Tài liệu Sử dụng sơ đồ trong dạy học Tập đọc lớp 3

Tai lieu, luan van1 of 102.

khoa luan, tieu luan1 of 102.

1


Tai lieu, luan van2 of 102.

2

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY HOẠT ĐỘNG TÌM HIỂU BÀI
PHÂN MƠN TẬP ĐỌC LỚP 3
I.

ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN

Đứng trước thực tế phát triển của cuộc sống, đứng trước sự thay đổi ngày
càng tích cực hơn của việc dạy học, những đổi mới trong giáo dục hơn bao giờ
hết là điều mà không chỉ tầng lớp những người làm giáo dục quan tâm mà còn
là tất cả các bậc cha mẹ học sinh để ý. Đi cùng với sự thay đổi về mục tiêu và
nội dung dạy học, việc sử dụng những phương pháp dạy học tích cực vào trong
công việc giảng dạy đang là vấn đề mà người giáo viên nào cũng quan tâm.
Giáo dục hiện đại là giáo dục lấy người học làm trung tâm, người thầy chỉ đóng
vai trị là người dẫn lối chỉ đường qua đó phát huy được tính tích cực chủ động
của học sinh. Học sinh là người chủ động tìm hiểu, lĩnh hội kiến thức chứ
khơng phải cơ giảng, trị nghe như trước nữa.
Để đáp ứng những yêu cầu của giáo dục, việc sử dụng sơ đồ trong dạy học
để tóm tắt, sơ lược hóa các kiến thức đang được áp dụng ngày càng nhiều trong
các trường học, trong tất cả các bậc học thậm chí là mầm non. Sử dụng sơ đồ

hóa trong dạy học góp phần giúp học sinh nắm chắc kiến thức hơn, tạo sự hứng
khởi cho học sinh khi tham gia vào quá trình học tập. Việc sử dụng sơ đồ trong
dạy học Tập đọc vẫn còn xa lạ với các giáo viên nhất là ở bậc tiểu học, vì một
tiết học ở tiểu học dao động từ 35 đến 40 phút mà học sinh phải vừa rèn kĩ năng
đọc lại vừa tìm hiểu bài nên nếu sử dụng sơ đồ trong dạy học sẽ làm mất rất
nhiều thời gian.
Khi sử dụng sơ đồ vào trong dạy học Tập đọc tôi đã nhận thấy được những
hiệu quả nhất định ở bậc học mà tôi đang dạy. Do đó, tơi lựa chọn đề tài “ Sử
dụng sơ đồ trong dạy học Tập đọc lớp 3” với mong muốn có thể chia sẻ những
kinh nghiệm ít nhiều của mình khi dạy học làm phong phú hơn những phương
pháp dạy học tích cực, hiện đại trong nhà trường.
II.

MƠ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
1.1. Về phía giáo viên

Đứng trước những thay đổi của giáo dục ngày càng hiện đại, hầu hết bộ
phận giáo viên đã và đang cố gắng thay đổi phương pháp dạy, học tập và ứng

khoa luan, tieu luan2 of 102.


Tai lieu, luan van3 of 102.

3

dụng những phương pháp giảng dạy hiện đại để đưa học sinh tiếp cận và làm
chủ kiến thức dễ dàng hơn, tích cực ứng dụng cơng nghệ thơng tin để tìm tịi và
nghiên cứu những phương pháp mới hay hơn, hiện đại hơn. Tuy nhiên, do điều

kiện thực tế của địa phương cũng khiến cho những phương pháp đó áp dụng
chưa sâu hoặc khó có thể áp dụng được. Cũng vì lí do này khiến một số bộ phận
nhà giáo ngại thay đổi, ngại áp dụng.
Cùng với đó do thời lượng chương trình của mơn học sẽ khiến cho việc sử
dụng những phương pháp hiện đại gây mất nhiều thời gian hơn, ảnh hưởng đến
quá trình dạy học nên bộ phận giáo viên sẽ ngại áp dụng nên thành ra dù biết,
dù nắm được họ vẫn lựa chọn những phương pháp truyền đạt cũ “cô giảng – trị
nghe” để có thể đi kịp chương trình. Với phân môn Tập đọc ở tiểu học đặc biệt
là những lớp nhỏ như lớp 2, lớp 3 thì phần nhiều thời gian sẽ dành cho việc
luyện đọc nên việc ứng dụng những phương pháp mới khi tìm hiểu bài sẽ khiến
cho tiết dạy khơng kịp thời gian.
1.2. Về phía học sinh
Với bậc học mà tôi đang tham gia giảng dạy là học sinh tiểu học, các em còn
nhỏ lại ở vùng nông thôn chưa được tiếp xúc nhiều với giảng dạy hiện đại, cơng
nghệ thơng tin nên cịn nhiều bỡ ngỡ. Đặc biệt, các em đang ở lứa tuổi ham vui
nên khi học ít nhiều sẽ khơng tập trung chú ý, hồn thành nhiệm vụ chậm.
Khi tìm hiểu bài Tập đọc, các em mới chỉ đang dừng lại ở việc trả lời các
câu hỏi, đọc chi tiết trong bài Tập đọc chứ chưa biết chuyển chi tiết đó thành
câu trả lời của riêng mình. Khơng chỉ thế, có những em chỉ dừng lại ở việc đọc
bài mà không ghi nhớ nội dung bài dẫn đến khi cô gọi trả lời khơng trả lời
được, khơng biết chi tiết đó ở chỗ nào trong bài Tập đọc.
Thực tế, năm học 2019 – 2020, tôi được phân công chủ nhiệm và giảng dạy
các mơn văn hóa lớp 3. Đại đa số học sinh lớp tôi đã đọc nhanh và thành thạo,
tuy nhiên hầu hết các em rất lười suy nghĩ khi tìm hiểu bài, thụ động chỉ có một
vài em giơ tay phát biểu trả lời câu hỏi nhưng cũng chỉ dừng lại ở việc nhắc lại
các chi tiết trong bài tập đọc.
2. Mơ tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1. Trước khi áp dụng sáng kiến
Căn cứ vào thực trạng của lớp tôi cùng với việc cân nhắc đến điều kiện dạy
học tại địa phương, tơi quyết định tìm hiểu và áp dụng phương pháp sơ đồ hóa

khoa luan, tieu luan3 of 102.


Tai lieu, luan van4 of 102.

4

khi dạy Tập đọc để các em có thể hứng thú hơn khi tìm hiểu bài Tập đọc đồng
thời có thể ghi nhớ sâu nội dung bài để qua đó học tiết kể chuyện sẽ dễ dàng
hơn.
Ngay từ những buổi đầu làm quen và tiếp xúc với các em, nắm được tình
hình của các em thông qua cô giáo chủ nhiệm cũ, tôi quyết định sử dụng
phương pháp sơ đồ hóa cho học sinh khi học phân mơn Tập đọc ở phần Tìm
hiểu bài.
Trước tiên, tôi cho học sinh làm quen với môt số dạng sơ đồ, giới thiệu cho
các em để từ đó khi nhìn vào sơ đồ các em có thể nắm được ngay nội dung của
sơ đồ mà tôi giới thiệu. Sau đó, tơi hướng dẫn cho các em lập sơ đồ để hệ thống
hóa lại nội dung bài Tập đọc các em vừa được học theo các bước sau:
Bước 1: Xác định loại sơ đồ sử dụng (Bước này vì các em mới được làm
quen với sử dụng sơ đồ nên tôi sẽ thường gợi ý các em là bài tập đọc này có thể
sử dụng những sơ đồ nào.)
Bước 2: Xác định chủ đề của sơ đồ.
Tôi hướng dẫn cho học sinh chủ đề của sơ đồ thường là tên của bài học, vì
tên bài học sẽ là nội dung trọng tâm của bài.
Bước 3: Xác định các tiêu đề phụ:
Các tiêu đề phụ sẽ liên quan đến nội dung chính của mỗi đoạn. Đối với
những bài tập đọc tự sự, tôi sẽ hướng dẫn học sinh xác định tiêu đề phụ với các
nhân vật, các sự kiện chính diễn ra quanh câu chuyện đó và kết quả của bài đọc.
Bước 4: Triển khai các chi tiết chính ở tiêu đề phụ:

Dựa vào nội dung của bài đọc, các em triển khai các chi tiết ứng với nội
dung chính của các tiêu đề phụ, tóm tắt và ghi lại một cách ngắn gọn.
Bước 5: Hồn thiện sơ đồ.
Các em có thể sử dụng nhiều màu sắc khác nhau để tạo nên sơ đồ của mình
và thậm chí có thể vẽ thêm các hình ảnh tương ứng với từng tiêu đề và nội dung.
Với những tiết Tập đọc có sử dụng sơ đồ, tơi thường cho các em hoạt động nhóm 4
để thảo luận và hoàn thiện sơ đồ với nhau.
Ưu điểm của giải pháp này như sau:
- Có thể tóm tắt nội dung bài một cách ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu.
khoa luan, tieu luan4 of 102.


Tai lieu, luan van5 of 102.

5

- Kích thích hứng thú học tập ở học sinh, đẩy mạnh năng lực tự nghiên cứu,
tìm tịi, sáng tạo.
- Các em ghi nhớ nội dung bài nhanh hơn, có thể dựa vào sơ đồ để học tiết Kể
chuyện ngay sau đó.
Một số sơ đồ được sử dụng trong quá trình dạy học:
- Sơ đồ vòng tròn trung tâm: là loại sơ đồ mà trung tâm của nó là vịng trịn
chứa đựng từ ngữ biểu thị chủ đề của đoạn, bài. Xung quanh nó là các từ ngữ biểu
thị tiểu chủ đề. Loại sơ đồ này phù hợp với những bài đọc thiên về miêu tả.
- Sơ đồ mạng sự kiện: thích hợp với những bài đọc có tính tự sự hoặc tính tiến
trình.
- Sơ đồ đường tròn: phù hợp với các bài Tập đọc có các sự kiện, tình tiết diễn ra
theo dạng tiến trình khép kín.
- Sơ đồ cành cây: là loại sơ đồ mà trung tâm là chủ đề bài học sau đó học sinh
có thể triển khai các nhánh là các tiểu chủ đề ứng với những nội dung chính của

bài.
- Sơ đồ tư duy: là loại sơ đồ mà vòng trịn trung tâm chính giữa là chủ đề của
bài đọc, các nhánh lần lượt là các tiểu chủ đề có thể ứng với từng đoạn trong bài,
hoặc là nội dung tiến trình của câu chuyện.
2.2. Khi áp dụng sáng kiến
Sau khi cho học sinh làm quen với cách làm sơ đồ, tôi thường xuyên cho các
em sử dụng sơ đồ khi tìm hiểu bài tập đọc.
Quy trình tổ chức hoạt động Tìm hiểu bài có sử dụng sơ đồ như sau:
Bước 1: Giáo viên cho học sinh thực hiện hoạt động theo nhóm 4.
Với lớp học của tơi, các em đã được giáo viên chia nhóm ngay từ đầu năm, các
em sẽ lần lượt thay nhau làm nhóm trưởng. Do vậy, khi tơi u cầu các em hoạt
động theo nhóm các em đã có thể tự hình thành nhóm và sẵn sàng tham gia hoạt
động.

khoa luan, tieu luan5 of 102.


Tai lieu, luan van6 of 102.

6

Hình ảnh học sinh lớp tơi sẵn sàng cho hoạt động nhóm
Bước 2: Giáo viên đưa ra hướng dẫn, gợi ý cho học sinh lập sơ đồ
Với việc đã được làm quen với các loại sơ đồ nên với học sinh lớp tôi hoạt động
này diễn ra khơng q khó khăn. Tơi sẽ gợi ý cho các em những dạng sơ đồ có thể
sử dụng khi tìm hiểu bài Tập đọc và cũng khuyến khích các em có thể sáng tạo
thêm và sử dụng thêm những sơ đồ mà các em có thể làm rồi đồng thời đưa ra hệ
thống các câu hỏi để dẫn dắt cho các em tự tìm hiểu bài và hồn thiện sơ đồ của
nhóm mình.
Bước 3: Học sinh dựa trên sự gợi ý, hướng dẫn của giáo viên cùng nhau thảo

luận hoàn thiện sơ đồ.
Sau khi lắng nghe những hướng dẫn của cơ giáo, các em bắt đầu thảo luận
nhóm cùng nhau tìm hiểu bài, thảo luận, phân cơng nhau hồn thiện sơ đồ của
nhóm mình.
khoa luan, tieu luan6 of 102.


Tai lieu, luan van7 of 102.

7

Các em học sinh thực hiện hoạt động thực hành
Bước 4: Giáo viên mời một số nhóm trình bày sơ đồ nhóm mình.
Bước 5: Giáo viên kết luận lại, củng cố lại nội dung bài đọc.
* Một số ví dụ về sơ đồ được sử dụng trong các tiết dạy Tập đọc
khoa luan, tieu luan7 of 102.


Tai lieu, luan van8 of 102.

8

II.2.1.Sử dụng bản đồ câu chuyện.
Dạng sơ đồ “Bản đồ câu chuyện” thường dùng cho các bài đọc dạng truyện
kể. Khi tiến hành cho học sinh tìm hiểu bài tập này, tơi cho học sinh đọc bài đọc
xác định bối cảnh (không gian, thời gian, sự việc) xảy ra trong từng đoạn câu
chuyện. Trên cơ sở bối cảnh đó, học sinh tìm và ghi lại những chi tiết, sự việc xảy
ra và cuối cùng là trang trí để hồn thành sơ đồ.
Bài Tập đọc “Người mẹ”
Khi học sinh hoàn thành hoạt động luyện đọc bài tập đọc “Người mẹ”, tơi

cho các em tìm hiểu bài tập đọc theo hướng lập sơ đồ dạng bản đồ câu chuyện với
các chuỗi sự kiện xảy ra nối tiếp nhau. Để hồn thành được sơ đồ tơi cho các em
thảo luận và hồn thành sơ đồ theo nhóm 4. Vì mới làm quen với việc làm sơ đồ,
tơi hướng dẫn các em hoàn thành bằng hệ thống các câu hỏi. Với dạng sơ đồ bản
đồ câu chuyện, ở bài tập đọc này tôi sẽ hướng dẫn học sinh xác định các tuyến sự
việc xảy ra với người mẹ từ khi con bị Thần Chết bắt đi.
Bài tập đọc “Người mẹ” được tóm tắt với 3 tuyến sự kiện chính. Để các em
lập được sơ đồ tôi dung hệ thống câu hỏi để hướng dẫn và dẫn dắt các em: “ Bối
cảnh xảy ra sự kiện là gì (thời gian, địa điểm)?; Có sự kiện chính gì xảy ra?”. Tơi
cho các em đi theo từng đoạn của bài đọc, tìm hiểu và hoàn thành từng sơ đồ nhỏ
ứng với tiến trình của bài tập đọc. Học sinh cần đọc kĩ bài tập đọc và cùng nhau
thảo luận trả lời hai câu hỏi là có thể hồn thành sơ đồ cho bài tập đọc. Trong q
trình các em thảo luận, tơi sẽ đi quan sát và hỗ trợ các nhóm hồn thành bài.
Dưới đây là sơ đồ của học sinh sau khi tìm hiểu bài Tập đọc “Người mẹ”

khoa luan, tieu luan8 of 102.


Tai lieu, luan van9 of 102.

9

Vì là mới đầu làm quen với lập sơ đồ nên trong sơ đồ của các em vẫn cịn khá
nhiều chữ, có những chi tiết rườm rà khơng cần thiết nhưng nhìn chung các em
cũng đã biết cách khái quát lại bài học theo dạng sơ đồ.
 Ứng dụng sau hoạt động:
Việc để các em tìm hiểu bài theo hình thức này sẽ giúp các em nắm chắc được
nội dung bài Tập đọc hơn, nhớ được các chi tiết và sẽ giúp các em học tập tốt hơn
trong tiết học Kể chuyện ngay sau đó.
Bài Tập đọc “ Người liên lạc nhỏ”

Do đã làm quen được với tiến trình tìm hiểu bài theo sơ đồ nên q trình các em
hồn thành sơ đồ cũng nhanh hơn so với những buổi đầu tiên. Khi học sinh tìm
hiểu bài “ Người liên lạc nhỏ” tơi cũng sử dụng hệ thống các câu hỏi để dẫn dắt các
em tìm hiểu bài đọc tương tự như bài “Người mẹ” đó là:
- Bối cảnh diễn ra câu chuyện (khơng gian, thời gian) là gì?
- Trong bối cảnh đó có sự việc gì xảy ra?

Sản phẩm của học sinh khi tìm hiểu bài “ Người liên lạc nhỏ”
II.2.2. Sử dụng sơ đồ vòng tròn khi dạy bài “Vẽ quê hương”
Sơ đồ vòng tròn là loại sơ đồ mà trung tâm của nó là vịng trịn chứa đựng từ
ngữ biểu thị chủ đề, xung quanh nó là các thẻ từ biểu đạt các tiểu chủ đề. Loại sơ
đồ này phù hợp các bài đọc thiên về miêu tả.
Để tiến trình dạy học diễn ra thuận lợi, sau hoạt động luyện đọc cho các em,
tơi hướng dẫn các em tìm hiểu bài hồn thành sơ đồ bằng cách đưa ra hệ thống các

khoa luan, tieu luan9 of 102.


Tai lieu, luan van10 of 102.

10

câu hỏi để dẫn dắt. Các em có thể chọn sơ đồ Venn hoặc sơ đồ cành cây để tìm
hiểu bài.
- Xác định tên chủ đề hay chính là tên bài Tập đọc.
- Xác định tiểu chủ đề chính trong bài bằng cách trả lời câu hỏi: Quê hương
được vẽ bằng những màu sắc nào?
- Xác định các nội dung của từng tiểu chủ đề: Sự vật nào được vẽ từ những
màu sắc đó.
Khi đã xác định được những yếu tố trên, các em sẽ hoạt động theo nhóm cùng

nhau tìm hiểu và hồn thiện sơ đồ với những màu sắc mà các em yêu thích để trang
trí thêm vào.

Bên cạnh đó cũng có những nhóm học sinh sáng tạo, từ hệ thống câu hỏi cô giáo
hướng dẫn các em đã sử dụng sơ đồ nhánh cây để tìm hiểu bài “Vẽ q hương”,
cũng có nhóm học sinh vẽ thành một cái cây để thể hiện nội dung của bài Tập đọc
này.

khoa luan, tieu luan10 of 102.


Tai lieu, luan van11 of 102.

11

II.2.3.Sử dụng sơ đồ mạng sự kiện
Đây là dạng sơ đồ sử dụng cho những bài tập đọc có tính tiến trình hoặc
những bài đọc tự sự có các sự việc diễn ra. Hầu như các em có thể hồn thành
được sơ đồ bằng việc bám sát vào các đoạn trong bài Tập đọc với những sự việc
chính xảy ra và diễn đạt lại sự việc đó một cách ngắn gọn nhất. Với học sinh lớp 3
nói chung và học sinh lớp tơi nói riêng thì việc diễn đạt câu từ ngắn gọn cịn khá
khó khăn nên khi hướng dẫn học sinh làm dạng sơ đồ này mất khá nhiều thời gian.
Ví dụ 1: Khi các em đã hoàn thành hoạt động luyện đọc bài “Hũ bạc của người
cha”, tơi cho các em Tìm hiểu bài bằng hoạt động vẽ sơ đồ. Tôi yêu cầu các em
học sinh ghi lại những chi tiết chính, những sự việc xảy ra trong truyện bằng từ
ngữ một cách ngắn gọn, lược bỏ những câu, từ không cần thiết mà không thay đổi
nội dung truyện; dẫn dắt các em hồn thành sơ đồ của nhóm mình, dựa trên những
câu hỏi đó các em ghi chép lại hồn thành sơ đồ một cách ngắn gọn nhất. Tôi cùng
các em đi tìm hiểu bài từ những chi tiết đầu tiên. Tơi hướng dẫn các em đọc bài và
tìm ra sự việc diễn ra đầu tiên trong câu chuyện và sau đó yêu cầu các em ghi vào

trong phiếu thảo luận của nhóm mình sự việc đó bằng cách ngắn gọn nhất. Sau đó,
tương tự như thế, các em trong cùng một nhóm sẽ đọc bài tập đọc, tìm và ghi lại
ngắn gọn, nhanh nhất.

Ví dụ 2: Cũng tương tự như vậy với bài Tập đọc “Cóc kiện trời”, tơi cùng các em
cũng lập sơ đồ mạng sự kiện với các sự việc chính diễn ra trong bài tập đọc.
khoa luan, tieu luan11 of 102.


Tai lieu, luan van12 of 102.

12

 Ứng dụng của sơ đồ sau hoạt động:
Việc để các em tìm hiểu bài theo hình thức này sẽ giúp các em nắm chắc được
nội dung bài Tập đọc hơn, nhớ được các chi tiết và sẽ giúp các em học tập tốt hơn
trong tiết học Kể chuyện ngay sau đó.
II.2.4.Sử dụng sơ đồ tư duy.
Sơ đồ tư duy là phương pháp lưu trữ, sắp xếp và xác định thơng tin bằng
cách từ khóa, hình ảnh. Sơ đồ tư duy đã xuất hiện từ khá lâu và được áp dụng phổ
biến rộng rãi trong dạy học hiện nay.
Sử dụng sơ đồ tư duy tăng sức hấp dẫn cho bài học, khơi gợi trí tưởng
tượng, sáng tạo của học sinh. Các em có thể ghi lại bài học bằng các màu sắc, hình
vẽ mà các em thích qua đó có thể ghi nhớ bài học lâu hơn.
Để kích thích và tạo hứng thú hơn cho các em trong hoạt động Tìm hiểu bài
của phân mơn Tập đọc Lớp 3, tôi đã lựa chọn và sử dụng sơ đồ tư duy trong hoạt
động này cho một số bài tập đọc.
Ví dụ 1: Khi cho học sinh Tìm hiểu bài “Mùa thu của em” tơi đã hướng dẫn
các em vẽ sơ đồ bằng cách trả lời hệ thống câu hỏi:
1. Chủ đề chính của bài là gì? (tên bài học)

2. Mùa thu của em được thể hiện qua những gì? (hình ảnh, màu sắc)
3. Cụ thể đó là những hình ảnh nào? Màu sắc nào?
Cùng với việc triển khai bằng các từ ngữ học sinh cịn có thể trang trí thêm
bằng các hình ảnh để sơ đồ thêm đẹp.

khoa luan, tieu luan12 of 102.


Tai lieu, luan van13 of 102.

13

Sơ đồ tư duy của học sinh khi tìm hiểu bài “Mùa thu của em”
Ví dụ 2: Khi kết thúc hoạt động luyện đọc bài “Trận bóng dưới lịng đường”
tơi dẫn dắt các em hồn thành hoạt động tìm hiểu bài theo cách lập sơ đồ bằng cách
trả lời hệ thống câu hỏi:
1.
2.
3.
4.

Chủ đề của bài đọc là gì? ( tên bài đọc)
Trong bài có những nhân vật nào? Có những sự việc gì xảy ra?
Kết thúc câu chuyện ra sao?
Em rút ra được bài học gì từ câu chuyện này?

Sau mỗi câu hỏi học sinh sẽ tự thảo luận với nhau tìm ra câu trả lời và hoàn thành
vào sơ đồ.

khoa luan, tieu luan13 of 102.

Tai lieu, luan van14 of 102.

14

Sơ đồ tư duy của học sinh khi tìm hiểu bài “Trận bóng dưới lịng đường”
Ví dụ 3: Vì đã làm quen với dạng sơ đồ có các tuyến nhân vật, sự kiện, bài học
nên khi học đến bài Tập đọc “Cuộc chạy đua trong rừng” tôi đã để các em học sinh
tự thảo luận và hoàn thành được sơ đồ tư duy bài Tập đọc với hệ thống câu hỏi dẫn
dắt được đưa ra:
1.
2.
3.
4.

Chủ đề của bài đọc là gì? ( tên bài đọc)
Trong bài có những nhân vật nào? Có những sự việc gì xảy ra?
Kết thúc câu chuyện ra sao?
Em rút ra được bài học gì từ câu chuyện này?

khoa luan, tieu luan14 of 102.


Tai lieu, luan van15 of 102.

15

Sơ đồ tư duy của học sinh khi tìm hiểu bài “Cuộc chạy đua trong rừng”
II.2.5.Sơ đồ cành cây

Sơ đồ cành cây là dạng sơ đồ mà ở vị trí trung tâm là chủ đề của bài học và từ đó
học sinh sẽ vẽ các nhánh để triển khai tiểu chủ đề là nội dung hoặc ý của các đoạn,
các phần.
Ví dụ 1: Với bài tập đọc “ Thư gửi bà”, tôi sẽ cho các em sử dụng sơ đồ cành cây.
Để hướng dẫn các em tìm hiểu bài này, tơi sử dụng hệ thống các câu hỏi dẫn dắt
các em.
- Theo các em, chủ đề chính của bài này là gì? (Thư gửi cho bà).
- Trong bức thư này theo em sẽ chia được thành mấy phần? Đó là những phần
nào? ( Bức thư gồm 3 phần: đầu thư, nội dung thư, cuối thư.)
- Trong từng phần, bạn nhỏ viết những gì?
Với việc trả lời được hệ thống câu hỏi này, các em sẽ hoàn thành được sơ đồ cây
bức thư mà bạn nhỏ gửi cho bà mình như sau:

khoa luan, tieu luan15 of 102.


Tai lieu, luan van16 of 102.

16

Ứng dụng sau hoạt động: Với việc cho học sinh làm sơ đồ bài Tập đọc này, các em
học sinh lớp tôi bên cạnh việc nắm được nội dung của bài lại cịn có thể nắm được
quy trình viết một bức thư như thế nào, có thể triển khai những ý gì. Hoạt động này
sẽ giúp ích rất nhiều cho các em khi học phần Tập làm văn “Viết thư”.
Ví dụ 2: Trong bài tập đọc “Cuộc họp của chữ viết” tôi cũng hướng dẫn các em lập
sơ đồ cành cây để tóm tắt lại nội dung cuộc họp. Tôi hướng dẫn các em lập sơ đồ
với hệ thống các câu hỏi:
-

Chủ đề của bài này là gì? (Cuộc họp của chữ viết)

Mục đích của cuộc họp các chữ viết này là gì?
Tình hình hiện tại của em Hoàng?
Nguyên nhân nào khiến em Hoàng như thế?
Các chữ viết đã tìm ra cách giải quyết là gì?
Họ quyết định giao việc này cho ai?

khoa luan, tieu luan16 of 102.


Tai lieu, luan van17 of 102.

17

Ứng dụng sau hoạt động: Sau khi làm xong hoạt động này các em hoàn tồn có thể
nắm được nội dung bài tập đọc và vận dụng vào cho tiết Tập làm văn sau đó với
bài về “Tổ chức cuộc họp”.
2.2.6 Sử dụng nhiều sơ đồ cho một bài Tập đọc
Trong quá trình dạy học, tôi không hạn chế các em sử dụng sơ đồ. Có khi
trong một bài Tập đọc, các em có thể tự do sử dụng loại sơ đồ mà các em thích, các
em cho là phù hợp, kích thích khả năng sáng tạo của các em.
Ví dụ 1:
Khi dạy học sinh Tìm hiểu bài “Vẽ quê hương”, sau quá trình thảo luận
nhóm tơi đã thu được kết quả khá bất ngờ, các em có rất nhiều sáng tạo khi lập sơ
đồ mà vẫn đảm bảo về nội dung bài. Ngoài sơ đồ hình trịn như cơ giáo hướng dẫn
ban đầu, có nhóm sử dụng sơ đồ cành cây và có nhóm thậm chí cịn vẽ hẳn một cái
cây để thể hiện nội dung bài.

khoa luan, tieu luan17 of 102.

Tai lieu, luan van18 of 102.

18

Ví dụ 2: Bài Tập đọc “Cuộc họp của chữ viết”

khoa luan, tieu luan18 of 102.


Tai lieu, luan van19 of 102.

19

Bài tập đọc này được triển khai với 5 tiểu chủ đề vì vậy ngồi sơ đồ lí tưởng là sơ
đồ cành cây, tơi hướng dẫn các em có thể lựa chọn những sự vật ở ngay xung
quanh các em mà chia được thành 5 phần thể hiện được 5 tiểu chủ đề này. Và
không bất ngờ khi tôi thu về những sơ đồ chứa đựng sự sáng tạo nhưng cũng
không thiếu sự hồn nhiên của các em học sinh.

Sơ đồ của học sinh cho bài “Cuộc họp của chữ viết”

khoa luan, tieu luan19 of 102.


Tai lieu, luan van20 of 102.

20

Sơ đồ của học sinh cho bài “Cuộc họp của chữ viết”
III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI

1. Hiệu quả kinh tế
Giảm bớt chi phí mua các tài liệu tham khảo để nâng cao khả năng đọc hiểu
của các em.
2. Hiệu quả xã hội
Sau một thời gian tôi áp dụng phương pháp sơ đồ lồng ghép trong các tiết
học Tập đọc tôi nhận thấy rằng việc tìm hiểu bài của các em học sinh trong lớp tơi
có hiệu quả hơn. Các em hoạt động nhóm rất tích cực, một số em học yếu, khơng
thích thú, hay mất tập trung trong tiết học cũng giảm đi đáng kể. Các em ai cũng
được phân công những nhiệm vụ khác nhau, phù hợp với khả năng của mình. Hiệu
quả của tiết học được tăng lên khá nhiều so với thời điểm ban đầu mà tôi nhận lớp.
Không chỉ thế, các em háo hức hơn, hứng thú hơn với những tiết Tập đọc không sử
dụng sơ đồ và thậm chí có những em học tốt cịn gợi ý cho tơi sử dụng sơ đồ gì khi
học bài Tập đọc nào.
Với những tiết Tập đọc có áp dụng phương pháp sơ đồ, các em nắm được
nội dung bài nhanh hơn, rất phù hợp để chuẩn bị cho tiết học Kể chuyện ngay sau
đó hoặc ứng dụng nhanh cho phân môn Tập làm văn.
khoa luan, tieu luan20 of 102.


Tai lieu, luan van21 of 102.

21

Như vậy, việc sử dụng sơ đồ trong dạy học phân môn Tập đọc mang lại
những hiệu quả tích cực. Khơng khí trong các tiết học sơi nổi hơn, học sinh được
hoạt động tích cực hơn là việc thụ động trả lời các câu hỏi trong Sách giáo khoa.
Đồng thời, sử dụng sơ đồ góp phần hình thành cho học sinh tư duy ngắn gọn, mạch
lạc, biết cách nhìn nhận vấn đề một cách khoa học, sâu sắc. Hơn nữa, với các em
học sinh lớp lớn hơn có thể rèn cho các em khả năng trình bày vấn đề trước lớp
tăng thêm sự tự tin của các em.

3. Khả năng áp dụng và nhân rộng
Qua một thời gian áp dụng, bản thân tơi thấy có thể áp dụng cho tất cả các khối
lớp, trong các tiết học Tập đọc.
IV.

Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền

Trên đây là nội dung sáng kiến kinh nghiệm “ Sử dụng sơ đồ trong dạy hoạt
động Tìm hiểu bài phân môn Tập đọc lớp 3” của tôi. Sáng kiến được tạo nên từ
những nghiên cứu và áp dụng thực tế trong môn Tiếng Việt khối lớp 3, trường tiểu
học xã Nghĩa Hồng năm học 2019 – 2020. Tôi xin cam kết sáng kiến của tôi không
sao chép và vi phạm bản quyền. Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về nội dung đã
cam kết.
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

Trần Thị Ánh Tuyết

khoa luan, tieu luan21 of 102.