Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở huyện tân kỳ, tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
---------o0o---------

NGUYỄN HỒNG SÂM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO

DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ HUYỆN TÂN KỲ, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Nghệ An, năm 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
---------o0o---------

NGUYỄN HỒNG SÂM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ HUYỆN TÂN KỲ, TỈNH NGHỆ AN
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Minh Hùng

Nghệ An, năm 2016


LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thành được luận văn này, lời đầu
tiên tơi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành và lòng biết ơn sâu sắc nhất đến: BGH
Trường Đại học Vinh, Ban lãnh đạo phòng Đào tạo Sau đại học, khoa Giáo dục,
các giảng viên, các nhà khoa học trường Đại học Vinh đã tận tình giảng dạy và
tạo mọi điều kiện giúp đỡ tơi trong q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành
luận văn.
Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phạm Minh Hùng,
người thầy đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ, động viên tơi trong q
trình nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Nhân đây, tơi cũng xin được bày tỏ lịng biết ơn tới lãnh đạo Phòng
GD&ĐT Tân Kỳ, Nghệ An; Tập thể cán bộ, giáo viên, học sinh và phụ huynh
các trường THCS của huyện Tân Kỳ, Nghệ An; Cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp, các anh chị em học viên lớp Cao học K22A chuyên ngành Quản lý giáo
dục tại trường Đại học Vinh đã cung cấp tài liệu, động viên, khích lệ và giúp đỡ
về mọi mặt trong q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, nhưng chắc chắn
rằng luận văn này sẽ khơng thể tránh khỏi sai sót. Tơi rất mong nhận được sự chỉ
dẫn và đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, các thầy cô giáo và bạn bè đồng
nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 6 năm 2016
NGƯỜI THỰC HIỆN

Nguyễn Hồng Sâm

MỤC LỤC
Mục

Trang

MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài: .................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu: .............................................................................. 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: ........................................................ 3
3.1. Khách thể nghiên cứu:.................................................................................... 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................................3
4. Giả thuyết khoa học: ............................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu: ............................................................................. 3
6. Phương pháp nghiên cứu: ........................................................................ 3
7. Đóng góp của đề tài: ................................................................................ 4
8. Cấu trúc luận văn: ................................................................................... 5
CHƯƠNG 1. Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ở trường THCS .....................................................................................6
1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề: .................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản: ................................................................... 10
1.2.2. Hoạt động và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. ......................... 10
1.2.3. Quản lý và quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. ................ 13
1.2.4. Biện pháp và biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.... 17
1.4. Một số vấn đề về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ..........32
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........ 32
1.4.2. Mục đích, vị trí, đặc điểm và yêu cầu quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở trường THCS. ............................................................. 33
1.4.2.1. Mục đích: ..................................................................................... 33

1.4.2.2. Vị trí hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp .. ................................ 37
1.4.2.3. Phương pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .. ........ 38
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở trường THCS ......................................................................................... 41
1.5.1. Các yếu tố chủ quan: ....................................................................... 41
1.5.2. Các yếu tố khách quan: .................................................................... 43
Kết luận chương 1 ..................................................................................... 46
CHƯƠNG 2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An ............................48
2.1. Khái quát về giáo dục THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An. ................ 48
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa xã hội ...................................... 48
2.1.2. Về giáo dục THCS ........................................................................... 50
2.1.3. Đội ngũ giáo viên ở các trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An 53
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS
huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An .....................................................................64
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An .......................................................... 70
2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An .....................................................75
2.5. Nguyên nhân của thực trạng.........................................................................78
Kết luận chương 2 ..................................................................................... 80
Chương 3. Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An…………..…………………….81
3.1. Các nguyên tắc đề xuất các giải pháp .................................................. 81
3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính mục tiêu ................................................... 81
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn ................................................... 81


3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả ................................................... 81
3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi ...................................................... 81

3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An .......................................................... 81
3.2.1. Nâng cao nhận thức về quản lý hoạt động GDNGLL…………..……… 81
3.2.2. Xây dựng kế hoạch chỉ đạo hoạt động GDNGLL ............................. 84
3.2.3. Tổ chức chỉ đạo hoạt động GDNGLL .............................................. 87
3.2.4. Phối hợp các tổ chức trong và ngoài nhà trường…………..…………….91
3.2.5. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá…………...……………..…………….96
3.2.6. Đảm bảo điều kiện………………………………………….…………..101
3.3. Thăm dị tính khả thi của các giải pháp. ............................................ 103
3.3.1. Khảo sát tính khả thi ...................................................................... 103
3.3.2. Thử nghiệm ................................................................................... 106
Kết luận chương 3 ................................................................................... 113
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................ 114
1. Kết luận .............................................................................................. 114
2. Kiến nghị ............................................................................................ 116
2.1. Đối với Bộ GD&ĐT ......................................................................... 116
2.2. Đối với Sở GD&ĐT ......................................................................... 116
2.3. Đối với Phòng GD&ĐT .................................................................... 117
2.4. Đối với các trường THCS trên địa bàn huyện Tân Kỳ ...................... 118
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 119


DANH MỤC VIẾT TẮT

CBGV: Cán bộ giáo viên
CBQL: Cán bộ quản lý
CSVC: Cơ sở vật chất
GD&ĐT: Giáo dục & Đào tạo
GV: Giáo viên
GVCN: Giáo viên chủ nhiệm

HĐGDNGLL: Hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp
HTX: Hợp tác xã
PTDTBT: Phổ thơng dân tộc bán trú
THCS: Trung học cơ sở
THPT: Trung học phổ thông
TNTP: Thiếu niên tiền phong
TPT: Tổng phụ trách
TTGDTX: Trung tâm giáo dục thường xuyên


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục là một bộ phận khăng khít của hệ thống kinh tế, xã hội. Giáo dục
phát triển chuẩn bị cho xã hội một nền dân trí, một đội ngũ nhân lực, một bộ
phận nhân tài, góp phần quan trọng vào việc phát triển đất nước. Đảng ta coi
giáo dục và đào tạo là chìa khố hướng tới tương lai, là quốc sách hàng đầu của
chiến lược phát triển kinh tế, xã hội. Đại hội IX của Đảng cộng sản Việt Nam đã
khẳng định mục tiêu chiến lược và quan điểm phát triển kinh tế, xã hội thời kỳ
đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước là "Đưa đất nước ta ra khái
tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước
công nghiệp theo hướng hiện đại. Tăng trưởng kinh tế đi đơi với phát triển văn
hố và giáo dục, xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc, làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trị chủ đạo
trong đời sống tinh thần của nhân dân, nâng cao dân trí, giáo dục và đào tạo
con người, xây dựng và phát triển nguồn nhân lực của đất nước".
Luật giáo dục năm 1998 điều 2 đã nêu: "Mục tiêu giáo dục là đào tạo con
người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và
nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình

thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng lực của công dân, đáp ứng yêu
cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". [21]
Đây chính là những phẩm chất và năng lực cơ bản cần thiết nhất của con
người trong xã hội hiện nay. Những phẩm chất và năng lực của người lao động
được hình thành khơng chỉ bởi các giờ học văn hố ở trên lớp mà cịn được hình


2
thành, cũng cố, rèn luyện và phát triển thông qua các hoạt động giáo dục, trong
đó có hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp.
Giáo dục là một q trình tác động lên đối tượng được giáo dục để hình
thành nhân cách cho thế hệ trẻ theo mục đích của xã hội. Quá trình giáo dục
được thực hiện bằng nhiều con đường. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là
một trong những con đường đó. Thơng qua các hoạt động, học sinh củng cố, mở
rộng những kiến thức, rèn luyện các kỹ năng, xây dựng và phát triển tình cảm
đạo đức của mình. Các hoạt động ngồi giờ lên lớp khơng gị bó, khơng máy
móc, giúp các em học sinh tăng cường ý thức tự quản, tính tích cực, chủ động
sáng tạo của tuổi trẻ.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp từ các nội dung và hình thức phong
phú, đa dạng, phù hợp với tính hiếu động thích khám phá cái mới của tuổi trẻ.
Chính vì vậy, hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp có hiệu quả cao, hỗ trợ tích
cực trong việc giáo dục tồn diện đối với học sinh nói chung, học sinh THCS
nói riêng.
Huyện Tân Kỳ là một huyện kinh tế chậm phát triển, dân cư chủ yếu ở
nơng thơn. Chính vì vậy, ngành giáo dục cịn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất,
về phương tiện dạy học. Tuy nhiên trong nhiều năm qua, nhiều nhà trường đã
quan tâm tới giáo dục toàn diện, đó là dạy chữ, dạy nghề và dạy người. Đã có
nhiều hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp thông qua các chủ điểm hàng tháng,
nhưng do việc tổ chức thiếu bài bản, nội dung và hình thức cịn sơ sài, đơn điệu
nên chưa thu hút được sự tham gia tích cực của học sinh, chưa kích thích được ở

học sinh nhu cầu hoạt động, nhu cầu khẳng định mình. Do đó có thể nói hiệu
quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường chưa cao.


3
Được học tập những vấn đề cơ bản trong quản lý giáo dục thông qua
những tri thức lý luận cùng với những năm làm công tác quản lý, qua những
thông tin của học sinh và cha mẹ học sinh tôi thấy cần phát huy hiệu quả của
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài:
"Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An" để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp nâng
cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS
huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.
4. Giả thuyết khoa học
Có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An, nếu đề xuất và thực hiện được các
biện pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở trường THCS.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.

4
5.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận có các
phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây
dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
có các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp quan sát;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng các phần mềm để xử lý số liệu thu được.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp và quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS.


5
7.2. Về mặt thực tiễn

- Đánh giá được thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.
- Đề ra một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và kiến nghị, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở trường THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường THCS huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An.


6

CHƯƠNG 1
Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở trường trung học cơ sở
1.1 Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề
Ở bất kỳ một lĩnh vực nào, một ngành nào đều cần có quản lý. Quản lý đã
và đang trở thành một khoa học chuyên ngành, một lĩnh vực không thể thiếu và
cũng là yếu tố quyết định tới sự phát triển của các hoạt động kinh tế - văn hóa xã hội. Cho đến nay khoa học quản lý đã trở thành "Cơng nghệ" ngày càng được
hồn thiện để đáp ứng tốt hơn những yêu cầu ngày càng cao của đời sống xã hội
nói chung. Vì xét cho cùng, ở tất cả các quốc gia, ở mọi ngành, mọi lĩnh vực thì
mục tiêu cuối cùng vẫn là tạo ra sự tăng trưởng kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa
học. Hoạt động quản lý đã có từ rất lâu, đơn giản là việc sắp xếp kế hoạch,
chuẩn bị từ những khâu nhỏ nhất đến cả một hệ thống tổ chức phức tạp.
Hoạt động dạy học và giáo dục là một lĩnh vực đặc biệt vì nó phục vụ
chiến lược giáo dục nhân cách và phát triển nhân cách con người. Do đó, quản

lý giáo dục nói chung được xác định là một nội dung cơ bản nhằm hiện thực hóa
các mục tiêu và chương trình giáo dục. Giáo dục bao gồm cả các hoạt động dạy
học, con đường giáo dục được tiến hành dưới các hình thức khác nhau, bản thân
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng là một hình thức giáo dục nhưng cho
dù ở dưới hình thức nào thì cũng khơng thể thiếu vai trị quản lý mà chúng ta
gọi là quản lý giáo dục. Như vậy, ngay từ khi con người có nhu cầu học tập và
hồn thiện phẩm chất thì cũng ngay từ đó khái niệm giáo dục được hình thành
và tất nhiên giáo dục cái gì, giáo dục như thế nào, đối tượng giáo dục là ai, các
yếu tố liên quan ảnh hưởng tới q trình giáo dục đó ra sao thì đó chính là nội
dung của q trình quản lý giáo dục. Đến nay, quản lý đã trở thành một khoa


7
học thực sự, vì vậy có thể nói quản lý giáo dục nói chung và quản lý giáo dục
ngồi giờ lên lớp nói riêng được tiến hành song song và thực chất xét về mục
đích yêu cầu của giáo dục thì đó chỉ là một q trình, cho dù dạy học và giáo
dục đều có mục đích nhiệm vụ chung là phát triển tồn diện con người theo
chiều hướng tích cực. Thực tế cho thấy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
không phải đến nay mới được tiến hành mà nó được tiến hành từ khi con người
biết đến giáo dục. Thuật ngữ giáo dục ngoài giờ lên lớp là một khái niệm hiện
đại khi đã có những ngành khoa học riêng chuyên nghiên cứu về giáo dục chẳng
hạn bộ môn "giáo dục học".
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới
Hệ thống lý luận về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong thời gian
đầu chưa thực sự phát triển, tuy nhiên khi đã có sự chuyển biến mới về "chất"
của các điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa, khoa học và những tiền đề của một
xã hội hiện đại hình thành thì có những nhà tư tưởng đề cập đến vấn đề giáo dục
ngoài giờ lên lớp một cách rõ ràng hơn. Rabôle (1494 - 1553) là một đại biểu
của chủ nghĩa nhân đạo Pháp vào từ thế kỷ 15, 16 đã nói tới tầm quan trọng của
việc giáo dục toàn diện các mặt: Đạo đức, thể chất, thẩm mỹ, trí tuệ, Ơng tổ

chức các buổi tham quan thực tế cho học sinh bên cạnh các giờ học tại lớp.
Vào những năm thập niên 20, 30 của thế kỷ XX nhà sư phạm nổi tiếng
của Liên Xơ là J.A Komenxki đã nhấn mạnh "Tơi kiên trì nói rằng các vấn đề
giáo dục, phương pháp giáo dục không thể hạn chế trong các vấn đề giảng dạy,
lại càng khơng thể để cho q trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học mà đáng
ra phải ở trên mỗi một vùng đất trên đất nước chúng ta, nghĩa là trong bất kỳ
hồn cảnh nào cũng khơng được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ tiến hành
trong lớp học, cơng tác giáo dục chỉ đạo tồn bộ cuộc sống của trẻ". Giai đoạn


8
này lý luận về giáo dục và giáo dục ngoài giờ lên lớp vẫn được nghiên cứu và
tiếp tục phát triển của các tác giả người Nga như T.AiLiNa, J.A Komenxki, đã
đề cập một cách toàn diện về hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp và vai trị
quản lý của người hiệu trưởng với hoạt động đó. [15]
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Vấn đề hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng được quan tâm từ rất
sớm. Ngay trong điều lệ trường phổ thông năm 1976 tại điều 7 đã nói: "Việc
giảng dạy và giáo dục được tiến hành thông qua các hoạt động: Giảng dạy trên
lớp, lao động sản xuất, hoạt động tập thể các mặt hoạt động đó phải cùng tiến
hành bổ cho nhau theo một kế hoạch thống nhất trong đó phải coi trọng hoạt
động giảng dạy trên lớp". [6]
Điều lệ trường phổ thông tháng 4 năm 1979 tại điều 10 đã nói: "Cơng tác
giáo dục ở trường phổ thông đã tiến hành thống nhất theo đúng nội dung và trình
tự quy định trong chương trình, kế hoạch đào tạo và sách giáo khoa do bộ giáo
dục ban hành và được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục học tập văn
hóa, lao động sản xuất, thực nghiệm khoa học, hoạt động xã hội". Trong khoản 2
có viết: "Lao động sản xuất do nhà trường tổ chức và quản lý nhằm gắn lý
thuyết với thực tiễn, vận dụng kiến thức khoa học vào sản xuất, phát triển tư duy
khoa học và tư duy kỹ thuật, bồi dưỡng ý thức và thói quen lao động mới, phát

triển hứng thú lao động vì lợi ích chung và xây dựng tình cảm cách mạng đối
với nhân dân lao động". [7]
Khoản 3 điều 10: "Các hoạt động xã hội do nhà trường tổ chức cho học sinh tham
gia với mức độ thích hợp là nhằm củng cố những tri thức đã học được, bồi dưỡng
tình cảm đối với nhân dân dân lao động, xây dựng thái độ tích cực tham gia cơng
tác xã hội, góp phần xây dựng địa phương và rèn luyện học sinh về ý thức và năng


9
lực làm chủ tập thể hình thành nhân sinh quan cách mạng. Ngoài các hoạt động
giáo dục trên đây cần tổ chức thêm các hoạt động ngoại khóa như thể dục thể thao,
văn nghệ để công tác giáo dục thêm phong phú ". [7]
Nghị quyết 14 TW ngày 11/01/1979 của bộ chính trị đã nói rõ: "Nội dung
giáo dục ở trường phổ thơng mang tính chất tồn diện và kỹ năng tổng hợp
nhưng có chú ý hơn đến việc phát huy sở trường và năng khiếu cá nhân, ở
trường THCS cần coi trọng giáo dục thẩm mỹ, giáo dục và rèn luyện thể chất,
hoạt động văn hóa văn nghệ thể dục thể thao".
Ngồi ra cịn các cơng trình của các nhà nghiên cứu thuộc viện khoa học
giáo dục như: Đặng Thuý Anh, Nguyễn Thị Kỷ, Phạm Hoàng Gia, Nguyễn Dục
Quang, Lê Trung Trấn.vv... Các tác giả đều nhấn mạnh hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp với việc phát triển toàn diện nhân cách của học sinh cũng như
nâng cao hiệu quả giáo dục ngoài giờ lên lớp như thế nào để đạt hiệu quả cao
nhất. [15]
Một số cuốn sách của tác giả Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Phạm Viết
Vượng, đã trình bày các vấn đề giáo dục, dạy học cũng như quản lý giáo dục
trong đó có những vấn đề đề cập tới hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Một
số tác giả cùng bàn tới việc quản lý hoạt động GDNGLL của học sinh gần đây
có Tiến sỹ Phạm Thị Hồng Vinh đã có cuốn giáo trình "Quản lý hoạt động giáo
dục vi mơ II" tác giả đã phân tích khá sâu về vấn đề quản lý hoạt động
GDNGLL. [31]

Như vậy đã có nhiều cơng trình khoa học của nhiều giáo sư, tiến sỹ
nghiên cứu về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như một khoa học chun
biệt vì xác định được vị trí, vai trị của nó trong việc giáo dục học sinh là rất
quan trọng. Và mới đây nhất trong chương trình đổi mới sách giáo khoa dành


10
cho học sinh phổ thông Bộ môn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được in
thành sách tuy nhiên vẫn cịn trong q trình chỉnh lý sửa đổi do vậy chưa đưa
vào giảng dạy. Hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp hiện này cịn nhiều nội
dung mới phản ánh sự phát triển của các vấn đề kinh tế - xã hội, văn hóa, mơi
trường..vv.. Những vấn đề trên đây ảnh hưởng trực tiếp tới sự hình thành, phát
triển những phẩm chất cần thiết của mỗi cá nhân. Nếu như trước đây những nội
dung giáo dục (ngoài giờ lên lớp) chỉ dừng lại ở một số lĩnh vực nhằm rèn luyện
phẩm chất đạo đức, thẩm mỹ thì hiện tại nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp
được mở rộng hơn nhiều. Ví dụ như tìm hiểu cội nguồn, bản sắc dân tộc, lý
tưởng của người thanh niên xã hội chủ nghĩa thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, thanh niên với bảo vệ mơi trường, phịng chống chiến tranh, bệnh dịch, tình
bạn, tình u, hơn nhân và gia đình, nghề nghiệp, sức khoẻ sinh sản vị thanh
niên..v.v. và đương nhiên với mỗi nội dung trên cần phải được tổ chức và thực
hiện sao cho đạt hiệu quả tốt nhất, quản lý giáo dục ngoài giờ lên lớp đến nay đã
thực sự trở thành nhiệm vụ và "Kỹ năng" quan trọng cần thiết của người hiệu
trưởng. Nhất là xác định đối tượng được giáo dục lứa tuổi học sinh mới lớn đang
có những hồi bão và lý tưởng sống, việc nhận thức các vấn đề cịn chưa chín
chắn. Quản lý giáo dục ngoài giờ lên lớp làm sao hướng cho các em có được
những buổi sinh hoạt tập thể sống động, hấp dẫn, lành mạnh để từ đó các em
hình thành nên thế giới quan, nhân sinh quan đúng đắn, tự mình rèn luyện nhân
cách mang đầy đủ những giá trị chân, thiện, mỹ góp phần tích cực cho sự phát
triển chung của xã hội, của đất nước.
1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Hoạt động và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.2.1.1. Hoạt động


11
Theo tâm lý học: Hoạt động là phương thức tồn tại của con người trong
thế giới. Hoạt động tạo nên mối quan hệ tác động qua lại giữa con người với thế
giới khách quan và với chính bản thân mình, qua đó tạo ra sản phẩm cả về phía
thế giới (khách thể), cả về phía con người (chủ thể).
Vai trị của hoạt động.
Hoạt động đóng vai trị quyết định đến sự hình thành và phát triển tâm lý và
nhân cách cá nhân thơng qua hai q trình:
Q trình đối tượng hóa: Chủ thể chuyển năng lực và phẩm chất tâm lý
của mình tạo thành sản phẩm. Từ đó, tâm lý người được bộc lộ, khách quan hóa
trong q trình tạo ra sản phẩm, hay cịn đươc gọi là q trình xuất tâm.
Ví dụ: Khi thuyết trình một mơn học nào đó thì người thuyết trình phải sử dụng
kiến thức, kỹ năng, thái độ, tình cảm của mình về mơn học đó để thuyết trình.
Trong khi thuyết trình thì mỗi người lại có tâm lý khác nhau: Người thì rất tự
tin, nói to, mạch lạc, rõ ràng, logic; Người thì run, lo sợ, nói nhỏ, khơng mạch
lạc. Cho nên phụ thuộc vào tâm lý của mỗi người mà bài thuyết trình đó sẽ đạt
u cầu hay khơng đạt u cầu.
Q trình chủ thể hóa: Thơng qua các hoạt động đó, con người, tiếp thu
lấy tri thức, đúc rút được kinh nghiệm nhờ q trình tác động vào đối tượng, hay
cịn được gọi là q trình nhập tâm.
Ví dụ: Sau lần thuyết trình lần đầu tiên thì cá nhân đó đã rút ra được rất nhiều
kinh nghiệm cho bản thân, và đã biết làm thế nào để có một bài thuyết trình đạt
hiệu quả tốt. Nếu lần sau có cơ hội được thuyết trình thì sẽ phải chuẩn bị một
tâm lý tốt, đó là: Phải tư tin, nói to, rõ ràng, mạch lạc, logic, phải làm chủ được
mình trước mọi người…

12
Kết luận
- Hoạt động quyết định đến sự hình thành và phát triển tâm lý, nhân cách cá
nhân.
- Sự hình thành và phát triển tâm lý, nhân cách cá nhân phụ thuộc vào hoạt
động chủ đạo của từng thời kỳ.
1.2.1.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là những hoạt động được tổ chức
ngồi giờ học của các mơn học ở trên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
là sự tiếp nối hoạt động dạy – học trên lớp, là con đường gắn lí thuyết với thực
tiễn, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức với hành động của học sinh. Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp là việc tổ chức giáo dục thông qua hoạt động
thực tiễn của học sinh về khoa học - kĩ thuật, lao động cơng ích, hoạt động xã
hội, hoạt động nhân đạo, văn hóa văn nghệ, thẩm mĩ, thể dục thể thao, vui chơi
giải trí, v..v. để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách (đạo đức, năng
lực, sở trường…). Như vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động
giáo dục được tổ chức ngoài thời gian học tập trên lớp. Đây là một trong hai
hoạt động giáo dục cơ bản, được thực hiện một cách có tổ chức, có mục đích
theo kế hoạch của nhà trường; Là hoạt động tiếp nối và thống nhất hữu cơ với
hoạt động học tập trên lớp, nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách
học sinh theo mục tiêu đào tạo, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của xã hội đối
với thế hệ trẻ. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp do nhà trường tổ chức và
quản lí với sự tham gia của các lực lượng xã hội. Nó được tiến hành tiếp nối
hoặc xen kẽ hoạt động dạy – học trong nhà trường hoặc trong phạm vi cộng
đồng. Hoạt động này diễn ra trong suốt năm học và cả thời gian nghỉ hè để khép
kín q trình giáo dục, làm cho quá trình này được thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc.


13

1.2.2.Quản lý và quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.2.2.1. Quản lý
Quản lý là điều khiển, chỉ đạo một hệ thống hay một quá trình theo những
quy luật, định luật hay những quy tắc tương ứng nhằm để cho hệ thống hay q
trình đó vận động theo ý muốn của người quản lý nhằm đạt được những mục
đích đã định trước.
Đặc điểm của quản lý là sự tác động có mục đích đã được đề ra theo đúng
ý của chủ thể quản lý với các đối tượng chịu sự quản lý. “Đúng ý của người
quản lý ” cũng đồng nghĩa với việc tại sao phải quản lý và quản lý để làm gì?
Chủ thể quản lý là con người hay tổ chức. Những cá nhân, tổ chức này phải là
người đại diện có quyền uy, có quyền hạn và trách nhiệm liên kết phối hợp
những hoạt động riêng lẻ của từng cá nhân hướng tới mục tiêu chung nhằm đạt
kết quả nhất định trong quản lý.
- Quản lý muốn được thực hiện phải dựa trên cơ sở tổ chức và quyền uy.
- Quản lý xuất hiện ở bất cứ nơi nào có hoạt động chung của con người.
Mục đích và nhiệm vụ của quản lý là điều khiển chỉ đạo hoạt động chung
của con người.
1.2.2.2. .Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Trước hết ta cần xuất phát từ một số khái niệm quản lý giáo dục, quản lý
các hoạt động giáo dục và dạy học.
Quản lý các hoạt động dạy học và giáo dục là những tác động có mục
đích, có kế hoạch của hiệu trưởng đến tập thể giáo viên và học sinh và lực lượng
giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ tham gia cộng tác phối
hợp trong các hoạt động của nhà trường, giúp quá trình dạy học và giáo dục vận
động tối ưu tới các mục tiêu dự kiến.


14
Hoạt động dạy học và giáo dục là nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường.
Quản lý nhà trường nói chung nhưng về cơ bản là quản lý các hoạt động giáo

dục và dạy học trong đó có quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của nhà
quản lý .
Nhà nghiên cứu Nguyễn Ngọc Quang đã đưa ra khái niệm quản lý giáo
dục như sau: "Quản lý giáo dục (quản lý trường học nói riêng) là hệ thống
những tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý (hệ
giáo dục) nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của
Đảng thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam
mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới
mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái mới về chất". [20]
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động có mục đích,
có tổ chức, và có kế hoạch của hiệu trưởng đến tập thể giáo viên và những lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động, điều khiển họ tổ
chức, chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo những quy luật khách
quan nhằm thực hiện mục tiêu phát triển nhân cách toàn diện ở học sinh.
Từ khái niệm trên chúng ta thấy rằng quản lý các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp là hoạt động, kỹ năng có mục đích có kế hoạch cụ thể của nhà
quản lý (Hiệu trưởng) tác động trực tiếp tới đối tượng quản lý nhằm huy động,
điều khiển họ tổ chức tốt hoạt động GDNGLL. Nếu như trong q trình quản lý
hiệu trưởng đóng vai trị chủ thể quản lý thì các lực lượng giáo viên, học sinh và
những lực lượng khác tham gia vào quá trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp là đối tượng, khách thể quản lý. Đây là mối quan hệ giữa cấp trên và cấp
dưới có tính bắt buộc và mối quan hệ chiều ngang giữa chủ thể quản lý nhà
trường với các lực lượng đoàn thể xã hội.


15
Chủ thể quản lý là hiệu trưởng với tư cách là người đứng đầu cơ quan
trường học chịu trách nhiệm chính với Nhà nước, pháp luật trong việc thực hiện
các mục tiêu và nhiệm vụ giáo dục. Mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và khách
thể quản lý là mối quan hệ biện chứng. Chủ thể quản lý đề ra các kế hoạch, nội

dung, mục đích, phương pháp nhằm tổ chức chỉ đạo các hoạt động giáo dục.
Khách thể quản lý (đối tượng quản lý) là những người thực hiện kế hoạch (hiện
thực hóa kế hoạch) theo mục tiêu đề ra (nói rộng ra khách thể quản lý ở đây cịn
bao gồm cả chính nội dung và hình thức của hoạt động giáo dục). Xuất phát từ
tầm quan trọng của các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong việc phát
triển hoàn thiện nhân cách cho học sinh nên trong quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp địi hỏi nhà quản lý phải có được kỹ năng khoa học cho việc tổ
chức, chỉ đạo, điều hành, phối hợp....
Để đạt được hiệu quả quản lý, nhà quản lý phải dựa vào điều kiện khách
quan của tất cả các yếu tố liên quan tới quá trình giáo dục, nói cách khác quản lý
phải phù hợp với quy luật khách quan của đối tượng quản lý chứ không thể tuyệt
đối hóa vai trị chủ quan của chủ thể quản lý, đồng thời phải dựa trên những
nguyên tắc hoạt động giáo dục, những nguyên tắc trường học và mối quan hệ
hữu cơ trong toàn bộ hệ thống nhà trường.
Nguyên tắc quản lý giáo dục là các yêu cầu cơ bản quy định chỉ đạo công
tác quản lý hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường. Nguyên tắc tập
trung dân chủ yêu cầu trong quản lý hoạt động giáo dục phải phát huy cao độ
mọi khả năng trí tuệ của cả tập thể. Nguyên tắc kết hợp hài hòa lợi ích nhằm
đảm bảo lợi ích của mọi người, của tổ chức, của cả xã hội. Vì lợi ích chính là
động lực tạo ra hiệu quả giáo dục.


16
Nguyên tắc sử dụng toàn diện các phương pháp quản lý. Trong công tác,
người cán bộ quản lý phải biết kết hợp các nguyên tắc hành chính, kinh tế, với
sự chú ý thích đáng tới tâm lý người được giáo dục nhằm tạo ra sự thống nhất
giữa các khâu, các cấp quản lý, đồng thời tác động lên tâm lý, tình cảm, tư tưởng
của đối tượng giáo dục làm cho đối tượng giáo dục thấy được nghĩa vụ và trách
nhiệm của mình với tập thể, xã hội cũng như các thành viên trong nhà trường
tích cực, say mê, sáng tạo với cơng việc mình đang làm. Phương pháp kinh tế là

nhấn mạnh đến lợi ích của mọi cá nhân trong tổ chức, người hiệu trưởng quản lý
thông qua việc điều hồ lợi ích giữa cá nhân, tập thể, xã hội tạo động lực cho
mọi hoạt động của mỗi người.
Bên cạnh đó cần nắm vững ngun tắc tồn diện thống nhất: Bên cạnh
việc tác động đồng bộ đến các khâu các mặt, chú ý có biện pháp xử lý kịp thời
có hiệu quả các khâu còn yếu. Muốn vậy nhà quản lý phải có những thơng tin
chính xác về tất cả những vấn đề liên quan ảnh hưởng tới hoạt động giáo dục ở
cả bên trong và bên ngoài nhà trường. Nắm bắt một cách tồn diện q trình để
xác định được chỗ nào còn yếu kém cần khắc phục và tìm giải pháp kịp thời giải
quyết những yếu kém tránh việc hoạt động tràn lan, phân tán kém hiệu quả mà
phải tập trung mọi nguồn lực, điều kiện để hoàn thành tốt mục tiêu.
Cuối cùng là nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả. Hiệu quả của hoạt động
giáo dục ngồi giờ lên lớp phải tính đến cả hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội và
đặc biệt là hiệu quả giáo dục. Hiệu quả đó chính là mục tiêu cần đạt được. Trong
điều kiện sự đầu tư của Nhà nước cho giáo dục cịn hạn chế thì vấn đề đặt ra là
làm sao phải có được kế hoạch quản lý một cách tối ưu và khoa học nhất để vừa
khắc phục được khó khăn nhưng lại có được hiệu quả tốt. Việc quản lý hoạt
động GDNGLL của chủ thể quản lý được thể hiện cả ở nhận thức cũng như hoạt


17
động quản lý thực tiễn của chủ thể quản lý cũng như các khách thể liên quan
trong quá trình hoạt động.
1.2.3. Biện pháp và biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp
1.2.3.1. Biện pháp
Biện pháp là cách thức tổ chức khắc phục những hiện tượng tiêu cực hoặc
theo chiều hướng tiêu cực; Cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể.
1.2.3.2. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Biện pháp quản lý HĐGDNGLL là những cách thức quản lý nội dung

chương trình, các biện pháp thực hiện chương trình HĐGDNGLL nhằm đạt mục
tiêu chương trình đề ra.
1.3. Khái quát về hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp
1.3.1. Mục đích, vị trí, đặc điểm và yêu cầu của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở trường THCS
Lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi thiếu niên, nhi đồng các em đang
trong giai đoạn biến đổi về tâm sinh lý, việc nhận thức cịn chưa hồn thiện, các
em chưa có khả năng làm chủ bản thân, chưa có được kỹ năng cơ bản để phát
triển toàn diện nhân cách. Tuy nhiên ở lứa tuổi này các em đang có nhu cầu
muốn tìm hiểu, khám phá những tri thức mới của cuộc sống nhưng nhận thức
của các em còn nhiều giới hạn. Mặt khác, do hạn chế về thời gian về môi trường
hoạt động, khả năng giao tiếp thực tế trong các giờ học ở trên lớp vì thế khả
năng nhận thức, hình thành những kỹ năng đó cịn bị hạn chế. Từ mục đích của
việc hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp là giáo dục, phát triển toàn diện con
người bằng những hình thức hoạt động sinh động, sơi nổi, mở rộng mơi trường
hoạt động ít gị bó, khơ cứng và căng thẳng mà hiệu quả giáo dục lại rất tích cực,
góp phần củng cố thêm kiến thức được học tại lớp. Hiện nay hoạt động giáo dục


18
ngoài giờ lên lớp đã trở thành nội dung quan trọng có vị trí cơ bản trong việc
dạy học và giáo dục của các nhà trường và coi đó là nội dung không thể thiếu
trong việc thực hiện đa dạng hóa giáo dục và đào tạo. Điều lệ trường phổ thơng
năm 2000 tại điều 24 đã khẳng định vị trí, tầm quan trọng của hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp đối với mục tiêu giáo dục của nước ta.
1.3.1.1. Mục đích
Hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp tuỳ theo lứa tuổi học sinh và trình
độ nhận thức của các em để áp dụng những nội dung và hình thức giáo dục cho
phù hợp với tâm sinh lý người được giáo dục. Luận văn này đề cập tới quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở bậc THCS nên đương nhiên hoạt động

giáo dục ngoài giờ lên lớp phải phù hợp với lứa tuổi học sinh THCS. Nhưng
những mục đích chung của các nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp đều nhằm
phát triển ở con người những phẩm chất, nhân cách tốt đẹp và toàn diện. Nó góp
phần khắc sâu những kiến thức cơ bản, sự nhận thức phong phú đa dạng về mọi
lĩnh vực, có điều kiện lĩnh hội mở rộng sự hiểu biết của mình với các bộ mơn
khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, nghệ thuật, văn hóa, thẩm mỹ trang bị cho
người được giáo dục khả năng làm chủ tri thức và biết vận dụng tri thức vào
cuộc sống. Mục đích nữa là tạo nên thái độ tình cảm đạo đức trong sáng, thái độ
niềm tin với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, hình thành lý tưởng sống của
người thanh niên trong thời đại mới, thời đại công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất
nước. Làm cho các em có ý thức nghĩa vụ cơng dân với xã hội, biết trân trọng
giá trị đạo đức dân tộc, biết hướng về cội nguồn bằng tình cảm thiêng liêng, tạo
ra mối quan hệ xã hội tốt đẹp giữa con người và con người trong cộng đồng.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh hình thành những kỹ
năng cần thiết trong cuộc sống như kỹ năng ứng xử, kỹ năng làm chủ bản thân,