Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trường mầm non quận bình tân thành phố hồ chí minh

i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

Phùng Thúy Hoa

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
CHĂM SĨC SỨC KHỎE VÀ PHỊNG BỆNH CHO TRẺ
Ở TRƢỜNG MẦM NON QUẬN BÌNH TÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN – 2018


ii
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

Phùng Thúy Hoa

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
CHĂM SĨC SỨC KHỎE VÀ PHỊNG BỆNH CHO TRẺ
Ở TRƢỜNG MẦM NON QUẬN BÌNH TÂN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Minh Hùng

NGHỆ AN – 2018


i
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lịng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng gửi
lời cảm ơn tới Quý Thầy cô Trường Đại học Vinh đã tận tình giảng dạy và
giúp đỡ tơi trong q trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Phạm Minh
Hùng, người thầy đã tận tình chỉ bảo giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên
cứu để hồn thành bản luận văn này.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành của mình tới các Thầy, Cô giáo
Khoa Quản lý giáo dục, Đại học Vinh đã trang bị cho chúng tôi những kiến
thức quý giá trong 2 năm học thạc sĩ.
Tôi xin bày tỏ lịng biết ơn tới các thầy, cơ trong Hội đồng chấm luận
văn tốt nghiệp Thạc sỹ đã dành thời gian đọc và góp ý cho luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ, động viên, giúp đỡ của Ban giám
hiệu và các đồng nghiệp tại các trường mầm non, quận Bình Tân, Thành phố
Hồ Chí Minh, gia đình và người thân đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi
hồn thành luận văn.
Trong q trình học tập và nghiên cứu, mặc dù bản thân đã rất cố gắng
song luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế, kính mong các
thầy giáo, cơ giáo và các bạn quan tâm, góp ý để luận văn được hoàn thiện
hơn.
Nghệ An, tháng 05 năm 2018
Tác giả

ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi.
Các số liệu và dẫn chứng đưa ra trong luận văn là hoàn toàn trung thực và
khơng sao chép từ bất kì một cơng trình nào.
Nghệ An, tháng 05 năm 2018


iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL

Cán bộ quản lý

MN

Mầm non

WHO (OMS)

Tổ chức y tế thế giới

TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh

UNICEF

Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc

QL

Quản lý

CBQL

Cán bộ quản lý

CSGD

Chăm sóc giáo dục

DC-BP

Dư cân – béo phì

SDD

Suy dinh dưỡng

XH

Xã hội

GV

Giáo viên

GD

Giáo dục

ĐT

Đào tạo

PGD&ĐT

Phòng Giáo dục và Đào tạo

CV PGD

Chuyên viênPhòng Giáo dục

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

CSVC

Cơ sở vật chất

CBGV

Cán bộ, giáo viên

GDMN

Giáo dục mầm non

CSND

Chăm sóc ni dưỡng

UBND

Ủy ban nhân dân

CM

Chun mơn

CB GV, YT, TQ, KT, VT, Cán bộ, giáo viên, y tế, thủ quỹ, kế toán, văn
CD, PV

thư, cấp dưỡng, phục vụ.


iv
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................... iii
MỤC LỤC ..................................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ................................................................. xi
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................ 2

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................ 2
3.1. Khách thể nghiên cứu............................................................................... 2
3.2. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 3
6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 3
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận .................................................. 3
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ............................................... 3
7.3 Nhóm phương pháp thống kê tốn học ..................................................... 3
8. Đóng góp của luận văn.............................................................................. 4
8.1. Về mặt lý luận .......................................................................................... 4
8.2. Về mặt thực tiễn ...................................................................................... 4
9. Cấu trúc luận văn ..................................................................................... 4
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM
SĨC SỨC KHỎE VÀ PHỊNG BỆNH CHO TRẺ MẦM NON ............. 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................. 6


v
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài ...................................................................... 6
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước ...................................................................... 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản...................................................................... 11
1.2.1. Sức khỏe và chăm sóc sức khỏe.......................................................... 11

1.2.2. Phòng bệnh ......................................................................................... 14
1.2.3. Trẻ mầm non ...................................................................................... 17
1.2.4. Hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ em mầm non . 19
1.2.5. Quản lý và quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh
cho trẻ mầm non ............................................................................................ 21

1.2.6. Biện pháp và biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và
phịng bệnh cho trẻ mầm non ........................................................................ 22
1.3. Khái quát về hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ
mầm non. ..................................................................................................... 23
1.3.1. Vai trị của hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ mầm
non ................................................................................................................ 23
1.3.2. Mục đích hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ tại
trường mầm non ............................................................................................ 24
1.3.3. Nội dung hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ tại
trường mầm non ............................................................................................ 25
1.3.4. Phương pháp hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ tại
trường mầm non ............................................................................................ 25

1.4. Quản lý hoạt động sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ mầm non .. 27
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động sóc sức khỏe và phòng bệnh
cho trẻ mầm non ........................................................................................... 27


vi
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ
mầm non ........................................................................................................ 28
1.4.3. Phương pháp quản lý hoạt động chăm sóc giáo dục và phịng bệnh cho
trẻ ở trường mầm non .................................................................................... 32
1.4.4. Hình thức tổ chức quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng
bệnh cho trẻ ở trường mầm non..................................................................... 33
1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe
và phịng bệnh cho trẻ ................................................................................. 34
1.5.1. Yếu tổ chủ quan .................................................................................. 34
1.5.2. Yếu tố khách quan ............................................................................... 34
Kết luận chương 1.......................................................................................... 36

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SĨC SỨC
KHỎE VÀ PHỊNG BỆNH CHO TRẺ TẠI TRƢỜNG MẦM NON, QUẬN
BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .................................................. 37
2.1. Quá trình khảo sát thực trạng ............................................................ 37
2.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................... 37
2.1.2. Nội dung khảo sát................................................................................ 37
2.1.3. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 37
2.1.4. Phương pháp khảo sát ......................................................................... 37
2.1.5 Thời gian khảo sát ................................................................................ 38
2.1.6 Cách thức xử trí số liệu ........................................................................ 38
2.2. Phân tích kết quả khảo sát thực trạng ............................................... 38
2.2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục của quận
Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh .......................................................................... 38
2.2.2.Thực trạng hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ tại
trường mầm non, quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ......................... 40
năng về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ...................................... 47
2.2.3. Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho


vii
trẻ tại trường mầm non, quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh .............. 48
2.2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chăm sóc sức
khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trường mầm non, quận Bình Tân, thành phố
Hồ Chí Minh .................................................................................................. 55
2.3. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................ 58
2.3.1. Mặt mạnh ........................................................................................... 58
2.3.2. Mặt hạn chế ........................................................................................ 59
2.3.3. Nguyên nhân ...................................................................................... 59
Kết luận chương 2.......................................................................................... 60
CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SĨC SỨC

KHỎE VÀ PHỊNG BỆNH CHO TRẺ TẠI TRƢỜNG MẦM NON, QUẬN
BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..........................................................62
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ......................................................... 62
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ........................................................................ 62
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ........................................................................ 62
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả ........................................................................ 62
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ........................................................................... 63
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng
bệnh cho trẻ ở trường mầm non, quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh ............ 63
3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giá viên
đối với hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ...................... 63
3.2.2. Xây dựng kế hoạch hoạt động chăm sóc sức khỏe
và phòng bệnh cho trẻ ................................................................................... 65
3.2.3. Tổ chức đổi mới nội dung, hình thức tổ chức hoạt
động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ........................................... 66
3.2.4. Chỉ đạo giáo viên thực hiện hoạt động chăm sóc sức
khỏe và phòng bệnh cho trẻ ................................................................................... 68
3.2.5. Kiểm tra đánh giá hoạt động chăm sóc sức khỏe và


viii
phòng bệnh cho trẻ..................................................................................................... 69
3.2.6. Đảm bảo các điều kiện để quản lý hoạt động chăm sóc sức
khỏe và phịng bệnh cho trẻ ................................................................................................ 70
3.3. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............. 72
3.3.1. Mục đích, nội dung, đối tượng, phương pháp khảo nghiệm tính khả
thi của các biện pháp. ..................................................................................................... 72
3.3.2. Kết quả khảo sát sự cần thiết.................................................................................... 72
3.3.3. Kết quả khảo sát tính khả thi .................................................................................... 75
Kết luận chương 3 ........................................................................................................... 76

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................ 77
1. Kết luận ..................................................................................................... 77
2. Khuyến nghị ............................................................................................. 79
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ........................................................... 79
2.2. Đối với Phòng Mầm non Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ
Chí Minh ...................................................................................................... 80
2.3. Đối với Tổ mầm non phòng Giáo dục và Đào tạo quận Bình Tân ....... 80
2.4. Đối với cán bộ quản lý trường mầm non ............................................... 80
2.5. Đối với đội ngũ giáo viên, nhân viên công tác tại trường mầm non ..... 81
2.6. Đối với phụ huynh ................................................................................. 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 84
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 87


ix
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2. 1:

Tổng hợp ý kiến của giáo viên về hoạt động khám sức khỏe
định kỳ cho trẻ ...................................................................... 410

Bảng 2. 2:

Bảng tổng hợp ý kiến giáo viên về hoạt động theo dõi thể lực
và tình trạng dinh dưỡng của trẻ ............................................. 42

Bảng 2. 3:

Thống kê tiêm chủng và phòng dịch cho trẻ .......................... 43

Bảng 2. 4:

Thực trạng hoạt động chăm sóc trẻ ........................................ 45

Bảng 2. 5:

Tổng hợp ý kiến của giáo viên về hoạt động tuyên truyền tư
vấn, bồi dưỡng kiến thức kỹ năng về chăm sóc sức khỏe và
phịng bệnh cho trẻ.................................................................. 48

Bảng 2. 6:

Mức độ thực hiện quản lý hoạt động khám sức khỏe định kỳ
cho trẻ ..................................................................................... 49

Bảng 2. 7:

Thực trạng quản lý hoạt động theo dõi thể lực và tình trạng
dinh dưỡng của trẻ .................................................................. 50

Bảng 2. 8:

TThực trạng về quản lý hoạt động tiêm chủng và phòng dịch
cho trẻ ..................................................................................... 51

Bảng 2. 9:

Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc trẻ............................ 52

Bảng 2. 10:

Thực trạng quản lý hoạt động tuyên truyền tư vấn, bồi dưỡng
kiến thức kỹ năng về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho
trẻ ............................................................................................ 55

Bảng 3. 1:

Kết quả thăm dị tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp ......................................................................................... 73


x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 3. 1: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp

74

Biểu đồ 3. 2: Kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện pháp

75


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Song song với công tác giáo dục, chăm sóc - ni dưỡng trẻ là một nhiệm
vụ quan trọng hàng đầu trong các cơ sở giáo dục mầm non vì mục tiêu của giáo
dục mầm non là giúp trẻ em phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ,
thẩm mỹ góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị

cho trẻ vào học lớp một.
Lứa tuổi mầm non là giai đoạn mà ở trẻ bắt đầu tự tạo hệ miễn dịch, nếu
chúng ta không cung cấp cho trẻ đầy đủ chất dinh dưỡng thì cơ thể trẻ khơng thể
duy trì và phát triển được, thậm chí trẻ cịn chịu hậu quả của các bệnh về dinh
dưỡng như: suy dinh dưỡng Protein năng lượng, các bệnh do thiếu vi chất dinh
dưỡng (đần độn do thiếu i ốt, hỏng mắt do thiếu vitamin A...), béo phì và một số
bệnh thường gặp như tiêu chảy cấp, nhiễm trùng hô hấp... luôn đang rình rập và
đe dọa tính mạng trẻ hàng ngày. Thời gian hoạt động của trẻ ở trường mầm non
chiếm tỷ lệ khá lớn so với thời gian ở nhà cùng với gia đình, trường mầm non
thực hiện việc chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ, giúp trẻ có được một
cơ thể khỏe mạnh để làm được điều đó thì địi hỏi mỗi cán bộ quản lý, giáo viên,
nhân viên ni dưỡng, chăm sóc trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non cần có
những kiến thức cơ bản về sinh lý, dinh dưỡng và sức khỏe của trẻ lứa tuổi này,
để đáp ứng được yêu cầu của công việc cũng như xử lý các tình huống bất ngờ
xảy ra với trẻ tại trường.
Quản lí là nghệ thuật hồn thành cơng việc thơng qua người khác; là q
trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên
trong tổ chức, sử dụng các nguồn lực sẵn có để đạt được các mục tiêu của tổ
chức. Trong những năm gần đây, nhờ sự tăng trưởng của nền kinh tế, sự quan
tâm của Nhà nước và các tổ chức xã hội, trong đó có sự nổ lực phấn đấu của
ngành Giáo dục và Đào tạo đã cải thiện đáng kể chất lượng chăm sóc ni dạy
trẻ, mà chăm sóc dinh dưỡng là khâu quan trọng để nâng cao sức khỏe cho trẻ.


2
Tại các trường quận Bình Tân việc quản lý chăm sóc sức khỏe và phịng
bệnh cho trẻ đã được từng bước quan tâm từ khâu tổ chức ăn, chăm sóc giấc
ngủ; theo dõi sức khỏe và phòng bệnh; vệ sinh; bảo vệ an tồn và phịng tránh
một số tai nạn thường gặp; tuyên truyền kiến thức về nuôi dưỡng, chăm sóc sức
khỏe và phịng bệnh, phối hợp với cơ quan y tế tiêm chủng cho trẻ theo mùa

dịch tại trường. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế xuất phát từ sự thiếu hụt kiến
thức về chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ từ chính CB, GV, NV nhà
trường; Cơ sở vật chất còn hạn chế; Sự phối hợp giữa nhà trường, cha mẹ trẻ và
cơ quan y tế chưa thống nhất và đồng bộ dẫn đến tình trạng trẻ dư cân – béo phì,
suy dinh dưỡng và một số tồn tại khác.
Xuất phát từ thực tế đó đặt ra yêu cầu người cán bộ quản lý phải nghiên
cứu để tìm kiếm các biện pháp quản lý phù hợp tình hình mới. Với những lý do
nêu trên chúng tơi lựa chọn đề tài "Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và
phòng bệnh cho trẻ ở trường Mầm non quận Bình Tân TP.HCM" để làm
luận văn tốt nghiệp
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận thực trạng cơng tác quản lý hoạt động chăm
sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trường mầm non quận Bình Tân, TP. Hồ
Chí Minh; đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao và hồn thiện cơng
tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ở trường mầm
non quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh giúp trẻ phát triển tồn diện, góp phần
thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ở trường mầm non.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ở trường mầm non
quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.


3
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ở
trường mầm non quận Bình Tân đã được thực hiện nhưng vẫn còn bộc lộ những
hạn chế. Nếu đề xuất và thực hiện được các biện pháp có cơ sở khoa học, có tính

khả thi thì có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và
phịng bệnh cho trẻ ở trường mầm non quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng
bệnh cho trẻ ở trường mầm non.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh
cho trẻ tại các trường mầm non quận Bình Tân, TP. Hồ Chi Minh.
5.3.Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh
cho trẻ tại trường mầm non, quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
6. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý
chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ ở trường mầm non.
Khảo sát thực trạng trong thời gian 3 năm học trở lại đây (năm học 20152016; 2016-2017; 2017-2018) tại một só trường mầm non, quận Bình Tân, TP.
Hồ Chí Minh.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các tài liệu, các văn bản pháp lí có liên quan đến vấn đề nghiên cứu
để làm luận cứ khoa học cho các giải pháp.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Xây dựng các biểu mẫu, phiếu điều tra nhằm thu
thập thơng tin về hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ và hoạt
động quản lý này ở trường mầm non.
- Phương pháp quan sát: Dự giờ, thăm lớp.


4
- Phương pháp chuyên gia: xin ý kiến chuyên gia về mức độ cần thiết và
tính khả thi của các biện pháp hoạt động quản lý chăm sóc sức khỏe và phòng
bệnh cho trẻ trong nhà trường.
- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn một số cán bộ quản lý và giáo viên, cô

nuôi, cha mẹ của trẻ tại một số trường mầm non để làm rõ thực trạng quản lý
hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ .
7.3. Phương pháp thống kê toán học
- Sử dụng thống kê toán học để xử lý số liệu, định hướng kết quả nghiên
cứu, từ đó rút ra các nhận xét khoa học.
8. Đóng góp của luận văn
8.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hóa các vấn đề lí luận về hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng
bệnh cho trẻ ở trường mầm non và quản lý hoạt động này.
8.2. Về mặt thực tiễn
- Đánh giá thực trạng hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ
tại trường mầm non quận Bình Tân, TP.Hồ Chí Minh và cung cấp những minh
chứng cụ thể về tình hình sức khỏe và bệnh tật của trẻ, cũng như phản ánh thực
trạng quản lý hoạt động này tại các trường mầm non.
- Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động chăm sóc
sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ tại trường mầm non quận Bình Tân, TP.Hồ Chí
Minh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên địa bàn.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và
phịng bệnh cho trẻ mầm non.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng
bệnh cho trẻ tại trường mầm non quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.


5
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng
bệnh cho trẻ tại trường Mầm non, quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.

6
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
CHĂM SĨC SỨC KHỎE VÀ PHỊNG BỆNH CHO TRẺ MẦM NON
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngồi
Quản lý hoat động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh nói chung và quản
lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ em nói riêng là vấn đề
được quan tâm từ lâu trên thế giới và coi đó như mơt trong các biện pháp để phát
triển dân số một cách bền vững và có chất lượng. Xuất phát từ lí do trên mà có
khá nhiều nghiên cứu có liên quan đến nội dung này.
Tổ chức y tế thế giới (WHO) ln coi việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ
sơ sinh và trẻ em là mục tiêu hàng đầu cho các hoạt động của họ trên phạm vi
toàn thế giới. Các báo cáo thường niên cũng như nội dung hoạt động của WHO
thường xuyên đề cập đến công tác này với những nỗ lực đáng ghi nhận trong
việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em như một cách thức có trách nhiệm và
bền vững để hướng đến mục tiêu phát triển chất lượng dân số.
Tại Hội nghị Alma-Ata 1978 – Chăm sóc sức khỏe, y tế cho tất cả nhằm
đạt mục tiêu: “Sức khỏe cho mọi người” (SKCMN) bao gồm 8 yếu tố: Giáo dục
sức khỏe; Dinh dưỡng; Môi trường – nước sạch; Sức khỏe bà mẹ trẻ em – Kế
hoạch hóa gia đình; Tiêm chủng mở rộng; Phòng chống bệnh dịch địa phương;
Chữa bệnh và chấn thương thông thường; Thuốc thiết yếu.[15]
WHO The World Health Report 2008 – đưa ra thông điệp: “Primary
Health Care – Now More Than Ever”, Chăm sóc sức khỏe ban đầu “Bây giờ hơn
bao giờ hết!” Mục đích của chăm sóc sức khỏe ban đầu hiện nay là làm sao cho
sức khỏe của mọi người được tốt hơn (better health for all) một cách cơng bằng
và bình đẳng qua các giải pháp; cải thiện mạng lưới y tế cơ sở; tổ chức hệ thống
y tế gần dân, đáp ứng nhu cầu và mong đợi (cung cấp tốt dịch vụ y tế); lồng

7
ghép sức khỏe với các lĩnh vực khác (cải thiện chính sách cơng) và tiếp tục các
mơ hình hợp tác liên ngành với sự tham gia của các tổ chức quần chúng, cộng
đồng.[14]
Ở phạm vi mỗi quốc gia cũng thường xun có những ưu tiên cho cơng tác này,
chính quyền bang Victoria (Australia) dành hẳn một nội dung về công tác quản
lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ em ở trường mầm non
trên trang Web chính thức về lĩnh vực giáo dục với những mục tiêu cụ thể được
xác định như: Tăng cường năng lực cơ sở hạ tầng để cung cấp một chương trình
mẫu giáo chất lượng cao đảm bảo việc chăm sóc sức khỏe ban đầu và phòng
bệnh cho tất cả các trẻ em trong năm trước khi đi học.

Tăng cường phối hợp

giữa các Nhà trường và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Cải thiện tiếp
cận với chương trình mẫu giáo chất lượng cao trong cùng một Nhà trường như
của chăm sóc dài ngày cho trẻ em và các dịch vụ tại gia đình. Tăng cường hình
thức tiếp cận và chăm sóc trẻ em từ sơ sinh và trẻ em có nguy cơ cao bị tổn
thương sức khỏe từ những lý do hoàn cảnh sống hay bẩm sinh... Từ các mục tiêu
cụ thể này, nhiều biện pháp được đưa ra nhằm duy trì và đảm bảo việc quản lý
Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại trường mầm non.
Tại Mỹ tổ chức healthychildren organization khuyến cáo đối với việc Quản lý
hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ em tại trường mầm non thì
một trong những nội dung quan trọng nhất là quản lý tình trạng lây nhiễm những
căn bệnh thơng thường như cảm cúm, tiêu chảy và một số dịch bệnh mang tính
chu kỳ hàng năm, những hoạt động cần chú trọng là đảm bảo thơng tin, phát
hiện và phịng ngừa. Điều này phụ thuộc khơng nhỏ vào chính nhận thức và kỹ
năng của người giáo viên.
Một nghiên cứu của tác giả William Fowler vào năm 1980 trong tác phẩm:

Curriculum and assessment guides for Infant and Child care, đã chỉ ra những
yếu tố nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ trong trường mầm non.


8
Nghiên cứu này xác định những chương trình chăm sóc giáo dục trẻ có chất
lượng cao có thể giúp phát triển tốt thể chất và tình cảm – xã hội cho trẻ [27].
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước
Là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới ký công ước về quyền trẻ em,
Việt Nam đã có những cam kết thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ bao
gồm:[25] Giảm 2/3 tỉ lệ tử vong của trẻ dưới năm tuổi trong thời kỳ: 1990-2015
(Mục tiêu 4). Tuy nhiên, giảm tỷ lệ tử vong trẻ em đòi hỏi phải đạt các mục tiêu
khác liên quan đến sức khỏe – nhất là Mục tiêu Giảm đói nghèo (Mục tiêu 1),
Nâng cao Sức khỏe Bà mẹ (Mục tiêu 5) và giảm HIV và AIDS, Sốt rét và các
bệnh khác (Mục tiêu 6) và nâng cao tỉ lệ sử dụng nước sạch và vệ sinh môi
trường (Mục tiêu 7)
Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ em tại các trường
mầm non được xác định như một trong những mắt xích quan trọng để hiện thực
các mục tiêu trên và góp phần vào việc nâng cao chất lượng dân số. Nội dung
này đồng thời là một phần trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ và mỗi
CBQL tại trường mầm non đều coi việc quản lý hoạt động này nhiệm vụ trọng
tâm của mình. Đề cập đến quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh
cho trẻ em tại các trường mầm non có một số tác giả đã đề cập nghiên cứu ở các
góc độ khác nhau:
Theo tác giả Lê Thị Thanh thì việc tổ chức và quản lý hoạt động chăm sóc
ni dưỡng tại trường mầm non thì cần cập nhật thơng tin kịp thời về dinh
dưỡng và sức khỏe trẻ, có ứng dụng linh hoạt, phù hợp; có sự kiên nhẫn, kiên
trì, ln thay đổi hình thức, khẩu vị để đem đến cho trẻ sự mới lạ; Có sự phân
bố hợp lý thời gian các bữa chính và bữa phụ theo tỉ lệ nhu cầu dinh dưỡng,
khơng nên tính theo chế độ. Nên cho trẻ tập quen dần khi thay đổi chế độ ăn,

khơng nên rập khn, máy móc q theo sách vỡ hay chương trình (vì chương
trình cịn mang tính tham khảo, tùy theo điều kiện hay vận dụng tùy địa phương;
Nên tạo được sự chia sẽ gắn bó với nhau giữa giáo viên và cấp dưỡng cả về vật


9
chất lẫn tinh thần. [21]
Nhóm tác giả Phạm Mai Chi và Lê Minh Hà đã khá công phu khi đặt ra
vấn đề nghiên cứu Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ
em tại các trường mầm non. Những khái niệm đã được các tác giả làm rõ như
chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, phịng bệnh trẻ em, những nội dung của hoạt
động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em cũng như vai trị cụ thể của
CBQL trong cơng tác này.[9]
Đề cập đến một mơi trường phịng bệnh và đảm bảo an tồn cho trẻ thì tác giả
Nguyễn Thị Thiên Vân cho rằng trong cơng tác chăm sóc sức khoẻ, dinh dưỡng
và phịng chống bệnh dịch ở trường thì Nhà trường phải Bồi dưỡng kiến thức
chăm sóc sức khoẻ, dinh dưỡng và phịng chống dịch bệnh cho giáo viên, nhân
viên tồn trường; Cập nhật kịp thời và tìm hiểu kiến thức trong sách, báo, tạp
chí, trên mạng Internet… Thực hiện tốt cơng tác phối kết hợp giữa các bộ phận
trong nhà trường và với các cơ quan hữu quan; Hướng dẫn cho các lớp lồng
ghép vào chương trình giáo dục trẻ và tuyên truyền với phụ huynh học sinh nội
dung việc chăm sóc sức khoẻ, dinh dưỡng; Tuyên truyền ở các góc phụ huynh
nhóm lớp và ở bảng thơng báo của trường nhằm giúp cho phụ huynh theo dõi
các chế độ ăn và chế độ sinh hoạt hằng ngày của trẻ để phụ huynh phối hợp với
nhà trường chăm sóc ni dưỡng trẻ; Mỗi người phải hiểu được quá trình dịch
bệnh. Nắm vững nguyên tắc phòng chống dịch, vệ sinh trường học và thực hiện
tốt các biện pháp phòng chống dịch bệnh; Xây dựng thực đơn, tính khẩu phần
dinh dưỡng cân đối phù hợp. [24]
Theo tác giả Đinh Thạc [20], tiêm phòng bằng những loại vắc xin sẵn có là biện
pháp phịng bệnh hiệu quả chủ động và thiết thực giúp trẻ phịng tránh những

căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đơi khi có thể gây nguy hại đến tính mạng.
Do vậy, việc đưa trẻ đi tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch các loại vắc xin phù hợp
theo lứa tuổi sẽ tạo cho cơ thể trẻ một sức đề kháng tốt hơn để ngăn ngừa những
tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, để việc phòng bệnh đạt được hiệu quả tối ưu phụ


10
huynh cần đưa trẻ đi tiêm bổ sung hoặc tiêm nhắc các mũi vắc xin có chỉ định
tiêm nhắc theo khuyến cáo của chương trình tiêm chủng mở rộng dành cho trẻ
em.
Chia sẻ quan điểm nói trên, tác giả Nguyễn Hải Nam [30] cho rằng, vệ sinh cá
nhân thường xuyên, vệ sinh môi trường là nội dung quan trọng hàng đầu đối với
sức khỏe và cuộc sống, với sự nghiệp giáo dục tồn diện của nhà trường. Nó là
vấn đề không chỉ của cá nhân và một cộng đồng mà là vấn đề tồn cầu, lâu dài
và vĩnh viễn địi hỏi các Nhà QLGD tại mỗi trường mầm non, mỗi địa phương
cần hết sức quan tâm.
Một nội dung khác cũng có liên quan trực tiếp đến hiệu quả Quản lý hoạt
động Chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh cho trẻ em tại các trường mầm non là
quản lý chế độ chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ. Theo trung tâm nghiên cứu thực
phẩm thì dinh dưỡng cho trẻ trong những năm đầu đời là tiền đề, là điều kiện
cần và đủ cho sự phát triển về mọi mặt sau này của trẻ. Lứa tuổi mầm non gần
như hoàn toàn phải dựa vào sự giúp đỡ, phục vụ của các bảo mẫu, cô giáo trong
việc chơi, học, ăn, ngủ.. Bênh cạnh vai trò đặc biệt quan trọng của người giáo
viên trực tiếp dạy dỗ, chăm sóc trẻ thì bếp ăn với số lượng đơng mà đối tượng là
trẻ nhỏ thì việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường mầm non cần
được hết sức chú trọng. Đây cũng là một trong những điều kiện bắt buộc phải
thực hiện của các trường mầm non trong cả nước [22].
Qua nghiên cứu các nghiên cứu trong nước có thể thấy:
- Đa số các nghiên cứu đều mới chỉ tập trung vào hoạt động chăm sóc sức khỏe
và phịng bệnh cho trẻ em ở trường mầm non với những qui chuẩn mang tính cụ

thể nhằm hướng dẫn thực hiện.
- Những nghiên cứu về Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phịng bệnh
cho trẻ em tại các trường mầm non còn chưa nhiều, xu hướng phổ biến vẫn là đề
cập đến vai trò CBQL tại trường mầm non với công tác này hay một vài khía
cạnh trọng quản lý hoạt động mà chưa bao quát được tổng thể hoạt động.


11
1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.2.1 Sức khỏe và chăm sóc sức khỏe
1.2.1.1. Sức khỏe
Khái niệm“Sức khỏe” có ý nghĩa trừu tượng và rộng rã do vậy liên quan đến sức
khỏe đã có nhiều định nghĩa khác nhau. Thơng thường, người ta cho rằng sức
khỏe là tình trạng vắng bóng của bệnh tật. Để thay vào đó một định nghĩa bao
hàm nhiều khía cạnh khác nhau về sức khỏe, vào 1946, Tổ chức Sức khỏe Thế
giới “The World Health Organization” đã định nghĩa: “Sức khỏe khơng chỉ là
tình trạng vắng bóng của bệnh chứng hay tàn tật, mà cịn là tình trạng hạnh phúc
về thể chất, tinh thần và xã hội.”[14]
Đối với con người, sức khỏe tốt là tình trạng lạc quan của cơ thể và tâm hồn. Tất
cả mọi người đều mong muốn có được sức khỏe tốt. Khi sức khỏe trở nên yếu
kém, người ta có thể tìm ra nguyên nhân để điều trị, và phục hồi sức khỏe trở lại
bình thường. Việc bảo vệ sức khỏe chính là vấn đề hiểu biết những nguyên nhân
và những vấn đề gây ra bệnh tật. Từ đó, người ta có thể dùng những bước tiến
thích nghi, để ngăn chận bệnh chứng.
Theo quan niệm truyền thống: Sức khỏe là một tinh thần minh mẫn trong một cơ
thể cường tráng. Sức khỏe là tình trạng khơng có bệnh hoặc khơng có tàn tật.
1.2.1.2. Chăm sóc sức khỏe
Như đã nói, sự khác biệt cơ bản về nhận thức chăm sóc sức khoẻ sau Hội nghị
Alma Ata là sự chuyển biến về quan niệm cũ cho rằng sức khoẻ là trạng thái
khơng có bệnh sang quan niệm mới là trạng thái thoải mái về thể chất, tinh thần,

xã hội và không bệnh tật. Từ đó dẫn đến sự thay đổi về nội dung chăm sóc sức
khoẻ, về đối tượng cần chăm sóc sức khoẻ, về trách nhiệm của người cán bộ y
tế, về vai trò của từng người, từng ban ngành trong xã hội trong việc phấn đấu
không ngừng nâng cao sức khoẻ cho cá nhân, cho cộng đồng và cho xã hội,
trong đó có vai trị của Nhà trường.
- Chăm sóc sức khỏe là hoạt động thiết yếu, dựa trên những phương pháp và kỹ


12
thuật học thực tiễn, có cơ sở khoa học và được chấp nhận về mặt xã hội, phổ
biến đến tận mọi cá nhân và gia đình trong cộng đồng, qua sự tham gia tích cực
của họ với một phí tổn mà cộng đồng và quốc gia có thể đài thọ được ở bất cứ
giai đoạn phát triển nào, trên tinh thần tự lực và tự quyết. Nó là nơi tiếp xúc đầu
tiên của người dân với hệ thống y tế, đưa sự chăm sóc sức khỏe đến càng gần
càng tốt nơi người dân sống và lao động, trở thành yếu tố đầu tiên của một q
trình săn sóc sức khỏe lâu dài “Tuyên ngôn Alma –Ata 1978) [23]. Như vậy hoạt
động chăm sóc sức khỏe có thể tóm tắt như sau:
+ Chủ thể của hoạt động chăm sóc sức khỏe là tồn bộ các lực lượng xã
hội, là chính từng người dân với nhận thức và trách nhiệm của mình với cộng
đồng và xã hội.
+ Nội dung về chăm sóc sức khỏe là cơng tác dự phịng được thực hiện
tích cực và liên tục, cơng tác chăm sóc được thực hiện tồn diện.
+ Đối tượng chăm sóc sức khỏe là toàn bộ cộng đồng bao gồm người
khỏe và cả người ốm, trẻ em cho đến người già…
Sự thay đổi trong quan niệm về sức khỏe cũng dẫn đến những thay đổi về nhận
thức và hành động chăm sóc sức khỏe bằng một khái niệm có phần phổ biến và
tích cực hơn là khái niệm “chăm sóc sức khỏe từ ban đầu”
Chăm sóc sức khỏe ban đầu nhấn mạnh đến những vấn đề sức khỏe chủ yếu của
cộng đồng, đến tăng cường sức khỏe, phòng bệnh, chữa bệnh và phục hồi sức
khỏe. Chăm sóc sức khỏe ban đầu gồm tám yếu tố: Giáo dục sức khỏe nhằm

thay đổi lối sống và thói quen khơng lành mạnh. Cung cấp đầy đủ thực phẩm và
dinh dưỡng hợp lý, đây là yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến sức khỏe; Cung cấp
nước sạch và vệ sinh mơi trường; Chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em trong đó có
kế hoạch hóa gia đình; Tiêm chủng phòng chống 6 bệnh nhiễm trùng phổ biến ở
trẻ em; Phòng chống các bệnh dịch lưu hành phổ biến tại địa phương; Điều trị
hợp lý các bệnh và các vết thương thông thường; Cung cấp các loại thuốc thiết
yếu


13
- Chăm sóc sức khỏe ban đầu bao gồm năm ngun tắc cơ bản sau:
*Tính cơng bằng:
* Tăng cường sức khỏe, dự phòng và phục hồi sức khỏe:
* Sự tham gia của cộng đồng:
* Kỹ thuật học thích hợp
* Phối hợp liên ngành:
- Mục tiêu của chăm sóc sức khỏe ban đầu khơng chỉ liên quan đến tăng cường
tình trạng sức khỏe của cộng đồng mà còn là sự tăng cường các điều kiện kinh tế
xã hội của cộng đồng. Triết lý và kinh nghiệm về chăm sóc sức khỏe ban đầu đã
được tích lũy ở nhiều nước trên thế giới. Tại hội nghị Riga, tính nhân đạo và
cơng bằng trong chăm sóc sức khỏe được ghi nhận và đánh giá cao. Chăm sóc
sức khỏe ban đầu đã góp phần quan trọng vào thực hiện công bằng xã hội thông
qua việc giảm dần sự khác biệt trong chăm sóc sức khỏe, giảm tỷ lệ tử vong trẻ
em dưới 1 tuổi, tỷ lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi và tử vong bà mẹ, giảm tỷ lệ
bệnh tật và tăng tuổi thọ trung bình khi sinh. Vấn đề hiện nay là cần phải tìm ra
những hoạt động cụ thể để đẩy mạnh thực hiện chiến lược sức khỏe cho mọi
người thơng qua thực hiện cơng bằng trong chăm sóc sức khỏe và nâng cao chất
lượng chăm sóc sức khỏe. Phát triển nguồn nhân lực thích hợp là một trong
những mặt quan trọng của cơng tác chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Như vậy có thể thấy từ những thay đổi trong quan niệm về sức khỏe đã kéo theo

những sự thay đổi về khái niệm chăm sóc sức khỏe bởi một thuật ngữ có tính
phổ biến hơn là chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Hoạt động này được hiểu là những chăm sóc sức khỏe thiết yếu, dựa trên những
phương pháp và kỹ thuật thực hành, đưa đến tận cá nhân và từng gia đình trong
cộng đồng, được mọi người chấp nhận thông qua sự tham gia đầy đủ của họ,
với giá thành mà họ có thể chấp nhận được nhằm đạt được mức sức khỏe cao
nhất có thể được. Hoạt động chăm sóc sức khỏe địi hỏi sự tham gia một cách
trách nhiệm của tất cả cộng đồng xã hội, của mọi người dân. Có thể nói đây là