Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước buôn ma thuột tỉnh đắk lắk

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ HẬU

HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN
TẠI PHỊNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH
HUYỆN PHÚ LỘC, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

Đà Nẵng – Năm 2019


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ HẬU

HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN
TẠI PHỊNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH
HUYỆN PHÚ LỘC, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mã số : 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hoàng Dƣơng Việt Anh

Đà Nẵng – Năm 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất
kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hậu


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................... 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................... 3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 4
5. Bố cục đề tài ............................................................................................ 4
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu................................................................. 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NSNN CẤP HUYỆN VÀ HOẠT
ĐỘNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN................. 11
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC ............................................................................................................. 11
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nƣớc ....................................................... 11
1.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nƣớc .................................................. 11
1.1.3. Vai trò ngân sách nhà nƣớc............................................................. 12
1.1.4. Hệ thống ngân sách nhà nƣớc và quan hệ các cấp ngân sách nhà
nƣớc ở Việt Nam ............................................................................................. 13
1.1.5. Nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nƣớc ..................... 17
1.2. NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC

CẤP HUYỆN .................................................................................................. 20
1.2.1. Khái niệm quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện ......................... 20
1.2.2. Nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện ....................... 21
1.2.3. Các chủ thể quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện....................... 22
1.2.4. Nội dung hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện tại
phịng Tài chính – Kế hoạch huyện ................................................................ 23


1.2.5. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động quản lý NSNN cấp
huyện tại phòng TC-KH .................................................................................. 29
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
NSNN CẤP HUYỆN ...................................................................................... 31
1.3.1. Các nhân tố khách quan .................................................................. 31
1.3.2. Các nhân tố chủ quan ...................................................................... 33
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 34
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN TẠI PHỊNG TÀI CHÍNH KẾ HOẠCH
PHÚ LỘC ....................................................................................................... 35
2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA
HUYỆN PHÚ LỘC ......................................................................................... 35
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................... 35
2.1.2. Khái quát tình hình Kinh tế - Xã hội của huyện Phú Lộc giai
đoạn năm 2011-2015 ....................................................................................... 36
2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NSNN CẤP HUYỆN TẠI
PHỊNG TÀI CHÍNH - KẾ HOẠCH HUYỆN PHÚ LỘC TỪ NĂM 2014
ĐẾN NĂM 2017 ............................................................................................. 38
2.2.1. Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ của phịng Tài chính - Kế
hoạch huyện Phú Lộc ...................................................................................... 38
2.2.2. Thực trạng hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại phịng Tài
chính - Kế hoạch huyện Phú Lộc từ năm 2014 đến năm 2017 ....................... 41

2.2.3. Kết quả hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại phịng Tài chính
– Kế hoạch huyện Phú Lộc từ năm 2014 đến năm 2017 ................................ 53
2.3. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NSNN CẤP HUYỆN TẠI
PHÒNG TÀI CHÍNH KẾ HOẠCH HUYỆN PHÚ LỘC ............................... 64
2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc .................................................................. 64


2.3.2. Những tồn tại và hạn chế ................................................................ 66
2.3.3. Nguyên nhân cơ bản của những tồn tại hạn chế ............................. 69
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 71
CHƢƠNG 3. KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN
LÝ NSNN CẤP HUYỆN TẠI PHỊNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH
HUYỆN PHÚ LỘC TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ....................................... 72
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ ................................................... 72
3.1.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện hoạt động quản lý ngân sách nhà
nƣớc cấp huyện tại phịng Tài chính – Kế hoạch huyện Phú Lộc .................. 72
3.1.2. Định hƣớng phát triển kinh tế xã hội của huyện Phú Lộc trong
thời gian tới ..................................................................................................... 73
3.1.3. Định hƣớng nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý ngân sách nhà
nƣớc cấp huyện tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Phú Lộc tỉnh Thừa
Thiên Huế ........................................................................................................ 76
3.2. KHUYẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN TẠI PHỊNG TÀI CHÍNH –
KẾ HOẠCH HUYỆN PHÚ LỘC TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ...................... 77
3.2.1. Nâng cao chất lƣợng hoạt động lập dự toán ngân sách nhà nƣớc
cấp huyện......................................................................................................... 77
3.2.2. Tăng cƣờng kiểm tra giám sát trong cơng tác chấp hành dự tốn
ngân sách nhà nƣớc cấp huyện ........................................................................ 79
3.2.3. Hồn thiện cơng tác quyết toán ngân sách nhà nƣớc cấp huyện .... 79
3.2.4. Các giải pháp hỗ trợ ........................................................................ 81

3.3. KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 85
3.3.1. Sở Tài chính tỉnh Thừa Thiên Huế ................................................. 85
3.3.2. Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế........................................... 86
3.3.3. Bộ Tài chính .................................................................................... 86


KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 86
KẾT LUẬN .................................................................................................... 87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao)


DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

KBNN

Kho bạc nhà nƣớc

NQ

Nghị quyết

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

NSĐP

Ngân sách địa phƣơng

QH

Quốc hội

QĐ

Quyết định

TC-KH

Tài chính – Kế hoạch

TT

Thông tƣ

XNK

Xuất nhập khẩu


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng

Trang

Tình hình lập dự tốn thu ngân sách huyện tại phịng Tài
2.1.

chính – Kế hoạch huyện phú Lộc giai đoạn năm 2014 –

54

2017
Tình hình lập dự tốn chi ngân sách huyện tại phịng Tài
2.2.

chính – Kế hoạch huyện phú Lộc giai đoạn năm 2014 –

56

2017
2.3.

2.4.

2.5.

Tình hình bổ sung dự tốn chi ngân sách huyện trong
năm từ năm 2014-2017
Tình hình Quyết tốn thu ngân sách huyện năm từ năm
2014-2017
Tình hình Quyết tốn chi ngân sách huyện năm từ năm
2014-2017

59

61

63


DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu

Tên hình

hình
2.1.

Tình hình bổ sung dự toán chi trong năm giai đoạn
2014-2017

Trang

60

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu

Tên sơ đồ

sơ đồ
2.1:

Sơ đồ cơ cấu phịng Tài chính –Kế hoạch huyện Phú

Lộc

Trang

39


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) là nền tảng vững chắc để một quốc gia
phát triển. Một hệ thống ngân sách vững chắc đóng vai trị cực kì quan trọng
trong việc bảo đảm mọi hoạt động chi tiêu của chính phủ, góp phần th c đẩy
nền kinh tế phát triển, an ninh quốc phòng đƣợc giữ vững các ch nh sách
hội đƣợc thực thi công bằng, đồng thời là một trong những công cụ quan
trọng để nhà nƣớc thực hiện vai trò quản lý và điều tiết nền kinh tế ở tầm vĩ
mô.
Ngân sách cấp huyện là một cấp ngân sách có vai trị quan trọng trong hệ
thống NSNN, nó quyết định đến kết quả hoạt động kinh tế ch nh trị của các
đơn vị ch nh quyền địa phƣơng. Vì vậy việc sử dụng các phƣơng thức quản
lý ngân sách cấp huyện một cách phù hợp sẽ tạo tiền để cho việc phát triển
kinh tế xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn những bất cập và
tồn tại, một trong những nguyên nhân đƣợc xem là mấu chốt đó là tỷ lệ phân
chia ngân sách giữa các cấp chính quyền chƣa thực sự rõ ràng, ranh giới giữa
các nguồn thu chƣa rõ ràng các đơn vị ở địa phƣơng chƣa thực sự làm chủ
cấp ngân sách của mình, phân cấp ngân sách cịn chồng chéo, bên cạnh đó
quản lý thu chi NSNN còn nhiều bất cập, địa phƣơng chƣa khai thác triệt để
các nguồn thu, chi tiêu ngân sách chƣa tiết kiệm, cơng tác kiểm tra giám sát
ngân sách cịn mang nặng tính hình thức, ban hành nhiều quy định về chế độ,

định mức, tiêu chuẩn còn chung chung chƣa chi tiết cụ thể cho từng lĩnh vực,
chƣa bám sát thực tế làm ảnh hƣởng không nhỏ tới hiệu quả sử dụng các
nguồn lực của nhà nƣớc và các địa phƣơng trong phát triển tồn diện kinh tế
xã hội. Vì vậy, hoàn thiện hoạt động quản lý NSNN là một nhiệm vụ bức thiết
của Đảng và Nhà nƣớc và nhân dân ta, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tiền,


2

vốn, tài sản Nhà nƣớc đồng thời tạo niềm tin của nhân dân trong công cuộc
đổi mới đất nƣớc.
Ph Lộc là một huyện nằm ph a Nam của tỉnh TT Huế có 18 đơn vị
hành ch nh gồm 02 thị trấn và 16 xã. Là một đơn vị đóng góp ngân sách quan
trọng cho ngân sách của tỉnh Thừa Thiên Huế. Tuy nhiên trong thực tế tình
hình thu ngân sách cịn hạn chế trong khi đó nhu cầu chi cho phát triển kinh tế
là rất lớn. Do đó hoạt động quản lý NSNN càng cần phải đƣợc ch trọng để
khơi dậy, khai thác triệt để các nguồn thu, tiết kiệm các nhiệm vụ chi chƣa
cần thiết nhằm th c đẩy kinh tế địa phƣơng phát triển. Trong những năm gần
đây, hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện Phú Lộc có sự chuyển
biến tích cực, thể hiện ở việc đẩy mạnh khai thác hiệu quả các nguồn lực tài
chính tiềm năng sẵn có tại địa phƣơng và thực hiện phân bổ các nhiệm vụ chi
một cách hợp lý góp phần tạo nền tảng phát triển kinh tế. Tuy hoạt động quản
lý NSNN đạt đƣợc hiệu quả nhất định nhƣng vẫn còn những tồn tại cơ bản,
những vấn đề cần phải đƣợc khắc phục, việc hoàn thiện hoạt động quản lý
ngân sách đại phƣơng là nhiệm vụ rất cấp bách đang đƣợc đặt ra.
Xuất phát từ lý do trên, tác giả chọn đề tài "Hoàn thiện hoạt động quản
lý ngân sách nhà nước cấp huyện tại phịng Tài chính - Kế hoạch huyện
Phú Lộc tỉnh Thừa Thiên Huế " để làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
Trong khuôn khổ nghiên cứu của luận văn tác giả đề cập sâu vào chức năng
của Phịng Tài chính - Kế hoạch trong hoạt động quản lý ngân sách cấp

huyện, các chủ thể khác chỉ làm rõ chức năng chung trong hoạt động này.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Mục tiêu tổng quát:
Luận văn nghiên cứu với mục tiêu kết hợp giữa những lý luận và thực
trạng để đề uất các khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả trong hoạt động
quản lý NSNN cấp huyện tại huyện Ph Lộc tỉnh TT Huế.


3

- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động quản lý
NSNN cấp huyện.
+ Đánh giá thực trạng hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại huyện
Ph Lộc chỉ ra những hạn chế trong hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại
huyện Ph Lộc tỉnh TT Huế.
+ Đề uất một số hàm ý ch nh sách nhằm hoàn thiện hoạt động quản
lý NSNN cấp huyện tại huyện Ph Lộc góp phần phát triển kinh tế

hội của

huyện Ph Lộc tỉnh TT Huế.
- Từ những mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu trên, các câu hỏi
nghiên cứu đƣợc đặt ra để giải quyết nhƣ sau:
+ Các nội dung trong hoạt động quản lý NSNN cấp huyện bao gồm
những gì?
+ Các tiêu ch đánh giá và các nhân tố ảnh hƣởng đến kết quả họat động
quản lý NSNN cấp huyện ?
+ Thực trạng hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại phòng TC- KH
huyện Phú Lộc đƣợc tổ chức nhƣ thế nào?

+ Kết quả đạt đƣợc trong hoạt động quản lý quản lý NSNN cấp huyện
tại phòng TC- KH huyện Phú Lộc?
+ Những tồn tại hoạt động quản lý quản lý NSNN cấp huyện tại phịng
TC- KH huyện Phú Lộc?
+ Giải pháp để hồn thiện hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại
phòng TC- KH huyện Phú Lộc?
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động
quản lý NSNN cấp huyện tại phịng Tài chính kế hoạch huyện Phú Lộc.


4

- Phạm vi nghiên cứu:
+ Không gian nghiên cứu: Luận văn chỉ đề cập đến hoạt động quản lý
ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đƣợc thực hiện tại phòng Tài chính – Kế hoạch
Huyện Phú Lộc, tỉnh TT Huế.
+ Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn từ năm 2014 - năm 2017
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
+ Phƣơng pháp thu thập dữ liệu: Dữ liệu đƣợc thu thập từ các nguồn số
liệu thực tế đƣợc tổng hợp từ các “Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước
huyện Phú Lộc từ năm 2014- 2017”; “Báo cáo Kinh tế - Xã hội huyện Phú
Lộc từ năm 2014 -2017” tại phịng Tài chính – Kế hoạch huyện Ph Lộc;
các thông tin đ đƣợc công bố trên mạng thông tin nội bộ huyện Phú Lộc,
mạng thông tin nội bộ tỉnh TT Huế; các cơng trình nghiên cứu khoa học của
nhiều tác giả đ đƣợc công nhận và công báo.
+ Phƣơng pháp phân t ch và tổng hợp: Từ những dữ liệu thu thập đƣợc,
tác giả tổng hợp để có những đánh giá những kết luận và có những đề xuất
phù hợp với lý luận và thực tiễn trong hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại
địa phƣơng.

+ Phƣơng pháp so sánh : Phƣơng pháp so sánh đƣợc sử dụng trong bài
để làm rõ sự giống và khác nhau của các vấn đề nghiên cứu qua từng giai
đoạn để từ đó có những đánh giá nhận xét và khuyến nghị trong hoạt động
quản lý NSNN cấp huyện tại địa phƣơng.
5. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu kết luận danh mục tài liệu tham khảo nội dung
ch nh của luận văn gồm có 3 chƣơng
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về ngân sách nhà nƣớc cấp huyện và hoạt động
quản lý NSNN cấp huyện.


5

Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động quản lý NSNN cấp huyện tại phịng Tài
chính – Kế hoạch huyện Ph Lộc tỉnh TT Huế.
Chƣơng 3: Khuyến nghị hoàn thiện hoạt động quản lý NSNN cấp huyện
tại phòng Tài ch nh – Kế hoạch huyện Ph Lộc tỉnh TT Huế.
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Trong những năm qua ở nƣớc ta đ có nhiều bài báo luận văn văn bản
nghiên cứu về công tác quản lý NSNN từ quy mô cấp trung ƣơng đến các cấp
địa phƣơng. Có thể kể đến một số cơng trình tiêu biểu nhƣ:
* Những bài báo về quản lý ngân sáchnhà nước trên tạp chí:
Đàm Thị Hệ (2013) “Giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý
ngân sách nhà nước cấp huyện thị - trường hợp nghiên cứu điển hình tại thị
xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nơng” Tạp chí Khoa học và Cơng nghệ Lâm nghiệp
(2), tr.130 – 136.
Qua bài viết, tác giả giới thiệu khái quát các nội dung trong hoạt động
quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện thị sau đó đi sâu phân t ch thực trạng
quản lý ngân sách nhà nƣớc thị

Gia Nghĩa tỉnh Đăk Nông và chỉ ra những

tồn tại hạn chế và từ đó đề xuất 6 giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng trong
công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc tại thị

Gia Nghĩa tỉnh Đăk Nơng đó

là: “(1) công khai ngân sách trên địa bàn xã; (2) hồn thiện quy trình lập, chấp
hành và quyết tốn dự toán ngân sách; (3) tăng cƣờng bồi dƣỡng nguồn thu
cho ngân sách nhà nƣớc; (4) tăng cƣờng công tác thanh tra kiểm tra tài chính
ngân sách nhà nƣớc; (5) nâng cao trình độ cán bộ quản lý ngân sách; (6) đẩy
mạnh ứng dụng quản lý thông tin vào quản lý ngân sách. Tuy nhiên, tác giả
chỉ đánh giá thực trạng hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc trên chỉ tiêu và
tổng thu và tổng chi ngân sách thị

chƣa chỉ rõ những tồn tại và hạn chế ở

từng khoản mục thu chi cụ thể đánh giá còn chung chung”. [5, tr.134-135]
Nguyễn Thị Thanh Nhàn (2017) “Phân cấp quản lý ngân sách địa


6

phương nghiên cứu tại thành phố Hải Phòng” tạp ch Công Thƣơng số (9)
Trong bài viết này tác giả tập trung nghiên cứu kết quả tác động của
phân cấp ngân sách địa phƣơng trong quản lý NSNN đến sự phát triển kinh tế
an sinh

hội địa phƣơng. Qua thu thập khảo sát thực tiễn công tác quản lý

NSNN tại thành phố Hải Phòng trong giai đoạn 2011 - 2015 chỉ ra những bất
hợp lý những hạn chế trong phân cấp ngân sách địa phƣơng tại thành phố Hải
Phòng. Qua bằng chứng về phân cấp quản lý ngân sách địa phƣơng tác động
đến cải thiện phân bổ nguồn lực hạn chế tham nhũng tăng t nh minh bạch
hiệu suất của ch nh quyền địa phƣơng bài viết đƣa ra hàm ý ch nh sách về
quản trị công mục tiêu dài hạn khả năng giải trình nâng cao năng lực trách
nhiệm cho ch nh quyền địa phƣơng trong quản lý NSNN.
Lê Thị Thu Thủy (2010) “Một số vấn đề pháp lý về phân cấp quản lý
NSNN ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” Tạp chí khoa học - Đại học
Quốc gia Hà Nội ( 26), tr.34 - 43.
Trong bài nghiên cứu, tác giả chủ yếu đề cập đến đặc điểm, quy trình và
nội dung phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc. Tiếp đó r t ra những vấn đề
tồn tại từ thực trạng phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc và đề xuất một số
kiến nghị. Tác giả thẳng thắn nêu lên vấn đề thực sự tồn tại trong phân cấp
quản lý là ranh giới phân định các nguồn thu giữa ngân sách trung ƣơng với
ngân sách địa phƣơng là chƣa hợp lý, cấp ngân sách địa phƣơng chƣa chủ
động đƣợc nguồn ngân sách cấp mình, trên cơ sở đó tác giả đƣa ra một số
kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về vấn đề này, cụ thể đƣa ra một số giải
pháp: “Một là cần có các quy định thể hiện sự phân cấp quản lý về ngân sách
nhiều hơn rộng hơn cho các cấp chính quyền địa phƣơng đặc biệt là ngân
sách cấp xã; Hai là pháp luật cần quy định cụ thể phƣơng thức bổ sung từ
ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dƣới theo nguyên tắc nhiệm vụ chi
thuộc địa địa phƣơng nào địa phƣơng đó phải tự sắp xếp kinh ph để thực


7

hiện, nếu cịn thiếu thì ngân sách cấp trên mới hỗ trợ; Ba là để thu hẹp khoảng
cách thu chi của mình, cần sửa đổi các luật thuế cơ cấu lại các nguồn thu, cải
cách lại chế độ thu thuế tránh tình trạng NSNN phụ thuộc quá nhiều vào

nguồn thu khơng mang tính bền vững nhƣ thu từ hoạt động xuất khẩu nguyên
liệu, tài nguyên; Bốn là quy định lại thời hạn NSNN là trung hạn (5 năm) thay
vì một năm nhƣ hiện nay” [12, tr.34]
Qua bài phân tích của tác giả ch ng ta đƣợc hiểu sâu hơn về thực trạng
và hạn chế trong phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc. Tuy nhiên bài chủ yếu
đề cấp đến phân cấp quản lý ngân sách chứ chƣa đề cập đến thẩm quyền của
các cơ quan quản lý trong hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc.
* Một số luận án, luận văn nghiên cứu về hoạt động quản lý ngân sách
nhà nước đã được bảo vệ tại các trường Đại Học từ năm

3 – 2017

Huỳnh Thị Kim Dung (2017) “Hồn thiện cơng tác lập dự tốn và quyết
tốn ngân sách nhà nước tại phịng Tài chính – Kế hoạch huyện Đức Phổ”,
trƣờng Đại Học Kinh Tế Đà Nẵng.
Tác giả đ nêu lên đƣợc quy trình lập dự tốn và quyết toán dự toán ngân
sách nhà nƣớc nêu ra các định mức phân bổ thu chi trong quá trình lập dự
toán. Từ thực trạng tại huyện Đức Phổ, tác giả nêu ra những bất cấp tồn tại
trong khâu lập dự tốn tại huyện Đức Phổ là cịn mang nặng tính hình thức,
phân bổ ngân sách chƣa bám sát vào tình hình của địa phƣơng, quyết tốn
đ ng quy định nhƣng chất lƣợng cơng tác quyết tốn chƣa cao số liệu quyết
tốn cao hơn số dự tốn rất nhiều, từ đó đề xuất hƣớng giải quyết là phải đổi
mới trong công tác lập dự toán, phải phân bổ xác thực với tình trạng của địa
phƣơng tránh tình trạng chênh lệch quá lớn giữa số liệu quyết toán và dự toán
đầu năm để cơng tác quản lý ngân sách đƣợc hồn thiện hơn. Tuy nhiên, bài
chỉ đề cập đến khâu lập dự tốn và quyết tốn chƣa đánh giá và phân tích
đƣợc thứ tự quy trình lập, chấp hành và quyết tốn trong quản lý ngân sách


8

nhà nƣớc.
Nguyễn Văn Phƣơng (2016) “ Hồn thiện cơng tác chi thường xun tại
phịng Tài chính – Kế hoạch thị xã Gia Nghĩa tỉnh Đăk Nông” trƣờng Đại học
Kinh tế - Đại học Đà Nẵng.
Trong bài viết tác giả đ hệ thống hóa lý luận cơ bản về quản lý NSNN
cấp địa phƣơng, nghiên cứu thực trạng tình hình quản lý chi thƣờng xuyên tại
thị

Gia Nghĩa. Tuy đ đạt đƣợc một số kết quả nhất định nhƣng vẫn còn

những bất cập trong khâu phân bổ dự toán chi, chƣa thực sự bám sát vào của
vào tình hình thực tế tại cơ sở, việc phân bổ cịn mang tính chất chung chung,
từ đó đề xuất các giải pháp để khắc phục. Tuy nhiên, những giải pháp đƣa ra
chƣa thực sự đủ mạnh để khắc phục đƣợc những tồn tại và hạn chế trong công
tác quản lý chi thƣờng xuyên tại thị

Gia Nghĩa.

Mai Việt Tâm (2017)“Hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách huyện
Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum”, trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng.
Qua bài viết tác giả đ nêu lên đƣợc những lý luận về cơ bản về quản lý
ngân sách nhà nƣớc đi sâu phân t ch thực trạng tình hình quản lý ngân tại
huyện Ngọc Hồi, từ đó chỉ ra những hạn chế trong quản lý ngân sách và đƣa
ra 7 giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết những vấn đề còn bất cập trong quản
lý ngân sách huyện Ngọc Hồi và hồn thiện cơng tác này hơn theo đó các giải
pháp gồm : (1) Nâng cao chất lƣợng trong việc ban hành các văn bản pháp
quy về quản lý chi ngân sách cấp huyện; (2) Nâng cao chất lƣợng cán bộ,
kiện toàn chất lƣợng cán bộ, bộ máy quản lý chi ngân sách cấp huyện; (3)
Nhóm giải pháp hồn thiện lập dự tốn chi ngân sách cấp huyện; (4) Nhóm

giải pháp tổ chức thực hiện cơng tác quản lý chi; (4) Nhóm giải pháp về cơng
tác quyết tốn ngân sách huyện; (5) Tăng cƣờng cơng tác thanh tra, kiểm tra
tài chính và kiểm sốt chi; (6) Một số nhóm giải pháp khác…Tuy nhiên trong
giải pháp nâng cao chất lƣợng trong việc ban hành các văn bản pháp luật chỉ


9

đề cập trong quản lý chi, mà chƣa ch trọng cơng tác thu ngân sách.
Trần Tƣờng Vi (2017) “Hồn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện, huyện
Đăk Glei, tỉnh Kon Tum” trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng.
Cũng giống nhƣ các bài viết trên về cơ bản tác giả đ khái quát đƣợc lý
thuyết về quản lý chi ngân sách huyện ch trọng nghiên cứu công tác quản lý
chi NSNN cấp huyện đồng thời r t ra đƣợc những bất cập trong khâu lập và
phân bổ dự toán đặc biệt là phân bổ nguồn vốn đầu tƣ ây dựng cơ bản từ đó
đề uất các biện pháp khắc phục những tồn tại trên. Tuy nhiên tác giả chỉ đề
uất những giải pháp chung chung chƣa oáy sâu vào quy trình lập và chấp
hành dự tốn tại huyện Đăk Glei.
Vũ Thành Nam (2014) "Hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách cấp
huyện của tỉnh Hưng Yên” trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà
Nội.
Luận văn đi sâu phân t ch thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà
nƣớc cấp huyện từ đó chỉ ra những bất cập trong công tác thu chi nhƣ là:
Không phụ thuộc quá nhiều vào một nguồn thu nhất là nguồn không ổn định
trong bài chỉ ra cụ thể là “nguồn thu từ sử dụng đất” gây khó khăn trong công
tác thu cho những năm sau. Ch trọng khai thác các nguồn thu mang t nh chất
ổn định và lâu dài nhƣ thu thuế GTGT của các hộ kinh doanh trên địa bàn…
Bài chƣa chỉ ra các biện pháp cụ thể để khắc phục tình hình mất cân đối trong
khai thác nguồn thu nguồn thu.
Ngồi ra cịn có rất nhiều cơng trình và bài viết khác nghiên cứu về

cơng tác quản lý NSNN ở cấp vĩ mô hoặc trên phạm vi một tỉnh thành phố
huyện và

. Các bài nghiên cứu đ đề cập đến nhiều kh a cạnh của hoạt động

quản lý NSNN nhƣ kh a cạnh về quản lý hoạt động quản lý thu chi về thanh
tra, giám sát việc thực hiện NSNN… Tuy nhiên tùy vào đặc điểm kinh tế và
hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc mỗi nơi cũng nhƣ tùy vào từng giai


10

đoạn phát triển kinh tế mà hoạt động này đạt đƣợc những kết quả cũng nhƣ
còn tồn tại những hạn chế khác nhau từ đó sẽ đề uất những giải pháp khác
nhau phù hợp cho hoạt động quản lý NSNN tại mỗi địa bàn trong từng giai
đoạn.
* Khoảng trống nghiên cứu
Thơng qua q trình nghiên cứu các đề tài tham khảo ở trên nhận thấy
các tài liệu và nghiên cứu có cách tiếp cận đối tƣợng và mục đ ch khác nhau
song đều có giá trị về mặt lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên hoạt động quản lý
ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đ có khá nhiều điều thay đổi và cần đƣợc cập
nhật mới. Bên cạnh đó trên địa bàn huyện Ph Lộc cho đến nay chƣa có bất
kỳ một cơng trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống về hoạt động quản lý
NSNN cấp huyện tại huyện Ph Lộc tỉnh TT Huế. Điều đó th c đẩy tôi chọn
vấn đề này làm đề tài nghiên cứu và viết bài luận văn thạc sĩ của mình.
Trong đề tài lần này tác giả đánh giá về hoạt động quản NSNN cấp
huyện với bối cảnh đặc điểm riêng tại phòng Tài ch nh – Kế hoạch huyện
Ph Lộc các số liệu đƣợc phân tích từ năm 2014 đến 2017. Kết luận cuối
cùng từ luận văn nghiên cứu sẽ góp phần hồn thiện hoạt động quản lý NSNN
ở nói chung và NSNN cấp huyện nói riêng.

11

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NSNN CẤP HUYỆN VÀ HOẠT ĐỘNG
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nƣớc
“Theo Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015: NSNN là toàn bộ
các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng
thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo
đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.[10, tr.4]
1.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nƣớc
Vì ngân sách nhà nƣớc là bảng “dự toán thu chi” của nhà nƣớc trong một
khoản thời gian nhất định nên mang các đặc điểm tiêu biểu sau: “(1) Hoạt
động thu chi của NSNN luôn gắn chặt với quyền lực kinh tế - ch nh trị của
nhà nƣớc và việc thực hiện các chức năng của nhà nƣớc đƣợc nhà nƣớc tiến
hành trên cơ sở những luật lệ nhất định; (2) Hoạt động NSNN là hoạt động
phân phối lại các nguồn tài ch nh nó thể hiện ở hai l nh vực thu và chi của
nhà nƣớc; (3) NSNN luôn gắn chặt với sở hữu nhà nƣớc luôn chứa đựng
những lợi ch chung lợi ch công cộng; (4) NSNN cũng có những đặc điểm
nhƣ các quỹ tiền tệ khác. Nét khác biệt của NSNN với tƣ cách là một quỹ tiền
tệ tập trung của nhà nƣớc nó đƣợc chia thành nhiều quỹ nhỏ có tác dụng
riêng sau đó mới đƣợc chi dùng cho những mục đ ch đ định; (5) Hoạt động
thu chi của NSNN đƣợc thực hiện theo ngun tắc khơng hồn trả trực tiếp là
chủ yếu.” [8, tr.8]

12

1.1.3. Vai trị ngân sách nhà nƣớc
“NSNN có vai trị rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế

hội

an ninh quốc phòng và đối ngoại của đất nƣớc. Cần hiểu rằng vai trị của
NSNN ln gắn liền với vai trò của nhà nƣớc theo từng giai đoạn nhất định.
Đối với nền kinh tế thị trƣờng NSNN đảm nhận vai trị quản lý vĩ mơ đối với
tồn bộ nền kinh tế

hội;

- Vai trò huy động các nguồn tài ch nh của NSNN để đảm bảo nhu cầu
chi tiêu của nhà nƣớc: Mức huy động các nguồn tài ch nh từ các chủ thể trong
nguồn kinh tế đòi hỏi phải hợp lý nếu mức huy động quá cao hoặc quá thấp
thì sẽ ảnh hƣởng đến sự phát triển của nền kinh tế vì vậy cần phải ác định
mức huy động vào NSNN một cách phù hợp với khả năng đóng góp tài ch nh
của các chủ thể trong nền kinh tế.
- Quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế: NSNN là cơng cụ định hƣớng hình
thành cơ cấu kinh tế mới k ch th ch phát triển sản

uất kinh doanh và

chống độc quyền. Trƣớc hết Ch nh phủ sẽ hƣớng hoạt động của các chủ thể
trong nền kinh tế đi vào quỹ đạo mà ch nh phủ đ hoạch định để hình thành
cơ cấu kinh tế tối ƣu tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển ổn định và bền
vững. Thông qua hoạt động chi ngân sách Nhà nƣớc sẽ cung cấp kinh ph đầu

tƣ cho cơ sở kết cấu hạ tầng, hình thành các doanh nghiệp thuộc các ngành
then chốt trên cơ sở đó tạo mơi trƣờng và điều kiện thuận lợi cho sự ra đời và
phát triển các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế (có thể thấy rõ nhất
tầm quan trọng của điện lực, viễn thông, hàng không đến hoạt động kinh
doanh của các Doanh nghiệp). Bên cạnh đó việc cấp vốn hình thành các
doanh nghiệp Nhà nƣớc là một trong những biện pháp căn bản để chống độc
quyền và giữ cho thị trƣờng khỏi rơi vào tình trạng cạnh tranh khơng hồn
hảo. Và trong những điều kiện cụ thể nguồn kinh ph trong ngân sách cũng
có thể đƣợc sử dụng để hỗ trợ cho sự phát triển của các doanh nghiệp đảm


13

bảo t nh ổn định về cơ cấu hoặc chuẩn bị cho việc chuyển sang cơ cấu mới
hợp lý hơn. Thông qua hoạt động thu bằng việc huy động nguồn tài
chính thơng qua thuế NSNN đảm bảo thực hiện vai trò định hƣớng đầu tƣ
k ch th ch hoặc hạn chế sản uất kinh doanh
+ Về mặt kinh tế: K ch th ch sự tăng trƣởng kinh tế theo sự định hƣớng
phát triển kinh tế

hội thông qua các công cụ thuế và thuế suất của nhà nƣớc

sẽ góp phần k ch th ch sản uất phát triển thu h t sự đầu tƣ của các doanh
nghiệp. Ngoài ra nhà nƣớc còn dùng NSNN đầu tƣ vào cơ sở hạ tầng tạo điều
kiện và môi trƣờng thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động
+Về mặt

hội: Vai trò điều tiết thu nhập giữa các tầng lớp dân cƣ trong

hội. Trợ gi p trực tiếp dành cho những ngƣời có thu nhập thấp hay có hồn

cảnh đặc biệt thơng qua chi về trợ cấp

hội trợ cấp gián tiếp dƣới hình thức

trợ giá cho các mặt hàng thiết yếu các khoản chi ph để thực hiện ch nh sách
dân số ch nh sách việc làm chống mù chữ hỗ trợ đồng bào b o lụt.
+ Về mặt thị trƣờng: Nhà nƣớc sẽ sử dụng NSNN nhƣ một cơng cụ để
góp phần bình ổn giá cả và kiềm chế lạm phát. Nhà nƣớc chỉ điều tiết những
mặt hàng quan trọng những mặt hàng mang t nh chất chiến lƣợc. Cơ chế điều
tiết thông qua trợ giá điều chỉnh thuế suất thuế uất nhập khẩu dự trữ quốc
gia. Thị trƣờng vốn sức lao động: thông qua phát hành trái phiếu và chi tiêu
của ch nh phủ. Kiềm chế lạm phát: Cùng với ngân hàng trung ƣơng với ch nh
sách tiền tệ th ch hợp NSNN góp phần điều tiết thông qua ch nh sách thuế và
chi tiêu của ch nh phủ.” [4, tr.11-12]
1.1.4. Hệ thống ngân sách nhà nƣớc và quan hệ các cấp ngân sách
nhà nƣớc ở Việt Nam
a. Hệ thống ngân sách nhà nước
Hệ thống ngân sách đƣợc hiểu là tổng thể các cấp ngân sách có mối quan
hệ mật thiết với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thu chi của các cấp


14

ngân sách. T ùy theo mơ hình tổ chức hành ch nh của mỗi nƣớc mà hệ thống
ngân sách nhà nƣớc của mỗi nƣớc có cơ cấu khác nhau. Ở Việt Nam các cấp
ngân sách đƣợc hình thành trên cơ sở các cấp ch nh quyền của nhà nƣớc.
“Theo Điều 6 Luật NSNN số 83/2015/QH13 ngày 25/6/2015 NSNN gồm
ngân sách Trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng; Ngân sách địa phƣơng gồm
ngân sách của các cấp ch nh quyền địa phƣơng. Nhƣ vậy hệ thống NSNN ở
nƣớc ta gồm 2 cấp: Ngân sách trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng trong đó

ngân sách địa phƣơng gồm 3 cấp là ngân sách cấp tỉnh (thành phố trực thuộc
trung ƣơng) ngân sách cấp huyện (quận thị
sách cấp

thành phố thuộc tỉnh) ngân

(phƣờng thị trấn).” [10]

b. Quan hệ giữa các cấp ngân sách nhà nước
“- Ngân sách trung ƣơng ngân sách mỗi cấp ch nh quyền địa phƣơng
đƣợc phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể:
+ Ngân sách trung ƣơng giữ vai trò chủ đạo bảo đảm thực hiện các
nhiệm vụ chi quốc gia hỗ trợ địa phƣơng chƣa cân đối đƣợc ngân sách và hỗ
trợ các địa phƣơng theo quy định tại khoản 3 Điều 40 của Luật NSNN 2015.
+ Ngân sách địa phƣơng đƣợc phân cấp nguồn thu bảo đảm chủ động
thực hiện những nhiệm vụ chi đƣợc giao. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết
định việc phân cấp nguồn thu nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách ở địa
phƣơng phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế -

hội quốc phịng an ninh và

trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn.
+ Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm;
việc ban hành và thực hiện ch nh sách chế độ mới làm tăng chi ngân sách
phải có giải pháp bảo đảm nguồn tài ch nh phù hợp với khả năng cân đối của
ngân sách từng cấp; việc quyết định đầu tƣ các chƣơng trình dự án sử dụng
vốn ngân sách phải bảo đảm trong phạm vi ngân sách theo phân cấp.


15

- Trƣờng hợp cơ quan quản lý nhà nƣớc thuộc ngân sách cấp trên ủy
quyền cho cơ quan quản lý nhà nƣớc thuộc ngân sách cấp dƣới thực hiện
nhiệm vụ chi của mình thì phải phân bổ và giao dự toán cho cơ quan cấp dƣới
đƣợc ủy quyền để thực hiện nhiệm vụ chi đó. Cơ quan nhận kinh ph ủy
quyền phải quyết toán với cơ quan ủy quyền khoản kinh ph này.
- Thực hiện phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) đối với các khoản thu
phân chia giữa các cấp ngân sách và số bổ sung từ ngân sách cấp trên cho
ngân sách cấp dƣới trên cơ sở bảo đảm công bằng phát triển cân đối giữa các
vùng các địa phƣơng.
- Trong thời kỳ ổn định ngân sách:
+ Không thay đổi tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa các
cấp ngân sách;
+ Hằng năm căn cứ khả năng cân đối của ngân sách cấp trên cơ quan có
thẩm quyền quyết định tăng thêm số bổ sung cân đối ngân sách từ ngân sách
cấp trên cho ngân sách cấp dƣới so với năm đầu thời kỳ ổn định;
+ Số bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dƣới
đƣợc ác định theo nguyên tắc tiêu ch và định mức phân bổ ngân sách và
các chế độ tiêu chuẩn định mức chi ngân sách; khả năng của ngân sách cấp
trên và khả năng cân đối ngân sách của từng địa phƣơng cấp dƣới;
+ Các địa phƣơng đƣợc sử dụng nguồn tăng thu hằng năm mà ngân sách
địa phƣơng đƣợc hƣởng theo phân cấp để tăng chi thực hiện các nhiệm vụ
phát triển kinh tế -

hội bảo đảm quốc phòng an ninh. Đối với số tăng thu

so với dự toán thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 59 của (Luật NSNN
2015).
Trƣờng hợp đặc biệt có phát sinh nguồn thu từ dự án mới đi vào hoạt
động trong thời kỳ ổn định ngân sách làm ngân sách địa phƣơng tăng thu lớn

thì số tăng thu phải nộp về ngân sách cấp trên. Ch nh phủ trình Quốc hội Ủy