tiểu luận tốt nghiệp NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁM sát của hội ĐỒNG NHÂN dân xã hòa BÌNH, THÀNH PHỐ hạ LONG, TỈNH QUẢNG NINH đối với CÔNG tác GIẢI PHÓNG mặt BẰNG GIAI đoạn HIỆN NAY

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
XÃ HỊA BÌNH, THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ĐỐI
VỚI CƠNG TÁC GIẢI PHĨNG MẶT BẰNG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Họ và tên học viên:
Lớp:

HÀ NỘI – NĂM 2021


HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
XÃ HỊA BÌNH, THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ĐỐI
VỚI CƠNG TÁC GIẢI PHĨNG MẶT BẰNG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Họ và tên học viên:
Mã học viên:
Chức vụ, cơ quan cơng tác:
Lớp, khóa học

HÀ NỘI – THÁNG 5 NĂM 2021


LỜI CAM ĐOAN

Xin cam đoan đây là khóa luận do chính tơi thực hiện. Các số liệu, kết quả trong
khóa luận là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đúng quy định.
Đề tài khóa luận phù hợp với vị trí, chức vụ, đơn vị cơng tác của tôi và chưa được
công bố trước đây.
Tác giả
(......................................)


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

HĐND

Hội đồng nhân dân

UBND

Ủy ban nhân dân

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc

KT-XH

Ngân sách địa phương

QP,AN

Quốc Phòng, an ninh


5

Phần 1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài khóa luận
Hội đồng nhân dân cấp xã là cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, đại
diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa
phương bầu ra. Hội đồng nhân dân có hai chức năng cơ bản là chức năng quyết
định và chức năng giám sát. Trong hai chức năng đó, giám sát có một vị trí, vai
trị rất quan trọng bảo đảm HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí và
nguyện vọng của nhân dân, thực hiện đúng nguyên tắc quyền lực Nhà nước thuộc
về nhân dân. Giám sát là hoạt động cơ bản, là chức năng quan trọng của HĐND
các cấp.
Công tác quản lý đất đai, giải phóng mặt bằng là những vấn đề cử tri đặc
biệt quan tâm và cũng là vấn đề phức tạp mang tính chất kinh tế - xã hội tổng
hợp, được sự quan tâm của nhiều ngành, nhiều cấp, mà HĐND có quyền và nghĩa
vụ xem xét, quyết định và thực hiện quyền giám sát tối cao theo phân cấp. Đây là
lĩnh vực tổng hợp, thể hiện rõ hiệu quả kinh tế, hiệu quả sử dụng nguồn tài
nguyên đất đai để phát triển kinh tê - xã hội, bảo đảm đời sống nhân dân tại địa
phương.
Trong nhiệm kỳ nhiệm kỳ 2016 -2021, Hội đồng nhân dân xã Hịa Bình,
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã không ngừng đổi mới hoạt động để

nâng cao hiệu quả thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình theo quy định
của pháp luật, thể hiện được vai trò cơ quan quyền lực Nhà nước tại địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Đã
quyết định đúng đắn những chủ trương, biện pháp quan trọng để xây dựng và
phát triển địa phương về kinh tế - xã hội, củng cố quốc phịng – an ninh, khơng
ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.
Tuy nhiên, trong thực hiện nhiệm vụ giám sát về lĩnh vực đền bù, giải
phóng mặt vẫn cịn một số khó khăn và tồn tại, chất lượng giám sát các vấn đề về
liên quan đến đền bù, giải phóng mặt bằng và giám sát tình hình chấp hành cơng
tác giải phóng mặt bằng chưa cao, có lúc chưa đáp ứng địi hỏi ngày càng cao
của nhân dân, của cử tri. Do đó, cần có sự đổi mới cả về nhận thức, nội dung, cả
về phương pháp và đảm bảo đầy đủ các điều kiện để hoạt động thẩm


6

tra,quyết định và giám sát của HĐND về đền bù, giải phóng mặt bằng thực chất
hơn, thực quyền và đúng mức, có tác dụng thực sự.....
Xuất phát từ những vấn đề trên, trong quá trình học tập cũng như thực tiễn
công tác tại địa phương. Học viên chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng giám sát
của Hội đồng nhân dân xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đối
với cơng tác giải phóng mặt bằng giai đoạn hiện nay” làm khóa luận tốt nghiệp
chương trình trung cấp lý luận chính trị.
1.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
1.2.1. Mục tiêu nhiệm vụ chung
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và khảo sát thực tiễn, đề tài
nghiên cứu hoạt động giám sát về lĩnh vực đền bù giải phóng mặt bằng của
HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, chỉ ra những bất
cập, hạn chế đang tồn tại trong hoạt động giám sát và xác định những quan
điểm, đề ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND về lĩnh vực

đền bù giải phóng mặt bằng trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu cụ thể của đề tài gồm:
Nghiên cứu cơ sở lý luận, chính trị, pháp lý và cơ sở thực tiễn của cơng tác
giám sát đền bù giải phóng mặt bằng của HĐND cấp xã.
Đánh giá thực trạng và những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động
giám sát của HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đối với
cơng tác đền bù, giải phóng mặt bằng.
Đề ra những phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giám sát
của HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đối với công tác
đền bù, giải phóng mặt bằng
1.2.3. Nhiệm vụ của đề tài khóa luận
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động giám sát bao gồm
khái niệm, đặc điểm, nội dung, hình thức, phương pháp, quy trình giám sát và
hiệu quả giám sát của HĐND cấp xã.
- Đánh giá đúng thực trạng giám sát của HĐND xã ở xã Hịa Bình, thành
phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về lĩnh vực đền bù giải phóng mặt bằng, qua đó
đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND xã.
- Xác định những quan điểm, các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng động
giám sát của HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về lĩnh


7

vực đền bù giải phóng mặt bằng
1.3 Đối tượng và phạm vi thực hiện
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động Giám sát của HĐND xã
Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về lĩnh vực đền bù giải phóng
mặt bằng

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về Không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND
xã tại xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về công tác đền bù, giải
phóng mặt bằng.
Về thời gian: Trong nhiệm kỳ 2016-2021. Giám sát tại Kỳ họp, giám sát
theo Nghị quyết hàng năm, giám sát, khảo sát theo chuyên đề của Thường trực
HĐND và Ban Kinh tế - Xã hội HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh.
Phần 2. NỘI DUNG
2.1. Căn cứ để thực hiện đề tài
2.1.1. Cơ sở lý luận
2.1.1.1. Chức năng và nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân cấp xã
Thể chế chính trị nước ta là một nước “đơn nhất” các cơ quan trong bộ
máy nhà nước được tổ chức như sau: Các cơ quan nhà nước ở Trung ương, gồm
có cơ quan lập pháp (Quốc hội), thiết chế Chủ tịch nước, các cơ quan hành chính
(Chính phủ, các Bộ, ngang bộ và trực thuộc Chính phủ), các cơ quan tư pháp
(Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Toà án nhân dân tối cao) [7,tr.26]
Các cơ quan nhà nước ở địa phương căn cứ vào đặc điểm dân cư , địa lý
lãnh thổ được tổ chức ở ba cấp: tỉnh, huyện, xã. Cấp tỉnh gồm: tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ương; cấp huyện gồm: huyện, quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh; cấp xã gồm: xã, phường, thị trấn.
Theo Hiến pháp năm 2013 tại Điều 113 quy định “Hội đồng nhân dân là
cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng
và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách
nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên” [9]
Căn cứ vào Điều 6 Luật tổ chức chính quyền địa phương do Quốc hội khóa
XIII thơng qua ngày 19 tháng 6 năm 2015 có thể xác định khái niệm Hội đồng
nhân dân cấp xã như sau: “Hội đồng nhân dân xã là cơ quan quyền lực nhà nước
ở địa phương, bao gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri trong xã trực

8

tiếp bầu ra đại diện cho ý chí, nguyên vọng và quyền làm chủ của nhân dân tồn
xã, có tồn quyền quyết định việc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, bảo
đảm quốc phòng, an ninh tại địa phương theo quy định của pháp luật, chịu trách
nhiệm trước nhân dân trong xã và cơ quan nhà nước cấp trên” [11]
HĐND xã quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy
tiềm năng của địa phương, xây dựng và phát triển địa phương về KT-XH, củng
cố QP-AN, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân
địa phương, làm tròn nghĩa vụ của địa phương đối với cả nước. HĐND cấp xã
thực hiện quyền giám sát đối với hoạt động của thường trực HĐND, UBND cùng
cấp; giám sát việc thực hiện các nghị quyết của HĐND; giám sát việc tuân theo
pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang
nhân dân và công dân ở địa phương.
Chức năng của HĐND được pháp luật quy định là xuất phát từ vị trí, vai
trị của HĐND. HĐND thực hiện những nhiệm vụ và sử dụng những quyền
hạn theo phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp và ủy quyền, đảm bảo sự
lãnh lãnh đạo thống nhất của Trung ương đồng thời phát huy quyền chủ động
sáng tạo của địa phương [8, tr.35]
Chức năng quyết định: Đây là Chức năng cơ bản nhất của HĐND là căn
cứ vào Hiến pháp, luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên để ra các quyết
định (dưới hình thức ban hành nghị quyết) về những vấn đề thuộc nhiệm vụ,
quyền hạn của HĐND. Chẳng hạn như: các vấn đề của địa phương do luật định,
giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện
nghị quyết của HĐND [1, tr.18]
Chức năng giám sát: Giám sát là một chức năng quan trọng của
HĐND. Giám sát của HĐND được quy định tại Điều 87 Luật tổ chức chính
quyền địa phương năm 2015 và cụ thể trong Luật hoạt động giám sát của
Quốc hội và HĐND năm 2015. HĐND thực hiện quyền giám sát của mình tại

kỳ họp HĐND và trên cơ sở hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực và
các Ban của HĐND các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND
Như vậy vị trí, vai trị và chức năng của HĐND ở cấp xã là rất lớn. Vấn
đề đặt ra hiện nay chúng ta phải làm thế nào để HĐND thể hiện và phát huy
tốt vị trí, vai trị và chức năng của HĐND trên thực tế; đảm bảo sự phối hợp, hợp


9

tác với nhau giữa các cơ quan HĐND cấp xã thực hiện những nhiệm vụ, quyền
hạn quy định tại Điều 33 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019.
Bao gồm:
1. Ban hành nghị quyết về những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của
Hội đồng nhân dân xã.
2. Quyết định biện pháp bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh, phòng,
chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác, phòng, chống quan liêu,
tham nhũng trong phạm vi được phân quyền; biện pháp bảo vệ tài sản của cơ
quan, tổ chức, bảo hộ tính mạng, tự do, danh dự, nhân phẩm, tài sản, các quyền
và lợi ích hợp pháp khác của cơng dân trên địa bàn xã.
3. Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch
Hội đồng nhân dân, Trưởng ban, Phó trưởng ban của Hội đồng nhân dân xã; bầu,
miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân
và các Ủy viên Ủy ban nhân dân xã.
4. Thông qua kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm của xã trước
khi trình Ủy ban nhân dân huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc
thành phố trực thuộc Trung ương phê duyệt. Quyết định dự toán thu ngân sách
nhà nước trên địa bàn; dự toán thu, chi ngân sách xã; điều chỉnh dự toán ngân
sách xã trong trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách xã. Quyết
định chủ trương đầu tư chương trình, dự án của xã trong phạm vi được phân
quyền.

5. Giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực
hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã; giám sát hoạt động của Thường trực
Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng cấp, Ban của Hội đồng nhân dân cấp
mình; giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cùng cấp.
6. Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do
Hội đồng nhân dân xã bầu theo quy định tại Điều 88 và Điều 89 của Luật này.
7. Bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân xã và chấp nhận việc đại biểu
Hội đồng nhân dân xã xin thôi làm nhiệm vụ đại biểu.
8. Bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản trái pháp luật của Ủy ban nhân
dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã. [12]


10

Như vậy vị trí, vai trị và chức năng của HĐND xấp xã là rất lớn. Vấn
đề đặt ra hiện nay chúng ta phải làm thế nào để HĐND thể hiện và phát huy
tốt vị trí, vai trị và chức năng của HĐND trên thực tế; đảm bảo sự phối hợp, hợp
tác với nhau giữa các cơ quan
2.1.1.2. Đặc điểm, nội dung giám sát của Hội đồng nhân dân xã
Theo Từ điển Tếng Việt, giám sát là "theo dõi, kiểm tra việc thực thi
nhiệm vụ" [8, tr.728]. Có quan niệm, giám sát mang tính quyền lực nhà nước “là
sự theo dõi, quan sát hoạt động của một chủ thể quyền lực mang tính chủ động,
thường xuyên, liên tục và sẵn sàng tác động bằng các biện pháp tích cực để bắt
buộc và hướng hoat động của các tổ chức quyền lực chịu sự giám sát đi đúng
quỹ đạo, đúng quy chế nhằm giới hạn quyền lực, đảm bảo cho pháp luật được
tuân thủ nghiêm minh" [13, tr.14-15].
Theo Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, tại
khoản 1 Điều 2, khái niệm “giám sát” được giải thích “ Giám sát là việc chủ thể
giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân
chịu sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc thực

hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến
nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý” [10, tr.8].
Với quan niệm về giám sát nêu trên, giám sát có những đặc điểm sau:
- Giám sát ln gắn với một chủ thể nhất định, tức là phải trả lời được câu
hỏi ai (người hoặc tổ chức nào) có quyền thực hiện việc theo dõi, xem xét, kiểm
tra và đưa ra những nhận định, đánh giá về một việc làm nào đó đã được thực
hiện đúng hoặc khơng đúng với những điều đã quy định, quyết định [4]
- Giám sát bao giờ cũng cần 2 giai đoạn: giai đoạn theo dõi, xem xét,
kiểm tra và giai đoạn đánh giá, đưa ra kết luận. Trong đó giai đoạn thứ nhất làcơ
sở để thực hiện giai đoạn thứ hai. Nếu giai đoạn theo dõi, xem xét, kiểm cơ sở
để thực hiện giai đoạn thứ hai. Nếu giai đoạn theo dõi, xem xét, kiểm
tra làm tốt thì việc đánh giá, kết luận sẽ đúng đắn, chính xác và cuộc giám sát sẽ
có chất lượng, hiệu quả và ngược lại.
- Giám sát cũng luôn gắn với một đối tượng cụ thể, tức là phải trả lời
được câu hỏi giám sát ai? Giám sát việc gì?. Đặc điểm cơ bản này cho chúng ta
phân biệt giữa giám sát và kiểm tra. Bởi nói tới kiểm tra thì chủ thể hoạt động


11

kiểm tra và đối tượng chịu sự tác động này có thể đồng nhất là một. Đó là trường
hợp chủ thể tự kiểm tra hoạt động của mình, tức là xem xét đánh giá tình trạng
tốt xấu của cơng việc đang làm để từ đó uốn nắn, sửa chữa. Nhưng trong hoạt
động giám sát thì khơng thể có tình trạng tự chủ thể hoạt động quan sát chính
hành vi của mình mà phải là hoạt động theo dõi, thẩm tra và xem xét của một
chủ thể khác, từ đó đưa ra kết luận và xử lý.
- Giám sát phải thể hiện được quan hệ giữa các chủ thể tham gia vào
hoạt động giám sát. Nội dung của quan hệ này biểu hiện ở những quyền và
nghĩa vụ của chủ thể giám sát và đối tượng chịu giám sát.
- Giám sát phải được tiến hành trên những căn cứ do pháp luật quy định,

điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi vì nếu như thiếu những quy định
này thì chủ thể giám sát khơng có cơ sở để thực hiện quyền giám sát và tiêu chí
để đưa ra những nhận định về hoạt động của đối tượng chịu giám sát.
- Giám sát là hoạt động có tính mục đích. Trước hết, mục đích của giám
sát là đưa ra được những nhận định chính xác của chủ thể giám sát đối với hoạt
động của đối tượng chịu giám sát, từ đó có các biện pháp xử lý đối với những
việc làm sai trái nhằm bảo đảm cho những quy định của pháp luật
được thực hiện đúng và có hiệu quả. Như vậy, mục đích chung của giám sát nhà
nước cũng như giám sát xã hội là đảm bảo cho sự hoạt động đúng đắn, minh
bạch, liên tục của các cơ quan tổ chức, cá nhân có chức vụ quyền hạn trong bộ
máy nhà nước, trên cơ sở tuân thủ thường xuyên, nghiêm chỉnh pháp luật về
nghĩa vụ, chức năng và thẩm quyền của họ.
Tóm lại, thuật ngữ “giám sát” nếu hiểu theo nghĩa chung thì phạm vi áp
dụng của nó rất rộng, muốn có một khái niệm cụ thể thì hoạt động giám sát bao
giờ cũng gắn với một chủ thể xác định chẳng hạn như giám sát của Quốc hội,
giám sát của HĐND, giám sát của nhân dân.
Căn cứ vào các yếu tố cấu trúc của khái niệm giám sát, căn cứ vào những
quy định của Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật giám của
Quốc hội và HĐND và các văn bản pháp luật khác, hoạt động giám sát của
HĐND xã được hiểu như sau: Giám sát của HĐND xã là tổng thể các hoạt động
của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và các đại biểu HĐND
nhằm theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của các cơ quan tổ chức, cá nhân


12

chịu sự giám sát trong việc thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh và các văn
bản của cơ quan nhà nước cấp trên cũng như Nghị quyết của HĐND xã; từ đó
đưa ra các kết luận và phương án xử lý phù hợp để khắc phục những tồn tại,
hạn chế, phát huy mọi tiềm năng, xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa – xã

hội, bảo đảm quốc phịng, an ninh; không ngừng cải thiện đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân địa phương.
* Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân xã
Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân được tiến hành thường xuyên
gắn liền với việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định. Hội đồng
nhân dân giám sát thông qua các hoạt động sau đây: Xem xét báo cáo công tác
của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, xem xét việc trả lời chất
vấn của Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, các thành viên
khác của Ủy ban nhân dân, Thủ trưởng cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân
dân cùng cấp; Xem xét văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cùng
cấp thành lập Đoàn giám sát khi xét thấy cần thiết; Bỏ phiếu tín nhiệm đối với
người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân bầu.
Hội đồng nhân dân quyết định chương trình giám sát hàng năm của mình
theo đề nghị của Thường trực Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân,
Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và kiến nghị của
cử tri ở địa phương. Thường trực Hội đồng nhân dân dự kiến chương trình giám
sát của Hội đồng nhân dân trình Hội đồng nhân dân xem xét, quyết định tại kỳ
họp cuối năm của năm trước và tổ chức thực hiện chương trình đó.
Tại kỳ họp cuối năm, Hội đồng nhân dân xem xét, thảo luận báo cáo công
tác hàng năm của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân. Tại kỳ họp
giữa năm, các cơ quan này gửi báo cáo công tác đến đại biểu Hội đồng nhân dân;
khi cần thiết, Hội đồng nhân dân có thể xem xét, thảo luận. Tại kỳ họp cuối
nhiệm kỳ, Hội đồng nhân dân xem xét, thảo luận báo cáo công tác cả nhiệm kỳ
của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân. Hội
đồng nhân dân có thể yêu cầu Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân
cùng cấp báo cáo về những vấn đề khác khi xét thấy cần thiết.
Việc trả lời chất vấn tại phiên họp toàn thể của Hội đồng nhân dân được
thực hiện theo trình tự sau đây: Người bị chất vấn trả lời trực tiếp, đầy đủ về các

13

nội dung mà đại biểu Hội đồng nhân dân đã chất vấn và xác định rõ trách nhiệm,
biện pháp khắc phục. Đại biểu Hội đồng nhân dân có thể nêu câu hỏi liên quan
đến nội dung đã chất vấn để người bị chất vấn trả lời. Thời gian trả lời chất vấn
do Hội đồng nhân dân quyết định. Sau khi nghe trả lời chất vấn, nếu đại biểu Hội
đồng nhân dân khơng đồng ý với nội dung trả lời thì có quyền đề nghị Hội đồng
nhân dân tiếp tục thảo luận tại phiên họp đó, đưa ra thảo luận tại phiên họp khác
của Hội đồng nhân dân hoặc kiến nghị Hội đồng nhân dân xem xét trách nhiệm
của người bị chất vấn. Hội đồng nhân dân ra nghị quyết về việc trả lời chất vấn
và trách nhiệm của người bị chất vấn khi xét thấy cần thiết.
Khi phát hiện văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cùng cấp
có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị
quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan
nhà nước cấp trên và nghị quyết của mình thì Hội đồng nhân dân xem xét, quyết
định việc bãi bỏ văn bản đó. Hội đồng nhân dân xem xét văn bản quy phạm pháp
luật của Ủy ban nhân dân cùng cấp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, nghị
quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, văn
bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của mình.
Hội đồng nhân dân bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội
đồng nhân dân bầu theo trình tự sau đây: Thường trực Hội đồng nhân dân trình
Hội đồng nhân dân về việc bỏ phiếu tín nhiệm. Người được đưa ra bỏ phiếu tín
nhiệm có quyền trình bày ý kiến của mình trước Hội đồng nhân dân. Hội đồng
nhân dân thảo luận và bỏ phiếu tín nhiệm. Trong trường hợp khơng được q nửa
tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân tín nhiệm thì cơ quan hoặc người đã giới
thiệu để bầu người đó có trách nhiệm trình Hội đồng nhân dân xem xét, quyết
định việc miễn nhiệm, bãi nhiệm người không được Hội đồng nhân dân tín
nhiệm.
Hoạt động giám sát của HĐND được tiến hành thường xuyên, gắn liền
với việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định [3, tr.20]. Về

nhiệm vụ quyền hạn của HĐND xã bao trùm trên các lĩnh vực kinh tế, giáo
dục, y tế, xã hội, văn hóa, thơng tin, thể dục thể thao, khoa học, cơng nghệ,
tài ngun và mơi trường, quốc phịng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội,


14

chính sách dân tộc và chính sách tơn giáo, thi hành pháp luật; xây dựng chính
quyền địa phương …. Như vậy, nội dung giám sát của HĐND xã rất rộng, bao
quát toàn bộ hoạt động quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống
kinh tế xã hội. Trong đó, giám sát việc thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng
là một trong những nội dung trọng tâm tác động đa chiều đến nhiều mặt của
đời sống kinh tế, xã hội của địa phương.
2.1.2. Cơ sở Chính trị, pháp lý:
Trong những năm gần đây trong xu thế và chủ trương chung của Đảng
và Nhà nước, hoạt động của HĐND các cấp có nhiều chuyền biến tích cực.
Với tư cách là cơ quan quyền lực cao nhất ở cơ sở, trong suốt q trình hoạt
động HĐND xã ln đổi mới và từng bước hồn thiện, đóng góp một vai trò
hết sức quan trọng trong tổ chức bộ máy nhà nước. Do đó, các cấp uỷ Đảng đã
quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về quyền lực Nhân
dân, về xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, nhận thức rõ hơn bản chất
dân chủ và pháp quyền của nhà nước ta là Nhà nước của Nhân dân, do Nhân
dân và vì Nhân dân, tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về Nhân dân. Phát
huy dân chủ XHCN phải thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trên tất cả các lĩnh vực
của đời sống xã hội, bảo đảm Nhân dân tham gia ở tất cả các khâu của q
trình đưa ra những quyết định của chính quyền địa phương liên quan đến lợi ích,
cuộc sống của Nhân dân. Đồng thời, nâng cao chất lượng các hình thức thực
hiện dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện, thực hiện tốt phương châm “Dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật phải đảm bảo tính ổn định, tính

hệ thống, tính thống nhất và tính minh bạch. Một hệ thống pháp luật cồng kềnh,
khó tiếp cận, khó hiểu, khó vận dụng và chứa đựng những mâu thuẫn nội tại
thì tính khả thi của pháp luật không cao, việc tổ chức thực thi pháp luật khó đi
vào cuộc sống, đặc biệt HĐNĐ xã là thiết chế cấu thành cấp chính quyền địa
phương ở cơ sở, là nơi trực tiếp tổ chức thực thi Hiến pháp và pháp luật ở địa
phương. Do đó, hệ thống pháp luật hồn thiện và đồng bộ là yếu tố tích cực
góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND xã nước ta hiện nay.
Mặt khác, HĐND xã là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, do đó việc


15

quản lý mọi mặt đời sống xã hội ở địa phương phải thực hiện theo khuôn khố
Hiến pháp và pháp luật, đảm bảo tính thượng tơn pháp luật. Chính vì vậy, địi hỏi
một hệ thống pháp luật hồn thiện, pháp luật phải thể hiện được ý chí của Nhân
dân thơng qua cơ quan dân cử đó là Quốc hội và HĐND các cấp, phải đảm bảo
quyền tự do, dân chù của Nhân dân và đảm báo thực thi trong cuộc sống, góp
phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của
dân, do dân và vì dân, phục vụ lợi ích của Nhân dân. Xây dựng một hệ thống
pháp luật hồn thiện là địi hỏi và cũng là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng
lực và hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp nói chung và HĐND xã nói riêng.
HĐND xã được Nhân dân địa phương giao quyền thay mặt Nhân dân
thực hiện quyền lực nhà nước, thể hiện quyền làm chủ của Nhân dân, đồng
thời thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Hiến pháp và pháp
luật, những nhiệm vụ, quyền hạn do cấp trên giao.
HĐND xã có tính độc lập tương đối, thực hiện hai chức năng cơ bản là
“quyết định” và “giám sát” cụ thể: “Quyết định các vấn đề quan trọng của địa
phương do luật định và giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở địa
phương, việc thực hiện nghị quyết của HĐND xã; giám sát hoạt động của
Thường trực HĐND, UBND cùng cấp, Ban của HĐND cấp mình; giám sát

văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp” [9, Điều 33].
HĐND xã là cơ quan trực tiếp thiết lập nên bộ máy nhà nước ở xã, thực
hiện việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm, Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Uỷ viên
UBND xã; bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản trái pháp luật của UBND,
Chủ tịch UBND xã.
Quyết định của Hội đồng nhân dân xã có tính bắt buộc chung đối với các cơ
quan, tổ chức và công dân trên địa bàn xã. UBND xã do HĐND xã bầu là cơ
quan chấp hành của HĐND xã, là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương,
chịu trách nhiệm trước HĐND xã và cơ quan nhà nước cấp trên.
HĐND xã vừa mang tính quyền lực nhà nước, vừa có tính đại diện quần
chúng, quản lý xã hội trên địa bàn xã. Trong hoạt động của mình, HĐND
xã phải thể hiện đầy đủ hai tính chất đó. Nếu q thiên về tính đại diện mà
khơng thể hiện tính quyền lực nhà nước thì HĐND xã kh ơng phát huy được
vị trí pháp lý là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Nếu chỉ thiên về tính


16

quyền lực nhà nước, khơng chú ý đến tính đại diện thì HĐND xã trở thành tổ
chức chính quyền địa phương quan liêu, xa rời Nhân dân. Chỉ khi nào HĐND xã
kết hợp nhuần nhuyễn hai đặc điểm nói trên trong tổ chức và hoạt động của
mình thì HĐND xã mới thực sự là tổ chức chính quyền địa phương của dân, do
dân và vì dân.
Tuy vậy, với tư cách là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương Ủy ban
nhân dân xã lại có tính “độc lập tương đối” với Hội đồng nhân dân xã, HĐND xã
khơng có quyền ra lệnh về mặt hành chính đối với UBND xã, do không phải là
cơ quan cấp trên của UBND nên ở khía cạnh này quan hệ giữa HĐND và UBND
là mối quan hệ theo chức năng do nhà nước phân công giữa cơ quan quyền lực và
cơ quan hành chính ở cơ sở. UBND xã có những thẩm quyền chức năng do
HĐND xã trao cho nhưng UBND xã có địa vị pháp lý riêng, có quyền hạn, chức

năng trong quản lý hành chính nhà nước chỉ thuộc riêng cơ quan hành chính.
Mặt khác HĐND và UBND lại là một thể thống nhất khơng phân chia tạo
thành chính quyền xã, cùng phối hợp, giải quyết những vấn đề nảy sinh khi thực
hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân, phối hợp trong việc quyết định việc đưa
ra cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân xã theo đề nghị của Uỷ ban mặt
trận tổ quốc xã.
Trong các cuộc họp hàng tháng của UBND, Chủ tịch HĐND xã được mời
tham dự để cùng bàn việc thực hiện nhiệm vụ kinh tế, ngân sách và các nhiệm
vụ khác liên quan đến HĐND; UBND xã có trách nhiệm cung cấp cho Chủ tịch,
Phó Chủ tịch HĐND và các đại biểu HĐND xã những văn bản, tài liệu của
UBND ban hành liên quan đến hoạt động của HĐND xã.
Như vậy giữa Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân có mối quan hệ
khăng khít, hữu cơ nhưng khơng đồng nhất, hịa lẫn mà mỗi loại cơ quan có
những chức năng nhiệm vụ riêng do Nhà nước phân công. HĐND xã là cơ
quan quyền lực Nhà nước ở địa phương thảo luận và quyết định những chủ
trương, biện pháp lớn về kinh tế, xã hội, an ninh, trật tự, trị an ở cơ sở. UBND xã
là cơ quan hành chính Nhà nước, tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật của
Nhà nước, mệnh lệnh của cơ quan Nhà nước cấp trên và nghị quyết của
Hội đồng nhân dân xã.
Quan hệ giữa Uỷ ban nhân dân xã với Hội đồng nhân dân xã là mối


17

quan hệ đặc biệt, thể hiện sự thống nhất chính trị trong tổ chức bộ máy Nhà nước
ở địa phương. Mối quan hệ này một mặt thể hiện yếu tố tập trung quyền của cơ
quan quyền lực Nhà nước trong việc thành lập, thay đổi, bãi nhiệm cơ quan hành
chính Nhà nước và các thành viên của nó, trong việc chỉ đạo, giám sát hoạt động
của cơ quan hành chính. Mặt khác thể hiện yếu tố dân chủ trong việc cơ quan
quyền lực Nhà nước trao quyền chủ động, sáng tạo cho cơ quan hành chính Nhà

nước trong q trình thực hiện chức năng điều hành, quản lý trên tất cả các lĩnh
vực của đời sống kinh tế - xã hội.
Để thực hiện chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của mình, thành phần đại
biểu Hội đồng Nhân dân xã ln có đại diện của các tổ chức chính trị - xã hội
trên địa bàn xã như Mặt trận Tổ quốc, Hội phụ nữ, Đồn thanh niên, Hội nơng
dân, Hội cựu chiến binh tham dự, chính nhờ sự hỗ trợ giúp đỡ của các tổ chức
trên mà HĐND thực hiện tốt những nhiệm vụ của mình, thực hiện tính quyền
lực của nhân dân.
Thông qua Mặt trận Tổ quốc, HĐND xã thu nhận được những kiến nghị,
khiếu nại, thắc mắc của nhân dân, trên cơ sở đó HĐND có sự giải đáp, tuyên
truyền, điều chỉnh, rút kinh nghiệm cho hoạt động của mình.
Mối quan hệ giữa HĐND xã với Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị ở địa phương là mối quan hệ phối hợp, đồng
thời HĐND còn là đối tượng chịu sự giám sát của MTTQ Việt Nam cùng cấp.
Khoản 1 Điều 116 Hiến pháp năm 2013 quy định: “HĐND, UBND thực
hiện chế độ thơng báo tình hình mọi mặt của địa phương cho MTTQ Việt Nam
và các đoàn thể nhân dân, lắng nghe ý kiến, kiến nghị của các tổ chức này về xây
dựng chính quyền và phát triển kinh tế- xã hội ở địa phương; phối hợp với
MTTQ Việt Nam và các đoàn thể nhân dân động viên nhân dân cùng Nhà
nước thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phịng, an ninh ở địa
phương”. HĐND có trách nhiệm mời Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam và
người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương tham dự các kỳ họp
HĐND cùng cấp khi bàn về các vấn đề có liên quan. Tại các kỳ họp của
HĐND, HĐND có trách nhiệm nghe thơng báo của Ủy ban MTTQ Việt Nam
cùng cấp về xây dựng chính quyền và phát triển kinh tế- xã hội ở địa phương.
MTTQ giám sát HĐND trong việc quyết định những vấn đề phát triển


18

kinh tế - xã hội quan trọng của địa phương và trong việc phản ánh tâm tư,

nguyện vọng, ý kiến, kiến nghị của cử tri, của nhân dân.
Tóm lại, Quá trình thực hiện chức năng giám sát, HĐND cấp xã cũng chịu
sự giám sát của MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội, đặt dưới sự lãnh đạo của
cấp ủy đảng cơ sở. Chính vì vậy, hoạt động giám sát của HĐND xã luôn phải
được đặt trong mối quan hệ với cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các đồn thể
chính trị - xã hội tại địa phương dựa trên những cơ sở, quy định của pháp luật,
tạo nên một hành lang chính trị, pháp lý chặt chẽ.
2.1.3. Cơ sở thực tiễn
Trong những năm qua Hội đồng nhân dân xã Hịa Bình, thành phố Hạ
Long, tỉnh Quảng Ninh đã chấp hành và bảo đảm vai trò lãnh đạo của cấp ủy cơ
sở đối với tổ chức của mình trong các chủ trương phương hướng công tác tư
tưởng, tổ chức cán bộ. Trên cơ sở nghị quyết của cấp ủy cơ sở Hội đồng nhân
dân, Uỷ ban nhân dân đã chuyển tải thành nghị quyết của Hội đồng nhân dân và
các quyết định, chỉ thị của Uỷ ban nhân dân xã. Hàng tuần, hàng tháng các
đồng chí trong cấp ủy đều có hội ý trao đổi cơng tác với chủ tịch Hội đồng nhân
dân và chủ tịch Uỷ ban nhân dân, một mặt kịp thời nắm bắt diễn biến của địa
phương, thực hiện chức năng kiểm tra việc thực hiện nghị quyết của Đảng để từ
đó tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp, sát với thực tế.
Đảng ủy xã luôn có nghị quyết lãnh đạo chấp hành đường lối, chính sách
của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của thành ủy,
Tỉnh ủy, các văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền huyện, tỉnh; nghị
quyết lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phịng, an ninh, xây dựng
chính quyền cấp xã. Hơn nữa Đảng ủy xã cũng thường xuyên theo dõi, đơn đốc,
kiểm tra, giám sát mọi hoạt động của chính quyền cấp xã. Thông qua công tác
theo dõi, kiểm tra, giám sát đảng ủy xã đã khẳng định rõ những thành tựu, ưu
điểm, chỉ rõ những hạn chế, yếu kém trong thực hiện nhiệm vụ của HĐND cấp
xã, trên cơ sở đó chỉ đạo, giúp đỡ HĐND xã tháo gỡ những khó khăn, vướng
mắc, cổ vũ, động viên, tạo điều kiện thuận lợi cho các HĐND xã phát huy những
ưu điểm, thành tựu, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm, hoàn thành tốt nhiệm
vụ.

19

Trong nhiệm kỳ (2016-2021) HĐND xã nhận được sự hỗ trợ tích cực, có
hiệu quả của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong xã. Ủy ban Mặt trận
Tổ quốc, các ban, ngành, đoàn thể trong xã đã phối hợp chặt chẽ với thường trực
HĐND xã trong xây dựng kế hoạch, chương trình, dự án hoạt động, đệ trình
HĐND xem xét, quyết định. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các ban, ngành, đoàn thể
trong xã đã thường xuyên, chủ động, kịp thời cung cấp những thông tin tình hình
phát triển KT, XH, QP, AN, tình hình đời sống, tâm tư, nguyện vọng, ý kiến, kiến
nghị, của công dân cho HĐND xã xem xét, quyết định và có biện pháp giải quyết
phù hợp. Tất cả những hoạt động phối hợp và hỗ trợ của Ủy ban Mặt trận tổ
quốc, các Ban, ngành, đồn thể trong xã đã tích cực góp phần bảo đảm cho hoạt
động của HĐND xã thu được nhiều kết quả và chất lượng cao.
2.2. Nội dung đề tài khóa luận
2.2.1. Bối cảnh thực hiện đề tài khóa luận
Xã Hịa Bình trước đây thuộc huyện Hồnh Bồ, tỉnh Quảng Ninh thành lập
ngày 06/02/1956 lúc đầu thành lập lấy tên là Tân Bình, tuy nhiên qua trao đổi của
đơng đảo mọi người và nhất chí lấy tên Hịa và bộ máy chính quyền UBND xã
Hịa Bình chính thức đi vào hoạt động tại trụ sở xã Hòa Bình.Theo Nghị quyết số
Số: 837/NQ-UBTVQH14 ngày 17/12/2019 của Ủy ban thường vụ Quốc Hội
Về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc tỉnh Quảng Ninh
Nhập tồn bộ 843,54 km2 diện tích tự nhiên, 51.003 người của huyện Hồnh Bồ
vào thành phố Hạ Long.
Hịa Bình là một xã miền núi, nằm ở phía khu vực Tây Bắc thành phố Hạ
Long. Tổng diện tích tự nhiên 7.946,43ha. Xã có 02 thơn, mỗi thơn đều có hệ
thống chính trị- xã hội: Dân số xã có: 300 hộ, 1298 khẩu, dân tộc Dao chiếm
95% còn lại là dân tộc khác. Trong thời gian qua, Kinh tế- chính trị, văn hóa- xã
hội từng bước phát triển các cơng trình hạ tầng được từng bước đầu tư, nâng cấp,

đời sống vật chất tinh thần của nhân dân từng bước được nâng cao, khơng cịn hộ
đói, hộ nghèo giảm, cơng tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân ln được
chú trọng quan tâm, an ninh quốc phòng được giữ vững.
Kết quả bầu cử hội đồng nhân xân xã Hịa Bình nhiệm kỳ 2021-2026 cho
thấy, cơ cấu đại biểu Hội đồng nhân dân xã Hịa Bình phân bổ hợp lý, đảm bảo
cơ cấu thành phần, tỉ lệ đại biểu là nữ 4/15 = 26,7%; đại biểu trẻ tuổi (dưới 35


20

tuổi) = 5/15 người chiếm tỷ lệ 33,3%; đại biểu là đảng viên = 12/15, chiếm
80%; đại biểu ngoài đảng trên 3 người = 20%; Đại biểu là người theo tôn
giáo (thiên chúa giáo) = 1 người, chiếm tỷ lệ 6,7%. So với nhiệm kỳ 2016 2011, đại biểu tái cư là 8 người = 53,3%, tỉ lệ đại biểu Hội đồng nhân dân xã tái
cử là trên 1/3 đảm bảo cho Hội đồng nhân dân có tính kế thừa. Trình độ chun
mơn của các đại biểu nói chung được nâng lên một bước. Số đại biểu có trình độ
đại học tương đối cao so với mặt bằng chung, cụ thể đại biểu có trình độ đại học
= 6 người = 40%; trình độ trung cấp, cao đẳng = 7 người = 46,7%; Dưới
trung cấp = 2 người = 1,3%; Đại biểu có trình độ cao cấp chính trị 01 người
=6,7 %, đại biểu có trình độ trung cấp lý luận chính trị = 8 người = 53,3%.
100% đại biểu có trình độ văn hóa từ cấp 2 trở lên. Đây là những thuận lợi về
nhận thức, kinh nghiệm công tác để Hội đồng nhân dân xã giám sát có hiệu
quả hơn nhiệm kỳ trước.
Trong những năm qua, Thành Phố Hạ Long có nhiều dự án trọng điểm của
tỉnh cũng như của quốc gia được triển khai, xây dựng. Nhiều cơng trình, dự án ra
đời đã tạo nên diện mạo mới cho thành phố nói chung và xã Hịa Bình nói riêng.
Tiêu biểu như: Dự án đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn có 4,3 km chạy qua xã,
đường tránh phía Bắc thành phố Hạ Long, Dự ánCơng viên An Lạc có hơn 260ha
thuộc địa phận của xã, Dự án của Cơng ty cổ phần Tập đồn INDEVCO.....Để
các dự án thực hiện đúng tiến độ, sớm đi vào hoạt động thì cơng tác giải phóng
mặt bằng có vai trị quan trọng và tất yếu trong quá trình phát triển kinh tế - xã

hội, nhất là trong giai đoạn tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị,
cảnh quan nơng thơn, đẩy nhanh q trình đơ thị hóa và phát triển khơng gian.
Bên cạnh những kết quả đạt được, cơng tác bồi thường, giải phóng mặt
bằng một số dự án vẫn cịn một số khó khăn, hạn chế như: Một số dự án trên địa
bàn có dữ liệu đo đạc chính quy từ những năm 1997, nên trên thực tế hiện trạng
sử dụng đất đã biến động nhiều so với dữ liệu, một số trường hợp hồ sơ địa chính
lưu tại các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai bị thất lạc, dẫn đến quá trình đo
đạc bản đồ địa chính, lập hồ sơ trình ban hành thơng báo thu hồi đất cịn chậm;
cơng tác tham mưu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nhân dân trước


21

đây có một số trường hợp cịn bất cập; nguồn vốn ngân sách để triển khai thực
hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng cịn chậm, dẫn đến
thời gian thực hiện cơng tác giải phóng mặt bằng bị kéo dài; công tác phối hợp
giữa các cấp, các ngành trong công tác tuyên truyền, vận động người dân hiểu rõ
quy định pháp luật về công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư có lúc chưa chặt
chẽ, thiếu thường xun.
Cơng tác giải phóng mặt bằng ln được chính quyền địa phương đặt lên
hàng đầu trong việc phối hợp với các cấp các ngành của tỉnh làm tốt cơng tác
vận động tun truyền.
Tuy nhiên, cơng tác giải phóng mặt bằng là một cơng việc vơ cùng khó
khăn, phức tạp bởi tác động đến lợi ích trực tiếp của người dân. Do đó, việc triển
khai có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong cơng tác
giải phóng mặt bằng, thể hiện sự sâu sát trong lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy
Đảng, chính quyền và sự tuyên truyền, vận động sâu rộng trong quần chúng nhân
dân của Mặt trận các cấp. Xác định rõ giải phóng mặt bằng liên quan trực tiếp
đến quyền lợi thiết thực của người dân, nếu không làm tốt, đảm bảo công khai sẽ
rất dễ bị khiếu kiện làm chậm tiến độ các dự án nên xã Hịa Bình đặc biệt coi

trọng công tác này. Bên cạnh việc tổ chức các hội nghị phổ biến chế độ chính
sách liên quan cho các hộ dân, mọi khoản bồi thường, hỗ trợ cịn được tính tốn
cụ thể, chi tiết gửi đến từng hộ có đất bị thu hồi để người dân được biết, được
kiểm tra các khoản mà mình được nhận, qua đó nắm bắt và giải quyết kịp thời
những ý kiến, kiến nghị của người dân đối với công tác giải phóng mặt bằng. Đối
với các dự án trọng điểm, dự án lớn có ý nghĩa quan trọng, thành phố đã cùng các
ngành chức năng thường xuyên đôn đốc, kiểm tra; định kỳ họp kiểm điểm tiến độ
và có chỉ đạo cụ thể đối với từng từng chủ đầu tư nhằm nhanh chóng hồn thành
cơng tác giải phóng mặt bằng để dự án được thực hiện đúng tiến độ đề ra. Cùng
với đó, xã đã tập trung lực lượng, huy động cả hệ thống chính trị tham gia vào
cơng tác vận động, tuyên truyền, tổ chức thực hiện công tác giải phóng mặt bằng.
2.2.2. Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã Hịa Bình,
thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đối với công tác đền bù giải phóng mặt
bằng


22

2.2.2.1. Những ưu điểm:
Vai trò giám sát của HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng
Ninh được thể hiện qua một số nội dung cụ thể.
Công tác giám sát liên quan đến vấn đề đền bù giải phóng mặt bằng của
Hội đồng nhân dân xã Hịa Bình đã được thực hiện tốt, thể hiện vai trò
quan trọng của Hội đồng nhân dân
+ Giám sát tại kỳ họp Hội đồng nhân dân
Tại các kỳ họp, HĐND xã đã thực hiện quyền giám sát thông qua việc
xem xét các báo cáo của Thường trực HĐND, UBND xã và các ban của
HĐND xã. Các đại biểu HĐND đã phát huy tinh thần trách nhiệm, nghiên cứu,
đóng góp nhiều ý kiến, giải pháp thiết thực để các cơ quan, tổ chức tháo gỡ
khó khăn trong cơng tác đền bù giải phóng mặt bằng, qua đó, góp phần thực hiện

có hiệu quả các nhiệm vụ được giao. Qua thảo luận, nhiều nội dung về cơng tác
đền bù, giải phóng mặt bằng đã được làm sáng tỏ, công tác quản lý đất đai;
đầu tư xây dựng cơ bản; định hướng chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp cho người
dân; công tác vệ sinh môi trường được bàn bạc công khai... Đặc biệt, việc tiến
hành chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp được HĐND xã đổi mới và nâng
cao về chất lượng. Nội dung chất vấn có tính thời sự, phản ánh được tâm tư
nguyện vọng của cử tri và nhân dân liên quan đến vấn đề đền bù, giải phóng mặt
bằng. Quá trình chất vấn đã diễn ra dân chủ, thẳng thắn, trách nhiệm, người
trả lời chất vấn nhận rõ trách nhiệm và đưa ra các giải pháp khắc phục. Kết quả
thực hiện cam kết chất vấn được tổng hợp, báo cáo HĐND xã tại kỳ họp tiếp
theo. Phiên giải trình và chất vấn được truyền thanh trực tiếp đáp ứng nhu cầu
thông tin của nhân Dân, đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo cử tri và nhân
dân trong địa bàn huyện. Chủ tọa kỳ họp điều hành phiên giải trình, chất vấn một
cách khoa học, hợp lý, nắm sâu sát các vấn đề, nêu cụ thể các nội dung giải
trình, chất vấn để thủ trưởng các cơ quan chun mơn và các cơ quan chức
năng có liên quan trả lời đúng trọng tâm và nguyện vọng của cử tri. Đây là giải
pháp quan trọng góp phần nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành, nâng
cao hiệu quả quản lý Nhà nước và vai trò giám sát của HĐND xã.


23

+ Giám sát chuyên đề
Cùng với tăng cường hoạt động giám sát tại kỳ họp, hàng năm HĐND
các xã đều xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát chuyên đề trên cơ sở ý kiến
đề nghị, kiến nghị giám sát của các Ban của HĐND, đại biểu HĐND, Ban
thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và cử tri ở địa phương
gửi đến Thường trực HĐND. Trong nhiệm kỳ 2016 – 2021, HĐND xã đã
tiến hành 15 cuộc giám sát chuyên đề có liên quan đến cơng tác đền bù, giải
phóng mặt bằng. Nội dung giám sát tập trung vào những vấn đề cử tri quan tâm

như: Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại liên quan đến đền bù giải
phóng mặt bằng, tố cáo, giám sát tình hình thực hiện các dự án đầu tư từ nguồn
vốn ngân sách Nhà nước, giám sát tiến độ giải ngân trong công tác đền bù theo cam
kết của nhà đầu tư...
Kết thúc đợt giám sát, Thường trực HĐND xã đã có Thơng báo kết luận
giám sát. Nội dung của kết luận đã nêu rõ những kết quả đạt được, tồn tại, hạn
chế và các kiến nghị đối với các cơ quan đơn vị được giám sát và các cơ quan
liên quan. Thường trực HĐND xã thường xuyên theo dõi, tổng hợp các nội
dung đã kết luận, các kiến nghị sau giám sát, đôn đốc các đối tượng chịu sự giám
sát nghiêm chỉnh thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Đối với những kiến
nghị đã đến thời hạn giải quyết, đại biểu chủ trì cuộc giám sát có thể gửi cơng
văn đơn đốc, u cầu báo cáo hoặc tổ chức tái giám sát việc thực hiện các kiến
nghị sau giám sát.
Các hình thức giám sát khác như thẩm tra các báo cáo trình tại kỳ họp;
thảo luận đóng góp các ý kiến vào các dự thảo đề án, nghị quyết, văn bản trình
tại kỳ họp; chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp được Thường trực HĐND,
các đại biểu HĐND xã chú trọng thực hiện nên chất lượng giám sát ngày càng
được nâng cao. Thông qua hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND các xã đã
từng bước đưa các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà
nước, các nghị quyết của HĐND các cấp đi vào cuộc sống, góp phần thúc đẩy
Kinh tế - Xã hội của huyện ngày càng phát triển.


24

Tính từ năm 2016 đến tháng 4 năm 2021 trên địa bàn xã Hịa Bình có 11
cơng trình, dự án. Với diện tích thu hồi, giải phóng mặt bằng là 380 ha với
gần 100 hộ gia đình, tổ chức bị ảnh hưởng.
Để thực hiện Quy chế dân chủ trong việc triển khai cơng tác giải phóng
mặt bằng các cơng trình, dự án, HĐND xã đã phối hợp với Mặt trận xã tổ chức

họp dân, bầu 4 tổ giám sát nhân dân với 19 thành viên, chú trọng tập trung truyên
truyền, vận động đến cán bộ, nhân dân, nhất là các hộ gia đình có liên quan trực
tiếp chấp hành tốt các quy định của nhà nước về giải phóng mặt bằng, góp phần
đảm bảo thời gian bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư, ban quản lý dự án để thi
cơng các cơng trình, dự án đúng tiến độ. Đồng thời, thành lập các tổ truyên
truyền, vận động; phân công cán bộ đến từng địa bàn dân cư và từng hộ gia đình
để nắm bắt tình hình, tâm tư, nguyện vọng và truyên truyền, phổ biến sâu rộng
bằng nhiều hình thức để người dân nắm, hiểu về chính sách bồi thường, hỗ trợ
với quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước ln ln hướng tới đảm bảo
quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân, qua đó vận động các hộ dân
có đất đai bị thu hồi, tài sản là nhà, vật kiến trúc và các loại cây trồng bị giải tỏa
đồng thuận, nhận hỗ trợ đền bù để giải phóng mặt bằng thực hiện dự án.
Hàng tháng, Thường trực HĐND xã phối hợp với Mặt trận tổ quốc và các
đoàn thể xã giao ban một lần với các Tổ giám sát nhân dân về cơng tác giải
phịng mặt bằng, thường xuyên về cơ sở để phối hợp với UBND xã, các ngành
thực hiện đúng chức năng trong quy trình giải phóng mặt bằng, đồng thời giám
sát chặt chẽ quy trình thu hồi đất, áp giá đền bù của đơn vị giải phóng mặt bằng,
giám sát việc chi trả tiền bồi thường cho người dân với phương châm đảm bảo tốt
nhất quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.
Thông qua hoạt động giám sát của HĐND xã, các cấp ủy Đảng, chính quyền
và MTTQ đã thường xuyên được tiếp nhận thông tin, ý kiến, tiếp thu những ý
kiến, kiến nghị về những sai sót trong việc điều hành của chính quyền địa
phương, các chủ đầu tư xây dựng, các nhà thầu thi cơng cơng trình để từ đó xem
xét, uốn nắn, điều chỉnh xử lý kịp thời các vi phạm bảo đảm thực hiện đúng quy
định của pháp luật về đầu tư xây dựng, đảm bảo đúng quy hoạch, kế hoạch và
công khai, minh bạch cho Nhân dân, góp phần đảm bảo việc thực hiện Quy chế


25

dân chủ, đảm bảo hoạt động đầu tư xây dựng các cơng trình trên địa bàn đúng
quy định, mục tiêu, tiến độ và chất lượng.
Việc phối hợp với MTTQ các đồn thể chính trị xã hội của HĐND xã trong
cơng tác đền bù, giải phóng mặt bằng đã chú trọng đi vào chiều sâu, chủ động
phối hợp với chính quyền cùng cấp truyên truyền, vận động hội viên, đoàn viên,
nhân dân, tạo nên ảnh hưởng tích cực đối với gia đình, người thân gia đình thuộc
diện đền bù trong phạm vi ảnh hưởng của dự án; chú trọng đến công tác phối hợp
với các đoàn thể để nắm tâm tư, nguyện vọng, phản ánh kiến nghị của nhân dân
gửi đến Ban Chỉ đạo và Hội đồng giải phóng mặt bằng cấp trên để xem xét, giải
quyết thấu tình, đạt lý. Nhờ vậy, trong quá trình thực hiện việc áp giá, hỗ trợ, bồi
thường, đền bù, giải phóng mặt bằng đã góp phần hạn chế đơn thư kiến nghị,
khiếu nại, tránh sử dụng biện pháp cưỡng chế.
Qua thực tiễn cho thấy, HĐND xã Hịa Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh
Quảng Ninh đã phối hợp, phát huy tốt vai trị các đồn thể, tổ chức thành viên
trong vận động nhân dân thực hiện chính sách đối với cơng tác đền bù giải phóng
mặt bằng. Chính nhờ vậy, Nhân dân xã Hịa Bình ngày càng tin tưởng hơn vào
chủ trương của các cấp ủy Đảng, chính quyền, tích cực, tự nguyện thực hiện cơng
tác đền bù giải phóng mặt bằng.
2.2.2.2. Những hạn chế và nguyên nhân:
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động giám sát của HĐND xã Hịa
Bình, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh cũng còn tồn tại một số hạn chế,
khuyết điểm:
Thứ nhất, HĐND xã được xác định là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu
trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Với vị
trí, vai trị quan trọng như vậy, tuy nhiên, hiện nay vẫn thiếu các điều kiện đảm
bảo cho HĐND xã thực quyền khi thực hiện chức năng đại diện, chức năng giám
sát trong cơng tác đền bù giải phóng mặt bằng. Cùng với đó vấn đề giải phóng
mặt bằng là vấn đề hết sức nhạy cảm, ở cấp độ chính quyền cấp xã chỉ có chức
năng nhiệm vụ tuyên truyền, kiểm tra quá trình thực hiện, khơng tự quyết được

các vấn đề liên quan đến đền bù giải tỏa. Nghị quyết của HĐND xã hầu như là sự
cụ thể hóa các quy định của cấp trên, và để hợp thức hóa các dự thảo đề xuất của