Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện phù cát, tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

NGUYỄN VĂN MỪNG

QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP
DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH

Chun ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 814 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. LÊ QUANG SƠN


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục “Quản lý đổi mới
phương pháp dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Cát,
tỉnh Bình Định” là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực,
đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng công bố trong bất kỳ
một cơng trình nào khác.
Quy Nhơn, tháng 3 năm 2021
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Văn Mừng


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành tơi xin bày tỏ lòng cảm ơn đến Lãnh đạo Nhà
trƣờng, phòng Sau đại học, các thầy cô giáo Trƣờng đại học Quy Nhơn đã tạo

điều kiện thuận lợi cho tôi đƣợc học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ, hồn
thiện bản thân nhằm đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của ngành giáo
dục nói riêng cũng nhƣ của đất nƣớc nói chung.
Xin chân thành cảm ơn các nhà giáo, các nhà khoa học đã tận tình
giảng dạy. Xin cảm ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Định, cán bộ
quản lý, quý thầy cô là đồng nghiệp ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện
Phù Cát, tỉnh Bình Định đã động viên, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tơi trong q
trình học tập, nghiên cứu và cho đến khi hồn thành luận văn.
Đặc biệt tơi xin chân thành cảm ơn nhà giáo PGS.TS. Lê Quang Sơn,
ngƣời đã hết sức quan tâm, tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tơi hoàn thành Luận
văn tốt nghiệp Thạc sĩ này.
Những nội dung học tập đƣợc ở trƣờng, kiến thức có đƣợc từ sự truyền
đạt của các nhà giáo, thông qua tài liệu và đƣợc thầy giáo hƣớng dẫn nghiên
cứu cùng với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp đã giúp tôi nâng cao nhận thức
để hoàn thiện đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học phổ thơng huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định”.
Dù đã có rất nhiều cố gắng, song luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi
những thiếu sót và hạn chế. Kính mong nhận đƣợc sự chia sẻ và những ý kiến
đóng góp quý báu của quý thầy, cô và các anh, chị đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Bình Định, tháng 03 năm 2021
Người viết

Nguyễn Văn Mừng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 4
7. Cấu trúc luận văn ...................................................................................... 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG
PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ....................... 7
1.1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .............................................. 7
1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nƣớc............................................................. 7
1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc ............................................................. 8
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI ............................................ 9
1.2.1. Khái niệm quản lý giáo dục ............................................................ 9
1.2.2. Khái niệm PPDH ........................................................................... 13
1.2.3. Đổi mới PPDH .............................................................................. 14
1.2.4. Quản lý đổi mới PPDH ................................................................. 18
1.3. NHỮNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI PPDH Ở TRƢỜNG THPT TRONG
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY............................................................................ 19


1.3.1. Mục đích của việc đổi mới PPDH ở trƣờng THPT....................... 19
1.3.2. Yêu cầu của việc đổi mới PPDH ở trƣờng THPT......................... 21
1.4. QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PPDH Ở TRƢỜNG THPT ............................... 22
1.4.1. Tiếp cận quản lý sự thay đổi ......................................................... 22
1.4.2. Nội dung quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THPT theo tiếp cận
quản lý sự thay đổi. ................................................................................. 27

1.5. NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PPDH
Ở TRƢỜNG THPT ..................................................................................... 32
1.5.1. Những yếu tố khách quan ............................................................. 32
1.5.2. Những yếu tố chủ quan:................................................................... 34
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1: ............................................................................ 37
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY
HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH.... 38
2.1. KHÁI QUÁT VỀ QUÁ TRÌNH KHẢO SÁT ..................................... 38
2.1.1. Mục tiêu khảo sát .......................................................................... 38
2.1.2. Nội dung khảo sát.......................................................................... 38
2.1.3. Phƣơng pháp khảo sát .................................................................. 38
2.1.4. Kế hoạch tổ chức khảo sát ............................................................ 40
2.2. KHÁI QUÁT VỀ TÌNH HÌNH KINH TẾ-XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC –
ĐÀO TẠO CỦA HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH ....................... 41
2.2.1. Vị trí địa lí, điều kiện kinh tế - xã hội của huyện Phù Cát, tỉnh
Bình Định ................................................................................................. 41
2.2.2. Tình hình Giáo dục và đào tạo của huyện Phù Cát ....................... 43
2.2.3. Tình hình Giáo dục cấp THPT của huyện Phù Cát....................... 44
2.3. THỰC TRẠNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC CỦA GIÁO
VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH . 49
2.3.1. Thực trạng sử dụng phƣơng pháp dạy học của giáo viên ............. 49
2.3.2. Thực trạng về thực hiện đổi mới PPDH của giáo viên ................. 51


2.3.3. Đánh giá của học sinh về tính hiệu quả và những khó khăn của HS
khi thực hiện đổi mới PPDH tại trƣờng. ................................................. 53
2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở
CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH ............. 56
2.4.1. Thực trạng quản lý khâu “rã đông”. .............................................. 56
2.4.2. Thực trạng quản lý khâu “thay đổi”. ............................................. 61

2.4.3. Thực trạng quản lý khâu “tái đóng băng”. .................................... 66
2.4.4. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ đổi mới PPDH. .......... 68
2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG ........................................................................... 72
2.5.1. Điểm mạnh .................................................................................... 72
2.5.2. Điểm yếu ....................................................................................... 73
2.5.3. Thời cơ .......................................................................................... 74
2.5.4. Thách thức ..................................................................................... 74
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.............................................................................. 75
CHƢƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY
HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH..........76
3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP .................................. 76
3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa .................................................................... 76
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 76
3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống và tồn diện ............................................. 77
3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .................................................................. 77
3.2. ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG
PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN PHÙ CÁT, TỈNH
BÌNH ĐỊNH ............................................................................................... 78
3.2.1. Thống nhất về nhận thức và nhận diện chính xác nội dung đổi
mới PPDH............................................................................................... 78
3.2.2. Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao năng lực quản lý đổi mới PPDH cho
CBQL và TTCM ..................................................................................... 80


3.2.3. Xây dựng quy chế, quản lý đổi mới nội dung sinh hoạt tổ chuyên
môn. ......................................................................................................... 82
3.2.4. Chỉ đạo tăng cƣờng ứng dụng CNTT trong dạy học .................... 87
3.2.5. Tổ chức bồi dƣỡng phƣơng pháp học tập tích cực cho HS .......... 89
3.2.6. Hoàn thiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học bộ môn ...................... 90
3.2.7. Đổi mới công tác kiểm tra – Đánh giá hoạt động chuyên môn .... 92

3.2.8. Xây dựng cơ chế khen thƣởng, động viên, khuyến khích ............ 95
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP ......................................... 97
3.4. KHẢO NGHIỆM TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC
BIỆN PHÁP ................................................................................................ 97
3.4.1. Mô tả quá trình khảo nghiệm ........................................................ 97
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm .................................................................... 98
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3............................................................................ 102
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 103
1. KẾT LUẬN ........................................................................................... 103
1.1. Về lý luận ....................................................................................... 103
1.2. Về thực tiễn .................................................................................... 104
1.3. Xác lập các biện pháp quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở các
trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định ...................................... 105
2. KHUYẾN NGHỊ ................................................................................... 106
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Định .................................. 106
2.2. Đối với UBND huyện Phù Cát....................................................... 106
2.3. Đối với Phòng GD&ĐT huyện Phù Cát ............................................ 107
2.4. Đối với các trƣờng THPT huyện Phù Cát .......................................... 107
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 109
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao)


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT Viết tắt

Viết đầy đủ

1

BP

: biện pháp

2

CBQL

: cán bộ quản lý

3

CNTT

: công nghệ thông tin

4

CSVC

: cơ sở vật chất

5

DH

: dạy học

6

ĐTB

: Điểm trung bình

7

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

8

GV

: giáo viên

9

HĐDH

: hoạt động dạy học

10 HS

: học sinh

11 KT-XH

: kinh tế - xã hội

12 ND

: Nội dung

13 P. Hiệu trƣởng

: Phó Hiệu trƣởng

14 PPDH

: phƣơng pháp dạy học

15 QTDH

: quá trình dạy học

16 SL

: Số lƣợng

17 Stt

: Số thứ tự

18 TL

: Tỉ lệ

19 TBDH

: thiết bị dạy học

20 TX

: Thƣờng xuyên

21 TTCM

: Tổ trƣởng chuyên môn

22 THPT

: trung học phổ thông


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1 Đối tƣợng tham gia khảo sát ............................................................ 40
Bảng 2.2. Quy mô trƣờng lớp, số học sinh các trƣờng THPT thuộc huyện
phù Cát, tỉnh Bình Định. ................................................................. 45
Bảng 2.3. Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ dạy học ........................... 46
Bảng 2.4. Đội ngũ CBQL các trƣờng THPT huyện Phù Cát:......................... 47
Bảng 2.5. Đội ngũ giáo viên............................................................................ 48
Bảng 2.6. Hạnh kiểm học sinh ........................................................................ 48
Bảng 2.7. Học lực học sinh ............................................................................. 49
Bảng 2.8. Kết quả điều tra về thực trạng sử dụng các PPDH ......................... 50
Bảng 2.9. Kết quả điều tra thực trạng về thực hiện đổi mới PPDH của giáo viên ... 51
Bảng 2.10. Kết quả đánh giá của HS về hiệu quả của thực hiện đổi mới PPDH. .... 53
Bảng 2.11. Kết quả đánh giá của HS về mức độ khó khăn trong q trình
thầy cơ sử dụng các PPDH mới hiện nay. ...................................... 54
Bảng 2.12: Nhận thức của CBQL, TTCM và GV về mục đích của đổi mới

PPDH........................................................................................................... 56
Bảng 2.13. Thực trạng chuẩn bị thực hiện đổi mới PPDH ............................. 58
Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng quản lý khâu “thay đổi” ...... 61
Bảng 2.15. Thực trạng việc đánh giá và duy trì hoạt động đổi mới PPDH. ... 66
Bảng 2.16. Thực trạng quản lý nguồn nhân lực phục vụ đổi mới PPDH ....... 69
Bảng 2.17. Thực trạng quản lý nguồn vật lực và tài lực phục vụ đổi mới PPDH.... 70
Bảng 2.18. Thực trạng quản lý khâu xây dựng môi trƣờng hỗ trợ đổi mới PPDH.. 71
Bảng 3.1. Phiếu đánh giá và xếp loại giờ dạy ................................................. 85
Bảng 3.2. Kế hoạch kiểm tra hoạt động chuyên môn về đổi mới PPDH ....... 93
Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của 8 nhóm biện pháp ........... 99
Bảng 3.4. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của 08 biện pháp .................... 100
Bảng 3.5. Tổng hợp thứ bậc và tƣơng quan giữa tính cấp thiết và tính khả
thi của 08 biện pháp ...................................................................... 100


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Thay đổi cách tiếp cận quản lý giáo dục ....................................... 19
Sơ đồ 1.2: Nguyên tắc của quản lý sự thay đổi............................................... 25
Sơ đồ 1.3. Quá trình thay đổi trong tổ chức của Lewin. ................................. 26
Biểu đồ 2.1: Nhận thức của CBQL, TTCM và GV về mục đích của đổi mới
PPDH .............................................................................................. 57
Biểu đồ 2.2. Thực trạng chuẩn bị thực hiện đổi mới PPDH ........................... 59
Biểu đồ 2.3. Đánh giá của GV về thực trạng quản lý khâu “thay đổi” ........... 62
Biểu đồ 2.4. Thực trạng việc đánh giá và duy trì hoạt động đổi mới PPDH. . 67


1

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Trong bối cảnh tồn cầu hóa hiện nay, đổi mới giáo dục ở nƣớc ta là một
đòi hỏi tất yếu trƣớc những thay đổi mạnh mẽ về nhiều mặt ở trong và ngoài
nƣớc. Nhận thức đƣợc điều này, Đảng và Nhà nƣớc ta đã có những chủ trƣơng,
chính sách nhằm đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam.
Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung Ƣơng ngày 4
tháng 11 năm 2013 đã nêu rõ yêu cầu: “Về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo
dục và Đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong điều
kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03 tháng 10 năm 2017 của
Bộ giáo dục về việc Hƣớng dẫn thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thơng
hiện hành theo định hƣớng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm
học 2017-2018 đã chỉ đạo:
- Về đổi mới phƣơng pháp, hình thức tổ chức dạy học:
+ Tăng cƣờng tập huấn, hƣớng dẫn giáo viên về hình thức, phƣơng
pháp, kỹ thuật dạy học tích cực; xây dựng kế hoạch bài học theo hƣớng tăng
cƣờng, phát huy tính chủ động, tích cực, tự học của học sinh thơng qua việc
thiết kế tiến trình dạy học thành các hoạt động học để thực hiện cả ở trên lớp
và ngoài lớp học.
+ Chú trọng rèn luyện cho học sinh phƣơng pháp tự học, tự nghiên
cứu sách giáo khoa để tiếp nhận và vận dụng kiến thức mới thông qua giải
quyết nhiệm vụ học tập đặt ra trong bài học; dành nhiều thời gian trên lớp
cho học sinh luyện tập, thực hành, trình bày, thảo luận, bảo vệ kết quả học
tập của mình; giáo viên tổng hợp, nhận xét, đánh giá, kết luận để học sinh
tiếp nhận và vận dụng.


2
- Về đổi mới phƣơng pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá:
Nhà trƣờng, tổ/nhóm chun mơn xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của học sinh phù hợp với kế hoạch giáo dục từng môn

học, hoạt động giáo dục của nhà trƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực,
phẩm chất của học sinh.
Theo Điều 30.3, Luật Giáo dục số 43/2019/QH14 đã nêu rõ yêu cầu về
nội dung, phƣơng pháp giáo dục phổ thông nhƣ sau: “Phương pháp giáo dục
phổ thơng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh
phù hợp với đặc trưng từng môn học, lớp học và đặc điểm đối tượng học
sinh; bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học tập, kỹ năng hợp tác, khả
năng tư duy độc lập; phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của người
học; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thơng vào q
trình giáo dục”
Đổi mới PPDH và quản lý đổi mới PPDH có vai trị quan trọng trong
sự nghiệp đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục định hƣớng nội dung
dạy học sang nền giáo dục định hƣớng phát triển năng lực của ngƣời học
nhằm phát triển toàn diện nhân cách, đặc biệt là khả năng vận dụng, khả
năng sáng tạo của học sinh.
Thực tiễn quản lý tại trƣờng THPT Ngô Lê Tân, huyện Phù Cát, tỉnh
Bình Định cho thấy: CBQL, GV và học sinh nhà trƣờng đã nhận thức đƣợc,
do mục tiêu giáo dục thay đổi, do bùng nổ và phát triển công nghệ thơng tin
nên PPDH cũ khơng cịn phù hợp, vì vậy cần phải đổi mới PPDH và đổi mới
quản lý PPDH. Một số GV tâm huyết với nghề, có năng lực sƣ phạm quyết
tâm thực hiện đổi mới phƣơng pháp trong quá trình dạy học của mình. Họ
chủ động, sáng tạo trong việc vận dụng, tìm tịi phát triển năng lực, nghệ
thuật sƣ phạm của mình. Ở số GV này những giờ dạy của họ thật sự thu hút
và phát huy đƣợc tính tự học của HS, họ đã biết tổ chức hoạt động học cho
HS, hƣớng dẫn HS cách tự học, làm việc nhóm, rèn năng lực giao tiếp, năng


3
lực hợp tác và các năng lực khác, đáp ứng mục tiêu dạy học định hƣớng phát
triển năng lực HS tại trƣờng.

Đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng THPT trên địa bàn huyện
Phù Cát, tỉnh Bình Định đã đạt nhiều kết quả khá tốt, tuy nhiên vẫn còn một số
tồn tại, số lƣợng giáo viên chú trọng việc đổi mới phƣơng pháp dạy học không
nhiều, mục tiêu giáo dục kỹ năng và thái độ cho học sinh chƣa đƣợc quan tâm
đúng mức. Tất cả những điều này đã làm cho học sinh hầu nhƣ chỉ nắm bắt
kiến thức mà yếu về kỹ năng thực hành, không biết vận dụng kiến thức để giải
thích các hiện tƣợng xảy ra trong cuộc sống, từ đó khơng khắc sâu và nhớ lâu
kiến thức đã học. Từ thực trạng trên có thể thấy việc đổi mới phƣơng pháp dạy
học ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định vẫn chƣa
đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới PPDH theo hƣớng tích cực hố hoạt động của
HS trong tiến trình đổi mới giáo dục phổ thông. Đây là những vấn đề đặt ra và
cần giải quyết đối với các nhà quản lý giáo dục của các trƣờng trƣờng THPT
trên địa bàn huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, thế nhƣng từ trƣớc đến nay chƣa có
tác giả nào tập trung nghiên cứu vấn đề này. Xuất phát từ những lý do nêu trên,
đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THPT huyện Phù
Cát, tỉnh Bình Định” đƣợc lựa chọn để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao
chất lƣợng dạy học tại các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở
trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, đề xuất các biện pháp quản lý
đổi mới PPDH, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học của nhà trƣờng.
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở các trƣờng THPT huyện Phù


4
Cát, tỉnh Bình Định.

3.3. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài tiến hành nghiên cứu tại các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh
Bình Định.
- Chủ thể biện pháp đề xuất: Biện pháp quản lý đổi mới PPDH của
Hiệu trƣởng
- Thời gian nghiên cứu: Thực hiện khảo sát trong giai đoạn 2017-2020
để đề xuất biện pháp quản lý đổi mới PPDH cho giai đoạn 2021-2025.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Hiện nay, việc quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT trên địa bàn
huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định cịn nhiều bất cập. Nguyên nhân chính của
những bất cập này là các cấp quản lý triển khai các chỉ đạo về đổi mới PPDH
không dựa trên tiếp cận quản lý đổi mới phù hợp. Dựa trên lý thuyết quản lý
sự thay đổi có thể đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý hợp lý, khả thi nhằm
quản lý đổi mới PPDH, góp phần vào việc nâng cao chất lƣợng dạy học ở các
nhà trƣờng.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về đổi mới phƣơng pháp dạy học và
quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở trƣờng THPT.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy
học ở các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở
các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết
Đề tài sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết. Các
phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đổi mới
phƣơng pháp dạy học ở trƣờng THPT.


5

6.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Bao gồm: phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi, phƣơng pháp phỏng
vấn, phƣơng pháp nghiên cứu hồ sơ lƣu trữ, phƣơng pháp quan sát.
Bảng hỏi dùng điều tra giáo viên nhằm tìm hiểu về nhận thức và đánh
giá thực trạng đổi mới PPDH của hiệu trƣởng trƣờng THPT, điều tra CBQL
nhằm tìm hiểu nhận thức và tự đánh giá của họ đối với việc quản lý đổi mới
PPDH của hiệu trƣởng trƣờng THPT, điều tra học sinh nhằm tìm hiểu về
phƣơng pháp học trên lớp và ở nhà của HS.
Phỏng vấn dùng điều tra về quản lý đổi mới PPDH, những khó khăn,
thuận lợi, nguyện vọng của GV, CBQL về lĩnh vực này.
Nghiên cứu hồ sơ lƣu trữ đƣợc thực hiện với các loại hồ sơ: Các văn
bản chỉ đạo, hƣớng dẫn thực hiện đổi mới PPDH, kế hoạch đổi mới PPDH,
các sản phẩm và kết quả đổi mới PPDH nhằm tìm hiểu về tình hình thực hiện
các chức năng quản lý trong quá trình quản lý hoạt động đổi mới PPDH của
cán bộ quản lý, GV tại các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Phù Cát, tỉnh
Bình Định.
Quan sát đƣợc thực hiện với giáo viên và học sinh ở các tiết dự giờ,
sinh hoạt chuyên môn ở các tổ chuyên môn nhằm tìm hiểu về tiêu chí giở dạy
đổi mới phƣơng pháp dạy học để thu thập thêm thông tin, khẳng định thêm
về độ tin cậy thu đƣợc từ các phƣơng pháp trên làm cơ sở đánh giá hiệu quả
quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học của hiệu trƣởng.
6.3. Nhóm các phƣơng pháp xử lí thơng tin
Sử dụng phƣơng pháp toán thống kê để xử lý kết quả điều tra, khảo sát.
7. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
- Phần mở đầu
- Phần nội dung gồm ba chƣơng:
+ Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THPT.
+ Chƣơng 2: Thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT

6
huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định
+ Chƣơng 3: Các biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT
huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
- Kết luận và khuyến nghị
- Phụ lục
- Tài liệu tham khảo


7

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP
DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nƣớc
Lý thuyết lãnh đạo, quản lý sự thay đổi xuất hiện vào đầu thập kỷ 90
của thế kỷ XX. Cuối thập kỷ 90 của thế kỷ XX, khi tìm hiểu những khó khăn
trong thực tế hoạt động quản lý, giáo sƣ J.Kotter trƣờng kinh doanh Harvard
và một số cộng sự trong cuốn sách Dẫn dắt sự thay đổi [18] nêu quan điểm:
+ Thực tiễn lãnh đạo, quản lý sự thay đổi đòi hỏi phải vận dụng tổng
hợp các trƣờng phái lý thuyết có liên quan khác nhau nhằm giúp cho ngƣời
lãnh đạo, quản lý có tƣ duy, cách tiếp cận linh hoạt và rõ ràng hơn.
+ Môi trƣờng lãnh đạo, quản lý sự thay đổi, đòi hỏi ngƣời lãnh đạo,
quản lý phải có tầm nhìn, khả năng thích ứng và năng lực lãnh đạo, quản lý sự
thay đổi.
+ Lý thuyết lãnh đạo, quản lý sự thay đổi là sự kết hợp chặt chẽ của ba
trƣờng phái lý thuyết: trƣờng phái phân tích, trƣờng phái học tập, trƣờng phái
quyền lực.
Ở phƣơng Tây và một số nƣớc Đông Nam Châu Á, lý thuyết lãnh đạo,

quản lý sự thay đổi đã và đang có giá trị lý luận và thực tiễn cao, trong vòng
10 năm trở lại đây đã trở thành tài liệu bồi dƣỡng về lý thuyết và kỹ năng
quản lý ở nhiều nƣớc (trong đó có Việt Nam) cho các nhà lãnh đạo, quản lý
trong lĩnh vực kinh tế, chính trị, quản lý xã hội và lãnh đạo, quản lý giáo dục.
Trong cuốn “quản lý sự thay đổi’" [10], R.Heller đã nghiên cứu và chỉ
ra tính cấp thiết của sự thay đổi trƣờng học, các bƣớc tổ chức thực hiện sự
thay đổi, mơ hình của trƣờng học thành cơng, v.v...


8
Ngoài ra, lý thuyết về quản lý sự thay đổi trong giáo dục đã đƣợc nhiều
nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu: Bertie Everard [6], Bernt
Davies, Linda Ellion [4]...
1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc
Thực tiễn quản lý, giáo dục ở Việt Nam từ khi đất nƣớc tiến hành sự
nghiệp đổi mới đến nay cho thấy nhu cầu thay đổi của các nhà trƣờng nói
chung và sự thay đổi trong quản lý nói riêng ngày càng cấp thiết.
Những năm gần đây một số nhà nghiên cứu và làm công tác quản lý ở
Việt Nam đã đề cập đến sự cần thiết phải thay đổi trong hoạt động dạy học để
đáp ứng yêu cầu của thực tiễn giáo dục.
Tiêu biểu là các cơng trình của tác giả Thái Duy Tun với cơng trình
“Một số vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học" [14], Phan Trọng Luận với
bài viết "Đổi mới PPDH theo hƣớng hoạt động hoá ngƣời học" trong các bộ
môn khoa học xã hội và nhân văn ở THPT [19], Quách Tuấn Ngọc, "Đổi mới
phƣơng pháp dạy học bằng công nghệ thông tin. Xu thế của thời đại" [22].
Năm 2002, tác giả Lưu Xuân Mới có bài "Đổi mới phƣơng pháp dạy học
nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả đào tạo" [20]. Hoàng Minh Thao, Hà
Thế Truyền với “QLGD tiểu học theo định hƣớng cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa” [23]; Cơng trình của tác giả Trần Kiểm “Tiếp cận hiện đại trong
QLGD” [16]. Đặc biệt, tác giả Trần Ngọc Giao và cộng sự đã xây dựng “Tài

liệu tập huấn chƣơng trình bồi dƣỡng cho Hiệu trƣởng trƣờng phổ thông theo
liên kết Việt Nam- Singapore ” [14]...
Trên tạp chí Giáo dục số 3/2005, tác giả Đặng Xuân Hải có bài viết:
“Vận dụng lý thuyết quản lý sự thay đổi để chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy
học trong các trƣờng đại học trong giai đoạn hiện nay” [9]. Trong cuốn “quản
lý sự thay đổi” [8], tác giả Đặng Xuân Hải cũng đã cụ thể hóa “11 bƣớc của
quá trình quản lý sự thay đổi”...
- “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở các trường


9
trung học phổ thông trên địa bàn thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định” (2019)
của Phan Cơng Nhơn.
- "Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các trường
trung học phổ thơng huyện Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định theo hướng phát triển
năng lực tự học cho học sinh" (2019) của Lê Thanh Nhân.
- “Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh
ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Đồng Xn, tỉnh Phú n”
(2018) của Nguyễn Cơng Chơn.
Nhìn chung tất cả các cơng trình nêu trên đều đã đề cập đến vấn đề đổi
mới PPDH và quản lý đổi mới PPDH trong nhà trƣờng phổ thông hiện nay, và
đã chỉ ra đƣợc sự cần thiết cũng nhƣ những nguyên nhân ảnh hƣởng đến quá
trình thực hiện quản lý đổi mới PPDH. Đồng thời cũng đã khẳng định đƣợc
thay đổi nhà trƣờng và thay đổi quản lý đổi mới PPDH, đó là điều tất yếu
trong sự phát triển của xã hội hiện nay. Tuy nhiên, chƣa có cơng trình nào
nghiên cứu về quản lý đổi mới PPDH dạy học ở các trƣờng THPT huyện Phù
Cát, tỉnh Bình Định. Vì vậy để góp phẩn nâng cao chất lƣợng quản lý đổi mới
PPDH đạt hiệu qủa, tác giả chọn đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định” để nghiên cứu.
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI

1.2.1. Khái niệm quản lý giáo dục
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Khái niệm “quản lý” đƣợc hình thành từ rất lâu và cùng với sự phát
triển của tri thức nhân loại cũng nhƣ nhu cầu của thực tiễn nó đƣợc xây dựng
và phát triển ngày càng hoàn thiện hơn. Mọi hoạt động của xã hội đều cần tới
quản lý. Hoạt động quản lý là hoạt động cần thiết phải thực hiện khi những
con ngƣời kết hợp với nhau trong các nhóm, các tổ chức nhằm đạt mục tiêu
chung. Chính vì thế quản lý đƣợc hiểu bằng nhiều cách khác nhau trên cơ sở
những quan điểm và các cách tiếp cận khác nhau.


10
- Cách tiếp cận theo thực tiễn: Trên cơ sở phân tích quản lý bằng cách
nghiên cứu kinh nghiệm qua các trƣờng hợp cụ thể. Từ việc nghiên cứu
những trƣờng hợp thành công hoặc thất bại, sai lầm ở các trƣờng hợp cá biệt
của những ngƣời quản lý cũng nhƣ dự định của họ để giải quyết những vấn đề
đặc trƣng, để từ đó giúp họ hiểu đƣợc phải làm nhƣ thế nào để quản lý có hiệu
quả trong những hoàn cảnh tƣơng tự.
- Cách tiếp cận theo lý thuyết hệ thống: cách tiếp cận này cho phép xem
xét các hoạt động quản lý nhƣ một hệ thống hoàn chỉnh bao gồm những yếu
tố và mối liên hệ tƣơng tác giữa các nhân tố để đạt đƣợc mục tiêu đã xác định.
- Cách tiếp cận theo thuyết hành vi: Dựa trên những ý tƣởng cho rằng
quản lý là làm cho cơng việc hồn thành thơng qua con ngƣời. Do vậy việc
nghiên cứu nên tập trung vào mối quan hệ giữa ngƣời với ngƣời.
Nhƣ vậy, khái niệm “quản lý” là một khái niệm rất chung, tổng quát.
Cho đến nay, có rất nhiều khái niệm khác nhau về “quản lý”.
Theo Đại Bách khoa tồn thƣ Liên Xơ (1977): “Quản lý là chức năng
của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ
thuật), nó bảo tồn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động,
thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động” [11].

Theo Hà Sĩ Hồ: “Quản lý là một quá trình tác động có định hướng (có
chủ đích), có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể có, dựa trên các
thơng tin về tình trạng của đối tượng và môi trường, nhằm giữ cho sự vận
hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã
định” [13].
Theo tác giả Trần Khánh Đức: “Quản lý là hoạt động có ý thức của con
người nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các nguồn lực và phối hợp hành
động của một nhóm người hay một cộng đồng người để đạt được các mục tiêu
đề ra một cách hiệu quả nhất” [5].
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý là những tác động của chủ thể


11
quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối
các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là
nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao
nhất” [17].
Các khái niệm về quản lý tuy khác nhau, song chúng có chung những
dấu hiệu chủ yếu đó là: “Hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức
hay một nhóm xã hội; hoạt động quản lý là những tác động có tính hướng
đích; hoạt động quản lý là những tác động phối hợp nỗ lực của các cá nhân
nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức” [17].
Từ những điểm chung của các quan niệm, khái niệm về “quản lý” trên,
chúng tôi rút ra một định nghĩa khái quát: “Quản lý là sự tác động có định
hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm sử dụng
có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu
đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường”.
1.2.1.2. Khái niệm quản lý giáo dục
Để tồn tại và phát triển, con ngƣời phải trải qua quá trình lao động,
học tập. Và trong cuộc sống hàng ngày, con ngƣời nhận thức thế giới xung

quanh, dần dần tích lũy đƣợc kinh nghiệm, từ đó nảy sinh nhu cầu truyền
đạt những hiểu biết ấy cho nhau. Đó chính là nguồn gốc phát sinh của hiện
tƣợng giáo dục.
Quản lý giáo dục trên cơ sở quản lý nhà trƣờng, là một bộ phận của
quản lý xã hội, một loại hình quản lý đặc biệt phong phú. Cũng nhƣ khái niệm
quản lý, quản lý giáo dục chƣa có khái niệm đồng nhất. Khái niệm quản lý
giáo dục cũng có nhiều cách hiểu khác nhau.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa
VIII đã viết: “Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý
tới khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống quản lý giáo
dục đạt tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [1].


12
Theo tác giả Hà Sĩ Hồ: “Quản lý xã hội nói chung, quản lý giáo dục nói
riêng vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật” [12].
Theo Nguyễn Kỳ, Bùi Trọng Tuân:
Quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có
mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất
cả các mắc xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà
trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo
dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cần của xã hội [17].
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý giáo dục là hoạt động tự giác
của chủ thể quản lý nhằm huy động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám
sát,… một cách có hiệu quả các nguồn lực giáo dục (nhân lực, vật lực, tài
lực) phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển
kinh tế - xã hội” [17].
Dựa trên phƣơng pháp luận khoa học, đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng,
trong đề tài này chúng tôi đã chọn định nghĩa sau làm cơ sở nghiên cứu:
“Quản lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá

trình giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ
đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển toàn diện
nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường” [17].
1.2.1.3. Khái niệm quản lý nhà trường
Nhà trƣờng đƣợc tổ chức và hoạt động theo sự điều chỉnh của Luật giáo
dục, Điều lệ hoặc Quy chế hoạt động của các loại hình nhà trƣờng, đồng thời
theo sự quản lý Nhà nƣớc.
Tại khoản 2, điều 48, Luật Giáo dục 2005 khẳng định: “Nhà trường
trong hệ thống giáo dục quốc dân thuộc loại hình được thành lập theo quy
hoạch, kế hoạch của nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục” [3].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà


13
trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu
đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [7].
Theo tác giả Phạm Viết Vƣợng: “Quản lý trường học là hoạt động của
các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học
sinh và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực
giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường” [29].
Theo Vũ Gia Khánh và Nguyễn Nga Liên:
Vấn đề trung tâm của nhà trường là đảm bảo dạy và học tốt các mơn
văn hóa, khoa học (bao gồm cả đạo đức và chính trị) và kỹ thuật phổ thông.
Muốn vậy, việc tổ chức, quản lý nhà trường phải quan tâm đồng bộ các yếu
tố: tập thể lãnh đạo đồn kết nhất trí, hiểu rõ nhiệm vụ và biết cách điều
hành; đội ngũ giáo viên có lương tâm và tay nghề; tập thể học sinh chịu khó
học tập và rèn luyện; cơ sở vật chất - kỹ thuật giáo dục; sự ủng hộ của các
lực lượng xã hội [15].
Theo tác giả Trần Kiểm, trên bình diện vi mơ, quản lý giáo dục trong

phạm vi nhà trƣờng có thể xem là đồng nghĩa với quản lý nhà trƣờng: “Quản
lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình
giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ đắc
lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển tồn diện nhân
cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường” [17].
Trong luận văn này, quản lý nhà trƣờng đƣợc hiểu theo khái niệm quản
lý giáo dục trên bình diện vi mơ của Trần Kiểm. Quản lý nhà trƣờng là những
tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy
luật, ...) của chủ thể quản lý nhà trƣờng (hiệu trƣởng) đến khách thể quản lý
nhà trƣờng (giáo viên, nhân viên và ngƣời học, …) nhằm đƣa các hoạt động
giáo dục và dạy học của nhà trƣờng đạt tới mục tiêu giáo dục.
1.2.2. Khái niệm PPDH
Phƣơng pháp dạy học là một phạm trù cơ bản của lý luận dạy học, là


14
một trong những yếu tố quan trọng của QTDH. Có nhiều cách định nghĩa
khác nhau về PPDH. Mỗi định nghĩa phản ánh nhận thức quan niệm của mỗi
tác giả về bản chất khái niệm PPDH ở mỗi thời kì nhất định.
Phƣơng pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động của ngƣời
dạy và ngƣời học trong QTDH, nhằm thực hiện đƣợc nội dung dạy học [21].
Phƣơng pháp dạy học là cách thức tổ chức hoạt động dạy học của giáo
viên và cách thức tổ chức hoat động của học sinh, trong mối quan hệ đó,
phƣơng pháp dạy quyết định, điều khiển phƣơng pháp học, phƣơng pháp học
tập của học sinh là cơ sở để lựa chọn phƣơng pháp dạy. Tuy nhiên, kết quả
học tập đƣợc quyết định trực tiếp bởi phƣơng pháp học tập của học sinh.
Nhƣ vậy, phƣơng pháp dạy học là sự kết hợp hữu cơ, biện chứng giữa
phƣơng pháp dạy của giáo viên và phƣơng pháp học của học sinh, phƣơng
pháp dạy đóng vai trị chủ đạo, phƣơng pháp học có tính chất độc lập tƣơng
đối, chịu sự chi phối của phƣơng pháp dạy, song nó cũng ảnh hƣởng trở lại

phƣơng pháp dạy.
Tuy có nhiều cách hiểu, chúng ta có thể thống nhất khái niệm: Phƣơng
pháp dạy học là phƣơng pháp hoạt động phối hợp thống nhất của giáo viên và
học sinh trong quá trình dạy học đƣợc tiến hành dƣới vai trò chủ đạo của giáo
viên nhằm thực hiện tối ƣu mục tiêu và các nhiệm vụ dạy học.
1.2.3. Đổi mới PPDH
Đổi mới phuơng pháp dạy học bao gồm đổi mới phuơng pháp dạy (đổi
mới cách dạy của giáo viên) và đổi mới phuơng pháp học (đổi mới cách học
của học sinh).
1.2.3.1. Đổi mới cách dạy của giáo viên
Mục tiêu giáo dục hiện nay là phát huy tính tích cực tự giác, năng động
sáng tạo của nguời học. Mục tiêu này dẫn đến sự thay đổi quan điểm về
phuơng pháp dạy học là “Huớng vào nguời học”, “Lấy học sinh làm trung
tâm”. Theo tác giả Thái Duy Tuyên “Đổi mới cách dạy của thầy cần huớng


15
đến làm thay đổi tính chất hoạt động nhận thức của học sinh: chuyển từ tái
hiện sang sáng tạo” [27].
Để đổi mới PPDH cần tiến hành đồng loạt các hoạt động sau đây:
- Đổi mới việc thiết kế và chuẩn bị bài dạy học
Đổi mới phuơng pháp dạy học bắt đầu từ việc thiết kế và chuẩn bị bài
dạy học. Trong việc soạn giáo án cần xác định các mục tiêu dạy học về kiến
thức, kỹ năng một cách rõ ràng, có thể đạt đuợc và có thể kiểm tra, đánh giá
đuợc. Mục tiêu dạy học không chỉ huớng đến vệc cung cấp đuợc những kiến
thức, kỹ năng, thái dộ cho nguời học theo các mức độ cần đạt mà còn phải
huớng đến phát triển năng lực nguời học - nghĩa là giúp nguời học biết vận
dụng các kết quả đạt đuợc đó vào trong cuộc sống thực tiễn của mình. Điều
này địi hỏi nguời dạy phải thiết kế các mục tiêu cụ thể, thiết thực.
Trong việc xác định nội dung dạy học, không chỉ chú ý đến các kiến

thức kỹ năng chuyên môn mà cần chú ý những nội dung có thể phát triển các
năng lực khác của học sinh nhƣ năng lực phƣơng pháp, năng lực xã hội, năng
lực cá thể,...
Việc xác định PPDH cần đƣợc dựa trên cơ sở mối quan hệ giữa các
yếu tố của QTDH, đặc biệt là mối quan hệ mục đích - nội dung - PPDH.
Trong việc thiết kế PPDH cần xác định các hình thức, cách thức tổ chức dạy
học phù hợp. Từ đó, xác định các phƣơng pháp, phƣơng tiện, biện pháp dạy
học cụ thể và thiết kế hoạt động của giáo viên và học sinh tƣơng thích với
từng nội dung, theo các tình huống dạy học.
- Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học
Các PPDH truyền thống nhƣ thuyết trình, đàm thoại, luyện tập ln là
những phƣơng pháp quan trọng trong dạy học. Đổi mới phƣơng pháp dạy học
không có nghĩa là loại bỏ các phƣơng pháp dạy học truyền thống quen thuộc
mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhƣợc
điểm của chúng. Để nâng cao hiệu quả của các phƣơng pháp dạy học này