Luận văn Thạc sĩ Pháp luật về phát hành và giao dịch trái phiếu chính phủ ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGUYỄN THÁI VINH

PH¸P LUËT Về PHáT HàNH Và GIAO DịCH
TRáI PHIếU CHíNH PHủ ở VIÖT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

H N I - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGUYỄN THÁI VINH

PH¸P LUËT Về PHáT HàNH Và GIAO DịCH
TRáI PHIếU CHíNH PHủ ở VIÖT NAM
Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380101.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Ngƣ i hƣ ng

n ho họ : PGS.TS LÊ THỊ THANH

H N I - 2020

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tơi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được cơng bố trong
bất kỳ cơng trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tơi đã
hồn thành tất cả các mơn học và đã thanh tốn tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tơi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƢỜI CAM ĐOAN

Nguyễn Thái Vinh


MỤC LỤC

Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng, biểu đồ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT H NH, GIAO
DỊCH TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ V PHÁP LUẬT VỀ PHÁT
H NH, GIAO DỊCH TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ ......................... 7
1.1.

Lý luận về phát hành và gi o ị h trái phiếu Chính phủ .............. 7

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm trái phiếu Chính phủ .......................................... 7
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm phát hành và giao dịch trái phiếu Chính phủ ..... 8
1.2.

Những vấn đề lý luận về pháp luật phát hành và gi o ịch
trái phiếu hính phủ ......................................................................... 11

1.2.1. Khái niệm pháp luật về phát hành và giao dịch trái phiếu chính phủ ..... 11
1.2.2. Nội dung chủ yếu của pháp luật về phát hành và giao dịch trái
phiếu chính phủ .................................................................................. 12
1.3.

Một số yếu tố ảnh hƣởng đến pháp luật về phát hành và gi o
dị h trái phiếu Chính phủ ............................................................... 22

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 24
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ PHÁT H NH V
GIAO DỊCH TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ Ở VIỆT NAM ........... 25
2.1.

Quá trình hình thành và phát triển pháp luật về phát hành và
giao dị h trái phiếu hính phủ ở Việt Nam .................................... 25

2.1.1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng 8 đến năm 1989 .......................... 25


2.1.2. Giai đoạn từ năm 1989 đến nay ......................................................... 26
2.2.

Thực trạng pháp luật Việt Nam về phát hành và gi o ịch
trái phiếu Chính phủ ........................................................................ 28

2.2.1. Quy định pháp luật Việt Nam về các loại trái phiếu Chính phủ ........ 28
2.2.2. Quy định pháp luật Việt Nam về chủ thể tham gia quan hệ pháp
luật phát hành và giao dịch trái phiếu Chính phủ .............................. 32
2.2.3. Quy định pháp luật Việt Nam về các phƣơng thức phát hành trái
phiếu Chính phủ ................................................................................. 42
2.2.4. Quy định pháp luật Việt Nam về hoạt động phát hành trái phiếu
Chính phủ ra nƣớc ngồi và phát hành trái phiếu Chính phủ bằng
ngoại tệ ............................................................................................... 49
2.2.5. Quy định pháp luật Việt Nam về đăng ký, lƣu ký và niêm yết trái
phiếu Chính phủ ................................................................................. 54
2.2.6. Quy định pháp luật Việt Nam về giao dịch trái phiếu Chính phủ...... 54
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 61
CHƢƠNG 3: M T SỐ GIẢI PHÁP HO N THIỆN PHÁP LUẬT
VỀ PHÁT H NH V

GIAO DỊCH TRÁI PHIẾU CHÍNH

PHỦ Ở VIỆT NAM .......................................................................... 64
3.1.

Định hƣ ng hoàn thiện pháp luật về phát hành và gi o ịch
trái phiếu hính phủ ở Việt Nam .................................................... 64

3.1.1. Bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật về phát hành và
giao dịch trái phiếu Chính phủ ........................................................... 64
3.1.2. Đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tƣ và

của các chủ thể kinh doanh ................................................................ 65
3.1.3. Đáp ứng yêu cầu hội nhập tài chính quốc tế ...................................... 65
3.2.

Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về phát hành và gi o
dị h trái phiếu hính phủ ở Việt Nam ............................................ 66

3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về các loại trái phiếu chính phủ ........ 66


3.2.2. Hoàn thiện quy định pháp luật về chủ thể tham gia quan hệ phát
hành và giao dịch trái phiếu chính phủ .............................................. 68
3.2.3. Hồn thiện quy định pháp luật về các phƣơng thức phát hành trái
phiếu Chính phủ ................................................................................. 71
3.2.4. Hoàn thiện quy định pháp luật về giao dịch trái phiếu chính phủ ..... 72
3.3.

Một số giải pháp nâng

o hiệu quả thực hiện pháp luật về

phát hành và gi o ị h trái phiếu hính phủ ở Việt Nam ............ 73
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 78
KẾT LUẬN .................................................................................................... 79
DANH MỤC T I LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 80


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

GDP

Tổng sản phẩm trong nƣớc

HNX

Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội

Luật chứng khoán năm 2006

Luật chứng
29/6/2006

Luật chứng khoán năm 2019

Luật chứng khoán số 54/2019/QH14 ngày
26/11/2019

Nghị định 95/2018/NĐ-CP

Nghị định 95/2018/NĐ-CP ngày 30/6/2018
của Chính phủ quy định về phát hành, đăng
ký, lƣu ký, niêm yết và giao dịch cơng cụ nợ
của Chính phủ trên thị trƣờng chứng khốn

NHNN

Ngân hàng Nhà nƣớc

NN

Nhà nƣớc

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

khốn số 70/2006/QH11

ngày

Thơng tƣ 111/2018/TT- BTC Thông tƣ 111/2018/TT-BTC ngày 15/11/2018
của Bộ Tài chính hƣớng dẫn phát hành và
thanh tốn cơng cụ nợ của Chính phủ tại thị
trƣờng trong nƣớc
Thơng tƣ 30/2019/TT- BTC

Thơng tƣ 30/2019/TT- BTC ngày 28/5/2019
của Bộ Tài chính hƣớng dẫn đăng ký, lƣu ký,
niêm yết và giao dịch công cụ nợ của Chính
phủ, trái phiếu đƣợc Chính phủ bảo lãnh do
Ngân hàng chính sách phát hành và trái phiếu
chính quyền địa phƣơng

TPCP

Trái phiếu chính phủ

TTCK

Thị trƣờng chứng khốn

TTTP

Thị trƣờng trái phiếu

TTTPCP

Thị trƣờng trái phiếu chính phủ

VSD

Trung tâm lƣu ký chứng khoán


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Số hiệu

Tên bảng, biểu đồ

Trang

Bảng 2.1

Cơ cấu Nhà đầu tƣ trong các lần phát hành trái phiếu
quốc tế của Việt Nam

52

Cơ cấu nhà đầu tƣ theo khu vực trong các lần phát

hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam

52

Cơ sở nhà đầu tƣ trên thị trƣờng TPCP giai đoạn
2011-2018

35

Khối lƣợng TPCP phát hành theo hình thức phát hành
và kỳ hạn phát hành bình quân

44

Khối lƣợng phát hành TPCP năm 2018 theo kỳ hạn

45

Bảng 2.2
Biểu đồ 2.1
Biểu đồ 2.2
Biểu đồ 2.3


MỞ ĐẦU
1. Tính ấp thiết ủ đề tài
Trái phiếu Chính phủ là một loại hàng hoá trên thị trƣờng chứng
khoán và là bộ phận có vai trị quan trọng đối với sự phát triển kinh tế- xã
hội của mỗi quốc gia. Thơng qua việc phát hành trái phiếu, Chính phủ có
thể huy động đƣợc một lƣợng vốn trong xã hội để bù đắp thiếu hụt ngân

sách, thực thi các chính sách tiền tệ của quốc gia và thực hiện đầu tƣ phát
triển kinh tế xã hội.
Ngay từ những ngày đầu xây dựng Nhà nƣớc CHXHCN Việt Nam,
Chính phủ đã áp dụng hình thức cơng phiếu để huy động sự đóng góp và vay
tiền nhàn rỗi trong dân để tăng nguồn lực tài chính phục vụ cho các mục tiêu
chính trị, quân sự và phát triển kinh tế đất nƣớc. Từ đó đến nay, trải qua hàng
chục năm hình thành và phát triển, hoạt động phát hành trái phiếu chính phủ
ngày càng phát triển, giữ vị trí quan trọng trong việc tạo lập kênh huy động
vốn cho ngân sách nhà nƣớc để xử lý bội chi, tái cơ cấu nợ và giải quyết
những yêu cầu về vốn trong quá trình phát triển kinh tế- xã hội của đất nƣớc.
Việc phát hành trái phiếu Chính phủ đã có nhiều bƣớc tiến đáng kể. Thời kỳ
đầu, TPCP phát hành trực tiếp đến các cá nhân với thời hạn ngắn, thì nay đã
thực hiện việc phát hành theo lô lớn, thời hạn ngày càng dài hơn; TPCP
không chỉ đƣợc phát hành ở thị trƣờng trong nƣớc mà đã phát hành thành
công ở thị trƣờng nƣớc ngoài. Tuy nhiên, so với tiềm năng của nền kinh tế và
các nƣớc trong khu vực, quy mô thị trƣờng trái phiếu Việt Nam vẫn cịn nhỏ.
Tính đến tháng 7/2018, dƣ nợ thị trƣờng trái phiếu Việt Nam là 39,9% GDP
năm 2017, trong đó dƣ nợ thị trƣờng trái phiếu Chính phủ là 29,2% GDP năm
2017. Trong khi đó, tại cùng thời điểm, quy mô thị trƣờng trái phiếu của
Malaysia là 95% GDP (thị trƣờng trái phiếu Chính phủ chiếm 49,7% GDP);

1


Thái Lan là 73% GDP (thị trƣờng trái phiếu Chính phủ chiếm 53% GDP),
Hàn Quốc là 124,6% GDP (thị trƣờng trái phiếu Chính phủ chiếm 73,6%
GDP), Trung Quốc là 68,8% GDP (thị trƣờng trái phiếu Chính phủ chiếm
49,8% GDP) [41].
Với mục tiêu phấn đấu đƣa dƣ nợ thị trƣờng trái phiếu đạt khoảng 45%
GDP vào năm 2020 và 65% GDP vào năm 2030, việc tạo ra một hành lang

pháp lý với những chính sách thích hợp để tạo điều kiện cho hoạt động phát
hành và giao dịch TPCP phát triển đúng hƣớng nhằm đạt đƣợc mục tiêu và
đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu tƣ phát triển cũng nhƣ tạo cơng cụ điều chỉnh
chính sách tiền tệ của đất nƣớc là một nhu cầu thiết yếu.
Trƣớc những yêu cầu đó, hoạt động phát hành và giao dịch TPCP của
Việt Nam còn bộc lộ nhiều hạn chế, chƣa tƣơng xứng với vị trí và tiềm năng
của nền kinh tế. Có thể kể một số vấn đề nhƣ: khung khổ pháp lý tạo sự liên
thông giữa thị trƣờng vốn với thị trƣờng tiền tệ, tín dụng; tính cơng khai,
minh bạch trên thị trƣờng; việc thu hút nhà đầu tƣ; hoàn thiện chức năng,
nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nƣớc về TPCP và thị trƣờng
TPCP. Do đó, việc tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về phát hành và
giao dịch TPCP, đặc biệt việc rà soát nhằm sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện các
quy định pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP là yêu cầu cấp thiết trong
giai đoạn hiện nay.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn: “Pháp luật về phát hành
và giao dịch trái phiếu chính phủ ở Việt Nam” làm đề tài luận văn thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên ứu liên qu n đến đề tài
Liên quan đến đề tài nghiên cứu pháp luật về phát hành và giao dịch
TPCP đã có những cơng trình nghiên cứu ở nhiều góc độ, mức độ rộng, hẹp
khác nhau. Tuy nhiên các vấn đề pháp luật đối với phát hành và giao dịch
TPCP chƣa có nhiều tác giả quan tâm. Các cơng trình nghiên cứu khoa học,

2


phần lớn các tác giả đề cập đến một số vấn đề liên quan đến TPCP từ góc độ
kinh tế, có rất ít các cơng trình, bài viết đi sâu nghiên cứu dƣới góc độ pháp
luật về phát hành và giao dịch TPCP. Do đó đây là một đề tài nghiên cứu
mang tính tiên phong và thực tiễn cao góp phần xây dựng cơ sở lý luận về
pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP ở Việt Nam

Một số nhà khoa học đã có nhiều cơng trình nghiên cứu có liên quan
đến TPCP nhƣ:
Luận án tiến sĩ kinh tế “Phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ ở
Việt Nam trong bối cảnh hội nhập tài chính” năm 2019 của tác giả Trần Thị
Thu Hƣơng [16]. Luận án đã hệ thống cơ sở lý luận về thị trƣờng TPCP, phát
triển thị trƣờng TPCP dƣới tác động của hội nhập tài chính, luận án đã phân
tích tồn diện thực trạng thị trƣờng TPCP Việt Nam trên tất cả các khía cạnh
đồng thời đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ, có cơ sở khoa học và có giá trị
ứng dụng cao nhằm phát triển thị trƣờng TPCP Việt Nam trong bối cảnh hội
nhập tài chính.
Luận án tiến sĩ kinh tế “Phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ ở
Việt Nam” năm 2011 của tác giả Lê Anh Tuấn [20]. Luận án đã phân tích,
đánh giá thực trạng thị trƣờng TPCP ở Việt Nam giai đoạn 1990-2009 đồng
thời đề xuất quan điểm, mục tiêu để phát triển và hoàn thiện thị trƣờng TPCP
trong giai đoạn tới. Luận văn kế thừa một số nội dung đã đƣợc giải quyết
trong luận án trên nhƣ: vấn đề lý luận cơ bản về TPCP và thị trƣờng TPCP,
các tiêu chí đánh giá thị trƣờng sơ cấp và thị trƣờng thứ cấp.
Luận văn thạc sĩ “Phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ ở Việt
Nam” của tác giả Nguyễn Thị Thụy Hƣơng, Khoa Kinh tế, Đại học quốc gia
Hà Nội (2006) [15] nghiên cứu bản chất và vai trị của TTTPCP trong bối cảnh
thị trƣờng tài chính Việt Nam. Từ đó xác định nhân tố ảnh hƣởng đến sự phát

3


triển của TTTPCP, đánh giá thực trạng TTTPCP ở Việt Nam trong thời gian
2001-2004 và đề xuất các giải pháp phát triển TTTPCP trong thời gian tới.
Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng “Huy động vốn thơng qua phát
hành TPCP tại Kho bạc nhà nước ở Việt Nam” tác giả Nguyễn Thị Tình, Đại
học Kinh tế- Đại học quốc gia Hà Nội (2013) [19]. Luận văn phân tích có hệ

thống cơ sở lý luận và thực tiễn công tác huy động trái phiếu chính phủ tại
kho bạc nhà nƣớc. Trên cơ sở đó, chỉ ra những mặt mạnh, những mặt con tồn
tại của công tác huy động và đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả công
tác huy động vốn thông qua phát hành TPCP.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Ủy ban “Định hướng phát triển thị
trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2020” do TKSH Nguyễn Thành Long
chủ biên (2010). Đề tài đã xây dựng một nền tảng cơ sở lý luận, bao gồm cả lý
thuyết và kinh nghiệm cũng nhƣ kết quả nghiên cứu thực nghiệm về phát triển
thị trƣờng chứng khoán các nƣớc trên thế giới. Dựa trên nền tảng cơ sở lý luận
đó, đề tài xây dựng định hƣớng phát triển thị trƣờng chứng khốn Việt Nam.
3. Mụ đí h, nhiệm vụ nghiên ứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn có mục đích nghiên cứu những vấn đề lý luận về phát
hành, giao dịch TPCP và pháp luật về phát hành, giao dịch TPCP; đánh giá
thực trạng và thực tiễn thực hiện pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP
ở Việt Nam; từ đó đề xuất các giải pháp hồn thiện pháp luật về phát hành
và giao dịch TPCP ở Việt Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Luận văn phân tích và làm rõ các vấn đề lý luận về phát hành, giao
dịch TPCP và pháp luật về vấn đề này nhƣ: khái niệm, đặc điểm của TPCP,
phát hành TPCP, giao dịch TPCP, nội dung chủ yếu của pháp luật về phát
hành và giao dịch TPCP.

4


- Luận văn nghiên cứu các quy định của pháp luật Việt Nam về phát
hành và giao dịch TPCP; phân tích, đánh giá thực hiện pháp luật Việt Nam về
phát hành và giao dịch TPCP. Trên cơ sở đó đánh giá những điểm chƣa phù
hợp, bất cập trong các quy định của pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP

ở Việt Nam.
- Luận văn đƣa ra những định hƣớng hoàn thiện pháp luật cũng nhƣ
những đề xuất cụ thể cho việc sửa đổi pháp luật về phát hành và giao dịch
TPCP và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động phát hành và giao
dịch TPCP ở Việt Nam.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên ứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là các quan điểm, lý thuyết, hoạt
động phát hành và giao dịch TPCP; những quy định của pháp luật về phát
hành và giao dịch TPCP và thực tiễn thực thi pháp luật.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu pháp luật và thực tiễn thực hiện
pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP ở Việt Nam.
- Về thời gian: luận văn nghiên cứu việc thực hiện hoạt động phát hành
và giao dịch TPCP, chủ yếu trong 2 năm 2017 và 2018.
5. Phƣơng pháp nghiên ứu
Phƣơng pháp luận là chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
Luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể: phƣơng pháp
phân tích, phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp so
sánh… . Các phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để làm rõ cơ sở lý luận về phát
hành và giao dịch TPCP; để phân tích thực trạng hoạt động phát hành và giao
dịch TPCP và sự điều chỉnh pháp luật đối với các hoạt động phát hành và giao
dịch TPCP. Luận văn sử dụng phƣơng pháp thống kê để thống kê số liệu kết

5


quả phát hành TPCP, các chỉ số giao dịch TPCP để làm cơ sở đánh giá tính
hiệu quả của quy định pháp luật trong lĩnh vực này.
Phƣơng pháp phân tích quy phạm đƣợc sử dụng xuyên suốt trong luận

văn. Các quy phạm pháp luật của Việt Nam đƣợc phân tích cụ thể trong phần
thực trạng pháp luật để hiểu rõ hơn việc thực hiện quy phạm và trên cơ sở đó,
luận văn đề xuất những sửa đổi, bổ sung các quy phạm pháp luật cho phù hợp
với thực tiễn khách quan của Việt Nam.
6. Ý nghĩ

ho họ và thự tiễn ủ luận văn

Luận văn góp phần phát hiện, hệ thống một số tồn tại, bất cập trong
pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP và thực tiễn thực hiện pháp luật
về phát hành và giao dịch TPCP ở Việt Nam. Đánh giá thực trạng thực hiện
pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP ở Việt Nam, từ đó đề xuất các giải
pháp hoàn thiện pháp luật cũng nhƣ thực hiện pháp luật về phát hành và giao
dịch TPCP ở Việt Nam trong thời gian tới. Với kết quả nghiên cứu này, đề
tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan trong việc quản lý, điều
hành công tác phát hành và giao dịch TPCP hiệu quả góp phần thúc đẩy kinh
tế - xã hội ở Việt Nam.
7. Kết ấu ủ luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chƣơng nhƣ sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về phát hành, giao dịch trái phiếu
chính phủ và pháp luật về phát hành, giao dịch trái phiếu chính phủ.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về phát hành và giao dịch trái phiếu
chính phủ ở Việt Nam hiện nay.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về phát hành và giao
dịch trái phiếu chính phủ ở Việt Nam.

6

CHƢƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT H NH, GIAO DỊCH
TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ V PHÁP LUẬT VỀ PHÁT H NH,
GIAO DỊCH TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ
1.1. Lý luận về phát hành và gi o ị h trái phiếu Chính phủ
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm trái phiếu Chính phủ
Trái phiếu chính phủ (cịn gọi là cơng trái hoặc cơng khố phiếu) là trái
phiếu đƣợc phát hành bởi Chính phủ một quốc gia, xác nhận nghĩa vụ trả gốc,
lãi và các nghĩa vụ khác (nếu có) của Chính phủ đối với chủ sở hữu trái phiếu.
Trái phiếu chính phủ do Chính phủ ban hành thƣờng đƣợc đánh giá là có độ
an toàn cao hơn cho ngƣời đầu tƣ [21, tr.9].
Trái phiếu chính phủ đóng hai vai trị cơ bản: thứ nhất, TPCP là công
cụ nợ để huy động vốn bù đắp bội chi NSNN, trả nợ gốc đến hạn, cơ cấu lại
nợ Chính phủ; thứ hai, việc phát hành TPCP thƣờng xuyên hỗ trợ phát triển
thị trƣờng vốn trong nƣớc, tạo lãi suất chuẩn để các công cụ nợ khác trên thị
trƣờng tham chiếu.
Trái phiếu chính phủ có đặc điểm chung của trái phiếu nhƣ: TPCP xác
nhận quyền sở hữu tài sản nhất định và nó có thể đƣợc chuyển nhƣợng từ chủ
thể này sang chủ thể khác; mệnh giá của TPCP không phải là giá trị thực tế
của trái phiếu mà chỉ là giá trị danh nghĩa; TPCP có khả năng sinh lời; TPCP
có tính thanh khoản; TPCP có tính rủi ro.
Bên cạnh đó, TPCP cịn có những đặc điểm riêng nhƣ:
Một là, chủ thể phát hành TPCP là chủ thể đặc biệt: Chính phủ của một
quốc gia. So với các chủ thể phát hành chứng khoán khác trong quốc gia,
Chính phủ đƣợc coi là chủ thể có uy tín cao nhất trong việc vay và trả nợ.
Chính vì vậy, TPCP có rủi ro thấp hơn so với các loại chứng khoán khác. Do

7

đó, TPCP thƣờng có lãi suất thấp hơn so với lãi suất trái phiếu doanh nghiệp ở
cùng kỳ hạn [1].
Hai là, TPCP là loại trái phiếu có uy tín và độ an tồn cao nhất trên thị
trƣờng, do Chính phủ là nhà phát hành có hệ số tín nhiệm cao nhất. Vì thế,
TPCP có tính thanh khoản rất cao.
Ba là, TPCP là cơng cụ an tồn, khối lƣợng phát hành lớn nên TPCP
thƣờng do các trung gian tài chính nắm giữ. Trên thị trƣờng tài chính, TPCP
là một loại hàng hóa có ảnh hƣởng lớn đến thị trƣờng.
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm phát hành và giao dịch trái phiếu Chính phủ
* Phát hành trái phiếu Chính phủ
Dƣới góc độ kinh tế, phát hành trái phiếu Chính phủ là hoạt động huy
động vốn đƣợc thực hiện trên thị trƣờng sơ cấp, trong đó ngƣời nhận vốn là
Chính phủ và ngƣời cấp vốn là nhà đầu tƣ.
Dƣới góc độ pháp lý, phát hành trái phiếu Chính phủ là việc chào bán
TPCP trong đó trái phiếu đƣợc chuyển từ Chính phủ sang nhà đầu tƣ theo
đúng quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục.
Nhƣ vậy, việc phát hành TPCP nhằm mục đích:
Thứ nhất, đầu tƣ phát triển kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ chi của ngân
sách trung ƣơng theo quy định của Luật Ngân sách nhà nƣớc;
Thứ hai, bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách nhà nƣớc từ vay trái
phiếu ngắn hạn;
Thứ ba, cơ cấu lại khoản nợ, danh mục nợ Chính phủ;
Thứ tư, cho doanh nghiệp, tổ chức tài chính, tín dụng, chính quyền địa
phƣơng vay lại theo quy định của pháp luật;
Thứ năm, các mục đích khác nhằm bảo đảm an ninh tài chính quốc gia.
Phát hành trái phiếu Chính phủ có một số đặc điểm sau:

8

Thứ nhất, chủ thể phát hành TPCP là Chính phủ hoặc chủ thể đƣợc
Chính phủ uỷ quyền.
Thứ hai, phát hành TPCP xác lập mối quan hệ pháp lý trực tiếp giữa
chủ thể phát hành và nhà đầu tƣ trên thị trƣờng sơ cấp. Do đó, thơng qua phát
hành chứng khốn, nguồn vốn đƣợc chuyển trực tiếp từ nhà đầu tƣ vào nguồn
ngân sách của Nhà nƣớc.
Thứ ba, phát hành TPCP phải đƣợc thực hiện theo trình tự, thủ tục
do pháp luật quy định. Việc tuân thủ này một mặt đảm bảo giá trị pháp lý
cho TPCP, mặt khác bảo vệ quyền tài sản cho nhà đầu tƣ và các chủ thể
có liên quan.
Thứ tư, phát hành TPCP ngồi hai chủ thể chính là chủ thể phát hành và
nhà đầu tƣ cịn có thể có sự tham gia của các chủ thể hỗ trợ khác nhƣ nhà bảo
lãnh phát hành, đại lý phát hành, đại diện chủ sở hữu trái phiếu… Sự tham gia
của các chủ thể này mang tính chất tự nguyện, do các bên thoả thuận. Tuy
nhiên trong một số trƣờng hợp pháp luật quy định bắt buộc phải có sự tham
gia của một hoặc một số chủ thể hỗ trợ này.
* Giao dịch trái phiếu Chính phủ
Giao dịch TPCP là hoạt động mua bán TPCP trên thị trƣờng. Giao dịch
TPCP có thể đƣợc thực hiện trên thị trƣờng tập trung (nhƣ Sở Giao dịch
Chứng khoán) hoặc thị trƣờng phi tập trung (OTC).
Mục đích giao dịch trái phiếu Chính phủ nhƣ sau:
Trái phiếu tuy không mang lại lợi nhuận cao cho nhà đầu tƣ nhƣ cổ
phiếu nhƣng mức độ rủi ro ít hơn so với việc đầu tƣ vào cổ phiếu. Thị trƣờng
trái phiếu cũng đa dạng với những kỳ hạn trái phiếu khác nhau nên nhà đầu tƣ
có thể lựa chọn cho mình phƣơng án đầu tƣ phù hợp nhất. Trái phiếu ln có
thời hạn nhất định, khi hết thời hạn trên trái phiếu thì nhà đầu tƣ sẽ nhận đƣợc

9

cả gốc và lãi. Thu nhập của trái phiếu là tiền lãi và đây là khoản thu nhập cố
định mà khơng phụ thuộc vào tình hình tăng trƣởng hay suy giảm của nền
kinh tế. Hơn nữa, so với trái phiếu doanh nghiệp, TPCP có mức độ rủi ro thấp
hơn, tính thanh khoản cao hơn vì có sự bảo đảm thanh toán bởi Nhà nƣớc nên
TPCP cũng là một kênh đầu tƣ hấp dẫn đối với các đầu tƣ ít ƣa mạo hiểm.
Trên thị trƣờng, để đa dạng hóa danh mục đầu tƣ, phân bổ dịng tiền,
các doanh nghiệp có thể sử dụng TPCP nhƣ một công cụ đầu tƣ an tồn. Các
tổ chức tài chính có nguồn tiền lớn, địi hỏi tính an tồn trong đầu tƣ nhƣ các
cơng ty bảo hiểm, Quỹ đầu tƣ an tồn, Quỹ hƣu trí tự nguyện cũng coi TPCP
nhƣ một kênh đầu tƣ quan trọng.
Đối với nhà đầu tƣ cá nhân tìm kiếm sự an tồn, thì kênh trái phiếu Trái
phiếu Chính phủ cũng đem lại lãi suất tốt hơn so với tiền gửi tiết kiệm tại các
ngân hàng thƣơng mại. Trong trƣờng hợp lãi suất ngân hàng có xu hƣớng
giảm, đồng thời với cơ chế ngân hàng có thể bị phá sản làm tăng rủi ro của
ngƣời gửi tiền thì nhà đầu tƣ cá nhân, thì kênh đầu tƣ này cũng dần dần trở
nên khá hấp dẫn, đặc biệt với các nƣớc phát triển.
Giao dịch trái phiếu Chính phủ có một số đặc điểm sau:
Thứ nhất, chủ thể tham gia giao dịch TPCP là nhà đầu tƣ, tổ chức kinh
doanh chứng khoán và các chủ thể hỗ trợ cho các hoạt động mua bán TPCP,
trong đó, các cơ quan quản lý nhà nƣớc về TPCP có trách nhiệm quản lý các
hoạt động trên thị trƣờng.
Thứ hai, giao dịch TPCP thực hiện việc mua bán giữa các nhà đầu tƣ,
tiền thu đƣợc không thuộc về chủ thể phát hành mà thuộc về nhà đầu tƣ. Do
đó, hoạt động giao dịch TPCP trên thị trƣờng thứ cấp không tạo nguồn thu
cho ngân sách Nhà nƣớc.

10


Thứ ba, giao dịch TPCP có thể đƣợc thực hiện trên thị trƣờng chứng

khoán tập trung hoặc thị trƣờng chứng khốn phi tập trung.
Thứ tư, giao dịch TPCP ngồi hai chủ thể chính là nhà đầu tƣ sơ cấp
và nhà đầu tƣ thứ cấp cịn có thể có sự tham gia của các chủ thể hỗ trợ khác
nhƣ Trung tâm lƣu ký, thành viên lƣu ký, quỹ hỗ trợ thanh toán… Các chủ
thể này hỗ trợ cho các giao dịch TPCP đƣợc thực hiện đúng quy trình do
pháp luật quy định.
1.2. Những vấn đề lý luận về pháp luật phát hành và gi o ị h trái
phiếu hính phủ
1.2.1. Khái niệm pháp luật về phát hành và giao dịch trái phiếu chính phủ
Hoạt động phát hành và giao dịch TPCP có phạm vi ảnh hƣởng rộng,
khơng chỉ tác động trực tiếp đến lợi ích kinh tế của các nhà đầu tƣ, các doanh
nghiệp mà còn tác động đến nền kinh tế của các quốc gia. Do đó, để bảo vệ sự
phát triển bình thƣờng của các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực chứng
khốn nói chung, TPCP nói riêng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các
bên liên quan, bảo vệ và duy trì sự an tồn, tính ổn định cũng nhƣ sự phát
triển của tồn hệ thống giao dịch, của bộ máy nhà nƣớc về TP và thị trƣờng
TPCP cũng nhƣ của toàn bộ thị trƣờng TPCP và nền kinh tế nói chung, các
quốc gia đều ban hành văn bản pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát
sinh liên quan đến hoạt động phát hành và giao dịch TPCP.
Nói nhƣ vậy, pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP là một bộ phận
trong tổng thể pháp luật về chứng khoán và thị trƣờng chứng khốn, đƣợc
hình thành do nhu cầu của xã hội. Với tƣ cách là một lĩnh vực pháp luật, pháp
luật về phát hành và gi o ị h TPCP đƣợc hiểu là tổng thể á quy phạm
pháp luật o Nhà nƣ

b n hành hoặc thừa nhận quy định về á loại

TPCP; quy định về địa vị pháp lý ủ

11

á

hủ thể tham gia quan hệ phát


hành và gi o ị h TPCP; quy định về á phƣơng thứ phát hành TPCP;
quy định về đăng ý, lƣu ý, niêm yết TPCP; quy định về phát hành
TPCP quốc tế; quy định về giao dị h TPCP; quy định xá định á hành
vi vi phạm pháp luật về phát hành và gi o ị h TPCP, á biện pháp xử
lý đối v i á hành vi đó và á quy định há

ó liên qu n.

Các quy định của pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP đóng vai
trò quan trọng đối với sự vận hành của thị trƣờng trái phiếu Chính phủ. Pháp
luật về phát hành và giao dịch TPCP là công cụ hữu hiệu đảm bảo cho hoạt
động phát hành và giao dịch TPCP diễn ra an tồn, ổn định và hiệu quả. Bên
cạnh đó, các quy định pháp luật trong lĩnh vực này không chỉ bảo vệ quyền
lợi của các nhà đầu tƣ và làm cho nhà đầu tƣ yên tâm khi đầu tƣ vào TPCP
mà còn là cơ sở quan trọng để xây dựng và hoàn thiện địa vị pháp lý của các
cơ quan quản lý Nhà nƣớc đối với thị trƣờng TPCP.
1.2.2. Nội dung chủ yếu của pháp luật về phát hành và giao dịch trái
phiếu chính phủ
Pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP là tổng thể các quy phạm
pháp luật do Nhà nƣớc ban hành hoặc thừa nhận điều chỉnh các quan hệ xã
hội phát sinh trong hoạt động phát hành và giao dịch TPCP, bao gồm các nội
dung chủ yếu sau:
i) Quy định về các loại TPCP là tổng hợp các quy phạm pháp luật do
cơ quan nhà nước ban hành nhằm xác định các loại TPCP.

Trong từng thời kỳ, tuỳ theo nhu cầu huy động vốn và tính toán nhu
cầu thị trƣờng mà các quốc gia phát hành các loại TPCP khác nhau về kỳ hạn,
mệnh giá, hình thức, cách tính lãi suất…
Ở Mỹ [19, tr.21], TPCP gồm hai loại là trái phiếu chiết khấu và trái
phiếu coupon, đƣợc phát hành dƣới hình thức ghi sổ tại Ngân hàng dự trữ liên

12


bang. Việc phát hành trái phiếu ghi sổ sẽ giúp giảm chi phí phát hành trái
phiếu và tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch chuyển nhƣợng trái phiếu.
Thời hạn của TPCP do Kho bạc Mỹ quyết định, thông thƣờng là 3,5,7,10 và
30 năm. Còn ở Trung Quốc, TPCP đƣợc phát hành dƣới 2 hình thức: trái
phiếu ghi sổ và trái phiếu chứng chỉ [19, tr.26]. Kỳ hạn trái phiếu gồm 3 loại:
ngắn hạn (3,6 và 12 tháng) trả lãi sau; trung hạn (2,3,5 và 7 năm) và trả lãi
một lần; dài hạn (10,15,20 và 30 năm) trả lãi 6 tháng một lần.
ii) Quy định về địa vị pháp lý của các chủ thể tham gia quan hệ pháp
luật phát hành và giao dịch TPCP là tổng hợp các quy phạm pháp luật do cơ
quan nhà nước ban hành nhằm quy định thẩm quyền của các cơ quan nhà
nước, quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động
phát hành và giao dịch TPCP.
Các chủ thể tham gia quan hệ phát hành và giao dịch TPCP đa dạng,
trong đó có thể chia làm các nhóm chính:
- Chủ thể phát hành TPCP
Đối với phát hành chứng khốn nói chung thì chủ thể phát hành phải
thoả mãn các điều kiện về tƣ cách pháp lý về năng lực tổ chức nhƣ điều kiện
về vốn, điều kiện về chuyên môn nghiệp vụ, về doanh thu. Việc phát hành trái
phiếu với tƣ cách của Chính phủ nên không phải đáp ứng các điều kiện trên.
Tuy nhiên, pháp luật phải quy định cơ quan nào có thẩm quyền phát hành
TPCP để đảm bảo tính pháp lý của trái phiếu đƣợc phát hành. Ở Mỹ, TPCP

đƣợc phát hành bởi Kho bạc liên bang (US Department of Treasury), tổng giá
trị trái phiếu đƣợc phát hành không đƣợc vƣợt quá giá trị mà Quốc hội đã quyết
định. Ở Pháp [49], Tổng cục ngân khố Pháp (Agence France Trésor) trực thuộc
Bộ Kinh tế và Tài chính là cơ quan phát hành TPCP; còn ở Canada, Thái Lan,
TPCP đƣợc phát hành bởi Ngân hàng trung ƣơng [14, tr.30, 32].

13


- Nhà đầu tƣ
Nhà đầu tƣ là chủ thể không thể thiếu trên thị trƣờng chứng khốn nói
chung, thị trƣờng TPCP nói riêng. Nhà đầu tƣ TPCP rất đa dạng, có thể là bất
kỳ cá nhân, tổ chức nào nếu có nguyện vọng tham gia thị trƣờng, có nguồn tài
chính thoả mãn nhu cầu mua bán TPCP và thực hiện các thủ tục luật định thì
có thể là nhà đầu tƣ. Mục tiêu của đại đa số nhà đầu tƣ TPCP là tìm kiếm lợi
nhuận. Nhà đầu tƣ khi tham gia thị trƣờng, có các nghĩa vụ, đồng thời có các
quyền và lợi ích hợp pháp đối với trái phiếu mà nhà đầu tƣ sở hữu (nhƣ quyền
hƣởng lãi suất, quyền đƣợc chuyển nhƣợng). Các quy định pháp luật trong
lĩnh vực phát hành và giao dịch TPCP phải bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của nhà đầu tƣ mới thu hút đƣợc họ tham gia.
- Các tổ chức kinh doanh TPCP
Đây là các chủ thể có chức năng hoạt động kinh doanh TPCP, đầu tƣ
TPCP khi đƣợc sự cho phép của cơ quan quản lý nhà nƣớc về TPCP và thị
trƣờng TPCP nhƣ: nhà tạo lập thị trƣờng, môi giới, tƣ vấn đầu tƣ, …Các chủ
thể này là những trung gian kết nối các nhà đầu tƣ, thúc đẩy các giao dịch
mua bán TPCP trên thị trƣờng. Pháp luật về phát hành và giao dịch TPCP bên
cạnh các quy định về điều kiện, thủ tục để xác định các tổ chức đủ điều kiện
tham gia hoạt động kinh doanh TPCP cũng đồng thời xây dựng những quy
định về quyền và nghĩa vụ tạo điều kiện cho các tổ chức này hoạt động trên
thị trƣờng TPCP.

- Sở Giao dịch Chứng khoán và các chủ thể hỗ trợ cho các giao dịch TPCP
Sở Giao dịch Chứng khoán là thị trƣờng tập trung, nơi mua bán các loại
chứng khoán đủ điều kiện niêm yết trên sở, trong đó có TPCP. Sở GDCK có
thể đƣợc thành lập dƣới hình thức cơng ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu
hạn nhƣng không phải do bất kỳ tổ chức, cá nhân nào góp vốn thành lập mà
do Nhà nƣớc quyết định thành lập. Sở GDCK thực hiện các chức năng tổ

14


chức và giám sát các giao dịch mua, bán chứng khoán và giám sát hoạt động
của các chủ thể niêm yết, các thành viên của Sở GDCK, giám sát hoạt động
công bố thông tin của các tổ chức niêm yết…
Bên cạnh Sở GDCK cịn có các tổ chức hỗ trợ cho các giao dịch
chứng khoán đƣợc thực hiện đúng quy trình luật định nhƣ Trung tâm lƣu
ký chứng khốn, thành viên lƣu ký, quỹ hỗ trợ thanh toán [18, tr.73]. TPCP
phát hành và giao dịch trên thị trƣờng đều đƣợc quản lý tại Trung tâm lƣu
ký chứng khoán.
Việc quy định pháp luật về Sở GDCK và các chủ thể hỗ trợ cho các
giao dịch TPCP thể hiện sự quản lý thống nhất của nhà nƣớc đối với loại hình
thị trƣờng tập trung này để tăng cƣờng bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tƣ.
iii) Quy định pháp luật về phương thức phát hành TPCP là tổng hợp
các quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước ban hành quy định về các
phương thức phát hành TPCP.
Các phƣơng thức phát hành TPCP là các cách thức Nhà nƣớc sử dụng
để chào bán TPCP đến nhà đầu tƣ. Phát hành TPCP có thể thực hiện theo các
phƣơng thức: bán lẻ trái phiếu, bảo lãnh phát hành, đại lý phát hành, đấu thầu
phát hành và phát hành qua tổ hợp ngân hàng đầu tƣ.
Bán lẻ trái phiếu là hình thức phát hành mà nhà phát hành tiến hành tự tổ
chức phát hành trái phiếu cho nhà đầu tƣ mà không thông qua bất cứ một tổ

chức trung gian nào. Hình thức này đƣợc sử dụng nhiều trong thời gian đầu của
thị trƣờng sơ cấp, khi thị trƣờng chƣa phát triển, nhu cầu phát hành trái phiếu
còn nhỏ, TPCP chƣa nhận đƣợc sự quan tâm của nhà đầu tƣ trên thị trƣờng.
Bảo lãnh phát hành trái phiếu là việc tổ chức bảo lãnh giúp tổ chức
phát hành thực hiện các thủ tục trƣớc khi phát hành trái phiếu chính phủ ra
thị trƣờng chứng khốn, phân phối trái phiếu cho các nhà đầu tƣ, nhận mua
trái phiếu để bán lại hoặc mua số trái phiếu còn lại chƣa phân phối hết trong
đợt phát hành.

15


Một số phƣơng thức bảo lãnh đang đƣợc sử dụng bao gồm [14, tr.16]:
Bảo lãnh với cam kết chắc chắn (bảo lãnh tồn phần) là phƣơng thức,
trong đó tổ chức bảo lãnh cam kết sẽ mua toàn bộ trái phiếu của nhà phát
hành cho dù trong trƣờng hợp không phân phối hết. Hay nói một cách khác,
tổ chức bảo lãnh phát hành phải cam kết thanh toán đầy đủ số tiền bán trái
phiếu cho nhà phát hành kể cả có bán đƣợc hết hay không;
Bảo lãnh từng phần là phƣơng thức mà tổ chức bảo lãnh nhận mua một
phần (đƣợc quy định trong hợp đồng) số trái phiếu của nhà phát hành nếu
phân phối không hết;
Bảo lãnh với cố gắng cao nhất là hình thức trong đó, tổ chức bảo lãnh
hoạt động nhƣ một đại lý cho nhà phát hành, tổ chức bảo lãnh sẽ nỗ lực tối đa
nhƣng không cam kết trong việc phân phối trái phiếu cho các nhà đầu tƣ.
Trong trƣờng hợp nếu không bán hết, tổ chức bảo lãnh sẽ đƣợc quyền hoàn
trả số trái phiếu cịn lại cho nhà phát hành mà khơng bị chịu phạt và đây là
hình thức đƣợc các tổ chức bảo lãnh hay áp dụng nhất.
Bảo lãnh theo phương thức bán tất cả hoặc khơng là hình thức mà tổ
chức bảo lãnh cũng phải cố gắng tối đa để bán hết số trái phiếu do tổ chức
phát hành yêu cầu. Trƣờng hợp không bán hết, đợt phát hành sẽ bị huỷ bỏ và

tổ chức bảo lãnh sẽ không đƣợc nhận bất kỳ một khoản hoa hồng nào và số
tiền đã bán trái phiếu sẽ đƣợc hoàn trả cho các nhà đầu tƣ.
Bảo lãnh theo phương thức tối thiểu- tối đa đây là phƣơng thức mà tổ
chức phát hành yêu cầu tổ chức bảo lãnh phải phân phối một tỷ lệ tối thiểu
nhất định trái phiếu phát hành. Nếu không đạt đƣợc tỷ lệ đó thì tồn bộ đợt
phát hành bị huỷ bỏ và tổ chức bảo lãnh sẽ không đƣợc nhận bất kỳ một
khoản hoa hồng nào.
Đại lý phát hành trái phiếu là việc tổ chức đƣợc phép làm đại lý phát
hành trái phiếu thoả thuận với tổ chức phát hành nhận bán trái phiếu cho các

16


nhà đầu tƣ. Tổ chức nhận làm đại lý phát hành đƣợc hƣởng phí đại lý phát
hành căn cứ theo khối lƣợng trái phiếu tiêu thụ đƣợc, lƣợng trái phiếu tiêu thụ
không hết của đợt phát hành, đại lý đƣợc quyền hoàn trả lại cho tổ chức phát
hành. Đây là phƣơng thức phát hành trái phiếu ít đƣợc sử dụng.
Đấu thầu trái phiếu là việc bán trái phiếu cho tổ chức, cá nhân tham gia
đấu thầu, đáp ứng đủ các yêu cầu và có mức lãi suất đặt thầu thấp nhất (hay
đặt giá thầu cao nhất). Việc đấu thầu trái phiếu có thể đƣợc thực hiện tại nơi
phát hành, có thể đấu thầu thông qua các tổ chức trung gian tài chính hoặc có
thể đƣợc thực hiện qua Sở Giao dịch Chứng khoán (các đối tƣợng tham gia tại
Sở Giao dịch Chứng khoán phải đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của
pháp luật). Các nhà đầu tƣ nhỏ tham gia đấu thầu trái phiếu thông qua các
thành viên đấu thầu. Đấu thầu trái phiếu là phƣơng thức đƣợc áp dụng rộng
rãi hiện nay vì tính cơng khai, minh bạch, có tốc độ tập trung vốn nhanh, góp
phần thúc đẩy sự phát triển thị trƣờng chứng khoán.
Phát hành qua tổ hợp ngân hàng đầu tƣ là phƣơng thức phát hành theo
đó, cơ quan phát hành uỷ thác việc phát hành trái phiếu cho Ngân hàng Trung
ƣơng. Một tổ hợp ngân hàng đầu tƣ lớn sẽ đứng ra thảo luận mức lãi suất với

ngân hàng Trung ƣơng. Sau đó tồn bộ khối lƣợng trái phiếu phát hành sẽ
đƣợc tổ hợp đảm nhận mua và phân phối.
Tại nhiều nƣớc trên thế giới thƣờng kết hợp các hình thức phát hành
nhƣ đấu thầu (theo giá hoặc theo lãi suất) kết hợp với phát hành qua tổ hợp
ngân hàng đầu tƣ và hình thức phát hành trực tiếp. Việc kết hợp này nhằm
mục tiêu thực hiện chính sách tài chính- tiền tệ, Chính phủ thƣờng định kỳ
phát hành nhằm tránh tác động tiêu cực tới thị trƣờng tài chính và cung cấp lãi
suất chuẩn cho thị trƣờng.
Tại Mỹ, TPCP thƣờng đƣợc phát hành theo hình thức đấu thầu trong đó
Cục dự trữ Liên bang đóng vai trị là cơ quan đại lý của Kho bạc trong việc tổ

17