Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện thanh chương, tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ HẢI YẾN

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON
HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ HẢI YẾN

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON
HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

TS. NGUYỄN NHƯ AN

NGHỆ AN - 2017


i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, triển khai nghiên cứu đề tài luận văn “Giải pháp
phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An”,
tôi đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các giảng viên trường
Đại học Vinh, các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo,
cán bộ, giáo viên các trường mầm non huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.
Tơi xin được bày tỏ lịng biết ơn chân thành và sâu sắc đến quý thầy cô
trường Đại học Vinh đã trực tiếp giảng dạy, động viên cho tơi trong suốt q
trình học tập, nghiên cứu. Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành đến
TS Nguyễn Như An, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tơi
hồn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm tạo điều kiện của Phịng Giáo dục và
Đào tạo, các cơ giáo của các trường mầm non huyện Thanh Chương, gia đình,
bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ tơi trong q trình hồn thành luận văn này.
Nghệ An, tháng 5 năm 2017
Tác giả

Nguyễn Thị Hải Yến


ii
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 4
7. Đóng góp của luận văn .............................................................................. 5
8. Cấu trúc của luận văn ................................................................................ 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
MẦM NON....................................................................................................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 6
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ......................................................... 6
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ......................................................... 7
1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................. 8
1.2.1. Giáo viên mầm non ........................................................................ 8
1.2.2. Đội ngũ giáo viên mầm non ........................................................... 9
1.2.3. Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non ......................................... 11
1.2.4. Giải pháp, giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non ........ 16
1.3. Người giáo viên mầm non trong bối cảnh hiện nay ............................. 16
1.3.1. Vị trí, vai trị của người giáo viên mầm non ................................ 16
1.3.2. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người giáo viên mầm non ... 18
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non ..................... 21
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ giáo viên mầm non.............. 21
1.4.2. Mục tiêu phát triển đội ngũ giáo viên mầm non .......................... 23


iii
1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên mầm non .......................... 23
1.4.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ
giáo viên mầm non ....................................................................... 26
Kết luận chương 1 ....................................................................................... 29
Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ

GIÁO VIÊN MẦM NON HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH
NGHỆ AN ...................................................................................................... 30
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội và giáo dục của
huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An .......................................................... 30
2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ......................... 30
2.1.2. Tình hình giáo dục huyện Thanh Chương ................................... 31
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng .......................................................... 37
2.2.1. Mục tiêu khảo sát ......................................................................... 37
2.2.2. Đối tượng khảo sát ....................................................................... 38
2.2.3. Nội dung khảo sát ......................................................................... 38
2.2.4. Phương pháp khảo sát .................................................................. 38
2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh Chương, tỉnh
Nghệ An ...................................................................................................... 38
2.3.1. Về số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo .......................................... 38
2.3.2. Về chất lượng ............................................................................... 43
2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện
Thanh Chương, tỉnh Nghệ An ..................................................................... 46
2.4.1. Về công tác quy hoạch đội ngũ giáo viên mầm non .................... 46
2.4.2. Về công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên mầm non .................... 46
2.4.3. Vê Công tác tuyển dụng, luân chuyển giáo viên mầm non ......... 48
2.4.4. Công tác đánh giá đội ngũ giáo viên mầm non ............................ 49
2.4.5. Chế độ chính sách đối với đội ngũ giáo viên mầm non ............... 49


iv
2.5. Đánh giá thực trạng .............................................................................. 50
2.5.1. Ưu điểm ........................................................................................ 50
2.5.2. Hạn chế ......................................................................................... 50
2.5.3. Nguyên nhân................................................................................. 51
Kết luận chương 2 ....................................................................................... 52

Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
MẦM NON HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN .................. 55
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp......................................................... 55
3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính mục tiêu ............................................... 55
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn............................................... 55
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả ............................................... 56
3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi .................................................. 56
3.2. Một số giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện
Thanh Chương, tỉnh Nghệ An ..................................................................... 57
3.2.1. Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
phù hợp với thực tiễn.................................................................... 57
3.2.2. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non ... 60
3.2.3. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên
mầm non ....................................................................................... 63
3.2.4. Đổi mới công tác tuyển dụng, luân chuyển đội ngũ giáo viên
mầm non ....................................................................................... 66
3.2.5. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, tạo điều kiện để phát
triển đội ngũ giáo viên mầm non phát huy tốt vai trị của mình...... 69
3.3. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ........... 71
3.3.1 Mục tiêu khảo sát ........................................................................ 71
3.3.2. Nội dung và đối tượng khảo sát ................................................... 72
3.3.3. Phương pháp khảo sát .................................................................. 72


v
3.3.4. Kết quả khảo sát ........................................................................... 72
Kết luận chương 3 ....................................................................................... 75
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 76
1. Kết luận ................................................................................................... 76
2. Kiến nghị ................................................................................................. 78

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81
PHỤ LỤC


vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL

:

Cán bộ quản lý

CBQLGD

:

Cán bộ quản lý giáo dục

CLGD

:

Chất lượng giáo dục

CNH, HĐH

:

Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa

CSGD

:

Chăm sóc giáo dục

CSVC

:

Cơ sở vật chất

GD& ĐT

:

Giáo dục và đào tạo

GV

:

Giáo viên

GVMN

:

Giáo viên mầm non

KĐCL

:

Kiểm định chất lượng

MN

:

Mầm non

QL

:

Quản lý

QLCL

:

Quản lý chất lượng

QLGD

:

Quản lý giáo dục

SKKN

:

Sáng kiến kinh nghiệm

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thông

TW

:

Trung ương

UBND

:

Ủy ban nhân dân

XHHGD

:

Xã hội hóa giáo dục


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1.

Số lượng và trình độ của đội ngũ giáo viên huyện Thanh Chương
tính đến tháng 05 năm 2017 ....................................................... 32

Bảng 2.2.

Số lượng và trình độ của đội ngũ CBQL huyện Thanh Chương
tính đến tháng 05 năm 2017 ....................................................... 33

Bảng 2.3.

Thống kê số trường, số nhóm lớp, số trẻ mầm non huyện
Thanh Chương tính đến tháng 5 năm 2017. ............................... 38

Bảng 2.4.

Thống kê số lượng giáo viên mầm non huyện Thanh Chương
tính đến tháng 5/2017 ................................................................. 39

Bảng 2.5.

Thống kê giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ thời điểm 5/2017..... 40

Bảng 2.6.

Thống kê GVMN theo độ tuổi tại thời điểm tháng 5 năm 2017.... 40

Bảng 2.7.

Thống kê trình độ GVMN tại thời điểm tháng 5 năm 2017 ....... 41

Bảng 2.8.

Đánh giá phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống của GVMN
huyện Thanh Chương ................................................................. 43

Bảng 2.9.

Đánh giá kiến thức của GVMN huyện Thanh Chương .............. 44

Bảng 2.10. Đánh kỹ năng sư phạm GVMN huyện Thanh Chương .............. 45
Bảng 2.11. Quy hoạch đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh Chương
từ năm 2012 đến năm 2017 ........................................................ 46
Bảng 2.12. Công tác đào tạo của giáo viên mầm non huyện Thanh Chương
từ năm 2012 đến năm 2017 ........................................................ 46
Bảng 2.13. Công tác bồi dưỡng của giáo viên mầm non huyện Thanh Chương
từ năm học 2012- 2013 đến năm học 2016 - 2017 ..................... 47
Bảng 2.14. Công tác tuyển dụng, luân chuyển giáo viên mầm non huyện

Thanh Chương từ năm 2012 đến năm 2017 ............................... 48
Bảng 2.15. Công tác đánh giá đội ngũ giáo viên mầm non huyện
Thanh Chương từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2016 - 2017 ... 49


viii
Bảng 3.1.

Dự báo kế hoạch phát triển mạng lưới trường, lớp, trẻ mầm non
giai đoạn 2015-2020 ................................................................... 58

Bảng 3.2.

Dự báo số lượng giáo viên mầm non đến năm 2020 .................. 58

Bảng 3.3.

Kết quả thăm dị tính cần thiết của các giải pháp ....................... 73

Bảng 3.4.

Kết quả thăm dị tính khả thi của các giải pháp .......................... 74


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong các nhà trường, các cơ sở giáo dục, đội ngũ nhà giáo giữ vai trị
quyết định đối với q trình đào tạo con người, đặc biệt trong nhà trường
mầm non giáo viên là lực lượng có chức năng quan trọng chi phối và định

hướng, đáp ứng nguồn nhân lực tương lai cho đất nước. Người giáo viên
thông qua tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục góp phần cung cấp những
kiến thức, kỹ năng rất lớn đối với quá trình hình thành nhân cách trẻ ngay từ
khi còn ở độ tuổi mầm non.
Trong quan niệm hiện nay giáo viên vừa là đạo diễn, trọng tài, người
huấn luyện, người tổ chức, hướng dẫn và còn là người mẹ thứ hai của trẻ.
Mức độ đáp ứng của người giáo viên đối với các công việc trên là vô cùng
quan trọng, quyết định chất lượng chăm sóc, giáo dục. Tuy nhiên, trong thực
tiễn hiện nay, một mâu thuẫn thường xuyên tồn tại đó là sự bất cập của đội
ngũ giáo viên, đặc biệt là chất lượng đội ngũ, không đáp ứng được mọi mặt
của thực tiễn đầy biến động của nhà trường. Nhất là khi mà khoa học cơng
nghệ càng có sự phát triển nhanh chóng thì mâu thuẫn đó càng trở nên nghiêm
trọng nếu khơng có các biện pháp khắc phục kịp thời. Mâu thuẫn đó hiện nay
đang gay gắt trước yêu cầu đổi mới giáo dục nói chung, đổi mới nội dung,
chương trình để đáp ứng nhu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Vấn đề chuẩn hóa đội ngũ cả về số lượng, cơ cấu, chất lượng trong đó
nâng cao chất lượng là trọng tâm đang trở thành vấn đề mang tính thời sự
trong quản lý giáo dục. Việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn giáo dục, trên cơ
sở đó tìm ra các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên sát, đúng, đảm bảo tính
khoa học và đưa nó vào áp dụng thành công tại các cơ sở giáo dục là một yêu
cầu thiết thực, nghiêm túc và thực sự bức thiết trong khoa học giáo dục hiện


2
nay. Chính những vấn đề đặt ra trước yêu cầu mới đó đã và đang trở thành
một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Cụ thể là:
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đề ra mục tiêu tổng quát của
chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020 đó là: “Phát triển
nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào
việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân; gắn kết chặt chẽ

phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa học, cơng nghệ”.
Trong Báo cáo chính trị tại Đại hội XI, Đảng ta một lần nữa khẳng định
“Phải đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân theo hướng chuẩn
hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi
mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý là
khâu then chốt”.
Ngày 04/11/2013, Hội nghị lần thứ 8, BCH Trung ương Đảng (khóa
XI) đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong
điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc
tế”. Trong đánh giá tình hình và nguyên nhân của những tồn tại yếu kém,
Nghị quyết đã chỉ ra rằng “Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất
cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu
đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức
nghề nghiệp” [15]. Đồng thời để thực hiện thắng lợi, thành công Nghị quyết
đã đề ra 9 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm trong thời gian tới. Một
trong số các giải pháp mà Nghị quyết đã đề ra là “Phát triển đội ngũ nhà giáo
và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo” [15].
Thanh Chương là huyện miền núi của tỉnh Nghệ An. Trong quá trình
đổi mới, giáo dục mầm non có 41 trường học với 13 001 trẻ, 750 nhà giáo,
giáo dục và đào tạo huyện đã thu được nhiều kết quả bước đầu quan trọng:


3
quy mô mạng lưới phát triển đều khắp đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân,
hoàn thành phổ cập mầm non cho trẻ em 5 tuổi vào năm 2013, hệ thống
trường chuẩn quốc gia 21/41 trường chiếm tỷ lệ 51,2%, chất lượng chăm sóc
giáo dục trẻ ngày càng được nâng cao. Tuy vậy, sự nghiệp giáo dục Thanh
Chương nói chung và giáo dục mầm non trên địa bàn huyện nói riêng cịn
nhiều tồn tại, yếu kém cần khắc phục. Đội ngũ giáo viên mầm non hiện nay

vừa thiếu vừa không đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhất là đổi mới nội
dung, phương pháp, hình thức tổ chức và việc ứng dụng cộng nghệ thơng tin
trong chăm sóc, giáo dục trẻ. Điều đó bắt nguồn từ khâu quy hoạch, đào tạo,
bồi dưỡng, tuyển dụng, bố trí, sử dụng, đánh giá, trong những năm qua chưa
được nghiên cứu và phát triển một cách khoa học và có tầm nhìn dài hạn. Vì
vậy, chúng tơi chọn đề tài: “Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất các giải
pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ
An đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục của huyện trong giai đoạn cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ giáo viên mầm non.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh Chương,
tỉnh Nghệ An.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các giải pháp khoa học, phù hợp và khả thi thì có thể
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên các trường mầm non trên địa bàn


4
huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An từ đó góp phần quan trọng vào việc nâng
cao chất lượng giáo dục, thực hiện có hiệu quả đổi mới giáo dục mầm non
hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non.
5.2. Nghiên cứu thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện

Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.
5.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện
Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết, các tài liệu khoa học có
liên quan, nhằm tìm hiểu sâu sắc bản chất của vấn đề nghiên cứu, sắp xếp
chúng thành một hệ thống để hình thành giả thuyết khoa học và xây dựng cơ
sở lý luận của đề tài.
- Phương pháp phân loại, hệ thống lý thuyết nhằm sắp xếp các thông tin
thành những đơn vị kiến thức có cùng dấu hiệu bản chất, cho phép thấy được
bức tranh toàn cảnh vấn đề nghiên cứu.
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra:
Sử dụng phiếu câu hỏi phù hợp với nội dung đề tài luận văn, nhằm
khảo sát để có những nhận xét, đánh giá chính xác về đội ngũ giáo viên mầm
non huyện Thanh Chương.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia:
Thông qua hội thảo, hội nghị khoa học, qua hỏi ý kiến các quản lý giáo
dục các cấp có nhiều kinh nghiệm để khảo sát tình hình đội ngũ giáo viên các
trường mầm non và các giải pháp đề xuất.


5
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục:
Xuất phát từ thực tiễn sinh động của giáo dục mầm non, từ người thật,
việc thật của giáo viên trường MN để lấy ý kiến đóng góp thiết thực, hiệu quả
cho việc đề xuất của tác giả về các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm
non huyện Thanh Chương.
- Phương pháp thực nghiệm:

Áp dụng thử vào thực tiễn một số giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên
mầm non đã được đề xuất trong luận văn để đánh giá hiệu quả của giải pháp
trên thực tế.
6.3. Phương pháp thống kê toán học.
Phương pháp này được sử dụng để xử lý các số liệu điều tra. Các phép
toán thống kê được sử dụng trong đề tài là trung bình, tỉ lệ phần trăm.
7. Đóng góp của luận văn
7.1.Về mặt lý luận: Đề tài góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát
triển đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên mầm non nói riêng.
7.2.Về mặt thực tiễn: Luận văn đánh giá thực trạng công tác phát triển
đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh Chương và xây dựng được các giải
pháp phù hợp, khả thi để phát triển đội ngũ giáo viên mầm non huyện Thanh
Chương, tỉnh Nghệ An.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục nghiên cứu
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
Chương 2. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An
Chương 3. Một số giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An


6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Khi nghiên cứu sự phát triển giáo dục ở các nước có nền giáo dục tiên

tiến, hầu hết các quốc gia đều coi trọng sự phát triển của đội ngũ giáo viên nói
chung và giáo viên mầm non nói riêng, bởi đội ngũ giáo viên là nhân tố cơ
bản làm nên chất lượng giáo dục. Trong đó, đội ngũ giáo viên mầm non có
vai trị đặc biệt quan trọng bởi giáo dục mầm non là bậc học nền tảng của giáo
dục là cấp học đầu tiên hình thành nhân cách cho trẻ.
Ở Ấn Độ vào năm 1998 đã quyết định thành lập hàng loạt các trung
tâm học tập cộng đồng tạo điều kiện học tập suốt đời cho mọi người. Việc bồi
dưỡng giáo viên hàng năm được tiến hành ở các trung tâm này đã mang lại
hiệu quả thiết thực.
Hội nghị UNESCO tổ chức tại Nê Pan vào năm 1998 về tổ chức quản
lý nhà trường đã khẳng định: “xây dựng, bồi dưỡng giáo viên là vấn đề cơ bản
trong phát triển giáo dục”. [29]
Một số trường sư phạm ở Úc, New Zeland, Canada, đã thành lập các cơ
sơ giáo dục chuyên bồi dưỡng giáo viên.
Nhà nước Pakistan đã xây dựng chương trình bồi dưỡng về sư phạm
cho đội ngũ giáo viên và quy định trong thời gian 3 tháng bao gồm những nội
dung; giáo dục nghiêp vụ dạy học, cơ sơ tâm lý giáo viên, phương pháp
nghiên cứu, đánh giá và nhận xét học sinh... đối với giáo viên mới vào nghề
chưa quá 3 năm.
Tại Nhật Bản việc bồi dưỡng lại cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý


7
giáo dục là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Tùy theo thực
tế của từng đơn vị, từng cá nhân mà cấp quản lý giáo dục đề ra các phương
thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi yêu cầu nhất định. Mỗi cơ sở
giáo dục cử từ 3 đến 5 giáo viên được đào tạo lại một lần theo chuyên môn
mới và tập trung nhiều vào đổi mới phương pháp dạy học
Ở Thái Lan từ năm 1998 việc bồi dưỡng giáo viên được tiến hành tại
các trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện

kỹ năng nghề nghiệp và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội.
Triều Tiên là một trong những nước có chính sách thiết thực về bồi
dưỡng và đào tạo lại cho đội ngũ giáo viên. Tất cả giáo viên đều phải tham
gia học tập đầy đủ các nội dung về chương trình nâng cao trình độ chun
mơn nghiệp vụ theo quy định nhà nước đề ra “Chương trình bồi dưỡng giáo
viên mới” [29] để bồi dưỡng đội ngũ giáo viên được thực hiện trong 10 năm
và chương trình trao đổi để đưa giáo viên đi tập huấn ở nước ngoài.
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Đất nước ta, kể từ sau Cách mạng tháng Tám, từ một nước nô lệ hơn
90% dân số mù chữ, nền giáo dục phong kiến nửa thuộc địa, đến nay cả nước
đã có hơn 1,2 triệu giáo viên, trong đó có gần 158 678 giáo viên mầm non
[13]. Sau gần 30 năm đổi mới, ngành giáo dục đã có nhiều giải pháp thiết
thực nhằm quản lý phát triển đội ngũ giáo viên ở các cấp học, các đề án, dự
án, các cơng trình nghiên cứu khoa học đã được áp dụng rộng rãi, đem lại
hiệu quả to lớn.
Đặc biệt trong thời kỳ đổi mới của nước ta hiện nay, Đảng ta đã và
đang tiếp tục khẳng định rõ hơn vai trò to lớn của giáo dục đối với sự phát
triển kinh tế - xã hội: Giáo dục đóng vai trị then chốt trong tồn bộ sự nghiệp
xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, là động lực đưa đất nước thoát
khỏi nghèo nàn, lạc hậu vươn lên trình độ tiên tiến của thế giới.


8
Để phát triển Giáo dục và Đào tạo, đã có nhiều đề án và cơng trình
nghiên cứu:
- Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020.
- Đề tài khoa học mã số: KX-07-14 thuộc chương trình khoa học - cơng
nghệ (năm 1996) cấp nhà nước. Mục đích của đề tài là: Đánh giá thực trạng
về tình hình bồi dưỡng đào tạo các loại hình lao động một cách có hiệu quả,
đáp ứng nhu cầu về nhân lực cho phù hợp yêu cầu phát triển KT-XH trong

điều kiện mới.
- Dự án hỗ trợ Bộ Giáo dục - Đào tạo do ủy ban châu Âu tài trợ.
- Dự án quốc gia nghiên cứu tổng thể về Giáo dục - Đào tạo và phân
tích nguồn nhân lực (VIE/89/022 năm 1991-1992).
- Các nhà nghiên cứu giáo dục, các chuyên gia đầu ngành đã có nhiều
cơng trình nghiên cứu về vai trị của các CBQL nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục mầm non. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có cơng trình nghiên cứu
nào đề cập tới vấn đề quản lý phát triển đội ngũ giáo viên mầm non.
- Ngồi ra cịn một số cơng trình nghiên cứu, đề tài khoa học, đề án
phát triển giáo dục ở tỉnh Nghệ An cũng đã có ít nhiều đề cập đến vấn đề xây
dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non...
Cho đến nay, chưa có một cơng trình nghiên cứu khoa học nào đề cập
đến các giải pháp quản lý cụ thể nhằm phát triển đội ngũ giáo viên mầm non ở
huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Giáo viên mầm non
Theo Điều lệ trường mầm non: Giáo viên mầm non là người làm nhiệm
vụ chăm sóc, giáo dục trẻ trong trường mầm non và cơ sở giáo dục khác thực
hiện chương trình mầm non. Thực hiện các nhiệm vụ sau đây:
Chăm sóc, giáo dục đảm bảo chất lượng theo chương trình giáo dục, kế


9
hoạch chăm sóc giáo duc; soạn bài, lên lớp, kiểm tra, đánh giá, đánh giá trẻ;
quản lý trẻ trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các
hoạt động chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả chăm sóc và
giáo dục trẻ.
Trau dồi đạo đức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất,
danh dự, uy tín của nhà giáo; gương mẫu trước trẻ, thương yêu, đối xử công
bằng và tôn trọng nhân cách của trẻ; bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng

của trẻ; đồn kết, giúp đỡ đồng nghiệp.
Học tập, rèn luyện để nâng cao sức khỏe, trình độ chính trị, chuyên
môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy.
Tham gia công tác phổ cập giáo dục mầm non ở địa phương.
Thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và của ngành,
các quyết định của Hiệu trưởng; nhận nhiệm vụ do Hiệu trưởng phân công,
chịu sự kiểm tra, đánh giá của Hiệu trưởng và các cấp quản lý giáo dục.
Phối hợp gia đình trẻ và các tổ chức xã hội liên quan để tổ chức hoạt
động chăm sóc giáo dục. [7]
1.2.2. Đội ngũ giáo viên mầm non
1.2.2.1. Đội ngũ giáo viên
Đội ngũ giáo viên là tập thể những người trực tiếp tham gia giảng dạy.
Đội ngũ giáo viên trong một nhà trường là lực lượng chủ yếu để tổ chức quá
trình giáo dục trong nhà trường. Chất lượng giáo dục cao hay thấp phụ thuộc
rất nhiều vào đội ngũ giáo viên. Một đội ngũ am hiểu cơng việc, tâm huyết
với nghề nghiệp có đủ phẩm chất và năng lực thì nó đóng vai trị tích cực vào
thành tích chung của trường. Vì vậy người quản lý nhà trường - Hiệu trưởng
hơn ai hết phải thấy rõ vai trò của đội ngũ giáo viên để củng cố và xây dựng
lực lượng đó ngày càng vững mạnh.
Quản lý đội ngũ giáo viên là một hệ thống những tác động có mục


10
đích, có kế hoạch hợp quy luật và chủ thể quản lý nhằm tạo cho trình độ đội
ngũ nhà giáo đảm bảo trình độ về chính trị, trình độ chun mơn, trình độ về
quản lý giáo dục theo đường lối, nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện
được các tính chất của nhà nước XHCN Việt Nam mà hạt nhân cơ bản là quá
trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ đưa giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến
đến trạng thái mới.
Quản lý đội ngũ giáo viên nhằm xây dựng đội ngũ nhà giáo thành một

tập thể sư phạm vững mạnh đó là:
+ Đội ngũ nhà giáo nắm vững và thực hiện đường lối quan điểm giáo
dục của Đảng, hết lịng vì trẻ, ln trung thành với chủ nghĩa Mac- Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh nhận thức rõ mục tiêu giáo dục của Đảng.
+ Đội ngũ nhà giáo có tất cả giáo viên được đào tạo đúng chuẩn không
ngừng học tập để trau dồi năng lực phẩm chất, có ý thức tự học tự bồi dưỡng
để nâng cao phẩm chất và năng lực, tâm huyết với nghề nghiệp, luôn luôn trau
dồi năng lực sư phạm để thực sự là một tập thể giỏi về chuyên môn.
+ Đội ngũ có tổ chức chặt chẽ, có ý thức kỷ luật cao, chấp hành tốt các
quy chế chuyên môn, kỷ cương, kỷ luật của nhà trường. Biết coi trọng kỷ luật,
thấy kỷ luật là sức mạnh của tập thể.
+ Đội ngũ giáo viên ln có ý tiến thủ, ý thức xây dựng tập thể, phấn
đấu trong mọi lĩnh vực, mỗi thành viên phải là một tấm gương sáng cho trẻ
noi theo. Trong đó người Hiệu trưởng thực sự là con chim đầu đàn của tập thể
sư phạm.
1.2.2.2. Đội ngũ giáo viên mầm non
Giáo viên mầm non có nhiệm vụ bảo vệ an tồn sức khỏe, tính mạng
của trẻ em trong thời gian trẻ ở nhà trường, nhà trẻ, nhóm trẻ, lớp mẫu giáo
độc lập. Thực hiện công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em theo
chương trình giáo dục mầm non đó là: lập kế hoạch chăm sóc, giáo dục; xây


11
dựng môi trường giáo dục, tổ chức các hoạt động ni dưỡng, chăm sóc, giáo
dục trẻ em; Đánh giá và quản lý trẻ em; Chịu trách nhiệm về chất lượng ni
dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ; Tham gia các hoạt động của tổ chun mơn,
của nhà trường, nhà trẻ, nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập. Trau dồi đạo đức,
giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo; Gương mẫu, thương yêu trẻ
em, đối xử công bằng và tôn trong nhân cách của trẻ em; Bảo vệ các quyền và
lợi ích chính đáng của trẻ em; Đồn kết giúp đỡ đồng nghiệp. Tuyên truyền

phổ biến kiến thức khoa học nuôi dạy trẻ em cho cha mẹ trẻ. Chủ động phối
hợp với gia đình trẻ để thực hiện mục tiêu giáo dục trẻ em. Rèn luyện sức
khỏe, học tập văn hóa, bồi dưỡng chun mơn nghiệp vụ để nâng cao chất
lượng ni dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ. Thực hiện các nghĩa vụ công dân,
các quy định của pháp luật và của ngành, các quy định của nhà trường, quyết
định của hiệu trưởng.
1.2.3. Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non
1.2.3.1. Phát triển đội ngũ
Việc phát triển đội ngũ giáo viên thực chất là phát triển nguồn nhân lực
trong lĩnh vực giáo dục.
Phát triển nguồn nhân lực có thể hiểu theo những nghĩa sau đây:
“Với nghĩa hẹp nhất đó là quá trình đào tạo và đào tạo lại, trang bị
hoặc bổ sung thêm những kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để người lao
động có thể hồn thành tốt nhiệm vụ mà họ đang làm hoặc để đi tìm một việc
làm mới”. [21]
Với nghĩa rộng hơn bao gồm 3 mặt: Phát triển sinh thể, phát triển nhân
cách, đồng thời tạo ra môi trường xã hội thuận lợi cho nguồn nhân lực phát
triển”. [21]
- Một cách tổng quát, phát triển nguồn nhân lực là làm gia tăng giá trị
vật chất, giá trị tinh thần, đạo đức và giá trị thể chất… cho con người.


12
Phát triển đội ngũ giáo viên trong giáo dục chính là xây dựng và phát
triển một tổ chức những người gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH,
có phẩm chất đạo đức trong sáng, lành mạnh, năng lực chun mơn vững
vàng, có ý chí kiên định trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, biết gìn
giữ và phát huy các giá trị văn hố dân tộc đồng thời có khả năng tiếp thu nền
văn hố tiến bộ của nhân loại.
1.2.3.2. Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non

Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non là một phần của phát triển nguồn
nhân lực. Bản chất của công tác này là tạo ra những tác động khiến đội ngũ
giáo viên biến đổi theo chiều hướng đi lên, tức là xây dựng đội ngũ giáo viên
phát triển cả về số lượng, cơ cấu, phẩm chất và năng lực có khả năng đáp ứng
yêu cầu dạy học của cơ sở giáo dục, thực hiện có kết quả mục đích dạy học
trong bối cảnh mới về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và đảm bảo chất lượng:
1) Số lượng: Đủ theo quy định số giáo viên trên nhóm, lớp (Nhóm trẻ,
lớp mẫu giáo).
2) Cơ cấu: Cơ cấu đội ngũ được xem xét ở nhiều mặt. Trong luận văn
này, chúng tôi chỉ tập trung vào các mặt chủ yếu sau:
- Độ tuổi và thâm niên: Hài hòa về độ tuổi và thâm niên nhằm vừa phát
huy được sức trẻ vừa tận dụng được kinh nghiệm trong q trình cơng tác.
- Chun mơn được đào tạo: Có cơ cấu hợp lý về chuyên ngành chuyên
môn cơ bản được đào tạo; đồng thời đảm bảo chuẩn hóa và vượt chuẩn về
chuyên mơn được đào tạo. Cụ thể: Phải có trình độ trung cấp sư phạm mầm
non trở lên.
3) Chất lượng của đội ngũ: Có nhiều quan điểm nhận diện chất lượng
trong đó có 6 quan điểm về đánh giá chất lượng có thể vận dụng vào nhận
diện chất lượng (nói chung) như “chất lượng được đánh giá bằng đầu vào,
chất lượng được đánh giá bằng đầu ra, chất lượng được đánh giá bằng giá


13
trị gia tăng, chất lượng được đánh giá bằng giá trị học thuật, chất lượng
được đánh giá bằng văn hóa tổ chức riêng và chất lượng được đánh giá
bằng kiểm tốn”.
Ngồi những quan điểm về đánh giá chất lượng nêu trên, cịn có các
quan điểm về chất lượng như:
- Chất lượng là sự phù hợp với các tiêu chuẩn quy định.
- Chất lượng là sự phù hợp với mục đích.

- Chất lượng với tư cách là hiệu quả của việc đạt mục đích.
- Chất lượng là sự đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Qua những khái niệm, cách tiếp cận và những quan điểm đánh giá chất
lượng nêu trên, có thể nhận diện chất lượng giáo viên ở hai mặt chủ yếu là
phẩm chất và năng lực của họ trong việc thực hiện các quy định về chức năng,
nhiệm vụ và quyền hạn của họ qua các biểu hiện chủ yếu dưới đây.
+ Phẩm chất: Phẩm chất được thể hiện ở các mặt như phẩm chất tâm lý,
phẩm chất trí tuệ, phẩm chất ý chí và phẩm chất sức khỏe thể chất và tâm trí.
+ Năng lực: Trước hết “năng lực là đặc điểm của cá nhân thể hiện mức
độ thơng thạo - nghĩa là có thể thực hiện được một cách thành thục và chắc
chắn - một hay một số dạng hoạt động nào đó. Năng lực gắn liền với phẩm
chất tâm lý, phẩm chất trí tuệ, phẩm chất ý chí và phẩm chất sức khỏe thể chất
và tâm trí của cá nhân. Năng lực có thể được phát triển trên cơ sở kết quả hoạt
động của con người và kết quả phát triển của xã hội (đời sống xã hội, kết quả
giáo dục và rèn luyện, hoạt động của cá nhân…).
Từ sự phân tích trên, cho phép rút ra kết luận: Để phù hợp với phạm vi
và đối tượng nghiên cứu của đề tài, chúng tôi tiếp cận chất lượng giáo viên
mầm non theo hai mặt chính là phẩm chất và năng lực của người giáo viên.
Khi tiếp cận chất lượng của người giáo viên thì phải gắn với nhiệm vụ, chức
năng là quyền hạn đã được quy định cho họ. Cụ thể: chất lượng đội ngũ giáo


14
viên mầm non phải gắn với hoạt động chăm sóc giáo dục của họ. Chất lượng
của một lĩnh vực hoạt động nào đó của người giáo viên mầm non thể hiện ở
hai mặt phẩm chất và năng lực cần có để đạt tới mục tiêu của lĩnh vực hoạt
động đó với kết quả cao. Cụ thể: chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non được
biểu hiện ở phẩm chất và năng lực cần có của họ, để họ tiến hành hoạt động
chăm sóc giáo dục đạt tới mục tiêu đề ra.
Chất lượng được xem xét ở hai mặt phẩm chất và năng lực chung, có

nghĩa phẩm chất và năng lực của đội ngũ được tích hợp từ phẩm chất và năng
lực của từng cá thể: “Chất lượng của đội ngũ giáo viên là sự tổng hợp chất
lượng của từng giáo viên. Mỗi một giáo viên mạnh, có đủ đức đủ tài sẽ tạo
nên chất lượng và sức mạnh tổ hợp của toàn đội ngũ”.
Như vậy, để đánh giá được chất lượng chung của đội ngũ giáo viên
mầm non cần tập trung xem xét các chỉ số biểu đạt các mặt chung trong tiểu
mục này; đồng thời xem xét các chỉ số biểu đạt về năng lực và phẩm chất của
từng giáo viên.
Khi vận dụng khái niệm “phát triển nguồn nhân lực” vào phát triển đội
ngũ giáo viên mầm non thì “giáo viên” chính là “thành viên” và “đội ngũ” là
“nguồn nhân lực”. Thực hiện tốt công tác phát triển đội ngũ giáo viên sẽ thúc
đẩy phát triển GD&ĐT, góp phần tích cực phát triển nguồn nhân lực của xã hội.
Như vậy, phát triển đội ngũ giáo viên mầm non là tạo ra đội ngũ giáo
viên mầm non đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng (có trình độ chun
mơn, có phẩm chất đạo đức, có năng lực chun mơn trong chăm sóc giáo dục
trẻ), đủ sức khỏe thực hiện tốt các yêu cầu chăm sóc giáo dục trẻ.
Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non là quá trình xây dựng đội ngũ
giáo viên mầm non đáp ứng chuẩn nghề nghiệp, đảm bảo thực hiện có hiệu
quả nhiệm vụ và mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ. Để phát triển đội ngũ giáo
viên mầm non cần tiến hành đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng đội


15
ngũ nhằm xây dựng đội ngũ giáo viên mầm non đủ về số lượng, đồng bộ về
cơ cấu, có trình độ chuyên môn giỏi, kiến thức - kỹ năng về chăm sóc giáo
dục vững vàng và thái độ nghề nghiệp tốt. Quá trình phát triển đội ngũ giáo
viên mầm non cũng là làm cho đội ngũ này thích ứng được với sử thay đổi
mạnh mẽ của xã hội, có khả năng sáng tạo để thực hiện tốt nhất mục tiêu của
nhà trường, tìm thấy sự gắn bó với nhà trường (thấy mục tiêu cá nhân trong
mục tiêu của nhà trường, thấy sự phát triển của cá nhân gắn liền với sự phát

triển của nhà trường).
Thực chất của phát triển đội ngũ giáo viên mầm non là tạo ra sự gắn bó
giữa chuẩn nghề nghiệp, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng với việc sử dụng hợp
lý; đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho đội ngũ giáo viên mầm non phát
triển và đánh giá đội ngũ giáo viên một cách khoa học, chính xác, khách quan.
Q trình phát triển đội ngũ giáo viên mầm non thực chất là một quá trình
liên tục làm thay đổi thực trạng hiện tại của đội ngũ giáo viên mầm non cho hoàn
thiện hơn, làm cho đội ngũ giáo viên mầm non ngày càng hoàn thiện về mọi mặt,
đáp ứng tốt yêu cầu giáo dục trong điều kiện CNH, HĐH và hội nhập quốc tế,
từng bước tiếp cận với sự đổi mới của các nước phát triển trên thế giới. Phát
triển đội ngũ giáo viên mầm non là một q trình kép, bao gồm sự tích cực tự
vận động phát triển của người giáo viên và sự thúc đẩy của môi trường (sự vận
động phát triển của nhà trường, xã hội, đồng nghiệp) đối với giáo viên, trong đó
sự tích cực vận động phát triển của người giáo viên giữ vai trò quan trọng, đảm
bảo cho sự trưởng thành về nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức, nhân cách của
người giáo viên trong mỗi liên hệ biện chứng với sự phát triển của nhà trường
mầm non nói riêng với sự phát triển của sự nghiệp GD&DT nói chung.
Như vậy, phát triển đội ngũ giáo viên mầm non chính là tìm cách để đạt
được hiệu suất cao nhất của 6 yếu tố: 1) Thực hiện đào tạo bồi dưỡng để nâng
cao phẩm chất, năng lực cho đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo