Công tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của trung tâm di sản các nhà khoa học việt nam

BỘ NỘI VỤ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
KHOA VĂN THƢ - LƢU TRỮ

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
CƠNG TÁC THU THẬP, SƢU TẦM TÀI LIỆU
CÁC NHÀ KHOA HỌC CỦA TRUNG TÂM DI SẢN
CÁC NHÀ KHOA HỌC VIỆT NAM

Khóa luận tốt nghiệp ngành
Người hướng dẫn
Sinh viên thực hiện
Mã số sinh viên
Khóa
Lớp

: LƯU TRỮ HỌC
: THS. TRẦN VĂN QUANG
: ĐỖ THỊ KIỀU OANH
: 1405LTHA048
: 2014-2018
: ĐH LTH 14A

HÀ NỘI - 2018

0


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng em, các kết
quả nghiên cứu có tính độc lập riêng, khơng sao chép bất kỳ tài liệu nào và

chưa công bố nội dung này ở bất kỳ đâu. Các số liệu trong khoá luận được sử
dụng trung thực, nguồn trích dẫn có chú thích rõ ràng, minh bạch, có tính kế
thừa, phát triển từ các tài liệu, tạp chí, các cơng trình nghiên cứu đã được
cơng bố, các website. Em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan
danh dự của em.


DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT
Giải nghĩa

STT

Từ viết tắt

01

UBND

02

NXB

03

GS

Giáo sư

04

PGS

Phó Giáo sư

05

TS

Uỷ ban nhân dân
Nhà xuất bản

Tiến sĩ


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT
A. PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu.................................................................................. 2
3. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................... 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 4
6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 5
7. Đóng góp của đề tài ................................................................................ 5
8. Bố cục đề tài............................................................................................ 6
B. PHẦN NỘI DUNG ..................................................................................... 8
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CÔNG TÁC THU THẬP, SƢU TẦM
TÀI LIỆU CÁC NHÀ KHOA HỌC CỦA TRUNG TÂM DI SẢN CÁC
NHÀ KHOA HỌC VIỆT NAM ..................................................................... 8

1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................ 8
1.1.1. Khái niệm tài liệu, tài liệu lưu trữ ..................................................... 8
1.1.2. Khái niệm tài liệu lưu trữ cá nhân, phông lưu trữ cá nhân ............. 10
1.1.3. Khái niệm thu thập, sưu tầm ........................................................... 11
1.2. Cơ sở pháp lý ..................................................................................... 12
1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................... 14
1.3.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của Trung tâm Di sản các
nhà khoa học Việt Nam ............................................................................ 14
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Di sản các
nhà khoa học Việt Nam ............................................................................ 16
Tiểu kết chương 1 ..................................................................................... 22


Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU THẬP, SƢU TẦM TÀI
LIỆU CÁC NHÀ KHOA HỌC CỦA TRUNG TÂM DI SẢN CÁC NHÀ
KHOA HỌC VIỆT NAM ............................................................................. 23
2.1. Tình hình tổ chức bộ máy, nhân sự thực hiện công tác thu thập, sưu
tầm tài liệu tại Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam ................. 23
2.1.1. Về tổ chức bộ máy .......................................................................... 23
2.1.2. Về tổ chức nhân sự ......................................................................... 23
2.2. Ban hành các văn bản quy định về thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà
khoa học .................................................................................................... 25
2.3. Chế độ chính sách đối với các nhà khoa học củaTrung tâm Di sản các
nhà khoa học Việt Nam ............................................................................ 26
2.4. Tình hình thực hiện cơng tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa
học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam ........................... 27
2.4.1. Xác định nguồn tài liệu thu thập, sưu tầm vào trung tâm Di Sản các
nhà Khoa Học ........................................................................................... 27
2.4.2. Thành phần tài liệu các nhà khoa học sưu tầm về Trung tâm Di sản
các nhà khoa học. ...................................................................................... 28

2.4.3. Xác định thủ tục và phương pháp thu tài liệu vào trung tâm ......... 30
2.4.4. Số lượng và nội dung của tài liệu đã được thu thập vào Trung tâm
di sản các nhà khoa học ............................................................................ 32
2.4.4.1. Về số lượng .................................................................................. 32
2.4.4.2. Nội dung tài liệu .......................................................................... 32
2.4.5. Đặc điểm tài liệu của các nhà khoa học đã được thu thập, sưu tầm
về trung tâm .............................................................................................. 37
2.4.6. Giá trị tài liệu của các nhà khoa học đã được thu thập, sưu tầm về
Trung tâm Di sản các nhà khoa Việt Nam ................................................ 38
Tiểu kết Chương 2 .................................................................................... 42


Chƣơng 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU
QUẢ CÔNG TÁC THU THẬP, SƯU TẦM TÀI LIỆU CÁC NHÀ KHOA
HỌC CỦA TRUNG TÂM DI SẢN CÁC NHÀ KHOA HỌC VIỆT NAM . 43
3.1. Khái quát ưu điểm và hạn chế trong việc thu thập, sưu tầm tài liệu các
nhà khoa học tại Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam ............. 43
3.1.1. Ưu điểm .......................................................................................... 43
3.1.2. Hạn chế ........................................................................................... 44
3.2. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong việc thu thập, sưu tầm tài liệu
các nhà khoa học tại Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam ....... 46
3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong việc thu thập, sưu
tầm tài liệu các nhà khoa học tại Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt
Nam ........................................................................................................... 46
3.3.1. Đối với nhà nước và cơ quan quản lý ngành về công tác lưu trữ ... 46
3.3.2. Đối với Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam ................. 47
3.3.2.1. Nhóm giải pháp về tổ chức và nhân sự làm công tác lưu trữ ...... 47
3.3.2.2. Xây dựng, ban hành hệ thống văn bản quy định về thu thập, suu
tầm............................................................................................................. 49
3.3.2.3.Giải pháp về chính sách ................................................................ 49

3.3.2.4. Giải pháp về thu thập, sưu tầm tài liệu ........................................ 50
Tiểu kết chương 3 ..................................................................................... 54
C.KẾT LUẬN ................................................................................................ 55
D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................ 57
E. PHỤ LỤC


A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để đánh giá trình độ văn minh, phát triển và lịch sử của một quốc gia
người ta dựa vào nhiều nguồn sử liệu. Trong đó nguồn sử liệu thành văn tức
là hồ sơ, tài liệu lưu trữ được coi là nguồn sử liệu quan trọng nhất vì nó chứa
đựng thơng tin cấp 1 - thông tin gốc, là nguồn thông tin đáng tin cậy. Ngồi ra
tài liệu lưu trữ chứa đựng thơng tin của nhiều mặt: chính trị, khoa học, kinh
tế…có vai trị và ý nghĩa vơ cùng quan trọng.
Tài liệu lưu trữ của mỗi quốc gia, dân tộc khơng chỉ hình thành trong
quá trình hoạt động của các cơ quan, tổ chức mà cịn hình thành trong đời
sống của cá nhân, gia đình, dịng họ. Một trong những loại tài liệu lưu trữ
mang lại giá trị quan trọng trong việc nghiên cứu lịch sử một con người, một
gia đình, một ngành khoa học, một lĩnh vực khoa học, rộng hơn gắn với từng
giai đoạn lịch sử đất nước đó chính là tài liệu về cuộc đời các nhà khoa học.
Di sản để lại của các nhà khoa học bao gồm các tài liệu như sổ ghi
chép, bản thảo khoa học, giấy tờ, cơng văn, quyết định, các cơng trình khoa
học, thư từ, đồ dùng học tập, nghiên cứu, các hiện vật có liên quan đến cuộc
đời nhà khoa học, các băng ghi âm, hình ảnh, tư liệu về nhà khoa học. Đó là
nguồn tri thức vơ giá cần phải lưu giữ. Khối tài liệu này đã, đang và sẽ góp
phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ đó, đặt ra
yêu cầu cần bảo tồn tài liệu các nhà khoa học và sử dụng một cách hiệu quả
để phát huy giá trị của nó.
Tuy nhiên, khối tài liệu của các nhà khoa học thuộc quyền sở hữu cá

nhân; nó được bảo quản chủ yếu tại gia đình của họ. Nhiều tài liệu quý bị hư
hỏng do khơng được bảo quản an tồn, mất mát, thất lạc nhiều, tài liệu các
nhà khoa học cần được thu thập, sưu tầm để tổ chức và quản lý bảo quản một
cách tốt nhất.

1


Vì vậy, cơng tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của Trung
tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam là điều rất cần thiết. Xuất phát từ tính
cấp thiết của đề tài đối với thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của
Trung tâm, đồng thời để em có cơ hội trau dồi thêm kinh nghiệm bản thân. Từ
đó, em quyết định lựa chọn đề tài: “Công tác thu thập, sƣu tầm tài liệu các
nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam” nhằm
khảo sát thực trạng công tác thu thập, sưu tầm của Trung tâm và đề xuất một
số giải pháp nâng cao chất lượng trong công tác thu tập, sưu tầm tài liệu các
nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam.
2. Lịch sử nghiên cứu
Qua khảo sát thực tế nguồn tài liệu, em đã tìm hiểu và tổng kết được
các xuất bản phẩm, đề tài, luận văn, bài viết, khóa luận, báo cáo khoa học, tạp
chí, sách, trang thơng tin điện tử …có liên quan đến đề tài. Cụ thể là:
Về góc độ lý luận, vấn đề này đề cập trong giáo trình “Lý luận và
phương pháp cơng tác lưu trữ”. Cuốn giáo trình đã cung cấp những kiến thức
cơ bản về tài liệu lưu trữ.
Về góc độ thực tiễn, đã có nhiều cơng trình, bài viết trước đó đã tập
trung nghiên cứu một số hướng nghiên cứu chính như sau:
Hướng đầu tiên là, giá trị của tài liệu lưu trữ cá nhân, với các bài khóa
luận tốt nghiệp trong đó có bài “Giá trị, ý nghĩa của tài liệu xuất xứ cá nhân –
những biện pháp tiếp cận và quản lý nhằm phát huy giá trị của chúng” của tác
giả Phạm Thị Ngân.

Hướng thứ hai là, thu thập, sưu tầm tài liệu tại các lưu trữ tư nhân với
các bài viết như:
Các bài viết “Thảo luận về chính sách thu thập tài liệu lưu trữ ở khu
vực tư”, Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng, Trường Đại học Khoa học
xã hội và Nhân văn Hà Nội năm 2015 của NCS. Phạm Thị Diệu Linh, “Vài

2


nét về công tác sưu tầm, bổ sung TLLT cá nhân và một số đề xuất”, Tạp chí
Văn thư Lưu trữ Nhà nước, số 8, số 9 năm 2012 của ThS. Phạm Bính Hải.
Hướng thứ ba là, vấn đề tổ chức, quản lý tài liệu Phông lưu trữ cá nhân,
với các bài viết như: Kỷ yếu tọa đàm khoa học “Quản lý tài liệu của cá nhân,
gia đình, dịng họ” của Cục Văn thư Lưu trữ Nhà nước năm 2015; “Khai thác,
sử dụng tài liệu lưu trữ từ nhân dân, Tạp chí Văn thư – Lưu trữ Việt Nam, số
3 năm 2004” của tác giả Nguyễn Văn Thâm.
Chúng ta có thể nhận thấy ở các bài viết và các công trình nghiên cứu
trước đó, các tác giả đã khái qt được: vị trí, giá trị của tài liệu cá nhân;
thành phần tài liệu xuất xứ cá nhân; vấn đề sưu tầm, thu thập tài liệu cá nhân
tại các khu vực tư; tổ chức phát huy tài liệu lưu trữ nhân dân. Đó là những kết
quả nghiên cứu rất đáng được chúng ta ghi nhận. Vì thế, đề tài khóa luận tốt
nghiệp của em vừa có tính kế thừa, vừa có sự phát triển để làm rõ và sâu hơn
về vấn đề này.
Qua đề tài này, dưới một góc nhìn mới, em muốn đóng góp một phần
cơng sức, thể hiện quan điểm trong công tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà
khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam, mà trước đó
chưa có đề tài nào nghiên cứu đến.
3. Mục tiêu nghiên cứu
- Khảo sát thực trạng công tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa
học của Trung tâm Di sản các nhà Khoa học Việt Nam

- Tìm ra những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân dẫn đến hạn chế của
công tác này.
- Đưa ra một số đề xuất để nâng cao hiệu quả của công tác thu thập, sưu
tầm tài liệu các nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt
Nam.

3


4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu:
Tập trung hướng tới đối tượng nghiên cứu là thu thập, sưu tầm tài liệu
của các nhà khoa học.
* Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đặt trụ
sở tại 2 tỉnh Hịa Bình và Hà Nội. Với quy mơ của một đề tài em chỉ đề cập
tới thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của Trung tâm tại trụ sở Hà
Nội (26 Nghĩa Dũng, quận Ba Đình, Hà Nội).
- Về thời gian: Khối tài liệu được Trung tâm thu thập, sưu tầm từ năm
2008 đến nay.
- Về loại tài liệu: Hiện nay, tài liệu ở Trung tâm đang bao gồm hai loại:
loại thứ nhất là tài liệu xuất xứ cá nhân của các nhà khoa học mà Trung tâm
đã tiến hành sưu tầm, bảo quản; loại thứ hai là tài liệu hình thành trong quá
trình hoạt động của chính Trung tâm. Với đề tài này, em chỉ tiến hành khảo
sát, nghiên cứu loại tài liệu thứ nhất: tài liệu xuất xứ cá nhân của các nhà khoa
học mà Trung tâm đã tiến hành thu thập, sưu tầm.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Ở đề tài này em tập trung vào những nhiệm vụ chủ yếu sau:
- Tìm hiểu cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý của vấn đề nghiên cứu;
- Tìm hiểu chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức Trung tâm

Di sản các nhà khoa học Việt Nam;
- Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác thu thập, sưu tầm tài liệu các
nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam;
- Tìm ra những ưu điểm, hạn chế trong công tác thu thâp, sưu tầm tài
liệu các nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam và

4


nguyên nhân của vấn đề này; từ đó đề xuất các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu
quả công tác này.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, ngoài các phương pháp được áp dụng trong nghiên
cứu khoa học như: phương pháp tổng hợp, phương pháp phân tích chức năng,
phương pháp phân tích hệ thống, phương pháp tồn diện và tổng hợp, đề tài
còn sử dụng các phương pháp cụ thể như:
- Phương pháp điều tra khảo sát: được áp dụng để tìm hiểu thực trạng
cơng tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của Trung tâm Di sản các
nhà khoa học Việt Nam.
- Phương pháp phỏng vấn đối tượng: được áp dụng để phỏng vấn lãnh
đạo trung tâm và cán bộ chuyên môn
- Phương pháp nghiên cứu và phân tích tư tiệu có liên quan: được áp
dụng để phân tích sự đa dạng của các loại hình tài liệu mà Trung tâm đã thu
thập được. Do lượng thơng tin nhiều, nội dung phong phú vì vậy, địi hỏi phải
được phân tích, tổng hợp nhằm rút ra những nhận định, giải pháp đối với công
tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà
khoa học Việt Nam.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Là phương pháp chọn lọc, nghiên
cứu tìm hiểu một số tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu như các tài liệu
từ sách giáo trình, các bài viết trên các tạp chí: Tạp chí Văn thư - Lưu trữ…;

các bài Luận văn, nghiên cứu khoa học có liên quan.
7. Đóng góp của đề tài
Qua việc khảo sát sẽ đánh giá thực trạng của công tác thu thập, sưu tầm
tài liệu, làm rõ những kết quả đạt được qua đó rút ra được những tồn tại, hạn
chế và tìm nguyên nhân, giải pháp khắc phục.

5


Đề tài cung cấp thơng tin hữu ích là cơ sở giúp cho giảng viên, sinh
viên chuyên ngành lưu trữ đang giảng dạy, học tập tại các trường đại học, cao
đẳng, trung cấp nói chung và giảng viên, sinh viên của Trường Đại học Nội
vụ Hà Nội nói riêng có thêm tài liệu tham khảo thực tế phong phú, đa dạng tư
liệu liên quan đến chuyên ngành Lưu trữ học. Bên cạnh đó góp phần hình
thành nên nhiều loại hình Trung tâm hoạt động trong lĩnh vực lưu trữ hoạt
động đa chức năng, như một bảo tàng, một thư viện kết hợp với các dịch vụ
văn hóa, thư viện để thực hiện mục đích, ý nghĩa của cơng tác lưu trữ.
8. Bố cục đề tài
Đề tài có bố cục gồm 3 phần
Phần mở đầu
Phần Nội dung:
Gồm 03 chương
Chương 1: Cơ sở khoa học công tác thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà
khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam
Chương 2: Thực trạng công tác thu thu thập, sưu tầm tài liệu các nhà
khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thu
thập, sưu tầm tài liệu các nhà khoa học của Trung tâm Di sản các nhà khoa
học Việt Nam
Phần kết luận

Để hồn thành khóa luận này, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ths.
Trần Văn Quang đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết khóa luận tốt
nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô trong Khoa Văn thư - Lưu
trữ, Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội đã tận tình truyền đạt kiến thức trong 4
năm học tập. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học tập không

6


chỉ là nền tảng cho q trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quý
báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin.
Trong quá trình thực hiện đề tài, em gặp khơng ít khó khăn về việc tìm
hiểu thực tế việc thu thập, sưu tầm vào Trung tâm Di sản các nhà khoa học
Việt Nam, đặc biệt là việc gặp gỡ trực tiếp lãnh đạo Trung tâm. Em xin chân
thành cảm ơn Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam đã cho phép và
tạo điều kiện thuận lợi để em có cơ hội tìm hiểu thực trạng, khai thác, thu thập
thơng tin, số liệu để hoàn thành đề tài.
Mặc dù đã cố gắng và nỗ lực để hoàn thành đề tài, nhưng do hạn chế về
nhiều mặt trong quá trình thực hiện đề tài nên không tránh khỏi những khiếm
khuyết và sai sót. Em mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của q
thầy, cơ để bài khóa luận này được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

7


B. PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ KHOA HỌC CÔNG TÁC THU THẬP, SƢU TẦM TÀI LIỆU
CÁC NHÀ KHOA HỌC CỦA TRUNG TÂM DI SẢN CÁC NHÀ KHOA

HỌC VIỆT NAM
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Khái niệm tài liệu, tài liệu lưu trữ
Tài liệu và tài liệu lưu trữ có vai trị quan trọng đối với tồn thể đời
sống xã hội. Thơng qua tài liệu và tài liệu lưu trữ chúng ta có thể nghiên cứu,
tìm hiểu được sự phát triển của lồi người. Thế giới ngày càng phát triển,
cùng với đó là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ thì vị trí, ý
nghĩa, tác dụng của việc nghiên cứu tài liệu và tài liệu lưu trữ là rất cần thiết.
Hiện nay tồn tại nhiều định nghĩa khác nhau về khái niệm này.
Theo Cuốn Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng năm 2008 thì tài liệu là
“dữ liệu, tin tức giúp cho việc tìm hiểu một vấn đề gì”. [15; tr.1095]
Đối với định nghĩa TLLT:
Theo định nghĩa Từ điển “Thuật ngữ lưu trữ” xuất bản năm 1988 bằng
tiếng Anh và tiếng Pháp của Hội đồng Lưu trữ Quốc tế, “Tài liệu lưu trữ là
những tài liệu hết giá trị hiện hành được bảo quản, có sự lựa chọn hoặc
khơng có sự lựa chọn, bởi những ai có trách nhiệm về việc sản sinh ra nó
hoặc bởi những người thừa kế nhằm mục đích sử dụng riêng của họ, hoặc bởi
một cơ quan lưu trữ tương ứng vì giá trị lưu trữ của chúng”.
Theo Từ điển Thuật ngữ xuất bản năm 1982 tại Maxcơva: “Tài liệu lưu
trữ là tài liệu được bảo quản trong các lưu trữ”. Tuy nhiên, trong công tác
lưu trữ của Liên bang Nga hiện nay đã có một số điểm mới về khái niệm tài
liệu lưu trữ. Nét đổi mới này được thể hiện trong Luật Liên bang Nga về
“Công tác lưu trữ tại Liên bang Nga” có hiệu lực từ năm 2004. Trong Luật

8


này tài liệu lưu trữ được định nghĩa như sau: “Là vật mang vật chất với thông
tin được ghi trên đó có các yếu tố thể thức cho phép nhận dạng được nó và
thuộc diện bảo quản do ý nghĩa của vật mang vật chất và ý nghĩa của thông

tin đã định đối với công dân, xã hội và nhà nước” (Điều 3 mục 2 trong Luật
Liên bang Nga số 125-fz về “Công tác lưu trữ ờ Liên bang Nga”, ban hành
ngày 22 tháng 12 năm 2004).
Trong Từ điển “Thuật ngữ Lưu trữ Việt Nam”: “Tài liệu lưu trữ là
những tài liệu có giá trị được lựa chọn từ trong khối tài liệu của các cơ quan,
đồn thể, xí nghiệp và cá nhân được bảo quản có cố định trong các lưu trữ để
khai thác sử dụng phục vụ cho các mục đích chính trị, kinh tế, văn hỏa, khoa
học, lịch sử... của xã hội”. Định nghĩa này được nêu ra trong những năm 90
thế kỷ XX.
Đến nay định nghĩa về tài liệu lưu trữ ở nước ta đã có một số điểm đổi
mới. Điểm mới này được thể hiện trong định nghĩa nêu tại Khoản 3, Điều 2 Luật Lưu trữ năm 2011 như sau: “Tài liệu lưu trữ là tài liệu có giá trị phục vụ
hoạt động thực tiễn, nghiên cứu khoa học, lịch sử được lựa chọn để lưu trữ.
Tài liệu lưu trữu bao gồm bản gốc,bản chính; trong trường hợp khơng có bản
gốc, bản chính thì được thay thế bằng bản bao hợp pháp”.
Đối với định nghĩa tài liệu tại Khoản 2, Điều 2 của Luật Lưu trữ số
01/2011/QH13 năm 2011 do Quốc hội khóa XIII ban hành:
“Tài liệu là vật mang tin hình thành trong quá trình hoạt động của cơ
quan, tổ chức, cá nhân.
Tài liệu bao gồm văn bản, dự án, bản vẽ thiết kế, bản đồ, cơng trình
nghiên cứu, sổ sách, biểu thống kê; âm bản, dương bản phim, ảnh, vi phim;
băng, đĩa ghi âm, ghi hình; tài liệu điện tử; bản thảo tác phẩm văn học, nghệ
thuật; sổ công tác, nhật ký, hồi ký, bút tích, tài liệu viết tay; tranh vẽ hoặc in;
ấn phẩm và vật mang tin khác”.

9


1.1.2. Khái niệm tài liệu lưu trữ cá nhân, phông lưu trữ cá nhân
Theo PGS.TS Vũ Thị Phụng, Tài liệu lưu trữ nhân dân (Private
archives) là từ dùng để chỉ những tài liệu hình thành trong quá trình hoạt động

của các cá nhân, gia đình, dịng họ; các hiệp hội, các tổ chức phi chính phủ
các doanh nghiệp tư nhân (gọi chung là tổ chức tư nhân) được các chủ sở hữu
lựa chọn, tổ chức lưu giữ, bảo quản và sử dụng để phục vụ cho những nhu
cầu, lợi ích của cá nhân, tổ chức. [5; tr.17]
Theo Giáo trình Lý luận và thực tiễn cơng tác lưu trữ thì Phơng lưu trữ
cá nhân được định nghĩa là: “Toàn bộ tài liệu hình thành trong quá trình sống
và hoạt động của một nhân vật riêng biệt được đưa vào bảo quản trong một
kho lưu trữ nhất định” [7, tr.60].
“Tài liệu lưu trữ cá nhân là một bộ phận của Phông Lưu trữ Quốc gia
Việt Nam. Đó là tồn bộ tài liệu được hình thành trong quá trình sống và hoạt
động của một cá nhân riêng biệt được đưa vào bảo quản trong một kho lưu trữ
nhất định. Phông lưu trữ cá nhân thường được thành lập đối với các nhân vật
tiêu biểu, điển hình hoạt động trên các lĩnh vực của đời sống xã hội”.[18;
tr.12]
Tài liệu trong Phông lưu trữ cá nhân có rất nhiều giá trị và ý nghĩa to
lớn. Đây là nguồn sử liệu quan trọng để nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp
hoạt động cách mạng, hoạt động khoa học, sáng tác nghệ thuật của các cá
nhân tiêu biểu; về các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật...
Đồng thời là đối tượng để nghiên cứu và sử dụng vào các mục đích khác nhau
của xã hội như: cung cấp tư liệu cho việc xây dựng các tuyển tập (đối với tài
liệu cá nhân trong lĩnh vực văn học), phục vụ trưng bày triển lãm tài liệu tại
các buổi hội thảo, hội nghị; phục vụ nhu cầu nghiên cứu của các nhà khoa
học... Tuy nhiên, việc tìm hiểu, nghiên cứu giá trị và mục đích khai thác, sử
dụng của chúng thì vẫn cịn rất nhiều hạn chế.

10


Trên cơ sở các quan điểm trên, nhóm nghiên cứu xây dựng định nghĩa
về tài liệu cá nhân như sau: Tài liệu cá nhân hay còn gọi là tài liệu có xuất xứ

cá nhân là tồn bộ tài liệu hình thành trong quá trình sống và hoạt động riêng
của từng người, chúng mang thuộc tính cá nhân, thuộc sở hữu cá nhân.
1.1.3. Khái niệm thu thập, sưu tầm
Hiện nay các cơ quan, tổ chức xã hội, cá nhân tiêu biểu sản sinh ra một
khối lượng tài liệu lớn, trong đó có rất nhiều tài liệu có giá trị, ý nghĩa nhiều
mặt cần phải thu thập, sưu tầm vào kho lưu trữ, trung tâm lưu trữ để phục vụ
cho việc nghiên cứu trước mắt, lâu dài và bảo quản một cách tốt nhất.
Theo Từ điển lưu trữ Việt Nam (1992) thì: “ Thu thập là quá trình thực
hiện các biện pháp bổ sung tài liệu vào lưu trữ thông qua việc xác định giá
trị tài liệu” [7; tr.5]
Khái niệm về thu thập tài liệu được định nghĩa trong cuốn giáo trình
Nghiệp vụ lưu trữ cơ bản của PGS.TS Vũ Thị Phụng (2006) như sau: “ Thu
thập tài liệu là quá trình thực hiện các biện pháp có liên quan tới việc xác định
nguồn, thành phần tài liệu thuộc diện nộp lưu vào lưu trữ cơ quan và lưu trữ
quốc gia, lựa chọn và chuyển giao tài liệu vào các kho lưu trữ theo quyền hạn
và phạm vi đã được nhà nước quy định”
Cịn trong cuốn giáo trình Lưu trữ của Trường Đại học Nội Vụ ( 2016)
thì khái niệm thu thập tài liệu được định nghĩa là: “ Thu thập, bổ sung tài liệu
là quá trình thực hiện các biện pháp có liên quan đến việc xác định nguồn tài
liệu và thành phần tài liệu thuộc lưu trữ cơ quan và phơng lưu trữ quốc gia để
từ đó lựa chọn và chuyển giao tài liệu vào các lưu trữ theo quyền hạn và phạm
vi đã được nhà nước quy định”. [5; tr.114]
Luật Lưu trữ 2011 được ban hành thì khái niệm thu thập tài liệu được
hiểu: “ Thu thập tài liệu là quá trình xác định nguồn tài liệu, lựa chọn tài liệu,
giao nhận tài liệu có giá trị để chuyển vào lưu trữ cơ quan, lưu trữ lịch sử”.

11


Như vậy, có thể hiểu thu thập tài liệu là lựa chọn, tiếp nhận, chuyển

giao tài liệu vào kho lưu trữ.
Sưu tầm được hiểu là việc tìm kiếm, lựa chọn có kế hoạch, có tổ chức,
có mục đích. Sưu tầm tài liệu lưu trữ chính là cơng việc tìm kiếm có hệ thống
và tồn diện các tài liệu có giá trị để chuyển vào kho.
Sưu tầm và thu thập tài liệu là hai hoạt động song song và là một trong
những nhiệm vụ có vị trí quan trọng hàng đầu của hoạt động lưu trữ tại Trung
tâm.
Công tác thu thập tài liệu vào lưu trữ là một trong những công việc vô
cùng quan trọng đối với các cơ quan, tổ chức, trung tâm lưu trữ. Đặc biệt là
việc xác định nguồn và thành phần tài liệu phải chính xác, cụ thể để thu thập
những tài liệu có giá trị vào bảo quản trong kho từ đó phát huy giá trị tài liệu
phục vụ cho hoạt động của cơ quan, tổ chức, trung tâm lưu trữ đó.
Nội dung của cơng tác thu thập gồm:
Thứ nhất: Xác định nguồn tài liệu thu thập vào Lưu trữ
Thứ hai: Thành phần tài liệu thu thập
Thứ ba: Thủ tục thu thập tài liệu
Thứ thư: Thời hạn thu thập tài liệu
1.2. Cơ sở pháp lý
Trong quá trình hình thành, phát triển và hoạt động của mình, trong
những năm qua Trung tâm đã áp dụng một số văn bản của Nhà nước trong
việc thực hiện công tác thu thập, sưu tầm TLLT. Cụ thể như sau:
Pháp lệnh Bảo vệ tài liệu lưu trữ quốc gia được Hội đồng Nhà nước ban
hành năm 1982;
Pháp lệnh Lưu trữ quốc gia được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban
hành năm 2001;
Nghị định số 111/2004/NĐ-CP ngày 08/4/2004 của Chính phủ quy

12

định chi tiết một số điều của Pháp lệnh Lưu trữ quốc gia năm 2001;
Văn bản quy phạm pháp luật quan trọng đánh dấu sự phát triển và
khẳng định tầm quan trọng của công tác lưu trữ đối với xã hội là Luật Lưu trữ
số 01/2011/QH13 được Quốc Hội chính thức thơng qua ngày 11 tháng 11
năm 2011 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2012 (sau đây gọi tắt Luật
Lưu trữ). Tại Khoản 3 Điều 20 trong khoản này quy định về Thu thập, sưu
tầm tài liệu vào Lưu trữ: “ Lưu trữ lịch sử sưu tầm tài liệu của cá nhân trên cơ
sở thỏa thuận.”
Tại Khoản 6 Điều 2 của luật này quy định: “Phông lưu trữ cá nhân là
tồn bộ TLLT được hình thành trong quá trình hoạt động của cơ quan, tổ chức
hoặc cá nhân”.
Điều 4 Luật Lưu trữ năm 2011 đã quy định chính sách của Nhà nước về
lưu trữ:
“1. Bảo đảm kinh phí, nguồn nhân lực trong việc bảo vệ, bảo quản an
tồn, tổ chức sử dụng có hiệu quả tài liệu Phông lưu trữ quốc gia Việt Nam.
2. Tập trung hiện đại hóa cơ sở vật chất, kỹ thuật và ứng dụng khoa
học, công nghệ trong hoạt động lưu trữ.
3. Thừa nhận quyền sở hữu đối với tài liệu lưu trữ; khuyến khích tổ
chức, cá nhân hiến tặng, ký gửi, bán tài liệu lưu trữ của mình cho Nhà nước,
đóng góp, tài trợ cho hoạt động lưu trữ và thực hiện hoạt động dịch vụ lưu trữ.
4. Tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế trong hoạt động lưu trữ.”
Trong đó tại Khoản 3 Điều này “thừa nhận quyền sở hữu đối với
TLLT”. Như vậy, việc tư nhân sở hữu TLLT đã được pháp luật cơng nhận.
Bên cạnh đó theo Khoản 1, Điều 5 Luật Lưu trữ 2011 cũng quy định rõ
các loại tài liệu của cá nhân, gia đình, dịng họ được đăng ký thuộc Phơng lưu
trữ quốc gia Việt Nam gồm:
1. Những tài liệu sau đây của cá nhân, gia đình, dịng họ (sau đây gọi

13

chung là cá nhân) có giá trị phục vụ hoạt động thực tiễn, nghiên cứu khoa
học, lịch sử đối với quốc gia, xã hội được đăng ký thuộc Phông lưu trữ quốc
gia Việt Nam:
a) Gia phả, tộc phả, bằng, sắc phong, tài liệu về tiểu sử;
b) Bản thảo viết tay, bản in có bút tích, cơng trình nghiên cứu khoa học,
sáng tác, thư từ trao đổi;
c) Phim, ảnh; băng, đĩa ghi âm, ghi hình; tài liệu điện tử;
d) Cơng trình, bài viết về cá nhân;
đ) Ấn phẩm, tài liệu do cá nhân sưu tầm được.
Theo Luật Di sản văn hóa số 28/2001/QH10 ngày 29 tháng 6 năm 2001
của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2001. Theo Khoản 2,
Điều 04 của luật này quy định:“Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có
giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm di tích lịch sử - văn hóa, danh lam
thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia”.
Tài liệu về di sản các nhà khoa học cũng là một trong số các di sản văn
hóa vật thể - đó chính là tài liệu về quá trình học tập nghiên cứu khoa học,
hoạt động chuyên môn xã hội hay gắn liền với cuộc sống đời thường của các
nhà khoa học. Di sản bao gồm các hiện vật liên quan đến cuộc đời các nhà
khoa học.
1.3. Cơ sở thực tiễn
1.3.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của Trung tâm Di sản
các nhà khoa học Việt Nam
Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam (gọi tắt là Trung
tâm) (Tên tiếng Anh: Centre for Heritage of Scientists and Scholars - CHS),
tiền thân là Trung tâm Nghiên cứu, Bảo tồn di sản tiến sĩ Việt Nam. Trung
tâm hoạt động với tư cách pháp nhân là một công ty, trực thuộc Công ty công
nghệ và xét nghiệm y học ( MEDLATEC).

14

Năm 2005, Bảo tàng Dân tộc học tổ chức trưng bày về cuộc đời của
nhà dân tộc học nổi tiếng Nguyễn Đức Từ Chi (1925- 1995). Cuộc trưng bày
đã tạo ra tiếng vang lớn: đó là cuộc trưng bày đầu tiên ở Việt Nam về một nhà
khoa học bình thường (chứ không phải là một lãnh tụ cách mạng). Cuộc trưng
bày khơng chỉ nói về cuộc đời của Nguyễn Đức Từ Chi mà đặt ra rất nhiều
câu chuyện liên quan đến lịch sử khoa học, giáo dục và nhiều vấn đề lịch sử
dân tộc trong đó. Và thật thú vị khởi nguồn từ cuộc trưng bày này lại là việc
bảo tàng nhận được một khối tư liệu từ gia đình và học trị của Từ Chi lưu giữ
đang có nguy cơ bị hư hỏng, mất mát. Sau cuộc trưng bày, những người tham
gia đã đặt vấn đề tương tự cho nhiều nhà khoa học khác. Trong đó, người chỉ
đạo trực tiếp, PGS.TS Nguyễn Văn Huy đã nêu ý tưởng về một Trung tâm tư
liệu lịch sử cuộc đời các nhà khoa học và một Bảo tàng khoa học của đất
nước.
Cùng thời điểm đó, một nhóm các nhà khoa học hoạt động ở lĩnh vực Y
học cũng đưa ra ý tưởng xây dựng một cơ sở lưu trữ các luận án của các tiến
sĩ hoạt động trong cùng lĩnh vực và các hình thức để bày tỏ lịng tri ân của
học trị đối với những người thầy của mình. Năm 2008, hai ý tưởng trên gặp
nhau khi họ mời PGS.TS Nguyễn Văn Huy về làm Giám đốc chuyên môn
Trung tâm này. Đó là bối cảnh hình thành Trung tâm - một Trung tâm lưu trữ
tư nhân về tư liệu lịch sử cuộc đời các nhà khoa học Việt Nam.
Ngày 24 tháng 4 năm 2008, UBND tỉnh Hồ Bình cấp giấy chứng nhận
đầu tư số 2512100008 cho Dự án xây dựng Công viên các nhà khoa học tại xã
Bắc Phong, huyện Cao Phong, tỉnh Hịa Bình với diện tích 20ha; Văn phịng
đại diện tại Hà Nội được thành lập, có trụ sở tại số nhà 20C ngõ 76 phố An
Dương, Hà Nội.

15

Ngày 18 tháng 6 năm 2008, Trung tâm Nghiên cứu, Bảo tồn di sản tiến
sĩ Việt Nam được thành lập theo giấy phép số 25.04.000134 của UBND tỉnh
Hịa Bình.
Ngày 24 tháng 8 năm 2008, Hội đồng cố vấn được thành lập gồm 20
nhà khoa học có uy tín do GS.VS. TSKH Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng
Bộ Giáo dục làm Chủ tịch nhằm giúp Trung tâm định hướng hoạt động để
ngày càng phát triển.
Ngày 27 tháng 9 năm 2008, tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội, dự
án xây dựng Trung tâm Nghiên cứu, bảo tồn di sản tiến sĩ Việt Nam, với hạt
nhân là Công viên Di sản các nhà khoa học đã chính thức khởi động cùng với
Hội nghị ra mắt Trung tâm Nghiên cứu, Bảo tồn di sản tiến sĩ Việt Nam được
tổ chức với sự tham dự của hơn 100 nhà khoa học.
Ngày 12 tháng 01 năm 2011, sau hơn 2 năm hoạt động Trung tâm
Nghiên cứu, Bảo tồn di sản tiến sĩ Việt Nam chính thức đổi tên thành Trung
tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Trung tâm) theo giấy phép của Sở Kế
hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội.
Bằng những việc làm thể hiện ý nghĩa nhân văn và khoa học, Trung
tâm dần nhận được sự tin tưởng của các nhà khoa học nói riêng và của xã hội
nói chung. Các nhà khoa học và gia đình dần dần nhận thức đúng về giá trị
của công tác lưu trữ tài liệu nên đã hợp tác, ủng hộ các hoạt động của Trung
tâm. Các cá nhân, gia đình đã tự nguyện trao tặng Trung tâm nhiều tài liệu, tư
liệu hiện vật liên quan đến lịch sử cuộc đời của các nhà khoa học.
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Di sản
các nhà khoa học Việt Nam
a. Chức năng của Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam
Trung tâm thành lập với những chức năng:

16

Nghiên cứu, bảo tồn và lưu giữ những giá trị văn hóa vật thể và phi vật
thể thơng qua ký ức, tư liệu và hiện vật cá nhân của các nhà khoa học Việt
Nam. Trung tâm đã sưu tầm được kho tư liệu quan trọng, có giá trị trong
nhiều lĩnh vực khoa học để gìn giữ và tái hiện lại một phần lịch sử của nền
khoa học Việt Nam qua góc nhìn, câu chuyện của những nhà khoa học.
Giới thiệu, trưng bày về cuộc đời, những đóng góp và lao động khoa
học của nhà khoa học, tôn vinh các nhà khoa học đã cống hiến vì sự nghiệp
khoa học Việt Nam, vì Tổ quốc Việt Nam, thơng qua các hình thức khác
nhau, chủ đề nghiên cứu do Trung tâm thực hiện.
Xây dựng cơ sở dữ liệu/ngân hàng dữ liệu ký ức, tư liệu hiện vật, tiểu
sử cuộc đời của các nhà khoa học Việt Nam. Bởi lịch sử càng cụ thể bao
nhiêu càng hay, càng sống động bấy nhiêu.
Trung tâm hoạt động đa chức năng như một bảo tàng, một thư viện kết
hợp với các dịch vụ khoa học, văn hóa và du lịch để dễ dàng đến được với
cơng chúng. Ở nơi đây, thông tin được truyền tải sinh động, khơng cịn đơn
thuần là tài liệu khơ khan. Bởi di sản không chỉ là đưa vào bảo tàng để lưu giữ
bảo tồn mà phải làm sao để di sản thực sự đến được với cộng đồng và phát
huy giá trị trong cuộc sống.
b. Nhiệm vụ Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam
Nghiên cứu, sưu tầm, lưu giữ, bảo tồn các tư liệu, hiện vật, ký ức của
các nhà khoa học Việt Nam ở trong và ngoài nước.
Một dân tộc sẽ khơng cịn tồn tại nếu khơng có ký ức của dân tộc đó.
Và chính di sản ký ức của các nhà khoa học, đã là một thành tố quan trọng dệt
nên tấm thảm lịch sử của một đất nước. “Tổ chức nghiên cứu di sản của các
nhà khoa học một cách quy mô, hệ thống, chúng ta sẽ hình dung thấy được
lịch sử các ngành Khoa học Việt Nam dưới nhiều giác độ khác nhau theo trục
dọc phát triển, đồng thời cũng có thể cắt theo trục ngang để hiểu các tầng

17

lớp, thế hệ trí thức ở các giai đoạn khác nhau đã được đào tạo, rèn luyện và
cống hiến như thế nào. Từ cuộc đời của từng nhà khoa học như những sử liệu
sống động ghép lại thành bức tranh toàn cảnh về lịch sử phát triển của khoa
học Việt Nam… và xa hơn, của đất nước Việt Nam.”( Nguồn: cpd.vn). Đó là
triết lý mà Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam do PGS.TS Nguyễn
Văn Huy làm Giám đốc đang âm thầm theo đuổi.
Thông qua hồ sơ các nhà khoa học, những kết quả nghiên cứu tiến tới
giới thiệu, trưng bày về cuộc đời của các nhà khoa học, các cá nhân hoặc lịch
sử phát triển một hay nhiều ngành khoa học nào đó ở nước ta. Qua đó, phục
vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục và tham quan của nhân dân.
Trung tâm xây dựng cơ sở tư liệu, dữ liệu phục vụ công tác nghiên cứu,
học tập cho những nhà nghiên cứu và bạn đọc quan tâm tới di sản của các nhà
khoa học. Đặc biệt, thông qua các di sản, tư liệu mà Trung tâm thu thập và
bảo tồn, thế hệ trẻ sau này sẽ tìm hiểu các thế hệ tiền bối, học hỏi và trau dồi,
nâng cao vốn tri thức, phát triển các sáng tạo.
c. Cơ cấu tổ chức Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam
Trung tâm được hình thành và quản lý dưới dạng Công ty trách nhiệm
hữu hạn một thành viên, tức là một doanh nghiệp, hoạt động trong lĩnh vực
khoa học văn hóa. Cơ chế quản lý doanh nghiệp làm cho Trung tâm có một sự
linh hoạt nhất định trong các hoạt động, nhất là sự cung ứng nhanh các nhu
cầu trang thiết bị và giải quyết nhanh các đề xuất để phục vụ công tác chuyên
môn. Đồng thời đẩy nhanh tiến độ xử lý các tình huống, thay đổi, điều chỉnh
định hướng hoạt động theo ý kiến đóng góp của các nhà khoa học và các
chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu.

18

Sơ đồ bộ máy cơ cấu tổ chức của Trung tâm như sau:
Công ty TNHH Công Nghệ và
Xét Nghiệm Y học
MEDLATEC

Bệnh viện MEDLATEC
và các chi nhánh

Trung tâm và Công viên
Di sản các nhà khoa học Việt Nam

TRUNG TÂM DI SẢN
CÁC NHÀ KHOA HỌC VIỆT NAM

NGHIÊN CỨUSƯU TẦM

KIỂM KÊBẢO QUẢN

HÀNH CHÍNH –
TỔNG HỢP

Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam là một đơn vị trực thuộc
Công ty Công nghệ và Xét nghiệm Y học - Bệnh viện MEDLATEC, do
MEDLATEC đầu tư toàn diện. Với cơ chế hoạt động tự chủ, Trung tâm Di
sản có thể chủ động điều chỉnh phù hợp để đáp ứng yêu cầu, đảm bảo phát

19