Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên

Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan báo cáo tốt nghiệp “Giải pháp nâng cao hiệu quả quản
trị rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên” là cơng trình nghiên
cứu của riêng em.
Các kết quả, số liệu trong báo cáo tốt nghiệp là hồn tồn trung thực,
chính xác, được khảo sát thực tế tại NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên.
Hà Nội ngày 25 tháng 5 năm 2013
Sinh viên

Nguyễn Lê Hữu

SV: Nguyễn Lê Hữu

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

MỤC LỤC
LỜI
MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHTM.......................3
1.1. Rủi ro tín dụng và nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng...............................3
1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng........................................................................3

1.1.2. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng......................................................3
1.2. Khái niệm và nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại........5
1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng...........................................................5
1.2.2. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng của NHTM..........................................5
1.2.2.1. Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng...................................................5
1.2.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá đo lường rủi ro tín dụng................................6
1.2.2.3. Các mơ hình đánh giá rủi ro tín dụng..............................................9
1.2.2.4. Các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng...........................................11
Kết luận chương 1............................................................................................13
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI
NHNo & PTNT CHI NHÁNH LONG BIÊN.................................................14
2.1. Khái quát về NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên...................................14
2.1.1. Giới thiệu chung về NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên..................14
2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy tại chi nhánh Long Biên...................................15
2.2. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại NHNo &PTNT Long Biên..............16
2.2.1. Quy trình chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng.......................16
2.2.1.1. Đối với khách hàng doanh nghiệp.................................................16
2.2.1.2. Khách hàng cá nhân......................................................................22
2.2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT Long Biên....................24
2.2.2.1. Tình hình sử dụng nguồn vốn huy động........................................24
2.2.2.2. Tình hình nợ xấu tại chi nhánh......................................................24
2.2.2.3. Tình hình lãi dự thu qua các năm từ 2010-2012............................31
SV: Nguyễn Lê Hữu

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

2.2.2.4. Mức độ rủi ro tín dụng..................................................................31
2.2.2.5. Tình hình trích lập và sử dụng sử dụng dự phịng rủi ro tín dụng.......32
2.3. Đánh giá chung...........................................................................................32
2.3.1. Những thành tựu đã đạt được...................................................................32
2.3.2. Những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân...........................................33
2.3.2.1. Những hạn chế còn tồn tại.............................................................33
2.3.2.2. Những nguyên nhân gây ra các hạn chế đó...................................35
Kết luận chương 2............................................................................................37
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN
DỤNG TẠI NHNo & PTNT CHI NHÁNH LONG BIÊN............................38
3.1. Phương hướng và mục tiêu hoạt động của NHNo & PTNT chi nhánh
Long Biên trong những năm tới.........................................................................38
3.1.1. Phương hướng hoạt động của Chi nhánh trong thời gian tới................38
3.1.2. Mục tiêu phấn đấu năm 2013................................................................39
3.2. Giải pháp tăng cường hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại NHNo &
PTNT Long Biên................................................................................................40
3.2.1. Hồn thiện quy trình tín dụng và chú trọng vào công tác thẩm đinh
sau khi cho vay................................................................................................40
3.2.2. Đa dạng hóa danh mục cho vay của chi nhánh......................................40
3.2.3. Xây dựng hệ thống phân loại và xếp hạng khách hàng tự động............41
3.2.4. Xử lý nợ tồn đọng..................................................................................41
3.2.5. Tăng cường cơng tác kiểm tra, kiểm sốt nội bộ...................................42
3.2.6. Nâng cao chất lượng tổ chức và đào tạo cán bộ tín dụng......................42
3.3. Kiến nghị.....................................................................................................43
3.3.1.Kiến nghị đối với Chính phủ..................................................................43
3.3.2. Kiến nghị đối với NHNN......................................................................44
3.3.3. Kiến nghị với NHNo & PTNT Việt Nam..............................................44
Kết luận chương 3............................................................................................46
KẾT LUẬN.......................................................................................................47

SV: Nguyễn Lê Hữu

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................48

SV: Nguyễn Lê Hữu

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
Các chữ viết tắt
NHTM
NHNN
NHNo & PTNT
TSĐB
VN
NHCP
BCTC
HĐQT

XLRR
CTCTTCI
DNNN
DNNQD

SV: Nguyễn Lê Hữu

Nguyên nghĩa
Ngân hàng thương mại
Ngân hàng nhà nước
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
Tài sản đảm bảo
Việt Nam
Ngân hàng cổ phần
Báo cáo tài chính
Hội đồng quản trị
Xử lý rủi ro
Cơng ty cho thuê tài chính I
Doanh nghiệp nhà nước
Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Chi nhánh NHNo & PTNT Long Biên.........15

Bảng 2.1: Bảng chấm điểm quy mô doanh nghiệp.......................................17
Bảng 2.2: Bảng xếp hạng doanh nghiệp.......................................................20
Bảng 2.3: Ra quyết định tín dụng và giám sát sau cho vay từ việc xếp
hạng khách hàng..........................................................................21
Bảng 2.4:

Ra quyết định tín dụng từ kết quả chấm điểm và xếp hạng khách
hàng..............................................................................................23

Bảng 2.5: Tình hình sử dụng nguồn vốn tại NHNo & PTNT Long Biên
năm 2012-2012............................................................................24
Bảng 2.6: Tình hình nợ xấu tại NHNo & PTNT năm 2010 - 2012..............25
Bảng 2.7: Nợ xấu theo kỳ hạn nợ tại NHNo & PTNT Long Biên năm 2010 2012..............................................................................................26
Bảng 2.8: Nợ xấu theo thành phần kinh tế tại NHNo & PTNT Long Biên
năm 2010 - 2012..........................................................................28
Bảng 2.9: Phân loại nợ quá hạn theo nhóm năm 2010 - 2012......................30
Bảng 2.10: Tình hình lãi vay thu qua các năm 2010 - 2012...........................31
Bảng 2.11: Mức độ rủi ro tín dụng năm 2010-2012 tại NHNo & PTNT
Long Biên....................................................................................31

SV: Nguyễn Lê Hữu

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

LỜI MỞ ĐẦU

Hệ thống ngân hàng Việt Nam đã trải qua hơn 20 năm đổi mới và đã phát
triển từ hệ thống ngân hàng một cấp sang hệ thống ngân hàng hai cấp, khẳng
định sự phát triển vượt bậc. Đặc biệt hiện nay, hệ thống ngân hàng đang phát
triển rất mạnh, nhiều ngân hàng mới ra đời và các sản phẩm và dịch vụ ngân
hàng ngày cũng rất đa dạng và phong phú, mới mẻ: dịch vụ huy động vốn, dịch
vụ tín dụng, dịch vụ ngân quỹ, dịch vụ thanh toán, và các dịch vụ khác: dịch vụ
ngân hàng điện tử, thẻ ngân hàng, bao thanh tốn...Chính sự phát triển đa dạng
nhiều loại hình dịch vụ này đã góp phần đóng góp khơng nhỏ vào tăng trưởng
kinh tế, thúc đẩy ngành ngân hàng ngày càng mở rộng tăng trưởng.
Tuy nhiên trong đó hoạt động cơ bản của ngân hàng vẫn là họat động tín
dụng. Đây là một hoạt động đặc trưng không thể thiếu của các ngân hàng, là hoạt
động mang lại lợi nhuận cao nhất song cũng mang lại rủi ro cao nhất cho ngân
hàng. Rủi ro tín dụng gây ảnh hưởng trực tiếp tới thu nhập và sự tồn tại phát
triển của ngân hàng. Nếu rủi ro tín dụng xảy ra ở mức độ cao sẽ dẫn đến khủng
hoảng thanh khoản và sẽ dẫn đến sự phá sản ngân hàng. Theo phản ứng dây
chuyền sự phá sản của một ngân hàng sẽ dẫn đến sự hoảng loạn của các ngân
hàng khác, gây ảnh hưởng rất lớn đến toàn bộ ngành kinh tế. Tuy nhiên đối với
ngân hàng, rủi ro tín dụng là không thể tránh khỏi, là khách quan, là bạn đường
trong kinh doanh chỉ có thể đề phịng và hạn chế chứ khơng thể loại trừ. Do vậy
rủi ro tín dụng dự kiến luôn được xác định trong chiến lược họat động chung của
ngân hàng.Quản lý rủi ro tín dụng ln là vấn đề quan tâm hàng đầu của tất cả
các ngân hàng.
Nhận thức được điều đó, cùng với q trình thực tập tại Ngân Hàng Nông
Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn ( NHNo & PTNT) chi nhánh Long Biên em đã
lựa chọn đề tài : "Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại
NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên" làm đề tài báo cáo thực tập cuối khóa
của mình.

SV: Nguyễn Lê Hữu

1

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

Kết cấu của báo cáo tốt nghiệp như sau:
Chương 1: Một số vấn đề cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động
kinh doanh của Ngân hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại NHNo & PTNT Chi nhánh
Long Biên.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại NHNo &
PTNT chi nhánh Long Biên
Rủi ro tín dụng là vấn đề rộng lớn và phức tạp do vậy trong bài viết này em
chỉ tập trung nghiên cứu về rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của chi
nhánh NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên trong giai đoạn 2010-2012. Cũng
do khuôn khổ bài viết giới hạn, nên em chỉ xin đề cập những vấn đề chủ yếu, còn
các vấn đề liên quan xin dừng ở mức giới thiệu. Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc
chắn bài viết này còn nhiều thiếu sót vì vậy em rất mong nhận đuợc sự góp ý từ
các thầy cơ giáo để bài viết hồn thiện hơn.
Sinh viên

Nguyễn Lê Hữu

SV: Nguyễn Lê Hữu

2

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

CHƯƠNG I
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHTM
1.1. Rủi ro tín dụng và nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng
1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất tài chính ngồi dự kiến cho ngân
hàng khi người đi vay không thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn theo cam kết
hoặc mất khả năng thanh tốn.
Rủi ro tín dụng gắn liền với hoạt động quan trọng nhất và có qui mơ lớn
nhất của NHTM - hoạt động tín dụng. Khi thực hiện một hoạt động tài trợ cụ thể,
ngân hàng cố gắng phân tích các yếu tố của người vay sao cho độ an tồn là cao
nhất. Và nhìn chung ngân hàng chỉ quyết định cho vay khi thấy an toàn. Tuy
nhiên khả năng hồn trả tiền vay của khách hàng có thể thay đổi do nhiều
nguyên nhân. Hơn nữa nhiều cán bộ ngân hàng khơng có khả năng thực hiện
phân tích tín dụng thích đáng. Do vậy rủi ro tín dụng là không thể tránh khỏi, là
khách quan. Nhiều quan điểm cho rằng rủi ro tín dụng là bạn đường trong kinh
doanh của NHTM, chỉ có thể đề phịng hạn chế chứ khơng thể loại bỏ hồn tồn.
Do vậy rủi ro tín dụng luôn được xác định trước trong chiến lược hoạt động
chung của ngân hàng.
1.1.2. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng
a. Nguyên nhân khách quan
Đây là những nguyên nhân không xuất phát từ cán bộ cho vay hay ý thức

trả nợ của khách hàng mà do môi trường bên ngoài tác động vào. Những nguyên
nhân này tác động thường xuyên liên tục tới người vay tạo thuận lợi hoặc khó
khăn cho người vay và khách hàng cho vay. Nhóm những nguyên nhân khách
quan này bao gồm:
i. Rủi ro do biến động của môi trường thiên nhiên
ii. Rủi ro do môi trường kinh tế không ổn định

SV: Nguyễn Lê Hữu

3

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

 Sự biến động q nhanh và khơng dự đốn được của thị trường thế giới.
 Rủi ro tất yếu của quá trình tự do hố tài chính, hội nhập quốc tế.
 Sự tấn công của hàng nhập lậu.
 Thiếu sự qui hoạch, phân bổ đầu tư một cách hợp lý đã dẫn đến khủng
hoảng thừa về đầu tư trong một số ngành và lãng phí tài ngun quốc gia.
iii. Rủi ro do mơi trường pháp lý chưa thuận lợi
 Sự kém hiệu quả của cơ quan pháp luật cấp địa phương. Luật và văn bản
về tín dụng đã có song việc triển khai vào hoạt động ngân hàng thì lại hết sức
chậm chạp và còn gặp phải nhiều vướng mắc bất cập.
 Sự thanh tra, giám sát chưa hiệu quả của NHNN còn chưa có sự cải thiện
căn bản về chất lượng. Năng lực cán bộ thanh tra, giám sát chưa đáp ứng được
u cầu.

 Hệ thống thơng tin quản lý cịn bất cập. Hiện nay ở VN cịn chưa có một
cơ chế công bố thông tin đầy đủ về doanh nghiệp và ngân hàng. Trung tâm thơng
tin tín dụng ngân hàng (CIC) của NHNN chưa phải là cơ quan định mức tín
nhiệm doanh nghiệp một cách độc lập và hiệu quả.
b. Nguyên nhân chủ quan
i. Rủi ro do các nguyên nhân từ phía khách hàng vay

 Sử dụng vốn sai mục đích, khơng có thiện chí trong việc trả nợ vay.
 Khả năng quản lý kinh doanh kém.
 Tình hình tài chính doanh nghiệp yếu kém, thiếu minh bạch. Quy mô tài
sản, nguồn vốn nhỏ bé, tỷ lệ nơ so với vốn tự có cao

ii. Rủi ro do các nguyên nhân từ phía ngân hàng cho vay
 Lỏng lẻo trong cơng tác kiểm tra nội bộ các ngân hàng.
 Bố trí cán bộ thiếu đạo đức và trình độ chun mơn nghiệp vụ. Cán bộ tín
dụng làm trái qui trình tín dụng để mưu lợi cá nhân…

 Thiếu giám sát và quản lý sau khi cho vay.
 Sự hợp tác giữa các NHTM quá lỏng lẻo. Sự hợp tác nảy sinh do nhu cầu

SV: Nguyễn Lê Hữu

4

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

quản lý rủi ro đối với cùng một khách hàng khi khách hàng này vay tiền tại
nhiều ngân hàng
1.2. Khái niệm và nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng
thương mại
1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng là khách quan và luôn tồn tại trong từng nghiệp vụ tín dụng
cuả NHTM. Rủi ro tín dụng là khơng thể tránh khỏi, là khách quan, chỉ có thể
hạn chế chứ khơng thể loại trừ. Do đó rủi ro tín dụng cần được các nhà quản lý
ngân hàng dự kiến và lường trước. Đó chính là xuất phát điểm hình thành nên
quản trị rủi ro tín dụng của NHTM
Hơn nữa, rủi ro tín dụng chỉ là khả năng xảy ra tổn thất cho ngân hàng và
không phải bao giờ cũng xảy ra tuy nhiên do tính lặp lại của rủi ro nên trong
nhiều trường hợp người ta nhận thức được qui luật của rủi ro tín dụng. Chính vì
điều này mà ngân hàng có thể tìm ra những biện pháp quản lý nhằm hạn chế khả
năng xảy ra rủi ro tín dụng và giảm thiểu tổn thất do rủi ro tín dụng gây ra.
Vậy quản lý rủi ro tín dụng là một trong những nội dung quản trị rủi ro của
NHTM nhằm hạn chế khả năng xảy ra rủi ro tín dụng và giảm thiểu tổn thất do
rủi ro tín dụng bao gồm các hoạt động: nhận biết và đánh giá mức độ rủi ro, đo
lường phân tích rủi ro, kiểm soát nhằm hạn chế rủi ro và báo cáo về rủi ro.
1.2.2. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng của NHTM
1.2.2.1. Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng
Tuy rủi ro tín dụng là tổn thất xảy ra ngồi dự kiến tuy nhiên trước khi rủi
ro đó xảy ra, cũng có dấu hiệu báo động. Có dấu hiệu biểu hiện mờ nhạt, có dấu
hiệu biểu hiện rất rõ ràng, Vì vậy ngân hàng cần có biện pháp để nhận ra những
dấu hiệu ban đầu của các khoản vay có vấn đề và ngăn chặn và xử lý chúng. Đây
chính là một nội dung trong q trình quản trị rủi ro tín dụng của NHTM. Phạm
vi bài viết xin được nêu một số dấu hiệu liên quan trực tiếp đến ngân hàng cho
vay và dễ nhận thấy nhất
* Trong q trình hạch tốn của khách hàng, xu hướng của các tài khoản

SV: Nguyễn Lê Hữu

5

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

của khách hàng qua một quá trình sẽ cung cấp cho ngân hàng một số dấu hiệu
quan trọng bao gồm:
 Phát hành séc quá bảo chứng hoặc bị từ chối
 Khó khăn trong thanh toán lương
 Sự dao động của các tài khoản mà đặc biệt là giảm sút số dư tài khoản
tiền gửi
 Tăng mức sử dụng bình quân trong các tài khoản
 Thường xuyên yêu cầu hỗ trợ nguồn vốn lưu động từ nhiều nguồn khác
nhau
 Khơng có khả năng thực hiện các hoạt động cắt giảm chi phí
 Gia tăng các khoản nợ thương mại hoặc khơng có khả năng thanh toán nợ
khi đến hạn.
* Các hoạt động cho vay
 Mức độ cho vay thường xuyên gia tăng
 Thanh toán chậm các khoản nợ gốc và lãi
 Thường xuyên yêu cầu ngân hàng cho đáo hạn
 Yêu cầu các khoản vay vượt quá nhu cầu dự kiến
* Phương thức tài chính
 Sử dụng nhiều các khoản tài trợ ngắn hạn cho các hoạt động phát triển dài hạn

 Chấp nhấn sử dụng các nguồn tài trợ ngắn hạn cho các hoạt động phát
triển dài hạn
 Giảm các khoản phải trả và tăng các khoản phải thu
 Các hệ số thanh toán phát triển theo chiều hướng xấu
 Có biểu hiện giảm vốn điều lệ
Trong các dấu hiệu trên thì đối với ngân hàng dấu hiệu rõ ràng và có ý
nghĩa nhất là khách hàng chậm thanh toán các khoản cho vay
1.2.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá đo lường rủi ro tín dụng

SV: Nguyễn Lê Hữu

6

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

i. Các tiêu chuẩn về an tồn tín dụng của ngân hàng theo các quy định
quốc tế và trong nước
* Các nguyên tắc chung của Ủy ban giám sát ngân hàng Basel về quản trị
rủi ro tín dụng
Vấn đề mà Basel 2 đề cập khá rộng và mang tính vĩ mơ nên bài viết xin
dừng ở mức giới thiệu
* Các quyết định của Việt Nam về tiêu chuẩn đánh giá an tồn tín dụng
Tại Việt Nam, NHNN đã ban hành 2 văn bản quan trọng liên quan đến an
tồn tín dụng của ngân hàng là Quyết định 493/ 2005/QĐ-NHNN quy định về
phân loại nợ trích lập để xử lý dự phịng rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân

hàng và Quyết đinh 457/2005/QĐ-NHNN về tỷ lệ đảm bảo an tồn tín dụng
trong hoạt động của tổ chức tín dụng
ii. Các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng:
Từ những nguyên nhân nảy sinh rủi ro tín dụng, ngân hàng đã cụ thể hóa
thành những chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng:
Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn trên tồng dư nợ.
Nợ quá hạn là khoản nợ mà khách hàng không trả được khi đến hạn. Khi
một món nợ khơng trả được vào kỳ hạn nợ, tồn bộ gốc cịn lại của hợp đồng sẽ
được chuyển thành nợ quá hạn
Tỷ lệ nợ quá hạn

=

Nợ quá hạn
Tổng dư nợ tín dụng

Chỉ tiêu này phản ánh phần trăm các khoản nợ đến hạn là chưa được thanh
toán đã chuyển thành nợ quá hạn. Tỷ lệ này phản ánh trực tiếp chất lượng tín
dụng của ngân hàng, tỷ lệ này càng cao thì mức độ rủi ro càng lớn. Ở Việt Nam,
tỷ lệ nợ quá hạn dưới 5% được xếp loại A, 5% - 8% được xếp loại B, trên 8%
xếp loại C
Tỷ lệ nợ quá hạn và nợ gia hạn trên tổng dư nợ
Tỷ lệ nợ quá hạn và nợ

SV: Nguyễn Lê Hữu

=
7

Nợ quá hạn + nợ gia hạn

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

gia hạn

Tổng dư nợ tín dụng

Tỷ lệ này cũng trực tiếp phản ánh mức độ rủi ro của khoản nợ tín dụng nhưng
tỷ lệ này phản ánh những rủi ro tiềm ẩn mà tỷ lệ trên khơng phản ánh hết được
Nợ khó địi và tỷ lệ nợ khó địi trên tổng dư nợ.

Nợ khó đòi là các khoản nợ quá hạn và kèm theo một số
tiêu chí khác như: quá một kỳ gia hạn nợ hoặc khơng có tài
sản đảm bảo, tài sản đảm bảo không bán được, con nợ thua lỗ
triền miên, phá sản…
Tỷ lệ nợ khó địi

=

Nợ khó địi
Tổng dư nợ

Tỷ lệ này phản ánh tổn thất trong hoạt động tín dụng của ngân hàng.
Tỷ lệ lãi treo

=

Tiền lãi treo
Tổng thu nhập từ hợp đồng tín dụng

Lãi treo là tiền lãi của khoản cho vay mà ngân hàng chưa thu hồi được. Chỉ
tiêu này phản ánh mức độ thiệt hại trong thu nhập dự tính của ngân hàng do rủi
ro tín dụng
Tỷ lệ nợ khoanh

Nợ khoanh, xóa nợ
Tổng doanh số cho vay

=

Nợ khoanh là những khoản cho vay không thu hồi được, thường là các

khoản cho vay chính sách và Nhà nước phải khoanh lại. Tỷ lệ
này càng lớnthì mức độ rủi ro tín dụng càng cao, ngân hàng
có nguy cơ mất một phần hoặc tồn bộ nợ khơng thu hồi
được.
Dư nợ có khoản thanh tốn chậm
Tổng dư nợ
Tỷ lệ này xem xét tồn bộ dư nợ cịn lại kể từ khi xuất khoản nợ quá hạn do
Tỷ lệ rủi ro theo thời gian

=

đó tỷ lệ này phản ánh trung thực và đầy đủ nhất vấn đề rủi ro đang diễn ra tại
ngân hàng.

SV: Nguyễn Lê Hữu

8

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

Các chỉ tiêu khác: ngoài các chỉ tiêu định lượng trên, nhà quản lý ngân
hàng còn sử dụng các chỉ tiêu khác để đo rủi ro tín dụng như : tính đa dạng hóa
của tài sản, chấm điểm khách hàng, trích lập quỹ dự phịng, tính kém đa dạng
của tín dụng, quan hệ giữa tín dụng và khách hàng, các khoản vay có hay khơng
có TSĐB.
1.2.2.3. Các mơ hình đánh giá rủi ro tín dụng
i, Mơ hình chất lượng:
Mơ hình này dựa trên yếu tố 6 C bao gồm:
- Tư cách người vay (Character): mục đích xin vay của khách hàng, mục
đích vay của khách hàng có phù hợp với chính sách tín dụng hiện hành của ngân
hàng hay không, đồng thời xem xét về lịch sử đi vay và trả nợ đối với khách
hàng củ; cịn khách hàng mới thì cần thu thập thơng tin từ nhiều nguồn khác như
Trung tâm phịng ngừa rủi ro …
- Năng lực của người vay (Capacity): Tuỳ thuộc vào qui định luật pháp của
quốc gia. Đối với cá nhân, dưới 18 tuổi không đủ tư cách ký hợp đồng tín dụng;
đối với doanh nghiệp, phải căn cứ vào giấy phép kinh doanh, quyết định thành
lập, quyết định bổ nhiệm người điều hành.
- Thu nhập của người vay (Cash): Trước hết phải xác định được nguồn trả

nợ của người vay như luồng tiền từ doanh thu bán hàng hay từ thu nhập, tiền từ
bán thanh lý tài sản, hoặc tiền từ phát hành chứng khốn … Sau đó cần phân tích
tình hình tài chính của doanh nghiệp vay vốn thơng qua các tỷ số tài chính sau:
+ Nhóm chỉ tiêu thanh khoản (Liquidity ratios):
Khả năng thanh toán ngắn hạn = tài sản lưu động / nợ đến hạn . Hệ số này
phải lớn hơn 1, nếu không doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc thanh tốn
nợ đúng hạn.
Khả năng thanh khoản nhanh = (tài sản lưu động – hàng tồn kho) / nợ đến
hạn. Các doanh nghiệp có vịng quay hàng tồn kho chậm địi hỏi hệ số này phải
cao, cịn doanh nghiệp có hệ số vịng quay hàng tồn kho nhanh thì chỉ tiêu này có
thể nhỏ hơn 1.
+ Nhóm chỉ tiêu địn cân nợ (Leverage ratios):
SV: Nguyễn Lê Hữu

9

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

Hệ số nợ = (tổng tài sản – vốn chủ sở hữu) / tổng tài sản. Hệ số này có giá
trị nhỏ hơn hoặc bằng 0,5 là lý tưởng vì có ít nhất phân nửa tài sản của doanh
nghiệp được hình thành bằng vốn chủ sở hữu.
Hệ số khả năng trả lãi = lợi tức trước thuế và lãi / chi phí trả lãi. Hệ số này
đo lường mức độ an toàn của thu nhập có thể trả lãi cho các chủ nợ.
+ Nhóm chỉ tiêu hoạt động (Activity ratios):
Hệ số vòng quay hàng tồn kho = giá vốn hàng bán / hàng tồn kho

Hệ số vòng quay các khoản phải thu = doanh thu / các khoản phải thu
Hệ số vòng quay tài sản = doanh thu thuần / tổng tài sản
+ Nhóm chỉ tiêu khả năng sinh lời (Profitability ratios):
Hệ số mức sinh lời trên doanh thu = tổng lợi tức sau thuế / doanh thu thuần
Hệ số thu nhập trên tổng tài sản = tổng lợi tức sau thuế / tổng tài sản
Hệ số thu nhập trên vốn thuần = tổng lợi tức sau thuế / vốn chủ sở hữu
thuần.
Tuỳ theo từng loại hình tín dụng mà ngân hàng quan tâm đến các chỉ số
khác nhau: cho vay ngắn hạn thì lưu ý đến các chỉ số lưu động, chỉ số về nợ; cho
vay dài hạn thì quan tâm đến chỉ số sinh lời, khả năng trả nợ.
- Bảo đảm tiền vay (Collateral): Đây là điều kiện để ngân hàng cấp tín dụng
và là nguồn tài sản thứ hai có thể dùng để trả nợ vay cho ngân hàng.
- Các điều kiện (Conditions): Ngân hàng quy định các điều kiện tuỳ theo
chính sách tín dụng theo từng thời kỳ như cho vay hàng xuất khẩu với điều kiện
thâu ngân phải qua ngân hàng, nhằm thực thi chính sách tiền tệ của NHTW quy
định theo từng thời kỳ.
- Kiểm soát (Control): Tập trung vào những vấn đề như các thay đổi trong
pháp luật và quy chế có ảnh hưởng xấu đến người vay? u cầu tín dụng của
người vay có đáp ứng được tiêu chuẩn của ngân hàng
ii. Mơ hình chấm điểm tín dụng
Ngày nay nhiều NHTM sử dụng phương pháp chấm điểm tín dụng và xếp
hạng khách hàng để xem xét việc cấp tín dụng cho khách hàng. Các tiêu chí mà

SV: Nguyễn Lê Hữu

10

NHH – K12

Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

ngân hàn dựa vào để cho điểm khách hàng là:
Đối với khách hàng doanh nghiệp thì tiêu chí là: vốn kinh doanh, lao
động. doanh thu thuần, giá trị nộp ngân sách nhà nước
Đối với khách hàng cá nhân, tiêu chí cho điểm là : trình độ học vấn, tuổi,
nghề nghiệp, thời gian cơng tác, thời gian làm công việc hiện tại, thu nhập hàng
tháng, số người ăn theo, tổng nợ hiện tại, trạng thái tài khoản của khách hàng tại
ngân hàng….
Ví dụ chấm điểm quy mơ doanh nghiệp như sau:
STT

Tiêu chí

1

Vốn kinh doanh

2.

Lao động

3

Doanh thu thuần

4

Nộp ngân sách

Trị số

Điểm

Trên 50 tỷ

30

Từ 40 tỷ đến dưới 50 tỷ
Trên 1500 người

25
15

Từ 1000 đến 1500 người
Trên 200 tỷ

12
40

Từ 100 đến 200 tỷ
Trên 10 tỷ

30
15

Từ 7 đén 10 tỷ

12

Mơ hình chấm điểm tín dụng loại bỏ được sự phán xét chủ quan trong quá
trình cho vay tuy nhiên có nhược điểm là khơng tự điều chỉnh được một cách
nhanh chóng thích ứng với những thay đổi của nền kinh tế.
iii, Mơ hình xếp hạng của Moody’s và Standard & Poor’s:
Rủi ro tín dụng hay rủi ro khơng hồn được vốn trái phiếu của công ty
thường được thể hiện bằng việc xếp hạng trái phiếu. Những đánh giá này được
chuẩn bị bởi một số dịch vụ xếp hạng tư nhân trong đó Moody’s và Standard &
Poor’s là những dịch vụ tốt nhất. Phương pháp này mang tính quốc tế, ít áp dụng
ở Việt Nam nên chỉ xin giới thiệu ở đây
1.2.2.4. Các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng
i. Xây dựng chính sách tín dụng và qui trình tín dụng hợp lý
Hoạt động tín dụng liên quan tới nhiều bộ phận trong ngân hàng, đòi hỏi sự

SV: Nguyễn Lê Hữu

11

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

kết hợp và chỉ đạo chung thơng qua chính sách, qui tắc và sự kiểm sốt chung.
Chính sách tín dụng: với mục tiêu chính là mở rộng tín dụng đồng thời hạn
chế rủi ro tín dụng nằm nâng cao thu nhập của ngân hàng. Tồn bộ các vấn đề
liên quan đến cấp tín dụng nói chung đều được xem xét và đưa ra trong chính

sách tín dụng như: qui mơ, lãi suất, kì hạn, đảm bảo, phạm vi, các khoản tín dụng
có vấn đề và nội dung khác…Chính sách tín dụng bao gồm các nội dung chính
sau:
 Chính sách khách hàng
 Chính sách qui mơ và giới hạn tín dụng
 Lãi suất và phí suất tín dụng
 Thời hạn tín dụng và kỳ hạn nợ
 Điều kiện giải ngân và điều kiện thanh toán
 Chính sách đối với các tài sản có vấn đề
Quy trình tín dụng: là tổng hợp các ngun tắc, qui định của ngân hàng
trong việc cấp tín dụng. Trong đó xây dựng các bước đi cụ thể theo một trình tự
nhất định kể từ khi chuẩn bị hồ sơ đề nghị ngân hàng cấp tín dụng cho đến khi
chấm dứt quan hệ tín dụng.Đây là một q trình bao gồm nhiều giai đoạn, theo
một trật tự nhất định, đồng thời có quan hệ chặt chẽ và gắn bó với nhau. Về cơ
bản, qui trình tín dụng bao gồm các bước sau:
Bước 1: Phân tích trước khi cấp tín dụng
Nội dung phân tích bao gồm: đánh giá tài sản của khách hàng, đánh giá các
khoản nợ, phân tích lng tiền, sử dụng các nhóm tỷ lệ về thanh khoản, rủi ro,
sinh lời…để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp. Đây là bước quan
trọng nhất quyết định chất lượng của phân tích tín dụng.
Bước 2: Xây dựng và ký kết hợp đồng tín dụng
Sau khi tiến hành phân tích và thẩm định khách hàng, nếu đồng ý cấp tín
dụng cho khách hàng, ngân hàng và khách hàng sẽ kí kết hợp đồng tín dụng. Một

SV: Nguyễn Lê Hữu

12

NHH – K12

Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

hợp đồng tín dụng thường có các nội dung cơ bản sau: khách hàng (họ tên, tư
cách pháp nhân), số lượng hoặc hạn mức tín dụng, lãi suất và phí, thời hạn tín
dụng, các loại đảm bảo, điều kiện và thời hạn giải ngân, điều kiện thanh toán….
Bước 3: Giải ngân và kiểm soát trong khi cấp tín dụng
Sau khi hợp đồng tín dụng được ký kết, ngân hàng phải có trách nhiệm cấp
tiền cho khách hàng như thỏa thuận. Và kèm theo việc cấp tín dụng, ngân hàng
kiểm sốt khách hàng: sử dụng tiền vay có đúng mục đích, đúng tiến độ khơng?
Q trình sản xuất kinh doanh có những thay đổi bất lợi gì, có dấu hiệu thua lỗ
hay khơng?
Bước 4: Thu nợ hoặc đưa ra các phán quyết tín dụng mới.
Quan hệ tín dụng kết thúc khi ngân hàng thu hồi hết gốc và lãi. Các khoản
tín dụng đảm bảo hồn trả đầy đủ và đúng hạn là các khoản tín dụng an tồn.
Một số trường hợp, các khoản tín dụng khơng hồn trả hoặc khơng hồn trả đủ
đúng hạn. Tùy nguyên nhân mà ngân hàng có thể áp dụng các biện pháp thu hồi
vốn hoặc gia hạn, giãn nợ, giảm lãi suất cho khách hàng
Kết luận chương 1
Chương 1 đã trình bày những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng, đặc biệt tập
trung hệ thống hóa lý luận quản trị rui ro tín dụng tại NHTM. Qua đó, báo cáo đã
làm sáng tỏ dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng, các chỉ tiêu đo lường, các mơ hình
đánh giá và các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại NHTM. Những nền tảng lý
luận trên đã tạo cơ sở cho việc phân tích đánh giá thực trạng quản lý rủi ro tín
dụng áp dụng tại NHNo & PTNT Long Biên.

SV: Nguyễn Lê Hữu

13

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NHNo & PTNT
CHI NHÁNH LONG BIÊN
2.1. Khái quát về NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên
2.1.1. Giới thiệu chung về NHNo & PTNT chi nhánh Long Biên
NHNo & PTNT Long Biên là một trong 2.564 chi nhánh của NHNo &
PTNN Việt Nam, có trụ sở chính đặt tại số 562 Nguyễn Văn Cừ - Q.Long Biên
– Hà Nội. Chi nhánh NHNo & PTNT Long Biên là chi nhánh có quy mơ hoạt
động tương đương chi nhánh cấp I, được thành lập theo quyết định số
351/QĐ/HĐQ ngày 31/11/2004 của Hội đồng quản trị NHNo & PTNT Việt
Nam. Hoạt động theo quy chế về tổ chức và hoạt động của chi nhánh Ngân hàng
Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam.
NHNo & PTNT Long Biên là chi nhánh cấp 1 của NHNo & PTNN Việt
Nam, có quyền tự chủ kinh doanh theo phân cấp của ngân hàng nơng nghiệp, có
con dấu riêng, có bảng cân đối tài sản và nhận khốn tài chính theo quy định của
NHNo & PTNN Việt Nam.
Tính đến nay NHNo & PTNT Long Biên đã hoạt được gần 9 năm. Đây là
khoảng thời gian ngắn so với 25 năm hình thành và phát triển của hệ thống
NHNo & PTNN Việt Nam, nhưng những kết quả mà NHNo & PTNT Long Biên
đạt được trong thời gian vừa qua là những nghị lực vượt bậc, vượt qua nhiều khó
khăn để tiếp nhận, vận hành tốt công nghệ ngân hàng hiện đại, làm tốt công tác

được giao. NHNo & PTNT Long Biên hiện nay đang cung cấp những dịch vụ
ngân hàng với nhiều tiện ích như: huy động vốn ngắn hạn, trung hạn và dài hạn
với các hình thức tiền gửi có ký hạn, không kỳ hạn; cho vay ngắn hạn, trung và
dài hạn, các dịch vụ thanh toán giữa các khách hàng, kinh doanh ngoại tệ, vàng
bạc theo tiêu chuẩn thị trường trong nước, thực hiện các nghiệp vụ thanh toán
quốc tế, cho vay đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Luôn nhạy bén nắm bắt
những khó khăn và thuận lợi trong thời buổi kinh tế thị trường, ban lãnh đạo

SV: Nguyễn Lê Hữu

14

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

NHNo & PTNT Long Biên đã đưa ra những phương hướng cụ thể, hợp lý, bắt
kịp với xu hướng phát triển chung của ngành ngân hàng. Bên cạnh đó NHNo &
PTNT Long Biên thường xuyên tổ chức tiếp thị và định hướng cho khách hàng
sử dụng các dịch vụ tiện ích của ngân hàng với lợi ích cao thuộc về khách hàng
nên đã thu hút được đông đảo khách hàng, tạo tâm lý gắn kết lâu dài với khách
hàng.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy tại chi nhánh Long Biên
Khi mới thành lập NHNo & PTNT Long Biên có cơ cấu tổ chức gồm 7
phòng nghiệp vụ với 48 Cán bộ nhân viên. Đến nay cơ cấu tổ chức của NHNo &
PTNT Long Biên có 99 người, bao gồm Giám đốc và các Phó giám đốc, 8 phòng
(tổ) nghiệp vụ và 9 phòng giao dịch.

Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Chi nhánh NHNo & PTNT Long Biên:

()

Nguồn số liệu: Phòng tổ chức cán bộ

SV: Nguyễn Lê Hữu

15

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

2.2. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại NHNo &PTNT Long Biên
2.2.1. Quy trình chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng
Để phân tích khách hàng và xét duyệt cho vay, ngân hàng đã sử dụng quy trình
chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng được thực hiện theo các bước sau:
2.2.1.1. Đối với khách hàng doanh nghiệp
Bước 1: Thu thập thơng tin
Cán bộ tín dụng tiến hàng điều tra, thu thập và tổng hợp thông tin về khách
hàng và phương án sản xuất kinh doanh/ dự án đầu tư từ các nguồn:
- Hồ sơ do khách hàng cung cấp: giấy tờ pháp lý và các BCTC
- Phỏng vấn trực tiếp khách hàng
- Đi thăm thực địa khách hàng
- Báo chí và các phương tiện thơng tin đại chúng khác
- Phịng thơng tin kinh tế tài chính ngân hàng của NHNo & PTNT Việt

Nam
- Các nguồn khác
Bước 2: Xác định ngành ngành nghề, lĩnh vực sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp
NHNo & PTNT áp dụng biểu điểm khác nhau cho 4 loại ngành nghề lĩnh
vực sản xuất kinh doanh khác nhau gồm: Nông lâm ngư nghiệp; thương mại và
dịch vụ; xây dựng; công nghiệp.
Trường hợp doanh nghiệp hoạt động đa ngành nghề thì phân theo loại
ngành nghề lĩnh vực nào đem lại tỷ trọng doanh thu lớn nhất cho doanh nghiệp
Bước 3: Chấm điềm quy mô doanh nghiệp
Quy mô doanh nghiệp được xác đinh dựa vào 4 tiêu chí: vốn kinh doanh,
lao động, doanh thu thuần, giá trị nộp ngân sách nhà nước

SV: Nguyễn Lê Hữu

16

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

Bảng 2.1: Bảng chấm điểm quy mơ doanh nghiệp
STT

1

2

3

4

Tiêu chí

Vốn kinh doanh

Lao động

Trị số

Điểm

- 50 tỷ đồng trở lên

30

- từ 40 -> dưới 50 tỷ

25

- từ 30 -> dưới 40 tỷ

20

- từ 20 -> dưới 30 tỷ

15

- từ 10 -> dưới 20 tỷ

10

- dưới 10 tỷ
- 1500 người trở lên

5
15

- từ 1000 -> dưới 1500 người

12

- từ 500 -> dưới 1000 người

9

- từ 100 -> dưới 500 người

6

- từ 50

3

-> dưới 100 người

- dưới 50 người

- 200 tỷ trở lên

1
40

- từ 100 tỷ -> dưới 200 tỷ

30

Doanh thu

- từ 50 tỷ -> dưới 100 tỷ

20

thuần

- từ 20 tỷ -> dưới 50 tỷ

10

- từ 5 tỷ -> dưới 20 tỷ

5

-dưới 5 tỷ
- từ 10 tỷ trở lên

2
15

- từ 7 tỷ -> 10 tỷ

12

- từ 5 tỷ -> 7 tỷ

9

- từ 3 tỷ -> 5 tỷ

6

- từ 1 tỷ -> 3 tỷ

3

- dưới 1 tỷ

1

Nộp ngân sách

SV: Nguyễn Lê Hữu

17

NHH – K12

Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

Căn cứ vào thang điểm trên đây, các doanh nghiệp được xếp loại thành :
+ Từ 70 – 100 điểm là quy mô lớn
+ Từ 30 – 69 điểm là quy mô vừa
+ Dưới 30 điểm là quy mô nhỏ
Bước 4: Chấm điềm các chỉ số tài chính
Trên cơ sở xác định quy mơ và ngành nghề lĩnh vực sản xuất kinh doanh
của doanh nghiệp, cán bộ tín dụng chấm điểm các chỉ số tài chính của doanh
nghiệp theo các chuẩn riêng. Tuy nhiên, thường là bao gồm các chỉ số sau:
 Chỉ tiêu thanh khoản bao gồm:
Khả năng thanh toán ngắn hạn = Tài sản lưu động / Nợ đến hạn
Khả năng thanh toán nhanh = (Tài sản lưu động – Hàng tồn kho) / Nợ đến hạn
 Chỉ tiêu hoạt động
Vòng quay hàng tồn kho = Gá vốn hàng bán / Hàng tồn kho bình quân
Kỳ thu tiền bình quân = Doanh thu thuần / Các khoản phải thu
Hiệu quả sử dụng tài sản = Doanh thu thuần / Tổng tài sản
 Chỉ tiêu cân nợ (%)
Nợ phải trả / Tổng tài sản
Nợ phải trả / Vốn chủ sở hữu
Nợ quá hạn / tổng dư nợ ngân hàng
 Chỉ tiêu thu nhập (%)
Tổng thu nhập trước thuế / Doanh thu
Tổng thu nhập trước thuế / Tổng tài sản
Tổng thu nhập trước thuế / Vốn chủ sở hữu
Các chỉ tiêu này sẽ được so sánh với trung bình ngành.
Bước 5: Chấm điểm các chỉ tiêu phi tài chính
Cán bộ tín dụng chấm điểm các chỉ tiêu phi tài chính của doanh nghiệp theo

các tiêu chí sau:
 Lưu chuyển tiền tệ:

SV: Nguyễn Lê Hữu

18

NHH – K12


Báo cáo tốt nghiệp

Học viện Ngân hàng

Hệ số khả năng trả lãi
Hệ số khả năng trả nợ gốc
Xu hướng của lưu chuyển tiền tệ thuần trong quá khứ
Trạng thái lưu chuyển tiền tệ thuần từ hoạt động
Tiền và các khoản tương đương tiền / Vốn chủ sở hữu
 Năng lực và kinh nghiệm quản lý
Kinh nghiệm trong ngành của ban quản lý liên quan trực tiép đến đề xuất
dự án
Kinh nghiệm của ban quản lý trong hoạt động điều hành
Môi trường kiểm soát nội bộ
Các thành tựu đạt được và những thất bại trước của ban quản lý
Tính khả thi của phương án kinh doanh
 Tình hình và uy tín giao dịch đối với khách hàng
Trả nợ đúng hạn
Số lần giãn nợ hoặc gia hạn nợ
Số lần cam kết mất khả năng thanh toán

Số lần trả chậm lãi vay
Số dư tiền gửi tại ngân hàng cho vay
Thời gian duy trì tài khoản với ngân hàng cho vay
 Môi trường kinh doanh
Triển vọng ngành
Thương hiệu công ty
Vị thế cạnh tranh
Số lượng đối thủ cạnh tranh
 Các đặc điểm hoạt động khác
Đa dạng hóa các hoạt động
Thu nhập từ xuất khẩu
Sự phụ thuộc vào các đối tác (đầu vào, đầu ra)

SV: Nguyễn Lê Hữu

19

NHH – K12