Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục quản lý hoạt động thực hành lâm sàng của HS, SV trường trung cấp y tế bắc kạn
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (503.69 KB, 139 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
SẦM THỊ HẠNH HIỀN
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG
CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG
CẤP Y TẾ BẮC KẠN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
SẦM THỊ HẠNH HIỀN
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM SÀNG
CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG
CẤP Y TẾ BẮC KẠN
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN
THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và
kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, chưa từng cơng bố trong
bất kỳ một cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn
Sầm Thị Hạnh Hiền
i
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phịng Đào tạo, các thầy, cơ
giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên
đã luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện và tận tình giảng dạy chúng tơi trong suốt
q trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc của mình đến Phó Giáo
sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Huyền - người đã định hướng và tận tình trực
tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tơi trong q trình hồn thành luận văn này.
Với tình cảm chân thành, tơi xin được gửi lời cảm ơn tới bạn bè, đồng
nghiệp, trong cơ quan và gia đình đã tận tình giúp đỡ để tơi hồn thành việc học
tập và nghiên cứu của mình.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, những luận văn không tránh khỏi thiếu sót,
tác giả kính mong tiếp tục nhận được sự chỉ dẫn và đóng góp ý kiến của các
thầy cơ giáo và đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018
Tác giả luận văn
Sầm Thị Hạnh Hiền
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................
MỤC LỤC ..........................................................................................................
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ...........................................................
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................
MỞ ĐẦU.............................................................................................................
1.
Lý do chọn đề tài .............................................................................................
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................
3.
Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ..............................................
4.
Giả thuyết khoa học .........................................................................................
5.
Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................
6.
Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................
7.
Phương pháp nghiên cứu .................................................................................
8.
Cấu trúc luận văn .............................................................................................
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN
CẤP Y TẾ ...........................................................
1.1.
Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................
1.1.1.
Những nghiên cứu ở nước ngoài ........................
1.1.2.
Những nghiên cứu ở Việt Nam ...........................
1.2.
Một số khái niệm công cụ của đề tài ..................
1.2.1.
Quản lý ...............................................................
1.2.2.
Thực hành, thực hành lâm sàng .........................
1.2.3.
Quản lý hoạt động thực hành lâm sàng .............
1.3.
Một số vấn đề cơ bản về hoạt động thực hành l
sinh viên trường Trung cấp Y tế ........................
1.3.1. Một số đặc điểm của hoạt động THLS của sinh viên trường Trung cấp
Y tế .....................................................................
iii
1.3.2. Mục tiêu của hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên
trường trung cấp Y tế.............................................................................. 15
1.3.3. Nội dung hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường
Trung cấp Y tế.........................................................................................16
1.3.4. Các hình thức hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên
trường Trung cấp Y tế............................................................................. 18
1.3.5. Cơ sở thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên Y tế..........................19
1.4. Nội dung quản lý hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh
viên trường Trung cấp Y.........................................................................21
1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động thực hành lâm sàng................................ 21
1.4.2. Quản lý thực hiện mục tiêu hoạt động thực hành lâm sàng....................23
1.4.3. Quản lý thực hiện nội dung chương trình thực hành lâm sàng...............24
1.4.4. Quản lý hoạt động hướng dẫn thực hành lâm sàng của giáo viên..........26
1.4.5. Quản lý hoạt động học thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên.......27
1.4.6. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động thực hành lâm sàng.............28
1.4.7. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện, trang - thiết bị phục vụ cho hoạt
động thực hành lâm sàng tại bệnh viện...................................................30
1.4.8. Quản lý công tác phối hợp giữa nhà trường và bệnh viện...................... 30
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thực hành lâm sàng
của học sinh, sinh viên trường Trung cấp Y tế........................................31
1.5.1. Những yếu tố chủ quan...........................................................................31
1.5.2. Những yếu tố khách quan....................................................................... 33
Tiểu kết chương 1..............................................................................................36
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH-SINH VIÊN 37TRƯỜNG TRUNG
CẤP Y TẾ BẮC KẠN........................................................................... 37
2.1. Khái quát về khách thể và địa bàn khảo sát............................................ 37
2.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bắc Kạn..................... 37
iv
2.1.2. Khái quát về trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn.........................................39
2.1.3. Khái quát về khảo sát thực trạng.............................................................40
2.2. Thực trạng hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên
trường trung cấp Y tế Bắc Kạn................................................................41
2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên về mức
độ tầm quan trọng của hoạt động thực hành lâm sàng............................41
2.2.2. Thực trạng về hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh, sinh viên trường
Trung cấp Y tế Bắc Kạn.......................................................................... 43
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động thực hành lâm sàng ở trường Trung cấp
Y tế Bắc Kan...........................................................................................48
2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động thực hành lâm sàng...............48
2.3.2. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu chương trình hoạt động thực
hành lâm sàng..........................................................................................50
2.3.3. Thực trạng quản lý nội dung chương trình hoạt động thực hành lâm sàng .. 52
2.3.4. Thực trạng quản lý hoạt động hướng dẫn thực hành lâm sàng của giáo
viên..........................................................................................................53
2.3.5. Thực trạng quản lý hoạt động học thực hành lâm sàng của học sinh,
sinh viên trường trung cấp Y tế Bắc Kan................................................58
2.3.6. Thực trạng về công tác phối hợp giữa trường Trung cấp y tế Bắc Kan
với các cơ sở thực hành lâm sàng........................................................... 61
2.3.7. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động thực hành lâm sàng của
học sinh sinh viên....................................................................................63
2.3.8. Thực trạng đánh giá kết quả hoạt động thực hành lâm sàng...................65
2.3.9. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thực hành lâm
sàng ở trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn...................................................68
2.4. Đánh giá chung về thực trạng công tác quản lý hoạt động thực hành
lâm sàng.................................................................................................. 69
2.4.1. Ưu điểm...................................................................................................69
v
2.4.2. Hạn chế................................................................................................... 70
2.4.3. Nguyên nhân...........................................................................................71
Tiểu kết chương 2..............................................................................................72
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH LÂM
SÀNG CỦA HỌC SINH- SINH VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP Y
TẾ BẮC KẠN........................................................................................74
3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp........................................................74
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động thực hành lâm sàng cho học sinh,
sinh viên trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn...............................................75
3.2.1. Biện pháp 1: Thường xuyên nâng cao nhận thức cho các cán bộ, giáo viên
và học sinh, sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động thực hành lâm sàng
và quản lý hoạt động thực hành lâm sàng tại bệnh viện......................... 75
3.2.2. Biện pháp 2: Đổi mới phương pháp hướng dẫn thực hành lâm sàng
theo hướng phát huy tính chủ động tích cực của học sinh, sinh viên.....77
3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả thực
hành lâm sàng..........................................................................................78
3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường công tác phối hợp quản lý giữa trường Trung
cấp Y tế Bắc Kạn với bệnh viện nơi có học sinh, sinh viên thực hành lâm
sàng......................................................................................................... 80
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết
bị phục vụ hoạt động thực hành lâm sàng...............................................82
3.3. Tính cần thiết và khả thi của các biện pháp............................................ 83
3.3.1. Qui trình khảo nghiệm............................................................................ 83
3.3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý
...........................................................................................................................84
Tiểu kết chương 3..............................................................................................88
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................................90
1. Kết luận.........................................................................................................90
2. Khuyến nghị..................................................................................................92
TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................96
PHỤ LỤC
vi
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
BVĐK
: Bệnh viện Đa khoa
BVĐKBK
: Bệnh viện Đa khoa Bắc Kạn
CB, GV
: Cán bộ, giáo viên
HS, SV
: Học sinh, sinh viên
THLS
: Thực hành lâm sàng
UBND
: Ủy ban nhân dân
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Thực trạng nhận thức của CB,GV và HS,SV về tầm quan trọng
của hoạt động THLS
Bảng 2.2.
41
Khảo sát thực trạng nhận thức của CB, GV và HS, SV về mức
độ cần thiết của quản lý hoạt động THLS tại BVĐKBK 42
Bảng 2.3.
Đánh giá của CB, GV và HS, SV về mức độ phù hợp của mục
tiêu chương trình THLS 43
Bảng 2.4.
Đánh giá của CB, GV và HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn
về sự phù hợp của nội dung chương trình THLS của HS, SV
Bảng 2.5.
44
Khảo sát thực trạng việc CB, GV thực hiện đầy đủ các bước
trong tổ chức thực hiện chương trình THLS tại bệnh viện 45
Bảng 2.6.
Khảo sát thực trạng các hình thức tổ chức thực hiện chương
trình THLS cho HS, SV tại bệnh viện 47
Bảng 2.7.
Khảo sát mức độ phù hợp của nội dung kế hoạch hoạt động
THLS tại bệnh viện
Bảng 2.8.
Khảo sát về sự cần thiết của việc phổ biến và triển khai kế hoạch
THLS trước khi HS, SV đi THLS tại bệnh viện
Bảng 2.9.
49
50
Khảo sát về sự cần thiết phổ biến mục tiêu chương trình THLS
cho HS, SV trước khi THLS
51
Bảng 2.10. Khảo sát về mức độ thực hiện mục tiêu chương trình THLS.......51
Bảng 2.11. Khảo sát CB, GV và HS, SV về mức độ phù hợp của nội dung
chương trình hoạt động THLS 52
Bảng 2.12. Khảo sát cán bộ, giáo viên về việc thực hiện nội dung chương
trình hoạt động thực hành lâm sàng (1≤ X ≤ 3, n=35)
52
Bảng 2.13. Thực trạng thực hiện hoạt động hướng dẫn thực hành lâm sàng
của cán bộ, giáo viên
55
Bảng 2.14. Khảo sát ý kiến của cán bộ, giáo viên và học sinh, sinh viên về
số lượng cán bộ, giáo viên hướng dẫn thực hành lâm sàng 56
v
Bảng 2.15. Khảo sát về phương pháp hướng dẫn thực hành lâm sàng và
phương pháp đánh giá kết quả thực hành lâm sàng của đội ngũ
cán bộ, giáo viên...........................................................................56
Bảng 2.16. Khảo sát thực trạng số cán bộ, giáo viên được tập huấn về
phương pháp hướng dẫn thực hành lâm sàng và phương pháp
đánh giá thực hành lâm sàng.........................................................57
Bảng 2.17. Khảo sát việc đánh giá học sinh, sinh viên thực hiện đầy đủ
nhiệm vụ học thực hành lâm sàng................................................ 58
Bảng 2.18. Khảo sát về mức độ thực hiện nội qui, qui chế khi hoạt động
thực hành lâm sàng tại bệnh viện..................................................60
Bảng 2.19. Thực trạng về sự phối hợp quản lý hoạt động thực hành lâm sàng giữa
nhà trường và bệnh viện trong quá trình học sinh, sinh viên hoạt
động thực hành lâm sàng tại bệnh viện.........................................61
Bảng 2.20. Khảo sát ý kiến của CB, GV, HS, SV về mức độ điều kiện cơ sở
vật chất, trang - thiết bị phục vụ hoạt động THLS tại bệnh viện. .63
Bảng 2.21. Khảo sát ý kiến đánh giá của CB, GV về công tác kiểm tra, việc
thực hiện kế hoạch THLS ở bệnh viện 65
Bảng 2.22. Khảo sát công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động THLS................66
Bảng 2.23. Khảo sát sự thay đổi hoạt động THLS sau khi kiểm tra đánh giá. 67
Bảng 2.24. Đánh giá mức độ đạt được của mục tiêu chương trình (do phịng
Đào tạo khoa học &cơng tác học sinh cung cấp).........................67
Bảng 3.1.
Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý THLS
cho HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn................................84
Bảng 3.2.
Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý THLS cho
HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn.......................................85
Bảng 3.3.
Mối quan hệ giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
86
vi
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế phát triển chung của đất nước, những năm gần đây, hệ
thống đào tạo cán bộ ngành Y tế đã có nhiều thay đổi. Các cơ sở đào tạo cán bộ
Y tế cũng được nâng cấp về cơ sỏ vật chất, được đầu tư trang - thiết bị cho
THLS và phương tiện cho giảng dạy. Chương trình đào tạo cũng đã được đổi
mới, đội ngũ giảng viên, giáo viên thường xuyên được đào tạo và bồi dưỡng về
chuyên môn, nghiệp vụ,… Đối với các trường đào tạo nghề cho ngành Y tế, thì
việc hình thành kỹ năng nghề nghiệp cho người học thông qua hoạt động THLS
luôn được chú trọng hàng đầu.
Hoạt động THLS là cách dạy và học mang tính đặc thù riêng của ngành Y
tế, mang tính chuyên biệt và là một phần đặc biệt quan trọng trong hoạt động dạy
-
học Y khoa. Hoạt động THLS với mục tiêu là trang bị cho người học những kỹ
năng lâm sàng. Chỉ khi có được các kỹ năng THLS thì HS, SV mới có thể vận
dụng được các kiến thức của lý thuyết cơ bản và sự đa dạng, phong phú về các
mặt bệnh của thực tiễn, để từ đó đưa ra được các quyết định đúng đắn trong chẩn
đoán bệnh và mới có được phương pháp điều trị chính xác, hiệu quả. Trong
chương trình đào tạo của ngành Y tế, các mơn THLS chiếm khoảng 2/3 thời
lượng của chương trình đào tạo [4],[30]. Như vậy, hoạt động THLS đóng vai
trị cốt lõi trong chương trình đào tạo ngành Y tế nói chung.
Trong chương trình đào tạo HS, SV của trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn,
hoạt động THLS tại các bệnh viện là một nội dung trọng tâm, chiếm một thời
lượng lớn (2/3 chương trình đào tạo). THLS giúp HS, SV củng cố kiến thức cơ
bản của lý thuyết, hiểu sâu hơn về lý thuyết, mở rộng kiến thức thông qua các mặt
bệnh trong thực tiễn, hình thành và phát triển ở HS, SV các kỹ năng chuyên môn
cần thiết (Kỹ năng THLS) như: Khám bệnh (khám cơ quan hô hấp, khám cơ quan
tuần hồn, khám cơ quan tiêu hóa, tiết niệu, thần kinh, chuyên khoa,…); Kỹ năng
chuyên môn: chữa bệnh (xử trí shock phản vệ, xử trí khó thở, xử trí đột
1
quị; xử trí các chấn thương, điều trị các bệnh,…); kỹ năng thực hiện thủ thuật
(đặt nội khí quản, đặt ống dẫn lưu dạ dày, chọc dò tủy sống, chọc dò màng
phổi, chọc dò màng bụng, tiêm - truyền,…).
Hiện nay, hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn
cũng đã có rất nhiều cố gắng, cơng tác quản lý hoạt động THLS của HS, SV
trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn luôn được coi là một trong những khâu quan
trọng của công tác quản lý đào tạo. Do đó, việc nâng cao chất lượng quản lý
hoạt động THLS của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn trở thành một yêu
cầu cấp thiết hiện nay. Song cho đến thời điểm này vẫn chưa có một nghiên cứu
nào đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung
cấp Y tế Bắc Kạn, để làm cơ sở cho việc đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu
quả đào tạo thực hiện theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban
Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI).
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu vấn đề: “Quản lý hoạt
động thực hành lâm sàng của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn” làm
đề tài luận văn của mình.
2.
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động THLS của
HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản
lý hoạt động THLS của HS, SV nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động THLS, góp
phần nâng cao chất lượng đào tạo ở trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn.
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy THLS của CB, GV và hoạt
động học THLS của HS, SV Trường Trung cấp Y tế.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động THLS của HS,
SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động thực hành lâm sàng của HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn
trong thời gian qua đã đáp ứng được những yêu cầu cơ bản, tuy nhiên trong bối
2
cảnh đổi mới giáo dục hiện nay còn tồn tại những bất cập. Nếu đề xuất và thực
hiện đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động thực hành lâm sàng cho học sinh,
sinh viên phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường có sự phối hợp chặt
chẽ với cơ sở THLS; phát huy tính chủ động tích cực của HS, SV, giúp HS, SV
có nhiều cơ hội để rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp thì kết quả hoạt động THLS
sẽ được nâng lên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo HS, SV đáp ứng được
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động THLS của HS, SV
trường Trung cấp Y tế.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường
Trung cấp Y tế Bắc Kạn.
5.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động
THLS cho HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động THLS đối với HS,
SV trường Trung cấp Y tế tại Bệnh viện Đa khoa Bắc Kạn trong năm học 2017
-
2018, số liệu nghiên cứu lấy từ năm học 2015 - 2016.
-
35 CB, GV (cơ hữu và thỉnh giảng) của trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn.
-
Toàn bộ HS, SV đang THLS tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Kạn trong
thời gian Nghiên cứu đề tài.
7.
Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, khái quát, hệ thống những lý luận qua
các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu của luận văn để làm cơ sở căn cứ
khoa học cho các biện pháp. Chú trọng các tài liệu liên quan đến công tác quản
lý hoạt động đào tạo, quản lý THLS trong các trường trung cấp chuyên nghiệp,
Trung cấp đào tạo chuyên ngành y khoa. Tham khảo Luật Giáo dục, các nghị
3
định của Chính phủ, các văn bản qui định của Bộ Giáo dục và đào tạo, Bộ Y tế
về giáo dục nghề nghiệp.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
* Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi:
Có 02 loại phiếu phỏng vấn, dành cho 02 đối tượng: CB, GV hướng dẫn
THLS (cơ hữu và thỉnh giảng) và HS, SV tham gia hoạt động THLS. Mục đích
thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng công tác quản lý hoạt động THLS của
HS, SV trường Trung cấp Y tế Bắc Kạn tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Kạn.
*
Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các CB, GV tham gia giảng dạy
THLS và các HS, SV của nhà trường đang THLS tại BVĐK BK về những
thông tin chung, những thuận lợi, những hạn chế và những ý kiến đề xuất đối
với việc quản lý hoạt động THLS; thu thập thông tin qua phiếu điều tra, cập
nhật số liệu, xử lý số liệu điều tra.
*
Phương pháp quan sát:
Qúa trình quản lý hoạt động THLS của CB, GV, các bước thực hiện qui
trình hoạt động THLS của HS, SV trong các giờ THLS tại Bệnh viện đa khoa
Bắc Kạn.
* Phương pháp nghiên cứu sản phẩm:
Nghiên cứu hồ sơ đào tạo THLS của CB, GV và hồ sơ học THLS của
HS, SV trường Trung cấp Y tế tại Bệnh viện đa khoa Bắc Kạn.
* Phương pháp chuyên gia:
Khảo nghiệm về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp qua việc trao
đổi, phỏng vấn, lấy ý kiến của các nhà quản lý, các nhà giáo, các chun gia đã
có bề dày kinh nghiệm trong cơng tác quản lý có ý nghĩa thẩm định các biện
pháp đề xuất trong quá trình nghiên cứu đề tài.
* Phương pháp tốn thống kê:
Thu thập, xử lý, phân tích các số liệu điều tra.
4
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài Phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo; Phụ
lục. Phần Nội dung chính luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường
Trung cấp Y tế.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường
Trung cấp Y tế Bắc Kạn.
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động THLS của HS, SV trường Trung
cấp Y tế Bắc Kạn.
5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC
HÀNH LÂM SÀNG CỦA HỌC SINH - SINH VIÊN
TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Trong đào tạo y học thì hoạt động THLS ln được coi là trọng tâm của
chương trình đào tạo. Hoạt động THLS được coi là một đặc trưng riêng biệt
trong lĩnh vực đào tạo của ngành Y tế. Trong hoạt động này, người giáo viên
nắm giữ vai trò là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển nhằm giúp cho HS, SV
thực hiện các thao tác kỹ thuật chuyên môn theo đúng qui trình - Đây là bước
chuyển hố từ kiến thức cơ bản (lý thuyết) được đưa vào thực tế trong công tác
điều trị bệnh thông qua thao tác thực hiện kỹ thuật chun mơn (lâm sàng). Địi
hỏi mỗi HS, SV phải đạt được sự thuần thục về qui trình kỹ thuật (thứ tự thực
hiện từng bước thao tác kỹ thuật), từ đó phát triển hình thành nên các kỹ năng
lâm sàng. Hoạt động THLS luôn là vấn đề mà các nhà giáo dục quan tâm tới.
Quản lý hoạt động THLS tốt sẽ nâng cao chất lượng THLS và chất lượng đào
tạo đối với các trường y khoa trong cả nước.
Hiện nay, có nhiều nhóm nghiên cứu trong nước và nước ngồi đã nghiên
cứu về công tác quản lý hoạt động thực hành.
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
-
Cuốn tài liệu: “Giảng dạy nhân viên chăm sóc sức khỏe” của tác giả Fred
Abbatt và Rosemany McMahon (1985) là một cuốn sách hướng dẫn thực hành
dành cho công tác giảng dạy nhân viên y tế. [28] Cuốn sách đã được sử dụng ở
nhiều nước trên thế giới. Tác giả giải thích rõ vấn đề người giảng viên phải biết
cụ thể người học cần học cái gì. Từ nhiệm vụ, tác giả phân tích sự khác biệt
giữa các điều cần học khác nhau: Kiến thức, thái độ, kỹ năng thao tác tay nghề.
Tác giả đưa ra khái quát những gì cần học, làm cơ sở để nhà quản lý xây dựng
kế hoạch chung cho chương trình khóa học, kế hoạch đánh giá và lựa chọn các
phương pháp giảng dạy cũng như kế hoạch quản lý.
6
- Cuốn “Sổ tay giáo dục dành cho cán bộ y tế” (1992) của tác giả J.J.
Guilbert đã nêu rõ quan điểm thực tập chính là trọng tâm của giáo dục y học,
lấy người học làm trung tâm. [16] Tác giả nêu ra những vấn đề cơ bản và cách
giải quyết những vấn đề đó như: cách xây dựng một kế hoạch thực tập, quản lý
việc lượng giá các kỹ năng thực hành của SV, quản lý phương pháp hướng dẫn
thực tập của giảng viên, phương pháp đánh giá cuối đợt thực tập của SV,…
Nghiên cứu của nhóm tác giả Scanlan Judith, Care và Gessler Sandra “Giải
pháp cho tình trạng SV chưa đạt yêu cầu trong thực tập lâm sàng” được in trong
tập chí Nurse Educatorr (2001) đã nêu ra và phân tích tình trạng SV chưa đạt u
cầu trong thực tập lâm sàng để từ đó tác giả đưa ra các biện pháp khắc phục nhằm
nâng cao chất lượng đào tạo tay nghề cho nhân viên y tế. (dẫn theo[34])
- Tác giả Katie Tonarely có bài viết: “Tầm quan trọng của thực tập lâm
sàng trong đào tạo điều dưỡng” (2010) đã nêu rõ quá trình đào tạo để trở thành
người điều dưỡng chuyên nghiệp, SV điều dưỡng phải tham gia thực tập lâm
sàng dưới sự hướng dẫn của GV. Mục đích là chuẩn bị cho SV làm cơng việc
chăm sóc một cách độc lập và thích đáng. Tác giả nêu rõ lợi ích của việc thực
tập lâm sàng là giúp cho SV điều dưỡng có thái độ đúng đắn trong việc chăm
sóc người bệnh. GV có trách nhiệm hướng dẫn SV cách xử lý tình huống lâm
sàng, qua đó đánh giá được kiến thức của SV, đánh giá khả năng ghi nhận, báo
cáo những diễn biến của người bệnh, lập kế hoạch chăm sóc và thực hiện kế
hoạch chăm sóc, thái độ đối với người bệnh. Khi SV đạt được những yêu cầu
nêu trên là SV đó đã đạt về kỹ năng nghề nghiệp. (dẫn theo[34])
-
“Cẩm nang về phát triển chương trình đào tạo theo năng lực thực hiện”
(1982) (Handbook for Developing Competency - Based Training Programs)
của nhóm nghiên cứu William E. Blank đã đưa ra được tiêu chuẩn đầu ra của
quá trình đào tạo, làm tiền đề cho việc lập các kế hoạch, thực hiện quá trình đáo
tạo và vấn đề đánh giá kết quả học tập của HS, SV. [35]
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam
7
Tại Việt Nam, có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học dưới nhiều hình
thức khác nhau, nhưng đều nhằm nâng cao chất lượng thực tập và nâng cao
chất lượng đào tạo. Trong những năm gần đây có các Hội nghị chuyên đề, hội
thảo về vấn đêg này, như:
- Nguyễn Xuân Khang (2006), “Một số biện pháp quản lý thực tập lâm
sàng”, của nhà xuất bản Hà Nội. [24]
-
“Thực trạng quản lý thực tập ở khoa Điều dưỡng - Kỹ thuật Y học, Đại
học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh”, Luận văn quản lý giáo dục học của tác
giả Nguyễn Dỗn Cường. Tác giả nêu ra thực trạng cơng tác quản lý của nhà
trường trong thời gian tác giả nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp nâng cao
chất lượng quản lý thực tập của nhà trường và quản lý thực tập lâm sàng cho
SV y khoa. [21]
-
“Thực trạng quản lý thực tập tại trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc
Thạch”, Luận văn quản lý giáo dục học của tác giả Nguyễn Thị Kim Thoa. Tác
giả nêu lên những vấn đề đang được đặt ra hiện nay đối với hoạt động thực tập
ngành y của SV y khoa và đề xuất một số giải pháp khắc phục nhằm nâng cao
chất lượng đào tạo nghề cho SV y khoa. [27]
“Quản lý hoạt động thực tập nghề của học sinh sinh viên ở trường Cao
đẳng Y tế Điện Biên” Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục của tác giả Nguyễn
Thị Hồng. Tác giả đã nêu ra thực trạng công tác quản lý hoạt động thực tập
nghề của học sinh sinh viên ở trường Cao đẳng Y tế Điện Biên trong thời gian
tác giả nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động
thực tập nghề của nhà trường và quản lý thực tập lâm sàng. [26]
“Quản lý hoạt động dạy học thực hành ở trường Cao đẳng Y tế Quảng
Ninh”. Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục của tác giả Vũ Thị Thùy Dương.
Tác giả đã nêu rõ thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng Y tế
Quảng Ninh, tác giả cũng đã đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất
lượng quản lý hoạt động dạy học thực hành đối với nhà trường. [34]
1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài
8
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một loại hình lao động quan trọng của con người. Hoạt động
quản lý có tác động tới các lĩnh vực trong đời sống phản ánh sự nhận thức của
con người với tự nhiên, môi trường, xã hội. Quản lý đúng là có nhận thức đúng
về qui luật, vận động theo qui luật tự nhiên phù hợp với điều kiện môi trường.
Khái niệm Quản lý được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khoa học.
Do vậy, có nhiều cách định nghĩa về khái niệm quản lý:
-
Theo Mary Parker Follet (Mỹ): "Quản lý là nghệ thuật khiến công việc
được thực hiện thông qua người khác" [8].
-
Theo F.W.Taylor: “Quản lý là biết chính xác điều người khác làm và
sau đó thấy rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [8].
-
Theo Harolk.Koontz: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo
phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của
nhóm (tổ chức)” [17].
-
Theo các nhà Tâm lý học: Quản lý là sự tác động có định hướng, có mục
đích, có kế hoạch và có hệ thống thông tin của chủ thể đến khách thể của nó.
-
“Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản
lý nhằm chỉ huy, điều hành, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi của cá
nhân hướng đến mục đích hoạt động chung và phù hợp với qui luật khách
quan” (dẫn theo [27]).
-
“Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động,
phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật
lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm
đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” (dẫn theo [27]).
-
“Quản lý là tác động có mục đích đến tập thể những con người để tổ
chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động”(dẫn theo [27]).
- Theo Các - Mác thì quản lý có một tầm quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát
triển của xã hội đều thông qua hoạt động của con người và thông qua quản lý.
Người viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến
9
hành trên qui mơ tương đối lớn, thí ít nhiều cũng đều cần đến một sự chỉ đạo
để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung
phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của
những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển
lấy mình, cịn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” (dẫn theo [27]).
-
Theo tác giả Nguyễn Minh Đạo: “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ
chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý về các mặt
chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế,... bằng một hệ thống các luật lệ, các chính
sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra
môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng” [22].
-
Theo Henry Fayol: "Quản lý là dự kiến, tổ chức, lãnh đạo, phối hợp và
kiểm tra" [8].
Từ những định nghĩa trên, theo chúng tơi có thể hiểu: quản lý là những
tác động có mục đích, tổ chức, kế hoạch của chủ thể quản lý lên khách thể quản
lý (đối tượng quản lý) nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, các cơ hội của
tổ chức làm cho tổ chức vận hành (hoạt động) có hiệu quả, đạt mục tiêu đề ra.
+
Là thuộc tính bất biến của mọi quá trình hoạt động xã hội - lao động; là
điều kiện quan trọng để làm cho xã hội loài người tồn tại, vận hành và phát triển.
+
Hoạt động quản lý được thực hiện với một tổ chức hay một nhóm xã hội.
+
Yếu tố con người, trong đó chủ yếu bao gồm người quản lý và người bị
quản lý giữ vai trò trọng tâm trong hoạt động quản lý.
Bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động có mục đích của người
quản lý đến người bị quản lý nhằm đạt mục tiêu chung.
+
Chủ thể quản lý có thể là một cá nhân, một nhóm hay một tổ chức
+
Khách thể quản lý là những con người cụ thể và sự hình thành tự nhiên
các mối quan hệ giữa những con người, giữa những nhóm người...
10
+
Công cụ quản lý là phương tiện tác động của chủ thể quản lý tới khách
thể quản lý như: mệnh lệnh, quyết định, chính sách, luật lệ...
+
Phương pháp quản lý: là cách thức tác động của chủ thể quản lý tới
khách thể quản lý.
+
Chức năng của quản lý: Quản lý có bốn chức năng cơ bản. Đó là: Lập
kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra... Cả bốn chức năng này có mối liên hệ qua
lại khăng khít với nhau được mô tả theo sơ đồ sau:
Tổ chức
Lập kế
hoạch
Chỉ đạo
Kiểm tra
Quản lý tốt giúp định hướng sự phát triển của tổ chức qua xác định mục
tiêu ban đầu và nỗ lực của mỗi cá nhân trong tổ chức đó với mục tiêu chung. Tổ
chức điều phối hợp lý, tạo ra môi trường và điều kiện thuận lợi cho hoạt động
bằng cách hướng dẫn hoạt động của mỗi cá nhân trong tổ chức, khuyến khích,
đánh giá, khen thưởng, kỷ luật cho sự phát triển cá nhân và tổ chức có hiệu quả
để đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững nhằm đạt được mục tiêu quản lý đã
xác định.
1.2.2. Thực hành, thực hành lâm sàng
1.2.2.1. Thực hành
-
Theo định nghĩa của Đại từ điển tiếng Việt - Trung tâm ngôn ngữ và văn
hóa Việt Nam - của tác giả Như Ý thì: “Thực hành là làm để áp dụng lý thuyết
vào thực tế” [28].
11
- Theo định nghĩa của Oxford Advancel Learmers thì “Thực hành là
hoạt động thường xuyên, liên tục nhằm nâng cao kỹ năng” (dẫn theo [21]).
1.2.2.2. Thực hành lâm sàng
* Lâm sàng:
-
Đối với ngành Y thì “lâm sàng” có nghĩa là giường bệnh. Thuộc về
những gì trực tiếp quan sát được ở người ốm ở trên giường bệnh.
Đối với tất cả HS, SV y khoa đều phải thực hiện chương trình đào tạo tại
các bệnh viện gọi là Thực hành lâm sàng sau khi đã học lý thuyết cơ bản và
được thực hành tại các phòng thực hành (labo) trong nhà trường.
* Thực hành lâm sàng
- Theo định nghĩa của Từ điển tiếng Việt - Viện ngôn ngữ học của tác giả
Hồng Phê thì “Lâm sàng là những gì trực tiếp quan sát được ở người ốm
đang nằm trên giường bệnh hay là thực hành tại bệnh viện”. Vì vậy, thực hành
lâm sàng chính là thực hành trên người bệnh tại bệnh viện.
-
Theo từ điển Tiếng việt (2000) của Viện ngôn ngữ học thì: “THLS là
làm để áp dụng lý thuyết vào thực tế. Lý thuyết đi đôi với thực hành. Tập làm
trong thực tế để vận dụng và củng cố kiến thức lý thuyết, trau dồi thêm về
nghiệp vụ chuyên mơn”.
THLS chính là mơn học bắt buộc trong chương trình chính khố, là hoạt
động diễn ra ngồi nhà trường. HS, SV y khoa sau phần học lý thuyết là chuyển
sang phần học THLS. Học sinh các trường trung cấp y bắt đầu đi lâm sàng tại
bệnh viện vào tất cả các buổi sáng từ học kỳ 2 của năm thứ nhất cho đến khi tốt
nghiệp ra trường, buổi chiều học lý thuyết tại trường. GV hướng dẫn THLS là GV
của nhà trường và các GV thỉnh giảng là các bác sĩ của bệnh viện nới HS THLS.
Đây là giai đoạn học tập, nghiên cứu qua thực tế, là yêu cầu bắt buộc đối với HS,
SV Y khoa. Tùy theo từng đối tượng học, chuyên ngành học mà có mục tiêu riêng
biệt, nhưng mục đích của việc THLS là HS, SV học cách tiếp xúc người bệnh, học
kỹ năng giao tiếp với người bệnh, học cách khám bệnh, cách
12
phát hiện các triệu chứng để chẩn đoán bệnh và THLS các thao tác trong điều
trị (bao gồm các phác đồ điều trị, các kỹ thuật, thủ thuật trong điều trị và xử trí
diễn biến của người bệnh,…). Đây là một học phần quan trọng đối với tay nghề
của HS, SV sau này.
Thực hành lâm sàng giúp HS trau dồi kiến thức nghề nghiệp vừa rèn
luyện phẩm chất đạo đức của người thầy thuốc (Y đức) để trở thành những
người thầy thuốc vừa giỏi về chuyên môn, vừa sáng về tâm đức. Chính vì vậy,
THLS đóng một vai trị vơ cùng quan trọng, đòi hỏi các cán bộ quản lý phải
luôn chú trọng công tác này.
1.2.3. Quản lý hoạt động thực hành lâm sàng
* Hoạt động thực hành lâm sàng
Hoạt động thực hành lâm sàng bản chất là hoạt động thực hành nghề. Ở
Pháp, khái niệm nghề được định nghĩa là một loại lao động có thói quen có kỹ
năng, kỹ xảo của một người để từ đó tìm được phương tiện sống. Ở Đức thì
định nghĩa là hoạt động cần thiết cho xã hội ở một lĩnh vực lao động nhất định,
đòi hỏi phải được đào tạo ở một trình độ nhất định nào đó. Do đó, bất cứ một
ngành nghề nào cũng hàm chứa trong nó một hệ thống các giá trị: Kiến thức
nghề, kỹ năng nghề, kỹ xảo nghề,… mọi hiệu quả do nghề mang lại. Đòi hỏi
một q trình đào tạo chun biệt để có kiến thức chun mơn nhất định.
Với vai trị của hoạt động thực tập nghề bao giờ cũng phải đảm bảo 2
mặt cơ bản là: Tính chính xác, thao tác nhanh gọn chính là kỹ xảo; Cách tổ
chức hoạt động thực hành để hình thành kỹ năng và phát triển tư duy người
học. Vai trị cốt lõi là qua q trình thực hành nghề sẽ hình thành nên các kỹ
năng, rèn luyện kỹ xảo nghề và phát triển khả năng ứng dụng trên cơ sở liên hệ
hữu cơ giữa tri thức, kỹ năng và kỹ xảo.
* Quản lý hoạt động thực hành lâm sàng
Quản lý hoạt động THLS là những tác động có mục đích của Hiệu trưởng
lên GV, HS, SV các lực lượng giáo dục trong và ngồi nhà trường thơng qua quá
trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra để thực hiện, điều hành toàn bộ
13
các hoạt động có liên quan đến việc THLS của HS, SV nhằm đạt mục tiêu hoạt
động thực tập lâm sàng đề ra. `
Quản lý hoạt động THLS là để thực hiện nội dung THLS một cách có
hiệu quả trên cơ sở đảm bảo những điều kiện thuận lợi nhất giúp HS, SV có
được mơi trường THLS tốt nhất, tích lũy được nhiều kiến thức, kỹ năng và kinh
nghiệm cho bản thân, củng cố vững vàng những kiến thức đã học. Từ đó, có
những nhận thức đúng đắn hơn về nghề Y.
1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động thực hành lâm sàng của học sinh,
sinh viên trường Trung cấp Y tế
1.3.1. Một số đặc điểm của hoạt động THLS của sinh viên trường Trung cấp
Y tế
Đối với các trường Y khoa thì thực hành ln là một yêu cầu bắt buộc
với tất cả các môn học chuyên ngành bắt đầu từ năm thứ nhất. Thực hành có 02
giai đoạn cơ bản:
-
Thực tập cơ sở: Là thực hành tại phòng thực tập (labo) tại nhà trường
được thực hiện ngay từ học kỳ thứ nhất của năm học đầu tiên.
-
Thực hành lâm sàng: Là thực tập tại các khoa lâm sàng của bệnh viện,
được thực hiện từ học kỳ hai của năm học thứ nhất cho đến khi HS, SV thi tốt
nghiệp.
Thực hành lâm sàng được chia ra 02 giai đoạn nhỏ:
+ Thực hành tiền lâm sàng (tại khoa Tiền lâm sàng của nhà trường):
Trước khi HS, SV đi thực tập tại các bệnh viện thì HS, SV được thực hành tại
khoa tiền lâm sàng, tại đây HS, SV sẽ được thực hành các thao tác kỹ thuật trên
mô hình giả định để hình thành các kỹ năng cơ bản trước khi thực hiện các thao
tác kỹ thuật trên người bệnh.
+ Thực hành lâm sàng: Là một học phần được qui định mang tính bắt
buộc phải thực hiện trong chương trình chính khóa, học phần này được thực
hiện tại các khoa lâm sàng của bệnh viện, HS, SV sẽ được rèn luyện các thao
tác kỹ thuật, thủ thuật trực tiếp trên người bệnh.
14
