THỰC TIỄN CUỘC đấu TRANH GIAI cấp TRONG THỜI kỳ QUÁ độ lên CNXH ở nước TA TRONG XU THẾ TOÀN cầu hóa

Phần 1:
TỔNG QUAN VỀ GIAI CẤP VÀ ĐẤU TRANH GIAI CẤP
Có thể nói, giai cấp và đấu tranh giai cấp là một mảng lớn trong lý luận nghiên cứu của chủ
nghĩa Mác – Lênin, không những thế các vấn đề về giai cấp và đấu tranh giai cấp luôn là đề tài nóng
bỏng của mọi thời đại.
1.1. Khái niệm và đặc trưng của giai cấp:
Nhiều nhà triết học và xã hội học của giai cấp bóc lột đã khơng đưa ra được chuẩn mực khoa
học để phân biệt sự khác nhau về giai cấp. Mà họ lại cho rằng sự khác nhau về giai cấp là do sự khác
nhau về chủng tộc, màu da, về tài năng cá nhân,… Tất cả những cái đó đều là ngụy biện, giả tạo, che
giấu bộ mặt của giai cấp thống trị bóc lột.
Rồi thì cũng có nhiều nhà kinh tế học tư sản như: Chie, Ghiđô, Minhê,… của xã hội học tư sản
hiện đại cũng đã phát kiến và luận giải về giai cấp nhưng xét đến cùng cũng chỉ là sự giải thích mơ hồ
về giai cấp và lãng tránh các vấn đề cơ bản về giai cấp và quan hệ giai cấp.
Và chỉ có đến với triết học Mác-xít, đứng trên quan điểm duy vật về lịch sử, gắn liền giai cấp
với phương thức sản xuất với quan hệ sản xuất trong từng giai đoạn lịch sử nhất định thì mới hiểu rõ
được giai cấp. Trong tác phẩm “Sáng kiến vĩ đại” của Lênin đã định nghĩa giai cấp như sau:
“Người ta gọi là giai cấp, những tập đoàn to lớn gồm những người khác nhau về địa vị của họ
trong hệ thống sản xuất xã hội nhất định trong lịch sử, khác nhau về quan hệ của họ (thường thường
thì những quan hệ này được pháp luật qui định và thừa nhận) đối với tư liệu sản xuất, về vai trò của họ
trong tổ chức lao động xã hội và như vậy là khác nhau về cách thức hưởng thụ và về phần của cải xã
hội ít hoặc nhiều mà họ được hưởng. Giai cấp là tập đoàn người, mà tập đồn này có thể chiếm đoạt
lao động của tập đồn khác do chỗ các tập đồn đó có địa vị khác nhau trong một chế độ kinh tế xã
hội nhất định”.
Từ định nghĩa trên cho thấy, khi nói đến giai cấp là nói đến hệ thống các tập đồn người trong
một chế độ kinh tế xã hội nhất định do chế độ đó sản sinh ra, giai cấp là một phạm trù kinh tế – xã hội
có tính lịch sử.
Để hiểu được đặc trưng của từng giai cấp cụ thể, phải đặt nó trong hệ thống, trong mối quan hệ
với giai cấp đối lập. Bản chất của giai cấp thể hiện ở sự khác nhau về địa vị giữa các tập đoàn người
trong hệ thống kinh tế – xã hội nhất định. Sự tồn tại của giai cấp gắn liền với những giai đoạn lịch sử
nhất định của sự phát triển sản xuất vật chất xã hội, gắn liền với những phương thức sản xuất nhất
định. Trong một hệ thống kinh tế – xã hội có giai cấp, nếu tập đồn người này nắm địa vị thống trị thì

tập đoàn người khác ở địa vị bị thống trị. Sự khác nhau về địa vị trong hệ thống kinh tế – xã hội là đặc
trưng chung nhất của giai cấp.
Làm thế nào để nhận biết một xã hội nào đó có sự phân hóa dân cư thành giai cấp hay khơng?
Và một nhóm người nào đó thuộc giai cấp này hay giai cấp khác? Cần phải căn cứ vào các đặc trưng
của hiện tượng dân cư bị phân hóa thành giai cấp. Căn cứ vào cấu trúc của quyền lực kinh tế và mối

1


quan hệ giữa quyền lực kinh tế với quyền lực chính trị ta có thể khái qt sự khác nhau giữa các giai
cấp thành 4 đặc trưng cơ bản sau:
- Giai cấp là tập đoàn người khác nhau trong quan hệ của họ đối với tư liệu sản xuất.
Đây là sự khác nhau cơ bản nhất, sự chiếm hữu tư liệu sản xuất của giai cấp thống trị được
pháp luật và nhà nước bảo vệ. Trong một xã hội mà có sự phân chia giai cấp thì tất cả các tư liệu sản
xuất như đất đai, tài nguyên thiên nhiên đều thuộc về quyền sở hữu của người này hay người khác.
Chẳng hạn như chủ nô, địa chủ phong kiến (trong chế độ phong kiến), tư bản (trong chế độ tư bản chủ
nghĩa) là những tập đoàn người giữ vị trí thống trị trong hệ thống kinh tế – xã hội mà họ làm đại biểu
bởi vì họ nắm trong tay toàn bộ tư liệu sản xuất của xã hội (phương tiện, điều kiện vật chất quan
trọng) để chi phối lao động của tập đồn người khơng có hoặc có rất ít tư liệu sản xuất. Cịn những tập
đồn người này (nô lệ, nông nô, vô sản,…) buộc phải phụ thuộc về kinh tế vào các tập đoàn thống trị.
- Tập đồn người khác nhau về vai trị của họ trong tổ chức quản lý sản xuất và quản lý lao
động xã hội.
Trong xã hội có phân chia giai cấp thì tập đồn nào chiếm hữu tư liệu sản xuất của xã hội thì
đương nhiên giữ vai trị lãnh đạo, chỉ huy, điều khiển q trình sản xuất, lưu thơng trên quy mơ tồn
xã hội cũng như từng đơn vị kinh tế, trong đó có quyền sai khiến, tuyển dụng, sa thải lao động làm
thuê bất cứ lúc nào.
Ví dụ: Trong xã hội TBCN, nhà tư bản giữ toàn bộ chức năng quản lý công nghiệp và các
ngành kinh tế khác, cịn những người cơng nhân là những người trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất
thì ln ln phải chịu sự giám sát, điều khiển và chỉ huy tổ chức của giai cấp tư sản (hay các nhà tư
bản).

- Giai cấp là các tập đoàn người khác nhau trong quan hệ của họ đối với của cải được sản xuất
ra.
Trong xã hội mà có giai cấp thì giai cấp nào chiếm giữ toàn bộ tư liệu sản xuất của xã hội thì
có quyền định đoạt tỷ lệ phân phối thu nhập. Chế độ phân phối sản phẩm trong các xã hội có giai cấp
đối kháng là chế độ phân phối bất cơng vì nó đảm bảo cho giai cấp thống trị bóc lột sức lao động của
người cơng nhân hay chiếm toàn bộ giá trị thặng dư do người công nhân tạo ra. Giai cấp này không
trực tiếp lao động sản xuất ra của cải vật chất nhưng lại thâu tóm phần lớn của cải vật chất của xã hội,
còn giai cấp lao động cực khổ chỉ nhận một phần ít của cải vật chất dưới hình thức này hay hình thức
khác nhưng chỉ đủ để họ tái sản xuất ra sức lao động. Quay trở về với thời phong kiến, cuộc sống của
người dân cũng chẳng có gì tốt đẹp hơn (mặc dù trình độ khai thác và bóc lột sức lao động của người
lao động chưa cao và tinh vi bằng chế độ TBCN), phần lớn nông nô và nông dân làm ra sản phẩm đều
phải nộp tơ cho địa chủ, vua quan, thậm chí có trường hợp chiếm đến 80 – 90% sản phẩm mà họ làm
ra.
Bước sang chế độ TBCN với trình độ bóc lột tinh vi hơn, đại tư sản đã dùng nhiều biện pháp
như sản xuất giá trị thặng dư tương đối, tuyệt đối với siêu ngạch để vắt kiệt sức của người công nhân.
Khác với xã hội phong kiến, chiếm hữu nơ lệ, trong xã hội TBCN, người lao động có quyền bán hay

2


không bán sức lao động cho nhà tư bản, nhưng các nhà tư bản lại độc chiếm hết tư liệu sản xuất của xã
hội nên khơng bán thì họ khơng thể sống. Nguyên nhân là sức lao động của con người tạo ra giá trị vô
cùng lớn đối với nhà tư bản. Nếu sản xuất càng hiện đại, lao động làm th có trình độ khoa học ngày
càng cao, tức càng tạo ra nhiều giá trị thặng dư cho nhà tư bản. Nhưng dù giá trị thặng dư do họ tạo ra
nhiều đến đâu thì tiền lương mà nhà tư bản trả cho họ chỉ đủ để chi tiêu ở mức tối thiểu để có thể tái
tạo sức lao động. Ngày nay, giai cấp công nhân ở các nước tư bản phát triển có mức sống cao hơn
mức sống của những người lao động trước đây. Tuy nhiên sự nâng cao mức sống của công nhân
không tương xứng với sự tăng lên nhanh chóng của năng suất lao động. Tỷ suất bóc lột giá trị thặng
dư vẫn khơng ngừng tăng lên. Trong xã hội có giai cấp thì mức sống của người lao động có thể thay
đổi theo điều kiện hoàn cảnh nhưng phải hợp kết quả lao động của mình do giai cấp thống trị bóc lột

dưới hình thức này hay hình thức khác.
- Giai cấp là tập đồn người khác nhau về quyền lực chính trị.
Trong xã hội có giai cấp, giai cấp nào nắm quyền lực về kinh tế thì giai cấp ấy sẽ tiến hành tổ
chức nhà nước, sử dụng nhà nước như một công cụ để thực hiện quyền lực chính trị nhằm bảo vệ cho
lợi ích kinh tế của giai cấp thống trị. Chính vì vậy mà trong xã hội có giai cấp bao giờ cũng có một
giai cấp đóng vai trị chun chính thống trị các giai cấp cịn lại.
Ví dụ: Trong xã hội chiếm hữu nơ lệ, giai cấp chủ nơ đóng vai trò thống trị; trong xã hội
phong kiến, giai cấp địa chủ giữ vai trò thống trị và trong xã hội TBCN, giai cấp tư sản nắm quyền
thống trị các giai cấp khác trong xã hội.
Như vậy, chính sự khác biệt trên mà tập đoàn này chiếm đoạt lao động của tập đoàn khác, đây
cũng là bản chất của quan hệ giai cấp đối kháng.
Nói đến giai cấp, chúng ta khơng thể nói đến tập đồn người riêng lẻ mà là một hệ thống các
tập đoàn người trong một chế độ kinh tế – xã hội nhất định, do chế độ ấy sản sinh ra.
Từ phân tích trên ta thấy rằng, giai cấp không phải là một phạm trù xã hội thông thường mà là
một phạm trù kinh tế – xã hội có tính lịch sử. Nó khơng phải là sản phẩm của sản xuất nói chung mà là
sản phẩm của những hệ thống sản xuất xã hội nhất định trong lịch sử.
Mỗi hệ thống giai cấp tương ứng với một hệ thống sản xuất xã hội, về bản chất là thể thống
nhất của các mặt đối lập. Do đó, sẽ không thể hiểu được đặc trưng của từng giai cấp cụ thể nếu khơng
đặt nó trong hệ thống, tức là trong mối quan hệ với các giai cấp đối lập khác.
Chẳng hạn, không thể hiểu giai cấp tư sản là gì nếu khơng xem xét trong mối quan hệ với giai
cấp vơ sản và ngược lại.
Nói đến giai cấp là nói đến sự khác nhau giữa các tập đồn người về địa vị trong hệ thống
kinh tế – xã hội nhất định, trong đó có tập đồn người thống trị và tập đoàn người bị trị. Bên cạnh tập
đoàn người thống trị và bị trị kia bao giờ cũng tồn tại những tầng lớp trung gian không giữ một địa vị
cơ bản nào trong phương thức sản xuất, nó thường xuyên bị phân hóa, nhân tố chi phối sự phân hóa
của các tầng lớp trung gian là lợi ích. Các tầng lớp trung gian ngã về phía giai cấp thống trị hay bị trị
là tuỳ thuộc vào lợi ích của họ.

3

1.2. Nguồn gốc hình thành giai cấp:
Xã hội lồi người không phải bao giờ cũng tồn tại giai cấp. Và Mác là người đầu tiên chứng
minh rằng “Sự tồn tại của giai cấp chỉ gắn liền với những giai đoạn phát triển lịch sử nhất định của sản
xuất”. Sự phân chia xã hội thành giai cấp trước hết là do nguyên nhân kinh tế. Thật vậy, điều đó đã
được chứng minh qua các chế độ xã hội khác nhau.
Chẳng hạn, trong chế độ công xã nguyên thủy, lực lượng sản xuất cịn thấp kém, cơng cụ lao
động thơ sơ bằng đá, gậy gộc, cung tên,… do vậy con người làm ra sản phẩm chỉ đủ để tồn tại, duy trì
nịi giống, chưa có sản phẩm thừa. Hơn nữa, lúc này cũng vì lợi ích mà họ sống cùng nhau, kiếm ăn
cùng nhau để chống lại thiên tai, thú dữ,… họ sống giúp đỡ, bình đẳng với nhau, tương tựa vào nhau
mà sống. Không những nguyên nhân trên mà trong thời kỳ cơng xã ngun thủy vẫn chưa có giai cấp.
Đến cuối xã hội nguyên thủy, công cụ kim loại ra đời làm cho năng suất lao động tăng lên,
con người có thể sản xuất số lượng lớn sản phẩm vượt nhu cầu tối thiểu để tồn tại, dẫn đến sản phẩm
dư thừa. Lúc này họ nhận ra rằng làm ăn riêng thì có lợi hơn là làm ăn chung như trước kia, sản xuất
cá thể của từng gia đình có hiệu quả hơn là sản xuất tập thể. Và thế là những người có chức có quyền
trong thị tộc, bộ lạc đã nảy lịng tham chiếm tồn bộ cơng cụ sản xuất, chế độ tư hữu ra đời. Và chế độ
tư hữu về tư liệu sản xuất là cơ sở trực tiếp hình thành giai cấp. Thật vậy, những người nắm trong tay
toàn bộ tư liệu sản xuất của xã hội sẽ nắm luôn tất cả các quyền lực về kinh tế, chính trị,… trong khi
những người khơng có tư liệu sản xuất, muốn sống phải bán sức lao động cho những người kia và
chấp nhận bị bóc lột sức lao động và bị chiếm đoạt toàn bộ giá trị thăng dư do họ làm ra và lúc này
giai cấp xuất hiện. Đó là giai cấp chiếm tồn bộ tư liệu sản xuất của xã hội trở thành giai cấp thống trị,
bóc lột, trong khi những người khơng có tư liệu sản xuất thì trở thành giai cấp bị áp bức, bóc lột.
Vậy, sự xuất hiện chế độ tư hữu là nguyên nhân quyết định trực tiếp sư ra đời của giai cấp. Sự
tồn tại của giai cấp đối kháng gắn với chế độ chiếm hữu nô lệ, chế độ phong kiến, chế độ tư bản chủ
nghĩa. Chủ nghĩa tư bản phát triển cao lại tạo tiền đề khiến chọ sự thủ tiêu chế độ tư hữu, các cơ sở
kinh tế của sự đối kháng giai cấp trở thành xu thế khách quan trong sự phát triển xã hội. Đó là logic
khách quan của tiến trình phát triển lịch sử.
Nếu nhìn kỹ lại thì ta thấy nguyên nhân sâu xa của sự phân chia xã hội thành giai cấp là do sự
phát triển của lực lượng sản xuất và sự phân cơng lớn về lao động xã hội. Cịn ngun nhân kinh tế
trực tiếp phân chia xã hội thành giai cấp đó chính là chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất. Vì vậy mà Các

Mác và Ăngghen đã chỉ ra rằng, nguyên nhân phân chia xã hội thành giai cấp cũng như nguyên nhân
của sự ra đời và mất đi của hệ thống giai cấp chính là nguyên nhân kinh tế chứ khơng phải là ngun
nhân chính trị hay tư tưởng. Mặt khác, Ph. Ăngghen cũng nhấn mạnh chiến tranh cũng góp phần vào
việc phân chia giai cấp như những thủ đoạn cướp bóc, những hành vi bạo ngược đã góp phần thúc đẩy
q trình phân hóa giai cấp nhưng bản thân bạo lực chính trị khơng tạo ra chế độ tư hữu và giai cấp.
Như vậy, sự xuất hiện và mất đi của những giai cấp cụ thể đều dựa trên lợi ích kinh tế. Vì vậy, muốn
mất đi giai cấp thì khơng có gì khác là bảo vệ lợi ích cho tất cả các cá nhân trong xã hội.
Tổng kết lại thì sự phân chia xã hội thành giai cấp diễn ra torng lịch sử bằng hai con đường:

4


- Những người có chức có quyền trong bộ lạc chiếm hữu tài sản của công xã là của riêng và
trở nên giàu có, tiến hành bóc lột nơ lệ, tù binh qua chiến tranh.
- Sự phân hóa trong bộ lạc dẫn đến các thành viên trong bộ lạc mất hết tư liệu sản xuất, phụ
thuộc vào những người chiếm đoạt tư liệu sản xuất (giai cấp thống trị) họ tham gia ngày càng đông
đảo vào hàng ngũ của những người nô lệ.
1.3. Kết cấu giai cấp:
Từ khi xã hội phân chia thành giai cấp đến nay đều luôn tồn tại hai giai cấp cơ bản đối kháng
gắn liền với phương thức sản xuất thống trị của xã hội đó. Đó là chủ nơ và nơ lệ trong chế độ nô lệ;
địa chủ và nông nô trong chế độ phong kiến; tư sản và vô sản trong chế độ tư bản chủ nghĩa. Hai giai
cấp của mỗi chế độ kinh tế – xã hội vừa là sản phẩm đích thực của chế độ kinh tế – xã hội vừa là giai
cấp quyết định sự tồn tại và phát triển của hệ thống sản xuất trong xã hội đó. Trong đó, giai cấp thống
trị là giai cấp tiêu biểu cho bản chất của chế độ kinh tế, xã hội đang tồn tại. Ngồi hai giai cấp cơ bản
đó, thì mỗi kết cấu giai cấp xã hội cịn có giai cấp khơng cơ bản (ví dụ là tập đồn giai cấp tàn dư của
phương thức sản xuất cũ hay là tập đoàn giai cấp là mầm móng của phương thức sản xuất tương lai,
những tập đoàn giai cấp này chỉ là mầm móng hay là mầm móng tương lai của phương thức sản xuất
đang tồn tại, chứ không phải là giai cấp cơ bản.
Như đã đề cập ở trên thì cịn có các tầng lớp trung gian, là sản phẩm của chính phương thức
sản xuất đang thống trị, là kết quả của q trình phân hóa xã hội khơng ngừng diễn ra trong xã hội. Nó

khơng giữ địa vị cơ bản trong phương thức sản xuất đang tồn tại và rất dễ bị phân hóa, gia nhập vào
giai cấp thống trị hoặc rơi vào các địa vị giai cấp bị trị. Đó là tầng lớp bình dân trong xã hội nơ lệ,
tầng lớp tiểu tư sản thành thị và nông thôn trong xã hội tư bản.
Xã hội có giai cấp nào cũng tồn tại một tầng lớp xã hội có vai trị quan trọng về kinh tế – xã
hội – chính trị – văn hóa, đó là tầng lớp tri thức. Một câu hỏi đặt ra, vậy tri thức có phải là một giai
cấp hay một tầng lớp đặc biệt đứng ngoài giai cấp. Tri thức là khái niệm dùng để chỉ những người làm
nghề thuộc về lao động trí óc chứ không phải là khái niệm dùng để chỉ giai cấp. Bản thân một tri thức
nào đó cũng xuất thân từ một giai cấp nhất định. Đó chỉ là xuất thân của một tri thức, chứ tri thức chỉ
là một tầng lớp chứ chưa được gọi là giai cấp vì nó không gắn với một phương thức sản xuất nào.
1.4. Đấu tranh giai cấp:
Trong xã hội có giai cấp, quan hệ giai cấp là quan hệ trái ngược nhau về địa vị, lợi ích cả kinh
tế lẫn tinh thần. Quan hệ đó dẫn đến mâu thuẩn giữa thống trị và bị trị; giữa áp bức và bị áp bức; giữa
bóc lột và bị bóc lột. Các giai cấp, tầng lớp bị trị không những bị chiếm đoạt kết quả lao động của họ
mà họ cịn bị áp bức về chính trị, xã hội, tinh thần. Vì có áp bức giai cấp nên tất yếu có đấu tranh giai
cấp, mâu thuẫn đối kháng giai cấp là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến đấu tranh giai cấp. Chính vì vậy
mà Lênin đã định nghĩa đấu tranh giai cấp là: “cuộc đấu tranh của quần chúng bị tước hết quyền, bị áp
bức và lao động chống lại bọn đặc quyền, đặc lợi, bọn áp bức và bọn ăn bám; cuộc đấu tranh của
những người công nhân làm thuê hay những người vô sản chống lại những người hữu sản hay giai cấp
tư sản.

5


Do vậy, thực chất của cuộc đấu tranh để giải quyết mâu thuẫn về mặt lợi ích của giai cấp bị
thống trị, bị bóc lột, bị áp bức, chống lại sự bóc lột, áp bức của giai cấp thống trị. Nhưng chúng ta
cũng cần lưu ý để tránh hiểu nhầm rằng, giai cấp bị trị, bị bóc lột chống lại giai cấp thống trị không
phải là chống lại sự thống trị của giai cấp thống trị mà chống lại sự áp bức, bóc lột của giai cấp thống
trị. Cịn việc giai cấp nào nắm giữ địa vị thống trị đó là do lịch sử quyết định. Chẳng hạn, giai cấp
công nhân tuy giữ địa vị thống trị nhưng không hề áp bức hay bóc lột giai cấp khác trong xã hội.
Khơng có cái gì tự nhiên mà có cả, nếu mâu thuẩn đối kháng giai cấp là nguyên nhân trực tiếp

của đấu tranh giai cấp thì nguyên nhân khách quan đó là sự phát triển mang tính xã hội hố ngày càng
sâu rộng của lực lượng sản xuất với quan hệ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Biểu hiện về mặt
xã hội đó là mâu thuẫn giai cấp lao động bị thống trị, bị áp bức với giai cấp thống trị, bóc lột, áp bức.
Bởi vì giai cấp lao động ln là lực lượng sản xuất chính của xã hội nên nó đại diện cho phương thức
sản xuất mới, tiến bộ, hiện đại. Trong khi giai cấp thống trị, bóc lột thì lại dùng sức mạnh kinh tế,
chính trị, tư tưởng, kể cả bạo lực để bảo vệ chế độ đương thời, nên nó ln đại diện cho quan hệ sản
xuất lỗi thời, lạc hậu.
Các giai cấp bóc lột của các hình thái xã hội khác nhau cũng có thể đối kháng về lợi ích như
giữa giai cấp tư sản và giai cấp phong kiến. Nhưng trước sự phản kháng của giai cấp bị bóc lột, chúng
dễ dàng liên kết với nhau. Do đó, thực chất của đối kháng giai cấp là đối kháng lợi ích giữa giai cấp bị
bóc lột và giai cấp bóc lột.
Đấu tranh giai cấp không chỉ đơn thuần là giải quyết các mâu thuẫn đối kháng giữa các tầng
lớp, giai cấp thống trị và bị trị trong xã hội mà đấu tranh giai cấp lại có một vai trị to lớn đối với sự
phát triển của xã hội, chính là động lực phát triển của xã hội có giai cấp.
1.5. Đấu tranh giai cấp – một trong những động lực phát triển của xã hội có giai cấp:
Vai trị động lực, thúc đẩy sự phát triển xã hội có giai cấp trước hết thể hiện ở chỗ thông qua
đấu tranh giai cấp, sự xung đột giữa lực lượng sản xuất mang trình độ xã hội hóa cao với quan hệ sản
xuất lỗi thời, lạc hậu được giải quyết, lúc đó tạo điều kiện thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, giải
phóng sức sản xuất xã hội, thay thế phương thức sản xuất cũ bằng phương thức sản xuất mới tiến bộ
hơn. Mâu thuẫn này biểu hiện về mặt xã hội là mâu thuẫn giữa giai cấp cách mạng, đại biểu cho lực
lượng sản xuất mới với giai cấp thống trị, bóc lột, giai cấp đại biểu cho những lợi ích gắn liền với
quan hệ sản xuất lỗi thời nhưng còn đang thống trị. Mâu thuẫn đó được giải quyết bằng cuộc đấu tranh
cách mạng mà đỉnh cao là cách mạng xã hội. Cuộc cách mạng này sẽ thay thế quan hệ sản xuất cũ
bằng quan hệ sản xuất mới, mở ra địa bàn mới cho sản xuất xã hội phát triển.
Đấu tranh giai cấp không những là động lực phát triển của xã hội có giai cấp trong thời kỳ
cách mạng xã hội mà cả trong thời kỳ hồ bình (thời kỳ mà quan hệ sản xuất chưa mâu thuẫn gay gắt
với lực lượng sản xuất). Lịch sử phát triển của chủ nghĩa tư bản cho thấy: “kể từ 1825 sự phát sinh và
sử dụng máy móc chỉ là kết quả của cuộc đấu tranh giữa các chủ xí nghiệp và công nhân”. Sự chống
đối của công nhân ngăn chặn chủ tư bản tăng lợi nhuận bằng con đường kéo dài ngày lao động, buộc
họ phải chú ý sử dụng kỹ thuật hoàn thiện hơn để rút ngắn thời gian lao động cần thiết nhờ kết quả của

6


việc nâng cao năng suất lao động. Những cải cách tiến bộ nhất ở mỗi nước nào đó là kết quả của cuộc
đấu tranh giai cấp trong nước và áp lực của cuộc đấu tranh giai cấp ở các nước trẹn thế giới.
Đấu tranh giai cấp chẳng những có tác dụng cải tạo xã hội, xóa bỏ các lực lượng xã hội phản
động mà cịn có tác dụng cải tạo bản thân giai cấp cách mạng. Giai cấp nào đại biểu cho phương thức
sản xuất mới, giai cấp đó sẽ lãnh đạo cách mạng. Một khi đã trở thành lực lượng lãnh đạo cách mạng
thì giai cấp đó sẽ trưởng thành trong nhận thức và hành động. Thành tựu mà lồi người đạt được trong
tiến trình phát triển của lực lượng sản xuất, cách mạng khoa học và công nghệ, cải cách về dân chủ và
tiến bộ xã hội,… không tách rời cuộc đấu tranh giai cấp giữa giai cấp tiến bộ chống lại các thế lực thù
địch, phản động.
Vai trò của đấu tranh giai cấp đối với sự phát triển của lịch sử tùy thuộc vào tính chất, trình độ
phát triển của các cuộc đấu tranh. Những cuộc đấu tranh mang tính chất quần chúng rộng lớn do lực
lượng xã hội tiến bộ lãnh đạo được tổ chức khoa học có tác dụng đặc biệt to lớn trong việc đánh đổ sự
thống trị của giai cấp phản động, thúc đẩy xã hội phát triển.
Trong xã hội có giai cấp, sự phát triển của các mặt văn hóa, nghệ thuật và các mặt khác của
đời sống xã hội là do cuộc đấu tranh giai cấp thúc đẩy nên nó khơng thể không mang dấu ấn của đấu
tranh giai cấp.

7


Phần 2:
CUỘC ĐẤU TRANH CỦA GIAI CẤP VƠ SẢN NĨI CHUNG
VÀ CUỘC ĐẤU TRANH CỦA GIAI CẤP VÔ SẢN
Ở NƯỚC TA NĨI RIÊNG
Từ những lý luận đã trình bày ở trên, giúp ta có thể hiểu rõ hơn về đấu tranh giai cấp của giai
cấp vô sản từ lúc chưa giành được chính quyền cho đến sau khi giành được chính quyền về tay giai

cấp vơ sản, đặc biệt là khi chun chính vơ sản được thiết lập.
2.2. Tính chất, mục tiêu, nội dung của cuộc đấu tranh giai cấp vô sản:
2.3. Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở nước ta hiện nay:
Cuộc đấu tranh của giai cấp vơ sản ở nước ta có đặc trưng là gắn liền và được tiến hành ngay
sau cuộc cách mạng giải phóng dân tộc dân chủ nhân dân. Ở Việt Nam, đấu tranh giai cấp trong giai
đoạn quá độ hiện nay cũng là một tất yếu. Thật vậy, đất nước chúng ta đang ở thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội mà thời kỳ quá độ là thời kỳ tồn tại đan xen giữa cái cũ và cái mới. Cái cũ ở đây chính là
giai cấp tư sản, mặc dù khơng cịn giữ địa vị thống trị nhưng cơ sở kinh tế – xã hội của nó vẫn cịn; cái
mới chính là giai cấp cơng nhân dù đã giành được chính quyền nhưng khả năng, cơ sở kinh tế vẫn
chưa vững chắc để đảm bảo cho chính quyền đang có, nền chun chính vơ sản đang được thiết lập.
Cho nên, vẫn cịn phải đấu tranh, đấu tranh để xóa bỏ tận gốc tàn dư của cái cũ đang kìm hãm sự phát
triển của cái mới. Hơn nữa, cùng với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, giai cấp tư sản đang phát triển
thành hệ thống quốc tế, chúng liên minh tối đa để bóc lột giai cấp vơ sản và do đó, giai cấp vơ sản đấu
tranh từng giờ từng phút từng giây. Mục tiêu của họ không chỉ là giành lại lợi ích riêng tư, giải phóng
cho mình mà giành chính quyền để nhân dân lao động làm chủ, xóa bỏ tận gốc, triệt để người bóc lột
người.
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Đảng ta tiếp tục khẳng định rằng, hiện nay và cả trong
thời kỳ quá độ của nước ta còn tồn tại một cách khách quan các giai cấp và đấu tranh giai cấp. Nhưng
đấu tranh giai cấp hiện nay phải nhận thức cho đúng, nó diễn ra trong điều kiện mới với những nội
dung và hình thức mới.
Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội hiện nay mà nhất là xu hướng tồn cầu hóa ngày càng cao
đã đặt nước ta trước nhiều nguy cơ và thử thách. Dĩ nhiên cũng tạo cho ta nhiều cơ hội hòa nhập dễ
dàng hơn vào thị trường thế giới. Và Hội nghị Đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ (1-1999) của Đảng
xác định 4 nguy cơ đến nay vẫn tồn tại và có nhiều diễn biến hơn, đó là: tụt hậu về kinh tế, diễn biến
hịa bình, nguy cơ chệch hướng XHCN và nguy cơ nạn tham nhũng. Để giữ vững độc lập dân tộc và
định hướng XHCN đưa đất nước thoát ra khỏi những nguy cơ trên thì các giai cấp, tầng lớp xã hội
phải hợp tác, đoàn kết trong mặt trận dân tộc thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng như đã từng hợp
tác, đoàn kết trong thời kỳ giành độc lập dân tộc.
Đấu tranh giai cấp diễn ra trong những điều kiện mới như sau:

8


+ Nước ta đang ở trong thời kỳ quá độ lên CNXH chứ chưa thật sự trên con đường xã hội chủ
nghĩa.
+ Chủ nghĩa tư bản đang phát triển rất mạnh trên thế giới.
+ Xu thế hội nhập khu vực và thế giới ngày càng gia tăng.
Mối quan hệ của các giai cấp, sự phát triển của các giai cấp trong sự nghiệp xây dựng đất nước,
bảo vệ tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự lãnh đạo của Nhà nước khơng cịn như trước đây.
Ngày nay, mối quan hệ giữa các giai cấp, các tầng lớp chủ yếu là mối quan hệ hợp tác và đấu tranh
trong nội bộ nhân dân nhằm tăng cường đoàn kết trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc dưới sự
lãnh đạo của Đảng.

9


Phần 3:
THỰC TIỄN CUỘC ĐẤU TRANH GIAI CẤP TRONG THỜI KỲ
QUÁ ĐỘ LÊN CNXH Ở NƯỚC TA TRONG XU THẾ TỒN CẦU HĨA
3.1. Nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ hiện nay:
Thứ nhất, Nội dung cơ bản của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên CNXH là cuộc
đấu tranh giữa hai con đường TBCN và XHCN.
Đúng vậy, chúng ta đang tiến hành cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa với nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN, Thực tế tiềm ẩn nhiều khuynh hướng phát triển trái ngược nhau, có khuynh hướng
phát triển tự phát lên CNTB và cả khuynh hướng tự giác theo định hướng XHCN. Theo đó, khuynh
hướng tự phát lên CNTB được các thế lực thù địch chống đối độc lập dân tộc và CNXH lợi dụng,
khuyến khích, ủng hộ tiếp tay dưới nhiều hình thức (chúng đã dùng chiến lược diễn biến hịa bình để
làm điều đó). Nó biểu hiện một cách tinh vi và phức tạp với nhiều mức độ khác nhau trên tất cả các
lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội,… Do đó, đấu tranh giai cấp hiện nay chính là cuộc đấu
tranh chống khuynh hướng tự phát lên CNTB. Cuộc đấu tranh này vô cùng gay go, phức tạpvà gian

nan. Chúng ta quá độ lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN mà cuộc đấu tranh này lại càng khó khăn hơn.
Vì vừa phải ngăn chặn khuynh hướng tự phát lên CNTB nhưng phải giữ lại và phát triển các nhân tố
kinh tế trung gian, quá độ thậm chí phải phát triển CNTB trong một “giới hạn” có lợi về kinh tế nhằm
tạo tiền đề vật chất – kỹ thuật để lên CNXH. Thà là xóa bỏ sự tồn tại của giai cấp tư sản (nhưng trong
thực tế chúng ta chưa thể làm được điều này khi lực lượng sản xuất của chúng ta chưa phát triển đến
mức cao), tức còn dễ hơn là việc phải tạo điều kiện cho quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa nhưng luôn
trong trạng thái canh chừng, vẫn phát triển và duy trì nó nhưng khơng để cho nó giữ vai trị thống trị.
Như vậy, nhìn ở góc độ khái qt, đấu tranh giai cấp trong thời kỳ mới là đấu tranh giữa hai
khuynh hướng vận động trái ngược nhau, đó là khuynh hướng vận động khách quan mang tính tự phát
của các nhân tố tiền TBCN, TBCN và khuynh hướng khách quan mang tính tự giác của các nhân tố
XHCN.
Thứ hai, Nội dung chủ yếu của đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay ở nước ta là thực
hiện thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng XHCN.
Những diễn biến hết sức phức tạp trên thế giới và trong nước thời gian qua cho thấy độc lập dân
tộc chưa thực sự bền vững khi đất nước còn nghèo, chưa phát triển, định hướng XHCN không thể giữ
vững khi đất nước chưa vượt khỏi tình trạng chậm phát triển. Vì vậy, chúng ta phải bằng mọi cách
phát huy tồn bộ sức mạnh của các giai cấp, tầng lớp xã hội hướng vào nhiệm vụ trung tâm của giai
đoạn hiện nay là thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt khi
mà sự chống đối từ bên trong của một số phần tử vẫn chưa chấm dứt và sự tiếp tay cho sự chống đối
đó từ bên ngồi vẫn cịn là một thực tế. Với cách hiểu vấn đề như vậy, giúp chúng ta nhận thức đúng
nhiệm vụ trung tâm của thời kỳ quá độ là nhanh chóng phát triển lực lượng sản xuất, thực hiện thắng
lợi sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Rõ ràng, sự kém phát triển hay phát triển chậm là nguyên

10


nhân đất nước bị phụ thuộc, mất độc lập, mất tự chủ và đứng bên ngồi q trình tồn cầu hóa. Thua
kém về kinh tế sẽ làm suy yếu về vị thế chính trị quốc tế và trong điều kiện như vậy sẽ khó giữ được
ổn định chính trị trong nước.
Do điểm xuất phát thấp lại bỏ qua chế độ TBCN nên các nhân tố tiền TBCN khơng hồn tồn là

những nhân tố tàn dư do xã hội cũ để lại. Vì thế cuộc đấu tranh “ai thắng ai” giữa hai khuynh hướng
khơng có nghĩa là loại bỏ tất cả các nhân tố của khuynh hướng TBCN khi bản thân nó chưa hết vai trị
lịch sử nên nhà nước vơ sản cần tạo điều kiện để các nhân tố ấy vận động trong khn khổ của pháp
luật.
3.2. Đấu tranh tồn diện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội:
* Đấu tranh trong lĩnh vực kinh tế:
Đảng ta đã khẳng định các thành phần kinh tế bình đẳng cùng phát triển trong nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Chủ trương này không nhằm mục đích nào khác mà hướng tới
phát huy mọi tiềm năng của dân tộc và đáp ứng lợi ích của giai cấp, tầng lớp trong xã hội, giải phóng
sức sản xuất, tạo động lực cho xã hội phát triển. Mọi giai cấp, tầng lớp xã hội đều tìm thấy lợi ích hợp
pháp của giai cấp mình trong mục tiêu chung độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân chủ,
văn minh. Mặt khác, hướng tới hợp tác đoàn kết giai cấp, tầng lớp trên phương diện xã hội, Đảng
khẳng định: “Tôn trọng những ý kiến khác nhau không trái với lợi ích chung của dân tộc, xóa bỏ mặc
cảm, định kiến phân biệt đối xử về quá khứ, giai cấp thành phần, xây dựng tinh thần cởi mở, tin cậy
lẫn nhau, hướng tới tương lai”. Nhờ vậy mà trong những năm đổi mới, nước ta đã nhận được nhiều sự
đóng góp của các doanh nghiệp trong nước, những người cơng nhân ở nước ngồi, những người tiểu
chủ, tiểu thương,… cả về vốn , kinh nghiệm, tri thức và cả bầu nhiệt huyết. Cho nên, đấu tranh ở đây
là ngăn chặn những biểu hiện tiêu cực của các tầng lớp tư sản nhằm thực hiện chủ trương hợp tác,
đoàn kết vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Tuy nhiên bản thân của nền kinh tế nhiều thành phần tự nó tiềm tàng khả năng phát triển theo
hướng TBCN, mà điều đó càng thuận lợi hơn trong bối cảnh tồn cầu hóa TBCN. Chính vì vậy mà
Văn kiện Đại hội Đảng lần IX khẳng định: “Đảng và Nhà nước ta chủ trương thực hiện nhất quán và
lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng
XHCN”. Nếu khơng có sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước thì kinh tế tư bản tư nhân
có khả năng tạo thành cơ sở xã hội, tạo khả năng khách quan cho sự phát triển của CNTB. Do vậy,
đấu tranh trên lĩnh vực kinh tế nhằm đảm bảo vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế
nhiều thành phần của nước ta hiện nay.
Tóm lại, ngồi giai cấp cơng nhân, nơng dân, tầng lớp tri thức, nước ta còn tồn tại những nhà
doanh nghiệp, người sản xuất hàng hóa nhỏ, tiểu chủ, tiểu thương. Trong giai đoạn hiện nay, để phát
triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, các giai tầng đều có vai trị nhất định, song để giữ vững

định hướng XHCN, giai cấp công nhân và liên minh của nó phải trở thành lực lượng đại diện cho dân
tộc.
* Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa:

11


Trong giai đoạn hiện nay, khi nền độc lập về chính trị của các quốc gia, dân tộc đã được pháp
luật quốc tế thừa nhận và hội nhập kinh tế tồn cầu trở thành q trình khơng thể đảo ngược, đấu tranh
vì lợi ích dân tộc được triển khai mạnh mẽ trên cả lĩnh vực văn hóa. Đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa
để chống lại sự đồng hóa, bài trừ tệ nô dịch, củng cố những giá trị truyền thống và tôn trọng những
bản sắc đặc trưng của dân tộc, đẩy mạnh phát triển tín ngưỡng, ngơn ngữ văn học nghệ thuật dân tộc.
Sự bành trướng nô dịch của CNĐQ trên lĩnh vực văn hóa đối với thế giới thứ 3 được thực hiện bằng
các phương tiện thông tin đại chúng, mạng lưới xuất bản phim ảnh, lối sống,… Nó cịn được sự hỗ trợ
lợi hại của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa khổng lồ và của hệ thống quyền lực chính trị “sen đầm quốc
tế” hùng hậu. Một khi vẫn vẫn tồn tại các thế lực muốn giành kéo quyền phán xét về các vấn đề dân
tộc, nhân quyền tự do và phát triển trên toàn thế giới thì cuộc đấu tranh vì độc lập và chủ quyền đấu
tranh vẫn là nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết.
Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay biểu hiện nội dung rộng lớn, hình thức phong phú, tính
chất phức tạp, diễn ra hàng ngày, hằng giờ không chỉ trên lĩnh vực kinh tế, văn hóa mà nó cịn diễn ra
khá phức tạp trên lĩnh vực tư tưởng và cả an ninh quốc gia, trật tự xã hội.
Trước hết, đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng để khắc phục những tư tưởng, hành động tiêu cực,
sai trái: “ đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực tư tưởng gắn liền với cuộc đấu tranh chống tệ quan liêu,
tham nhũng. Đặc biệt là khi tệ quan liêu, tham những đã trở thành nguy cơ đe dọa, cản trở sự phát
triển của đất nước thì đấu tranh giai cấp hiện nay cũng chính là cuộc đấu tranh chống tình trạng tham
nhũng, suy thối về tư tưởng, chính trị, đạo đức , lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ Đảng
viên. Đó là cuộc đấu tranh khơng dễ dàng và khơng kém phần quyết liệt. Chúng ta cũng không được
quên rằng, hiện nay có một số thế lực bên ngồi chẳng ưa thích gì sự tồn tại của nước ta, của chế độ
ta. Các thế lực đó cũng chẳng ngần ngại gì trong việc dùng mọi cách đánh phá ta từ bên trong thông
qua những kẻ chống đối, những phần tử thối hóa, biến chất và những tệ nạn khác nhau. Theo đó,

cuộc đấu tranh để làm trong sạch nội bộ sẽ góp phần vào việc bảo vệ chế độ, bảo vệ độc lập dân tộc và
thành quả cách mạng; là một bộ phận không tách rời của cuộc đấu tranh giai cấp. Điều đáng sợ nhất
lúc này là sự thoái hóa từ bên trong cũng là căn bệnh truyền nhiễm đáng sợ làm suy yếu đất nước, suy
yếu chế độ. Từ khi chuyển sang cơ chế thị trường thì tham nhũng phát triển và diễn ra với tính chất,
mức độ nghiêm trọng hơn với phạm vi ngày càng mở rộng, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hơn. Tham
nhũng không chỉ biểu hiện sự suy thối, thối hóa về đạo đức, nhân cách con người mà tham nhũng
ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế của đất nước vì lượng tiền mà tham nhũng đụng chạm tới
ngày càng lớn, có vụ lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Trước đây hoạt động tham nhũng tập trung tương đối
nhiều vào việc dùng quyền lực để được tiền tài. Ngày nay, việc dùng tiền tài để thao túng quyền lực,
thậm chí để đạt được quyền lực, thậm chí để đạt được quyền lực người ta dùng tiền để “mua quan”
cũng khơng cịn là chuyện hiếm. Chính vì vậy mà đấu tranh chống tham ô, tham nhũng là cần thiết và
bức bách ở nước ta trong thời kỳ quá độ, đặc biệt là trong xu thế hội nhập hiện nay.

12


Tác hại vô cùng nghiêm trọng của nạn tham nhũng, buôn lậu là làm suy yếu bộ máy Đảng và
Nhà nước, làm xói mịn sức mạnh vật chất và tinh thần của quốc gia, làm suy yếu lòng tin của nhân
dân với Đảng, với Nhà nước và chế độ.
Hơn thế nữa, với chính sách mở cửa, giao lưu hợp tác giữa Việt Nam với các nước trên thế giới
và khu vực đã tạo điều kiện để buôn bán ma túy, buôn bán phụ nữ, trẻ em, rửa tiền,… thâm nhập vào
nước ta.
Vậy đấu tranh chống tham nhũng, các hành vi tiêu cực vì lợi ích cá nhân là tất yếu trong thời kỳ
mở cửa hội nhập hiện nay. Vậy phải đấu tranh như thế nào để ngăn chặn và đẩy lùi được nó:
+ Đấu tranh chống tham nhũng gắn chặt với nhiệm vụ đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, phát triển
kinh tế – xã hội.
+ Đấu tranh chống tham nhũng phải kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, lấy “xây” là cơ
bản, vừa tích cực chủ động phịng ngừa, ngăn chặn, vừa kiên quyết phát hiện, xử lý kịp thời nghiêm
minh đối với các hành vi tham nhũng.
+ Đấu tranh chống tham nhũng phải sử dụng các biện pháp đồng bộ, toàn diện, sử dụng và kết

hợp các biện pháp tư tưởng với tổ chức, giáo dục với hành chính, kinh tế với chính trị.
Bên cạnh những vấn đề trên, đấu tranh giai cấp hiện nay còn nhằm làm thất bại âm mưu và
hành động chống đối của các thế lực thù địch, đe doạ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong toàn
bộ chiến lược toàn cầu phản cách mạng chống phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, các thế lực
hiếu chiến và chống cộng luôn tập trung mũi nhọn tuyên truyền về sự phá sản của CNXH và sự vĩnh
hằng của CNTB. Mục đích của chúng là nhằm giảm bớt hoặc vơ hiệu hóa vai trị lãnh đạo của Đảng,
tiến tới tiêu diệt Đảng Cộng sản và Việt Nam được xác định là một trong những trọng điểm trong
chiến dịch tuyên truyền chống CNXH. Mục tiêu số một của chúng lúc này là xóa bỏ vai trị lãnh đạo
của Đảng Cộng sản, khai tử nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, tiến tới lật đỗ chính quyền nhân dân có Đảng Cộng sản lãnh đạo, thay nó bằng chế độ tư bản.
Điều đó càng minh chứng tính chất quyết liệt của cuộc đấu tranh giữa hai lý tưởng, hai hệ tư tưởng và
giữa hai chế độ xã hội: xã hội XHCN và TBCN.
Các nhà tư tưởng chống cộng đã xuyên tạc, cắt xén thô bạo, bác bỏ vô lý những luận điểm căn
bản nhất của chủ nghĩa Mác – Lênin. Họ ra sức tô son, trét phấn cho CNTB, nào là CNTB đã thay đổi
bản chất, với lại hàm hồ nói rằng, CNXH có hàng trăm thứ khuyết tật, khơng dân chủ, khơng dân
quyền.
Gần đây, một số người ra vẻ lên tiếng đòi Mỹ quan hệ bang giao tốt với Việt Nam nhưng kỳ
thực với dụng ý là để làm biến đổi dần dần chế độ chính trị của Việt Nam. Họ cho rằng: “Căn bản là
kinh tế,kinh tế kéo theo chính trị, thay đổi kinh tế sẽ kéo theo thay đổi thể chế chính trị,.., Mỹ vào Việt
Nam mặc nhiên sẽ dần dần áp dụng những định chế kinh tế thị trường làm thay đổi căn bản thể chế
chính trị. Và với chiến lược diễn biến hịa bình, chúng muốn đánh bại CNXH và mà khơng cần dùng
đến súng khói. Tóm lại, “vượt trên ngăn chặn”, mở rộng và dính líu nhằm xóa bỏ triệt để CNXH là
mục tiêu chiến lược bất biến của các thế lực tư bản đế quốc. Khi thấy được tính chất nguy hiểm của

13


chiến lược “diễn biến hồ bình” thì ta mới thấy được tầm quan trọng cũng như là vai trò của cuộc đấu
tranh giai cấp trong thời kỳ hiện nay – thời kỳ mở cửa hội nhập. Đấu tranh để bảo vệ độc lập dân tộc
và CNXH.

3.3. Kết luận:
Như vậy, từ những gì ở trên đã nói, ta có thể khẳng định rằng, nội dung chủ yếu của cuộc đấu
tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay ở nước ta là thực hiện thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa theo định hướng XHCN, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát triển, thực hiện
công bằng xã hội, chống áp bức, bất công, đấu tranh ngăn chặn, khắc phục những tư tưởng và hành
động tiêu cực, sai trái, đấu tranh là thất bại mọi âm mưu và hành động và hành động chống phá của
các thế lực thù địch, bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành nước XHCN phồn vinh, nhân dân
hạnh phúc.
Tất cả những nội dung trên là biểu hiện cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra dưới nhiều hình thức
mn màu mn vẻ, đồng thời cũng mang tính chất của cuộc đấu tranh dân tộc. Vì vậy mà cần phải
hiểu chúng, vấn đề đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay cần đổi mới nhận thức, không lặp lại những
sai lầm ấu trĩ như trước đây; nhưng khơng vì thế mà cho rằng ngày nay khơng cịn đấu tranh giai cấp.
Chúng ta phải thấy được rằng đấu tranh giai cấp chưa chấm dứt được nếu trong xã hội vẫn còn tồn tại
giai cấp. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay của đất nước thì nội dung, tính chất và mức độ của cuộc
đấu tranh trên là hoàn toàn khác trước nên cần phải có sự nhận thức đúng đắn và khoa học. Chúng ta
không nên lặp lại quan điểm sai lầm cho rằng khi đã có độc lập dân tộc hồn tồn rồi thì chỉ cần tập
trung vào một việc là nhanh chóng giải quyết mâu thuẫn giai cấp, nhanh chóng giải quyết vấn đề ai
thắng ai.

14


Phần 4:
GIẢI PHÁP ĐỂ GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN GIỮA
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
Vấn đề giai cấp và đấu tranh giai cấp trong cuộc cách mạng XHCN là vấn đề thuộc về nguyên
tắc, liên quan trực tiếp đến đường lối, chính sách của Đảng nên không được sai lầm về nguyên tắc
nhưng cũng không thể áp dụng một cách cứng nhắc, rơi vào tả khuynh hay hữu khuynh, như thế sẽ
gây tổn thất lớn cho cách mạng. Muốn vậy, cần phải qn triệt sâu sắc phép biện chứng mac-xít, có
phương pháp nhận thức, xử lý các vấn đề thực tiễn một cách linh hoạt, mềm dẻo, biến hóa trong sách

lược trên cơ sở giữ vững nguyên tắc. Mặt khác không ngừng vận dụng sáng tạo lý luận về giai cấp và
đấu tranh giai cấp trong tình hình mới. Vấn đề cịn là ở chỗ chúng ta phải nhận thức đầy đủ đặc điểm
kinh tế – xã hội của nước ta thì mới có thể vận dụng được, nhưng ta cần phải lấy lợi ích độc lập dân
tộc và CNXH làm cơ sở xác định mục tiêu, đối tượng, biện pháp và hình thức đấu tranh chống giáo
điều, rập khn.
Đấu tranh giai cấp trong điều kiện “phát triển quá độ lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN” cần
phải trả qua một loạt các biện pháp trung gian, q độ, thậm chí có cả sự “nhượng bộ có nguyên tắc”
và phải có “những đường lối, thể thức, thủ đoạn và phương sách trung gian cần thiết để chuyển từ
quan hệ tiền tư bản chủ nghĩa lên CNXH. Đó là mấu chốt của vấn đề.
Để giải quyết vấn đề về giai cấp và đấu tranh giai cấp trong thời kỳ hiện nay, đòi hỏi phải tăng
cường vai trò lãnh đạo của Đảng, phát huy cao độ tinh thần cách mạng của quần chúng nhân dân và
đặc biệt là phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi giai tầng trong xã hội.

15


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
Phần 1:
TỔNG QUAN VỀ GIAI CẤP VÀ ĐẤU TRANH GIAI CẤP
1.1. Khái niệm và đặc trưng của giai cấp...................................................................
1.2. Nguồn gốc hình thành giai cấp............................................................................
1.3. Kết cấu giai cấp...................................................................................................
1.4. Đấu tranh giai cấp...............................................................................................
1.5. Đấu tranh giai cấp – một trong những động lực phát triển của xã hội có giai
cấp..............................................................................................................................
Phần 2:
CUỘC ĐẤU TRANH CỦA GIAI CẤP VƠ SẢN NĨI CHUNG
VÀ CUỘC ĐẤU TRANH CỦA GIAI CẤP VƠ SẢN
Ở NƯỚC TA NÓI RIÊNG

2.1. Nguyên nhân của cuộc đấu tranh vơ sản.............................................................
2.2. Tính chất, mục tiêu, nội dung của cuộc đấu tranh giai cấp vô sản......................
2.3. Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở nước ta hiện nay......................................
Phần 3:
THỰC TIỄN CUỘC ĐẤU TRANH GIAI CẤP TRONG THỜI KỲ
QUÁ ĐỘ LÊN CNXH Ở NƯỚC TA TRONG XU THẾ TOÀN CẦU HÓA
3.1. Nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ hiện nay...............
3.2. Đấu tranh toàn diện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội........................
3.3. Kết luận...............................................................................................................
Phần 4:
GIẢI PHÁP ĐỂ GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN GIỮA
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

16