta). I. Vật mầu Trắng, Vật mầu đỏ, Vật mầu xanh và Vật mÇu ®en díi ¸nh s¸ng tr¾ng: + NhËn xÐt: - Ta nh×n thÊy vËt khi cã ¸nh s¸ng truyÒn tõ vËt vµo m¾t. - Díi ¸nh s¸ng tr¾ng, vËt cã mÇu nµo th× cã ¸nh s¸ng mÇu đó truyền vào mắt ta trừ vật mầu đen. Ta gọi đó là mầu cña vËt..

(153) 3. Hoạt động 3:T×m hiÓu kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mµu cña c¸c vËt b»ng thùc nghiÖm: + Nêu mục đích nghiªn cøu: + Lµm TN vµ quan s¸t c¸c vËt mầu trắng, đỏ, lôc vµ ®en díi ¸nh s¸ng tr¾ng, ánh sáng đỏ và AS lôc. + C¸ nh©n rót ra NX vµ tr¶ lêi C2, C3 Sgk-145 + Díi ¸nh s¸ng đỏ: - VËt mÇu tr¾ng có mầu đỏ. Vậy vËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt ¸nh s¸ng đỏ. - VËt mÇu §á cã mầu đỏ. Vậy vật mÇu §á t¸n x¹ tốt ánh sáng đỏ. - VËt mÇu xanh lôc cã mÇu gÇn nh ®en. VËy vËt mÇu xanh lôc t¸n x¹ kÐm ¸nh s¸ng đỏ. - VËt mÇu §en cã mÇu §en. VËy vËt mÇu §en kh«ng t¸n x¹ ¸nh sáng đỏ.. + HDHS n¾m b¾t đợc mục đích nghiªn cøu: XuÊt ph¸t tõ viÖc quan s¸t mÇu s¾c c¸c vËt díi c¸c ¸nh s¸ng kh¸c nhau đi đến kết luận về kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mÇu cña chóng. + HDHS lµm TN ; Quan s¸t vµ nhËn xÐt. + Tæ chøc cho HS th¶o luËn, nhËn xÐt vµ rót ra KÕt luËn + §¸nh gi¸ c¸c nhËn xÐt, kÕt luËn +Díi ¸nh s¸ng Xanh lôc: -VËt mÇu tr¾ng cã mÇu Xanh lôc. VËy vËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt ánh sáng đỏ. - VËt mÇu §á cã mÇu Xanh. VËy vËt mÇu §á t¸n x¹ kÐm ¸nh s¸ng đỏ. - VËt mÇu xanh lôc cã mÇu Xanh lôc. VËy vËt mÇu xanh lôc t¸n x¹ tốt ánh sáng đỏ. - VËt mÇu §en cã mÇu §en. VËy vËt mÇu §en kh«ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng Xanh lôc.. II. kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mµu cña c¸c vËt: 1. ThÝ nghiÖm - Quan s¸t: + Dông cô: Hép quan s¸t ¸nh s¸ng t¸n x¹ ë c¸c vËt mÇu. + Tiến hành: Quan sát mầu của các vật mầu đỏ, mầu xanh lôc vµ mÇu ®en trªn nÒn tr¾ng khi chiÕu chóng b»ng: - ¸nh s¸ng tr¾ng - ánh sáng đỏ - ¸nh s¸ng xanh lôc 2. NhËn xÐt:. Mµu cña vËt díi AS tr¾ng §á Tr¾ng Xanh lôc §en Mµu cña vËt díi AS tr¾ng §á Tr¾ng Xanh lôc. Mµu cña vËt khi chiÕu AS mÇu §á §á §á GÇn ®en §en. Kh¼ n¨ng t¸n x¹ AS màu đỏ cña vËt Tèt Tèt KÐm K. t¸n x¹. Mµu cña vËt khi chiÕu AS mµu Xanh lôc §en Xanh Xanh lôc. Kh¼ n¨ng t¸n x¹ AS mµu xanh lôc cña vËt Tèt Tèt KÐm.

(154) §en. §en. 4. Hoạt động 4: Rút ra KÕt luËn chung vÒ kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mÇu cña c¸c vËt: - VËt mÇu nµo th× t¸n x¹ tốt ánh sáng mầu đó. - VËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt tÊt c¶ c¸c ¸nh s¸ng mÇu. - VËt mÇu ®en kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ c¸c ¸nh s¸ng mÇu.. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - VËt mÇu nµo t¸n x¹ tèt tÊt c¶ c¸c ¸nh s¸ng mÇu? (VËt mÇu tr¾ng). - VËt mÇu nµo kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ c¸c ¸nh s¸ng mÇu? (VËt mÇu ®en). 5. Hoạt động 5: Vận dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: + §äc Sgk phÇn ghi nhí. Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ IV. Vận dụng C4: Sgk- 145. Sgk -145: C5: Sgk-145. - Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: C4: Sgk- 145. C5: Sgk-145.. K. t¸n x¹. III. KÕt luËn vÒ kh¶ n¨ng t¸n x¹ ¸nh s¸ng mÇu cña c¸c vËt: - VËt mÇu nµo th× t¸n x¹ tèt ¸nh sáng mầu đó. - VËt mÇu tr¾ng t¸n x¹ tèt tÊt c¶ c¸c ¸nh s¸ng mÇu. - VËt mÇu ®en kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ c¸c ¸nh s¸ng mÇu.. TiÕt 62: C¸c t¸c dông cña ¸nh s¸ng A. Môc tiªu: - Trả lời đợc câu hỏi: Tác dụng của ánh sáng là gì? Vận dụng đợc kiến thức về tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật mầu trắng và trên vật mầu đen để giải thích đợc một số ứng dụng thực tế. - Trả lời đợc câu hỏi: Tác dụng sinh học của ánh sáng là gì? TD quang điện của ánh sáng là gì? B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - 1 TÊm kim lo¹i, 1 mÆt s¬n tr¾ng, 1 mÆt s¬n ®en; 2 nhiÖt kÕ; - B¶ng phô; PhiÕu häc tËp 1 bóng đèn 12V-25W; 1 chiếc đồng hồ. Quạt điện, máy tính C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Trong thực tế ngời ta đã sử bài cũ - Đặt vấn đề bài dụng ánh sáng vào những cong míi: Tr¶ lêi c©u hái cña viÖc g×? VËy ¸nh s¸ng cã nh÷ng t¸c dông nµo? GV. Ghi b¶ng.

(155) 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng: + §äc Sgk -146 Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 Sgk -146. - Cho VD: HiÖn tîng ¸nh s¸ng chiÕu vµo c¸c vËt lµm c¸c vËt nãng lªn: - Phân tích sự trao đổi n¨ng lîng trong TD nhiÖt cña AS ph¸t biÓu KN TD nhiÖt cña AS: + Nêu mục đích TN, tìm hiÓu c¸c dông cô TN Nghiªn cøu TD nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn vËt mÇu tr¾ng vµ vËt mÇu ®en: + TiÕn hµnh TN: + NX, C3 Sgk-147: Trong cïng mét kho¶ng thêi gian, víi cïng N§ ban ®Çu vµ cïng mét §K chiÕu s¸ng th× N§ cña tÊm kim lo¹i mÇu ®en t¨ng nhanh hơn nhệt độ của tấm kim lo¹i mÇu tr¾ng.. + Yªu cÇu HS lÊy VD HiÖn tîng ¸nh s¸ng chiÕu vµo c¸c vËt lµm c¸c vËt nãng lªn: - NX sự đúng sai của các VD cña HS. - HD HS x©y dùng KN TD nhiÖt cña ¸nh s¸ng.. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng: - Nghiªn cøu tµi liÖu: Ph¸t biÓu TD sinh häc cña AS. - Tr¶ lêi c©u hái C4, C5. - Yêu cầu HS đọc mục II Sgk147 - Phát biểu TD sinh học của AS. - Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C4, C5 Sgk-147. + NhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS: - C©y cèi thêng ng¶ hoÆc v¬n ra chç cã AS mÆt trêi. - Cho trÎ nhá t¾m n¾ng buæi sáng sớm để thân thể đợc cứng c¸p. + Tæ chøc cho HS t×m hiÓu môc đích TN, tìm hiểu các dụng cụ TN + HDHS tiÕn hµnh TN: + NhËn xÐt c©u tr¶ lêi HS + Tæ chøc líp rót ra KL: Trong cïng mét kho¶ng thêi gian, víi cïng N§ ban ®Çu vµ cïng mét §K chiÕu s¸ng th× N§ cña tÊm kim lo¹i mÇu? t¨ng nhanh h¬n nhệt độ của tấm kim loại mầu ?. - Trong cïng ®iÒu kiÖn th× vËt mÇu ®en, mÇu tÝm...(mÇu tèi) hÊp thô n¨ng lîng ¸nh s¸ng nhiÒu h¬n vËt mÇu tr¾ng, mÇu hång.. (mÇu s¸ng).. I. T¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng: 1. T¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng lµ g×? + VÝ dô: HiÖn tîng ¸nh s¸ng chiÕu vµo c¸c vËt lµm c¸c vËt nãng lªn: - Ph¬i c¸c vËt (QuÇn ¸o; Lóa...) ngoài nắng thì các vật đó nóng lªn. - Ph¬i kh« c¸c vËt ngoµi n¾ng; Lµm muèi.... + ¸nh s¸ng chiÕu vµo c¸c vËt sÏ làm chúng nóng lên. Khi đó n¨ng lîng ¸nh s¸ng dÉ bÞ biÕn thµnh nhiÖt n¨ng. §ã lµ TD nhiÖt cña AS. 2. Nghiªn cøu t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn vËt mÇu tr¾ng vµ vËt mÇu ®en: a. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + Tiến hành: đo nhiệt độ trên mçi hép kim lo¹i sau 1, 2, 3 phót + KÕt qu¶: B¶ng 1 Sgk-147 + NhËn xÐt: b. KÕt luËn:Sgk-147 II. T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng: + ¸nh s¸ng cã thÓ g©y ra mét sè biến đổi nhất định ở các sinh vật. §ã lµ t¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng. + VÝ dô: - C©y cèi thêng ng¶ hoÆc v¬n ra chç cã ¸nh s¸ng mÆt trêi. - Cho trÎ nhá t¾m n¾ng buæi sáng sớm để thân thể đợc cứng c¸p..

(156) 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu T¸c dông quang ®iÖn cña ¸nh s¸ng: - §äc môc III Sgk-147. Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Tr¶ lêi c©u hái C6, C7 Sgk -147 -148. - Pin mÆt trêi lµ nguån ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn khi cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã. - Muèn cho pin ph¸t ®iÖn ph¶i cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nó. Khi pin hoạt động, nó hÇu nh kh«ng nãng (hoÆc nãng lªn rÊt Ýt). Nh vËy pin hoạt động không phải do t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng. - T¸c dông cña ¸nh s¸ng lªn pin quang ®iÖn gäi lµ TD quang ®iÖn.. + Yêu cầu HS đọc mục III Sgk147 + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - ThÕ nµo lµ pin quang ®iÖn. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C6, C7 Sgk-147-148: - Nªu mét sè dông cô ch¹y b»ng Pin mÆt trêi. - Muèn cho pin ph¸t ®iÖn ph¶i cã ®iÒu kiÖn g×? - Khi pin hoạt động, nó có nóng lªn kh«ng? Nh vËy pin ho¹t động có phải do tác dụng nhiệt cña ¸nh s¸ng?. + NhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS:. 5. Hoạt động 5: Vận dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ: - C9: VËt mÇu ®en, mÇu tÝm...(mÇu tèi) hÊp thô n¨ng lîng ¸nh s¸ng nhiÒu h¬n vËt mÇu tr¾ng, mÇu hång.. (mÇu s¸ng). Nªn vÒ mùa đông mặc quần áo mầu tối giúp cơ thể đợc sởi ấm còn về mùa hè mặc quần áo mầu sáng giảm đợc sự nóng bức cho cơ thể + Nªu KÕt luËn cña bµi. + Gi¶i BT 56.1; 56.2 SBT. - C9: VËt mÇu ®en, mÇu tÝm... (mÇu tèi) hÊp thô n¨ng lîng ¸nh s¸ng nhiÒu h¬n vËt mÇu tr¾ng, mÇu hång.. (mÇu s¸ng). Nªn vÒ mùa đông mặc quần áo mầu tối giúp cơ thể đợc sởi ấm còn về mïa hÌ mÆc quÇn ¸o mÇu s¸ng giảm đợc sự nóng bức cho cơ thể + Yªu cÇu HS nªu KÕt luËn cña bµi. + HDHS gi¶i BT 56.1; 56.2 SBT. III. T¸c dông quang ®iÖn cña AS: 1. Pin mÆt trêi: - VÝ dô: Mét sè dông cô ch¹y b»ng Pin mÆt trêi: §éng c¬ ®iÖn; M¸y tÝnh bá tói;... - Pin mÆt trêi lµ nguån ®iÖn cã thÓ ph¸t ®iÖn khi cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã. - Muèn cho pin ph¸t ®iÖn ph¶i cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã. Khi pin hoạt động, nó hầu nh không nãng (hoÆc nãng lªn rÊt Ýt). Nh vậy pin hoạt động không phải do t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng. 2. T¸c dông quang ®iÖn cña ¸nh s¸ng: - Trong KH, ta gäi pin mÆt trêi lµ pin Quang ®iÖn. Trong pin cã sù biến đổi trực tiếp của năng lợng ¸nh s¸ng thµnh n¨ng lîng ®iÖn. - T¸c dông cña ¸nh s¸ng lªn pin quang ®iÖn gäi lµ TD quang ®iÖn. IV. VËn dông: - C7: Ac-si-met đã sử dụng tác dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng. - C8: ở đây đã nói đến tác dụng sinh häc cña ¸nh s¸ng.. Tiết 63: Thực hành nhận biết ánh sáng đơn sắc và ánh sáng không đơn sắc bằng đĩa CD A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Trả lời đợc câu hỏi: Thế nào là ánh sáng đơn sắc và thế nào là ánh sáng không đơn sắc. - Biết cách dùng đĩa CD để nhận biết ánh sáng đơn sắc và ánh sáng không đơn sắc. 2. KÜ n¨ng:.

(157) - Biết tiến hành thí nghiệm để phân biệt đợc ánh sáng đơn sắc và ánh sáng không đơn sắc. 3. Thái độ: - CÈn thËn, trung thùc; Phèi kÕt hîp tèt víi c¸c HS trong nhãm thùc hµnh. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - 1 Đèn phát ánh sáng trắng; bộ lọc màu; đĩa CD - 1 Nguån; §Ìn LED; Hép c¸ct«ng che tèi.. §èi víi gi¸o viªn + Dông cô thÝ nghiÖm cho c¸c nhãm. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm ánh sáng đơn sắc, ánh sáng không đơn s¾c, c¸c dông cô TN vµ c¸ch tiÕn hµnh TN + §äc Sgk t×m hiÓu kh¸i niÖm míi vµ Tr¶ lêi c©u hái cña GV : - ánh sáng đơn sắc là ánh s¸ng cã mét mµu nhÊt định ánh sáng đó không phân tích đợc - ánh sáng không đơn sắc cã mµu; Cã thÓ ph©n tÝch đợc. - ¸nh s¸ng tr¾ng cã thÓ phân tích đợc bằng: Tấm läc mµu; §Üa CD. Hoạt động của giáo viªn + Yêu cầu HS đọc các phần I, II Sgk + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u háiKiÓm tra sù hiÓu biÕt c¸c KN mới; Kiểm tra việc nắm đợc mục đích TN; Kiểm tra sự hiểu biết cña HS vÒ c¸ch tiÕn hµnh TN : - ánh sáng đơn sắc là gì? ánh sáng đó có đợc phân tích đợc kh«ng? - ánh sáng không đơn sắc có màu không? Có phân tích đợc kh«ng? Cã nh÷ng c¸ch nµo ph©n tích đợc ánh sáng trắng? + HDHS: - Tìm hiểu mục đích TN - T×m hiÓu c¸c dông cô TN - T×m hiÓu c¸ch lµm TN vµ quan sát thử nhiều lần để thu thập kinh nghiÖm. 2. Hoạt động 2: Chuẩn bị dông cô: - NhËn dông cô thÝ nghiÖm - Tìm hiểu trên đĩa CD có cÊu t¹o bÒ ngoµi.. + Giao dông cô thùc hµnh cho c¸c nhãm. + HDHS tìm hiểu trên đĩa CD có cÊu t¹o bÒ ngoµi.. Ghi b¶ng.

(158) 3. Hoạt động 3: Làm thí + HDHS quan sát nghiÖm ph©n tÝch ¸nh + HDHS nhËn xÐt vµ ghi l¹i nhËn sáng màu do một số xét đó. nguån ph¸t ¸nh s¸ng mµu: + Dùng đĩa CD để phân tÝch ¸nh s¸ng mµu do nh÷ng nguån s¸ng kh¸c nhau ph¸t ra. + Quan s¸t mµu s¾c cña ánh sáng thu đợc và ghi lại chÝnh x¸c nh÷ng nhËn xÐt đó. 4. Hoạt động 4: Làm báo c¸o thùc hµnh: + Ghi c¸c c©u tr¶ lêi vµo b¸o c¸o. + Ghi c¸c kÕt qu¶ quan s¸t đợc vào bảng 1 Sgk + Ghi nhËn xÐt chung vÒ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm 5. Hoạt động 5: + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT phÇn tù kiÓm tra bµi tæng kÕt ch¬ng III - ChuÈn bÞ T64: Tæng kÕt ch¬ng III. + HDHS quan s¸t + HDHS nhËn xÐt vµ ghi l¹i nhËn xét đó.. + Yªu cÇu c¸c nhãm hoµn thiÖn b¸o c¸o thùc hµnh theo mÉu. + Thu BCTH + NhËn xÐt giê thùc hµnh: - ¦u ®iÓm: - Nhîc ®iÓm: + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT phÇn tù kiÓm tra bµi tæng kÕt ch¬ng III - ChuÈn bÞ T64: Tæng kÕt ch¬ng III. NhËn xÐt chung bµi thùc hµnh: + ¦u ®iÓm: - ChuÈn bÞ dông cô TH: - ý thøc kØ luËt: - Kü n¨ng thùc hµnh: + Nhîc ®iÓm: - ChuÈn bÞ dông cô TH: - ý thøc kØ luËt: - Kü n¨ng thùc hµnh:. B¸o c¸o thùc hµnh: Tæ:……… Líp:…….. Stt. Hä vµ tªn. §iÓm thùc hµnh: §iÓm chuÈn ý thøc kØ bÞ dông cô luËt 3® 2®. Kü n¨ng TH 5®. Tæng ®iÓm.

(159) TiÕt 64: Tæng kÕt ch¬ng III: Quang häc A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Cñng cè n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc cña ch¬ng III: Quang häc. - Trả lời đợc những câu hỏi trong phần Tự Kiểm tra . - Vận dụng các kiến thức đã học để giải thích và giải các bài tập trong phần vận dụng. 2. KÜ n¨ng: - Hệ thống đợc kiến thức thu thập về phần Quang học để giải thích đợc các hiện tợng quang häc - Hệ thống hoá đợc các bài tập về quang học 3. Thái độ: - Nghiªm tóc; Chó ý B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh -Tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn tù kiÓm tra; VËn dông. §èi víi gi¸o viªn -C¸c c©u hái , bµi tËp thÝch hîp. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viên. Ghi b¶ng.

(160) 1. Hoạt động 1: Trả lời c©u hái tù KiÓm tra Sgk - Tr×nh bµy c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái tù KiÓm tra C1: a. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n c¸ch gi÷a níc vµ kh«ng khÝ . §ã lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. b. Gãc tíi b»ng 90o-30o = 60o. Gãc khóc x¹ nhá h¬n 60o. C2: §Æc ®iÓm thø nhÊt: TKHT cã t¸c dông héi tô chïm tia tíi song song t¹i mét ®iÓm; HoÆc TKHT cho ¶nh thËt cña mét vËt ë rÊt xa t¹i tiªu ®iÓm cña nã. §Æc ®iÓm thø hai: TKHT cã phÇn r×a máng h¬n phÇn ë gi÷a C3: Tia lã qua tiªu ®iÓm chÝnh cña thÊu kÝnh. C4: Dùng hai tia sáng đặc biÖt ph¸t ra tõ ®iÓm B: Tia qua qoang t©m O vµ tia song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh C5: ThÊu kÝnh cã phÇn gi÷a máng h¬n phµn r×a lµ TKPK C6: NÕu ¶nh cña tÊt c¶ c¸c vật đặt trớc thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó lµ TKPK C7: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TKHT. ¶nh cña vËt cÇn chôp hiÖn trªn phim. §ã lµ ¶nh thËt , ngîc chiÒu vµ nhá h¬n vËt.. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái I. C©u hái «n tËp: phÇn tù kiÓm tra. C1: a. Tia s¸ng bÞ gÉy khóc t¹i mÆt ph©n c¸ch gi÷a níc vµ kh«ng khÝ . §ã lµ hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. + NhËn xÐt c¸c c©u tr¶ lêi vµ sù b. Gãc tíi b»ng 90o-30o = 60o. chuÈn bÞ cña HS Gãc khóc x¹ nhá h¬n 60o. C2: §Æc ®iÓm thø nhÊt: TKHT cã t¸c dông héi tô chïm tia tíi song song t¹i mét ®iÓm; HoÆc TKHT cho ¶nh thËt cña mét vËt ë rÊt xa t¹i tiªu ®iÓm cña nã. §Æc ®iÓm thø hai: TKHT cã phÇn r×a máng h¬n phÇn ë gi÷a C3: Tia lã qua tiªu ®iÓm chÝnh cña thÊu kÝnh. C4: Dùng hai tia sáng đặc biệt ph¸t ra tõ ®iÓm B: Tia qua qoang t©m O vµ tia song song víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh C5: ThÊu kÝnh cã phÇn gi÷a máng h¬n phµn r×a lµ TKPK C6: NÕu ¶nh cña tÊt c¶ c¸c vËt đặt trớc thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó là TKPK C7: VËt kÝnh cña m¸y ¶nh lµ TKHT. ¶nh cña vËt cÇn chôp hiÖn trªn phim. §ã lµ ¶nh thËt , ngîc chiÒu vµ nhá h¬n vËt.. Hoạt động của hS Hoạt động của giáo viên 2. Hoạt động 2: Thiết kế cấu trúc của chơng + Nêu các câu hỏi tơng ứng thiết lập cấu trúc ch¬ng quang häc: QH + Tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng. HiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng lµ g×?. Mèi quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹. Mèi quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹ cã gièng Mèi quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc ph¶n x¹?.

(161) HiÖn tîng ¸nh s¸ng ®i qua thÊu kÝnh, tÝnh chÊt cña tia lã qua thÊu kÝnh TKHT -NÕu d>f: Cho ¶nh thËt; Ngîc chiÒu víi vËt -NÕu d<f: Cho ¶nh ¶o cïng chiÒu vµ lín h¬n vËt. ¸nh s¸ng qua thÊu kÝnh, tia lã cã tÝnh chÊt g×? So s¸nh ¶nh cña vËt qua TKHT; TKPK TKPK -Lu«n cho ¶nh ¶o. -Cïng chiÒu -Nhá h¬n vËt. VËn dông M¸y ¶nh + CÊu t¹o chÝnh: - VËt kÝnh: TKHT - Buång tèi - Phim + §Æc ®iÓm ¶nh: - ¶nh thËt, ngîc chiÒu, nhá h¬n vËt, høng trªn phim C¸c tËt cña m¾t §Æc ®iÓm C¸ch kh¾c phôc. M¾t - ThÓ thuû tinh: TKHT cã f thay đổi đợc - Mµng líi - ¶nh thËt, ngîc chiÒu, nhá h¬n vËt, høng trªn mµng líi M¾t cËn - Chỉ nhìn đợc c¸c vËt ë gÇn, không nhìn đợc xa - Dïng kÝnh ph©n kú t¹o ¶nh vÒ diÓm CV cña m¾t. So s¸nh cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt ¶nh cña vËt cho bëi m¸y ¶nh vµ m¾t?. M¾t l·o - Chỉ nhìn đợc c¸c vËt ë xa, không nhìn đợc gÇn - Dïng kÝnh héi tô t¹o ¶nh vÒ ®iÓm CC cña m¾t. Nªu c¸c tËt cña m¾t, c¸ch kh¾c phôc?. KÝnh lóp -T¸c dông: Phãng to ¶nh cña c¸c vËt; Cho ¶nh ¶o cïng chiÒu lín h¬n vËt -C¸ch sö dông: §Æt vËt gÇn kÝnh: d <f. Nªu cÊu t¹o, t¸c dông cña kÝnh lóp?. ¸nh s¸ng +¸nh s¸ng tr¾ng; ¸nh s¸ng mµu +C¸c t¸c dông cña ¸nh s¸ng. ThÕ nµo lµ ¸nh s¸ng tr¾ng, ¸nh s¸ng mµu? Nªu c¸c t¸c dông cña ¸nh s¸ng?. 3. Hoạt động 3: Trả lời các câu hỏi, bài tập vËn dông 4. Hoạt động 4: + VÒ nhµ:. + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông.

(162) - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ Tr¶ lêi c©u hái-BT: lêi c©u hái-BT: - ChuÈn bÞ TiÕt 65: N¨ng lîng vµ sù chuyÓn hãa n¨ng lîng.

(163) ch¬ng IV: Sù b¶o toµn vµ chuyÓn hãa n¨ng lîng. TiÕt 65: N¨ng lîng vµ sù chuyÓn hãa n¨ng lîng A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nhận biết đợc cơ năng và nhiệt năng dựa trên những dấu hiệu quan sát trực tiếp đợc. Nhận biết đợc quang năng, hoá năng, điện năng nhờ chúng đã chuyển hoá thành cơ năng hay nhiệt năng. - Nhận biết đợc khả năng chuyển hóa qua lại giữa các dạng năng lợng, mọi sự biến đổi trong tự nhiên đều kèm theo sự biến đổi năng lợng từ dạng này sang dạng khác 2. Kĩ năng:Nhận biết đợc các dạng năng lợng trực tiếp hoặc gián tiếp 3. Thái độ: Nghiêm túc; Chú ý; Yêu thích môn học B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn ChuÈn bÞ thÝ nghiÖm chøng minh: M¸y sÊy tãc; Nguån ®iÖn; - Dông cô cho c¸c nhãm HS §Ìn C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Nghiªn cøu tµi liÖu Tr¶ lêi c©u hái: - N¨ng lîng gãp phÇn duy trì các hoạt động của con ngêi….. Hoạt động của giáo viªn + N¨ng lîng quan träng nh thÕ nào đối với đời sống con ngời? + Em nhËn biÕt n¨ng lîng nh thÕ nµo? + NÕu nh÷ng d¹ng n¨ng lîng kh«ng nh×n thÊy trùc tiÕp th× ph¶i nhËn biÕt nh thÕ nµo?. Ghi b¶ng.

(164) 2. H§2: ¤n tËp vÒ sù nhËn biÕt c¬ n¨ng vµ nhiÖt n¨ng: + Tr¶ lêi c©u hái C1: - Tảng đá nằm yên trên mặt đất không có năng lợng và không có khả năng sinh c«ng - Tảng đá đợc nâng lên khỏi mặt đất có năng lợng ë d¹ng thÕ n¨ng - ChiÕc thuyÒn ch¹y trªn mÆt níc cã n¨ng lîng ë dạng động năng + Tr¶ lêi c©u hái C2: - BiÓu hiÖn nhiÖt n¨ng trong trêng hîp : Lµm cho vËt nãng lªn + KÕt luËn 1: Ta nhËn biÕt đợc vật có năng lợng khi nã thùc hiÖn c«ng hoÆc lµm nãng c¸c vËt kh¸c. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1 1. C¬ n¨ng nhiÖt n¨ng: vµ gi¶i thÝch. + VÝ dô: + KÕt luËn1: - Ta nhận biết đợc vật có năng lợng khi nó thực hiện công hoặc lµm nãng c¸c vËt kh¸c. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C2: - HDHS : NhiÖt n¨ng cã quan hÖ víi yÕu tè nµo? + Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn:.

(165) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu c¸c d¹ng n¨ng lîng vµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng: + Tr¶ lêi c©u hái C3: ThiÕt bÞ A: (1): C¬ n¨ng => §iÖn n¨ng (2): §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ng ThiÕt bÞ B: (1):§iÖn n¨ng => C¬ n¨ng (2)§éng n¨ng => §éng n¨ng ThiÕt bÞ C: (1):NhiÖt n¨ng => NhiÖt n¨ng (2) NhiÖt n¨ng => C¬ n¨ng ThiÕt bÞ D: (1):Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng (2):§iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ng ThÝªt bÞ E: (1)Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng + Tr¶ lêi c©u hái C4: - Nhận biết đợc hoá năng trong thiÕt bÞ D: Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng - Nhận biết đợc quang n¨ng trong thiÕt bÞ E: Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng - Nhận biết đợc điện năng trong thiÕt bÞ B: §iÖn n¨ng => C¬ n¨ng + KÕt luËn 2: Muèn nhËn biÕt ho¸ n¨ng, quang n¨ng, ®iÖn n¨ng khi c¸c d¹ng năng lợng đó chuyển hoá thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c.. + Yªu cÇu HS nghiªn cøu vµ 2. C¸c d¹ng n¨ng lîng vµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a ®iÒn vµo chç trèng ra nh¸p chóng: + Yªu cÇu HS tr×nh bµy; NhËn ThiÕt bÞ A: (1): C¬ n¨ng => §iÖn n¨ng xÐt + ChuÈn l¹i kiÕn thøc cho HS ghi (2): §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ng ThiÕt bÞ B: vµo vë. (1): §iÖn n¨ng => C¬ n¨ng (2): §éng n¨ng => §éng n¨ng ThiÕt bÞ C: (1): NhiÖt n¨ng => NhiÖt n¨ng (2): NhiÖt n¨ng => C¬ n¨ng ThiÕt bÞ D: (1): Ho¸ n¨ng => §iÖn n¨ng (2): §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ng ThÝªt bÞ E: (1) Quang n¨ng => NhiÖt n¨ng + NhËn xÐt: - Nhận biết đợc hoá năng trong + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C4: thiÕt bÞ D: Ho¸ n¨ng => §iÖn Rót ra kÕt luËn: NhËn biÕt ho¸ n¨ng năng, quang năng, điện năng khi - Nhận biết đợc quang năng trong thiÕt bÞ E: Quang n¨ng => nµo? NhiÖt n¨ng - Nhận biết đợc điện năng trong thiÕt bÞ B: §iÖn n¨ng => C¬ n¨ng + KÕt luËn 2: - Muèn nhËn biÕt ho¸ n¨ng, quang n¨ng, ®iÖn n¨ng khi c¸c dạng năng lợng đó chuyển hoá thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c.. 4. Hoạt động 5: +VËn dông - Gi¶i c©u C5: V = 2l => m = 2kg t1 =200C; t2 = 800C. + Yªu cÇu HS lµm C 5 : + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk Tr¶ lêi c©u hái cñng cè:. Cn = 4200J/kg.k §iÖn n¨ng=>NhiÖt n¨ng? Q Q = cm(t2—t1)= =200.2.60=504000J + Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT:. - Nhận biết đợc vật có cơ năng khi nµo? - Trong các quá trình biến đổi vật lí có kèm theo sự biến đổi n¨ng lîng kh«ng?. C©u C5: Tãm t¾t: V = 2l => m = 2kg t1 =200C; t2 = 800C. Cn = 4200J/kg.k §iÖn n¨ng => NhiÖt n¨ng? Q =? Lợng nhiệt năng thu đợc do phần điện năng biến đổi thành bằng nhiệt lợng mà nớc thu đợc: + HDVN: Q = c.m.(t2-t1) = 4200.2.60 = - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña 504000 J bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT: - ChuÈn bÞ T66:§Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng.

(166) TiÕt 66: §Þnh luËt b¶o toµn N¨ng lîng A. Môc tiªu: 1. Kiến thức: Qua TN Nhận biết đợc trong các thiết bị làm biến đổi NL, phần NL thu đợc cuèi cïng bao giê còng nhá h¬n phÇn NL cung cÊp cho thiÕt bÞ lóc ban ®Çu, NL kh«ng tù nhiªn sinh ra. Phát hiện đợc sự xuất hiện một dạng NL nào đó bị giảm đi. Thừa nhận phần NL bị giảm đi bằng phần NL mới thu vào. Phát biểu đợc ĐLBT NL và vận dụng ĐL để giải thích sự biến đổi cña mét sè hiÖn tîng. 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng khái quát hoá về sự biến đổi năng lợng đề thấy đợc sự bảo toàn n¨ng lîng. RÌn KÜ n¨ng ph©n tÝch hiÖn tîng. 3. Thái độ: Nghiêm túc, hợp tác B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh §èi víi gi¸o viªn - Dung cô TN H60.1 Sgk-157; H 60.2 Sgk- 158; M« h×nh - Dông cô cho c¸c nhãm HS. Máy phát điện, động cơ điện, quả nặng. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - VËt cã n¨ng lîng khi nã thùc hiÖn c«ng hoÆc lµm nãng vËt kh¸c. - NhËn biÕt Ho¸ n¨ng, NhiÖt n¨ng, Quang n¨ng b»ng c¸ch: NhËn biÕt sù biến đổi chúng thành các d¹ng n¨ng lîng kh¸c.. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Khi nµo vËt cã n¨ng lîng? Cã nh÷ng d¹ng n¨ng lîng nµo? - NhËn biÕt Ho¸ n¨ng,NhiÖt n¨ng, Quang n¨ng b»ng c¸ch nµo?Cho VD + Yªu cÇu HS gi¶i bµi 59.1 ; 59.2 + ĐVĐ: Năng lợng luôn đợc chuyển hoá. Con ngời đã có king nghiệm biến đổi năng lợng sẵn có trong tự nhiên để phục vụ cho lîi Ých cña con ngêi. Trong qu¸ trình biến đổi năng lợng đó có sự b¶o toµn kh«ng?. Ghi b¶ng.

(167) 2. H§2: T×m hiÓu sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng trong c¸c hiÖn tîng c¬ nhiÖt ®iÖn: + Bè trÝ vµ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm; Quan s¸t hiÖn tîng đánh dấu vị trí viên bi tại B - Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk157 WtA  W®C  WtBvµ ngîc l¹i - Đo độ cao h1; h2; Trả lời c©u hái C2 Sgk-157: WtB < WtA. + Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk157 - WtA cã bÞ hao hôt; WtA bÞ chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng; N¨ng lîng cña viªn bi bÞ hao hôt chøng tá n¨ng lîng cña vËt kh«ng tù nhiªn sinh ra.W cã Ých nhá h¬n W ban ®Çu.. + Yªu cÇu c¸c nhãm HS bè trÝ thÝ nghiÖm H60.1 Sgk-157: + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN vµ Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk-157 + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C2 Sgk-157: + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C2: - §Ó Tr¶ lêi c©u hái C2 cÇn nhËn xÐt c¸c yÕu tè nµo? - Cã NX g× vÒ vËn tèc vA; vB? §é cao h1; h2? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C3: - ThiÕt bÞ TN trªn cã lµm cho viªn bi cã thªm nhiÒu n¨ng lîng h¬n thÕ n¨ng mµ ta cung cÊp cho nã lóc ®Çu kh«ng? - WtA cã bÞ hao hôt kh«ng?. I. Sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng trong c¸c hiÖn tîng c¬ nhiÖt ®iÖn: 1. Biến đổi thế năng thành động năng và ngợc lại. Hao hụt c¬ n¨ng: a. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + TiÕn hµnh: + HiÖn tîng: +NhËn xÐt: WtA  W®C  WtB vµ ngîc l¹i W=Wkh¸c+Whh. H=. Wkhac Wco ich  WBd WTp. ;. Wt  W®. b. KÕt luËn 1: - C¬ n¨ng hao phÝ do chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng..

(168) W=Wkh¸c+Whh. W W H= khac  co ich WBd WTp. + Kl1: C¬ n¨ng hao phÝ do chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng. -Cã trêng hîp viªn bi chuyển động để hB > hA WtB > WtB chØ x¶y ra khi đẩy thêm hoặc vật nào đó đã truyền cho nó năng lợng + Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk158 - Hoạt động: Quả nặng A r¬i  dßng ®iÖn ch¹y sang động cơ làm động cơ quay kÐo qu¶ nÆng B C¬ n¨ng cña qu¶ A  §iÖn năng  Cơ năng của động c¬ ®iÖn  C¬ n¨ng cña B - KÕt qu¶: hAmax > hBmax =>WtA >WtB Sù hao hôt lµ do mét phÇn n¨ng lîng chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt + KL2: Trong động cơ điện phÇn lín ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng. Trong m¸y ph¸t ®iÖn phÇn lín c¬ n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. PhÇn n¨ng lîng hữu ích thu đợc cuối cùng bao giê còng nhá h¬n phÇn n¨ng lîng ban ®Çu cung cÊp cho m¸y. PhÇn n¨ng lîng hao hụt đi đã chuyển hoá thµnh d¹ng n¨ng lîng kh¸c 3. Hoạt động 3: Định luật b¶o toµn n¨ng lîng . N¨ng lîng kh«ng tù nhiªn sinh ra hoÆc tù mÊt ®i mµ chØ chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hoÆc truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Lµm c©u C6, C7 Sgk-158 + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT: - ChuÈn bÞ T67: S¶n xuÊt ®iÖn n¨ng - nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn. - N¨ng lîng cña viªn bi bÞ hao - NÕu c¬ n¨ng cña vËt t¨ng thªm hôt chøng tá n¨ng lîng cña vËt so víi ban ®Çu th× phÇn t¨ng kh«ng tù nhiªn sinh ra? thªm lµ do d¹ng n¨ng lîng kh¸c chuyÓn ho¸ thµnh. + Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn? - Có bao giờ viên bi chuyển 2. Biến đổi cơ năng thành điện động để hB > hA ? Nếu có là do năng và ngợc lại. Hao hụt cơ nguyªn nh©n nµo? Cho vÝ dô? n¨ng: a. ThÝ nghiÖm: + Dông cô: + Giới thiệu cơ cấu hoạt động + Tiến hành: cña bé thÝ nghiÖm: + HiÖn tîng: - Cho HS quan s¸t kÕt qu¶ thÝ + NhËn xÐt: nghiÖm - C¬ n¨ng cña qu¶ A  §iÖn + Yêu cầu HS nêu sự biến đổi năng  Cơ năng của động cơ n¨ng lîng trong mçi bé phËn vµ ®iÖn  C¬ n¨ng cña B Tr¶ lêi c©u hái C4, C5 Sgk-158 + Yªu cÇu HS so s¸nh: W tA vµ - KÕt qu¶: hAmax > hBmax => WtA >WtB. Sù hao hôt lµ do WtB mét phÇn n¨ng lîng chuyÓn ho¸ (HDHS so s¸nh hAmax vµ hBmax) thµnh nhiÖt b. Kết luận 2: Trong động cơ ®iÖn phÇn lín ®iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng. Trong m¸y ph¸t ®iÖn phÇn lín c¬ n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. Phần năng lợng hữu ích thu đợc cuèi cïng bao giê còng nhá h¬n phÇn n¨ng lîng ban ®Çu cung cÊp cho m¸y. PhÇn n¨ng lîng hao hụt đi đã chuyển hoá thành d¹ng n¨ng lîng kh¸c. + Qua c¸c thÝ nghiÖm trªn Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - N¨ng lîng cã d÷ nguyªn d¹ng kh«ng? NÕu gi÷ nguyªn d¹ng th× có sự biến đổi tự nhiên không? - Rút ra định luật bảo toàn năng lîng ?. II. §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng N¨ng lîng kh«ng tù nhiªn sinh ra hoÆc tù mÊt ®i mµ chØ chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hoÆc truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c.. + Yªu cÇu HS lµm C6, C7 Sgk- III. VËn dông: 158 + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgk+ HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT: - ChuÈn bÞ T67: S¶n xuÊt ®iÖn n¨ng - nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn.

(169) TiÕt 67: S¶n xuÊt ®iÖn n¨ng- nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn A. Môc tiªu: 1. Kiến thức: Nêu đợc vai trò của điện năng trong đời sống và sản xuất, u điểm của việc sử dụng điện năng so với các dạng năng lợng khác. Chỉ ra đợc các bộ phận chính trong nhà máy thuỷ điện và nhiệt điện. Chỉ ra đợc các quá trình biến đổi năng lợng trong nhà máy thuỷ điện và nhiÖt ®iÖn. 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng khái quát hoá về sự biến đổi năng lợng đề thấy đợc sự bảo toàn n¨ng lîng. RÌn KÜ n¨ng ph©n tÝch hiÖn tîng. 3. Thái độ: Nghiêm túc, hợp tác B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh - Tranh vẽ sơ đồ nhà máy phát điện: Thuỷ điện, Nhiệt điện. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học:. Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: -Nêu nguyên tắc hoạt động cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu +Nªu vai trß cña ®iÖn n¨ng:. Hoạt động của giáo viªn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nêu nguyên tắc hoạt động của m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu + Trong đời sống và kỹ thuật, ®iÖn n¨ng cã vai trß nh thÕ nµo. §iÖn n¨ng kh«ng cã s½n trong tù nhiên. Vậy phải làm thế nào để biÕn n¨ng lîng kh¸c thµnh ®iÖn n¨ng?. Ghi b¶ng.

(170) 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trß cña ®iÖn n¨ng trong đời sống và sản xuÊt: + Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk160 - Trong đời sống, điện năng phôc vô: Th¾p s¸ng, qu¹t m¸t, xay s¸t.. Trong kü thuật: quay động cơ … + §iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c: - §.c¬ ®iÖn: §N => C¬ n¨ng - BÕp ®iÖn: §N => nhiÖt n¨ng - §Ìn èng: §N => Quang n¨ng - N¹p ¸c quy: §N => Ho¸ n¨ng + Tr¶ lêi c©u hái C3: - TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ nhà máy điện đến nơi tiêu thô b»ng d©y dÉn, kh«ng cÇn c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i. Do vËy thuËn tiÖn h¬n vËn chuyÓn nguyªn liÖu. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1 Sgk-160 - KL: §iÖn n¨ng cã vai trß to lín trong đời sống và kĩ thuật: Góp phần giảm sức lao động, nâng cao d©n trÝ; Gi¶m bít kho¶ng c¸ch gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ…. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi C2 Sgk160: - §iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng? B»ng c¸c thiÕt bÞ nµo?. 3. H§3: T×m hiÓu ho¹t động của nhà máy nhiệt điện và quá trình biến đổi n¨ng lîng trong c¸c bé phận đó. + Quan sát sơ đồ nhà máy nhiÖt ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái cña GV + C¸c bé phËn chÝnh cña nhà máy nhiệt điện: Lò đốt than, nåi h¬i; Tua bin; M¸y ph¸t ®iÖn; èng khãi; Th¸p lµm l¹nh. + Lò đốt có tác dụng biến n¨ng lîng nguyªn liÖu => nhiÖt n¨ng. - Nåi h¬i: NhiÖt n¨ng => C¬ n¨ng cña h¬i níc - Tua bin: C¬ n¨ng cña h¬i => C¬ n¨ng cña tuabin - M¸y ph¸t ®iÖn: C¬ n¨ng tua bin => §iÖn n¨ng Nguyên tắc hoạt động: Trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn: NhiÖt n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng vµ chuiyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.. + Yêu cầu HS quan sát sơ đồ nhà m¸y nhiÖt ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái : - Nªu tªn c¸c bé phËn chÝnh cña nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn? - Nêu sự biến đổi năng lợng trong các bộ phận đó?. I. Vai trß cña ®iÖn n¨ng trong đời sống và sản xuất: a. Vai trß cña ®iÖn n¨ng: + Trong đời sống, điện năng phôc vô: Th¾p s¸ng, qu¹t m¸t, xay s¸t… + Trong kỹ thuật: Quay động c¬… b. §iÖn n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c: - §éng c¬ ®iÖn: §N => C¬ n¨ng - BÕp ®iÖn: §N => nhiÖt n¨ng - §Ìn èng: §N => Quang n¨ng - N¹p ¸c quy: §N =>Ho¸ n¨ng. + Yªu cÇu HS nghiªn cøu Tr¶ lêi C3: c. TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng tõ nhµ máy điện đến nơi tiêu thụ bằng d©y dÉn, kh«ng cÇn c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i.. II. NhiÖt ®iÖn: a. Bé phËn chÝnh: - Lò đốt than, nồi hơi; Tua bin; M¸y ph¸t ®iÖn; èng khãi; Th¸p lµm l¹nh. - Lò đốt có tác dụng biến năng lợng nguyên liệu =>nhiệt năng. - Nåi h¬i: NhiÖt n¨ng=> C¬ n¨ng cña h¬i níc - Tua bin: C¬ n¨ng cña h¬i=> C¬ n¨ng cña tuabin + Từ đó nêu NTHĐ của nhà máy - Máy phát điện: Cơ năng tua bin => §iÖn n¨ng nhiÖt ®iÖn? b. Nguyên tắc hoạt động: - Trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn: NhiÖt n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng vµ chuiyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng..

(171) III. Thuû ®iÖn: a. Bé phËn chÝnh: - Níc trªn hå cã d¹ng thÕ n¨ng - Níc ch¶y trong èng: Wt => W®. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C6 - Tuabin: W® níc => W® tuabin. b. Nguyên tắc hoạt động: - Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn: ThÕ + Từ đó nêu NTHĐ của nhà máy năng của nớc chuyển hoá thành động năng của tuabin chuyển thuû ®iÖn? ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng + Chó ý: VÒ mïa kh«, Ýt níc Wt níc nhá => §iÖn n¨ng Ýt. 4. H§4: T×m hiÓu ho¹t động của nhà máy thuỷ ®iÖn: + Nghiªn cøu Tr¶ lêi c©u hái C5: - Níc trªn hå cã d¹ng thÕ n¨ng - Níc ch¶y trong èng: Wt=>W®. - Tuabin: W® níc=>W® tuabin. + Tr¶ lêi c©u hái C6: VÒ mïa kh«, Ýt níc Wt níc nhá => §iÖn n¨ng Ýt. Nguyên tắc hoạt động: Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn: ThÕ n¨ng cña níc chuyÓn hoá thành động năng của tuabin chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng. + Quan sát sơ đồ nhà máy thuỷ ®iÖn nªu tªn c¸c bé phËn chÝnh vµ sù biến đổi năng lợng qua chúng?. 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: - Gi¶i c©u C7 Sgk-161: §iÖn n¨ng? A =? ¸p dông c«ng thøc: A = P.h => §iÖn n¨ng A = d.V.h = d.S.h1.h2 A = 104.106.2.102= 2.1012J + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT; ChuÈn bÞ T68. + Yªu cÇu HS lµm C7 Sgk-161 : h1= 1m; S = 1km2= 106m2 h2= 200m = 2.102m §iÖn n¨ng:?A =?. IV. VËn dông: C7 Sgk-161: h1 = 1m; S = 1km2= 106m2 h2 = 200m = 2.102m §iÖn n¨ng:?A =? + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi áp dụng công thức: A = P.h => §iÖn n¨ng A = d.V.h = nhí - Cã thÓ em cha biÕt Sgkd.S.h1.h2 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña A= 104.106.2.102= 2.1012J §¸p sè: 2.1012J bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái -BT: - ChuÈn bÞ T68: §iÖn giã - §iÖn mÆt trêi - §iÖn h¹t nh©n.. TiÕt 68: §iÖn giã- §iÖn mÆt trêi- §iÖn h¹t nh©n A. Môc tiªu: 1. Kiến thức: Nêu đợc các bộ phận chính của một máy phát điện gió, pin mặt trời, nhà máy phát điện nguyên tử. Chỉ ra đợc sự biến đổi năng lợng trong các bộ phận chính của các máy.

(172) trên. Nêu đợc u điểm, nhợc điểm của việc sản xuất và sử dụng điện gió, điện mặt trời, điện hạt nh©n. 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng khái quát hoá về sự biến đổi năng lợng đề thấy đợc sự bảo toàn n¨ng lîng. RÌn KÜ n¨ng ph©n tÝch hiÖn tîng. 3. Thái độ: Nghiêm túc, hợp tác B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn 1 máy phát điện gió, quạt gió; 1 pin mặt trời, bóng đèn 220V-100W; 1 động cơ điện nhỏ; 1 đèn LED có giá; hình vẽ sơ đồ nhà máy điện nguyên tử.. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ Đặt vấn đề bài mới: a. Quan s¸t GV lµm thÝ nghiÖm. b. Tr¶ lêi c©u hái cña GV, ph¸t hiÖn ra n¨ng lîng giã vµ n¨ng lîng ¸nh s¸ng rÊt dåi dµo trong tù nhiªn vµ cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.. Hoạt động của giáo viên - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ thuû điện, muốn cho máy phát điện hoạt động ta phải cung cấp cho nã c¸i g×? - Nêu câu hỏi: ở các nhà máy phát điện đó, việc cung cấp than đá và nớc khá tốn kém và phức tạp. Có cách nào sản xuất điện năng đơn giản không cần dùng đến nhiên liệu đốt hay nguyên liệu rất nhiều nh nớc hay không? - Lµm thÝ nghiÖm biÓu diÔn: + Cho máy phát điện gió hoạt động + Cho pin mặt trời hoạt động. Nêu câu hỏi: Trong các thiết bị trên, năng lợng nào đã đợc chuyển hoá thành điện năng? Nguồn năng lợng đó có dễ kiÕm vµ cã nhiÒu trong tù nhiªn kh«ng?.

(173) 2. Hoạt động 2:Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện gió, quá trình biến đổi năng lợng trong máy phát địên gió. Lµm viÖc theo nhãm. Quan s¸t h×nh 62.1 SGK, kÕt hîp víi máy phát địên gió trên bàn GV, chỉ ra nh÷ng bé phËn chÝnh cña m¸y vµ sự biến đổi năng lợng qua các bộ phận đó. Trả lời C1. Thảo luận chung ë líp. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của pin mặt trời. a. NhËn biÕt h×nh d¹ng tÊm pin mÆt trêi, hai cùc ©m vµ d¬ng cña pin. b. Nhận biết nguyên tắc hoạt động, khi chiÕu ¸nh s¸ng vµo bÒ mÆt tÊm pin th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn, kh«ng cần máy phát địên. - Nhận biết đợc pin mặt trời, quang năng trực tiếp biến đổi thành điện n¨ng, kh«ng cÇn mét c¬ cÊu trung gian nµo c¶. 4. Hoạt động 4: Nhận biết một số tÝnh n¨ng kü thuËt cña pin mÆt trêi (công suất, hiệu suất) để ứng dụng vµo thùc tÕ. C¸ nh©n lµm viÖc, tr¶ lêi C2. Th¶o luËn chung ë líp vÒ lêi gi¶i.. - LÇn lît chuyÓn m¸y ph¸t ®iÖn giã cho c¸c nhãm quan s¸t. - Nªu c©u hái bæ sung: So víi nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn th× viÖc s¶n xuÊt ®iÖn giã cã thuËn lîi vµ khã kh¨n g× h¬n?. 5. Hoạt động 5: Tìm hiểu các bộ phËn chÝnh cña nhµ m¸y ®iÖn nguyên tử và các quá trình biến đổi năng lợng trong các bộ phận đó. - Lµm viÖc c¸ nh©n. - Quan s¸t h×nh 61.1 vµ 62.3 SGK, tr¶ lêi c©u hái cña GV, th¶o luËn chung ë líp. 6. Hoạt động 6: Tìm hiểu nguyên t¾c chung cña viÖc sö dông ®iÖn n¨ng vµ c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng. a. Lµm viÖc c¸ nh©n. Th¶o luËn chung ë líp, tr¶ lêi C3. b. Tự đọc thông báo trong SGK để nªu lªn biÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn. Tr¶ lêi c©u hái cña GV. c. Tự đọc bảng 1 SGK để trả lời C4. 7. Hoạt động 7: Củng cố: - Tự đọc phần ghi nhớ. Trả lời câu hỏi cñng cè cña GV. - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT. - Nªu c©u hái: + Hãy quan sát hình 61.1 và 62.3 SGK để chỉ ra hai nhà m¸y (nhiÖt ®iÖn vµ ®iÖn nguyªn tö) cã bé phËn chÝnh nµo gièng nhau, kh¸c nhau? + Bé phËn lß h¬i vµ lß ph¶n øng tuy kh¸c nhau nhng cã nhiÖm vô g× gièng nhau? - Th«ng b¸o u ®iÓm cña nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö (c«ng suất rất lớn) và biện pháp đảm bảo an toàn. - Tổ chức cho HS thảo luận chung ở lớp để trả lời C3, C4. - Nªu c©u hái: V× sao biÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn chñ yÕu lµ h¹n chÕ sö dông ®iÖn trong giê cao ®iÓm (buæi tèi, nhiÒu nhµ cïng sö dông ®iÖn)?. - Giíi thiÖu cho HS tÊm pin mÆt trêi, hai cùc cña tÊm pin (gièng nh hai cùc cña tÊm pin thêng dïng). - Dùng đèn 220V - 100W chiếu ánh sáng vào bề mặt tấm pin, pin ph¸t ®iÖn. Lu ý HS ë ®©y kh«ng cÇn mét m¸y phát điện. Vậy quá trình biến đổi năng lợng trong pin mặt trêi kh¸c víi m¸y ph¸t ®iÖn ë chç nµo? - Nªu c©u hái: Dßng ®iÖn cung cÊp cho pin mÆt trêi lµ dòng điện gì? (Một chiều hay xoay chiều?) Dùng đèn LED để kiểm tra lại. - ViÖc s¶n xuÊt ®iÖn mÆt trêi cã g× thuËn lîi vµ khã kh¨n? - Th«ng b¸o cho HS hai th«ng sè kü thuËt cña pin mÆt trêi thêng dïng. - Yêu cầu HS quan sát hình 62.2 SGK để chỉ ra cách lắp đặt pin mặt trời.. - Nªu c©u hái cñng cè: + Nªu nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña viÖc s¶n xuÊt vµ sö dông ®iÖn giã, ®iÖn mÆt trêi. + Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö cã bé phËn chÝnh nµo gièng nhau, kh¸c nhau?. TiÕt 69: KiÓm tra häc kú II.

(174) A. Môc tiªu: Kiểm tra đánh giá nhận thức của HS trong việc học, nắm vững các kiến thức của học kì II. - RÌn c¸c kÜ n¨ng: Gi¶i bµi tËp , tr×nh bÇy bµi gi¶i ; TÝnh trung thùc khi kiÓm tra. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: i. PhÇn tr¾c nghiÖm: A. Khoanh tròn chữ cái đớng trớc phơng án đúng. Câu 1: Một bạn vẽ đờng truyền của 4 tia sáng từ một đèn pin đặt tại điểm Đ vào một bể nớc. Đờng truyền nào có thể là đúng? A. §êng 1 B. §êng 2 C. §êng 3 D. §êng 4 Câu 2: Đặt một vật trớc một thấu kính phân kì, ta sẽ thu đợc : A.Mét ¶nh thËt, n»m trong kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. B. Mét ¶nh ¶o, n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. C. Mét ¶nh thËt, n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. D. Mét ¶nh ¶o, n»m trong kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. Câu 3: Những kết luận nào dới đây là đúng? A. M¾t l·o nh×n râ vËt ë gÇn, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë xa. B. M¾t l·o nh×n râ vËt ë xa, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë gÇn C. M¾t tèt nh×n râ vËt ë gÇn, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë xa. D.M¾t tèt nh×n râ vËt ë xa, kh«ng nh×n râ nh÷ng vËt ë gÇn. Câu 4: Những kết luận nào dới đây là đúng? A. ¶nh cña mét vËt nh×n qua kÝnh lóp lµ ¶nh ¶o, lín h¬n vËt B. ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh lµ ¶nh ¶o, nhá h¬n vËt. C. ¶nh cña mét vËt nh×n qua kÝnh lóp lµ ¶nh ¶o, nhá h¬n vËt.. §. 1 2. 3. 4.

(175) D. ¶nh trªn phim trong m¸y ¶nh lµ ¶nh ¶o, lín h¬n vËt.. Câu 5: Những kết luận nào dới đây là đúng? A. Chiếu một tia sáng đơn sắc đỏ vào mặt ghi của một đĩa CD, ta có thể thu đợc ánh sáng trắng. B. Chiếu một tia sáng đơn sắc đỏ vào mặt ghi của một đĩa CD, ta có thể thu đợc ánh sáng xanh. C. Chiếu một tia sáng trắng vào mặt ghi của một đĩa CD, ta có thể thu đợc ánh sáng trắng. D. Chiếu một tia sáng trắng vào mặt ghi của một đĩa CD, ta có thể thu đợc ánh sáng xanh. Câu 6: Tác dụng sinh học của ánh sáng đợc thể hiện ở hiện tợng nào dới đây? A. ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo c¬ thÓ sÏ lµm cho c¬ thÓ nãng lªn. B. ánh sáng chiếu vào một hỗn hợp khí Clo và Hyđrô đựng trong ống nghiệm có thể gây ra sự nổ C. ánh sáng mặt trời lúc sáng sớm chiếu vào cơ thể trẻ em sẽ chống đợc bệnh còi sơng. D. ¸nh s¸ng chiÕu vµo mét pin quang ®iÖn sÏ lµm cho nã cã thÓ ph¸t ®iÖn. B. §iÒn tõ hay côm tõ thÝch hîp vµo chç chèng trong c¸c c©u sau:. C©u 7: HiÖn tîng khóc x¹ cña mét tia s¸ng lµ: ........................................................................ C©u 8: Tia s¸ng qua quang t©m O cña mét thÊu kÝnh th× sÏ .......................................................... Câu 9: Máy ảnh là dụng cụ dùng để ............................................................................................. ....................... Hai bé phËn quan träng cña m¸y ¶nh lµ ............................................................... Câu 10: Dùng một đĩa CD ta có thể thu đợc nhiều chùm ánh sáng màu khác nhau khi............ II. PhÇn tù luËn: Tr¶ lêi c©u hái vµ gi¶i c¸c bµi tËp sau: C©u 11: Em hiÓu thÕ nµo lµ t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng? T¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng trªn c¸c vËt cã mµu s¾c kh¸c nhau th× kh¸c nhau nh thÕ nµo ?. Câu 12: Làm thế nào để trộn hai ánh sáng màu với nhau?. Trộn ba ánh sáng màu đỏ, lục, lam với nhau một cách thích hợp ta sẽ đợc ánh sáng màu gì? Câu 13: Một ngời chỉ nhìn rõ những vật cách mắt trong khoảng từ 15 cm đến 50 cm. Mắt ngời đó bị tật gì? Để khắc phục, ngời ấy phải đeo thấu kính loại gì?. Khi đeo kính thích hợp thì ngời đó sẽ nhìn rõ vật xa nhất cách mắt bao nhiêu?.

(176) C©u 14 §Æt vËt s¸ng AB cã d¹ng mòi tªn, vu«ng gãc víi trôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô, và cách thấu kính OA = 24 cm. Thu đợc ảnh rõ nét trên màn cách thấu kính 24 cm, và có độ cao A'B' = AB.a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh.. b. TÝnh tiªu cù cña thÊu. kÝnh? §¸p ¸n - Thang ®iÓm I. PhÇn tr¾c nghiÖm: 5 ®iÓm A.Từ câu 1 đến câu 6: Mỗi câu đúng : 0.5 điểm (Tổng: 3 điểm) C©u §¸p ¸n. 1 C. 2 D. 3 B. 4 A. 5 D. 6 C. B Từ câu 7 đến câu 10: Mỗi câu trả lời đúng : 0.5 điểm. (Tổng: 2 điểm) Câu 7: Hiện tợng khúc xạ của một tia sáng là: hiện tợng đờng truyền của ánh sáng bị gẫy khúc t¹i mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai m«i trêng trong suèt khi nã truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt kh¸c. C©u 8: Tia s¸ng qua quang t©m O cña mét thÊu kÝnh th× sÏ truyÒn th¼ng. Câu 9: Máy ảnh là dụng cụ dùng để tạo ra ảnh thật của một vật mà ta muốn ghi lại trên phim ¶nh, ¶nh nµy nhá h¬n vËt. Hai bé phËn quan träng cña m¸y ¶nh lµ vËt kÝnh vµ buång tèi.. Câu 10: Dùng một đĩa CD ta có thể thu đợc nhiều chùm ánh sáng màu khác nhau khi chiếu một chùm ánh sáng trắng vào mặt ghi của đĩa CD đó. II.PhÇn tù luËn: (Tæng: 5 ®iÓm) C.Từ câu 11 đến câu 13: Mỗi câu trả lời đúng 1 điểm; Câu 14: Mỗi phần a, b trả lời đúng 1 điểm a. VÏ ¶nh A'B' cña AB t¹o bëi thÊu kÝnh. B A. I F'. F. A'. O. B' b. TÝnh tiªu cù cña thÊu kÝnh? Ta cã tø gi¸c ABIO lµ h×nh ch÷ nhËt => OI = AB. OF OI AB Ta cã Δ OIF ∞ = = => OF = A'F Δ A'B'F => A' F A' B A 'B' + OF = OA'. => OF.

(177) AB AO 24 Ta cã Δ ABO ∞ = = =1 Mµ OF + A'F = OA' =>2OF = Δ A'B'O => A ' B ' A ' O 24 OA' => OF = OA ' =24 =12 VËy tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ f = 12 cm. 2. 2. TiÕt 70: ¤n tËp A. Môc tiªu: - Cñng cè, n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc cña ch¬ng tr×nh vËt lÝ (ch¬ng III, ch¬ng IV). - HÖ thèng hãa c¸c kiÕn thøc vËt lÝ líp 9. - Hớng dẫn HS lập đề cơng ôn tập chơng trình vật lí THCS. B. ChuÈn bÞ: §èi víi mçi nhãm Häc sinh. §èi víi gi¸o viªn. C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của Hoạt động của giáo hS viªn 1. Hoạt động 1: Kiểm Đặt câu hỏi ôn tập theo SGK. tra bài cũ - Đặt vấn đề bµi míi: Tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV Cho HS tù tr¶ lêi c¸c c©u hái 2. Hoạt động 2: Tr¶ lêi c¸c c©u hái theo yªu cÇu cña SGK Cho HS lµm c¸c bµi tËp «n tËp 3. Hoạt động 3: Làm bài tập mà GV đề ra.. Ghi b¶ng.

(178)

Tài liệu giáo án Vật lí lớp 9

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về