Đánh giá tác dụng của xoa bóp bấm huyệt kết hợp siêu âm trị liệu, sóng xung kích điều trị viêm quanh khớp vai thể đơn thuần

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

HỌC VIỆN Y DƢỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM

VŨ MẠNH THẮNG

ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG CỦA XOA
BÓP BẤM HUYỆT KẾT HỢP SIÊU
ÂM TRỊ LIỆU, SĨNG XUNG KÍCH
ĐIỀU TRỊ
VIÊM QUANH KHỚP VAI THỂ ĐƠN THUẦN

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC


HÀ NỘI – 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

HỌC VIỆN Y DƢỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM

VŨ MẠNH THẮNG

ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG CỦA XOA
BÓP BẤM HUYỆT KẾT HỢP SIÊU ÂM
TRỊ LIỆU, SĨNG XUNG KÍCH ĐIỀU

TRỊ
VIÊM QUANH KHỚP VAI THỂ ĐƠN THUẦN
Chun ngành Y học cổ truyền
Mã số: 8720115
LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
TS. LÊ THỊ KIM DUNG

HÀ NỘI - 2020


LỜI CẢM ƠN

ậ

ậ

T
ẫ ,

ƣ

ủ

y

ậ

y,

,

ị,

ƣ

,

ệ
E

â

x
H

ử ờ
ệ Y Dƣ
ứ T
ƣơ

ả ơ
ổ

Đố , ò
BG
yề V ệ ề N ; B G
ƣ
kệ

Đ

S
ố - Bệ
ậ ,
ê

ệ Câ
ứ
ậ
y
V ò k
ế ơ â
ấ
x
ƣ
y
ò
ế
ơ
â
TS Lê T ị K
D
ƣờ
y â
yế
ế
ỉ ả, ƣ
ẫ ậ

, ó
ó
ề
kế
ũ
ƣ
ộ
ê
ố
ậ,
ê ứ
ậ
y
Em xi ử ờ ả ơ
ậ
ể
T y
ố,
â
ê Y ế
Bệ
ệ Câ
ứ T
ƣơ
, ữ
ƣờ
ẻ, ộ
ê
ậ
E x

y
ò
ế ơ â
ấ ả
G
ƣ, P ó
ƣ,
Tế ĩ
Hộ
:
ữ
ƣờ T y, ữ N K
ƣ
ẫ,
ỉ ả
ố
ậ
ó
ó
ữ
kế
ể
ả ệ
ậ
y
X
ƣ
ử ờ ả ơ
k
,

ả ữ
ê ứ
k ả
ử ụ
ố ệ
ê ứ
ệ
ậ
E x
ả ơ
ữ
ƣờ â
x
ở ê
ộ
ê,
ờ
ể
ậ,
ệ
ậ
y
Hà Nội, ngày ..... tháng ..... năm 2020

Vũ Mạnh Thắng


T
H Cổ

Vũ M

yề V ệ N ,
1. Đây
TS LêT ịK
2. C
ố
3. C

ố
k

T

x

Vũ Mạnh Thắng
ĐẶT VẤN ĐỀ
CHƢƠNG 1 .............................................................................................................

TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................................

1.1.

Sơ lƣợc về giải phẫu chức năng khớp vai .............................

1.2. Viêm quanh khớp vai theo YHHĐ ..............................................................
1.2.1. Đị
122

Cơ

ế

123

C

ể

124

Đề

ị

1.3. Bệnh lý viêm quanh khớp vai theo YHCT ...............................................
1.4. Tổng quan về xoa bóp bấm huyệt


141

K

142 T
143
1.5.

ụ
Cỉ ị

Tổng quan về sóng xung kích. ...............................................

151

K

152

T

153

Cỉ ị

1.6.
161

1.7.

ệ
ụ

Tổng quan về siêu âm trị liệu. ................................................
Đ

162 T
163

ệ

ƣơ
ụ

Cỉ

ị

Những nghiên cứu điều trị Viêm quanh khớp vai trên thế

Việt Nam.
CHƢƠNG 2 .............................................................................................................

ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................................
2.1.

Đối tƣợng, địa điểm và thời gian nghiên cứu .......................

2.2.

Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân .......................................................................


2.3.

Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân khỏi diện nghiên cứu

2.4.

Phƣơng pháp nghiên cứu ...........................................................................

2.5.

Các bƣớc tiến hành

2.6.

Các chỉ tiêu nghiên cứu ..............................................................................

2.7.

Đánh giá hiệu quả điều trị chung ..............................................................

2.8.

Xử lý số liệu

2.9.

Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu .............................................................

CHƢƠNG 3 .............................................................................................................

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................................

3.1.

Đặc điểm của hai nhóm bệnh nhân nghiên cứu ...........................

311Đặểềổủốƣ

312

Đặ

313

Tờ

314

Vị

ể
k

315Pâ ố ứ ộ
ƣ

ê

316
ứ

Pâ ốệ
........................................................................................................................

3.2. Kết quả về tác dụng giảm đau cải thiện tầm vận động, chức năng sinh
hoạt của phƣơng pháp xoa bóp bấm huyệt kết hợp siêu âm trị liệu, sóng
xung kích trên bệnh nhân VQKV thể đơn thuần. ..........................................
3.2 1

S

ở

y
ờ

3.2 2

S

ê
3.2 3
ê

y
ứ

S

ở
y

ứ

3.24 S
3.2.5

ể

ở
y ổ ấ

Kế

ả


3.3. Tác dụng không mong muốn .....................................................................
CHƢƠNG 4 .............................................................................................................

BÀN LUẬN .........................................................................................................

4.1. Đặc điểm đối tƣợng nghiên cứu .................................................................

411

Đặ

ể

412

Đặ

ể

413

Tờ

414

Vị

415

P â

416 T

k
ậ ộ k

417

Đặ

ể

418

Đặ

ể

4.2. Bàn luận về kết quả điều trị của phƣơng pháp xoa bóp bấm huyệt kết
hợp siêu âm trị liệu, sóng xung kích. ................................................................
421

S

422 S
423

S

424

Về kế

4.3. Bàn luận về sự thay đổi dấu hiệu sinh tồn và sự thay đổi trong một số
kết quả xét nghiệm máu. ...................................................................................
4.4. Tác dụng không mong muốn .....................................................................
KẾT LUẬN..........................................................................................................
KIẾN NGHỊ .........................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC I
PHỤ LỤC II
PHỤ LỤC III


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ALT
AST
BN
CTM
ĐT
SĐT

TĐT
VAS
VQKV
XBBH
YHCT
YHHĐ
NĐC
NNC


Bả

2

1

Bả

Bả

2

2

Bả

Bả

2.3.

Bả

Bả

2.4.

Phân lo i hiệu quả

Bả 31.Pâ ố ệ
Bả

3

2.

P â

Bả

3

4.

P â

Bả

3

5.

Mứ

Bả 33.Pâ ố ề ờ

Bả 36.T
Bả 37.T
Bả 38.T
Bả 39.C ứ
Bả 310.P â ố ệ
Bả 311.P â ố ệ
Bả

312.Đ

10

y

Bả

313.Đ

20

y

ê
ê

Bả 3 14.
ó

ê

Bả 315.S
ó
Bả
ề
Bả
ề

316. S
ịở2
317. S
ịở2


Bả

318. S
y

ề

ịở2

ề

ịở2

Bả 319. S
y
Bả

320. S
y

Bả

ề

ịở2

321. S
y

ề

Bả

3.22.

Bả

323.Bế
ề

ịở2
S

ị

............................................................................................................

Bả

3 24.

Kết quả s

Bả

3 25.

Đ


H

11 Cấ

H

12C

H

13 Cấ

vai

..........................................................................................................................

Hình 1.4. Cấ
Hình 2.1. T ƣ
Hình 2.2. T ƣ
Bể

3 1 Biế

Bể

32Bế ổ ó

Bể

33Bế ổ ó

..............................................................................................................................

Bể
..............................................................................................................................

34Bế ổ ó


Viêm quanh kh p vai (VQKV) là bệnh lý bao
, h n chế vậ
â
kh

, ơ,

p và màng ho t dịch. D

ệ

ó

k

,

ổ
ấ

Bệnh khởi phát từ từ
,
chị

ƣ

ù

ra ở ộ tuổ
ỞVệ
ế k
ƣờ

ế

k

k
ế
80%

13,24%
â

ố

Đề

ị viêm quanh kh p vai

Bệnh diễn biến kéo dài có thể h n chế vậ
sinh ho t cá nhân hàng ngày của bệnh nhân. Vì vậy việc cải thiệ
giả
ngành.
T

YHHĐ viêm quanh kh
ấp, giả liệt kh
ấp thể giả liệt kh p vai là

â
thể dùng thuốc, phục h

ơ ó

2
Theo YHCT ệ
vào



â

ê

ộ

k

ây ệ

ệ

ứ

ố

,kê

ƣ

ƣơ

ề

ị ệ

ƣ ù

ố,x

ê

k

ế ệ

y ị

ị ệ

kế

ậ

T y
ữ

ộ
ê

Tê

ƣ

“Đ

ụ

kích ề

ị

1.Đ
ƣơ

ể ả
ụ

ủ xoa bóp ấ
k

ứ.

ụ

ề
yệ kế
k

yệ , k

ƣ

k

ó
ƣơ

ề

:

”

ị ệ , sóng xung
ụ

k

ê:
ể ơ

ằ

ị ệ , sóng xung kích .

ê â
ố

ề

YHCT .

ê â

ê

ó

ả Mộ

ề

yệ kế
ị

ề

ê

ề

yề

ả ố

ữ YHHĐ

ể ơ

ụ

ấ

ứ

D

â chia làm 3
ổ

ộ ấ

ế

xoa bóp ấ
2. Đ

, ể ó

ƣ

ệ

ụ

VQKV

ê

ó

kê

Y

ậ kê

ị

ƣ

ƣờ ệ

ê

ề

ếâ
ƣơ

ị

ề

ệ kố

ƣơ

ề

…

, ệ

â

ể sau: k ê
, ậ

ứ

ủ

ƣơng pháp ê

ệ

â


3
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Sơ lƣợc về giải phẫu chức năng khớp vai
K

k

vì bao k
k

,
,

ê,

ủ

ơ

ằ

k

ẻ , ây

ê

ộ

ộ

,

ể,

,x

ƣ

ũ

ễ ịổ

ủ

ũ

ủ
ộ

y ị )

ộ

y(
ủ

ấ

ƣơ

ủ

ƣ ,

ê

(ê

, ê

ê ,

ƣ ,

ra sau) [2], [13], [22], [25], [26].
Có ƣ

ề
ủ

ộ

ƣ

ề xƣơ , k

ậy

k

ó ấ

, â , ơ, ây

ằ

ấ

ứ

[15], [26].

1.1.1. Phần xƣơng khớp (hình 1.1)
xƣơ

1. C
2. Ổ

ả

ị

3. Xƣơ

4. M

5. K
6. Xƣơ

ù
ò

ứ
ứ

7. M
8. Xƣơ

H

1 1 Cấ

xƣơ

k

ủ k

ả

y


K
cánh tay)
+K
ấ
+K

ữ

+K

ữ

ả
+K

ù

+K
Độ

:k

[63]

ộ

+Q

ụ

+Q

ụ

+ Qua

ụ

Độ

x y ị

1.1.2. Phần mềm

Hình 1.2 C
B

k: (hình 1.2)
B k


ề

(ờổ

Dây c ằ
+ Dây
3 ây:
+ Dây
+ Dây
+ Dây
ó2

ẽ
P

H

13 Cấ

â

ơ

y

ơ

ộ

ủ k
C
y,
xƣơ

ơ

k

ƣ ộ ấ

ứ

ó
y

ố ị
ổ

ả

k

ê xƣơ

ằ

ủ

â

y,

ù
ƣ

ê xƣơ
â


6
+Cơ

ừ

:

xƣơ

, 1/3

xƣơ

ò

ấ

ở

ặ

: ậ vai, dang cánh tay, xoay cánh tay vào trong hay

y Độ

ra ngồi.
+Cơ
ơ

ị

+Cơ
ừ

ệ

y Độ

:

2 ó, ó

ị

:

ê

xƣơ

ù

ấ

ộ

ặ

ƣ

2

é

ủ

ả

, ó

ó

ậ

ủ

y

, ơ ò

ả

ƣ

x y ong cánh tay.

y

ơ ƣ

,

xƣơ

ẳ

ặ

:k é
ị

: ấ

ừ
ừ

ả

y Độ
+Cơ

, ơ ò

xƣơ

ê ổ

xƣơ

ơƣ

,

:

ừ ố ê

Độ

:

, ố ƣ

,

ng và xoay cánh tay ra

ngồi

+Cơ

:

ƣ

x

cánh tay. Độ

ủ 4 ơ

Gâ
ụ
ổ

y

ủ

ữ

ấ

ộ

xƣơ

y(ơ

, ơ

ê

, ơ

ƣ

ị

, ơ ƣ

)

y, ây

xƣơ

y

ị

ấ

ù

ƣ

H
ằ

ả

y

Hệ ố

G

xƣơ

ơx y

ủ

ƣơ

ừ

14 Cấ

k

ó

,

ơ x y,

ụ
k

óở

1 4)

k

k

ù

ƣ

ơ

(

ơx
ê

y, ệ
ó

ƣ
ố

ệ ậ

y
ẻ

ơ

ơ

,

ộ
D

ó,


7
ị ổ

k
y

ẽ

ƣơ

ế ậ
ụ” ƣ

“k

ƣ

ộ

ủ k

ù

[2], [60].

V

ế

1.2. Viêm quanh khớp vai theo YHHĐ
1.2.1. Định nghĩa
k

Vê
ế ậ

ộ

ổ

k

â , ơ, ây

thù ủ

ữ

ộệ
ƣơng

ị

k

ệ

ữ

, ụ k

xƣơ

ề

ủ yế

K

k

ằ

ƣờ

ƣ

ó ổ

ƣơ

ặ

ổ

ƣơ

gân

ù

[3],

[2], [25].

1.2.2. Cơ chế bệnh sinh viêm quanh khớp vai
Tổ
ủ

ƣơ
ơx

â

y, ó

[25]Gâ

ổ

ứ

ó â
ổ
ƣơ

ấ

ặ

ệ

yê

â

ủ k

*Cấ

xơ,

ế

ẩ

ƣờ

â x

ấ
ổ,

(

ấ

V

k

ế

ó

ể

ặ ủ

ể

ậ

â

xƣơ
y ổ

ệ

ƣờ , ữ xơ ộ

ậ
S

ả

ấu trúc và tính

…)

ơ

ị ổ

ệ

ê

ố

ấ,

C

ù

ủ

Gâ
ặ

ứ

ấ

ƣ
ƣ

ƣơ

ƣơ

ậ

ỉ

â

ứ

yể

ân sau [2], [26].

ó
ấ

ƣ

ề

â

ƣ ƣ

ẩ

ƣ

ằ
ƣ

ƣ

*T

,

ậy ó â

ứ
ữ

Vù

ẹ

ị

ƣ

ổ

*Gả

D

ứ
ứ

ƣ

ịổ

ơ

quanh k

ừ ơ, xƣơ , ổ

ƣ
â

ê

ó

ó Nữ
cùng ủ

ấ

y ặ

ặ

ƣơ

ó

k
ề

ể

ấ

ƣơ

,

ấ
ƣơ

ổ

,

ƣ

ấ


8
Tê

â:

ứ

ế ế

ổ

Glycosaminoglycan.
Dù

ó ké

ử ế
ơx y

ƣờ

- Nơ

ê

ủy ổ

ị ổ

ƣơ

yể

-G

ế

ể

Gâ

ó

ứ xơ ó

ủ

ƣơ
ƣ )

ộ ề

ứ
x

ở â

ấ

ĩ

ệ

ƣ

yế ố

â

ké ,
Tê

ƣ

ó

y ị

ƣ

k

,

ậy

y ủ

â

ổk

ỉ ứ

ộ

ề

ứ

â

k
â C x

ậ

ữ
ế ó

ữ

ữ

ổ

ở

ứ

ệ

ƣờ

ƣ õ

ị

ũ
ù

ƣ ƣ

ƣ

yế

:

â

ộ

ƣ

ó

)

y ủ

x ở ổ

ƣ

ủ

â

(ù

)

ứở

ƣ
ụ

ứ

ƣ
ặ

ây

â [54], [56]. Gâ

ứ k

ữ

Q
ổ

xƣơ

( ứ

ặ

*Hệ

ổ

ặ

- Đứ k
ê

ể ây ứ

ơ

â

ứ

ó
( ặ

ứ

ể ị ứ

- Đứ

ị ó

ở:

ữ ổ
ậ

ó

ế,

â

ả

ó

ó

k

Có

ữ
canxi

L

ằ

ị

ể

x

[56].

1.2.3. Các thể bệnh của viêm quanh khớp vai theo YHHĐ
1.2.3.1. Thể đau vai đơn thuần
* Nguyên nhân:
Do
ủ

ê

ơ

ị

D
D

â

ộ
ặ

ế

ó
ó

ó
ề

ứ

y,

â

ơ

ộ ố

k

ê

ê

, viêm gân bó

ơ

nhân [25], [54].
* Tr ệ

ơx

âm sàng:

ề
ệ,

ể

k
ƣ

yê


- Cơ
k
ế

ậ

-T
Tổ
ƣ
ệ

ổ
Tổ

ngo

,

pháp Pattes.
Tổ
Tổ
Tổ
Tổ
Tổ
pháp Gerber [48].
* Cậ
Cụ X
ó

ể

ó

ủ
Sê
-Vê

â ,
-Tậ
-Vê
ị
- Tổ
ê â ,

â


10
*Tế

ể:

-T

ậ

i: Đ

ặ k

:Mộ

k

Mộ ố

+ Đứ

ũ

+K

ổ
â

ứ

ộ

Đó

ó

ơ

â,

ị

ƣ

ậ

ể

:

ị
ứ

ủ
y

ể
ấ,

ứ

ẫ

ị

ảy

é (ộ
ỗ

ó

yể

x

k

Đ

ề

ơx y

+S
ộ

ố ƣờ

ƣờ

â

ểk
ặ

ế

ậ

+Đứ

ó

ơ

ê

-K
ứ

k

ấ

),

ơ x y,

â

ấ

ủ ộ

ừ 60º - 120º

ả

,

ù
ề,

– ơ
k

ơ ê

k

ƣ ế

yể

ỗ

ây

ỗ

y

ù

-

ủ

y ề ƣ

ế

ỉ
*Đề

ị:

- Nộ k

:

ỗ(ê

ƣ

ê k

ố

,
ố

ù

â

ơ Tê
ơ

ê

), ố

3

,

cách nhau 15 ngày [17], [25], [53].
ị ệ -

-N

k

: Đố

ộ

ứ

k

ố

ẫ

ậ

cùng -

ụ

[25].

Vậ

ứ

é

ó

ể

ệ

ằ

ây

1.2.3.2. Thể đau vai cấp
*N

â:S

yê

ể
ấ

ƣ

V

cánh tay.

ó

x

Vậ

ộ
ƣ

, ó

Có

ể

y

yể

ủ

ù

ữ ộ,

:Đ

ậ

ũ ơx

â

ƣ

* Lâ
BN

x

ừ
ộ
ấy

ặ

ủ

ụ ộ
ộ kố

y

xố

ệ

yk
ƣ

ù

ù

ở

ặ

ƣ


11
*X
x

:k

ù

ả

-

ó ởk ả

ù

-

*Sê â :

ấy

ả

ấ

yể

ộ

ộ

ấ

x

ó

â

ấy

T ƣờ
ộù

ƣ

â

ó

ể [25], [26].

ê

*Đề
ố
ễ

ị:Bấ

k

ộ

,

ƣờ

Tê

ê

k

ù

Nộ

,

ê

ố

ỗk

ả

au

ừ ƣờ

nxi hóa [25], [53].

ử k

1.2.3.3. Thể giả liệt khớp vai
* Nguyên nhân: D
ứ

ờ

ặ

ƣờ
ấ

ộ

ứ

-Cơ

:Đ

-T

ể:H

ế<40º
ơ

Có
ấ

ữ

, ộ

*T ệ

ặ

ƣơ

ấ

ổ , xảy
ƣơ

â

ứ

â k

xảy :

ể xảy

ƣờ

ƣơ ,

ữ ộ

ê

ứ

ó

ƣờ
ộ

Ở

ởế

ƣờ

ẻ,

ế

âm sàng:

ộ

ả

ấ,

ế

ế ậ

ộ

ủ ộ

, ậ

ộ

ụ ộ

ỗ

,

ể

k

,k

ấy

ệ

ặ

ƣ

ƣờ

Có

ỗ
*Cậ

â

X

:

yƣ :

-Cỉ

ữ

-Gả

k

-Đứ

ƣờ

-T

ấ

ế

ệ
ù

ả

ứ

ổ

ƣờ

ụ

ơx y

- xƣơ

y

ị xƣơ

ặ ƣ
ữ

ủ

ƣơ

ả

- cánh tay.

ế

ể

ấy ệ

k

cùng - cánh tay.
-Có

ể ó ƣờ

Cụ k
ứ ủ

ụ

yƣ

X
ả

ơx y

:X

ị

ƣờ

ẩ

ó

ả

ề ộ

Siêu âm: T ê
ủ
*Tế
*Đề
- Nộ

k

+Đ k
ộ

ẹ
+Ở ƣờ
ờ ố
ụ

,

ể

-N
+Ởƣờẻổ,ệ
ệ
ấ

ờ

ƣơ

+Đề

ằ

ù

1.2.3.4. Thể đông cứng khớp vai
* Nguyên nhân: D
ể
-Tê
-Tứ
k

,
* Tr ệ
- Cơ
(ả ủộ
-T

xoay ngoài [25].
* Cậ

-


13
X
ấ

ƣờ ,

yƣ :L

ệ

xƣơ

Siêu âm: k
Cụ

k

Cụ
ả

ƣở

y ây

ằ

ệ

ệ

ữ

ƣờ

k

ả

ộ

ểxấ

k

y, ƣờ
ấy

ó ó

ả

: T ấy
ừk

k
ị ố

: Có

-

k

y,

ể

ẩ

ở ù

, ó

â

ể

ấy

ũ ơx y

ấ

ƣ
*Tế

ể : Nó

ậ

k

ệ

ả

ấ

ế

ế ƣ

ệ

6

- 20 tháng.
*Đề

ị:

- Nộ k

:L

+G
ừCó

yế
ề

ị

ả

ả kế

ế

ụ

ó

ể

ứ

ừ

,

,

ể ử ụ
+G

k

ậ

ố

ƣ
,

ứ
é

ây

ữ

ộ

, ậ
ơ

ụ ộ
ó ế

S

ả ừ ừ
-N

1.2.4. Điều trị viêm quanh khớp vai theo YHHĐ
C

ƣơ
*Đề

ị ệ

, ệ
*Đề

ƣ: M
* Đề

Hy
*Đề
ệ
x y ặ ả

6

ậ

ộ

ủ ộ

ó