Tài liệu Luật và chính sách môi trường docx

Luật và Chính sách Môi trường
“Đánh giá tác động môi trường ở
Việt Nam những khó khăn thách thức”
Mục lục
1.Giới thiệu....................................................................................................................................................1
1.1 Mở đầu.................................................................................................................................................1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................................................3
1.3. Nội dung nghiên cứu...........................................................................................................................3
1.4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................................................3
2. Cơ sơ lý thuyết ..........................................................................................................................................3
2.1. Lịch sử quá trình hình thành hệ thống phát luật liên quan đến ĐTM của Việt Nam.........................3
2.2. Một số văn bản pháp quy liên quan đến vấn đề Đánh giá tác động môi trường có hiệu lực hiện
hành. ........................................................................................................................................................4
2.3. Các lực lượng thực thi đánh giá tác động môi trường.......................................................................5
3. Chính sách được đánh giá Tác động môi trường..................................................................................6
3.1.Mục tiêu chính sách.............................................................................................................................6
3.2 Một số nhận định về kết quả thực hiện..............................................................................................6
4. Những đánh giá và đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả của chính sách......................................................7
4.1. Đánh giá tác động môi trường hiện nay còn mang tính hình thức....................................................7
4.2. Sự quan tâm và nguồn kinh phí thực hiện..........................................................................................9
4.3. Công tác giám sát sau đánh giá tác động môi trường và các văn bản luật liên quan........................9
4.4. Vai trò của Cộng đồng người dân trong các đánh giá ĐTM.............................................................10
5. Kết luận – một số đề xuất........................................................................................................................10
5.1. Kết luận.............................................................................................................................................10
5.2. Một số đề xuất .................................................................................................................................10
Tài liệu tham khảo....................................................................................................................................11
1. Giới thiệu
1.1 Mở đầu
Việt nam có tốc độ phát triển kinh tế xã hội nhanh. Hiện nay với nhữn thành tựa
mà chúng đất nước chúng ta đã đạt được trên các mặt kinh tế, xã hội. Có lẽ điều này rất ít
người không biết đến. Song mặt trái của quá trình phát triển sẽ không dễ dàng nhận ra

bởi những hậu quả của nó có thể không tạo ra hiệu ứng tức thời với tới môi trường sống
Học viên: Phạm Văn Bảo – Lớp Cao học 5 CRES
Luật và Chính sách Môi trường
của chúng ta. Cùng với việc xây dựng các chương trình, dự án nhằm phát triển kinh tế xã
hội, tạo ra những tác động thúc đẫy phát triển là các tác động làm thay đổi môi trường
sinh thái, biến đổi các hệ sinh thái tự nhiên, những vấn đề này có thể không được nhận ra
hoặc nhận ra nhưng chúng ta chấp nhận đánh đổi để phát triển. Vấn đề quan trọng trong
quá trình phát triển chính là sự bền vững của các chương trình, dự án đó. Chính những
vấn đề này đã đưa việc đánh giá tác động môi trường trở nên hết sức quan trọng.
Trên Thế giới vấn đề này đã thành một phần quan trọng trong việc xây dựng và
hình thành các chương trình – dự án, đặc biệt là ở các nước phát triển. Sau một thời gian
dài phát triển và đạt được những thành quả quan trọng thì họ đã nhận ra được cái giá phải
trả cho sự phát triển không bền vững. Nên đánh giá tác động môi trường là một phần
không thể thiếu trong việc thực hiện các dự án.
Ở Việt nam chúng ta một nước có thể nói là có một thời gian dài chìm trong chiến tranh,
khi hòa bình lập lại nhu cầu xây dựng đất nước phát triển nhanh mạnh là một nhu cầu cấp
thiết và mang tính sống còn của nền độc lập dân tộc. Do đó có một thời gian dài chúng ta
phát triển nhưng không quan tâm đến tác lại của quá trình phát triển; ví dụ như nhưng
năm đầu của thập niên 80 của thế kỷ trước chúng ta đã thành lập hàng loạt các Lâm
Trường khai thác gỗ, việc khai thác gỗ được giao chỉ tiêu, những đơn vị nào phá được
nhiều rừng thì nhận được sự khen thưởng (huân huy chương các loại). Đây không phải là
chúng ta phán xét lại lịch sử song, chính vấn đề này là một việc làm không có sự tính
toán đánh giá đến các tác động tại hại khi những cánh rừng bị chặt hạ….; một ví dụ khác
nữa chúng ta cũng có thể dễ dàng nhận ra chính là các chương trình khai thác tài nguyên
thô xuất khẩu cũng là một vấn đề nỗi cộm cần phải có sự nhìn nhận và điều chỉnh lại.
Vấn đề Đánh giá tác động môi trường đã bắt đầu quan tâm, từ những năm đầu của sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Song chưa thực sự nhận được sự quan tâm đúng
mức, thậm chí bị coi nhẹ bỏ qua. Bắt đầu từ năm 1993 Luật bảo vệ môi trường Việt Nam
đã được ra đời và trong văn bản luật đã có nhưng yêu cầu về việc đánh giá tác động môi
trường các dự án. Nhưng để thực sự vấn đề này thực sự nhận được sự quan tâm từ khi

luật bảo vệ môi trường năm 2005 đã có những ý tưởng thực sự rõ ràng và hướng dẫn yêu
cầu cụ thể.
Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là công cụ pháp lý và kỹ thuật quan trọng để xem
xét, dự báo tác động môi trường, xã hội của các dự án, hoạt động phát triển; cung cấp
luận cứ khoa học cho chính quyền, cơ quan quản lý chuyên ngành và doanh nghiệp cân
nhắc trong quá trình quyết định đầu tư và phê duyệt dự án. Các yêu cầu về ĐTM đã được
luật hóa và quy định bởi Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam từ năm 1993 và cụ thể
hơn trong luật môi trường năm 2005. Với 16 năm thực hiện công tác ĐTM đã giúp Chính
Học viên: Phạm Văn Bảo – Lớp Cao học 5 CRES
Luật và Chính sách Môi trường
phủ Việt Nam từng bước cụ thể hóa và cải thiện hệ thống quy định ĐTM, tạo lập và phát
triển năng lực đội ngũ thực hiện ĐTM; nhờ ĐTM nhiều dự án có nguy cơ, rủi ro cao đối
với môi trường và xã hội đã buộc phải chấm dứt hoặc điều chỉnh lại. Tuy nhiên, hoạt
động ĐTM ở Việt Nam vẫn bộc lộ nhiều bất cập và yếu kém về cả chất lượng cũng như
việc thực thi theo quy định pháp luật.
Nhìn chung, ĐTM vẫn bị hành xử như một thủ tục nhằm hợp thức hóa quá trình
thẩm định và phê duyệt các dự án, hoạt động đầu tư. Bản thân quy định luật pháp hiện
hành về ĐTM cũng thực sự chặt chẽ. Nhiều hậu quả nghiêm trọng về môi trường và xã
hội đã xảy ra do các yêu cầu về ĐTM bị làm ngơ hoặc không được thực hiện nghiêm
chỉnh. Vấn đề này đang trở thành một chủ đề nóng, chủ đề tranh luận của các nhà khoa
học, nhà quản lý và đông đảo quần chúng nhân dân.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Trong khuôn khổ một tiểu luận nghiên cứa về “Luật và chính sách môi trường”
với mục tiêu tìm hiểu hiệu quả và các một số tồn tại trong việc thực hiện Đánh giá tác
động ĐTM, với những vấn đề được phân tích từ đó có một số đề xuất mang tính tham
khảo nhằm khắc phục nhược điểm.
1.3. Nội dung nghiên cứu
• Từ các chính sách về luật chính sách môi trường liên quan đến vấn đề đánh
giá tác động môi trường.
• Các vấn đề đang được quan tâm của dư luận ở thời điểm hiện tại, từ việc

thực hiện các đánh giá môi trường, đến các vần đề phát sinh sau khi thực hiện các
dự án.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
• Sử dụng phương pháp sưu tầm và thu thập số liệu
• Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
• Phương pháp phân tích điểm yếu điểm mạnh (SWOT).
2. Cơ sơ lý thuyết
2.1. Lịch sử quá trình hình thành hệ thống phát luật liên quan đến ĐTM của Việt Nam
Học viên: Phạm Văn Bảo – Lớp Cao học 5 CRES
Luật và Chính sách Môi trường
Ở Việt Nam lần đầu tiên quy trình ĐTM được đưa ra trong Luật Bảo vệ Môi
trường năm 1993, và đến nay đã có những điều chỉnh đáng kể.
Các chế tài về ĐTM lần đầu tiên được quy định tại Điều 17 và 18 của Luật BVMT
ban hành ngày 27/12/1993, và tiếp đó là Nghị định 175/CP của Chính phủ về hướng dẫn
thi hành Luật BVMT 1993. Các quy định này yêu cầu tất cả các dự án trong nước và đầu
tư nước ngoài ở Việt Nam đều là đối tượng phải thực hiện ĐTM. Các dự án đã đi vào
hoạt động cũng cần lập báo cáo đánh giá tác động dưới dạng "kiểm toán môi trường".
Luật BVMT sửa đổi ban hành ngày 29/11/2005 đã dành riêng một chương quy định về
công tác đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo
vệ môi trường.
Nếu như bước tiến hành báo cáo ĐTM sơ bộ được coi là bắt buộc đối với các dự án trước
khi có Luật BVMT 2005, thì sau khi luật này có hiệu lực, bước này đã bị xoá bỏ. Giai
đoạn từ năm 1994 đến trước khi Luật BVMT 2005 được ban hành là giai đoạn "vừa làm -
vừa học - vừa rút kinh nghiệm" của Việt Nam (1). Đến năm 2008, một bảng danh mục
các đối tượng gồm 162 loại dự án khác nhau phải lập báo cáo ĐTM đã được quy định tại
Nghị định 21/2008/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 28/2/2008. Các dự án thuộc
danh mục này sẽ phải thực hiện báo cáo ĐTM chi tiết; nếu không chỉ cần thực hiện cam
kết BVMT. Đối tượng của quy định "ĐTM bổ sung" là các dự án mở rộng hoặc thay đổi
công nghệ của các cơ sở đang sản xuất. Khái niệm này đã thay thế cho dạng báo cáo
ĐTM của các cơ sở đang hoạt động trước đây.

2.2. Một số văn bản pháp quy liên quan đến vấn đề Đánh giá tác động môi trường có hiệu
lực hiện hành.
1. Luật bảo vệ môi trường, được quốc hội thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2005.
Chương 3 Đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường.
2. Nghị định 80/2006/NĐ-CP ngày 09/08/2006. Hướng dẫn chi tiết và thi hành
luật bảo vệ môi trường năm 2005. Trong nghị định này có danh mục các dự án phải thực
hiện đánh giá tác động môi trường và danh mục các dự án liên ngành liên tỉnh do bộ tài
nguyên và môi trường thẩm định.
Học viên: Phạm Văn Bảo – Lớp Cao học 5 CRES
Luật và Chính sách Môi trường
3. Nghị định 21/2008/NĐ-CP, sửa đổi bổ sung 1 số điều của quy định 80/2006/NĐ-
CP về quy định chi tiết và thi hành một số điều luật bảo vệ môi trường năm 2005. Danh
mục các dự án phải thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường (162 dự án).
4. Nghị định 81/2006/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2006 về quy định xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
5. Thông tư 05/2008/TT- BTNMT ngày 8/12/2008 hướng dẫn đánh giá tác động
môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường.
6. Thông tư 276TT/MTg – BKHCN MT ngày 26/11/1997. Hướng dẫn kiểm soát ô
nhiễm đối với các cơ sở kinh doanh sau khi có phê chuẩn báo cáo đánh giá tác động.
7. Thông tư 14220 TT/ mtg-bkhcn mt ngày 26/11/1994. Hướng dẫn đánh giá tác
động môi trường đối với các cơ quan đang hoạt động.
8. Quyết định 13/2005/QĐ –BTNMT ngày 2 tháng 12 năm 2005. Về chức năng
nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức của vụ thẩm định tác động môi trường.
9. Quyết định 13/2006/QĐ-BTNMT ngày 08/09/2006. Ban hành quy định về tổ
chức và hoạt động của hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường chiến
lược và báo cáo đánh giá tác động môi trường.
2.3. Các lực lượng thực thi đánh giá tác động môi trường
Hiện nay do nhu cầu của công việc nên số lượng những người tham gia lập báo
cáo ĐTM đã tăng nhanh một cách tự phát, đáp ứng nhu cầu “thị trường” trong bối cảnh
các hoạt động đầu tư nở rộ trên toàn quốc. Đội ngũ chuyên gia, tổ chức và dịch vụ tư vấn

ĐTM trong và ngoài nhà nước đều dễ dàng tiếp cận. Gần 10 năm trước, hầu hết các dự
án lớn đầu tư vào Việt Nam đều phải thuê chuyên gia nước ngoài thực hiện báo cáo
ĐTM. Đến thời điểm hiện nay, rất nhiều cơ quan trong nước đã có thể đảm nhiệm được
vai trò này và đưa ra nhiều báo cáo có chất lượng tốt. Tuy nhiên, yêu cầu về năng lực
đảm bảo thực hiện ĐTM của lực lượng này vẫn còn bỏ ngỏ, chưa có chế tài pháp lý nào
ràng buộc. Theo kết quả tại hội thảo về ĐTM ở Việt Nam do Trung tâm Thiên nhiên và
con người tổ chức, về việc này, theo giáo sư Phạm Duy Hiển, nguyên Viện trưởng Viện
Hạt nhân Đà Lạt, đã từng đề nghị "cần có một chứng chỉ bắt buộc đối với những cán bộ
Học viên: Phạm Văn Bảo – Lớp Cao học 5 CRES