Bài giảng sản xuất sạch hơn trong chế biến thực phẩm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
KHOA CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM
===o0o===

BÀI GIẢNG
SẢN XUẤT SẠCH HƠN TRONG CBTP
BIÊN SOẠN: ThS. ĐỖ TRỌNG SƠN
Điện thoại: 0978.126.902. Email:

1


CHỦ ĐỀ 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN SXSH
Mục tiêu của SXSH: Nâng cao hiệu quả sản xuất,
tránh những rủi ro cho con người và môi trường bằng
cách sử dụng các nguồn tài nguyên, nguyên liệu và
năng lượng một cách có hiệu quả nhất và hạn chế
đến mức thấp nhất số lượng, tải lượng và độc tính
của các dịng thải.

2


CHỦ ĐỀ 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN SXSH

3


2.1. Tổng quan về phương pháp luận SXSH

CHỦ ĐỀ 2

Đánh giá SXSH, nhiều tổ chức trên thế giới đã
biên soạn sổ tay hướng dẫn đánh giá SXSH,

PHƯƠNG

Ứng với mỗi tổ chức, thì mức độ mơ tả chi tiết
của phương pháp là khác nhau.

PHÁP

Tất cả đều có chung ý nghĩa đó là “con đường”
để đến SXSH, ý tưởng và khái niệm cơ bản là
hầu như giống nhau.

LUẬN
SXSH

4

Khái niệm cơ bản tập trung quanh việc soát xét
một doanh nghiệp và các quá trình sản xuất của
nó nhằm xác định những khu vực có thể làm
giảm tiêu thụ tài nguyên, giảm phát sinh chất thải
và vật liệu nguy hiểm, độc hại.


Bảng 2.1. Các phương pháp luận dùng để tiến hành đánh giá SXSH

Tổ chức
UNEP
1996
(Chương
trình mơi
trường
LHQ)

Phương pháp luận

Tài liệu

1. Lập kế hoạch và tổ chức.
Các tài liệu hướng dẫn cho các
Trung
tâm
SXSH
của
UNIDO/UNEP.

2. Đánh giá sơ bộ.
3. Đánh giá.
4. Đánh giá và nghiên cứu khả thi.
5. Thực hiện và mở rộng.
1. Đánh giá sơ bộ.

UNEP
1996

Sổ tay thẩm định làm giảm

dòng thải và chất thải công nghiệp.

2. Cân đối vật liệu.
3. Các xu hướng tổng hợp.
1. Lập kế hoạch và tổ chức.
2. Đánh giá.

Bộ Kinh tế
Sổ tay chuẩn bị phòng ngừa chất
Đức 1996 thải và dòng thải.

3. Khả thi.
4. Thực hiện.

5


Bảng 2.1. Các phương pháp luận dùng để tiến hành đánh giá SXSH
Tổ chức

Tài liệu

USEPA
1992
Hướng dẫn phòng ngừa
(Cơ quan
điều kiện thuận lợi cho sự ô
bảo vệ
nhiễm.
môi

trường
Mỹ)

Phương pháp luận

1. Xây dựng chương trình phịng
ngừa ơ nhiễm.
2. Đánh giá sơ bộ.

1. Bắt đầu.
DESIRE

2. Liệt kê các bước công nghệ.

(Hội đồng
Tài liệu hướng dẫn đánh
năng suất giá SXSH.
quốc gia
Ấn Độ)

3. Đề xuất các cơ hội SXSH.

6

4. Phân tích và đề xuất các giải pháp.
5. Thực hiện các giải pháp SXSH.
6. Duy trì SXSH.


2.1. Tổng quan về phương pháp luận SXSH

CHỦ ĐỀ 2
PHƯƠNG
PHÁP
LUẬN
SXSH

7

Cần lựa chọn được một phương pháp luận
SXSH được thiết kế phù hợp với đơn vị và ngành
sản xuất.
Một phương pháp có hiệu quả sẽ chỉ rõ trách
nhiệm, thời hạn, mục tiêu, xem xét tiến độ và thực
hiện đúng thời gian các giải pháp đã nhất trí và đã
được lựa chọn có tính khả thi về kinh tế, kỹ thuật
và mơi trường.
Xây dựng SXSH thường gắn với điều kiện
thực tế, sản xuất, trình độ của nước họ vì vậy mức
độ chi tiết là khác nhau.


2.1. Tổng quan về phương pháp luận SXSH

CHỦ ĐỀ 2
PHƯƠNG
PHÁP
LUẬN
SXSH

8

Căn cứ để lựa chọn phương pháp luận
Điều kiện thực tế của VIỆT NAM
Phương pháp luận đó phải đơn giản,
Phương pháp thực hiện rõ ràng, cụ thể
Phương pháp luận đó phải phổ biến
Phương pháp luận của DESIRE
“DESIRE – mơ hình trình diễn giảm thiểu chất
thải trong các ngành công nghiệp nhỏ”.


2.2. Phương pháp luận SXSH theo DESIRE

CHỦ ĐỀ 2
PHƯƠNG
PHÁP
LUẬN
SXSH

9


PHƯƠNG PHÁP LUẬN DESIRE
BƯỚC 1: KHỞI ĐỘNG
Nhiệm vụ 1: Thành lập đội SXSH
Nhiệm vụ 2: Mơ tả q trình sản xuất tổng quát
Nhiệm vụ 3: Xác định các công đoạn gây lãng phí
BƯỚC 2: PHÂN TÍCH CÁC BƯỚC CƠNG NGHỆ
Nhiệm vụ 4: Lập sơ đồ qui trình cơng nghệ chi tiết

Nhiệm vụ 5: Lập cân bằng vật chất và năng lượng
Nhiệm vụ 6: Xác định chi phí cho các dịng thải
Nhiệm vụ 7: Xác định nguyên nhân gây thải
BƯỚC 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Nhiệm vụ 8: Đề xuất các giải pháp Sản xuất sạch hơn
Nhiệm vụ 9: Lựa chọn các giải pháp Sản xuất sạch hơn
BƯỚC 4: LỰA CHỌN CÁC GIẢI PHÁP SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Nhiệm vụ 10: Đánh giá tính khả thi về kỹ thuật
Nhiệm vụ 11: Đánh giá tính khả thi về kinh tế
Nhiệm vụ 12: Đánh giá tính khả thi về mơi trường
Nhiệm vụ 13: Lựa chọn giải pháp Sản xuất sạch hơn để thực hiện
BƯỚC 5: THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Nhiệm vụ 14: Chuẩn bị thực hiện
Nhiệm vụ 15: Thực hiện các giải pháp Sản xuất sạch hơn
Nhiệm vụ 16: Theo dõi và đánh giá kết quả
BƯỚC 6: DUY TRÌ CÁC GIẢI PHÁP SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Nhiệm vụ 17: Duy trì các giải pháp Sản xuất sạch hơn
Nhiệm vụ 18: Lựa chọn các công đoạn gây lãng phí khác
10


BƯỚC 1: BẮT ĐẦU (KHỞI ĐỘNG)

2.2.
Phương
pháp luận
SXSH
theo
DESIRE

11


BƯỚC 1: BẮT ĐẦU (KHỞI ĐỘNG)

2.2.
Phương
pháp luận
SXSH
theo
DESIRE

12


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU

13

Nhiệm vụ của đội:
Có khả năng nhận
dạng vầ đề xuất các cơ
hội SXSH

(KHỞI

Triển khai áp dụng
các cơ hội SXSH

ĐỘNG)

Theo dõi và đánh giá
kết quả


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)

Yêu cầu về trình độ:
Có khả năng nhận dạng các cơ hội
SXSH
Có khả năng XD & thực hiện các giải
pháp

14


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH
Thành phần

BƯỚC 1

BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)
• Chuyên gia tư vấn SXSH từ bên ngoài

15


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)

16

Số thành viên:
Tuỳ theo qui mô
và cơ cấu tổ chức
của doanh nghiệp.


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU

(KHỞI
ĐỘNG)

17

Làm việc theo : Ngun tắc tập thể
Tiêu chí: Mỗi người đem đến thơng tin hữu ích
Chìa khóa thành cơng: làm việc theo nhóm, phát
huy tư duy tập thể


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)

18

Phân công trách nhiệm
Trưởng nhóm: chịu trách nhiệm điều phối
chung, báo cáo, xin ý kiến lãnh đạo doanh
nghiệp
Nhóm thành viên KCS, kỹ thuật , điều
hành sản xuất, tài chính kế tốn:
Rà sốt từng cơng đoạn trong qui trình
chế biến
Xác định nguyên nhân gây lãng phí & cơ

hội SXSH
Thu thập số liệu sản xuất
Tổng hợp, phân tích số liệu quan trắc,
viết báo cáo


BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)

19

NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH
Thành viên từ xưởng
cơ điện:
Cung cấp tài liệu về
hiện trạng hệ thống cấp
điện nước, nồi hơi, máy
lạnh
Định kỳ đo đạc và ghi
chép số liệu trên các đồng
hồ
Kiểm toán năng lượng
Đề xuất và thực hiện các giải pháp liên quan
Chuyên gia từ bên ngoài: hỗ trợ đánh giá & xác
định các cơ hội SXSH
Cán bộ Kế tốn hoặc kế hoạch (phân tích chi
phí lợi ích của các giải pháp SXSH)

NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)

20


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI
ĐỘNG)

21


NV 1: THÀNH LẬP ĐỘI SXSH

BƯỚC 1
BẮT
ĐẦU
(KHỞI

ĐỘNG)

22


NV 2: MƠ TẢ Q TRÌNH SẢN XUẤT TỔNG QT
Lịch sử, qui mô, cơ cấu tổ chức, sản phẩm thị trường, số liệu
công nhân, doanh số của công ty

23


24


NV 2: MƠ TẢ Q TRÌNH SẢN XUẤT TỔNG QT
Các q trình sản xuất diễn ra tại cơng ty bao gồm q
trình sản xuất chính và phụ
Thơng tin chung
Vận chuyển nguyên liệu
Bảo quản nguyên liệu
Qui trình sản xuất
Các hoạt động phụ trợ
Quản lý chất thải

25