Luận văn Thạc Sĩ Cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND phường Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (731.7 KB, 92 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ NỘI VỤ
------------/---------------/---HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ THỊ HỒNG HẠNH
CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ ĐĂNG
KÝ HỘ TỊCH TẠI UBND PHƢỜNG XUÂN LA,
QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: QUẢN LÝ CÔNG
Mã số: 60 34 04 03
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI – NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học trong luận văn chưa
từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Lê Thị Hồng Hạnh
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn về đề tài “Cải cách thủ tục hành chính về đăng
ký hộ tịch tại UBND phường Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội”,
trƣớc hết tôi xin đặc biệt cảm ơn thầy hƣớng dẫn TS. Vũ Hồng Huy đã quan
tâm chỉ bảo, hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình về nội dung và phƣơng pháp
nghiên cứu khoa học trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, Khoa Sau đại học, Quý thầy,
cô trong Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo những điều kiện tốt nhất, giúp
đỡ tơi trong suốt q trình học tập và thực hiện đề tài luận văn. Tôi cũng xin
trân trọng cảm ơn Lãnh đạo, đội ngũ cán bộ, công chức phƣờng Xuân La (Tây
Hồ - Hà Nội) đã giúp đỡ tơi trong q trình nghiên cứu, hồn thành luận văn.
Xin đƣợc bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp
đã ln hỗ trợ, động viên, chia sẻ và tạo điều kiện thuận lợi giúp tơi vƣợt qua
những khó khăn để hồn thành Luận văn này.
Do những điều kiện chủ quan, khách quan, chắc chắn kết quả nghiên cứu
của Luận văn còn những điểu thiếu sót. Tơi rất mong tiếp tục nhận đƣợc
những ý kiến đóng góp để hồn thiện, nâng cao chất lƣợng vấn đề đƣợc lựa
chọn nghiên cứu.
Hà Nội, ngày 11 tháng 07 năm 2017
Tác giả Luận văn
Lê Thị Hồng Hạnh
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU ..........................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn .............................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ...............................................2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................5
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................6
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu......................................................7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn. ...............................................................7
7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................................8
Chƣơng 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CẢI CÁCH THỦ TỤC
HÀNH CHÍNH VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH ...................................................................9
1. 1. Khái quát về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính ......................9
1.1.1. Khái quát về thủ tục hành chính .............................................................................9
1.1.2. Khái quát về cải cách thủ tục hành chính ............................................................13
1.2. Đăng kí hộ tịch và cải cách thủ tục hành chính trong đăng ký hộ tịch ............17
1.2.1. Đăng ký hộ tịch .....................................................................................................17
1.2.1.1. Khái niệm hộ tịch ...............................................................................................17
1.2.1.2. Đăng ký hộ tịch ..................................................................................................19
1.2.1.3. Nguyên tắc đăng ký hộ tịch...............................................................................20
1.2.1.4. Mục đích đăng ký hộ tịch ...................................................................................21
1.2.2. Thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã .....21
1.2.3. Cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch ...................................................23
1.2.3.1. Tính cần thiết của cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch ...................23
1.2.3.2. Những nội dung cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đăng kí hộ tịch tại
UBND phường ................................................................................................................27
1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch ....28
1.3.1. Yếu tố thể chế ........................................................................................................28
1.3.2. Yếu tố con người ...................................................................................................28
1.3.3. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ về cải cách thủ
tục hành chính về đăng ký hộ tịch ..................................................................................29
1.3.4. Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin .................................................................30
1.4. Kinh nghiệm quốc tế về cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch và bài
học cho Việt Nam ..........................................................................................................31
1.4.1. Kinh nghiệm của Hàn Quốc .................................................................................31
1.4.2. Kinh nghiệm của Áo..............................................................................................33
1.4.3. Kinh nghiệm của Nhật Bản ...................................................................................35
1.4.4. Bài học cho Việt Nam ...........................................................................................36
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ...............................................................................................38
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ ĐĂNG KÝ
HỘ TỊCH TẠI UBND PHƢỜNG XUÂN LA, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ
NỘI……. ........................................................................................................................39
2.1. Khái quát những đặc điểm tự nhiên, đặc điểm kinh tế xã hội có ảnh hƣởng tới
hoạt động cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch của UBND phƣờng Xuân
La, Tây Hồ, Hà Nội .......................................................................................................39
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên….. ...........................................................................................39
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ......................................................................................40
2.2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch tại UBND phƣờng
Xuân La .........................................................................................................................42
2.2.1. Việc ban hành các văn bản chỉ đạo, tổ chức thực hiện cải cách thủ tục hành
chính trong đăng kí hộ tịch .............................................................................................42
2.2.2. Phương thức quản lý, đăng kí hộ tịch ...................................................................43
2.2.3. Những cải cách cơ bản về thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch ........................45
2.2.3.1. Đơn giản hóa thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch .........................................45
2.2.3.2. Cơng khai các thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch ........................................47
2.2.3.3. Rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch ................48
2.2.3.4. Đổi mới cách thức nộp hồ sơ đăng kí hộ tịch ....................................................49
2.2.3.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào cải cách thủ tục hành chính trong đăng kí
hộ tịch… .........................................................................................................................51
2.2.3.6. Thực hiện cơ chế”một cửa” ..............................................................................52
2.2.4. Kết quả giải quyết thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND phường Xuân
La…. .............................................................................................................................53
2.3. Đánh giá chung về cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND
phƣờng Xuân La .............................................................................................................54
2.3.1. Những mặt đạt được .............................................................................................54
2.3.2. Những hạn chế ......................................................................................................55
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế..........................................................................57
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ...............................................................................................61
Chương 3:PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CẢI
CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH TẠI UBND
PHƢỜNG XUÂN LA, QUẬN TÂY HỒ, TP HÀ NỘI ..............................................62
3.1. Quan điểm, phƣơng hƣớng, mục tiêu về cải cách thủ tục hành chính về đăng
ký hộ tịch .......................................................................................................................62
3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ
tịch tại UBND phƣờng Xuân La, Tây Hồ, Hà Nội .....................................................65
3.2.2. Nâng cao năng lực cơng chức làm cơng tác đăng kí hộ tịch................................ 66
3.2.3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng kí hộ tịch ..........................70
3.2.4. Tiếp tục thực hiện thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch theo cơ chế “một cửa”,
“một cửa liên thông”, “một cửa điện tử” ......................................................................72
3.2.5. Tăng cường công tác tuyên truyền, công khai thủ tục hành chính về đăng kí hộ
tịch…. .............................................................................................................................74
3.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với q trình giải quyết
thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch .............................................................................76
3.3. Điều kiện để thực hiện các giải pháp ...................................................................77
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ...............................................................................................79
KẾT LUẬN....................................................................................................................80
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 82
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
STT
Chữ viết tắt
Giải thích
1
BTP
Bộ Tƣ pháp
2
CBCC
Cán bộ công chức
3
HĐND
Hội đồng nhân dân
4
KT-XH
Kinh tế - xã hội
5
MTTQ
Mặt trận tổ quốc
6
TTHC
Thủ tục hành chính
7
UBND
Ủy ban nhân dân
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
NỘI DUNG
TT
1
2
3
4
Sơ đồ: 1.1. Quy trình hoạt động của bộ phận “một cửa” của
UBND cấp xã
Hình 2.1. Bản đồ phƣờng Xuân La, Tây Hồ, Hà Nội
Bảng 2.1. Thời gian giải quyết hồ sơ về đăng ký hộ tịch tại
UBND phƣờng Xuân La, Tây Hồ, Hà Nội
Bảng 2.2. Kết quả đăng ký hộ tịch trên địa bàn phƣờng
Xuân La từ năm 2011 đến năm 2015.
TRANG
27
39
49
53
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Thủ tục hành chính về hộ tịch đóng vai trị quan trọng trong lĩnh vực
quản lý dân cƣ. Thông qua việc đăng ký hộ tịch, các sự kiện hộ tịch cơ bản
của mỗi ngƣời từ khi sinh ra đến khi chết đƣợc xác nhận về mặt pháp lý. Việc
đăng ký hộ tịch tạo cơ sở pháp lý để ngƣời dân hƣởng các quyền, lợi ích hợp
pháp của cơng dân, đồng thời tạo cơ sở để nhà nƣớc bảo hộ quyền, lợi ích hợp
pháp đó. Thực hiện đăng ký hộ tịch tốt, hiệu quả, chính xác, đầy đủ, kịp thời,
sẽ giúp Nhà Nƣớc quản lý dân cƣ một cách chính xác, từ đó có biện pháp xây
dựng, hoạch định và phát triển những chính sách kinh tế - xã hội, quốc phịng,
an ninh của đất nƣớc một cách hợp lý, hiệu quả nhất.
Thực hiện các quy định của pháp luật điều chỉnh trực tiếp và gián tiếp,
trong những năm gần đây công tác đăng ký hộ tịch ở nƣớc ta đã đi vào nề nếp
ổn định. Đặc biệt, Luật hộ tịch số 60/2014/QH13 có hiệu lực ngày 1/1/2016 là
đạo luật quan trọng liên quan đến việc bảo đảm thực hiện quyền con ngƣời,
quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân đã đƣợc ghi nhận trong Hiến pháp
năm 2013. Luật hộ tịch có nhiều nội dung mới mang tính đột phá, cải cách
cơng tác đăng ký, quản lý hộ tịch nói riêng và quản lý dân cƣ nói chung, bảo
đảm phục vụ nhân dân ngày một tốt hơn. Thủ tục hành chính về đăng ký hộ
tịch gọn gàng hơn, ngƣời dân đăng ký hộ tịch nhanh chóng hơn, giảm bớt
những thủ tục rƣờm rà…..
Hiện nay, trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của đất nƣớc, q trình
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế diễn ra ngày càng sâu rộng,
yêu cầu thực tiễn của công tác đăng ký hộ tịch, vì thế, càng địi hỏi phải nâng
cao chất lƣợng, hiệu quả. Tuy nhiên, còn một khoảng cách lớn giữa nhu cầu
và khả năng đáp ứng trên thực tế nên hoạt động đăng kí hộ tịch cịn bộc lộ
một số bất cập, hạn chế, gây khó khăn, phức tạp đối với ngƣời dân và cơ quan
quản lý đăng ký hộ tịch. Những bất cập nói trên gây ảnh hƣởng đến việc thực
1
hiện quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân, ảnh hƣởng đến chất lƣợng đăng
ký hộ tịch, làm giảm hiệu quả quản lý nhà nƣớc về dân cƣ.
Phƣờng Xuân La trực thuộc quận Tây Hồ là một quận nội đô của thành
phố Hà Nội. Trong những năm qua, dƣới sức ép của q trình đơ thị hóa, dân
số của phƣờng rất đông, mật độ dân số cao nảy sinh nhiều phức tạp trong
quản lý hộ tịch. Nhu cầu về đăng kí hộ tịch của phƣờng Xuân La ngày càng
gia tăng cả về số lƣợng và chất lƣợng. Là cấp chính quyền gần dân nhất, là
cầu nối giữa ngƣời dân và nhà nƣớc, có thể thấy, hoạt động cải cách hành
chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch nói riêng
của chính quyền phƣờng sẽ tác động trực tiếp nhất đến đời sống cũng nhƣ mối
quan hệ của nhân dân với chính quyền. Vì thế, phƣờng Xuân La đã có nhiều
cố gắng trong cải cách hành chính nói chung, cải cách thủ tục hành chính về
đăng ký hộ tịch nói riêng. Với sự chỉ đạo, quan tâm của các cấp ủy, chính
quyền, hoạt động đăng ký hộ tịch tại phƣờng Xuân La từng bƣớc đƣợc thực
hiện nghiêm túc, đầy đủ, chính xác. Song cũng nhƣ nhiều địa phƣơng khác,
hoạt động cải cách hành chính về đăng ký hộ tịch ở phƣờng Xuân La cũng
gặp phải những vƣớng mắc, hạn chế cần tháo gỡ.
Vì vậy, nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại
phƣờng Xuân La là rất cần thiết nhằm làm rõ hơn nữa cơ sở lý luận, thực tiễn
về cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch của chính quyền phƣờng,
chỉ ra những nguyên nhân của những hạn chế và đề xuất các giải pháp nâng
cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động này. Vì vậy, tơi chọn đề tài “Cải cách thủ
tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND phường Xuân La, quận Tây
Hồ, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Đăng kí hộ tịch là nội dung đƣợc nhiều cơng trình nghiên cứu đề cập đến
hộ tịch trong thời gian qua. Có thể chia làm các nhóm nghiên cứu nhƣ sau:
2
2.1. Các nghiên cứu về quản lý nhà nước về hộ tịch nói chung
Bài viết “Về hộ tịch và pháp luật về hộ tịch” [22] của tác giả Trần Duy Rơ
Nin (2008) đăng trên Tạp chí Nhà nƣớc và pháp luật số 5/2008 đã nghiên cứu hệ
thống pháp luật về hộ tịch ở Việt Nam. Tác giả đã khẳng định pháp luật về hộ
tịch của Việt Nam còn nhiều “kẽ hở”, chƣa “bám sát thực tiễn”, gây những khó
khăn, bất cập trong thực hiện quản lý hộ tịch. Chính vì thế, tác giả kiến nghị cần
hoàn thiện hệ thống pháp luật về hộ tịch, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho
quản lý hộ tịch, đáp ứng nhu cầu thực tế của nhà nƣớc và nhân dân.
Bài viết “Thực trạng công tác đăng ký, quản lý hộ tịch và thực hiện các
văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch” [16] của Trần Lệ Hoa tại Diễn đàn
đối thoại chính sách pháp luật lần thứ nhất năm 2014. Tác giả đã trình bày
một cách tổng quát về việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về hộ
tịch cũng nhƣ thực trạng cơng tác đăng kí, quản lý hộ tịch. Thơng qua đó, tác
giả có đánh giá về những điểm đạt đƣợc và tồn tại của hoạt động này, đồng
thời kiến nghị các giải pháp hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
về hộ tịch và nâng cao hiệu quả công tác quản lý hộ tịch trong thời gian tới.
Tác giả Đinh Ngọc Giang (2015) có nghiên cứu “Quản lý nhà nước về
hộ tịch ở nước ta hiện nay” (Tạp chí Quản lý nhà nƣớc, số 228/2015) [14] đã
phân tích một cách khái quát những kết quả đạt đƣợc trong cơng tác đăng kí
và quản lý hộ tịch. Giá trị của nghiên cứu là hệ thống các giải pháp từ góc độ
quản lý nhà nƣớc đã đƣợc đƣa ra nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác
quản lý nhà nƣớc về hộ tịch.
Nhìn nhận từ thực tiễn địa phƣơng, Luận văn cao học “Quản lý nhà
nước về hộ tịch của UBND phường ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội” [8]
của Nguyễn Thị Chính năm 2013, Luận văn cao học “Quản lý nhà nước về hộ
tịch tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội” [23] của Nguyễn Thị Nga năm
2014, Luận văn cao học “Quản lý nhà nước về hộ tịch tại tỉnh Vĩnh Phúc”
của Vũ Thị Bích Liên năm 2015” [20],... là những nghiên cứu về hoạt động
3
quản lý nhà nƣớc về hộ tịch tại các địa phƣơng. Trên cơ sở những đánh giá về
thực trạng quản lý nhà nƣớc về hộ tịch ở cả mặt đạt đƣợc và hạn chế, các tác
giả đều chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế đó và đề xuất các giải pháp
nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về hộ tịch tại các địa phƣơng. Đây là
những nghiên cứu thực tiễn có giá trị, có thể tham khảo cho công tác quản lý
nhà nƣớc của các địa phƣơng khác.
2.2. Các nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch
Trong nghiên cứu “Kỳ vọng về một nề nếp mới trong công tác hộ
tịch”[12], đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, tháng 6 năm 2006, tác giả
Phạm Trọng Cƣờng đã đánh giá thực trạng quản lý hộ tịch nói chung, chỉ ra
những hạn chế, tồn tại cũng nhƣ những yêu cầu cần đổi mới đối với công tác
này. Tác giả cũng đƣa ra các đề xuất, giải pháp với “kỳ vọng về một nề nếp
mới trong cơng tác hộ tịch” để có thể đáp ứng đƣợc yêu cầu trong thực tiễn
hiện nay.
Tìm hiểu sâu về cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch dƣới góc
độ kĩ thuật, Sở Tƣ pháp Thành phố Hồ Chí Minh (2013) có nghiên cứu “Áp
dụng cơng nghệ thơng tin trong đăng kí và quản lý hộ tịch tại thành phố Hồ
Chí Minh” (Tạp chí Dân chủ pháp luật, Số chuyên đề pháp luật về hộ tịch
2013) [26]. Nghiên cứu này khẳng định tầm quan trọng của việc ứng dụng
cơng nghệ thơng tin trong đăng kí, quản lý hộ tịch và đã đánh giá thực trạng
ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong đăng kí hộ tịch ở cả 3 cấp chính quyền
trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
Nghiên cứu về cải cách hộ tịch, tác giả Nam Minh (2013) có bài “Tiếp
tục phân cấp thẩm quyền, cải cách phương thức quản lý và đăng kí hộ tịch”
(Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số chuyên đề pháp luật về hộ tịch 2013) [24].
Tác giả đã phân tích thực trạng phân cấp thẩm quyền và phƣơng thức quản lý,
đăng kí hộ tịch. Trên cơ sở đánh giá những hạn chế và nguyên nhân của
những hạn chế, tác giả đề xuất các giải pháp về phân cấp thẩm quyền, cải
4
cách phƣơng thức quản lý và đăng kí hộ tịch, trong đó có đề cập đến số định
danh cá nhân và xây dựng cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử tồn quốc.
“Nâng chất lượng cán bộ làm cơng tác hộ tịch từ cấp cơ sở” của Tác
giả Nguyễn Quỳnh Hoa (2015)[17], đăng trên tạp chí Tổ chức Nhà nƣớc điện
tử 2015 tiếp cận trực tiếp vào đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch ở cấp
cơ sở. Trong bối cảnh hiện vẫn cịn đến 30% cơng chức tƣ pháp - hộ tịch cấp
xã chƣa đáp ứng đƣợc tiêu chuẩn do Chính phủ quy định, gây ra những tồn
tại, hạn chế hiện nay trong công tác đăng ký, quản lý hộ tịch, vấn đề nâng cao
chất lƣợng đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch ở cấp xã càng trở nên bức
thiết. Tác giả cho rằng, để cải cách thủ tục hành chính trong đăng kí hộ tịch
thành công, cần chú trọng yếu tố con ngƣời bằng cách rà soát, đào tạo, bồi
dƣỡng, tập huấn nghiệp vụ hộ tịch, kiện tồn đội ngũ cơng chức làm cơng tác
hộ tịch từ cấp cơ sở trở lên, đáp ứng các tiêu chuẩn là nhiệm vụ hiện nay.
* Từ tổng quan tình hình nghiên cứu trên, có thể thấy:
Vấn đề thủ tục đăng kí hộ tịch và thủ tục đăng kí hộ tịch là vấn đề rộng,
đƣợc trình bày trong nhiều cơng trình, đề tài nghiên cứu có giá trị. Trong đó,
cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch là cũng là một trong những nội
dung nghiên cứu, tuy nhiên chƣa đƣợc đậm nét, nhất là ở chính quyền cấp cơ
sở cụ thể. Nhìn chung, các nghiên cứu, đề tài, bài viết về cải cách thủ tục hành
chính về đăng kí hộ tịch cịn khá tản mát, thiếu tính hệ thống. Các nghiên cứu
về nội dung này là của địa phƣơng khác hay cấp chính quyền khác. Hiện chƣa
có nghiên cứu nào nghiên cứu trực tiếp cải cách thủ tục hành chính về đăng kí
hộ tịch của UBND phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu hoạt động cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại
phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Từ đó đƣa ra các giải pháp
5
để nâng cao chất lƣợng hoạt động cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ
tịch tại phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
Đề tài Luận văn có một số nhiệm vụ nghiên cứu sau:
+ Khái quát và làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cách thủ tục
hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND phƣờng.
+ Phân tích và đánh giá thực trạng cải cách thủ tục hành chính về đăng
ký hộ tịch tại phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Chỉ ra
những mặt đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong
thực tiễn cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại phƣờng Xuân La,
quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
+ Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành
chính về đăng ký hộ tịch tại phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà
Nội nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: là hoạt động cải cách thủ tục hành chính về
đăng ký hộ tịch tại phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi về nội dung: cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch;
+ Phạm vi về thời gian: Giai đoạn 2014 - nay (năm 2014, Luật Hộ tịch
(Số: 60/2014/QH13 ) đƣợc ra đời, đến ngày 01/01/2016, Luật chính thức có
hiệu lực. Luận văn nghiên cứu trong khoảng thời gian từ 2014 - nay để đánh
giá về q trình cải cách thủ tục hành chính về đăng kí hộ tịch tại UBND
phƣờng Xuân La (Tây Hồ, Hà Nội), đáp ứng những thay đổi trong quy định
pháp luật của Luật Hộ tịch 2014;
+ Phạm vi về không gian: trên địa bàn phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ,
thành phố Hà Nội.
6
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài đƣợc nghiên cứu trên cơ sở phƣơng pháp luận của Chủ nghĩa Mác
Lê nin; tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chính sách của Đảng Cộng
sản Việt Nam, Nhà nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về cải cách thủ
tục hành chính về đăng ký hộ tịch.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài Luận văn, tác giả sử dụng
một số phƣơng pháp cơ bản sau:
+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu: nghiên cứu, tìm hiểu những tài liệu đã
có bồi dƣỡng cơng chức hành chính nhằm cung cấp những luận cứ khoa học
cho việc nghiên cứu cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND
phƣờng Xuân La (Tây Hồ, Hà Nội), đánh giá các quan điểm của các tác giả,
những điểm hợp lý và chƣa hợp lý, đồng thời đƣa ra ý kiến của mình. Phƣơng
pháp này đƣợc áp dụng nhằm giải quyết những vấn đề về lý luận và thực tiễn
của cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch.
- Các phương pháp nghiên cứu bổ trợ khác:
* Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp: Trên cơ sở các dữ liệu, tài liệu thu
thập đƣợc, tác giả đã tiến hành phân tích, đánh giá và tổng hợp lại để tìm ra
những luận điểm, kết luận có giá trị khoa học, hữu ích với đề tài luận văn.
* Phƣơng pháp so sánh: Tác giả sử dụng phƣơng pháp này để so sánh,
đối chiếu những quan niệm, tƣ duy, những biện pháp của các quốc gia, địa
phƣơng trong cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch. Từ đó, rút ra
những bài học kinh nghiệm phù hợp cho UBND phƣờng Xn La nói riêng,
cho các cơ quan hành chính nhà nƣớc ở địa phƣơng của Việt Nam nói chung
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn.
Về mặt lý luận, sau khi hoàn thành vấn đề nghiên cứu sẽ góp phần bổ
sung lý luận cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch, góp phần bổ sung
7
kiến thức thực tiễn về cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại
UBND phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
Về mặt thực tiễn, luận văn sẽ góp phần hồn thiện cải cách thủ tục hành
chính về đăng ký hộ tịch tại UBND phƣờng Xn La nói riêng và trên tồn
quận Tây Hồ trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung Luận văn gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của cải cách thủ tục hành chính về
đăng ký hộ tịch
Chương 2: Thực trạng cải cách thủ tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại
UBND phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội
Chương 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách thủ
tục hành chính về đăng ký hộ tịch tại UBND phƣờng Xuân La, quận Tây Hồ,
thành phố Hà Nội.
8
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CỦA CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH
1. 1. Khái quát về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính
1.1.1. Khái quát về thủ tục hành chính
1.1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính
Để giải quyết một cơng việc nhất định đều cần có những thủ tục phù hợp.
Theo nghĩa thơng thƣờng, thủ tục có nghĩa là phƣơng thức giải quyết cơng
việc theo một trình tự nhất định.
Có thể đƣa ra quan niệm một cách đầy đủ: “Thủ tục hành chính là một
quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian và khơng gian khi thực hiện
thẩm quyền của bộ máy Nhà nƣớc và là cách thức giải quyết các công việc
giữa các cơ quan Nhà nƣớc với nhau và giữa cơ quan Nhà nƣớc với các tổ
chức và cơng dân” [1].
Thủ tục hành chính đƣợc đặt ra để các cơ quan Nhà nƣớc có thể thực
hiện mọi hình thức hoạt động cần thiết của mình trong đó bao gồm cả trình tự
thành lập các cơng sở, trình tự bổ nhiệm, bãi nhiệm, điều động viên chức,
trình tự lập quy, áp dụng quy phạm để đảm bảo các quyền của chủ thể và xử
lý vi phạm, trình tự điều hành, tổ chức các hoạt động tác nghiệp hành chính.
Đó chính là các quy tắc phải tuân thủ theo trong quá trình ra các quyết định
hành chính của các cơ quan quản lý Nhà nƣớc.
Thủ tục hành chính là một bộ phận chế định của Luật hành chính. Nói
cách khác, thủ tục hành chính là một loại hình quy phạm mang tính cơng cụ
để giúp các cơ quan Nhà nƣớc có điều kiện thực hiện chức năng của mình.
Thủ tục hành chính do các cơ quan Nhà nƣớc ban hành để thực thi Hiến
pháp và pháp luật nhằm thực hiện chức năng quản lý của nền hành chính Nhà
nƣớc và hồn thành nhiệm vụ của mình, đồng thời các cơ quan hành chính
Nhà nƣớc có trách nhiệm thực thi các thủ tục đó.
9
1.1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính
Thứ nhất, thủ tục hành chính đƣợc điều chỉnh bằng quy phạm thủ tục.
Thủ tục hành chính là một bộ phận cấu thành của hệ thống quy phạm thủ
tục. Hệ thống quy phạm thủ tục là toàn bộ các quy tắc pháp lý quy định về
trình tự, trật tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nƣớc trong việc
giải quyết công việc công việc nhà nƣớc và thực hiện nghĩa vụ hành chính đối
với các cơ quan nhà nƣớc, tổ chức và cơng dân. Đó cũng chính là các hệ
thống các nguyên tắc quản lý và điều hành bắt buộc các cơ quan nhà nƣớc
cũng nhƣ các công chức phải tuân theo trong giải quyết cơng việc thuộc thẩm
quyền của mình.
Là quy phạm thủ tục, thủ tục hành chính có chức năng làm cho các quy
phạm nội dung của luật pháp đƣợc thực hiện thuận lợi. Thiếu thủ tục hành
chính việc thực thi luật pháp sẽ gặp khó khăn, thậm chí khơng có khả năng đi
vào đời sống thực tế.
Hoạt động quản lý chủ yếu là hoạt động áp dụng pháp luật mà ở đó, hành
vi áp dụng pháp luật liên quan chủ yếu đến việc xác định tình trạng thực tế
của vụ việc, lựa chọn quy phạm pháp luật tƣơng ứng và ra quyết định về vụ
việc đó. Các hành vi áp dụng pháp luật này đƣợc tiến hành theo những thủ tục
hành chinh nhất định. Nhƣ vậy nếu thiếu các thủ tục cần thiết thì quyền và
nghĩa vụ của các bên tham gia trọng hoạt động quản lý sẽ khơng đƣợc đảm
bảo thực hiện. Thủ tục hành chính là một nhân tố bảo đảm cho sự hoạt động
chặt chẽ, thuận lợi và đúng chức năng quản lý của cơ quan nhà nƣớc, vì nó là
chuẩn mực hành vi cho công dân và công chức nhà nƣớc để họ tuân theo và
thực hiện nghĩa vụ của mình đối với nhà nƣớc. Dựa vào các thủ tục hành
chính các cơng việc hành chính sẽ đƣợc xử lý và đạt đƣợc những hiệu quả
pháp luật đúng nhƣ dự định.
Thứ hai, thủ tục hành chính là trình tự thực hiện thẩm quyền trong hoạt
động quản lý hành chính nhà nƣớc.
10
Xét trong q trình giải quyết cơng việc của các cơ quan hành chính
nhà nƣớc thì thủ tục hành chính là cách thức, trình tự mà các cơ quan hành
chính nhà nƣớc áp dụng để giải quyết các nhiệm vụ theo quy định của pháp
luật. Trình tự này có thể từ dƣới lên, từ cấp trên xuống mà cũng có những
trình tự thực hiện song hành.
Thứ ba, thủ tục hành chính rất đa dạng và phức tạp. Tính đa dạng và
phức tạp đƣợc biểu hiện nhƣ sau:
- Do nhiều cơ quan và công chức nhà nƣớc thực hiện.
- Quy định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia mối quan hệ hành
chính, trong đó bao gồm cả cơng việc của Nhà nƣớc và công dân;
- Việc quy định thủ tục hành chính phải kết hợp với những khn mẫu
ổn định tƣơng đối và chặt chẽ với các biện pháp thích ứng cho từng loại cơng
việc và từng loại đối tƣợng;
- Nền hành chính nhà nƣớc hiện nay đang chuyển từ hành chính cai
quản sang hành chính phục vụ đã tác động mạnh mẽ vào thủ tục hành chính;
- Thực hiện chủ yếu ở công sở nhà nƣớc, gắn liền với công tác văn thƣ
và tổ chức ban hành, quản lý văn bản, giấy tờ;
- Do chủ thể cơ quan hành chính nhà nƣớc xây dựng để giải quyết cơng
việc nên phụ thuộc rất nhiều vào ý chí chủ quan của chủ thể ban hành.
- Trong bối cảnh của quá trình hội nhập khu vực và quốc tế hiện nay, các
thủ tục hành chính có yếu tố nƣớc ngồi cần phải phù hợp với thông lệ quốc tế.
Thứ tư, thủ tục hành chính có tính năng động hơn so với các quy phạm
nội dung của luật hành chính, địi hỏi phải thay đổi nhanh hơn để thích ứng và
phù hợp với nhu cầu thực tế của đời sống xã hội.
Đây chính là yếu tố cần nhận thức đúng đắn giúp cho các nhà ban hành
các quy định thủ tục hành chính ban hành các quy định phù hợp với thực tế
khách quan và tiến trình phát triển kinh tế xã hội.
11
1.1.1.3. Vai trị của thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính với tƣ cách là bộ phận của thể chế hành chính ngày
càng có vai trị quan trọng trong hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc. Điều
này khơng những có ý nghĩa vai trị to lớn trong hoạt động lập pháp, lập quy
mà còn hết sức cần thiết để có nhận thức đúng đắn trong hoạt động quản lý
nhà nƣớc đặc biệt là trong tiến trình cải cách nền hành chính.
Thủ tục hành chính đƣợc quy định nhằm tạo ra trật tự trong hoạt động
quản lý của các cơ quan Nhà nƣớc khi tiến hành các hoạt động quản lý của
mình. Có thể nói thủ tục hành chính là các quy phạm thủ tục của luật hành
chính quy định cách thức tiến hành các hoạt động quản lý hành chính nên
chúng tạo ra cơ sở và điều kiện cần thiết để các cơ quan quản lý nhà nƣớc
giải quyết các công việc của ngƣời dân theo luật định, đảm bảo quyền, lợi ích
hợp pháp của các tổ chức và cơng dân.
Thủ tục hành chính có vai trị quan trọng trong quản lý hành chính nhà
nƣớc. Nếu khơng có thủ tục hành chính thì mọi chính sách, chủ trƣơng của
Đảng và Nhà nƣớc ban hành sẽ khó đƣợc thực thi. Có thể nói thủ tục hành
chính là cơng cụ và phƣơng tiện để đƣa pháp luật vào đời sống.
Ý nghĩa của thủ tục hành chính đƣơc biểu hiện qua những khía cạnh cơ bản:
- Là những tiêu chuẩn hành vi cho công dân và cán bộ, công chức, viên
chức hành chính thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, bảo đảm sự hoạt
động chặt chẽ, thuận lợi, đúng chức năng của bộ máy hành chính.
- Đảm bảo các quyết định hành chính đƣợc đƣa vào thực tế đời sống xã hội.
- Đảm bảo cho các quyết định hành chính đƣợc thi hành thống nhất và có
thể kiểm tra đƣợc tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính thơng
qua thủ tục hành chính;
- Là cơng cụ điều hành cần thiết của tổ chức hành chính;
- Xây dựng thủ tục hành chính khoa học góp phần vào q trình xây
dựng và triển khai luật pháp;
12
- Giúp cho việc thực hiện nguyên tắc dân chủ trong quản lý; thể hiện
trách nhiệm của nhà nƣớc đối với nhân dân;
- Là sự biểu hiện trình độ văn hố, mức độ văn minh của nền hành chính.
Nếu thiếu quy phạm thủ tục, các quy phạm vật chất khó đƣợc thực hiện.
1.1.2. Khái quát về cải cách thủ tục hành chính
1.1.2.1. Khái niệm cải cách thủ tục hành chính
Cải cách hành chính là một sự thay đổi có kế hoạch, theo một mục tiêu
nhất định, đƣợc xác định bởi cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền. Cải cách hành
chính đƣợc xác định là hành vi có tính hƣớng đích của con ngƣời nhằm cải
biến nền hành chính của một quốc gia theo hƣớng hồn thiện hơn. Nó khơng
làm thay đổi bản chất của hệ thống hành chính, mà chỉ làm cho hệ thống này
trở nên hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân đƣợc tốt hơn, đáp ứng yêu cầu quản
lý kinh tế – xã hội của một quốc gia.
Nếu nhƣ nội dung cải cách hành chính (CCHC) nhà nƣớc giai đoạn
2001-2010 có 5 nội dung là: thể chế; tổ chức bộ máy; xây dựng và phát triển
đội ngũ cán bộ, cơng chức, tài chính cơng và hiện đại hóa nền hành chính thì
Chƣơng trình tổng thể CCHC nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020 có thêm nội
dung thứ 6 là cải cách thủ tục hành chính. Chính phủ khẳng định cải cách thủ
tục hành chính là nhiệm vụ trọng tâm của cải cách hành chính trong tiến trình
đổi mới, phát triển và hội nhập của nƣớc ta.
Một cách chung nhất, có thể hiểu rằng “cải cách thủ tục hành chính là
hành vi có tính hướng đích của con người nhằm cải biến nền hệ thống thủ tục
hành chính gia theo hướng hồn thiện hơn” [1]. Cải cách thủ tục hành chính
là việc đổi mới những định trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện
một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nƣớc, đổi mới cách thức giải
quyết công việc của các cơ quan Nhà nƣớc trong mối quan hệ với các cơ
quan, tổ chức và cá nhân cơng dân, đáp ứng u cầu của nền hành chính và
của ngƣời dân.
13
Hiện nay thủ tục hành chính ở nƣớc ta cịn những nhƣợc điểm: Hình thức
địi hỏi q nhiều giấy tờ, gây phiền hà cho nhân dân; nặng nề, nhiều cửa,
nhiều cấp trung gian, rƣờm rà, không rõ ràng về trách nhiệm; không phù hợp
với yêu cầu của thời kỳ mở cửa và hội nhập. Thủ tục hành chính thiếu thống
nhất, thƣờng bị thay đổi một cách tuỳ tiện, thiếu công khai, minh bạch...
Hiệu quả của nhƣợc điểm trên là gây phiền hà cho việc thực hiện quyền tự
do, lợi ích và công việc chung của cơ quan, gây trở ngại cho việc giao lƣu và hợp
tác giữa nƣớc ta với nƣớc ngoài, gây ra tệ cửa quyền, bệnh giấy tờ trong hệ
thống cơ quan hành chính, là nơi thuận lợi cho nạn tham nhũng, lãng phí phát
sinh, hồnh hành, gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp.
Chính vì vậy, cải cách thủ tục hành chính là u cầu bức xúc của nhân
dân, doanh nghiệp, của các tổ chức và nhà đầu tƣ nƣớc ngoài, là khâu đột phá
của tiến trình cải cách hành chính Nhà nƣớc. Cải cách thủ tục hành chính là
điều kiện cần thiết để tăng cƣờng củng cố mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và
nhân dân, tăng cƣờng sự tham gia quản lý Nhà nƣớc của nhân dân. Cải cách
thủ tục đƣợc coi là khâu đột phá trong cải cách nền hành chính Nhà nƣớc,
nghĩa là để tạo sự chuyển động của toàn bộ hệ thống nền hành chính quốc gia;
thủ tục hành chính là khâu đƣợc chọn đầu tiên, cải cách thủ tục hành chính sẽ
gây ra sự chuyển động của tồn bộ hệ thống khi bị tác động.
1.1.2.2. Những yêu cầu của q trình cải cách thủ tục hành chính
Hiện nay thủ tục hành chính ở nƣớc ta cịn những nhƣợc điểm: Hình thức
địi hỏi q nhiều giấy tờ, gây phiền hà cho nhân dân; nặng nề, nhiều cửa, nhiều
cấp trung gian, rƣờm rà, không rõ ràng về trách nhiệm; không phù hợp với yêu
cầu của thời kỳ mở cửa và hội nhập. Thủ tục hành chính thiếu thống nhất,
thƣờng bị thay đổi một cách tuỳ tiện, thiếu công khai, minh bạch...
Hiệu quả của nhƣợc điểm trên là gây phiền hà cho việc thực hiện quyền tự
do, lợi ích và cơng việc chung của cơ quan, gây trở ngại cho việc giao lƣu và hợp
tác giữa nƣớc ta với nƣớc ngoài, gây ra tệ cửa quyền, bệnh giấy tờ trong hệ
14
thống cơ quan hành chính, là nơi thuận lợi cho nạn tham nhũng, lãng phí phát
sinh, hồnh hành, gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp.
Chính vì vậy, cải cách thủ tục hành chính là yêu cầu bức xúc của nhân
dân, doanh nghiệp, của các tổ chức và nhà đầu tƣ nƣớc ngoài, là khâu đột phá
của tiến trình cải cách hành chính Nhà nƣớc. Để thực hiện tốt cải cách thủ tục
hành chính, cần bảo đảm các yêu cầu sau:
- Phải đảm bảo tính thống nhất của hệ thống thủ tục hành chính;
- Bảo đảm sự chặt chẽ của hệ thống thủ tục hành chính;
- Bảo đảm tính hợp lý của thủ tục hành chính;
- Bảo đảm tính khoa học của quy trình thực hiện các thủ tục hành chính
đã ban hành;
- Bảo đảm tính rõ ràng và cơng khai của các thủ tục hành chính;
- Dễ hiểu, dễ tiếp cận;
- Có tính khả thi;
- Bảo đảm tính ổn định cần thiết của quy trình thủ tục hành chính.
Cải cách thủ tục hành chính là điều kiện cần thiết để tăng cƣờng củng cố
mối quan hệ giữa Nhà nƣớc và nhân dân, tăng cƣờng sự tham gia quản lý Nhà
nƣớc của nhân dân. Cải cách thủ tục đƣợc coi là khâu đột phá trong cải cách
nền hành chính Nhà nƣớc, nghĩa là để tạo sự chuyển động của tồn bộ hệ
thống nền hành chính quốc gia; thủ tục hành chính là khâu đƣợc chọn đầu
tiên, cải cách thủ tục hành chính sẽ gây ra sự chuyển động của toàn bộ hệ
thống khi bị tác động.
1.1.2.3. Nội dung cải cách thủ tục hành chính
Cải cách thủ tục hành chính là nội dung quan trọng trong chƣơng trình
tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2011-2020. Trọng tâm cải
cách hành chính là: Cải cách thể chế; xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ
cán bộ, công chức, viên chức, chú trọng cải cách chính sách tiền lƣơng nhằm
tạo động lực thực sự để cán bộ, công chức, viên chức thực thi cơng vụ có chất
15
lƣợng và hiệu quả cao; nâng cao chất lƣợng dịch vụ hành chính và chất lƣợng
dịch vụ cơng. Nội dung của cải cách thủ tục hành chính là:
Một là, cắt giảm và nâng cao chất lƣợng thủ tục hành chính trong tất cả
các lĩnh vực quản lý nhà nƣớc, nhất là thủ tục hành chính liên quan tới ngƣời
dân, doanh nghiệp;
Hai là, trong giai đoạn 2011 - 2015, thực hiện cải cách thủ tục hành
chính để tiếp tục cải thiện mơi trƣờng kinh doanh, giải phóng mọi nguồn lực
của xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm điều kiện cho
nền kinh tế của đất nƣớc phát triển nhanh, bền vững. Một số lĩnh vực trọng
tâm cần tập trung là: Đầu tƣ; đất đai; xây dựng; sở hữu nhà ở; thuế; hải quan;
xuất khẩu, nhập khẩu; y tế; giáo dục; lao động; bảo hiểm; khoa học, công
nghệ và một số lĩnh vực khác do Thủ tƣớng Chính phủ quyết định theo yêu
cầu cải cách trong từng giai đoạn;
Ba là, cải cách thủ tục hành chính giữa các cơ quan hành chính nhà
nƣớc, các ngành, các cấp và trong nội bộ từng cơ quan hành chính nhà nƣớc;
Bốn là, kiểm soát chặt chẽ việc ban hành mới các thủ tục hành chính
theo quy định của pháp luật;
Năm là, công khai, minh bạch tất cả các thủ tục hành chính bằng các hình
thức thiết thực và thích hợp; thực hiện thống nhất cách tính chi phí mà cá nhân,
tổ chức phải bỏ ra khi giải quyết thủ tục hành chính tại cơ quan hành chính nhà
nƣớc; duy trì và cập nhật cơ sở dữ liệu quốc gia về thủ tục hành chính;
Sáu là, đặt yêu cầu cải cách thủ tục hành chính ngay trong q trình
xây dựng thể chế, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn và tăng cƣờng đối thoại giữa
Nhà nƣớc với doanh nghiệp và nhân dân; mở rộng dân chủ, phát huy vai trò
của các tổ chức và chuyên gia tƣ vấn độc lập trong việc xây dựng thể chế,
chuẩn mực quốc gia về thủ tục hành chính; giảm mạnh các thủ tục hành chính
hiện hành; cơng khai các chuẩn mực, các quy định hành chính để nhân dân
giám sát việc thực hiện;
16
Bảy là, tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về các
quy định hành chính để hỗ trợ việc nâng cao chất lƣợng các quy định hành
chính và giám sát việc thực hiện thủ tục hành chính của các cơ quan hành
chính nhà nƣớc các cấp.
Có thể thấy trong chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc
giai đoạn 2011-2020 đã tách lĩnh vực cải cách thủ tục hành chính ra khỏi cải
cách thể chế và đƣa ra làm nhiệm vụ riêng. Một điểm mới nữa là việc đặt yêu
cầu cải cách thủ tục hành chính ngay trong q trình xây dựng thể chế và việc
tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về các quy định
hành chính. Đây sẽ là một bƣớc tiến đáng kể góp phần vào việc nâng cao chất
lƣợng của các quy định hành chính và giám sát việc thực hiện thủ tục hành
chính của các cơ quan nhà nƣớc.
1.2. Đăng kí hộ tịch và cải cách thủ tục hành chính trong đăng ký hộ tịch
1.2.1. Đăng ký hộ tịch
1.2.1.1. Khái niệm hộ tịch
Trong khoa học pháp lý một số nƣớc trên thế giới, có thể nhận thấy
khái niệm về hộ tịch đã đƣợc đề cập, cụ thể nhƣ “Civil registration” (tiếng
Anh) ” đƣợc hiểu là việc đăng ký đúng thời hạn các sự kiện sinh, tử, kết hơn
với chính quyền trong thời hạn quy định; “registre d etat civil” (tiếng Pháp)
cũng đƣợc hiểu là việc đăng ký dân sự của cá nhân. Có thể nói, khái niệm hộ
tịch đƣợc thể hiện rất rộng, các nƣớc khu vực Châu Âu nhƣ Cộng hoà Pháp,
Cộng hoà liên bang Đức, Cộng hoà Áo… hay các nƣớc ở khu vực Châu Á
nhƣ Lào, Nhật Bản, Đài Loan… đều có những khái niệm riêng về hộ tịch.
Theo các tài liệu và đƣợc Liên hiệp quốc cơng nhận và chính thức sử
dụng thƣờng xun thì khái niệm “Civil registration” có nghĩa là: “Đăng ký
hộ tịch là việc ghi nhớ liên tục đặc điểm về sự tồn tại và tình trạng dân sự
của mỗi cá nhân liên quan đến dân số được quy định bởi sắc lệnh, luật hoặc
điều lệ phù hợp với yêu cầu của pháp luật mỗi quốc gia”[6].
17
