Giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông huyện kỳ anh tỉnh hà tĩnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ NGỌC HÀ

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN KỲ ANH TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN – 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LÊ NGỌC HÀ

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN KỲ ANH TỈNH HÀ TĨNH

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫnkhoa học:

TS. PHAN QUỐC LÂM

NGHỆ AN - 2016


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình, học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã
nhận được sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của các
cấp lãnh đạo, các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình.
Tác giả chân thành cảm ơn: Hội đồng đào tạo; Hội đồng khoa học
trường Đại học Vinh; Các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên Sở Giáo dục và
Đào tạo Hà Tĩnh, phòng GD-DT huyện Kỳ Anh; Các đồng nghiệp thuộc các
trường THPT Nguyễn Thị Bích Châu; THPT Nguyễn Huệ; THPT Kỳ Lâm
đã tận tình cung cấp tài liệu, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở thực tế, đóng
góp những ý kiến quý báu cho việc nghiên cứu hoàn thành đề tài. Đặc biệt,
tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS Phan Quốc Lâm - người
hướng dẫn khoa học đã tận tâm bồi dưỡng kiến thức, phương pháp nghiên
cứu, năng lực tư duy và trực tiếp giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này.
Mặc dầu rất cố gắng trong q trình thực hiện, song luận văn khơng
tránh khỏi những thiếu sót, tác giả kính mong nhận được những lời chỉ dẫn
ân cần của các thầy giáo, cô giáo, ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Vinh, tháng 8 năm 2016
Tác giả

Lê Ngọc Hà


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 4
7. Những đóng góp của luận văn .................................................................... 5
8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................ 5
CHƯƠNG 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG ........................................................................................................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 9
1.2.2. Đổi mới và đổi mới phương pháp dạy học ......................................... 10
1.2.3. Hoạt động và hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ..................... 12
1.2.5. Giải pháp và giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ................................................................................................................. 21
1.3. Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT ......... 22
1.3.1. Sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT....... 22
1.3.2. Các định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT ........ 24
1.3.3. Một số phương pháp dạy học mới đượcsử dụng ở trường THPT....... 26
1.4. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT ....... 29
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý ................................................................... 30
1.4.2. Mục tiêu quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường
THPT ............................................................................................................. 30
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường

THPT ............................................................................................................. 31


1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học ở trường THPT ................................................................................ 34
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.............................................................................. 37
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH ........................................................... 39
2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Kỳ
Anh, tỉnh Hà Tĩnh ......................................................................................... 39
2.1.1. Đặc điểm địa lý, dân cư....................................................................... 39
2.1.2. Về kinh tế - xã hội ............................................................................... 39
2.1.3. Tình hình giáo dục .............................................................................. 40
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................... 40
2.2.1. Mục đích khảo sát thực trạng .............................................................. 42
2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng .............................................................. 42
2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ............................................................. 43
2.2.4. Phương pháp khảo sát ......................................................................... 43
2.2.5. Đánh giá kết quả khảo sát ................................................................... 44
2.2.6. Cách thức xử lý số liệu........................................................................ 44
2.2.7. Thời gian khảo sát ............................................................................... 44
2.3. Thực trạng đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ
thông huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà tĩnh ................................................................ 44
2.3.1. Thực trạng nhận thức, thái độ, trách nhiệm về đổi mới phương pháp
dạy học .......................................................................................................... 45
2.3.2. Thực trạng về hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên ... 45

2.3.3. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học trên lớp của giáo viên ...... 47
2.3.4. Thực trạng về phương pháp học tập của học sinh .............................. 49

2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ............... 50
2.3.6. Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT), sử dụng thiết bị
dạy học (TBDH) và các phương tiện, thiết bị kỹ thuật hiện đại vào đổi
mới PPDH ..................................................................................................... 51
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường
trung học phổ thông huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh ....................................... 53


2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH của tổ chuyên môn .... 53
2.4.2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực đổi mới PPDH cho giáo
viên ................................................................................................................ 54
2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH của giáo viên .............. 56
2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp học tập của học sinh. .58

2.4.5. Thực trạng quản lý sở vật chất, TBDH phục vụ đổi mới PPDH. ....... 58
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đổi mới
PPDH ở trường THPT huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh ................................. 588
2.5.1. Thực trạng về trình độ, năng lực, phẩm chất của CBQL, giáo viên. 588
2.5.2. Thực trạng về phẩm chất và năng lực của học sinh ............................ 58
2.5.3. Thực trạng về điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ dạy
học. ................................................................................................................ 58
2.5.4. Thực trạng về điều kiện kinh tế - văn hóa xã hội ở địa phương ......... 60
2.5.5. Thực trạng về gia đình, cộng đồng xã hội........................................... 63
2.6. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................ 63
2.6.1. Ưu điểm ............................................................................................... 64
2.6.2. Hạn chế ................................................................................................ 65
2.6.3. Nguyên nhân ....................................................................................... 66
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................. 68
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH .............................................................. 69
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ................................................................. 69
3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính mục tiêu...................................................... 69
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn ..................................................... 69
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi ........................................................ 69
3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả ...................................................... 70
3.2. Một số giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học phổ thông huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà TĨnh ........................... 70
3.2.1. Nâng cao nhận thức, thái độ, trách nhiệm cho đội ngũ giáo viên, học
sinh về đổi mới phương pháp dạy học. ......................................................... 70


3.2.2. Phát huy vai trị của tổ chun mơn trong việc quản lý hoạt động
đổi mới phương pháp dạy học ....................................................................... 72
3.2.3. Tăng cường công tác bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nhằm nâng cao
năng lực vận dụng các phương pháp dạy học mới cho đội ngũ cán bộ, giáo
viên. ............................................................................................................... 77
3.2.4. Đảm bảo các điều kiện về CSVC, TBDH và kinh phí cho đổi mới
PPDH ............................................................................................................. 82
3.2.5. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động
đổi mới PPDH ............................................................................................... 86
3.2.6. Xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh để thực hiện có hiệu quả
đổi mới PPDH ............................................................................................... 90
3.2.7. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học của giáo viên
và học sinh theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học ............................ 95
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ........................................................... 100
3.4. Thăm dị tính cấp thiết, khả thi của các giải pháp ................................... 102
3.4.1. Khái quát về thăm dò ........................................................................ 102
3.4.2. Kết quả thăm dò ................................................................................ 106
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................ 108

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..................................................................... 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 111
PHỤ LỤC .................................................................................................... 114


DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

1.

CBCC

Cán bộ công chức

2.

CBGV

Cán bộ giáo viên

3.

CBQL

Cán bộ quản lý

4.

CNTT

Công nghệ thông tin

5.

CM

Chuyên môn

6.

CNXH

Phương pháp

7.

CNH, HĐH

Cơng nghiệp hố, hiện đại hố

8.

CSVC

Cơ sở vật chất

9.

CT, SGK

Chương trình, sách giáo khoa

10.

ĐH

Đại học

11.

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

12.

GV

Giáo viên

13.

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

14.

HT

Hiệu trưởng

15.

HS

Học sinh

16.

KT- XH

Kinh tế - xã hội

17.

NXB

Nhà xuất bản

18.

PPDH

Phương pháp dạy - học

19.

PTDH

Phương tiện dạy học

20.

PTKT

Phương tiện kỷ thuật

21.

QL

Quản lý

22.

QLDH

Quản lý dạy - học

23.

QLGD

Quản lý giáo dục

24.

SGK

Sách giáo khoa

25.

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

26.

TBDH

Thiết bị dạy học

27.

THPT

Trung học phổ thông


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Thực trạng nhận thức, thái độ, trách nhiệm về đổi mới PPDH ........ 45
Bảng 2.2: Kỹ năng thiết kế bài giảng của giáo viên THPT huyện Kỳ Anh ...... 46
Bảng 2.3: Tình hình sử dụng các PPDH ở trường THPT huyện Kỳ Anh ....... 48
Bảng 2.4: Kỹ năng học tập của học sinh THPT huyện Kỳ Anh ....................... 50
Bảng 2.5: Phạm vi ứng dụng CNTT vào DH ở trường THPT huyện Kỳ Anh . 51
Bảng 2.6: Quản lý hoạt động đổi mới PPDH của giáo viên ............................. 57
Bảng 3.1. Kết quả thăm dị tính cấp thiết của các giải pháp. .......................... 104
Bảng 3.2. Kết quả thăm dị tính khả thi của các giải pháp. ............................. 105
Biểu đồ 3.1: Sự tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của .......... 107

các giải pháp quản lý đã đề xuất ..................................................................... 107


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh tồn cầu hố đặt ra những yêu
cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự
nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định
hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính
hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình
thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học.
Định hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là phát
huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực
cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải
cách PPDH ở nhà trường phổ thông.
Đổi mới PPDH là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cải cách giáo
dục nói chung cũng như cải cách cấp trung học phổ thông. Mục tiêu, chương
trình, nội dung dạy học mới địi hỏi việc cải tiến PPDH và sử dụng những
PPDH mới. Việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng địi hỏi phải đổi mới
đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, PPDH đến cách thức đánh giá kết quả dạy học,
trong đó khâu đột phá là đổi mới PPDH.
Đổi mới PPDH là một nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới giáo dục. Luật
giáo dục (điều 28) yêu cầu: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc điểm của
từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng
thú học tập cho học sinh (HS)”.
Chương trình giáo dục phổ thơng ban hành kèm theo Quyết định số

16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
(GD&DDT) cũng đã nêu: “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng
tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh,
điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp (PP) tự học,


2

khả năng hợp tác; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động
đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”.
Định hướng đổi mới PPDH đã được xác định trong Nghị quyết Trung
ương 4 khoá VII (1 - 1993), Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII (12 - 1996),
được thể chế hoá trong Luật Giáo dục (2005), được cụ thể hoá trong các Chỉ thị
của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt Chỉ thị số 14/2001/CT-TTg về thực hiện
Nghị quyết 40/2000/QH10 về đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng.
Mục đích của việc đổi mới PPDH ở trường phổ thông là thay đổi lối dạy
học truyền thụ một chiều sang dạy học theo “PPDH tích cực” nhằm giúp học
sinh phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả
năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình
huống khác nhau trong học tập và thực tiễn; tạo nềm tin, niềm vui, hứng thú
trong học tập; làm cho “Học” là quá trình kiến tạo; học sinh tìm tịi, khám phá,
phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lý thơng tin, tự hình thành hiểu biết năng
lực và phẩm chất; tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh, dạy học sinh tìm
ra chân lý, dạy PP và kĩ thuật lao động, dạy cách học.
Đánh giá về tình hình giáo dục hiện nay, Đảng và Chính phủ đã khẳng
định thành tựu của giáo dục trong những năm qua là rất lớn, song những tồn
tại, khuyết điểm cũng khơng ít. Trong đó những yếu kém căn bản nhất là chất
lượng đại trà thấp ở tất cả các bậc học, cấp học; cách dạy, cách học trong nhà
trường chủ yếu vẫn là truyền thụ kiến thức một chiều, nặng về lý thuyết, nhẹ về
thực hành, chưa phát huy tinh thần tự học và tư duy sáng tạo của người học,

làm chậm quá trình đổi mới PPDH trong nhà trường.
Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành Nghị
quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp
ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) trong điều kiện kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) và hội nhập quốc tế. Theo
đó đã đưa ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp quan trọng có tính đột phá, trong đó có
nêu “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại;


3

phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của
người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự
cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ
yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã
hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông
tin và truyền thông trong dạy và học ”
Chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục THPT phụ thuộc rất lớn vào
công tác quản lý giáo dục, đặc biệt là vào trình độ, nghiệp vụ quản lý của đội
ngũ cán bộ quản lý giáo dục, trong đó cơng tác quản lý việc đổi mới PPDH
đóng vai trị hết sức quan trọng. Chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới có thể tạo
được sự đổi mới thực sự trong giáo dục, mới có thể đào tạo được lớp người năng
động, sáng tạo, có tiềm năng cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên
thế giới đang hướng tới nền kinh tế tri thức.
Thực trạng công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học phổ thơng nói chung và các trường THPT trên địa bàn huyện Kỳ
Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay còn nhiều bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu của
công cuộc đổi mới giáo dục trong giai đoạn mới. Thực trạng đó đặt ra yêu cầu
cần phải nhanh chóng đổi mới cơng tác quản lý PPDH, tìm ra các giải pháp

hữu hiệu để khắc phục tồn tại, yếu kém trong cơng tác quản lý PPDH, từ đó
góp phần thực hiện thành công các mục tiêu phát triển giáo dục đặt ra.
Từ những vấn đề nêu trên, là người làm công tác quản lý nhà trường,
chúng tôi chọn đề tài: “Giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học ở trường trung học phổ thông huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh”
2. Mục đích nghiên cứu
Từ nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số giải pháp quản lý
nhằm nâng cao hiệu quả việc đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT
huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh


4

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu

Vấn đề quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường
THPT huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp quản lý hoạt động đổi mới
PPDH có tính khoa học và có tính khả thi thì sẽ nâng cao chất lượng dạy và
học ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu

5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học ở trường THPT.

5.1.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.
5.1.3. Đề xuất và thăm dị tính cần thiết, khả thi của các giải pháp quản lý
hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông huyện
Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
5.2. Phạm vi nghiên cứu
Thực hiện đề tài này, chúng tôi tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động
đổi mới phương pháp dạy (hoạt động dạy của giáo viên) ở trường THPT trên
địa bàn huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh đó là các trường: THPT Nguyễn Thị Bích
Châu, THPT Nguyễn Huệ, THPT Kỳ Lâm.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích - tổng hợp, phân loại - hệ thống hóa
và cụ thể hóa các vấn đề lý luận có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho
đề tài nghiên cứu.


5

6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: dự giờ, quan sát các hoạt động chuẩn bị giờ lên
lớp của giáo viên.
- Phương pháp điều tra: điều tra bằng anket về thực trạng quản lý hoạt
động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THPT trên địa bàn huyện Kỳ
Anh, tỉnh Hà Tĩnh
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phương pháp chuyên gia, phỏng
vấn.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Để xử lý số liệu điều tra và kiểm chứng mức độ cần thiết và tính khả thi
của kết quả nghiên cứu.

7. Những đóng góp mới của luận văn
7.1 Về mặt lý luận
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động quản lý đổi mới PPDH ở trường
THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thơng. Xác định các yếu tố tích cực
có tác động thúc đẩy hoạt động đổi mới PPDH của GV theo yêu cầu đổi mới
chương trình, sách giáo khoa trong thời gian tới.
7.2. Về mặt thực tiển
Đánh giá thực trạng, đề xuất một số giải pháp quản lý đổi mới PPDH,
nhằm nâng cao chất lượng dạy học, thúc đẩy phát triển giáo dục THPT của
huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, Luận văn gồm 3
chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở trường trung học phổ thông
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học phổ thông huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
Chương 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở trường trung học phổ thông huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh


6

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Phương pháp dạy học là một trong những yếu tố quan trọng nhất của quá
trình dạy học. Cùng một nội dung như nhau, nhưng bài học có để lại những dấu
ấn sâu đậm trong tâm hồn các em hay khơng, có làm cho các em yêu thích

những vấn đề đã học và biết vận dụng chúng một cách năng động, sáng tạo để
giải quyết các vấn đề bức xúc của cuộc sống hay không là tuỳ thuộc ở phương
pháp của người thầy.
Dạy học là một hoạt động xã hội. Quản lý PPDH là quản lý một q trình
xã hội đặc thù, có vai trị quan trọng và cần thiết. Thực tiễn và lý luận về quản
lý PPDH được hình thành và phát triển cùng với sự hình thành và phát triển
của xã hội lồi người. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục, cùng với việc xác định
nội dung, việc tìm kiếm cách dạy và cách học cho phù hợp là một yêu cầu
khách quan. Sự vận động không ngừng của đời sống xã hội, tất yếu dẫn đến sự
đổi mới trong nội dung và phương pháp giáo dục. Vì vậy, ngay từ thời cổ đại,
tư tưởng đổi mới PPDH đã được thể hiện trong những quan điểm của các học giả,
triết gia.
Socrate (469-390 Tr.CN) - Hylạp, ông đã từng nêu khẩu hiệu “Anh hãy tự
biết lấy anh”, ơng nêu phương pháp, trong đó người dạy chỉ giữ vai trò hướng
dẫn, giúp đỡ, còn người học tự mình tìm ra tri thức. Ơng gọi phương pháp này
là “Phép đỡ đẻ”.
Khổng tử (551-479 tr.CN) quan tâm đến việc kích thích tư duy cho học
sinh. Ơng nói “Khơng tức giận vì muốn biết thì khơng gợi mở cho, khơng bực
vì khơng rõ được thì khơng bày vẽ cho. Vật có bốn góc, bảo cho biết một góc,
mà khơng suy ra ba góc khác thì khơng dạy nữa”. Nếu học trò chưa khát khao
muốn hiểu biết, chưa hổ thẹn vì dốt thì ơng khơng dạy. Phương châm chính của
dạy học là giải khát (gợi mở).


7

Đến thế kỷ XVI trở đi, có rất nhiều nhà nghiên cứu giáo dục đã đưa ra
những tư tưởng tiến bộ như Monteque (1533-1592) Người Pháp được mệnh
danh là ông tổ sư phạm của Châu Âu. Ông chủ trương giảng dạy bằng hoạt
động, bằng quan sát trực tiếp, bằng sự tiếp xúc các sự vật trong đời sống

hàng ngày. Muốn giảng dạy tốt “Phải cho học sinh chạy trước mà nhận xét”
chứ không bắt buộc trẻ em nhắm mắt theo những nhận định chủ quan của
người thầy.
Comensky (1592-1670) – Slovaquia. Ông đòi hỏi người thầy phải dạy
thế nào để cho học sinh thích thú học tập và có những cố gắng bản thân để
nắm lấy tri thức. Ơng nói : “Tôi thường bồi dưỡng cho học sinh của tôi tinh
thần độc lập trong quan sát, trong đàm thoại và trong việc ứng dụng tri thức
vào thực tiễn”.
Tiếp nối tư tưởng này, A.Komensky, nhà giáo dục Cộng hòa Séc nhấn
mạnh “hãy tìm ra phương pháp cho phép giáo viên dạy ít hơn, học sinh làm
việc nhiều hơn”. Thế kỷ XX, cùng với sự phát triển như vũ bão của cách mạng
khoa học công nghệ (KHCN), giáo dục thế giới đã trải qua ba cuộc cải cách,
theo đó là các cuộc cải cách về PPDH. Đặc biệt cuộc cải cách lần thứ hai vào
những năm 50 và cuộc cải cách lần thứ ba vào những năm 80 nhấn mạnh nhiều
đến việc đổi mới PPDH theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
của người học. Đó là các cơng trình nghiên cứu sâu sắc gắn liền với các tên
tuổi của: J.A.Comenxki, I.F.Karlamop, E.Exxipop…
John Dewey (1859-1952) - Người Mỹ, ông chủ trương phải dựa vào kinh
nghiệm thực tế của trẻ em. Việc giảng dạy phải kích thích được hứng thú, phải
để trẻ em độc lập tìm tịi, thầy giáo vừa là người thiết kế vừa là người cố vấn.
Ở Việt Nam, các vấn đề có liên quan đến PPDH cũng rất được quan tâm,
sinh thời Thủ Tướng Phạm Văn Đồng, trong cuốn (Hãy tiến mạnh trên mặt
trận khoa học và kĩ thuật- 1970 ) đã từng viết: “Trong nhà trường, điều chủ yếu
khơng phải là nhồi nhét cho học trị một mớ kiến thức hỗn độn, tuy rằng kiến
thức là cần thiết. Điều chủ yếu là giáo dục cho học trò phương pháp suy nghĩ,


8

phương pháp suy luận, phương pháp diễn tả, rồi đến phương pháp nghiên cứu,

phương pháp học tập, phương pháp giải quyết vấn đề”. Từ đó đến nay, giáo
dục Việt Nam đã có những thay đổi và phát triển mạnh mẽ, PPDH đã thay đổi
theo hướng tập trung vào người học, điều này được thể hiện qua tư duy của các
nhà giáo dục: “Thi đua dạy tốt học tốt”, “Học đi đơi với hành”, “Trường học
thân thiện – Học sinh tích cực”…
Các vấn đề có liên quan đến PPDH và đổi mới PPDH đã được nhiều nhà
khoa học quan tâm, đặc biệt sau năm 1986 được coi là mốc của đổi mới tư duy
và có nhiều cơng trình nghiên cứu về vấn đề này như: Phạm Minh Hạc,
Nguyễn Kỳ, Trần Bá Hồnh, Trần Kiều, Nguyễn Hữu Chí, và một số các nhà
giáo giàu kinh nghiệm cũng quan tâm đến vấn đề PPDH và phát triển lý luận
dạy học chung vào thực tiễn dạy học ở Việt Nam: Văn Như Cương, Tôn
Thân…
Về quản lý đổi mới PPDH và quản lý chất lượng, hiệu quả dạy học phải
kể đến một số cơng trình tiêu biểu của các tác giả: GS.TS Hà Thế Ngữ, “ Giáo
dục học: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, NXB ĐHQGHN, Hà nội 2001;
GS.TSKH Thái Duy Tuyên, “Những vấn đề của giáo dục học hiện đại”, NXB
ĐHSP, Hà Nội 2003…
Các cơng trình nghiên cứu của: Qch Tuấn Ngọc [25, 1999]; Trần KiểmBùi Minh Hiền [30, 2006]; Trần Bá Hồnh [31,1996] ln lấy người học làm
trung tâm với ý tưởng cốt lõi là người học phải tích cực, chủ động, sáng tạo
trong quá trình học tập. Quan điểm này hoàn toàn phù hợp với tinh thần nghị
quyết TW 2 khoá VIII về GD&ĐT. Nghị quyết yêu cầu: “Đổi mới mạnh mẽ
PPDH, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo
của người học”.
Trong thực tiễn quản lý dạy học ở các trường THPT, các cán bộ quản lý
đã có nhiều sáng kiến trong việc quản lý nhằm đổi mới PPDH. Tại các trường
THPT huyện Kỳ Anh, các Hiệu trưởng (HT) coi vấn đề đổi mới PPDH là quan
trọng và cần thiết, đã có những giải pháp quản lý đổi mới PPDH song trong chỉ


9

đạo chưa cụ thể, chưa giúp GV có được điều kiện thuận lợi để thực hiện đổi
mới PPDH một cách thường xuyên, hiệu quả hơn.
Quá trình đổi mới nhà trường cũng như đổi mới phương pháp dạy học
chịu sự tác động trực tiếp cách thức quản lý của cán bộ quản lý (CBQL) giáo
dục. Nhìn từ góc độ quản lý, có thể nhận thấy rằng CBQL các trường phần lớn
mới chỉ dừng lại ở chủ trương, thiếu những giải pháp cụ thể để tác động và liên
kết người dạy với người học, họ chưa tạo được động lực cho việc dạy học,
chưa lựa chọn những nội dung đổi mới thiết thực, có trọng tâm, chưa tổ chức
q trình đổi mới một cách khoa học, hữu hiệu. Vì vậy, để đổi mới phương
pháp dạy học cần quan tâm tới vấn đề quản lý phương pháp dạy học của CBQL
giáo dục.
Với mong muốn góp phần của mình vào việc quản lý hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học ở trường THPT, tác giả đề tài mạnh dạn nghiên cứu và đề
xuất các giải pháp quản lý nhằm thực hiện có hiệu quả đổi mới PPDH cho các
trường các THPT ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Dạy học và phương pháp dạy học
1.2.1.1. Dạy học
Dạy học là một q trình gồm tồn bộ các thao tác có tổ chức, có định
hướng giúp người học từng bước có năng lực tư duy và năng lực hành động với
mục đích chiếm lĩnh các giá trị tinh thần, các hiểu biết, các kỹ năng, các giá trị
văn hóa mà nhân loại đã đạt được để trên cơ sở đó có khả năng giải quyết được
các bài tốn thực tế đặt ra trong toàn bộ cuộc sống của mỗi người học.
1.2.1.2. Phương pháp dạy học
Thuật ngữ phương pháp (PP) bắt nguồn từ tiếng Hy lạp (methodos) có
nghĩa là con đường đi đến mục đích. Theo đó, PPDH là con đường để đạt mục
đích dạy học. PPDH là cách thức hành động của GV và HS trong quá trình dạy
học. Cách thức hành động bao giờ cũng diễn ra trong những hình thức cụ thể.
Cách thức và hình thức khơng tách nhau một cách độc lập.

10

PPDH là những hình thức và cách thức hoạt động của GV và HS trong
những điều kiện dạy học xác định nhằm đạt mục đích dạy học.
"Phương pháp" nói chung là một khái niệm rất trừu tượng vì nó khơng mô
tả những trạng thái, những tồn tại tĩnh trong thế giới hiện thực, mà nó chủ yếu
mơ tả phương hướng vận động trong quá trình nhận thức và hoạt động thực
tiễn của con người. Phương pháp dạy học là tổ hợp các cách thức hoạt động,
tương tác giữa thầy và trị trong q trình dạy học nhằm đạt được mục đích dạy
học. Phương pháp dạy học là một trong những yếu tố quan trọng nhất của quá
trình dạy học và luôn là trung tâm chú ý của các nhà giáo dục các nước.
Trong những nghiên cứu mới về dạy học, lý thuyết kiến tạo được đặc biệt
chú ý, trong đó có việc tạo mơi trường học tập thích hợp. Mặt khác định hướng
chung của việc đổi mới giáo dục giáo dục là chú trọng việc hình thành năng lực
cho HS.
Theo đó, có thể hiểu: PPDH là những hình thức và cách thức hoạt động
của GV và HS trong những môi trường dạy học được chuẩn bị, nhằm đạt mục
đích dạy học, phát triển các năng lực của cá nhân.
1.2.2. Đổi mới và đổi mới phương pháp dạy học
1.2.2.1. Đổi mới
Đổi mới theo từ điển Tiếng Việt thì “ Đổi mới là làm thay đổi hoặc làm
cho thay đổi tốt hơn tiến bộ hơn so với trước”. Điều này cho thấy nội hàm của
khái niệm đổi mới nhằm chỉ những hoạt động của con người làm thay đổi
những cái cũ lạc hậu bằng cái mới tiến bộ hơn.
1.2.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học
PPDH là một phạm trù của khoa học giáo dục. Việc đổi mới PPDH cần
dựa trên những cơ sở khoa học và thực tiễn giáo dục. Khoa học giáo dục là lĩnh
vực rất rộng lớn và phức hợp, có nhiều chun ngành khác nhau. Vì vậy việc

đổi mới PPDH cũng được tiếp cận dưới rất nhiều cách tiếp cận khác nhau.
Sơ đồ sau đây trình bày tổng quan những phương hướng tiếp cận để xác
định các cơ sở của việc đổi mới PPDH:


11

Tuỳ theo mỗi cách tiếp cận khác nhau có thể có những quan niệm khác
nhau về đổi mới PPDH. Vì vậy có những định hướng và những giải pháp khác
nhau trong việc đổi mới PPDH. Tuy nhiên khơng có cơng thức chung duy nhất
trong việc đổi mới PPDH. Trong thực tiễn cần xuất phát từ hoàn cảnh cụ thể để
xác định và áp dụng những định hướng, giải pháp thích hợp. Dựa trên khái
niệm chung về PPDH, có thể hiểu: đổi mới phương pháp dạy học là cải tiến
những hình thức và cách thức làm việc kém hiệu quả của GV và HS, sử dụng
những hình thức và cách thức hiệu quả hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy học,
phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực của học sinh.
Đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới cách thức tổ chức các hoạt động
dạy học để xây dựng cách thức, phương pháp học tập của học sinh theo hướng
phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo qua đó bồi dưỡng cho học
sinh phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Đổi mới PPDH là cải tiến những hình thức và cách thức làm việc kém
hiệu quả của giáo viên và học sinh, sử dụng những hình thức và cách thức hiệu


12

quả hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực và
sáng tạo, phát triển năng lực của học sinh.
Việc đổi mới phương pháp dạy học địi hỏi phải tìm kiếm các phương
pháp dạy học mới và cải tạo các phương pháp cổ truyền cho phù hợp với nội

dung hiện đại, theo hướng nâng cao tính tích cực độc lập, sáng tạo, nâng cao
năng lực nội sinh của người học, đổi mới cách điều khiển q trình dạy học và
đưa cơng nghệ hiện đại vào nhà trường. Cụ thể là:
Các phương pháp dạy học phải góp phần hình thành động cơ nhận thức,
các phương pháp nhận thức, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, tự
khám phá để chiếm lĩnh tri thức.
Các phương pháp dạy học mới phải nhằm nâng cao tính tích cực, độc lập,
sáng tạo của học sinh, phát huy năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn. Trong
bối cảnh nền kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập, phát triển nền kinh tế tri
thức, việc cạnh tranh trên lĩnh vực "Trí tuệ" đang diễn ra rất gay gắt, cách thức
đào tạo con người có trí tuệ, giàu tính sáng tạo càng có ý nghĩa đặc biệt quan
trọng.
Các phương pháp dạy học phải phản ánh trong mình nó những thành tựu
của các phương pháp riêng của mỗi khoa học, các phương pháp triết học và các
phương pháp khoa học chung, bởi vì việc nắm vững các phương pháp này có
tác dụng đến việc phát triển tính độc lập, sáng tạo của mỗi học sinh.
1.2.3. Hoạt động và hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
1.2.3.1. Hoạt động:
Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về hoạt động: Thông thường người ta
coi hoạt động là sự tiêu hao năng lượng thần kinh và cơ bắp của con người khi
tác động vào hiện thực khách quan, nhằm thõa mãn những nhu cầu của mình.
Về phương diện triết học, tâm lý học người ta quan niệm hoạt động là
phương thức tồn tại của con người trong thế giới.
Hoạt động là mối quan hệ tác động qua lại giữa con người với thế giới
(khách thể) để tạo ra sản phẩm cả về thế giới cả về phía con người (chủ thể)


13

Họat động là phương thức tồn tại của con người thể hiện hai cấp độ:

- Cấp độ vi mô: là cấp độ hoạt động của cơ thể, các giác quan, các bộ
phận tuân theo quy luật sinh học. Nhờ có họat động mà con người tồn tại và
phát triển, nhưng họat động ở cấp độ này không phải là đối tượng của tâm lý
học.
- Cấp độ vĩ mô: là hoạt động có đối tượng của con người với tư cách là
một chủ thể của hoạt động có mục đích. Đây chính là đối tượng nghiên cứu của
tâm lý học
Họat động là quá trình con người thực hiện các quan hệ giữa mình với thế
giới bên ngồi- thế giới tự nhiên và xã hội giữ mình với người khác, giữa mình
với bản thân. Trong q trình quan hệ đó có hai quá trình diễn ra đồng thời và
bổ sung cho nhau, thống nhất với nhau
+ Quá trình thứ nhất là quá trình đối tượng hố, trong đó chủ thể chuyển
năng lực của mình thành sản phẩm của hoạt động hay nói cách khác đi tâm lý
của con người (cuả chủ thể) được bộc lộ, được khách quan hố trong q trình
làm ra sản phẩm
Q trình này cịn gọi là qúa trình “xuất tâm”.
+ Q trình chủ thể hố, có nghĩa là khi hoạt động con người chuyển từ
phía khách thể vào bản thân mình những quy luật bản chất của thế giới để tạo
thành tâm lý, ý thức, nhân cách của bản thân, bằng cách chiếm lĩnh thế giới
Quá trình chủ thế hố cịn gọi là q trình nhập tâm.
Như vậy là trong quá trình hoạt động, con người vừa tạo ra sản phẩm về
phía thế giới, vừa tạo ra tâm lý của mình, hay nói cách khác đi tâm lý nhân
cách được bộc lộ và hình thành trong hoạt động.
1.2.3.2. Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
Hoạt động dạy học là một hệ thống toàn vẹn bao gồm các thành tố cơ bản:
Mục đích, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức giữa người
dạy và người học. Các thành tố này tương tác với nhau, xâm nhập vào nhau để
thực hiện nhiệm vụ dạy học nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.

14

Như vậy hoạt động đổi mới PPDH là quá trình mà trong đó dưới sự tác tổ
chức, điều khiển lãnh đạo của người giáo viên làm cho người học tự giác, tích
cực, chủ động tự tổ chức, tự điều hoạt động động nhận thức học tập của mình
nhằm thực hiện nhiệm vụ dạy học.
1.2.4. Quản lý và quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
1.2.4.1. Quản lý
Hệ thống giáo dục là một hệ thống xã hội. Quản lý giáo dục là một lĩnh
vực quan trọng của quản lý xã hội, chịu sự chi phối của các quy luật xã hội và
tác động của quản lý xã hội.
Tùy theo cách tiếp cận, khái niệm quản lý được các nhà nghiên cứu định
nghĩa theo nhiều cách khác nhau:
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là trơng coi và giữ gìn ; là tổ chức và
điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định”. [33, tr.789].
Theo Harold Koontz, Cyril Odonnel, Heinz Weihrich: "QL là thiết kế và
duy trì một mơi trường mà trong đó các cá nhân làm việc với nhau trong các
nhóm, có thể hồn thành các nhiệm vụ và mục tiêu đã định" [11,29].
Trong tác phẩm: “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” tác giả Harold
Kontz [11, 1987] viết “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo
phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm về thời
gian, tiền bạc và sự bất mãn cá nhân ít nhất”.
Theo tác giả Trần Kiểm [30, tr 198]. “Quản lý là những tác động của chủ
thể quản lý trong việc huy động phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều
phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài nước (chủ yếu là
nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao
nhất.”
Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang: “ Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nhằm thực hiện
những mục tiêu dự kiến” [19,1999].

15

Tiếp cận theo quan điểm hệ thống, GS Hà Thế Ngữ phát biểu: “Quản lý là
dựa vào các quy luật khách quan vốn có của hệ thống để tác động đến hệ thống
nhằm chuyển hệ thống đó sang một trạng thái mới” [12, tr.363].
Theo Thái Văn Thành, thì “Quản lý là sự tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra”
[28, tr 5].
Tác giả Nguyễn Minh Đạo viết: “QL là sự tác động liên tục có tổ chức, có
định hướng của chủ thể QL (Người QL, tổ chức QL) lên khách thể QL(đối
tượng QL) về các mặt chính trị, văn hố, kinh tế, bằng một hệ thống các luật lệ,
các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các giải pháp cụ thể nhằm
tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng” [10, 7].
Như vậy, có thể nói quản lý: Là một q trình tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng việc vận dụng các
chức năng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của
tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra.
1.2.4.2. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
Quản lý hoạt động đổi mới PPDH là quá trình tác động có mục đích, có tổ
chức của người quản lý đến cách thức làm việc của thầy và trị nhằm đạt được
mục đích dạy học. Vì phương pháp dạy học luôn luôn hoạt động trong mối
quan hệ chặt chẽ với các thành tố khác của quá trình dạy học như: Mục tiêu Nội dung - Phương pháp - Phương tiện - Hình thức - Kết quả, nên quản lý
phương pháp dạy học cũng cần tiến hành đồng bộ với các thành tố đó, đặc biệt
cần tác động vào mối quan hệ Thầy - Trò.
Quản lý hoạt động đổi mới PPDH là điều khiển quá trình đổi mới PPDH,
làm cho q trình đó vận hành một cách có kế hoạch, có tổ chức và được chỉ
đạo, kiểm tra giám sát thường xuyên nhằm từng bước hướng vào việc thực
hiện mục đích, nhiệm vụ dạy học đã đề ra, nâng cao chất lượng dạy học của

nhà trường đáp ứng được các yêu cầu GD&ĐT mà xã hội đề ra. Quản lý đổi
mới PPDH là quản lý hoạt động đổi mới giảng dạy của giáo viên, quản lý


16

hoạt động học tập của học sinh và phải được bắt đầu từ quản lý hoạt động của
tổ chuyên môn.
Quản lý hoạt động đổi mới PPDH là quản lý về đổi mới cách dạy của
thầy, đổi mới cách học của trò, đổi mới mối quan hệ thầy trò trong dạy học,
tăng cường mối quan hệ giữa trí tuệ và tâm hồn, giữa tư duy và cảm xúc trong
dạy học.
a. Chức năng quản lý phương pháp dạy học của CBQL
Có nhiều quan điểm về các chức năng cơ bản của quản lý. Theo các tài
liệu của UNESCO, công tác quản lý nói chung có bốn chức năng cơ bản, đó là
kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.
Iu.K. Babanxki (Nga) lại vận dụng quan điểm của C.Marx về bản chất quá
trình lao động vào quá trình dạy học và cho rằng, "Xét về mặt điều khiển học,
quá trình dạy học gồm ba yếu tố: Tổ chức và thực hiện hoạt động học tập nhận
thức, kích thích hoạt động nhận thức, kiểm tra và đánh giá kết quả" [1,228].
Như vậy theo Babanxki chức năng quản lý phương pháp dạy học nhìn
chung gồm ba yếu tố, đó là: Kích thích động viên, tạo động lực; Tổ chức hoạt
động và kiểm tra đánh giá. Yếu tố kích thích động viên, tạo động lực được đặt
lên hàng đầu và được xem là vấn đề rất quan trọng. Trong thực tiễn quản lý từ
xưa tới nay, các nhà quản lý dù ở bất kỳ cấp độ nào cũng rất coi trọng vấn đề
kích thích động viên, tạo động lực.
Vì vậy, chúng tơi cho rằng trong quản lý của người CBQL cần lưu ý năm
vấn đề cơ bản về mặt chức năng, đó là: Kích thích động viên, tạo động lực; Kế
hoạch hóa; Tổ chức hoạt động; Chỉ đạo hoạt động và Kiểm tra, đánh giá, trong
đó bốn chức năng mang tính cơng cụ, cịn chức năng kích thích động viên, tạo

động lực là chức năng cơ sở để thực hiện tốt bốn chức năng cịn lại, nó có mặt
trong mọi hoạt động của người cán bộ quản lý. Vận dụng các chức năng cơ bản
đó vào việc quản lý phương pháp dạy học của CBQL có thể đề xuất các chức
năng cơng cụ sau đây: