Giải pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường tiểu học huyện lệ thủy, tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ THU HIỀN

GIẢI PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUN MƠN TRƢỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN LỆ THỦY TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ THU HIỀN

GIẢI PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUN MƠN TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

TS. NGUYỄN NHƢ AN

NGHỆ AN - 2018


i
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập, nghiên cứu và hồn thành đề tài luận văn " Giải
pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường Tiểu học huyện Lệ Thủy, tỉnh
Quảng Bình", tơi đã nhận được giúp đỡ tận tình của các cấp lãnh đạo, nhiều
thầy giáo, cơ giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn đến q thầy giáo, cơ giáo trường Đại học
Vinh, các giảng viên đã giảng dạy, giúp đỡ tạo điều kiện cho tơi trong suốt q
trình học tập và nghiên cứu đề tài.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Nhƣ An thầy
giáo đã trực tiếp giúp đỡ, hướng dẫn về khoa học để tơi thực hiện và hồn thành
luận văn.
Xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lệ Thủy, đội
ngũ cán bộ quản lý và các thầy giáo, cô giáo, các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Lệ Thủy, gia đình và bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tơi
hồn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn !
Vinh, tháng 5 năm 2018
Tác giả

Nguyễn Thị Thu Hiền


ii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 4
3.1. Khách thể nghiên cứu ............................................................................. 4
3.2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................. 4
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứui ................................................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận .................................................. 4
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: ............................................ 5
6.3. Nhóm phương pháp thống kê tốn học .................................................. 6
7. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 6
7.1. Về lý luận: .............................................................................................. 6
7.2. Về thực tiễn: ........................................................................................... 6
8. Cấu trúc luận văn........................................................................................... 6
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUN MƠN Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ....................................................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 7
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ............................................................... 7
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ................................................................ 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài.......................................................... 11
1.2.1. Tổ chuyên môn .................................................................................. 11
1.2.2. Hoạt động của tổ chuyên môn ........................................................... 11
1.2.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn .................................................... 12
1.2.4. Giải pháp và giải pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ......... 13


iii
1.3. Một số vấn đề về hoạt động của tổ chun mơn ở trường tiểu học ......... 14
1.3.1. Vai trị, vị trí, chức năng của tổ chun mơn ở trường tiểu học ....... 14
1.3.2. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học ..................... 15

1.4. Một số vấn đề về quản lí hoạt động của tổ chun mơn ở trường tiểu học
......................................................................................................................... 23
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường tiểu
học ............................................................................................................... 23
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường tiểu học .. 23
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn ở trường tiểu học ................................................................................. 31
Kết luận chương 1 ........................................................................................... 34
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN
MÔN Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH
............................................................................................................................. 35
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng .............................................................. 35
2.1.1. Mục tiêu khảo sát .............................................................................. 35
2.1.2. Nội dung khảo sát.............................................................................. 35
2.1.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................ 35
2.1.4. Phương pháp khảo sát....................................................................... 35
2.1.5. Phạm vi khảo sát ............................................................................... 35
2.2. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Lệ Thủy, tỉnh
Quảng Bình ..................................................................................................... 36
2.2.1. Tình hình kinh tế - xã hội .................................................................. 36
2.2.2. Khái quát về tình hình giáo dục và giáo dục tiểu học ở huyện Lệ
Thủy, tỉnh Quảng Bình ................................................................................ 36
2.3. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường tiểu học, huyện Lệ
Thủy, tỉnh Quảng Bình .................................................................................... 43


iv
2.3.1. Cơ cấu tổ chức của tổ chuyên môn ở các trường tiểu học huyện Lệ
Thủy ............................................................................................................. 43
2.3.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường Tiểu học

huyện Lệ Thủy ............................................................................................. 47
2.4. Thực trạng công tác quản lí hoạt động của tổ chun mơn ở các trường
tiểu học huyện Lệ Thủy................................................................................... 53
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, vị
trí của tổ chun mơn ở trường tiểu học ..................................................... 53
2.4.2. Thực trạng nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường
tiểu học ........................................................................................................ 54
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở
trường tiểu học huyện Lệ Thủy ....................................................................... 62
2.5.1. Những mặt mạnh ............................................................................... 62
2.5.2. Những hạn chế .................................................................................. 63
2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng ............................................................. 63
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 65
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH
QUẢNG BÌNH ................................................................................................... 67
3.1. Các nguyên tắc đề xuất các giải pháp ...................................................... 67
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .................................................... 67
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ................................................... 67
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn ................................................... 67
3.1.4. Nguyên tắc tính khả thi và hiệu quả .................................................. 68
3.2. Các giải pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường tiểu học,
huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình .................................................................... 68


v
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí và giáo viên về vị trí, vai trị,
tầm quan trọng hoạt động của tổ chuyên môn ............................................ 68
3.2.2. Nâng cao năng lực cho đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn ................... 73
3.2.3. Quản lý việc thực hiện quy chế và tổ chức hoạt động của tổ chuyên

môn ở trường tiểu học ................................................................................. 80
3.2.4. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá chất lượng hoạt động của tổ
chuyên môn .................................................................................................. 87
3.2.5. Đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, tài chính đáp ứng yêu cầu cho
hoạt động của tổ chuyên môn...................................................................... 92
3.2.6. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hoạt động
của tổ chuyên môn ....................................................................................... 98
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp được đề xuất ....................................... 101
3.4. Khảo sát tính cấp thiết, tính khả thi của các giải pháp đề xuất .............. 103
3.4.1. Mục đích khảo sát ........................................................................... 103
3.4.2. Nội dung khảo sát............................................................................ 103
3.4.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ........................................................ 103
3.4.4. Phương pháp khảo sát..................................................................... 104
3.4.5. Kết quả khảo sát .............................................................................. 104
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 109
1. Kết luận ..................................................................................................... 109
2. Kiến nghị ................................................................................................... 110
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 112
PHỤ LỤC


vi
DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
VIẾT TẮT

VIẾT ĐẦY ĐỦ

TCM

Tổ chun mơn

TPCM

Tổ phó chun mơn

TTCM

Tổ trưởng chun mơn

QLGD

Quản lí giáo dục

CBQL

Cán bộ quản lí

BGH

Ban giám hiệu

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

CSVC

Cơ sở vật chất

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

HT

Hiệu trưởng

SHCM

Sinh hoạt chuyên môn

KT - ĐG

Kiểm tra - đánh giá

PPDH

Phương pháp dạy học

BDTX

Bồi dưỡng thường xuyên

SGK

Sách giáo khoa

TBDH

Thiết bị dạy học

TH

Tiểu học

TH&THCS

Tiểu học và trung học cơ sở


vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG

SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ của các chức năng trong chu trình quản lí

TRANG
14

TCM
BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Mơ hình trường lớp cơng lập trên địa bàn huyện Lệ Thủy

38

đến tháng 12 năm 2017

Bảng 2.2. CSVC các trường tiểu học công lập trên địa bàn huyện Lệ

39

Thủy đến tháng 12 năm 2017
Bảng 2.3. Quy mô lớp học, số lượng học sinh tiểu học huyện Lệ Thủy

42

năm học 2017 - 2018
Bảng 2.4 Cơ cấu tổ chức của TCM ở các trường tiểu học, Tiểu học và

44

trung học cơ sở huyện Lệ Thủy
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát nội dung sinh hoạt của TCM

48

ở các trường tiểu học huyện Lệ Thủy
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát việc xây dựng kế hoạch hoạt động của

54

TCM ở trường tiểu học huyện Lệ Thủy
Bảng 2.7. Kết quả khảo sát việc thực hiện nội dung, chương trình

56

mơn học của TCM ở trường tiểu học huyện Lệ Thủy (tính đến tháng

12/2017)
Bảng 2.8. Kết quả khảo sát việc chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn

58

ở các trường tiểu học huyện Lệ Thủy
Bảng 2.9. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện

59

kế hoạch chuyên môn ở các trường tiểu học huyện Lệ Thủy
Bảng 2.10. Kết quả khảo sát thực trạng CSVC phục vụ hoạt động
TCM ở các trường tiểu học huyện Lệ Thủy

61


viii

Bảng 3.1. Kết quả thăm dị tính cấp thiết của các giải pháp đề xuất

104

Bảng 3.2. Kết quả thăm dò tính khả thi của các giải pháp đề xuất

106


1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Văn kiện Đại hội Đảng khóa XI đã khẳng định: "Phát triển giáo dục là
quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo
hướng chuẩn hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi
mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là
khâu then chốt" [13; tr 130].
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
(năm 2011) Đảng ta đã nêu rõ: “Giáo dục và Đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân
trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát
triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam” [13; tr 77].
Giáo dục nước ta đang phát triển trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi
nhanh và phức tạp. Cuộc cách mạng 4.0 và xu thế tồn cầu hóa, hội nhập quốc
tế về mọi mặt của đời sống xã hội. Thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa là
vấn đề tất yếu để phát triển đất nước. Thực tiễn đã chứng minh rằng cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa có mối quan hệ chặt chẽ với sự nghiệp giáo dục và đào tạo.
Q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa địi hỏi phải có một lực lượng lao động
có chất lượng cao, họ có đủ năng lực, kinh nghiệm, trí tuệ và bản lĩnh để tạo ra
và sử dụng các sản phẩm của khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại kết hợp với
giá trị truyền thống của dân tộc để đổi mới mọi lĩnh vực đời sống xã hội nhằm
xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, hiện đại. Không ai khác,
ngành Giáo dục và Đào tạo phải đảm nhận nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực
đáp ứng yêu cầu của xã hội, của đất nước trong giai đoạn mới.
Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa
XI) ngày 29/10/2012 đã nêu: “Đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo là
một yêu cầu khách quan và cấp bách của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.


2
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo bao gồm: đổi mới tư duy;

đổi mới mục tiêu đào tạo; hệ thống tổ chức, loại hình giáo dục và đào tạo; nội
dung, phương pháp dạy và học; cơ chế quản lí; xây dựng đội ngũ GV, cán bộ
quản lí; cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện bảo đảm…, trong toàn hệ thống
(giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục đại học, đào tạo nghề)” [14; tr
101]
Hiệu quả và chất lượng giáo dục ở trường phổ thông phụ thuộc vào nhiều
yếu tố như: Nội dung chương trình, sách giáo khoa, đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý; cơ sở vật chất kỹ thuật và thiết bị dạy học; sự phối kết hợp của các lực
lượng xã hội, môi trường giáo dục, công tác xã hội hóa giáo dục ...Trong đó , đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý là nhân tố quyết định đến chất lượng và hiệu quả
dạy giáo dục.
Trong nhà trường phổ thơng hiện nay có nhiều hoạt động nhưng hoạt
động chun môn là một trong những hoạt động quan trọng nhất. Bởi vì, hoạt
động chủ yếu trong nhà trường là hoạt động chun mơn. Các tổ chun mơn có
vai trị nịng cốt trong các nhà trường nói chung và các trường tiểu học nói riêng.
Đối với trường tiểu học thì TCM là đơn vị quản lí trực tiếp, triển khai các hoạt
động có liên quan đến tồn bộ hoạt động nghề nghiệp của người giáo viên, TCM
cũng là nơi người giáo viên chia sẻ những thuận lợi, khó khăn trong cơng việc,
tâm tư, nguyện vọng trong đời sống vật chất và tinh thần của mình. Người tổ
trưởng chun mơn có vai trò to lớn trong việc xây dựng kế hoạch, thực hiện
chương trình, kế hoạch dạy học và hoạt động giáo dục; thay mặt HT kiểm tra,
đánh giá chất lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục của các thành viên theo kế
hoạch của nhà trường; chủ trì đánh giá, xếp loại giáo viên (GV) theo quy định
chuẩn nghề nghiệp GV tiểu học trong tổ, là cầu nối giúp hiệu trưởng (HT)
trong việc chỉ đạo hoạt động chuyên môn và các hoạt động khác trong nhà
trường một cách chặt chẽ, sâu sát, kịp thời để đạt mục tiêu đề ra.


3
Có thể nói, hoạt động của TCM trong nhà trường là nhân tố quan trọng

ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học của các trường tiểu học hiện nay.
Do đó, quản lí hoạt động chun mơn là nhiệm vụ hàng đầu, là trọng tâm trong
q trình quản lí của nhà trường. Nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong
các nhà trường sẽ phát huy tinh thần sáng tạo của giáo viên trong tập thể sư
phạm, tính đồn kết nội bộ, phát huy năng lực điều hành hoạt động của TTCM,
đồng thời tạo động lực thôi thúc giáo viên trong các TCM phát huy nhiều sáng
kiến, kinh nghiệm của mình trong lĩnh vực giảng dạy và giáo dục. Mặt khác,
TCM cịn có vai trị quan trọng trong việc góp phần bồi dưỡng đội ngũ giáo viên
tại chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm các tiết dạy, sinh
hoạt chuyên đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lượng dạy và học của
nhà trường.
Những năm qua, ngành giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) cả nước nói chung,
huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình nói riêng đã đạt được những thành tựu nhất
định, nhưng bên cạnh đó, vẫn còn những tồn tại, bất cập như Văn kiện Hội nghị
lần thứ sáu khóa XI ngày 29/10/2012 đã chỉ rõ: “Công tác quy hoạch phát triển
đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục chưa được quan tâm”, “Quản lý
giáo dục và đào tạo còn nhiều bất cập, thiếu dự báo nguồn nhân lực cho q
trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [14; tr 100], trong đó có vấn đề
quản lý hoạt động tổ chuyên mơn.
Cho đến nay, đã có nhiều cơng trình nghiên cứu của các nhà khoa học
giáo dục đề cập đến vấn đề quản lí hoạt động của TCM, ở những góc độ khác
nhau. Tuy nhiên, trên địa bàn huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình vấn đề này chưa
được nghiên cứu một cách khoa học. Xuất phát từ những lý do trên đây, chúng
tơi chọn đề tài: “Giải pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường tiểu học
huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình” để nghiên cứu.


4
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số giải pháp

quản lí hoạt động của TCM ở các trường tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục tiểu học huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề quản lí hoạt động của TCM ở trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lí hoạt động của TCM ở trường tiểu học huyện Lệ Thủy,
tỉnh Quảng Bình.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được những giải pháp quản lí hoạt động TCM phù hợp thì sẽ
góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động dạy học ở các trường tiểu học
huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động của tổ chun mơn ở
trường tiểu học.
5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các
trường tiểu học huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.
5.3. Đề xuất một số giải pháp quản lí hoạt động của tổ chun mơn ở
các trường tiểu học huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phân tích - tổng hợp tài liệu, so
sánh và tổng hợp các tài liệu khoa học (giáo dục học và quản lí giáo dục) và


5
các văn kiện của Đảng, Nhà nước liên quan để giải quyết trên phương diện lí
luận những vấn đề của đề tài, khái quát thành ý kiến về quản lý hoạt động của
TCM ở trường tiểu học.Cụ thể:
- Nghiên cứu các quyết định quản lý, các tài liệu văn bản, các kế hoạch

hoạt động, báo cáo sơ kết, tổng kết hoạt động chun mơn của trường, của
phịng GD&ĐT Lệ Thủy, giáo án của GV.
- Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về
quản lý hoạt động chun mơn trong trường tiểu học; phân tích, phân loại các
khái niệm cơ bản; đọc sách, tài liệu, tham khảo các cơng trình nghiên cứu có
liên quan để làm cơ sở lý luận cho đề tài; nghiên cứu nhưng văn bản pháp quy
về GD&ĐT liên quan đến nội dung đề tài nghiên cứu.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Sử dụng nhóm phương pháp này nhằm thu thập thông tin thực tiễn để xây
dựng cơ sở thực tiễn của đề tài.
+ Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát thu thập thông tin về hoạt
động quản lý TCM của các HT, phó HT, TTCM, GV các trường tiểu học huyện
Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình
+ Phương pháp xử lý, phân tích và sử dụng các thơng tin thu thập được
trong quá trình nghiên cứu; kiểm chứng các lý thuyết về hoạt động của TCM;
so sánh đối chiếu lý thuyết với thực tế.
+ Phương pháp điều tra bằng phiếu: Xây dựng bảng hỏi cho đội ngũ cán
bộ quản lí và giáo viên trường tiểu học.Thống kê, so sánh, phân tích trường hợp
điển hình. Dự trên các số liệu thơng kê được về chất lượng hoạt động TCM; về
thực trạng quản lý hoạt động TCM của cán bộ quản lý các trường học qua các
nguồn số liệu, nhằm đưa ra những nhận định, phân tích, đánh giá thực trạng và
giải pháp quản lý hoạt động TCM trong trường tiểu học thuộc địa bàn khảo sát.


6
+ Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi phỏng vấn cán bộ quản lí của phịng
GD&ĐT; điều tra bằng phiếu hỏi đối với cán bộ quản lí, các Tổ trưởng chun
mơn và các giáo viên trường tiểu học huyện Lệ Thủy.
6.3. Nhóm phương pháp thống kê tốn học
Đề tài sử dụng các cơng thức tốn học, các phần mềm, bảng biểu,... để

phân tích, xử lý số liệu thu được.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về lý luận:
Đề tài góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ
chuyên môn ở trường tiểu học.
7.2. Về thực tiễn:
Luận văn đánh giá thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
trường tiểu học huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Từ đó, đề xuất được một số
giải pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường tiểu học huyện Lệ
Thủy, tỉnh Quảng Bình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận văn có cấu trúc 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động tổ chun mơn ở trường
tiểu học
Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động tổ chun mơn ở trường tiểu
học huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình
Chương 3. Một số giải pháp quản lí hoạt động tổ chun mơn ở các
trường tiểu học huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình


7
Chƣơng 1.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở
TRƢỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Hiện nay, đã có nhiều nhà khoa học đưa ra các khái niệm quản lý theo
những cách tiếp cận với các góc độ khác nhau. Có thể nêu các quan niệm về
quản lý như sau:
Theo C.Marx, " Quản lý là lao động điều khiển lao động"; “Tất cả mọi

lao động trực tiếp và tiến hành trên quy mơ tương đối lớn thì ít nhiều cũng cần
đến một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những
chức năng chung, phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ chế sản xuất, khác với sự
vận động của các cơ quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm riêng lẻ tự
mình điều khiển lấy mình, cịn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” [8; tr
34]. Như vây, quản lý là một dạng lao động xã hội, gắn liền và phát triển cùng
với sự phát triển của con người. Quản lý là lao động đặc biệt, điều khiển các
hoạt động lao động, nó có tính khoa học và nghệ thuật cao nhưng đồng thời
cũng là sản phẩm mang tính lịch sử, tính đặc thù.
Tác giả HKoontz cho rằng: “Quản lý là thiết kế và duy trì một mơi trường
mà trong đó các cá nhân làm việc với nhau trong các nhóm có thể hồn thành
các nhiệm vụ và mục tiêu đã định". Frederick Winslow Taylor (1856 - 1915)
định nghĩa: " Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm, và
sau đó hiểu được rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất".
Sau này ông Lerence - Chủ tịch Hiệp hội các nhà kinh doanh Mỹ đã khái quát
quan điểm của F. Taylor và cho rằng: Quản lý là thông qua người khác để đạt
được mục tiêu của mình.


8
Theo Paul Hersey và KenBlanc Heard trong cuốn “Quản lý nguồn nhân
lực” thì: Quản lý là một quá trình cùng làm việc giữa nhà quản lý và người bị
quản lý nhằm thơng qua hoạt động của cá nhân, của nhóm, huy động các nguồn
lực khác để đạt mục tiêu của tổ chức.” [23; tr 17].
Trong tác phẩm “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” Harold Koontz cho
rằng: “Quản lý là một dạng thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp nỗ lực cá nhân nhằm
đạt được mục tiêu của nhóm. Ngồi ra ơng cịn cho rằng: Mục tiêu của nhà quản
lý là nhằm hình thành một mơi trường mà trong đó con người có thể đạt được
các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, và sự bất mãn cá nhân ít nhất.
Với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, cịn kiến thức có tổ chức về

quản lý là một khoa học”[22; tr 33].
Nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài như: M.N.Scatkin, M.A.Danhilop,
M.I.Macmutov,... đã làm rõ bản chất của quá trình quản lý trong nhà trường, các
nhân tố của quá trình, các con đường và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục.
Để quản lý tốt cần phải xác định rõ chủ thể quản lý và khách thể quản lý. Chủ
thể quản lý, đó là HT, phó HT, các TTCM... cịn khách thể quản lý, đó là các
yếu tố của quá trình quản lý TCM.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Ở trong nước, công tác quản lý, QLGD, quản lý hoạt động TCM trong nhà
trường luôn được chú trọng. Nhiều cơng trình nghiên cứu, bài viết trên tạp chí
giáo dục, các đề tài khoa học, một số Luận văn tiến sĩ, Luận văn thạc sĩ đã
nghiên cứu về hoạt động của TCM ở các trường học, các cơ sở giáo dục.
Theo từ điển Tiếng Việt năm 1992, thuật ngữ quản lý được định nghĩa là:
“Tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan"
Theo Trần Khánh Đức: "Quản lý là hoạt động có ý thức của con người
nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các nguồn lực và phối hợp hành động của
một nhóm người hay một cộng đồng người để đạt được các mục tiêu đề ra một


9
cách có hiệu quả nhất" [19; tr 11]
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý là những tác động có định hướng,
có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vận
hành tổ chức, nhằm đạt mục đích nhất định” [20; tr 7].
Nguyễn Minh Đạo thì cho rằng: "Quản lý là sự tác động chỉ huy, điều
khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm
đạt tới mục tiêu đã đề ra" ; "Quản lý là việc đạt tới mục đích của tổ chức một
cách có kết quả và hiệu quả thơng qua q trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo
và kiểm tra các nguồn lực của tổ chức" [12; tr 12]
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động

quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản
lý) đến khách thể quản lý ( người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ
chức vận hành và đạt mục đích của tổ chức” [5; tr 16].
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động quan trọng, chủ yếu, quyết
định sự tồn tại và phát triển của mỗi nhà trường. Ở trường tiểu học, TCM là một
bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức, quản lí, nơi thực thi trực tiếp nhiệm vụ
dạy học và giáo dục HS. Từ trước đến nay, việc nghiên cứu hoạt động của TCM
và đội ngũ TTCM trong các trường đã được nhiều tác giả quan tâm. Nghiên cứu
sâu về vai trò, hoạt động đặc thù của của TCM trong cuốn: PPDH truyền thống
và hiện đại tác giả Thái Duy Tuyên cho rằng: "TCM là tế bào cơ bản, giữ vị trí
quan trọng nhất trong việc triển khai cơng tác quản lí, đổi mới PPDH, là đầu mối
để thực hiện các quyết định, các chủ trương của HT, là nơi tổ chức học tập, ứng
dụng, thể nghiệm những PPDH mới". Ông cũng đề xuất biện pháp “Để quản lí
chất lượng của tổ bộ mơn, trước hết cần cụ thể hố các chủ trương đổi mới
PPDH của các cấp quản lí thành quy định nội bộ để tổ chức thực hiện. HT cần
giao trách nhiệm cho phó HT hoặc trực tiếp hướng dẫn TTCM xây dựng kế
hoạch đổi mới PPDH cho từng năm học. Đặc biệt, cần đổi mới nội dung sinh
hoạt TCM, phải chú trọng bồi dưỡng cho GV những vấn đề cụ thể của từng môn


10
học. Đồng thời, HT phải kiểm tra tất cả các khâu từ xây dựng kế hoạch đến tổ
chức, chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch và tự kiểm tra đánh giá của tổ” [29; tr 86]
Hoạt động chuyên môn của TCM là hoạt động thiết yếu, chủ lực cho tất
cả các hoạt động giáo dục. Vì vậy, nghiên cứu cơng tác quản lí, xây dựng và
phát triển các hoạt động dạy học - giáo dục trong nhà trường nói chung, hoạt
động TCM nói riêng ở các trường tiểu học là nhiệm vụ quan trọng và là điều
kiện cơ bản để nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện. Trong cơng tác quản lí
nhà trường, nếu quản lí có hiệu quả hoạt động của TCM cùng với việc đề ra
được các biện pháp quản lí hoạt động của TCM có cơ sở khoa học và phù hợp

với điều kiện thực tiễn sẽ là con đường tốt nhất để đạt được chất lượng giáo dục
theo mục tiêu đề ra.
Các tác giả nước ngoài và trong nước đã quan tâm nghiên cứu, làm rõ
bản chất của quá trình quản lý trong nhà trường, các nhân tố của quá trình quản
lý, các con đường và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục. Để quản lý tốt cần
phải xác định rõ chủ thể quản lý và khách thể quản lý. Chủ thể quản lý, đó là
HT, phó HT, các TTCM... cịn khách thể quản lý, đó là các yếu tố của q trình
quản lý TCM.
Ngày nay, tất cả các quốc gia trên toàn thế giới đều có những chính sách
riêng để phát triển giáo dục. Nhiều nhà nghiên cứu sư phạm, những nhà quản lý
giáo dục đã có những cơng trình nghiên cứu về công tác quản lý giáo dục, quản
lý nhà trường. Nhiều cơng trình đã đi sâu khai thác nội dung nâng cao chất
lượng đào tạo trong các nhà trường, nội dung hoạt động chun mơn, trong đó
hoạt động của các TCM được xem như là hoạt động cơ bản của một tổ chức tế
bào trong các cơ sở đào tạo. Các vấn đề này được xem xét dưới nhiều góc độ,
khía cạnh khác nhau và phân bố đều cho các bậc học, cấp học, ở các địa phương
khác nhau. Song các giải pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường
tiểu học, đặc biệt là các trường tiểu học thuộc các vùng nơng thơn, vùng sâu,
vùng xa thì chưa có đề tài nào đề cấp đến. Vì vậy tơi lựa chọn nghiên cứu đề tài


11
"Giải pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường Tiểu học huyện Lệ
Thủy, tỉnh Quảng Bình"
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Tổ chuyên môn
Hiện nay, TCM ở trường tiểu học là tập thể GV được tổ chức theo khối
lớp hoặc nhiều khối lớp, đó là một nhóm chính thức được thành lập bởi quyết
định của HT. Trong công tác, các thành viên trong tổ có quan hệ trực tiếp với
nhau và cùng thực hiện nhiệm vụ chun mơn của tổ đó.

TCM là đầu mối mà Hiệu trưởng dựa vào đó để quản lý nhà trường trên
nhiều phương diện, trong đó cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và các
hoạt động sư phạm của giáo viên. TCM là một bộ phận cấu thành, quan trọng
của trường tiểu học, nơi trực tiếp triển khai các hoạt động giáo dục và dạy học,
và tập hợp các giáo viên trong tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ giáo viên trong tổ
hoàn thành tốt nhiệm vụ.
1.2.2. Hoạt động của tổ chuyên môn
Hoạt động TCM trong trường tiểu học chiếm vị trí đặc biệt quan trọng,
đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ chuyên môn. TCM là nơi thực hiện mọi
chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cũng như
của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, địa phương và của nhà trường
về giáo dục. Chính vì vậy mà quản lí hoạt động của TCM tốt thì sẽ nâng cao
chất lượng dạy và học trong nhà trường
Hoạt động của TCM có vai trị quyết định đến chất lượng giáo dục của
nhà trường. Hoạt động của TCM ở trường tiểu học bao gồm:
+ Hoạt động giảng dạy của GV trên cơ sở kế hoạch và phân phối chương trình
của Bộ GD&ĐT được nhà trường cụ thể hóa qua chương trình nhà trường, chương
trình mơn học, bằng thời khóa biểu và sổ đầu bài của các TCM;
+ Hoạt động chủ nhiệm lớp;


12
+ Hoạt động bồi dưỡng học sinh năng khiếu;
+ Hoạt động tự học, tự bồi dưỡng dưới hình thức lên lớp mẫu theo
chuyên đề hoặc đăng ký dạy tốt để không ngừng đổi mới phương pháp giảng
dạy, nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường;
+ Hoạt động bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn, nghiệp vụ theo quy
định của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT hoặc theo chuyên đề do phòng GD&ĐT tổ
chức;
+ Hoạt động nghiên cứu khoa học, viết chuyên đề sáng kiến kinh nghiệm,

làm đồ dùng dạy học;
+ Hoạt động ngoại khóa do nhà trường, đồn thể hoặc TCM tự tổ chức;
TTCM trực tiếp điều hành, theo dõi các hoạt động trên, là người chịu
trách nhiệm trước HT về kết quả hoạt động chun mơn của tổ mình phụ trách.
1.2.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn
Luật Giáo dục đã quy định rõ nhiệm vụ và quyền hạn của nhà trường,
trong đó nhiệm vụ được đặt lên hàng đầu là " Tổ chức giảng dạy, học tập và
các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục". Như
vậy, có thể hiểu quản lý nhà trường chủ yếu là quản lý hoạt động dạy học và các
hoạt động giáo dục khác. Đây chính là hoạt động chuyên mơn của một nhà
trường. Quản lí hoạt động TCM bao gồm:
+ Xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch hoạt động của tổ, hướng
dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch cá nhân tương ứng với nhiệm vụ của họ;
+ Xây dựng và phát triển đội ngũ, phân công giảng dạy, chủ nhiệm lớp, tổ
chức bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên;
+ Quản lý hoạt động dạy học, giáo dục;
+ Thực hiện công tác tham mưu với HT về việc tổ chức thực hiện các hoạt
động dạy học trong nhà trường;
+ Quản lý CSVC, tài sản của TCM ;


13
+ Quản lý việc thực hiện kế hoạch dạy học, giáo dục của toàn trường và
từng khối lớp;
+ Tổ chức các hoạt động dạy học, giáo dục phù hợp với đối tượng học
sinh, đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện, phát huy tích cực, chủ động, sáng
tạo của giáo viên và học sinh;
+ Tổ chức và chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng học sinh năng khiếu, tổ chức
giáo dục hịa nhập cho HS khuyết tật, trẻ em có hồn cảnh khó khăn trong
trường tiểu học theo quy định;

+ Quản lý việc đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh theo
quy định.
Như vậy Quản lý hoạt động của tổ chun mơn là những tác động có tổ
chức, có định hướng của chủ thể quản lí (HT) đến đối tượng quản lí (TCM)
nhằm đảm bảo cho hoạt động của TCM đi vào nề nếp đạt hiệu quả và phù hợp
với điều kiện thực tế của nhà trường, trong đó sử dụng và khai thác có hiệu quả
nhất các tiềm năng, các cơ hội để nâng cao chất lượng giảng dạy- giáo dục trong
nhà trường theo ý chí của chủ thể quản lí (HT) nhằm thực hiện mục tiêu đào tạo.
1.2.4. Giải pháp và giải pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn
Giải pháp: Theo từ điển Tiếng Việt năm 1992 của Viện Khoa học xã hội
Việt Nam thì “Giải pháp là cách thức giải quyết một vấn đề, làm cho vấn đề đó
khơng cịn trở ngại, khó khăn để đạt tới kết quả tốt đẹp” hoặc “Giải pháp là
phương pháp giải quyết một vấn đề cụ thể nào đó” [28; tr 387]. Cịn theo tác giả
Nguyễn Văn Đạm, “Giải pháp là toàn bộ những ý nghĩa có hệ thống cùng với
những quyết định và hành động theo sau, dẫn tới sự khắc phục một khó khăn”
[10; tr 325].
Giải pháp quản lý được hiểu là phương pháp giải quyết việc thực hiện các
chức năng quản lý một cơng việc cụ thể.
Giải pháp quản lí hoạt động của TCM là những cách vận dụng sáng tạo


14
chức năng quản lý của HT nhằm tác động đến các TCM và các yếu tố khác có
liên quan để nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong nhà trường. Thực tế
cho thấy, đối tượng quản lí càng đa dạng, phức tạp địi hỏi các biện pháp quản lí
phải phong phú, linh hoạt.

Kế hoạch hóa

Kiểm tra

Thơng tin quản lí

Tổ chức

Chỉ đạo

Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ của các chức năng
trong chu trình quản lí TCM
1.3. Một số vấn đề về hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng tiểu học
1.3.1. Vai trị, vị trí, chức năng của tổ chun mơn ở trường tiểu học
TCM là tổ chức hình thức nghề nghiệp đã có từ lâu trong nhà trường, là
một bộ phận cấu thành của trường. Đây là cơ sở trực tiếp nhất với các hoạt động
của GV. Các TCM có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các bộ phận
nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể trong việc thực hiện các nhiệm vụ của tổ
và các nhiệm vụ khác trong chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà trường
đạt mục tiêu đề ra.
TCM là nơi triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó trọng
tâm là hoạt động giáo dục và dạy học; là đầu mối quản lý mà HT nhất thiết phải
tập trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ


15
bản nhất là hoạt động giáo dục dạy học; Là nơi tập hợp, đồn kết, tìm hiểu tâm
tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của GV, giúp đỡ GV hoàn thành
tốt nhiệm vụ.
TCM là đơn vị hành chính nhỏ nhất trong nhà trường, là nơi thâu tóm
tồn bộ đội ngũ GV. Trong cơ cấu tổ chức trường học, TCM là cầu nối giữa lãnh
đạo và GV, là một nút tin trong quản lí trường học. Như vậy, TCM chính là nơi
thực hiện nhiệm vụ giáo dục trong nhà trường, quyết định chất lượng giáo dục

toàn diện.
Tổ chuyên mơn có những chức năng sau đây:
- Thứ nhất là chức năng quản lý chuyên môn. Quản lý chuyên môn ở đây
là quản lý cả việc giảng dạy của GV và việc học của HS.
- Thứ hai là chức năng quản lý GV. Chức năng này bao gồm cả xây
dựng, sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ GV.
- Chức năng thứ ba của TCM đó chính là quản lý thi đua. Tổ chuyên môn
phải tổ chức động viên, phát động các phong trào thi đua và các cuộc vận động
lớn trong đơn vị mình.
- Chức năng cuối cùng của TCM là quản lý hành chính, đây cũng chính
là chức năng chung của các đơn vị hành chính.
1.3.2. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học
1.3.2.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn trong năm học
Việc xây dựng kế hoạch chuyên môn trong năm học phải căn cứ vào
mục tiêu của nhà trường và các nhiệm vụ để thực hiện các mục tiêu đó. Kế
hoạch hoạt động chuyên môn đi sâu vào các mặt dạy - học và giáo dục cùng
các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo phù hợp với các chủ trương chỉ
đạo hằng năm của cấp trên. Như vậy, kế hoạch hoạt động chuyên môn trong
năm học phải bao gồm cả những hoạt động thường xuyên và không thường
xuyên.