BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TRÒ CHƠI DÂN GIAN NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRONG LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 34 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON NGỌC TRẠO

ĐỀ TÀI : BIỆN PHÁP SỬ DỤNG TRÒ CHƠI DÂN GIAN NHẰM NÂNG CAO
HIỆU QUẢ TRONG LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 3-4
TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON NGỌC TRẠO

1. Lý do chọn biện pháp
Như chúng ta đã biết, ở trường mầm non thông qua các hoạt động chăm
sóc giáo dục trẻ để giúp trẻ phát triển tồn diện. Mỗi hoạt động chăm sóc giáo
dục trong chương trình giáo dục mầm non, được được tổ chức theo một hệ thống
thống nhất. Cung cấp kiến thức kỹ năng có tính đồng tâm trong suất các độ tuổi
từ đầu nhà nhà trẻ cho đến cuối độ tuổi mẫu giáo. Cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học (LQVTPVH) là một trong những hoạt động ở trường mầm non
được trẻ yêu thích. Hoạt động làm quen với tác phẩm văn học là loại hình nghệ
thuật; đặc biệt nó rất gần gũi với trẻ thơ, từ buổi đầu thơ ấu, trẻ đã sống chan hồ
trong khơng khí lời ru “ ầu ơ “ đầy yêu thương tận tình của bà, của mẹ. Đó chính
là trẻ đã được đến với văn học và đó cũng là cánh cửa mở ra chân trời nhận thức
cho trẻ. Đặc biệt văn học có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển ngôn ngữ cho
trẻ; là phương tiên dẫn dắt trẻ đến với thế giới xung quanh.Qua những bài ca
dao, câu chuyện là tấm gương mẫu mực về lời ăn tiếng nói cho trẻ học tập, là
phương tiện hữu hiệu trong việc giáo dục trẻ lòng yêu thiên nhiên, yêu quê
hương đất nước, tình yêu mến bạn bè với những người thân thiết, biết được việc
làm tốt, biết yêu cái đẹp, cái thiện, ghét cái ác, phê phán những việc làm xấu,
kính yêu Bác Hồ, thật thà, ngoan ngỗn…..Điều đó chính là văn học là phương
tiện hình thành các phẩm chất đạo đức trong sáng cho trẻ thơ.
Vậy làm thế nào để nâng cao hiệu quả trong làm quen với tác phẩm
văn học?
Có rất nhiều biện pháp nâng cao hiệu quả trong làm quen với tác phẩm
văn học nhưng tơi nhận thấy biện pháp sử dụng trị chơi dân gian mang lại một
hiệu quả nhất và thiết thực .
TCDG mang đến cho trẻ nhiều điều thú vị và bổ ích chứa đựng cả nền
văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc.Trò chơi dân gian không chỉ
chấp cánh cho tâm hồn trẻ,giúp trẻ phát triển tư duy,sáng tạo,mà cịn giúp các

em hiểu về tình bạn,tình yêu gia đình,quê hương đất nước .Ngày nay,các em
được sống ở một xã hội công nghiệp mạng thông tin ngày càng lấn át ,chỉ quen
với máy móc, điện tử và khoảng thời gian chơi cũng thiệt thòi.Thiệt thòi hơn
khi các em khơng được làm quen với những trị chơi dân gian của thiếu nhi ngày
trước, tuổi thơ của các con khác với chúng ta ngày xưa, TCDG đang ngày càng
bị mai một và lãng qn,khơng chỉ có ở các thành phố mà cịn ở các vùng
q.Tơi nhận thấy biện pháp sử dụng TCDG mang lại hiệu quả nhất định trong
LQVTPVH Với ý nghĩa tích cực của hoạt động cho trẻ LQVTPVH tới sự phát
triển của trẻ trong độ tuổi này trong năm học 2019 - 2020, tôi đã quan tâm tìm
ra giải pháp nâng cao hiệu quả cho trẻ LQVTPVH. Và tơi nhận thấy đó cũng là
lý do tơi chọn đề tài“Biện pháp sử dụng trò chơi dân gian nhằm nâng cao
hiệu quả trong làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ 3-4 tuổi tại trường
mầm non Ngọc Trạo ”
1


2. Nội dung biện pháp
2.1. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng biện pháp
Năm học 2019 - 2020, tôi tiếp tục được phân công dạy lớp 3-4 tuổi. Qua thực
tế giảng dạy và khảo sát thực trạng tôi thấy có những thuận lợi và khó khăn sau:
*Thuận lợi
Bản thân tơi u nghề mến trẻ, có trách nhiệm trong cơng việc , chịu khó
học hỏi và tích cực nghiên cứu tài liệu, nắm được các bước tổ chức hoạt động
cho trẻ LQVTPVH .Có chút ít vốn hiểu biết về một số trị chơi dân gian . Và có
kinh nghiệm đứng lớp 3-4 tuổi trong 3 năm học
Được sự quan tâm nhiều mặt của lãnh đạo địa phương, bậc học mầm non,
của Ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy
học như: Phòng học mới khang trang, có khn viên rộng rãi thống mát, tranh
ảnh, sách báo, đồ dùng đồ chơi đầy đủ. BGH quan tâm sát sao tận tình chỉ bảo
giúp đỡ về chun mơn

Các cháu năng động, khoẻ mạnh, thích tìm tòi khám phá những điều mới
lạ xung quanh.
Được phụ huynh quan tâm hỗ trợ các nguyên vật liệu dễ kiếm ở địa
phương để làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các trò chơi. Đồ chơi đơn giản, dễ
kiếm, đảm bảo an toàn cho trẻ và đảm bảo khoa học.
* Khó khăn
Sự tiếp thu của các cháu khơng đồng đều, , có những cháu phát âm chưa rõ
ràng cịn nói lắp, nói ngọng, có những cháu cịn chậm, nhút nhát chưa tự tin,
mạnh dạn chưa hứng thú trong giờ học, giờ chơi. Khả năng chú ý có chủ định
của một số trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh
chóng tự rút ra khỏi trị chơi nếu nó khơng cịn hứng thú.
Bản thân giáo viên chưa nắm bắt hết các trò chơi dân gian dành cho lứa
tuổi của lớp mình, chưa thực sự lơi cuốn trẻ tham gia trò chơi
Quan điểm của một số phụ huynh chỉ chú trọng đến việc học chưa chú ý
tạo điều kiện để cho trẻ được hoạt động vui chơi, phụ huynh chưa có nhiều thời
gian cho con cái
Năm học 2019 - 2020 lớp 3-4 tuổi do tơi phụ trách có số lượng là 23 trẻ,
qua giờ làm quen với tac phẩm văn học , tôi đã khảo sát trẻ ở lớp để đánh giá
khả năng hứng thú, tính mạnh dạn, tự tin và ngôn ngữ, kiến thức trong hoạt động
của trẻ . Kết quả như sau:
Bảng khảo sát
Số trẻ
Đạt
Chưa đạt
khảo
Nội dung
Số trẻ
Số %
Số trẻ
Số %

sát
Trẻ hứng thú đến tiết
9
39%
14
61%
LQVTPVH
23
Trẻ mạnh dan , tự tin
8
35%
15
65%
Ngôn ngữ của trẻ phát triển
9
39%
14
61%
Trẻ hiểu nội dung tác phẩm
8
35%
15
65%
2


Từ thực trạng trên tơi nhận thấy cần tìm ra biện pháp để khắc phục và cần
áp dụng có hiệu quả biện pháp đó.
2.2 Biện pháp sử dụng trị chơi dân gian nhằm nâng cao hiệu quả trong
LQVTPVH

* Lựa chọn TCDG phù hợp với độ tuổi
TCDG vô cùng phong phú và đa dạng nên khi sử dụng vào trong tác phẩm tơi
ln chú trọng độ tuổi của lớp mình . Với đặc điểm mẫu giáo bé khi đưa TCDG
vào trong LQVTPVH tơi lựa chọn những trị chơi đơn giản với câu từ ngắn gọn
dễ tổ chức
- Thơ :
VD : Trong chủ đề bản thân với bài thơ : Đôi mắt xinh xinh phần đầu tơi
cho trẻ chơi trị chơi nu na nu nống nhằm gây hứng thú cho trẻ tất cả mọi trẻ đều
được tham gia trẻ hào hứng sôi nổi vào nội dung bài học . Trò chơi đơn giản dễ
tổ chức câu từ có vần nhịp trẻ dễ nhớ dễ chơi đồng thời trẻ kết hợp được các vận
động của tay và chân làm tăng phần hứng thú cho trẻ vào tiết học

Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Nu na nu nống”
- Truyện :
Vd: Trong chủ đề : Thế giới động vật câu truyện dê trắng - dê đen tơi sử dụng
trị chơi dân gian bịt mắt bắt dê để gây hứng thú cho trẻ vào bài học

Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Bịt mắt bắt dê”
3


* Phù hợp với nội dung giáo dục và nội dung bài học
Khi cho trẻ LQVTP văn học tôi xác định nội dung bài học để tìm kiếm sử
dụng TCDG . Trong mỗi tác phẩm sẽ có những TCDG riêng nên việc lựa chọn
đúng trò chơi sẽ giúp trẻ được học tiếp thu bài tốt nhất ,trẻ học qua chơi giúp trẻ
hiểu rõ nắm rõ nội dung tác phẩm nhanh nhất . Qua trò chơi dân gian những tác
phẩm sẽ trở nên sinh động và hấp dẫn hơn . Nôi dung giáo dục sẽ bám sát vào
nội dung bài học
- Thơ :
Bài thơ : Hai bàn tay

Tay này có
Tay này khơng
Xịe tay này
Xịe tay nọ
Tay này có
Tay này khơng
Tay có bơng
Dâng tặng mẹ
Tơi sử dụng trị chơi “tập tầm vơng” làm tăng hứng thú và liên kết với bài thơ
Trò chơi này giúp trẻ nhớ nhanh bài thơ vì trị chơi gần giống bài thơ trẻ được
học thơng qua trị chơi trẻ sẽ vừa làm động tác theo cô vừa được chơi

4


Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Tập tầm vơng ”
- Truyện :
VD : Trong chủ đề thế giới động vật với tác phẩm sự tích mèo và chuột tơi sử
dụng TCDG mèo đuổi chuột giúp trẻ có thể hiểu rõ nhân vật trong câu chuyện
một cách chân thực nhất trẻ được đóng vai làm mèo và chuột và đi đuổi bắt nhau
. Trò chơi bám sát vào nội dung bài học giúp trẻ sẽ nhớ lâu hiểu sâu tác phẩm .

Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Mèo đuổi chuột ”
* Sử dụng trị chơi tốt lên đặc điểm nổi bật của nhân vật sự vật trong tác
phẩm
Trong LQVTPVH có những tác phẩm không thể bộc lộ rõ đặc điểm tâm sinh
lý, hay tập tính của nhân vật thì qua trị chơi dân gian sẽ cho mọi trẻ nắm bắt
được đặc điểm tập tính của từng nhân vật , sự vật
- Thơ :
5

VD: Bài thơ Chim én
Từng đàn én trắng
Bay ngang nhà em
Cánh nhỏ rập rờn
Như muôn hoa bạc
Trên đồng cỏ non.
Ơi đàn chim nhỏ
Chim của mùa xuân
Cánh bạc rập rờn
Vừa bay vừa múa
Nắng vàng, trời xanh.
Sử dụng TCDG chim bay cò bay trẻ sẽ bắt chước những chú chim mô phỏng
những chú chim đang bay trẻ sẽ cảm nhận rõ hơn về từng cái vỗ cánh của chú
chim từng lúc liệng , giúp trẻ hiểu được đặc tính của chú chim và làm động tác
chim bay thành thạo .

Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Chim bay-cò bay”
- Truyện :
Vd : Câu chuyện chú thỏ tinh khơn tơi cho trẻ chơi trị chơi dân gian Cá sấu lên
bờ.
Trò chơi giúp trẻ hiểu thêm về nhân vật cá sâu trong câu chuyện và nhắc nhở
trẻ khơng được lại gần cá sâu vì sự nguy hiểm của chúng

6


Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Cá sấu lên bờ ”
* Lồng ghép chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác để tạo

hứng thú cho trẻ tham gia như học mà chơi, chơi mà học.
VD : trong hoạt động làm quen với thơ : tôi chọn những bài đồng dao nhẹ nhàng
để dạy trẻ đọc thuộc như : các bài vè: vè trái cây, vè các loại quả …
* Phát triển ngơn ngữ cho trẻ
Trị chơi dân gian thường gắn liền với các bài đồng dao, vè, nói lối, thơ vần
với tiết tấu nhịp nhàng vô cùng dễ nhớ, dễ thuộc, có bài hai ba chữ, bốn chữ,
thậm chí năm chữ tùy theo nội dung
VD : TCDG “Chi chi chành chành
Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa

7


Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
Cấp kế đi tìm ù à – ù ập!
Tạo sự hứng thú cho trẻ, kích thích trẻ đọc thơng qua cách gieo vần điệu của
lời thơ, Trẻ luyện phát âm bằng các từ ngữ được lập đi lập lại (chi chi, chành
chành, ù à, ù ập…)Trị chơi được kết hợp giữa lời nói và hành động nên kích
thích trẻ chơi, đặc biệt khi chính trẻ phát âm

Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Chi chi chành chành ”
Hay trị chơi : Kéo cưa lừa xẻ

Hình ảnh : Trẻ chơi TCDG “Kéo cưa lừa xẻ ”
2.3. Biện pháp có hiệu quả , đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy học và hoạt động
giáo dục
8

Biện pháp sử dụng trò chơi dân gian nhằm nâng cao hiệu quả trong làm
quen với tác phẩm văn học cho trẻ 3-4 tuổi tại trường mầm non Ngọc Trạo đã
góp phần nâng cao hiệu quả trong cơng tác chăm sóc giáo dục . Trẻ ở lớp tơi phụ
trách cháu đã thích thú với mơn học LQVTPVH , ngơn ngữ của trẻ rõ ràng mạch
lạc , trẻ mạnh dạn , tự tin nắm được nội dung bài học . Đáp ứng được u cầu
đổi mới trong cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ mầm non hiện nay
2.4. Kết quả của biện pháp
Trong năm học 2019-2020 sau khi áp dụng đề tài này tôi thu được một số
kết quả sau
* Đối với giáo viên:
Giáo viên đã tự học tập nâng cao trình độ ,đã chủ động thiết kế tạo các
nguồn dữ liệu ơn luyện củng cố,phát triển tồn diện phù hợp các chủ đề cho trẻ.
Giáo viên đã chủ động biết cách tổ chức hướng dẫn theo hướng đổi mới.
Môi trường chữ trong lớp và khu vực trẻ thường xuyên tiếp xúc được tạo ra
phong phú, các trò chơi dân gian phù hợp với qui định của nội dung giáo dục trẻ
Giáo viên đã biết tận dụng các hoạt động tình huống để cho trẻ có cơ hội sử
dụng các trị chơi dân gian trong LQVTPVH
* Đối với trẻ:
Trẻ mạnh dạn hồn nhiên hơn, tự tin trong các hoạt động, thích được đến lớp
với cô, với bạn.
Trẻ rất say mê, hứng thú mỗi khi làm quen văn học.
Ngôn ngữ của trẻ phát triển: Trẻ nói đủ câu rõ ràng, mạch lạc, khơng nói
ngọng.
Trẻ có nhiều tiến bộ rõ rệt, kết quả cụ thể như sau:

T
T
1
2

KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ CỦA TRẺ
Trước khi áp
Sau khi áp
Tăng
dụng biện pháp dụng biện pháp
Nội dung
Số
Tỷ lệ
Số
Số
Tỷ lệ % lượn Tỷ lệ %
%
lượng
lượng
g
Trẻ hứng thú đến
9/23
39%
20/23
87%
11
48%
tiết LQVTPVH
Trẻ mạnh dạn tự
8/23
35%
19/23
83%
11

48%
tin

9


3
4

Trẻ hiểu nội
dung tác phẩm
Ngôn ngữ của
trẻ phát triển

9/23

39%

19/23

83%

10

44%

8/23

35%

20/23

87%

12

52%

Qua kết quả trên, tôi nhận thấy những biện pháp nghiên cứu của mình về
biện pháp sử dụng trị chơi dân gian trong LQVTPVH là rất khả thi. Với biện
pháp này có thể tạo nên sự hứng thú, tự tin mạnh dạn của cả người dạy và người
học. Trong đó, đối với người dạy có ý thức trách nhiệm với tiết dạy các tiết dạy
phù hợp sáng tạo gây được hứng thú cho trẻ , tạo nên một hình ảnh người cơ
giáo mẫu mực, tận tụy trong con mắt của học sinh. Còn đối với học sinh, với
biện pháp giảng dạy theo đề tài nghiên cứu của tơi trẻ hứng thú, tích cực vào
hoạt động, tự tin mạnh dạn phát triển về nhận thức , đồn kết , mạnh dạn tự tin,
tính tự tập cao... để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày của trẻ. Có kỹ năng tham
gia vào các hoạt động, tình huống, bổ sung kiến thức khá phong phú, vững vàng,
tự tin . Mở rộng vốn hiểu biết của mình về trị chơi dân gian và các tác phẩm văn
học . Với những nội dung trên, chứng tỏ các biện pháp mà tôi đã nghiên cứu
trong đề tài này có tính thực tế, mang tính khoa học và đem lại hiệu quả cao hơn
trước kết quả có thể dễ dàng nhận thấy thơng qua hoạt động LQVTPVH ,các
trị chơi dân gian trẻ có thể chơi một cách thuần thục mà không cần nhờ đến bố
mẹ hay người lớn giúp đỡ .
* Đối với phụ huynh:
Đã yên tâm tin tưởng gửi con em vào trường, đã hiểu biết về biện pháp sử
dụng trò chơi dân gian trong LQVTPVH là rất tốt, có hiệu quả cao. Hiểu biết về
tổ chức các trò chơi dân gian trong tác phẩm văn học kết hợp cùng với cô tổ
chức trẻ một cách khoa học tại gia đình.Đa số phụ huynh nhiệt tình giúp giáo
viên trong cơng tác sưu tầm các trị chơi dân gian cổ xưa, đồng thời ủng hộ

nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi
Như vậy, chất lượng văn học 3-4 tuổi lớp tôi được nâng lên rõ rệt so với
số liệu điều tra đầu năm. Kết quả thu được rất khả quan, hầu hết số trẻ trong lớp
đã yêu thích môn làm quen với tác phẩm văn học
Tôi nhận thấy giờ học LQVTPVH đạt kết quả tốt hơn , sinh động hơn,
thoải mái hơn , trẻ hứng thú học nhất là trẻ đã tham gia hoạt động một cách tích
cực .
Cô và trẻ gần gũi nhau hơn, giờ học trở nên sinh động và hứng khởi với
các con; trẻ ở lớp mạnh dạn tự tin hơn trước rất nhiều.
3. Kết luận:
Qua nghiên cứu thực hiện biện pháp tôi nhận thấy việc nâng cao chất
lượng môm làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ là một vấn đề rất cơ bản và
cần thiết trong trường Mầm non. Để nâng cao chất lượng giáo dục môn
LQVTPVH và giáo dục cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi ở trường Mầm non Ngọc
Trạo nói riêng thì việc sử dụng trị chơi dân gian vào tiết học của trẻ là biện pháp
mang lại hiệu quả tốt. Trẻ hoạt động càng tích cực thì sự phát triển của trẻ càng

10


nhanh. Trẻ được cuốn hút vào các hoạt động, được tự tìm tịi, khám phá, trải
nghiệm, chiếm lĩnh các tri thức, kỹ năng của cuộc sống.
Biện pháp sử dụng trò chơi dân gian trong LQVTPVH trẻ không những
được thoả mãn nhu cầu vui chơi mà cịn góp phần nâng cao nhận thức, phát triển
tình cảm, phát triển ngơn ngữ và sự phối hợp linh hoạt của các giác quan, tăng
cường thể lực giúp trẻ trở thành nguồn nhân lực tài giỏi của đất nước trong
tương lai.
Trong xã hội hiện đại, trẻ em cần có những trị chơi hiện đại nhưng khơng
thể thiếu được những trị chơi dân gian truyền thống. đặc biệt sử dụng trò chơi
dân gian để nâng cao hiệu quả trong LQVTPVH nó chính là sự tiếp nối kế thừa

và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc từ đó góp phần tạo dựng nên nhân cách
văn hố dân tộc cho trẻ tốt đẹp của cha ơng ta để lại. Đồng thời góp phần thực
hiện tốt cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực”
của bộ GD & ĐT.
Qua một thời gian thực hiện, với những biện pháp và kết quả đã đạt được
bản thân tôi đã đúc rút một số kinh nghiệm sau : Trước hết giáo viên phải có
lịng say mê với nghề nghiệp, luôn yêu nghề, mếm trẻ. Nhận thức được tầm
quan trọng của trò chơi dân gian đối với trẻ mầm non. Nắm chắc các phương
pháp và hình thức tổ chức. Khi hướng dẫn trị chơi dân gian cho trẻ cần xác định
rõ thể loại của trò chơi, mục đích yêu cầu cần đạt khi tổ chức trị chơi đó khi tổ
chức trong làm quen với tác phẩm văn học . Chuẩn bị chu đáo đồ dùng, đồ chơi
phù hợp với trò chơi. Thường xuyên gây hứng thú cho trẻ bằng nhiều hình thức
khác nhau, tránh sự nhàm chán cho trẻ. Đối với trẻ nhỏ cô nên tham gia cùng
chơi với ( Cô vừa thực hiện hành động chơi, thao tác chơi vừa hát để trẻ bắt
chước, vừa hát vừa thực hiện vận động ) .Động viên khuyến khích nhiều trẻ
tham gia chơi để tăng thêm tình đồn kết bạn bè
Làm tốt cơng tác phối hợp với các bậc phụ huynh, tổ chuyên môn, lãnh đạo
nhà trường tạo điều kiện xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và điều
kiện môi trường xung quanh
Trên đây là tồn bộ đề tài của tơi. Tơi mong rằng biện pháp này sẽ áp dụng
không chỉ ở lớp tơi trường tơi mà nó cịn được áp dụng rộng rãi trong các trường
mầm non trên địa bàn thị xã .Hãy cùng nhau mang lại cho các con một tuổi thơ
đáng nhớ và ý nghĩa nhất .
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Bỉm sơn, ngày 06 tháng 11 năm 2020
Người viết

Nguyễn Thị Thu

Hoàng Thị Linh

11


12


13