Tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh lào cai giai đoạn 2005 2010 lý luận và thực tiễn luận văn tốt nghiệp đại học

Trờng đại học vinh
Khoa luật
=== ===

mai thị thu trang

tội mua bán trái phép chất ma túy
trên địa bàn tỉnh lào cai giai đoạn 2005 - 2010:
lý luận và thực tiễn

khóa luận tốt nghiệp đại học
Ngành cử nhân luật


Vinh - 2011

2


Trờng đại học vinh
Khoa luật
=== ===

tội mua bán trái phép chất ma túy
trên địa bàn tỉnh lào cai giai đoạn 2005 - 2010:
lý luận và thực tiễn

khóa luận tốt nghiệp đại học
Ngành cử nhân luật

Giảng viên hớng dẫn:

ThS. Phạm thị huyền Sang

Sinh viên thực hiện:

mai thị thu trang

Lớp:

48B1 - LuËt


Vinh - 2011

4


LỜI CÁM ƠN
Đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo ThS. Phạm Thị
Huyền Sang, trưởng bộ mơn Luật hình sự, khoa Luật, trường Đại học Vinh người đã định hướng đề tài và tận tình hướng dẫn chỉ bảo em trong suốt quá
trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp này.
Em cũng xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô trong Khoa Luật trường
Đại học Vinh đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức quý báu trong
suốt bốn năm học vừa qua. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong q trình
học khơng chỉ là nền tảng cho q trình nghiên cứu khóa luận mà cịn là hành
trang q báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin.
Con xin cảm ơn cha mẹ và gia đình đã sinh ra và nuôi dạy con khôn
lớn, luôn bên cạnh động viên và ủng hộ con trên con đường mà con yêu thích
và lựa chọn.
Cám ơn các bạn sinh viên khoa Luật khóa 2007-2011. Các bạn đã giúp

đỡ ủng hộ, cũng như đóng góp nhiều ý kiến q báu, qua đó giúp mình hồn
thiện khóa luận tốt hơn.
Mặc dù đã rất nỗ lực, cố gắng nhưng chắc hẳn khóa luận của em vẫn
cịn nhiều thiếu sót. Em rất mong nhận được nhiều những ý kiến đánh giá
q, phê bình của q thầy cơ, của anh chị và các bạn.
Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn !

Vinh, tháng 5 năm 2011.
Sinh viên
Mai Thị Thu Trang


6


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU...............................................................................................................9
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................9
2. Tình hình nghiên cứu ...................................................................................10
3. Mục đích và nhiệm vụ................................................................................11
4. Đối tượng, phạm vi.......................................................................................11
5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................11
6. Kết cấu...........................................................................................................12
NỘI DUNG.........................................................................................................13
Chương 1
TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY - NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN.....13
1.1. Khái quát về tội mua bán trái phép chất ma túy.......................................13
1.1.1. Khái quát về ma túy.................................................................................13
1.1.2. Khái quát về tội mua bán trái phép chất ma túy quy định tại Chương

XVIII, Điều 194 Bộ luật Hình sự....................................................................16
1.2. Các dấu hiệu pháp lí về tội mua bán trái phép chất ma túy....................16
1.2.1. Khách thể tội mua bán trái phép chất ma túy........................................16
1.2.2. Mặt khách quan tội mua bán trái phép chất ma túy...............................21
1.2.3. Mặt chủ quan của tội phạm...................................................................27
1.2.4. Chủ thể tội mua bán trái phép chất ma túy............................................29
1.3. Đường lối xử lí tội mua bán trái phép chất ma túy.................................31
1.3.1. Phạm tội khơng có các tình tiết là yếu tố định khung.........................31
1.3.2. Phạm tội trong trường hợp có các tình tiết định khung tăng nặng.....32
1.4. Nhận xét......................................................................................................44
Chương 2
TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY - THỰC TIỄN
TẠI TỈNH LÀO CAI............................................................................................48
2.1. Tình hình kinh tế - xã hội, đặc điểm địa lý của tỉnh Lào Cai..............48
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội......................................................................48
2.1.2. Đặc điểm địa lý......................................................................................49
2.2. Tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai 50
2.2.1. Tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh
Lào Cai...............................................................................................................50
2.2.2. Thực tiễn xét xử tội mua bán trái phép chất ma túy ở tỉnh Lào Cai
trong giai đoạn 2005 - 2010 .............................................................................66
2.3. Các biện pháp, chính sách của tỉnh Lào Cai nhằm ngăn chặn tội phạm
về ma túy............................................................................................................72
2.4. Một số giải pháp khắc phục tình trạng mua bán trái phép chất ma túy
trên địa bàn tỉnh Lào Cai..................................................................................73


2.4.1. Nguyên nhân của tình trạng mua bán trái phép chất ma túy tại Lào Cai
.............................................................................................................................74
2.4.2. Giải pháp khắc phục tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy tại

địa bàn tỉnh Lào Cai..........................................................................................76
KẾT LUẬN .........................................................................................................79
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................81

8


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Từ xa xưa, con người đã phát hiện ra các loại cây có chứa chất ma túy
phục vụ cho y học. Đầu tiên, người ta biết đến ma túy như một loại thần dược,
có khả năng chữa bệnh và mang lại cho con người cảm giác sảng khoái, dễ
chịu. Nhưng do nhiều nguyên nhân khác nhau, ma túy đã bị lạm dụng, gây
nên những tác hại to lớn đến sức khỏe của cộng đồng và trật tự xã hội. Giờ
đây, ma túy là chất gây nghiện độc hại cho sức khỏe con người. Ma túy đang
là thứ hàng hóa “hấp dẫn” mang lại “siêu lợi nhuận”, đồng thời cũng là
nguyên nhân của nhiều loại tội phạm, làm băng hoại đạo đức, lối sống trong
xã hội, làm biết bao gia đình bất hạnh, đau khổ.
Ở Việt Nam nói chung và đặc biệt là các tỉnh miền núi nói riêng như
tỉnh Lào Cai do vị trí địa lí hiểm trở, trình độ dân trí lại thấp nên tội phạm về
ma túy ngày càng gia tăng cả về số vụ phạm tội cũng như tính chất, mức độ
nguy hiểm của tội phạm.
Lào Cai là một trong những tỉnh miền núi biên giới, có vị trí chiến lược
về an ninh - quốc phịng, có diện tích tự nhiên 6.344 km², với 188,08 km
đường biên giới giáp với Vân Nam (Trung Quốc), trong đó có 130 km là sơng
suối. Bên cạnh đó Lào Cai có 25 dân tộc sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc
thiểu số chiếm 64%. Trình độ dân trí khơng đồng đều, nhiều vùng đồng bào
còn những tập tục lạc hậu, nhận thức về pháp luật cịn hạn chế. Vì vậy đây là
những yếu tố làm phát sinh tội phạm, đặc biệt là những tội phạm về ma túy.
Hành vi mua bán trái phép chất ma túy bị pháp luật nghiêm cấm, bị dư

luận xã hội lên án mạnh mẽ. Song do ham lời bất chính, coi thường pháp luật
và đạo lý nên vẫn có rất nhiều người hàng ngày, hàng giờ dùng mọi thủ đoạn
để bn bán thứ hàng hóa chết người đó. Ma túy đã trở thành một “quốc nạn”
tác động trực tiếp vào từng cá nhân, từng gia đình và tồn xã hội. Ma túy kéo
9


theo một loạt các tội phạm như: trộm cắp, giết người, chiếm đoạt tài sản… và
rất nhiều các loại bệnh tật nguy hiểm, trong đó có căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS.
Vì vậy đấu tranh phịng chống ma túy là vấn đề cấp bách được Nhà nước và
toàn xã hội quan tâm. Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương,
chính sách để phát triển kinh tế, xã hội cho miền núi nhằm đẩy lùi tiến tới xóa
bỏ tệ nạn ma túy. Các hành vi phạm tội liên quan đến ma túy đã bị xử lý bằng
những hình phạt rất nghiêm khắc. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy các tội phạm
về ma túy nói chung, tội phạm mua bán trái phép chất ma túy nói riêng vẫn
khơng ngừng diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm.
Vì các lý do trên, em quyết định chọn đề tài “Tội mua bán trái phép
chất ma tuý trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2005 - 2010: lý luận và thực
tiễn” làm khoá luận tốt nghiệp đại học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Ma túy đang là vấn đề toàn cầu thu hút được nhiều người nghiên cứu.
Trong thời gian qua hàng loạt các cơng trình nghiên cứu, các bài luận án tiến
sĩ, luận văn thạc sĩ nghiên cứu về ma túy trong đó có các cơng trình nổi bật:
- “Hiểm họa ma túy và cuộc chiến mới” của GS. TS. Nguyễn Xuân
Yêm, TS. Trần Văn Luyện (2001).
- “Đấu tranh phòng chống tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh Lào
Cai” của ThS. Thân Công Thanh (2008).
- “Bình luận khoa học luật hình sự phần các tội phạm tập IV (bình luận
chuyên sâu về tội phạm ma túy)” của ThS. Đinh Văn Quế (2002).
- “Công tác kiểm sát điều tra án ma túy” của TS. Dương Thanh Biểu.

Các cơng trình kể trên thường được các tác giả nghiên cứu ở những
phương diện và cấp độ khác nhau: tội phạm học, hình pháp học, luật học.
Nhưng cơng tác đấu tranh phịng chống ma túy ngồi những đặc điểm chung
thì ở mỗi địa phương lại có những đặc điểm riêng nhưng địa lí, kinh tế, xã
10


hội, tập quán, phương thức thủ đoạn khác nhau. Hơn thế nữa Lào Cai đang là
một địa bàn phức tạp về ma túy, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc ít người. Vì
vậy, việc nghiên cứu đề tài này sẽ có ý nghĩa thiết thực trong cơng tác phịng
chống tội phạm về ma túy trên địa bàn tỉnh.
3. Mục đích và nhiệm vụ
Ở góc độ khóa luận tốt nghiệp, mục đích của khóa luận là nghiên cứu
tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai về mặt lý luận và
thực tiễn. Qua việc phân tích các dấu hiệu pháp lý và đưa ra các số liệu cụ thể
về mua bán trái phép ma túy trên địa bàn tỉnh, khóa luận đưa ra một số giải
pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tội phạm này
ở giai đoạn hiện nay.
Để đạt được mục đích đó, nhiệm vụ của khóa luận là:
- Về mặt lí luận: Phân tích các khía cạnh pháp lý của tội mua bán trái
phép chất ma túy Điều 194 BLHS Việt Nam 1999.
- Về mặt thực tiễn: Phân tích tình hình tội phạm, thực tiễn xét xử tội
mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Từ đó đưa ra một số
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh chống tội phạm
4. Đối tượng, phạm vi
- Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là những vấn đề lí luận và thực
tiễn về tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai
- Phạm vi nghiên cứu khóa luận là tình hình tội phạm về mua bán trái
phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai từ năm 2005 - 2010
5. Phương pháp nghiên cứu

Khóa luận được xây dựng trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta

11


về đấu tranh phịng chống tội phạm, có sử dụng các văn bản pháp luật, các
báo cáo tổng kết xét xử, các tài liệu trong nước có liên quan.
Khóa luận sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so
sánh, xã hội học. Trong đó, phương pháp phân tích là chủ đạo nhằm đi sâu
hơn vào vấn đề cần nghiên cứu.
6. Kết cấu
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của khoá luận được chia thành 2 chương:
Chương 1: Tội mua bán trái phép chất ma tuý theo Điều 194 - BLHS
Việt Nam - Những vấn đề lý luận.
Chương 2: Tội mua bán trái phép chất ma tuý - Thực tiễn tại tỉnh
Lào Cai.

12


NỘI DUNG
Chương 1

TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY - NHỮNG VẤN ĐỀ
LÍ LUẬN
1.1. Khái quát về tội mua bán trái phép chất ma túy
1.1.1. Khái quát về ma túy
1.1.1.1. Ma túy là gì ?

Đã từ lâu, ma tuý là vấn đề toàn cầu, tác động lên hầu hết các quốc gia
và khu vực trên thế giới ở nhiều cấp độ khác nhau, gây những thiệt hại lớn cả
về kinh tế chính trị và xã hội. Có rất nhiều ý kiến, quan điểm đưa ra về khái
niệm ma tuý, song có thể khái quát ma tuý là một chất có từ trong tự nhiên
hoặc nhân tạo, có khả năng gây nghiện khi con người sử dụng không đúng,
không hợp lý. Nó có tác động và ảnh hưởng rất lớn đến sự ổn định và phát
triển của cộng đồng
Theo từ điển Hán Việt thì ma tuý được dùng chỉ các chất mà khi sử
dụng có trạng thái ngây ngất, đờ đẫn, dùng lâu thành nghiện.
Theo tổ chức y tế Thế giới (WHO): “Ma tuý là thực thể hoá học hoặc
thực thể hỗn hợp, khác với tất cả những cái được địi hỏi để duy trì tình trạng
bình thường của cơ thể, việc sử dụng những chất đó sẽ làm thay đổi chức
năng sinh học của con người.”
Trong Bộ luật Hình sự nước ta, lần đầu tiên thuật ngữ “ma tuý” được
quy định tại Điều 203 của Bộ luật Hình sự 1985 tại mục: “Tội tổ chức dùng các
chất ma tuý”. Ngày 21/12/1999, Bộ luật Hình sự mới được thơng qua thì “ma
tuý” là các chất đã được xác định và có tên gọi riêng trong khoa học. Danh mục
các chất ma tuý (bao gồm danh mục quy định tại Công ước Quốc tế 19611971-1981) gồm 225 chất ma tuý và 22 tiền chất để sản xuất ra ma túy

13


1.1.1.2. Tác hại của ma túy
Có thể nói ma tuý là một thảm hoạ lớn đối với nhân loại. Không một
quốc gia, một dân tộc nào thốt ra ngồi vịng xáy khủng khiếp của nó để
tránh khỏi những hậu quả do nghiện hút và buôn lậu ma tuý gây ra. Ma tuý
đang làm gia tăng tội phạm, bạo lực, tham nhũng, vắt cạn kiệt nhân lực, tài
chính, huỷ diệt những tiềm năng quý báu khác mà lẽ ra phải được huy động
cho việc phát triển kinh tế - xã hội, đem lại ấm no hạnh phúc cho mọi người.
Ma tuý đang làm suy thoái nhân cách, phẩm giá, tàn phá cuộc sống n vui

gia đình, gây xói mịn đạo lý, kinh tế, xã hội... Nghiêm trọng hơn, ma tuý còn
là tác nhân chủ yếu thúc đẩy căn bệnh HIV/AIDS phát triển.
Khi đã nghiện ma tuý gây nên những hậu quả khơn lường cho bản thân,
gia đình và xã hội. Qua một số cơng trình nghiên cứu có thể nhận thấy rằng
ma tuý có những tác hại cơ bản:
- Với bản thân người nghiện:
Về sức khỏe: Ma tuý phá hoại sức khoẻ con người, làm cho người
nghiện bị rối loạn sinh lý, trao đổi chất kém, cơ thể suy nhược, các chức năng
hơ hấp, tuần hồn, tiêu hố, sinh dục và sinh sản suy giảm, dễ mắc các bệnh
tim mạch, gan, thần kinh… Ma tuý làm cho người nghiện suy giảm khả năng
chống đỡ bệnh tật, dễ mắc các bệnh lao, phổi, viêm gan A, viêm gan B,
HIV/AIDS.
Về mặt tâm lí: Người nghiện trở nên ích kỷ, thờ ơ với mọi người, kể cả
với người thân của chính mình. Nếu thiếu thuốc người nghiện trở nên u sầu,
cau có, vật vã, tính tình trở nên hung hãn, khơng làm chủ được bản thân, có
những hành động khơng phù hợp với đạo đức, tập quán và pháp luật, dễ dàng
dẫn đến con đường tội phạm
Về mặt đạo đức: Ma tuý làm thay đổi trạng thái, tâm lý của người
nghiện. Nó làm cho người nghiện sa sút về tinh thần, thay đổi nhân cách. Họ
hay cáu gắt, nói dối, ăn cắp, gây xung đột với bố mẹ, anh chị, vợ con. Lúc này
14


họ chỉ có một nhu cầu lớn nhất là làm sao để có ma t sử dụng, ngồi ra
khơng cịn quan tâm đến ai
Về mặt kinh tế: Khi mắc nghiện, người nghiện tiêu một lượng tiền
khổng lồ vào ma tuý. Nếu tính trung bình 1 ngày người nghiện nhẹ dùng
50.000 đồng ma tuý và người nghiện nặng dùng trên 100.000 đồng thì ít nhất
trong năm 1 người nghiện phải chi hơn 18.000.000 đồng, đó là một con số
quá lớn. Mặt khác do uy tín, sức khoẻ của người nghiện giảm sút, tâm lý

khơng ổn định nên đa số khơng có việc làm hoặc việc làm khơng ổn định. Chi
phí để điều trị cai nghiện cũng rất tốn kém. Trung bình 1 lần cai cắt cơn cần
1.200.000đ/người.
- Với gia đình
Làm tiêu hao tiền bạc của bản thân và gia đình. Nhu cầu cần tiền để mua
ma tuý của người nghiện là rất lớn, ma tuý có thể tiêu tốn hết tiền của, tài sản,
đồ đạc của gia đình vào việc mua ma tuý để thoả mãn cơn nghiện của mình.
Sức khỏe của các thành viên khác trong gia đình giảm sút vì lo lắng,
mặc cảm... cho những người nghiện ma túy
Gây tổn thất về tình cảm (thất vọng, buồn khổ, hạnh phúc gia đình tan
vỡ, ly thân, ly hơn, con cái khơng ai chăm sóc...).
Gia đình tốn thời gian, chi phí chăm sóc và điều trị các bệnh của người
nghiện do ma tuý gây ra.
- Với xã hội
Nghiện ngập là đầu mối dẫn đến những tệ nạn xã hội. Để có tiền thoả
mãn cơn nghiện, người nghiện không từ một hành vi nào để kiếm tiền. Những
hành vi phạm pháp như : trộm cắp, móc túi, giật đồ… thậm chí giết người họ
cũng dám làm.
Làm giảm sút sức lao động sản xuất trong xã hội.
Tăng chi phí ngân sách xã hội cho các hoạt động ngăn ngừa, khắc phục,
giải quyết các hậu quả do ma tuý đem lại. Ma tuý còn là nguồn gốc, là điều
15


kiện nảy sinh, lan truyền đại dịch HIV/AIDS (một hiểm hoạ tồn cầu chưa có
thuốc chữa). Hiện nay nước ta có trên 130.000 người nhiễm HIV/AIDS thì có
75% là do tiêm chích ma tuý.
1.1.2. Khái quát về tội mua bán trái phép chất ma túy quy định tại Chương
XVIII, Điều 194 Bộ luật Hình sự
Tội mua bán trái phép các chất ma tuý là hành vi cố ý trao đổi các chất

ma tuý bằng tiền hay hiện vật trái với các quy định của Nhà nước.
Theo quy định tại Thông tư liên tịch của Bộ Công an - Viện KSND Tối
cao - TAND Tối cao - Bộ Tư pháp số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTCTANDTC-BTP ngày 24/12/2007 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại
Chương XVIII "Các tội phạm về ma túy" của Bộ luật Hình sự năm 1999 thì
"Mua bán trái phép chất ma túy" là một trong các hành vi sau đây:
- Bán trái phép chất ma túy cho người khác (không phụ thuộc vào
nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có) bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho
người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác;
- Mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;
- Xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;
- Dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh tốn trái phép (khơng phụ
thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có);
- Dùng tài sản khơng phải là tiền đem trao đổi, thanh tốn… lấy chất
ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác;
- Tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;
- Vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác.
Người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức cho người thực hiện một
trong các hành vi mua bán trái phép chất ma túy nói trên đều bị truy cứu trách
nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy (với vai trò đồng phạm).
1.2. Các dấu hiệu pháp lí về tội mua bán trái phép chất ma túy
1.2.1. Khách thể tội mua bán trái phép chất ma túy
16


Khách thể của tội phạm là các quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ
và bị tội phạm xâm hại. Có thể nói, trong bất cứ chế độ xã hội có giai cấp nào
Nhà nước cũng đều xác lập, bảo vệ, củng cố và thúc đẩy sự phát triển của
những quan hệ xã hội phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị. Ở các chế độ
xã hội khác nhau thì các quan hệ xã hội được bảo vệ cũng khác nhau. Hệ
thống quy phạm pháp luật hình sự ln là cơng cụ hữu hiệu để Nhà nước bảo

vệ các quan hệ xã hội phù hợp với lợi ích của giai cấp mình.
Ma túy là loại độc dược gây nghiện nguy hiểm. Theo quy định của Nhà
nước chỉ một số cơ quan nhà nước mới được phép sản xuất ma túy nhằm mục
đích phục vụ cho y học và cho nghiên cứu khoa học. Sự thống nhất quản lý
của Nhà nước về chất ma túy nhằm ngăn chặn tình trạng lạm dụng ma túy,
bảo vệ sức khỏe người dân và ngăn ngừa các tội phạm về ma túy.
Điều 6 Hiến pháp 1992 đã quy định “Nghiêm cấm sản xuất, vận
chuyển, buôn bán, tàng trữ, sử dụng trái phép thuốc phiện và các chất ma túy
khác. Nhà nước quy định chế độ bắt buộc cai nghiện và chữa bệnh xã hội
nguy hiểm”.
Hiện nay, việc sản xuất một số chất ma túy chủ yếu được tiến hành
trong lĩnh vực y tế nhằm mục đích chữa bệnh. Hoạt động này được quy định
chặt chẽ từ khâu quản lý, sản xuất đến bn bán và sử dụng.
Điều 3 Luật phịng chống ma túy 2000 cũng quy định cấm các hành vi
liên quan đến ma tuý như: trồng, sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán…
các chất ma túy.
Khách thể chung của các tội phạm về ma túy là chế độ quản lí nhà
nước về ma túy ở tất cả các khâu, các q trình quản lí. Các tội phạm này có
đối tượng là các chất ma túy và các vật dụng phục vụ sản xuất và sử dụng
chất ma túy.
Như vậy, tội mua bán trái phép chất ma túy xâm phạm chế độ độc
quyền quản lý của Nhà nước về ma túy, trực tiếp là chế độ quản lý của Nhà

17


nước về việc trao đổi chất ma túy. Không những thế nó cịn góp phần tạo ra
một lớp người nghiện trong xã hội, đe dọa nghiêm trọng đến an toàn, trật tự
công cộng, sức khỏe và sự phát triển lành mạnh của xã hội.
Đối tượng tác động của tội phạm là bộ phận của khách thể của tội phạm

bị hành vi phạm tội tác động đến để gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại
cho những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ.
Đối tượng tác động của tội mua bán trái phép chất ma túy là các chất
ma túy bao gồm các chất ma túy theo nghĩa hẹp, các chất hướng thần, các tiền
chất ma túy và hướng thần (gọi tắt là các tiền thần ma túy); các cây trồng hoặc
nguyên liệu thực vật có chứa chất ma túy.
Ở nước ta, việc xác định các chất ma túy, các chất hướng thần và các
tiền chất ma túy và hướng thần được dựa trên cơ sở tham khảo các bảng quy
định về các chất ma túy và các chất hướng thần của 3 Công ước của Liên hợp
quốc và kiểm sốt ma túy
Theo Cơng ước quốc tế về thống nhất các chất ma túy năm 1961, 1971,
1988 thì ma túy là bất kỳ chất liệu nào được liệt kê trong bảng I, II, III, IV của
Công ước, dù dưới dạng tự nhiên hay tổng hợp. (Việt Nam đã tham gia ba
Công ước này năm 1997).
Theo quy định tại Điều 2 Luật phòng chống ma túy năm 2000: Chất ma
túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh
mục do Chính phủ ban hành. Chất gây nghiện là chất kích thích hoặc ức chế
thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng. Chất hướng thần là
chất kích thích, ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có
thể dẫn tới tình trạng nghiện đối với người sử dụng.
Theo Nghị định 67/2001/NĐ-CP ngày 01/10/2001 và Nghị định
133/2003/NĐ-CP ngày 06/11/2003 của Chính phủ ban hành các danh mục
chất ma túy và tiền chất thì hiện nay các chất ma túy bao gồm 228 chất chia

18


thành 3 danh mục và 40 hóa chất khơng thể thiếu trong quá trình sản xuất,
điều chế ma túy
Một chất nào đó là ma túy thì chất đó phải có các đặc điểm

- Được quy định trong danh mục do chính phủ ban hành, nguồn gốc tự
nhiên hoặc tổng hợp
- Là chất độc gây nghiện
- Khi thâm nhập vào cơ thể con người thì làm biến đổi một số chức
năng thần kinh, làm cho người nghiện phụ thuộc cả về thể xác lẫn tinh thần…
Theo Thông tư liên tịch số 17/2007 của Bộ Công an, TAND tối cao,
VKSND tối cao, Bộ Tư pháp ngày 24/12/2007 về hướng dẫn áp dụng một số
quy định tại chương XVIII “Các tội phạm về ma túy” của BLHS 1999 quy
định:“Chất ma túy” là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định
trong các danh mục chất ma túy do Chính phủ ban hành. Trong đó, cần phân
biệt các trường hợp sau:
- Đối với các chất ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch (như
dung dịch thuốc phiện, dung dịch hêrôin dùng để tiêm, chích) hoặc chất ma
túy ở thể lỏng đã được pha lỗng để tiện cho việc sử dụng thì khơng coi tồn
bộ dung dịch này là chất ma túy ở thể lỏng mà cần xác định hàm lượng
moócphin trong dung dịch để tính trọng lượng của chất ma túy đó;
- Đối với xái thuốc phiện thì khơng coi là nhựa thuốc phiện mà phải
xác định hàm lượng moócphin trong xái thuốc phiện để tính trọng lượng của
thuốc phiện.
Hiện nay ở Việt Nam thường gặp một số chất ma túy là:
- Thuốc phiện: Thuốc phiện là nhựa từ cây thuốc phiện, có mùi đặc
trưng hơi hăng hắc, màu nâu đen hoặc cánh gián, dẻo hoặc nhão. Thuốc phiện
đã nấu chín có màu đen, rắn chắc hơn (3kg thuốc phiện sống sẽ cho khoảng
1kg thuốc phiện chín). Trong thành phần thuốc phiện có khoảng 40 ancaloit

19


và 5 chất cơ bản là morphine, codeine, thebaine, papaverine và natotin. Thuốc
phiện gây nghiện nhanh và mạnh.

- Morphine: Là chất ma tuý dạng bột màu trắng. Từ nhựa thuốc phiện
người ta chế xuất morphine (cứ khoảng 10kg thuốc phiện thì thu được khoảng
1kg morphine bazơ, từ đó có thể thu được 1kg morphine). Morphine có tác
dụng gây nghiện cao.
- Hêrôin: Là loại ma túy độc hại phổ biến nhất ở nước ta hiện nay.
Hêrôin được điều chế từ ma túy, cứ khoảng 1kg ma túy thì thu được 800 950g hêrơin. Hêrơin có khả năng gây nghiện rất nhanh, người nghiện bị suy
sụp nhanh chóng cả về thể xác lẫn tinh thần. Một liều khoảng 0,06g có thể
gây chết người ngay sau khi tiêm.
- Nhựa cần sa: Từ các bộ phận lá, hoa, quả cây cần sa người ta chiết
xuất ra nhựa cần sa. Các hoạt chất của cây cần sa gây cho người sử dụng cảm
giác hưng phấn, sảng khoái, song tác dụng nguy hiểm nhất của cần sa là gây
ảo giác làm sai lệch tinh thần.
- Côcain: Cây cơ ca là loại cây có chứa chất ma túy. Khi sử dụng nó
con người mất cảm giác đói, sảng khoái, chống mệt mỏi nhưng lại gây nghiện
cho người sử dụng. Từ lá cây cô ca người ta điều chế được cao cơ ca và
cơcain. Cơcain có khả năng gây tê, độc và gây nghiện.
- Amphetamine: Là chất ma túy gây kích thích mạnh hệ thần kinh
trung ương, làm tăng sự co bóp của tim, co mạch máu ngoại biên, tăng huyết
áp. Với liều vừa phải amphetamine có tác dụng làm tăng khả năng lao động
trí óc, giảm buồn ngủ, tăng sức lực. Với liều cao amphetamine gây nghiện
nguy hiểm.
- Methamphetamine: Gây kích mạnh hệ thần kinh trung ương, là chất
có độc tính và khả năng gây nghiện mạnh, gây chứng hoang tưởng.
- Methadone: Là chất ma túy giảm đau mạnh gấp 5 lần morphine,
thường thấy dạng viên con nhộng 5mg hoặc ống 5mg hoặc 10mg.
20


- Methoqualone: Là chất ma túy an thần gây ngủ, màu trắng dạng viên
nén 200mg.

- LSD: Là chất gây nghiện tạo ảo giác mạnh, làm cho người dùng mất
cảm giác sợ hãi, làm những việc mà lúc bình thường khơng làm được (như
nhảy từ trên cao xuống, chạy trên mặt tường cao…)
- MDMA (estasy): Là một dạng ma túy tổng hợp có tác dụng kích thích
thần kinh. Estasy tăng hưng phấn của hoạt động thần kinh vì vậy tăng cường
độ vận động cơ thể. Người sử dụng estasy cảm thấy cơ thể sung mãn, sẵn
sàng làm mọi việc nặng nhọc, nguy hiểm, vận động suốt đêm mà khơng mệt.
Estasy có vai trị tăng khả năng hoạt động tình dục.
1.2.2. Mặt khách quan tội mua bán trái phép chất ma túy
Mặt khách quan của tội phạm là một trong bốn yếu tố cơ bản cấu thành
tội phạm, khơng có mặt khách quan thì sẽ khơng có các yếu tố khác của tội
phạm và do vậy khơng có tội phạm. Mặt khách quan được hiểu là mặt bên
ngoài của tội phạm, bao gồm những biểu hiện của tội phạm diễn ra và tồn tại
bên ngoài thế giới khách quan.
Mặt khách quan bao gồm các yếu tố:
- Hành vi khách quan nguy hiểm cho xã hội;
- Hậu quả nguy hiểm cho xã hội;
- Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả;
- Các điều kiện khác bên ngoài của việc thực hiện hành vi phạm tội
(công cụ, phương tiện, thủ đoạn, thời gian, địa điểm phạm tội…)
Trong mặt khách quan của tội phạm, hành vi khách quan là biểu
hiện cơ bản, những biểu hiện của mặt khách quan chỉ có ý nghĩa khi có hành
vi khách quan, khơng có hành vi khách quan thì khơng có tội phạm.
Mua bán dân sự là quyền của mỗi công dân. Song ma túy là loại hàng hóa
Nhà nước độc quyền quản lý nên mọi hành vi trao đổi ma túy trái với các quy
định của pháp luật đều bị coi là mua bán ma túy trái phép, bị coi là tội phạm.
21


Hành vi khách quan của tội phạm về ma túy tuy khác nhau về hình

thức thể hiện cụ thể, về tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội nhưng
giống nhau ở chỗ đều là những hành vi vi phạm các quy định của nhà nước
về chế độ quản lí nhà nước về ma túy. Đó có thể là những hành vi thực hiện
những điều mà Nhà nước cấm các cá nhân làm (như hành vi khách quan của
các tội quy định từ Điều 192 - Điều 200 BLHS) hoặc có thể là những hành
vi của những người có trách nhiệm được Nhà nước giao cho thực hiện, thực
hiện khơng đầy đủ hoặc làm những việc ngồi phạm vi những quy định về
quản lí, sử dụng chất ma túy (như hành vi khách quan của tội “cưỡng bức,
lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy” được quy định tại Điều
200 BLHS).
Theo quy định tại Thông tư liên tịch của Bộ Công an - Viện KSND Tối
cao - TAND Tối cao - Bộ Tư pháp số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTCTANDTC-BTP ngày 24/12/2007 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại
Chương XVIII "Các tội phạm về ma túy" của Bộ luật Hình sự năm 1999 thì
hành vi mua bán trái phép chất ma túy được thực hiện dưới những hình thức
sau đây:
* Bán trái phép chất ma túy cho người khác là dùng ma túy mà mình có
(khơng phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có) cho người khác
lấy tiền hoặc tài sản.
Nếu một người đã có hành vi chào bán trái phép chất ma tuý, đã thoả
thuận về giá cả, địa điểm giao hàng nhưng trên đường mang ma tuý đến địa
điểm giao hàng thì bị bắt thì bị định tội mua bán trái phép chất ma tuý ở giai
đoạn phạm tội chưa đạt.
Người bán hộ chất ma túy cho người khác để lấy tiền cơng hoặc lợi ích
khác thì cũng bị truy cứu TNHS về tội mua bán trái phép chất ma túy.
Ví dụ: Ngô Thị Hường là người yêu của Đặng Minh Dũng, ở cùng
Dũng từ ngày 11/9/2006. Trong thời gian ở cùng Dũng, Hường có biết Dũng
22


bán thuốc lắc (estasy). Một lần Dũng đi vắng, gọi điện cho Hường dặn mở

của cho một người tên là Bờm vào nhà và lấy túi nilon trong đó có 50 viên
thuốc màu vàng giấu trong xô nhựa giao cho Bờm. Tại cơ quan điều tra
Hường khai đã giao 50 viên estasy cho Bờm. Hường biết đó là thuốc lắc
nhưng giá cả và việc thanh toán giữa Dũng và Bờm thì Hường khơng biết.
Ngày 14/06/2007 Hường đã bị TAND Thành phố Hà Nội xử 3 năm tù về tội
mua bán trái phép chất ma túy.
Người nào bán chất ma túy cho người khác và còn cho họ sử dụng địa
điểm thuộc quyền sở hữu, chiếm hữu, quản lý của mình thì ngồi việc bị truy
tố về tội mua bán trái phép chất ma túy người đó cịn bị truy tố về tội “Chứa
chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy” Điều 198 Bộ luật Hình sự. Nếu hành
vi đó lặp đi lặp lại nhiều lần thì cịn bị truy tố về tội “Tổ chức sử dụng trái
phép chất ma túy” Điều 197.
Trường hợp một người biết là chất ma tuý giả nhưng làm cho người
khác tưởng là chất ma tuý thật nên mua bán, trao đổi... thì người biết chất ma
túy giả đó khơng bị truy cứu TNHS về tội mua bán trái phép chất ma túy mà
bị truy cứu TNHS về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 139 BLHS
1999 nếu thoả mãn các dấu hiệu khác nữa của tội này. Nếu giám định có hàm
lượng ma tuý thì dù hàm lượng nhỏ cũng bị truy cứu TNHS theo các điều luật
tương ứng đối với tội mua bán trái phép chất ma tuý.
Trong mọi trường hợp, khi thu giữ được các chất nghi là ma tuý thì đều
phải trưng cầu giám định để xác định loại, hàm lượng, trọng lượng chất ma
tuý. Nếu chất được giám định không phải là ma tuý nhưng người thực hiện
hành vi mua bán ý thức rằng chất đó là chất ma tuý (nhầm lẫn về đối tượng)
thì bị truy cứu TNHS theo khoản 1 Điều 194.
* Mua chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác là dùng tiền
hoặc tài sản đổi lấy chất ma túy sau đó dùng chất ma tuý đó để bán lại cho
người khác lấy tiền hoặc tài sản.
23

Nếu một người mua chất ma tuý về với mục đích là để bán nhưng chưa
kịp bán thì bị bắt, thì vẫn bị truy cứu TNHS về tội mua bán trái phép chất ma
tuý (phạm tội chưa đạt). Chỉ khi nào xác định được mục đích của một người
mua chất ma tuý nhằm bán lại cho người khác thì mới truy cứu TNHS người
đó về tội mua bán trái phép chất ma t. Nếu khơng xác định được mục đích
của người đó là nhằm bán lại thì tùy từng trường hợp người đó có thể bị truy
cứu TNHS về tội tàng trữ trái phép chất ma tuý.
Hành vi dùng chất ma tuý nhằm trao đổi, thanh toán trái phép hoặc
dùng tài sản đem trao đổi, thanh toán lấy chất ma tuý nhằm bán lại cho người
khác cũng giống như trường hợp mua chất ma tuý nhằm bán trái phép cho
người khác.
Nếu một người mua trái phép chất ma tuý về sử dụng dần thì khơng bị
truy cứu TNHS về tội mua bán trái phép chất ma tuý. Nếu một người mua trái
phép chất ma tuý về để sử dụng dần nhưng sau đó lại đem bán bớt một phần
thì vẫn bị truy cứu TNHS về tội mua bán trái phép chất ma tuý.
Ví dụ: Phan Thị Hiền đã mua một gói heroin với giá 460 000 đồng về để
sử dụng dần (Hiền nghiện ma tuý). Sau khi sử dụng hết một nửa, do cần tiền
nên Hiền đã bán số heroin còn lại cho Đỗ Tấn Hưng. Hiền đã bị bắt quả tang
khi đang bán hêrôin cho Hưng và bị truy tố về tội mua bán trái phép chất ma
tuý.
Một người thực hiện hành vi mua bán trái phép chất ma tuý để sản xuất
trái phép chất ma tuý thì bị truy cứu TNHS về tội sản xuất trái phép chất ma
tuý quy định tại Điều 193 BLHS.
* Xin chất ma tuý nhằm bán trái phép cho người khác là việc một
người bằng lời nói hoặc hành động của mình để người khác cho mình chất ma
tuý rồi dùng chất ma tuý đó đem bán cho người khác để lấy tiền hoặc tài sản.
Tương tự như trường hợp mua chất ma tuý nhằm bán trái phép, một
người xin chất ma tuý nhưng chưa kịp bán thì bị bắt, nếu xác định được mục
24

đích của người đó là để bán chất ma t, thì người đó sẽ bị truy cứu TNHS
về tội mua bán trái phép chất ma tuý. Nếu không xác định được mục đích của
người đó là để bán chất ma t thì người đó có thể bị truy cứu TNHS về tội
tàng trữ trái phép chất ma tuý.
Ví dụ: A và B chơi thân với nhau. Thấy B từ ngày bn bán hêrơin thì
giàu lên nhanh chóng, A đã ngỏ lời xin B một ít về bán thử, nếu làm ăn được
sẽ lấy hàng về để bán. B đã cho A 5 gói heroin nặng 0,43g. A đã bị bắt quả
tang khi đang bán một gói heroin mà mình xin được.
Việc cho chất ma tuý phải là tự nguyện. Nếu một người ép người khác
phải cho mình chất ma tuý thì người đó cịn bị truy tố thêm về tội chiếm đoạt
chất ma tuý.
* Tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác là hành vi
cất giữ, cất giấu chất ma túy sau đó đem bán chất ma túy đó cho người khác.
Hành vi tàng trữ chất ma tuý nhằm bán giống như hành vi tàng trữ trái
phép chất ma tuý nhưng khác nhau ở một điểm căn bản nhất, đó là mục đích
của việc tàng trữ: Nếu chỉ tàng trữ mà không đem bán hoặc không chứng
minh được mục đích của việc tàng trữ là nhằm bán trái phép chất ma t đó
thì người phạm tội chỉ bị truy cứu TNHS về tội tàng trữ trái phép chất ma t;
cịn nếu chứng minh được mục đích của người phạm tội là tàng trữ nhằm bán
trái phép chất ma t thì người đó sẽ bị truy cứu TNHS về tội mua bán trái
phép chất ma tuý.
Ví dụ: A mua 500 viên estasy về để bán cho các vũ trường. Do chưa
liên lạc được với những người có nhu cầu mua nên A giấu estasy trong hòm
gạo ở góc nhà đợi liên lạc được thì bán. Trong một lần kiểm tra an ninh, công
an phường đã khám xét và thu được số thuốc lắc đó. Tại cơ quan điều tra, A
đã khai là mua estasy về để bán nhưng chưa kịp bán thì bị thu giữ. Vì vậy A
đã bị truy tố về tội mua bán trái phép chất ma tuý.

25