Quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo dục ở các trường mầm non trên địa bàn thị xã tân uyên, tỉnh bình dương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.35 MB, 170 trang )
UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
NGUYỄN THỊ THANH TRANG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ TRONG
KIỂM ĐỊNH CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC Ở CÁC TRƢỜNG
MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ TÂN UYÊN,
TỈNH BÌNH DƢƠNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114
LU N V N THẠ S
BÌNH DƢƠNG – 2018
UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
NGUYỄN THỊ THANH TRANG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ TRONG
KIỂM ĐỊNH CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC Ở CÁC TRƢỜNG
MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ TÂN UYÊN,
TỈNH BÌNH DƢƠNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114
LU N V N THẠ S
NGƢỜI HƢỚNG D N
HO HỌ
PGS.TS. PHAN THỊ TỐ OANH
TS.LƢƠNG THỊ HỒNG GẤM
BÌNH DƢƠNG – 2018
LỜI
M ĐO N
Tơi xin cam đoan, đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu
và kết quả nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong
luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng
cơng bố trong bất kỳ một cơng trình nào khác.
Họ và tên tác giả:
Nguyễn Thị Thanh Trang
i
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả
đã nhận đƣợc sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo,
thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn:
- Lãnh đạo trƣờng Đại học Thủ Dầu Một.
- Khoa quản lý giáo dục, Phòng đào tạo sau đại học trƣờng đại học Thủ Dầu
Một.
- Các thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong quá trình
học tập và nghiên cứu.
- Lãnh đạo Phòng giáo dục và đào tạo thị xã Tân Uyên, Ban Giám hiệu và
giáo viên các Trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng
đã nhiệt tình giúp đỡ và đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp cho tác giả nghiên
cứu hồn thành đề tài.
Đặc biệt, với tình cảm chân thành và kính trọng nhất, tác giả xin bày tỏ
lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phan Thị Tố Oanhvà TS. Lƣơng Thị Hồng Gấm,
ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ, hƣớng dẫn tác giả trong q trình
học tập và nghiên cứu hồn thành luận văn này.
- Xin cảm ơn bạn bè, những ngƣời thân và gia đình đã chia sẻ, động viên,
tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn .
Xin chân thành cảm ơn!
Bình Dương, ngày ... tháng 12 năm 2018
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Thanh Trang
ii
MỤC LỤC
LỜI
M ĐO N .................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................................. ix
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ........................................................................ x
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................. 1
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ......................................................................... 3
3. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨUVÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ............... 3
3.1. Khách thể nghiên cứu ............................................................................. 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 3
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ......................................................................... 3
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ......................................................................... 3
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lượng giáo dục trường mầm non. ................................................. 3
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý công tác tự đánh giá
trong kiểm định chất lượng giáo dục ở các Trường Mầm non trên địa bàn
thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. ............................................................... 3
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lượng giáo dục ở các trường mầm non trên địa bàn thị xã Tân
Uyên tỉnh Bình Dương. .................................................................................. 4
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU............................................................................. 4
6.1. Phạm vi nội dung .................................................................................... 4
6.2. Phạm vi không gian ................................................................................ 4
6.3 Phạm vi thời gian .................................................................................... 4
7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................. 4
7.1. Cơ sở phương pháp luận ........................................................................ 4
7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc ..................................................... 4
7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic ................................................................ 5
iii
7.1.3. Quan điểm thực tiễn ........................................................................ 5
7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................. 5
7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận .......................................... 5
7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ....................................... 5
8. Ý NGHĨA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI................................ 7
8.1. Về mặt lý luận ......................................................................................... 7
8.2. Về mặt thực tiễn ...................................................................................... 7
9. CẤU TRÚC LUẬN VĂN ............................................................................. 7
HƢƠNG 1. Ơ SỞ LÝ LU N VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGTỰ ĐÁNH
GIÁ TRONG KIỂM ĐỊNH CHẤT LƢỢNGGIÁO DỤ
TRƢỜNG MẦM
NON ....................................................................................................................... 8
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề ................................................................ 8
1.1.1. Nước ngoài .......................................................................................... 8
1.1.2. Việt Nam .............................................................................................. 9
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................... 10
1.2.1. Khái niệm về quản lý ......................................................................... 10
1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường........................................... 12
1.2.2.1. Quản lý giáo dục ........................................................................ 12
1.2.2.2. Quản lý nhà trường .................................................................... 14
1.2.3. Khái niệm chất lượng và chất lượng giáo dục .................................. 14
1.2.3.1. Chất lượng ................................................................................. 14
1.2.3.2. Chất lượng giáo dục .................................................................. 15
1.2.4. Khái niệm về kiểm định chất lượng giáo dục mầm non .................... 15
1.2.5. Khái niệm đánh giá và tự đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo
dục mầm non................................................................................................ 16
1.2.5.1. Đánh giá ..................................................................................... 16
1.2.5.2. Tự đánh giá ............................................................................... 17
1.2.5.3. Tự đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo dục .................... 17
1.2.6. Khái niệm quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lượng
giáo dục. ...................................................................................................... 18
iv
1.3. Lý luận về hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở
trƣờng mầm non ............................................................................................... 18
1.3.1. Ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác tự đánh giá trong kiểm định
chất lượng giáo dục ..................................................................................... 18
1.3.2. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục ở trường mầm non .......... 19
1.3.3. Nội dung cơ bản và quy trình của hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lượng giáo dục ở trường mầm non .............................................. 20
1.4. Lý luận về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo
dục mầm non .................................................................................................... 25
1.4.1. Quản lý bộ máy nhân sự. ................................................................... 25
1.4.2. Quản lý công tác đảm bảo thực hiện mực tiêu và lập kế hoạch tự
đánh giá. ...................................................................................................... 26
1.4.3. Quản lý công tác nghiêm cứu tiêu chí để định hướng tìm minh chứng.27
1.4.4. Quản lý công tác cung cấp, thu thập thông tin và minh chứng......... 27
1.4.5. Quản lý công tác xử lý, phân tích các thơng tin minh chứng thu được.28
1.4.6. Quản lý công tác đánh giá kết quả đạt được của các tiêu chí. ......... 28
1.4.7. Quản lý cơng tác sử dụng kết quả tự đánh giá. ................................. 29
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định
chất lƣợng giáo dục mầm non .......................................................................... 29
1.5.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................. 29
1.5.2. Yếu tố khách quan ............................................................................ 30
Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................... 31
HƢƠNG 2.THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ
TRONG Đ LGD Ở Á TRƢỜNG MẦMNON THỊ XÃ TÂN UYÊN,
TỈNH BÌNH DƢƠNG ........................................................................................ 32
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội và
giáo dục trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng ................................ 32
2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên .......................................................... 32
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dương .......................................................................................................... 32
v
2.1.3. Tình hình giáo dục đào tạo trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dương. ......................................................................................................... 34
2.2. Khái quát q trình khảo sát ..................................................................... 39
2.2.1. Mục đích khảo sát.............................................................................. 39
2.2.2. Phương pháp khảo sát ....................................................................... 40
2.2.3. Mẫu khách thể khảo sát ..................................................................... 40
2.2.4. Nội dung khảo sát .............................................................................. 41
2.2.5. Thời gian khảo sát ............................................................................. 41
2.2.6. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................. 41
2.3. Thực trạng hoạt động tự đánh giá ở các Trƣờng Mầm non trên địa bàn thị
xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng........................................................................ 42
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt động
tự đánh giá ở các trường mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dương .......................................................................................................... 42
2.3.2. Thực trạng thực hiện quy trình tự đánh giá trong kiểm định chất
lượng giáo dục ở các Trường Tầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh
Bình Dương ................................................................................................. 44
2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung cơ bản của hoạt động tự đánh giá
trong kiểm định chất lượng giáo dục ở các Trường Mầm non trên địa bàn
thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .............................................................. 47
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá trong KĐCL GD ở các Trƣờng
Mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng ............................... 50
2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch tự đánh giá chất lượng trong kiểm
định giáo dục ở các trường mầm non.......................................................... 50
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch tự đánh giá chất lượng trong
kiểm định giáo dục ở các trường mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên,
tỉnh Bình Dương .......................................................................................... 54
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch tự đánh giá và định hướng thu
thập, phân tích thơng tin minh chứng của các trường mầm non trên địa bàn
thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .............................................................. 59
vi
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch tự đánh giá chất
lượng trong kiểm định giáo dục trường mầm non trên địa bàn thị xã Tân
Uyên, tỉnh Bình Dương ................................................................................ 62
2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tự đánh giá
ở các trường mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .... 65
2.5. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động quản lý tự đánh giá ở các Trƣờng
Mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng ............................... 68
2.5.1. Ưu điểm: ............................................................................................ 70
2.5.2. Hạn chế: ............................................................................................ 71
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................... 71
Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................... 73
HƢƠNG 3.BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGTỰ ĐÁNH GIÁ Ở CÁC
TRƢỜNG MẦM NON THỊ XÃ TÂN UYÊN,TỈNH BÌNH DƢƠNG ........... 74
3.1. Cơ sở đề ra biện pháp ................................................................................ 74
3.1.1. Chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước về công tác kiểm định
chất lượng giáo dục, tự đánh giá trường mầm non. ................................... 74
3.1.2. Cơ sở lý luận...................................................................................... 75
3.1.3. Cơ sở thực tiễn .................................................................................. 76
3.2. Các nguyên tắc xác lập biện pháp.............................................................. 76
3.2.1. Đảm bảo tính pháp lý ........................................................................ 76
3.2.2. Đảm bảo tính tồn diện và tính đồng bộ của các biện pháp............. 76
3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn ...................................................................... 77
3.2.4. Đảm bảo tính phù hợp ....................................................................... 77
3.2.5. Đảm bảo tỉnh hiệu quả ...................................................................... 77
3.3. Biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo
dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng ... 78
3.3.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động tự
đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo dục ở các trường mầm non ...... 78
vii
3.3.2. Tăng cường bồi dưỡng năng lực tự đánh giá trong kiểm định chất
lượng giáo dục ở các Trường Mầm non cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo
viên và nhân viên ......................................................................................... 80
3.3.3. Hoàng thiện cơ cấu tổ chức bộ phận làm công tác tự đánh giá trong
KĐCL GD của nhà trường .......................................................................... 83
3.3.4. Tăng cường các chức năng lãnh đạo quản lý của Hiệu trưởng về hoạt
động tự đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo dục ở các Trường Mầm
non ............................................................................................................... 86
3.3.5. Tăng cường các điều kiện hỗ trợ cho việc thực hiện hoạt động tự
đánh giá. ...................................................................................................... 91
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................ 96
3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .................. 96
3.5.1. Mục đích ............................................................................................ 96
3.5.2. Mẫu khảo nghiệm .............................................................................. 97
3.5.3. Cách thức và tổ chức khảo nghiệm ................................................... 97
3.5.4. Kết quả khảo nghiệm ......................................................................... 98
Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................. 100
KẾT LU N VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 101
1. KẾT LUẬN................................................................................................. 101
1.1. Về cơ sở lý luận .................................................................................. 101
1.2. Về thực trạng ...................................................................................... 101
1.3. Về các biện pháp ................................................................................ 101
2. KHUYẾN NGHỊ ........................................................................................ 102
2.1. Đối với Bộ giáo dục và Đào tạo ......................................................... 102
2.2. Đối với Sở giáo dục và Đào tạo ......................................................... 103
2.3. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo .................................................. 103
2.4. Đối với các trường mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dương ........................................................................................................ 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
viii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT
KÝ HIỆU VIẾT TẮT
NỘI DUNG VIẾT TẮT
1
CBQL
Cán bộ quản lý
2
CLGD
Chất lƣợng giáo dục
3
CSVC
Cơ sở vật chất
4
ĐCL
Độ lệch chuẩn
5
ĐTB
Điểm trung bình
6
GDMN
Giáo dục mầm non
7
GV
Giáo viên
8
KĐ
Kiểm định
9
KĐCLGD
Kiểm định chất lƣợng giáo dục
10
KT-XH
Kinh tế xã hội
11
GDĐT
Giáo dục đào tạo
12
QLGD
Quản lý giáo dục
13
TĐG
Tự đánh giá
14
MĐ
Mức độ
15
Sig*
Kiểm định Independent Sample T-Test
16
Sig**
Kiểm định One Sample T-Test
17
TH
Thứ hạng
18
TT
Thứ tự
ix
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
1. BẢNG THỐ KÊ SỐ LIỆU
Bảng 2.1. Kết quả số phiếu khảo sát .................................................................... 40
Bảng 2.2. Thống kê nhận thức ............................................................................. 42
của CBQL và GV về tầm quan trọng của hoạt động TĐG .................................. 42
Bảng 2.3.Thống kê thực trạng mức độ thực hiện thực hiện quy trình tự đánh giá44
Bảng 2.4.Thống kê mức độ thực hiện nội dung cơ bản của hoạt động tự đánh giá.48
Bảng 2.5.Thống kê mức độ thực hiện xây dựng kế hoạch TĐG chất lƣợng trong
KĐGD .................................................................................................................. 51
Bảng 2.6.Thống kê mức độ thực hiện tổ chức thực hiện kế hoạch tự đánh giáchất
lƣợng trong kiểm định giáo dục. .......................................................................... 55
Bảng 2.7.Thống kê mức độ thực hiện chỉ đạo thực hiện kế hoạch tự đánh giáchất
lƣợng trong kiểm định giáo dục ........................................................................... 60
Bảng 2.8.Thống kê mức độ thực hiện kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch tự
đánh giá chất lƣợng trong kiểm định giáo dục. .................................................... 63
Bảng 2.9.Thống kê mức độ ảnh hƣởng các yếu tố ảnh hƣởngđến quản lý hoạt
động tự đánh giá ................................................................................................... 65
Bảng 3.1.Kết quả đặc điểm mẫu khảo nghiệm biện pháp .................................... 97
Bảng 3.2.Thống kê mức độ thực hiện cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề
xuất. ...................................................................................................................... 98
2. BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Thống kê mức độ quản lý hoạt động tự đánh giá. ........................... 69
x
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln quan tâm việc mở mang dân trí,
chăm lo cho sự nghiệp giáo dục. Ngƣời đánh giá rất cao vai trò của giáo dục đối
với sự hƣng thịnh của đất nƣớc. Đặc biệt là trong bức thƣ cuối cùng của Bác gửi
ngành Giáo dục ngày 15-10-1968, Bác nêu rõ: "Giáo dục nhằm đào tạo những
ngƣời kế tục sự nghiệp cách mạng to lớn của Ðảng và nhân dân ta, do đó các
ngành, các cấp đảng và chính quyền địa phƣơng phải thật sự quan tâm hơn nữa
đến sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trƣờng về mọi mặt, đẩy sự nghiệp giáo dục
của ta lên những bƣớc phát triển mới".
Kế thừa di nguyện của Bác, trong thời gian qua, nền giáo dục Việt Nam
ngày càng phát triển, minh chứng là qua việc ngành giáo dục đã triển khai rất
nhiều mơ hình giáo dục, đổi mới, cải tiến nhiều phƣơng pháp; đặt ra nhiều tiêu
chí, nhiều hình thức và nhiều mức độ phù hợp với thực tại, phù hợp với từng cấp
học và đã mang lại hiệu quả cao (Nhƣ chuẩn Quốc Gia, chuẩn Kiểm định chất
lƣợng giáo dục…).
Chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 cũng đã định hƣớng
“Tập trung vào quản lý chất lƣợng giáo dục: Chuẩn hoá đầu ra và các điều kiện
đảm bảo chất lƣợng trên cơ sở ứng dụng các thành tựu mới về khoa học giáo
dục….; xây dựng hệ thống kiểm định độc lập và chất lƣợng giáo dục, thực hiện
kiểm định chất lƣợng cơ sở giáo dục của các cấp học…”(Quyết định
711/2012/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ).
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ
tám Ban Chấp hành Trung ƣơng khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện về giáo
dục và đào tạo xác định: “Hoàn thiện hệ thống kiểm định chất lƣợng giáo
dục;định kỳ kiểm định chất lƣợng các cơ sở giáo dục- đào tạo và các chƣơng
trình đào tạo; cơng khai kết quả kiểm định”.
Có thể nói chất lƣợng giáo dục là một vấn đề luôn đƣợc xã hội quan tâm,
vì tầm quan trọng hàng đầu của nó đối với sự nghiệp phát triển đất nƣớc, mọi
hoạt động giáo dục đều hƣớng tới mục đích góp phần đảm bảo nâng cao chất
1
lƣợng giáo dục. Để đạt đƣợc mục đích đó, thì công tác tự đánh giá là khâu đầu
tiên trong tổng thể các hoạt động kiểm định chất lƣợng giáo dục; tự đánh giá thể
hiện tính tự chủ và chịu trách nhiệm của nhà trƣờng trong tất cả các hoạt động; tự
đánh giá sẽ giúp nhà trƣờng đánh giá đƣợc hiện trạng, điểm mạnh, điểm yếu của
cơ cấu tổ chức cũng nhƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị, chất lƣợng giáo dục….từ
đó đƣa ra kế hoạch cải tiến phù hợp, làm cho kết quả giáo dục của nhà trƣờng
ngày càng đƣợc nâng cao.
Hiện nay, toàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng có tổng cộng 36 trƣờng
mầm non - mẫu giáo, trong đó có 6 trƣờng đã thực hiện cơng tác tự đánh giá và
đã đƣợc kiểm định chất lƣợng giáo dục mầm non công nhận đạt cấp độ III (Đạt
tỷ lệ 16,7%); bên cạnh đó cịn nhiều trƣờng đang tiến hành thực hiện nhiệm vụ
này nhƣng kết quả chƣa cao. Qua kết quả tổng hợp về công tác tự đánh giá trong
kiểm định chất lƣợng mầm non từ Phòng Giáo dục – đào tạo thị xã Tân Uyên
năm học 2017 – 2018 và từ thực tế thì khó khăn nhất của các trƣờng trong công
tác tự đánh giá chất lƣợng giáo dục là do nhận thức của cán bộ, giáo viên, nhân
viên về công tác tự đánh giá chất lƣợng giáo dục mầm non theo quy trình kiểm
định chƣa cao, năng lực thực hiện nhiệm vụ nhƣ đánh giá hiện trạng, xác định
điểm mạnh, điểm yếu của đơn vị theo từng chỉ số, tiêu chí, tiêu chuẩn cịn hạn
chế, hay nhầm lẫn hoặc mâu thuẫn; năng lực tập hợp tìm kiếm minh chứng cịn
yếu kém, sắp xếp hồ sơ chƣa khoa học….
Nhiệm vụ năm học 2017 – 2018 ngành giáo dục mầm non thị xã Tân
Uyên đƣa ra chỉ tiêu là ít nhất phải có 10 – 20% các cơ sở giáo dục mầm non
đƣợc kiểm định chất lƣợng giáo dục, có nghĩa ít nhất mỗi năm phải có từ 3 đến 7
trƣờng đƣợc hiện quy trình tự đánh giá và kiểm định chất lƣợng; tuy nhiên, hiện
nay đã qua hơn một học kỳ của năm học 2017 - 2018, tồn thị xã chỉ có 1 đơn vị
đăng ký kiểm định chất lƣợng giáo dục mầm non theo quy trình của Bộ.
Xuất phát từ những lý do trên, ngƣời nghiên cứu chọn đề tài "Quản lý
hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở trƣờng mầm
non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng" làm luận văn thạc sĩ.
2
2. MỤ ĐÍ H NGHIÊN ỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng quản lý của Hiệu
trƣởng đối với hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở các
Trƣờng Mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên tỉnh Bình Dƣơng; đề xuất một số
biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tự đánh giá trong KĐCL, góp
phần nâng cao chất lƣợng giáo dục của địa phƣơng.
3. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨUVÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở
trƣờng mầm non.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý của Hiệu trƣởng đối với hoạt động tự đánh giá trong
kiểm định chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm nontrên địa bàn thị xã Tân
Uyên tỉnh Bình Dƣơng.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Công tác quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo
dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng đã
đƣợc thực hiện, nhƣng vẫn cịn nhiều khó khăn và kết quả đạt đƣợc cịn thấp; nếu
thiết lập và thực hiện các biện pháp quản lý của Hiệu trƣởng, đối với hoạt động
tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục phù hợp với lý luận và thực tiễn
thì chất lƣợng cơng tác tự đánh giá ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân
Un tỉnh Bình Dƣơng đƣợc nâng cao, góp phần thúc đẩy phát triển chất lƣợng
giáo dục của địa phƣơng.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lƣợng giáo dụctrƣờng mầm non.
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý công tác tự đánh giá
trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở các Trƣờng Mầm non trên địa bàn thị xã
Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng.
3
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên tỉnh Bình
Dƣơng.
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý của Hiệu trƣởng đối với
hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục của các trƣờng mầm
non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng giới hạn một số vấn đề cơ
bản sau:
6.1. Phạm vi nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng biện pháp quản
lý của Hiệu trƣởng đối với hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo
dục của các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Un tỉnh Bình Dƣơng, từ
đó đƣa ra một số biện pháp nâng cao công tác quản lý hoạt động tự đánh giá
trong kiểm định chất lƣợng giáo dục trƣờng mầm non.
6.2. Phạm vi không gian
Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá trong
kiểm định chất lƣợng của các trƣờng mầm non trên địa bàn Thị xã Tân uyên, tỉnh
Bình Dƣơng (Ban Giám hiệu, Văn thƣ – kế toán và tất cả giáo viên).
6.3 Phạm vi thời gian
Từ năm 2016 đến năm 2018.
7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN ỨU
7.1. ơ sở phƣơng pháp luận
7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc
Quan điểm hệ thống – cấu trúc nghiên cứu hiện tƣợng một cách toàn diện,
trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tƣợng thành các bộ phận, xác định mối
quan hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm quy luật phát triển. Qua cách
tiếp cận quan điểm này, giúp tìm hiểu đƣợc hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lƣợng giáo dục mầm non.Thông qua việc nghiên cứu quan điểm hệ
thống – cấu trúc cịn giúp tìm hiểu chính xác thực trạng công tác quản lý hoạt
4
động tự đánh giá trong kiểm định giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị
xã Tân Uyên.
7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic
Tìm hiểu sự hình thành và phát triển của công tác quản lý hoạt động tự
đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn
thị xã Tân Uyên. Quan điểm này xác định phạm vi không gian, thời gian và điều
kiện hoàn cảnh cụ thể, để điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích
nghiên cứu đề tài, trình bày cơng trình nghiên cứu theo một trình tự hợp lý.
7.1.3. Quan điểm thực tiễn
Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất
lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên xuất phát từ
thực tiễn của công tác quản lý hoạt động tự đánh giá chất lƣợng giáo dục mầm
non để tìm ra những tồn tại, khó khăn, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục
ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng.
7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể
7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích và tổng hợp các văn bản, tài liệu, sách báo và các công trình
nghiên cứu liên quan đến đề tài; phân loại và hệ thống hố những nội dung lý
luận nói trên làm cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định
chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non.
7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
- Mục đích điều tra: ngƣời nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp điều tra để
thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng công tác quản lý hoạt động tự đánh giá
trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã
Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng.
- Nội dung điều tra: Thực trạng công tác quản lý hoạt động tự đánh giá
chất lƣợng giáo dục mầm non, đồng thời khảo sát tính cần thiết và khả thi của
5
một số biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định giáo dục ở các
trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng.
- Cách thức điều tra: Xây dựng phiếu hỏi và khảo sát từng đơn vị.
7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Mục đích phỏng vấn: nhằm kh ng định những vấn đề đƣợc trả lời trong
phiếu điều tra và thu thập thêm thông tin cho những vấn đề còn chƣa đƣợc trả lời
r ràng trong số liệu điều tra viết. Đây là phƣơng pháp bổ trợ cho phƣơng pháp
điều tra bằng phiếu hỏi.
Nội dung phỏng vấn: một số nội dung về thực trạng chất lƣợng hoạt động
tự đánh giá trong kiểm định giáo dục của Hiệu trƣởng ở các trƣờng ở các trƣờng
mầm non trên địa bàn.
Cách thức phỏng vấn: chọn mẫu và phỏng vấn một số cán bộ quản lý, giáo
viên và nhân viên ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dƣơng. Số liệu phỏng vấn sẽ dùng vào việc đối chiếu, so sánh để làm rõ kết quả
điều tra về thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá chất lƣợng giáo dục của hiệu
trƣởng các trƣờng.
7.2.2.3. Phương pháp quan sát
Phƣơng pháp này dùng để thu thập thông tin trên cơ sở quan sát trực tiếp
các hoạt động quản lý công tác tự đánh giá chất lƣợng giáo dục của Hiệu trƣởng,
để có thơng tin đầy đủ về thực trạng công tác quản lý hoạt động tự đánh giá chất
lƣợng giáo dục ở các trƣờngmầm non trên địa bàn Thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dƣơng.
7.2.2.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm xử lý thống kê SPSS để xử lý các thông tin thu thập
đƣợc trong quá trình nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá chất
lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn.
Ngoài thực hiện các phƣơng pháp nghiên cứu trên còn sử dụng các
phƣơng pháp nghiên cứu khác nhƣ phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia, phƣơng
pháp tổng kết kinh nghiệm… để nghiên cứu đề tài.
6
8. Ý NGHĨ LÝ LU N VÀ THỰC TIỄN CỦ ĐỀ TÀI
8.1. Về mặt lý luận
Góp phần làm r hơn một số vấn đề về lý luận khoa học quản lý giáo dục,
về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở Trƣờng
Mầm non.
8.2. Về mặt thực tiễn
Xác định những cơ sở có tính khoa học về lý luận và thực tiễn trong việc
nâng cao chất lƣợng về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lƣợng
giáo dục ở các trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng.
Từ đó đề ra biện pháp nhằm hồn thiện hoạt động tự đánh giá trong kiểm định
chất lƣợng giáo dục mầm non.
9. CẤU TRÚC LU N V N
Cấu trúc luận văn ngoài phần phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn còn bao gồm các phần nhƣ sau:
Mở đầu
Nội dung, gồm có 3 chƣơng:
+ Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm
định chất lƣợng giáo dục trƣờng mầm non.
+ Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định
chất lƣợng giáo dục Trƣờng Mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dƣơng.
+ Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định
chất lƣợng giáo dục ở Trƣờng Mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dƣơng.
Kết luận và khuyến nghị.
Tài liệu tham khảo.
Phụ lục
7
HƢƠNG 1
Ơ SỞ LÝ LU N VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
TỰ ĐÁNH GIÁ TRONG
IỂM ĐỊNH CHẤT LƢỢNG
GIÁO DỤC TRƢỜNG MẦM NON
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nước ngoài
Kiểm định chất lƣợng giáo dục là một trong những hoạt động đảm bảo
chất lƣợng bên ngoài các cơ sở giáo dục, kiểm định chất lƣợng giáo dục đã có từ
rất lâu đời nhƣng chủ yếu ở Hoa Kỳ, Bắc Mỹ; tuy nhiên, ít đƣợc các nƣớc trên
thế giới biết đến.Trong q trình phi tập trung hố và đại chúng hố nền giáo
dục, các chuẩn mực giáo dục đã bị thay đổi giữa các cơ sở giáo dục khá cao nhƣ
chất lƣợng tuyển sinh đầu vào hạ thấp, quy mô cơ sở tăng nhanh, nhƣng tài chính
tăng chậm, có nhiều yếu tố tiêu cực bên ngoài tác động vào các cơ sở giáo dục.
Đặc biệt, nền giáo dục của thế giới đang dần chuyển từ nền giáo dục theo định
hƣớng của Nhà nƣớc sang nền giáo dục theo định hƣớng của thị trƣờng. Trong
bối cảnh đó, kiểm định chất lƣợng trở thành một công cụ hữu hiệu của nhiều
nƣớc trên thế giới để duy trì các chuẩn mực chất lƣợng giáo dục và không ngừng
nâng cao chất lƣợng dạy học.
Nguyễn Thị Thanh Phƣợng (2005) với luận án tiến sĩ chuyên ngành quản
lý giáo dục “Xác nhận lại kiểm định chất lƣợng và nâng cao chất lƣợng giáo dục
nhƣ một cuộc hành trình: Một nghiên cứu điển hình” (Reaffirmation of
accreditation and quality improvement as a journey: A case study) tại Đại học
Texas của Mỹ. Luận án đã đi sâu vào phân tích khá kỹ về công tác kiểm định
chất lƣợng giáo dục đại học của Mỹ hiện nay, bao gồm các chính sách, chủ
trƣơng, cơ chế cũng nhƣ quy trình thủ tục, phƣơng pháp, nội dung, chuẩn mực
trong kiểm định chất lƣợng giáo dục đại học của Mỹ. Đặc biệt, luận án đã phân
tích q trình thực hiện báo cáo tự đánh giá của nhà trƣờng là một quá trình thực
hiện các hoạt động đảm bảo chất lƣợng trong nhà trƣờng. Trong nghiên cứu này
đã chỉ rõ quá trình tự đánh giá là khâu đầu tiên và rất quan trọng trong quá trình
8
kiểm định.Nhóm các tác giả Janet Fairman, Brendra Peirce and Walter Harris
(2009) cũng đã trình bày rất kỹ về kỹ thuật đánh giá ngồi.Theo nhóm tác giả
này, những thành viên đồn đánh giá ngồi là những ngƣời có ít nhất 5 năm kinh
nghiệm trong lĩnh vực giáo dục và họ cũng là những ngƣời đến từ các cơ sở giáo
dục phổ thơng khác.Tuy nhiên, những thành viên đánh giá ngồi này đƣợc các tổ
chức kiểm định đào tạo các khóa ngắn hạn về kiểm định, về cách đánh giá nhà
trƣờng qua báo cáo tự đánh giá.Đặc biệt, trong cơng trình này đã nêu lên đƣợc sự
trở ngại khi điều động các thành viên từ các cơ sở giáo dục khác nhau.Ngồi ra,
cơng trình này cũng đã chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý về đào tạo bồi dƣỡng
kiểm định viên. Nhiều quốc gia trong quá trình đánh giá các trƣờng học, họ thực
hiện công tác KĐCLGD để xác nhận và công nhận chất lƣợng dạy và học của các
nhà trƣờng nhƣ: Nhật Bản, Hàn Quốc,...các hiệp hội KĐCLGD ở các nƣớc này
đã xây dựng bộ tiêu chuẩn, tiêu chí để công nhận mức độ đạt chuẩn của các nhà
trƣờng so với chuẩn quy định.
1.1.2. Việt Nam
Ở Việt Nam, kiểm định chất lƣợng giáo dục là vấn đề khá mới, và đƣợc
triển khai từ đầu thế kỷ XXI. Mơ hình này đƣợc xây dựng trên cơ sở tham khảo
dựa trên mô hình bảo đảm chất lƣợng giáo dục ở các nƣớc có nền giáo dục phát
triển trên thế giới nhƣ Hoa Kỳ, các nƣớc Bắc Mỹ, các nƣớc Châu Âu, các nƣớc
trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dƣơng. Tuy mới nhƣng công tác kiểm định
chất lƣợng giáo dục ở nƣớc ta đƣợc Đảng và Nhà nƣớc đặc biệt quan tâm nhƣ:
Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng Sản Việt Nam, báo cáo
chính trị chỉ r “Phát triển hệ thống kiểm định và công bố công khai kết quả kiểm
định chất lƣợng giáo dục đào tạo; tổ chức xếp hạng cơ sở giáo dục, đào tạo”;
cũng tại Đại hội này, Đảng ta đã thông qua chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội
giai đoạn năm 2011 – 2020, trong đó đã chỉ r “Thực hiện kiểm định chất lƣợng
giáo dục, đào tạo ở tất cả các bậc học”.
Cùng với sự phát triển của xã hội, ngành giáo dục của Việt Nam ngày
càng phát triển mạnh mẽ cả về quy mơ lẫn loại hình đào tạo; vì vậy, vấn đề chất
lƣợng giáo dục cũng đƣợc quan tâm ngày càng nhiểu hơn.Trong thời gian qua, ở
9
nƣớc ta đã có rất nhiều nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục, nhà nghiên cứu giáo
dục…đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về vấn đề này; nhƣng đề tài nghiên cứu
kiểm định chất lƣợng giáo dục chủ yếu tập trung ở các trƣờng đại học, trung học
chuyên nghiệp và dạy nghề…;tiêu biểu có một số tác giả nhƣ Nguyễn Đức
Chính, Đặng Bá Lãm… .Ở hệ thống giáo dục phổ thơng cũng có những tác giả
nghiên cứu và thành công trong lĩnh vực kiểm định chất lƣợng giáo dục nhƣ
Nguyễn Trọng Thắng, Phan Thanh Nhuận…, hay ở bậc học mầm non có tác giả
Vũ Thị Hồng Hạnh – Thái Nguyên (2015), Nguyễn Thị Thanh Tú – Đà Nẵng
(2015)…Tuy nhiên, đề tài nghiên cứu của các tác giả trên chủ yếu đề cập đến
những vấn đề cơ sở khoa học lý luận chung cho công tác tự đánh giá trong kiểm
định chất lƣợng giáo dục.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng, đề tài nghiên cứu về cơng tác tự
đánh giá trong kiểm định chất lƣợng giáo dục ở các trƣờng mầm non rất ít, hoặc
có thể nói là chƣa có, đặc biệt là ở thị xã Tân Uyên chƣa có đề tài nghiên cứu về
lĩnh vực này. Vì vậy, đề tài “Quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất
lƣợng giáo dục ở trƣờng mầm non trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dƣơng” là đề tài đầu tiên nghiên cứu về công tác tự đánh giá trong kiểm định
chất lƣợng giáo dục mầm non, mong rằng với sự thành cơng của đề tài sẽ góp
phần giúp các nhà quản lý nâng cao chất lƣợng và hiệu quả công tác tự đánh giá
trong kiểm định chất lƣợng giáo dục của các trƣờng mầm non trên địa bàn.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Khái niệm về quản lý
Từ khi loài ngƣời xuất hiện, để tồn tại và phát triển, con ngƣời không thể
hoạt động riêng lẻ mà cần hợp tác với nhau để hƣớng tới mục tiêu chung. Hợp
tác này dẫn đến sự hình thành các tổ chức, liên kết con ngƣời cùng hoạt động
theo một định hƣớng với những mục tiêu xác định. Quá trình tạo ra của cải vật
chất, tinh thần cũng nhƣ đảm bảo cuộc sống an toàn cho cộng đồng xã hội ngày
càng đƣợc thực hiện trên qui mô lớn hơn với tính phức tạp ngày càng cao hơn,
địi hỏi phải có sự phân cơng và hợp tác để liên kết những con ngƣời trong tổ
chức.
10
Chính sự phân cơng mang tính chun mơn hóa và hợp tác lao động đã
làm xuất hiện một dạng lao động đặc biệt- lao động quản lý. Các Mác (1997) đã
chỉ r : “Bất cứ một lao động xã hội hay lao động chung nào mà tiến hành trên
một quy mơ khá lớn đều u cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hịa các hoạt
đơng cá nhân… Một nghệ sĩ độc tấu tự điều khiển lấy mình, nhƣng một dàn nhạc
thì cần phải có nhạc trƣởng”.
Nhƣ vậy, quản lý là một tất yếu khách quan của mọi quá trình lao động xã
hội, bất kể hình thái kinh tế - xã hội nào. Quản lý cần thiết đối với mọi phạm vi
hoạt động trong xã hội, từ mỗi đơn vị sản xuất kinh doanh đến toàn bộ nền kinh
tế quốc dân, từ một gia đình, một đơn vị dân cƣ đến một quốc gia và những hoạt
động trên phạm vi khu vực toàn cầu.
Theo tác giả Nguyễn Đức Lợi (2008): “Quản lý là sự tác động có tổ chức,
có hƣớng đích của chủ thể quản lý lên đối tƣợng và khách thể quản lý nhằm sử
dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt đƣợc mục
tiêu đặt ra trong điều kiện môi trƣờng luôn biến động”.
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Quốc Chí (1996) quan niệm:
“Quản lý là hoạt động hay tác động có định hƣớng, có chủ đích của chủ thể quản
lý (ngƣời quản lý) đến khách thể quản lý (ngƣời bị quản lý) trong một tổ chức
nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục đích của tổ chức”.
Tác giả Trần Kiểm (2013) lại cho rằng: “Quản lý là những tác động của
chủ thể quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều
phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là
nội lực) một cách tối ƣu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất”.
Từ các khái niệm trên ta thấy rằng quản lý phải bao gồm các yếu tố sau:
Phải có chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra các tác động và đối tƣợng quản lý tiếp
nhận các tác động của chủ thể quản lý và các khách thể có quan hệ gián tiếp với
chủ thể quản lý. Phải có mục tiêu đặt ra cho cả đối tƣợng quản lý và chủ thể quản
lý. Mục tiêu này là căn cứ để chủ thể quản lý đƣa ra tác động quản lý.
Quản lý là một quá trình tác động có định hƣớng, có tổ chức của chủ thể
quản lý lên khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả cao nhất các nguồn lực
11
bên trong và bên ngồi, trong điều kiện mơi trƣờng ln có biến động cho hệ
thống ổn định và vận động theo chiều hƣớng phát triển tích cực, đạt đƣợc mục
tiêu đề ra.
Tóm lại, có thể xem quản lý là một quá trình tác động của chủ thể quản lý
đến khách thể quản lý nhằm đạt mục tiêu chung.
1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường
1.2.2.1. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là sự vận dụng một cách cụ thể các nguyên tắc của quản
lý nói chung vào lĩnh vực giáo dục.
Tác giả Trần Kiểm (2008) quan niệm quản lý giáo dục đƣợc phân chia
thành hai cấp: vĩ mô và vi mô.
+ Đối với cấp vĩ mô: “Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là những tác động tự
giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể
quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo
dục là nhà trƣờng) nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu phát triển
giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục”.
+ Đối với cấp vi mô: “Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là hệ thống những tác
động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật…)
của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học
sinh và các lực lƣợng xã hội trong và ngoài nhà trƣờng nhằm thực hiện có chất
lƣợng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng”.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo (2008): “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng
quát là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lƣợng xã hội nhằm đẩy mạnh công
tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội.”
Từ những khái niệm nêu trên, có thể khái quát: Quản lý giáo dục là hệ
thống những tác động có ý thức, có kế hoạch và hợp quy luật của chủ thể quản lý
ở các cấp quản lý giáo dục khác nhau lên tất cả các mắt xích của hệ thống giáo
dục nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành bình thƣờng và liên tục phát
triển.
12
Các chức năng quản lý giáo dục: Theo tác giả Trần Kiểm (2008) trong “
Khoa học quản lý giáo dục” cho rằng quản lý có 4 chức năng:
a) Chức năng kế hoạch hóa
Kế hoạch hóa là xác định rõ mục tiêu, chƣơng trình hành động, xác định
từng bƣớc đi, những điều kiện, phƣơng tiện cần thiết trong một thời gian nhất
định của cả hệ thống quản lý và bị quản lý.
Các bƣớc của việc lập kế hoạch:
Bƣớc 1: Nhận thức đầy đủ về yêu cầu của cấp trên thông qua những chỉ
thị, nghị quyết,…
Bƣớc 2: Phân tích trạng thái xuất phát của đối tƣợng quản lý. Để làm việc
này, thƣờng ngƣời ta dùng phƣơng pháp phân tích theo SWOT, nghĩa là phải lấy
đƣợc những điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), thời cơ
(Opportunities) và nguy cơ (Threats) của cả hệ thống.
Bƣớc 3: Xác định nguồn lực cần thiết cho việc thực hiện kế hoạch.
Bƣớc 4: Xây dựng “ hồ sơ khung” của việc lập kế hoạch.
b) Chức năng tổ chức
Để giúp cho mọi ngƣời cùng làm việc với nhau nhằm thực hiện có hiệu
quả mục tiêu cần phải xây dựng và duy trì một cơ cấu nhất định về những vai trị,
nhiệm vụ và vị trí cơng tác.Cho nên, có thể nói việc xây dựng các vai trị, nhiệm
vụ là chức năng tổ chức trong quản lý.
c) Chức năng điều khiển (Chỉ đạo thực hiện)
Đây là chức năng thể hiện năng lực của ngƣời quản lý. Sau khi hoạch định
kế hoạch và sắp xếp tổ chức, ngƣời cán bộ quản lý phải điều khiển cho hệ thống
hoạt động nhằm thực hiện mục tiêu đề ra. Đây là quá trình sử dụng quyền lực
quản lý để tác động đến các đối tƣợng bị quản lý một cách có chủ đích nhằm phát
huy hết năng lực của họ hƣớng vào việc đạt mục tiêu chung của hệ thống.
d) Chức năng kiểm tra
Kiểm tra là chức năng quan trọng của nhà quản lý, vì tầm quan trọng và
vai trị của nó, có thể nói chức năng này xun suốt q trình quản lý. Có thể
13
