: Phân tích hoàn cảnh gia đình, quê hương tác động đến việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

Câu 2: Phân tích hồn cảnh gia đình, q hương tác động đến việc hình
thành tư tưởng Hồ Chí Minh?
1. Hoàn cảnh quê hương:
a. Thiên nhiên khắc nghiệt:
Nam Đàn là vùng sông nước thường xuyên xảy ra thiên tai bão lũ. Chính vì
thế nhân dân ở đây, từ thế hệ này sang thế hệ khác đã tôi luyện được một tính
cách đặc biệt khác thường đã sản sinh ra được những nhân vật lịch sử kiệt xuất để
lại những chiến công hiển hách trong lịch sử hàng ngàn năm của dân tộc Việt
Nam. Ngay khi Bác Hồ sinh ra và lớn lên, cuộc sống sơng nước vẫn cịn đậm nét:
Nghề mò cua bắt ốc, nghề làm hom giỏ, nghề chài lưới, trồng dâu, dệt vải với làn
điệu và lời dân ca đậm đà tình sơng nước.
b. Q hương đói nghèo:
Q hương Nghệ Tĩnh người ta thường nghĩ đến những con người cần cù,
nhẫn nại, gan góc. Con người trong hồn cảnh đó phải chung lưng đấu cật, yêu
thương nhau hơn, sống chung thuỷ với nhau hơn. Tình người lấy đạo lý kính trên
nhường dưới làm trọng. Người ta lấy ý chí nghị lực như một thứ tơn giáo để vươn
tới hồn thiện mình. Đặc biệt quyết hướng tới chiếm lĩnh đỉnh cao trí tuệ, sự học
như một cái nghề, quan tâm lo lắng,hãnh diện tự hào từ sự thành đạt của nghề đề
sách.
c. Miền quê nhiều cảnh sắc có nền văn hố dân gian đậm đà.
Nam Đàn là huyện có nhiều danh thắng nổi tiếng, nơi chung đúc nhiều tú
khí, nơi sinh ra nhiều nhân tài tuấn kiệt làm nên nhiều kì tích kì vĩ. Những kỳ tích
của các vĩ nhân đã làm lung linh, linh thiêng cho các thắng cảnh, danh lam đi sâu
vào lòng dân bao thế hệ, là niềm tự hào, là sức mạnh vơ hình lớn lao và có sức
lay động lan toả đến vơ cùng.
Về sinh hoạt tinh thần, vùng quê mang đậm đà bản sắc riêng. Nổi bật nhất
là những đêm hát phường vải mà q hương của nó là làng Kim Liên, Hồng Trù,
Ngọc Đình... Nguyễn Sinh Cung được hưởng những lời ru ấm áp, ngọt ngào từ
mẹ của mình là Bà Hồng Thị Loan. Lời ca tiếng hát đã nhen nhóm vào lòng con

người tình yêu quê hương đất nước mặn nồng. Sống giữa cảnh sắc thiên nhiên
tuyệt đẹp, có nhiều di tích lịch sử, những câu hát phường vải, hát ví, hát dặm đị
đưa...góp phần ni dưỡng tâm hồn Bác rất mực yêu quê hương, đất nước bất
chấp những gian lao nguy hiểm và coi khinh những cám dỗ vật chất tầm thường.
2. Truyền thống quê hương
a. Giàu truyền thống chống giặc cứu nước:
Nghệ Tĩnh – “địa sinh linh kiệt”, quê hương của Hồ Chí Minh là mảnh đất
giàu truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm; đó cũng là quê hương của nhiều
anh hùng nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam như Mai Thúc Loan, Nguyễn Biểu,
Đặng Dung; các lãnh tụ Yêu nước cận đại như Phan Đình Phùng, Phan Bội
Châu,...và biết bao con người ưu tú khác của dân tộc Việt Nam.
Ngay mảnh đất Kim Liên cũng đã thấm máu anh hùng của bao liệt sỹ
chống Pháp như Vương Thúc Mậu, Nguyễn Sinh Quyến,... cả chị và anh của
Nguyễn Tất Thành cũng đều tham gia vào hoạt động yêu nước, chống Pháp, bị
bắt giam và lưu đày hàng chục năm. Nguyễn Tất Thành đã tận mắt chứng kiến
một cảnh ngộ đối lập giữa cuộc sống nghèo khổ bị áp bức, bóc lột đọa đày của
nhân dân mình, đồng bào mình với cuộc sống xa hoa, đồi trụy, những tội ác giã
man, tàn bạo của những tên thực dân và thái độ ươn hèn, bạc nhược của lũ quan
lại Nam triều. Những bài học thất bại của những nhà yêu nước tiền bối, đương
thời cũng có tác động khơng nhỏ tới Nguyễn Tất Thành. Chính những điều đó đã
có ảnh hưởng và nuôi dưỡng lý tưởng yêu nước của Nguyễn Tất Thành ngay từ
đầu và theo suốt quá trình cách mạng. Bởi vì, ở Người tư tưởng u nước, thương
dân, cảm thơng với mọi nỗi đau của nhân dân, của đồng bào ln ln có sự gắn
bó chặt chẽ khơng thể tách rời. Chính điều đó đã thơi thúc Người ra đi tìm đường
cứu nước, giải phóng dân tộc.
b. Hiếu học:
Về mặt khoa cử và người đỗ đạt thấy: nhà Nguyễn từ năm 1903 đến 1919
cả Nghệ Tĩnh có 90 tiên sĩ và phó bảng thì Nam Đàn có 14 tiến sĩ và 15 phó
bảng. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX ở Nam Đàn có "Nam Đàn tứ hổ". Làng
Sen chiếm đến 3 người: Vương Thúc Quý, Trần Văn Lương, Nguyễn Sinh Sắc

chỉ có Phan Bội Châu ở làng Đan Nhiệm. Mang trong mình truyền thống hiếu
học của q hương Hồ Chí Minh ra đi tìm đờng cứu nước và đức tính tôt đẹp này.
c. Giàu đức hi sinh :
Nghệ Tĩnh là vùng quê giàu đức hy sinh cao cả. Đức hy sinh ấy bao gồm
hai mặt: hy sinh cho tơng lai và hy sinh cho nghĩa lớn.
Vào thế kỷ XII, khi phải đương đầu quyết liệt với sự xâm lăng ồ ạt của
giặc Nguyên, nhiều người con u tú của Nghệ Tĩnh đã góp xơng máu bảo vệ nền
độc lập của dân tộc mà tên tuổi cịn ghi nh Hồng Tá( ....), Lê Thạch, Hà Anh.
Trong cuộc khởi nghĩa chống giặc Minh, do Trần Ngỗi và Trần Quý Kháng lãnh
đạo, đất Nghệ Tĩnh xuất hiện nhiều gương hy sinh oanh liệt nh Đặng Tất, Đặng
Dung, Nguyễn Biểu...
Đến thời kỳ chống thực dân Pháp xâm lược nước ta, qua các phong trào
Văn Thân, Cần Vương, nhân dân Nghệ Tĩnh đã hy sinh nhiều xương máu trong
cuộc kháng chiến chống Pháp: những người con ưu tú Trần Tấn, Đặng Như Mai,
Phan Đình Phùng, Cao Thắng, Lơ Minh ... tên tuổi sẽ cịn mãi trên những trang
sử vẻ vang của dân tộc. Từ khi có Đảng, bao chiến sĩ trong phong trào Xơ Viết
Nghệ Tĩnh đã ngã xuống: Trần Phú, Lê Hồng Phong, Lê Hồng Sơn, Nguyễn Thị
Minh Khai, Phan Đăng Lưu, Lý Tự Trọng, Hà Huy Tập, Nguyễn Sĩ Sách.
Tóm lại: quê hương ảnh hưởng lớn đến tuổi nhỏ của Chủ tịch Hồ Chí
Minh. Những ảnh hưởng đó để lại từ buổi bình minh của đời Bác một truyền
thống cách mạng sâu sắc, những trăn trở về hành động cứu nước, cứu nhà, những
tìm tịi học hỏi từ rất sớm.
2. Hồn cảnh gia đình :
1. Đặc điểm gia đình:
a. Nhà Nho có tư tưởng tiến bộ :
Nguyễn Sinh Sắc (1863 - 1929) - phụ thân Hồ Chí Minh, thuộc tầng lớp xã
hội độc đáo ở làng quê Việt Nam - tầng lớp nhà Nho. Nguyễn Sinh Sắc sinh ra và
lớn lên trong hoàn cảnh đất nước bị thực dân Pháp xâm lược, triều đình nhà

Nguyễn yếu hèn, bạc nhợc, đất nước dần dần rơi vào tay Pháp, đời sống nhân dân
ngày càng bần cùng đói khổ. Ơng tìm mọi cách làm cho con cái mình thấm nhuần


tinh thần yêu nước ấy. Chính nhờ ảnh hưởng quý báu đó nên tuy nghiền ngẫm
sách vở nho giáo nh những thiếu niên khác nhng Nguyễn Tất Thành lại hấp thụ
một hệ thống quan điểm chính trị tư tưởng hơi khác, có thể nói đó là một biến thể
độc đáo của nho giáo đã được chắt lọc và thấm nhuần chủ nghĩa yêu nước Việt
Nam.
Quan niệm về chữ "hiếu" của ông cũng khác. Chữ "hiếu" trong quan hệ
cha - con thời phong kiến là : làm con phải chăm sóc, phụng dỡng cha mẹ lúc già
yếu, bệnh tật. Nguyễn Tất Thành trớc khi ra nước ngồi tìm đờng cứu nước có
đến Bình Khê thăm cha. Thấy con trai đến, ơng Sắc hỏi con : "Con đến đây làm
gì? Nước mất khơng lo di tìm, tìm cha phỏng có ích gì". Nguyễn Sinh Sắc đặt
chữ "quốc" lên trên chữ "hiếu", ông khuyên con trai trong thời buổi nước mất nhà
tan, hãy đi tìm đờng cứu nước, lấy quốc gia làm trọng, tình nhà gác lại. Cuộc gặp
gỡ này cũng thơi thúc Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đờng cứu nước và lời dạy của
cha luôn được Thành ghi nhớ và làm theo.
b. Nhà tan nước mất :
Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa tư bản chuyển sang chủ nghĩa
đế quốc. Các nước tư bản tăng cờng xâm chiếm thuộc địa. Việt Nam bị thực dân
Pháp xâm lược và biến thành một nước thuộc địa nửa phong kiến. Lúc này, mâu
thuẫn cơ bản nhất của xã hội Việt Nam là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc ta với
tư bản Pháp xâm lược. Phong trào yêu nước chống Pháp diễn ra mạnh mẽ nhng
đều thất bại như : phong trào Cần Vơng, phong trào Đông Du, phong trào Đông
Kinh nghĩa thục, khởi nghĩa Yên Thế... Sự thất bại của các phong trào yêu nước
bộc lộ rõ tình trạng khủng hoảng về đờng lối cứu nước và cả giai cấp lãnh đạo.
Sứ mệnh lịch sử đặt ra cho dân tộc, cho mọi người yêu nước Việt Nam khi đó là
phải tìm ra đờng lối cứu nước, cứu dân thốt khỏi ách thống trị của đế quốc và
tay sai.

2. Truyền thống gia đình
a. Giàu lịng u nước, thương dân:
Truyền thống này được thể hiện qua cuộc đời hoạt động của các thành viên
trong gia đình Hồ Chí Minh. Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc là một tấm gương


của lòng yêu nước thương dân.Nguyễn Tất Thành ảnh hưởng trực tiếp từ cha
nhân cách cao thượng này. Yêu nước trong gia đình chủ tịch Hồ Chí Minh gắn
liền với hành động cứu nước.Nguyên Sinh Sắc thường đi khắp các vùng trong
tỉnh gặp gỡ các sĩ phu yêu nước để bàn luận: làm cách nào để đuổi Pháp, giải
phóng đất nước, làm sao cho dân hết khổ?
Những nơi ông đến là những nơi có phong trào chống Pháp sơi nổi và anh
dũng. Những người ông kết giao đều là những người có lịng u nước, có chí
cứu nước. Những cuộc đàm luận này có ảnh hưởng sâu sắc tới tư tưởng yêu nước
Nguyễn Tất Thành, góp phần giúp cậu có nhiều suy nghĩ về con đường sẽ lựa
chọn. Muốn cứu nước là thể hiện tư tưởng thương dân vì cứu nước là cứu dân.
Nguyễn Sinh Sắc yêu dân thể hiện qua lời nói, việc làm cụ thể. Vốn là một nhà
nho có tư tưởng yêu nước tiến bộ, Nguyễn Sinh Sắc nhận thấy trong thời buổi
loạn lạc rối ren này làm quan chỉ là bóc lột dân, đè nán dân do sau khi đỗ phó
bảng đã từ chối lời mời ra làm quan của triều đình nhà Nguyễn
Chị gái Nguyễn Thị Thanh ( 1884 – 1954) và Anh trai Nguyễn Sinh Khiêm
( 1888 – 1950) đều dành cả cuộc đời cho cách mạng, mục đích là cứu nước cứu
dân.
b. Giàu lòng nhân ái, giàu đức hy sinh:
Truyền thống này thể hiện rất rõ qua việc làm của cụ Hoàng lược_ ông
ngoại Nguyễn Sinh Cung. Cụ đem lòng yêu mến cậu bé Sắc sớm mồ côi cha mẹ
về nuôi và cho ăn học. Sau đó, gả con gái đầu lịng là bà Hồng Thị Loan cho
ơng.
Từ nhỏ Nguyễn Sinh Cung được giáo dục lịng nhân ái. Cụ Kép ln dạy
cháu làm người phải biết điều nhân nghĩa thuỷ chung. Đặc biệt bà Hoàng Thị

Loan đã dạy cho con biết cách cư xử, sống vì mọi người trong tình làng nghĩa
nước, thương yêu, giúp đỡ những người nghèo khổ , sống chan hoà với mọi
người, biểu hiện của đạo lý thương người như thể thương thân. Gia đình khơng
chỉ giàu lịng nhân ái mà còn giàu đức hy sinh. Đức hy sinh của bà Hồng Thị
Loan xuất phát từ tình u thương chồng, con bao la sâu nặng. Bà rời quê vào
Huế (1895) để nuôi chồng chuyên tâm đèn sách. Truyền thống nhân ái , giàu đức


hy sinh của gia đình ảnh hưởng lớn đến việc hình thành nhân cách, đạo đức của
Hồ Chí Minh. Truyền thống này được người nâng lên thành ước mơ khát vọng
nước được độc lập dân được tự do.
c. Yêu lao động và có tinh thần vượt khó:
Trong gia đình, Nguyễn Tất thành chiu ảnh hưởng nhiều từ người cha,
đồng thời là người thầy đầu tiên của mình. Nguyễn Sinh Sắc là tấm gương sáng
người về tinh thần yêu lao động. Từ nhỏ Nguyễn Sinh Sắc mồ côi cả cha lẫn mẹ
phải trơng em,.. Sắc khơng có điều kiện học hành và cũng không rong chơi như
bạn bè cùng trang lứa. Dẫu vậy cậu Sắc vẫn tìm thấy thích thú trong công việc
nhất là chăn trâu. lao động vừa kiếm miếng ăn, vừa mong muốn có tiền đến lớp.
Nguyễn Sinh Sắc khơng chỉ u lao động mà cịn có tinh thần vượt khó,
ơng là tấm gương tiêu biểu cho việc tự học, quyết tâm thực hiện mục đích mà
mình đề ra. Điều này được Nguyễn Tất Thành tiếp thu, vận dụng và sau này đã
trở thành một vĩ nhân bằng con đường tự học, tự lao động.