Luận văn Thạc sĩ Quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐINH NGỌC KHÁNH

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐINH NGỌC KHÁNH

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ CƠNG
Chun ngành: Quản lý cơng
Mã số: 60 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ TOÀN THẮNG

HÀ NỘI - NĂM 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn này là cơng trình nghiên cứu thực sự của cá
nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Toàn Thắng.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và
không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu
của mình.
Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2018
Tác giả luận văn

Đinh Ngọc Khánh


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành chương trình đào tạo thạc sĩ Quản lý cơng tại Học viện
Hành chính Quốc gia, bên cạnh sự cố gắng của bản thân tôi đã nhận được sự
động viên, hướng dẫn, giảng dạy và nhiều ý kiến đóng góp q báu của các
thày, cơ giáo Học viện Hành chính Quốc gia, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Đặc biệt, Tơi vơ cùng trân trọng, biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Toàn
Thắng - giáo viên hướng dẫn đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tơi để hồn thành
luận văn này.
Tơi xin cảm ơn lãnh đạo, bạn bè, đồng nghiệp tại UBND phường Ngọc
Xuân, thành phố Cao Bằng và những người thân trong gia đình đã ln ủng
hộ, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi thu thập tài liệu phục vụ việc phân
tích, tổng hợp số liệu cũng như động viên tơi trong suốt q trình thực hiện

Luận văn này.
Kính chúc Q thầy cô và bạn bè sức khỏe, hạnh phúc và thành công!
Xin trân trọng cảm ơn./.
Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2018
Tác giả luận văn

Đinh Ngọc Khánh


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
1

NSNN

Ngân sách nhà nước

2

UBND

Ủy ban nhân dân

3

HĐND

Hội đồng nhân dân

4

KT-XH

Kinh tế - xã hội

5

GD - ĐT

Giáo dục - Đào tạo

6

KBNN

Kho bạc nhà nước

7

XDCB

Xây dựng cơ bản


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH

NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ............................................................................ 6
1.1 Tổng quan về chi ngân sách nhà nước cấp huyện....................................... 6
1.1.1. Khái niệm chi ngân sách nhà nước cấp huyện.................................................. 6
1.1.2.Vai trò của chi ngân sách nhà nước cấp huyện .................................................. 7
1.1.3.Nội dung chi ngân sách nhà nước cấp huyện..................................................... 9
1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................. 10
1.2.1.Khái niệm, đặc điểm quản lý chi ngân sách cấp huyện ..................................10
1.2.2.Sự cần thiết phải quản lý chi ngân sách cấp huyện .........................................12
1.2.3.Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện .....................................14
1.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp
huyện ............................................................................................................................25
1.2.5. Phân cấp quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện … .............. ………...30
1.3. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện của một số địa
phương và bài học rút ra cho thành phố Cao Bằng ......................................... 32
1.3.1.Kinh nghiệm của một số huyện.........................................................................32
1.3.2.Những bài học kinh nghiệm rút ra cho thành phố Cao Bằng .........................37
Tóm tắt chương 1 ............................................................................................ 39
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN
2015 – 2017 ..................................................................................................... 40
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao
Bằng................................................................................................................. 40


2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Cao Bằng, tỉnh
Cao Bằng ............................................................................................... 40
2.1.2. Tình hình tổ chức quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao
Bằng ............................................................................................................... 43
2.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh
Cao Bằng ......................................................................................................... 46

2.2.1 Tình trạng tổ chức bộ máy .................................................................................46
2.2.2. Nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao
Bằng ...................................................................................................... 49
2.2.3 Thực trạng tổ chức thực hiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố
Cao Bằng.......................................................................................................................54
2.3. Đánh giá công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao
Bằng, tỉnh Cao Bằng ....................................................................................... 66
2.3.1. Những kết quả đạt được ....................................................................................66
2.3.2. Những tồn tại......................................................................................................67
2.3.3. Nguyên nhân của tồn tại ...................................................................................70
Tóm tắt chương 2 ............................................................................................ 73
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THÀNH PHỐ CAO
BẰNG, TỈNH CAO BẰNG........................................................................... 74
3.1. Phương hướng chung về quản lý ngân sách tại thành phố Cao Bằng 74
3.1.1. Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội và nhu cầu về chi tài chính – ngân sách tại
thành phố Cao Bằng đến năm 2020 ...........................................................................74
3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao
Bằng ............................................................................................................................78
3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng,
tỉnh Cao Bằng ...............................................................................................................79
3.2.1. Hồn thiện các q trình lập dự tốn, chấp hành và quyết toán chi ngân sách
nhà nước ........................................................................................................................80


3.2.2. Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan Tài chính, KBNN và các cơ quan liên quan
trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nước và triển khai thành công hệ thống
TABMIS .......................................................................................................................84
3.2.3. Nâng cao chất lượng quản lý ngân sách của cơ quan Tài chính, KBNN trên
địa bàn ...........................................................................................................................85

3.2.4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách nhà
nước ............................................................................................................................86
3.2.5. Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng, tăng cường đào tạo cán bộ
quản lý chi ngân sách Nhà nước trên địa bàn Thành phố ........................................87
3.2.6. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao tính tự giác và
trách nhiệm của đơn vị sử dụng ngân sách ................................................................90
3.2.7. Nâng cao vai trị của Hội đồng nhân dân và chính quyền thành phố ...........90
3.2.8. Tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác quản lý chi NSNN ........................93
3.3. Kiến nghị .................................................................................................. 94
3.3.1. Kiến nghị với Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Sở Tài chính tỉnh
Cao Bằng.......................................................................................................................94
3.3.2. Kiến nghị đối với Chính phủ, Bộ Tài chính ....................................................95
Tóm tắt chương 3 ............................................................................................ 98
KẾT LUẬN .................................................................................................... 99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 100


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi NSNN cấp huyện............................... 14
Sơ đồ 1.2. Sơ đồ lập dự toán theo phương pháp từ trên xuống ...................... 17
Sơ đồ 1.3. Sơ đồ lập dự toán theo phương pháp từ dưới lên .......................... 18
Sơ đồ 1.4. Quy tình lập dự tốn chi NSNN cấp huyện .................................... 19
Sơ đồ 1.5. Quy trình chấp hành dự toán chi NSNN cấp huyện....................... 20
Bảng 2.1: Tổng hợp chi ngân sách qua các năm 2015 - 2017 ....................... 44
Bảng 2.2: Bảng cân đối thu chi ngân sách qua các năm ................................ 46
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy phịng Tài chính Kế hoạch thành phố ........ 48
Bảng 2.3: Tổng hợp dự toán chi ngân sách .................................................... 55
Bảng 2.4: Tổng hợp chi ngân sách thành phố Cao Bằng năm 2017 .............. 57
Bảng 2.5. Tình hình chấp hành chi NSNN theo dự toán tại thành phố Cao
Bằng, tỉnh Cao Bằng ....................................................................................... 59

qua các năm 2015 – 2017 ............................................................................... 59
Bảng 2.6. Tỷ lệ chi thường xuyên và chi đầu tư XDCB trong tổng chi .......... 60
NSNN các năm 2015 – 2017 ........................................................................... 60
Bảng 2.7: Tổng hợp quyết toán chi ngân sách thành phố Cao Bằng ............. 63
giai đoạn 2015-2017 ....................................................................................... 63
Bảng 2.8: Báo cáo tình hình quyết tốn của các đơn vị thụ hưởng NS năm 2017 . 65


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Ngân sách nhà nước là khâu tài chính tập trung giữ vị trí chủ đạo trong
hệ thống tài chính, là nguồn lực vật chất để Nhà nước duy trì hoạt động của
bộ máy quản lý và thực thi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã
được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong
một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước. Ngân
sách Nhà nước là một bộ phận cơ bản trong hệ thống tài chính nhà nước, giữ
vai trị quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, là công cụ quan trọng để Nhà
nước điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế đảm bảo phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị,
phát triển nền kinh tế ổn định, bền vững lâu dài của đất nước.
Trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và đẩy mạnh
CNH, HĐH đất nước, phấn đấu giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng
trong công nghiệp, thương mại dịch vụ, việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng
ngày càng được quan tâm như xây dựng các khu công nghiệp, cụm công
nghiệp, xây dựng nông thôn mới, kiên cố trạm, trường, đường....Trước tình
hình đó hàng loạt các vấn đề được đặt ra trong công tác quản lý về nhân sự,
quản lý tài nguyên, quản lý giá, quản lý thị trường, quản lý về đầu tư xây
dựng cơ bản..., trong đó việc Quản lý thực hiện dự tốn chi Ngân sách nhà
nước nói chung và ngân sách thành phố Cao Bằng nói riêng đang đặt ra rất
gay gắt. Hơn nữa, quản lý thực hiện dự toán chi ngân sách nhà nước trên địa

bàn thành phố Cao Bằng cũng cịn khơng ít hạn chế như cơng tác xây dựng dự
toán chưa sát nhiệm vụ, điều hành dự toán cịn nhiều bất cập, cơng tác kiểm
sốt chi chưa hiệu quả, cơng tác kiểm tra cịn mang tính hình thức, chưa tạo
tính chủ động cho các đơn vị sử dụng dự tốn, tính năng động và tích cực của
1


đơn vị sử dụng ngân sách chưa được phát huy, tâm lý ỷ lại trông chờ vào ngân
sách nhà nước cịn phổ biến. Điều đó ảnh hưởng khơng tốt đến việc huy động
và khai thác các nguồn lực cho đầu tư nhằm đạt được các mục tiêu phát triển
và giải quyết được các vấn đề xã hội của thành phố Cao Bằng.
Nhận thức được vai trò cấp thiết cần phải hoàn thiện quản lý chi ngân
sách nhà nước trong những năm tới. Vì vậy, tơi đã lựa chọn vấn đề: “Quản lý
chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng” làm đề
tài luận văn thạc sĩ của mình. Với mục đích vận dụng những kiến thức lý luận
đã học vào hoạt động thực tiễn tại địa phương, đồng thời thông qua nghiên
cứu luận văn, tôi được nâng cao trình độ, kiến thức trong lĩnh vực này.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Ngân sách nhà nước là vấn đề được các nhà quản lý cũng như nhiều nhà
nghiên cứu quan tâm. Vì vậy, đã có những cơng trình nghiên cứu về ngân
sách nhà nước theo nhiều khía cạnh, góc độ và phạm vi khác nhau, trong đó
có những cơng trình nghiên cứu với phạm vi quốc gia, có những đề tài nghiên
cứu đối với từng địa phương cụ thể. Có thể nêu lên một số đề tài, một số cơng
trình nghiên cứu tại Việt Nam như sau:
“Hồn thiện cơng tác quản lý chi NSNN huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình" Luận văn Thạc sĩ kinh tế - Hoàng Mạnh Hà năm 2014.
“Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà
Nội” Luận văn Thạc sĩ kinh doanh và quản lý - Lê Thị Kim Thư năm 2015.
“Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý chi NSNN tại quận Hải Châu,
thành phố Đà Nẵng” Luận văn Thạc sĩ kinh tế Nguyễn Thị Hồng Oanh

(2015), với đề tài.
Đóng góp thêm cho vấn đề nghiên cứu này, Luận án tiến sỹ kinh tế: “Đổi
mới quản lý chi NSNN trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam” của
Nguyễn Thị Minh, năm 2009 đã hệ thống hoá và làm rõ thêm được các vấn đề
lý luận về NSNN, chi và quản lý chi NSNN trong nền kinh tế thị trường; mối

2


quan hệ phân cấp quản lý kinh tế và phân cấp ngân sách, cơ chế quản lý chi
NSNN, sự cần thiết phải đổi mới phương thức chi.
“Quản lý chi tiêu công” sách chuyên khảo của PGS. TS. Lê Chi Mai, NXB
Chính trị Quốc gia. Điểm nổi bật của tác phẩm này là nghiên cứu một cách hệ
thống và hoàn thiện công tác quản lý chi tiêu công ở Việt Nam, là tài liệu tham
khảo nghiên cứu và học tập rất bổ ích cho chun ngành Tài chính cơng.
Các cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau
về quản lý ngân sách Nhà nước và chi ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên chưa có
cơng trình nào nghiên cứu về quản lý chi NSNN một cách toàn diện tại thành
phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng.
Vì lý do đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Quản lý chi ngân sách nhà nước
tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng”. Đây là đề tài khơng có sự trùng
lặp với các cơng trình đã cơng bố, đề cập một cách hệ thống, cụ thể về quản lý
chi NSNN tại thành phố Cao Bằng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
- Mục đích:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng quản lý chi NSNN
tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng, luận văn đề xuất một số giải pháp
hoàn thiện quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng trong thời gian tới
nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN trên địa bàn.
- Nhiệm vụ:

Vận dụng lý luận về chi ngân sách Nhà nước, quản lý chi NSNN để phân
tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước tại thành
phố Cao Bằng.
Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng
trong những năm qua để chỉ ra những vấn đề còn tồn tại, hạn chế cần khắc phục.

3


Nghiên cứu đề xuất hệ thống giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN tại
thành phố Cao Bằng.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu:
Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện.
Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng
- Về thời gian: Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu từ năm 2015 đến
năm 2017 và định hướng đến năm 2020.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
- Phương pháp luận:
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở các phương pháp luận truyền thống và
đã được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu khoa học: Phương pháp duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử.
- Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp so sánh, thống kê, phương
pháp khái quát hóa vấn đề.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Về mặt lý luận:
Hệ thống hóa các lý luận về quản lý chi NSNN, nêu lên các nhân tố ảnh
hưởng đến quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng. Đồng thời tổng kết

kinh nghiệm một số huyện, tỉnh, rút ra các bài học có thể nghiên cứu áp dụng
ở địa phương.
- Về thực tiễn:
Luận văn là cơng trình khoa học nghiên cứu quản lý chi ngân sách nhà
nước tại thành phố Cao Bằng, kết quả của luận văn là hệ thống hóa cơ sở khoa
học về ngân sách nhà nước, đặc biệt là quản lý chi ngân sách nhà nước, đánh
giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng và đề
4


xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị để quản lý chi ngân sách nhà nước tại
thành phố Cao Bằng trong thời gian tới.
Với kết quả nghiên cứu, luận văn sẽ trở thành tài liệu tham khảo và có
giá trị cho việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước mà đặc biệt là quản lý
chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo luận văn bao
gồm ba chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý chi ngân sách Nhà nước cấp huyện
Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách Nhà nước tại thành phố
Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2015-2017.
Chương 3: Định hướng và hệ thống giải pháp hoàn thiện quản lý chi
ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng.

5


CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN

1.1 Tổng quan về chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
1.1.1. Khái niệm chi ngân sách nhà nước cấp huyện
 Khái niệm về Ngân sách Nhà nước
Theo từ điển Bách khoa tồn thư của Liên Xơ (1971) cho rằng: “NSNN
là bảng kê các khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nước trong một giai đoạn
nhất định; là mọi kế hoạch thu chi bằng tiền của bất kỳ xí nghiệp, cơ quan
hoặc cá nhân nào trong một giai đoạn nhất định”.
Theo từ điển Bách khoa toàn thư về kinh tế Pháp định nghĩa: “NSNN là
văn kiện được nghị viện hoặc hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó
các nghiệp vụ tài chính của một tổ chức cơng (nhà nước, chính quyền, địa
phương, đơn vị cơng…) hoặc tư (doanh nghiệp, hiệp hội…) được dự kiến và
cho phép”.
Theo từ điển kinh tế thị trường của Trung Quốc định nghĩa: “NSNN là kế
hoạch thu, chi tài chính hàng năm của Nhà nước được xét duyệt theo trình tự
pháp định”.
Theo Khoản 14 Điều 4 Luật NSNN được Quốc Hội nước CHXHCN Việt
Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 9 thơng qua ngày 25 tháng 6 năm 2015 thơng qua,
có hiệu lực thi hành kể từ năm ngân sách 2017, thể hiện NSNN như. sau:
“Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự
toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước
có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của
Nhà nước”.

6


Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho
cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách
địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp
địa phương.

Ngân sách địa phương bao gồm: ngân sách Tỉnh, thành phố; ngân sách
Huyện và ngân sách Xã.
 Chi ngân sách huyện
Chi NSNN là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhằm thực
hiện các nhiệm vụ, chức năng của nhà nước theo những nguyên tắc nhất định
Chi NSNN huyện là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách huyện
nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trên địa bàn
huyện. Đó là tồn bộ khoản chi của NS cấp huyện có trong dự tốn, được cơ
quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để đảm bảo thực
hiện các chức năng nhiệm vụ của chính quyền địa phương cấp huyện và các
mục tiêu phát triển KTXH trên địa bàn huyện.
1.1.2. Vai trò của chi ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.2.1. Đảm bảo nguồn tài chính
Chi NSNN cấp huyện cung cấp nguồn lực tài chính nhằm đảm bảo duy
trì hoạt động của hệ thống chính quyền cấp huyện.
Hoạt động của bộ máy chính quyền cấp huyện khơng chỉ nhằm mục đích
thống nhất quản lý các hoạt động của kinh tế diễn ra trên địa bàn huyện mà
còn nhằm đảm bảo ổn định về mặt an ninh, chính trị, trật tự, an tồn xã hội
trên địa bàn.
Điều này địi hỏi phải có bộ máy chính quyền đủ mạnh, có năng lực về
vật chất để xây dựng, củng cố và duy trì hoạt động của bộ máy chính quyền
cấp huyện thơng qua việc bố trí các khoản chi thường xuyên cho cá đơn vị dự
toán theo định mức chi quy định.
7


1.1.2.2. Thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện
Thơng qua bố trí các khoản chi NSNN cấp huyện, đặc biệt chi đầu tư
XDCB, chi sự nghiệp, chi chương trình mục tiêu quốc gia.. sẽ cung cấp nguồn
tài chính cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển KTXH trên địa bàn. Từ đó

giúp cuộc sống của người dân trên địa bàn đươc cải thiện. Kinh tế phát triển
kéo theo thu nhập, cuộc sống của người dân cũng phát triển và tốt hơn.
Ngân sách huyện là góp phần thực hiện các chính sách xã hội như: chi
giáo dục đào tạo, y tế, trợ cấp cho những người có thu nhập thấp hay hồn
cảnh đặc biệt,… Huyện chỉ có thể điều chỉnh nền kinh tế thành cơng khi có
trong tay nguồn tài chính đảm bảo.
1.1.2.3. Thực hiện mục tiêu công, đảm bảo công bằng xã hội
Chi NSNN cấp huyện góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu
công đảm bảo công bằng xã hội.
Cơ chế thị trường đã tạo ra sự phân hóa và cách biệt rất lớn giữa người
có thu nhập cao với người có thu thấp trong xã hội. Để giảm khoảng cách đó,
nhà nước sử dụng các hình thức trợ cấp NSNN. Các khoản trợ cấp từ NSNN
nói chung và ngân sách cấp huyện nói riêng cho các đối tượng có thu nhập
thấp, các đối tượng chính sách, xã hội, người nghèo... làm tăng thêm thu nhập
cho các đối tượng trên, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo. Bên cạnh đó, thơng
qua các khoản chi cho đầu tư XDCB, các cơng trình phúc lợi cơng cộng, các
trường học, trạm y tế, nhà văn hóa, trợ cấp cho giáo dục, y tế... ngân sách cấp
huyện có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cáo dân trí, tăng cường sức khỏe cho
nhân dân, đảm bảo công bằng xã hội.
1.1.2.4. Tác động đến việc thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô của
Nhà nước.
Khi NSNN cấp huyện nói chung và chi NSNN cấp huyện nói riêng sụt
giảm thì nó cũng ảnh hưởng đến nền kinh tế của địa phương. Khi KTXH của
8


địa phương bị ảnh hưởng thì kinh tế và an sinh xã hội của nước nhà cũng bị
ảnh hưởng. Chi NSNN cấp huyện quá thấp hoặc quá nhiều đều làm ảnh
hưởng khơng tốt đến q trình thực hiện phát triển kinh tế và ổn định an sinh
xã hội. Khi nền kinh tế gặp phải những khó khăn do ảnh hưởng của khủng

hoảng, suy thoái kinh tế, sản xuất, kinh doanh bị đình trệ, nguồn thu của
NSNN sụt giảm, việc gia tăng các khoản chi của Chính phủ, các cấp chính
quyền hoặc việc bố trí cơ cấu các khoản chi khơng hợp lý dẫn tới bội chi
NSNN. Bội chi NS là yếu tố tác động trực tiếp đến việc thực hiện các chính
sách của Nhà nước về tiền tệ, về kinh tế nhằm đạt mục tiêu ổn định kinh tế vĩ
mô, an sinh xã hội.
Mặt khác, nhà nước sử dụng chi NSNN như cơng cụ tài chính để kiềm
chế lạm phát, ổn định thị trường, giá cả cũng như giải quyết các nguy cơ tiềm
ẩn về bất ổn định KTXH. Muốn thực hiện tốt vai trị này, NSNN phải có quy
mơ đủ lớn để Nhà nước thực hiện các chính sách tài khóa phù hợp (nới lỏng
hay thắt chặt) kích thích sản xuất, kích cầu để góp phần thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế, ổn định xã hội.
1.1.3. Nội dung chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Một là: Chi đầu tư phát triển kinh tế
Chi đầu tư phát triển được cấp phát chủ yếu từ ngân sách trung ương và
một số bộ phận đáng kể của ngân sách địa phương và bao gồm các khoản chi
sau đây:
- Chi đầu tư xây dựng cơ bản
- Chi đầu tư và hỗ trợ vốn doanh nghiệp nhà nước
- Chi góp vốn cổ phần, vốn liên doanh vào doanh nghiệp thuộc
các lĩnh vực cần thiết có sự tham gia của nhà nước
- Chi cho các quỹ hỗ trợ đầu tư quốc gia và các quỹ hỗ trợ phát triển
- Chi dự trữ nhà nước
9


Hai là: Chi tiêu dùng thường xuyên
Là những khoản chi khơng có trong khu vực đầu tư và có tính chất
thường xuyên để tài trợ cho hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm duy trì
đời sống quốc gia. Bao gồm các khoản:

+ Chi quản lý hành chính
+ Chi cho các hoạt động sự nghiệp: Bao gồm chi cho các hoạt động kinh
tế, giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học, đào tạo, văn hóa, thơng tin, thể dục
thể thao, trợ cấp chính sách xã hội và bảo hiểm xã hội…
+ Chi cho quốc phòng và an ninh
+ Chi khác
Ba là: Chi trả nợ lãi các khoản do chính quyền địa phương vay.
Bốn là: Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính địa phương.
Năm là: Chi chuyển nguồn sang năm sau của ngân sách địa phương.
Sáu là: Chi bổ sung cân đối ngân sách, bổ sung có mục tiêu cho ngân
sách cấp dưới.
Bảy là: Chi hỗ trợ thực hiện một số nhiệm vụ quy định.
1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm quản lý chi ngân sách cấp huyện
1.2.1.1. Khái niệm quản lý chi ngân sách cấp huyện
Quản lý chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm
bảo thực hiện chức năng nhiệm vụ của Nhà nước theo nguyên tắc nhất định.
Quản lý chi NSNN cấp huyện là quá trình tác động của UBND cấp
huyện thơng qua việc sử dụng có chủ đích các phương pháp quản lý và các
công cụ quản lý để tác động và điều khiển và sử dụng NSNN nhằm thực hiện
những mục tiêu về kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện.
Thực chất quản lý chi NS huyện là quá trình phân phối lại các nguồn tài
chính đã được tập trung vào ngân sách huyện sau khi lập kế hoạch và đưa
10


chúng vào sử dụng sao cho hiệu quả, tiết kiệm, phù hợp với thực tế địa
phương đồng thời vẫn luôn đảm bảo chế độ, tiêu chuẩn định mức của nhà
nước phục vụ mục tiêu KTXH.
Quá trình quản lý NSNN cấp huyện:

- Quá trình phân phối: là quá trình cấp phát kinh phí từ ngân sách huyện
để hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng
- Quá trình sử dụng: là trực tiếp chi tiêu dùng khoản tiền cấp phát ngân
sách huyện mà khơng trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào
sử dụng.
1.2.1.2. Đặc điểm quản lý chi NSNN cấp huyện
Chi NSNN cấp huyện có những đặc điểm cơ bản giống với chi NSNN,
nhằm thực hiện những nhiệm vụ của nhà nước trên phương diện kinh tế - xã
hội, chính trị, an ninh nên có những đặc điểm như sau:
- Quản lý chi NSNN vừa đảm bảo hoàn thành mục tiêu kinh tế, vừa đảm
bảo mục tiêu chính trị, xã hơi trên địa bàn.
- Trên phương diện kinh tế, quản lý chi NSNN cấp huyện phải đảm bảo
chi đúng dự toán, chi hiệu quả, tiết kiệm, khơng lãng phí
- Trên phương diện chính trị - xã hội, quản lý chi NSNN cấp huyện phải
tiến hành trên cơ sở những luật lệ, những quy định, thủ tục, định mức nhất
định được quy định để các cơ quan cấp trên và xã hội có thể giám sát hành vi
và thái độ của các cơ quan và cán bộ cơng chức nhà nước trong q trình thực
hiện nhiệm vụ của mình.
- Quản lý chi NSNN cấp huyện là hoạt động mang tính pháp lý: Tất cả
các hoạt động trong quản lý chi NSNN như lập dự toán, thực hiện dự toán và
quyết toán chi đều phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
- Quản lý chi NSNN cấp huyện là hoạt động mang tính tổ chức và thống
nhất cao. Tất cả các hoạt động quản lý đều cần có sự phối hợp làm việc chặt
chẽ và thống nhất từ trên xuống dưới: HĐND huyện, UBND huyện, Kho bạc
nhà nước thành phố, Phòng TCKH huyện...
11


1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý chi ngân sách cấp huyện
1.2.2.1. Xuất phát từ vị trí và vai trị của chi ngân sách cấp huyện

Ngân sách cấp huyện là cơng cụ định hướng phát triển sản xuất, điều
chỉnh, kích thích mọi hoạt động của xã hội đi đúng hướng, đúng chính sách
chế độ và tăng cường mục tiêu phát triển KTXH, nâng cao đời sống nhân dân
trên địa bàn huyện. Ngồi ra ngân sách huyện cịn là cơng cụ định hướng,
hình thành cơ cấu kinh tế mới, kích thích sự phát triển sản xuất kinh doanh tạo
điều kiện cho kinh tế phát triển ổn định bền vững
Trong quá trình đổi mới kinh tế, kinh tế được phát triển mạnh mẽ, nhiệm
vụ chi của chính quyền cấp huyện khơng ngừng tăng. Chính vì vậy cơng tác
quản lý chi NSNN cấp huyện luôn cần được chú trọng nâng cao, giúp cho quá
trình huy động nguồn lực việc phát triển kinh tế một cách hợp lý, hiệu quả,
thúc đẩy nhanh quá trình cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa nơng thơn mà Đảng
và Nhà nước đã đặt ra.
Thông qua cách khoản chi ngân sách cấp huyện bố trí các khoản chi tiêu
để đảm bảo tăng cường hiệu quả các hoạt động của chính quyền cấp huyện và
cấp xã trực thuộc trên địa bàn. Ngồi ra thơng qua chi NS cấp huyện sẽ cung
cấp kinh phí đầu tư cho cơ sở kết cấu hạ tầng, trên cơ sở đó tạo mơi trường và
điều kiện thuận lợi cho sự ra đời và phát triển của các thành phần kinh tế. Bên
cạnh đó giúp giải quyết các vấn đề xã hội: trợ giúp trực tiếp cho những người
có thu nhập thấp hay hồn cảnh đặc biệt khó khăn như chi trợ cấp XH, các
khoản chi phí thực hiện chính sách dân số.
Từ những vai trị quan trọng của chi NSNN cấp huyện, đòi hỏi sự đảm
bảo yêu cầu thực hiện chi NSNN tại địa bàn phải rất cao, do đó cần phải quản
lý và tiến hành điều chỉnh sao cho phù hợp với thực tiễn từ đó mới tạo được
hiệu quả trong quản lý NSNN nói riêng và quản lý nhà nước nói chung.

12


1.2.2.2. Xuất phát từ thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước cấp
huyện ở nước ta

Thời gian qua cùng với sự phát triển của đất nước, nền kinh tế hội nhập,
ngân sách huyện có những biến đổi tích cực tạo ra nguồn thu ngày càng lớn,
đáp ứng được nhu cầu chi tiêu phong phú và đa dạng cho chính quyền huyện.
Cơng tác lập dự tốn, chấp hành dự tốn, quyết toán, thanh tra kiểm tra chi
NSNN cấp huyện ở nhiều địa phương được cải thiện hơn. Nhưng bên cạnh đó,
cịn có những hạn chế về nhiều mặt: cơng tác lập dự tốn ở một số xã chưa
được chính quyền xã và huyện quan tâm đúng mức nên gây ra một số hạn chế
trong cơng tác lập dự tốn NSNN gây gián đoạn và hiệu quả kém trong quản
lý NSNN. Cơng tác thực hiện, quyết tốn và thanh tra kiểm tra chi NSNN cấp
huyện cũng còn bộc lộ nhiều yếu kém, hạn chế dẫn đến quản lý chi NSNN
vẫn còn xảy ra tình trạng thất thốt, lãng phí.
Chi ngân sách cấp huyện đóng vai trị quan trong việc thực hiện các mục
tiêu KTXH, đảm bảo an sinh XH ở các địa phương. Xong thực tế công tác
quản lý chi NSNN cấp huyện hiện nay còn quá nhiều bất cập đòi hỏi cần có
những biện pháp để tăng cường, củng cố công tác quản lý chi NSNN tạo điều
kiện cho NSNN cấp huyện đủ mạnh để đáp ứng yêu cầu đổi mới, nhiệm vụ
mới trong cuộc sống hiện nay.

13


1.2.3. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
1.2.3.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Sơ đồ 1.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi NSNN cấp huyện
HĐND huyện

UBND huyện (Phòng TCKH)

KBNN huyện

UBND xã, phường, thị trấn

Các phòng ban đơn vị dự
tốn thuộc huyện

Ban tài chính xã, phường, thị trấn
Kế tốn các đơn vị dự tốn
thuộc huyện

Trong đó:
- HĐND huyện là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý
chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu
ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.
Trong quản lý NSNN, HĐND huyện có nhiệm vụ và quyền hạn quyết định dự
toán, điều chỉnh dự toán NSNN trên địa bàn huyện; quyết định và phê duyệt
quyết toán; giám sát và quyết định chủ trương thực hiện NS địa phương.
- UBND huyện là cơ quan thực hiện chức năng quản lí hành chính nhà
nước, chấp hành nghị quyết của hội đồng nhân dân cùng cấp cũng như các
văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên. Trong quản lý NSNN, UBND huyện
tổ chức quản lý thống nhất ngân sách huyện và các hoạt động tài chính khác
của huyện: Lập dự toán NS cấp huyện, phương án phân bổ NS cấp huyện,
quản lý thu - chi NS cấp huyện và quyết toán NS cấp huyện.
14


- KBNN huyện là cơ quan tài chính được Nhà nước giao nhiệm vụ quản
lý quỹ NSNN cấp huyện, do vậy có nhiệm vụ thanh tốn mọi khoản chi NS.
- Phịng Tài chính – Kế hoach là cơ quan tham mưu giúp UBND huyện
trong việc tổng hợp dự toán NS huyện và phương án phân bổ dự toán NS
huyện, quản lý thu – chi NS huyện và quyết toán NS huyện.

1.2.3.2. Tổ chức thực hiện chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Một là: Cơng tác lập dự tốn chi ngân sách nhà nước cấp huyện
 Lập dự toán chi ngân sách
Lập dự toán ngân sách nhà nước là khâu đầu tiên và là giai đoạn khởi đầu
trong một quá trình ngân sách ở mỗi quốc gia, nhằm mục đích phân tích, đánh
giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài chính của Nhà nước nhằm xác lập
các chỉ tiêu thu chi ngân sách nhà nước hằng năm một cách đúng đắn, khoa
học và phù hợp với thực tiễn.
 Mục đích, u cầu của lập dự tốn chi ngân sách nhà nước
- Mục đích cơ bản của việc lập dự tốn chi ngân sách là nhằm bảo đảm
tính đúng đắn ngân sách trong kỳ kế hoạch, có căn cứ khoa học và căn cứ
thực tiễn các chi tiêu thu, chi của ngân sách trong kỳ kế hoạch.
- Yêu cầu trong q trình lập dự tốn ngân sách phải đảm bảo:
+ Kế hoạch ngân sách nhà nước phải bám sát kế hoạch phát triển KT-XH
và có tác động tích cực đối với việc thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH
+ Kế hoạch chi ngân sách nhà nước phải đảm bảo thực hiện đầy đủ và
đúng đắn các quan điểm của chính sách tài chính địa phương trong thời kỳ và
yêu cầu của Luật ngân sách nhà nước.
+ Căn cứ vào điều kiện, tình hình thực tế và nguồn lực tài chính để lựa
chọn hoạt động sắp xếp thứ tự ưu tiên bố trí vốn, thực hiện tiết kiệm, cân đối
theo kế hoạch trung hạn
+ Lập dự toán đảm bảo thời gian quy định của Luật NSNN 2015 về cơ sở
pháp lý, chi tiết tính tốn, giải thích cụ thể.
15


 Căn cứ lập dự toán chi NSNN
- Các chủ trương, chính sách của Nhà nước, nhiệm vụ phát triển KT-VHXH đảm bảo quốc phòng, an ninh của Đảng và chính quyền địa phương trong
năm kế hoạch và những năm tiếp theo.
- Lập dự toán chi ngân sách nhà nước phải dựa trên chỉ tiêu kế hoạch

phát triển kinh tế - xã hội của huyện trong năm kế hoạch.
- Lập ngân sách nhà nước phải dựa trên các chính sách, chế độ, tiêu
chuẩn định mức, văn bản cụ thể của các cơ quan có thẩm quyền về chi tài
chính nhà nước.
- Khả năng cân đối nguồn kinh phí đáp ứng nhu cầu chi NSNN cấp
huyện kì kế hoạch. Khả năng này dựa vào cơ cấu thu NSNN kỳ báo cáo và
mức tăng trưởng nguồn thu của kỳ kế hoạch.
- Kết quả báo cáo phân tích, đánh giá tình hình quản lý và sử dụng kinh
phí chi NSNN cấp huyện kỳ báo cáo là cơ sở và tài liệu tham khảo cho việc
xây dựng dự toán kỳ kế hoạch.
 Phương pháp lập dự tốn chi NSNN
Có 2 phương pháp phổ biến được áp dụng trong lập dự toán chi NSNN là
phương pháp phân bổ từ trên xuống và phương pháp lập từ cơ sở, tổng hợp từ
dưới lên.


Phương pháp phân bổ từ trên xuống: là dự toán được khởi đầu từ

các nhà quản lý cấp cao (các cơ quan ở trung ương). Trên cơ sở chiến lược dài
hạn, đồng thời dựa vào kinh nghiệm, yêu cầu nhiệm vụ và nguồn số liệu quá
khứ liên quan đến dự án tương tự, các nhà quản lý cấp trung ương hoạch định
việc sử dụng ngân sách chung cho đơn vị. Họ ước tính tồn bộ chi phí cũng
như chi phí cho các nhóm cơng việc lớn của từng dự án. Sau đó các thơng số
này được phân bổ chuyển xuống cho các nhà quản lý cấp thấp hơn. Các nhà
quản lý cấp thấp tiếp tục tính tốn chi phí cho từng cơng việc cụ thể liên quan.
Q trình dự tính chi phí được tiếp tục cho đến cấp quản lý thấp nhất.

16