Đánh giá kết quả học tập môn toán của học sinh lớp 4 theo hướng tiếp cận năng lực

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGÔ TIẾN DŨNG

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
MƠN TỐN CỦA HỌC SINH LỚP 4
THEO HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGÔ TIẾN DŨNG

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
MƠN TỐN CỦA HỌC SINH LỚP 4
THEO HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC
Mã số: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
TS.NGUYỄN THỊ CHÂU GIANG

NGHỆ AN - 2015

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên trong luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô
giáo khoa Giáo dục Tiểu học, khoa Sau Đại học- Trường Đại học Vinh, đặc
biệt là cô giáo TS. Nguyễn Thị Châu Giang đã tạo điều kiện, hướng dẫn và
tận tình giúp đỡ tơi trong q trình nghiên cứu và hồn thành luận văn này.
Tơi chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, cán bộ Phòng Giáo dục
và Đào tạo Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình, Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh
trường Tiểu học trên địa bàn đã nhiệt tình cộng tác và giúp đỡ tơi trong q
trình thực hiện luận văn.
Cuối cùng, tơi chân thành cảm ơn đến gia đình, người thân, bạn bè những người luôn động viên, khuyến khích và giúp đỡ tơi trong q trình học
tập và thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn !
Vinh, tháng 10 năm 2015
Tác giả

Ngô Tiến Dũng


MỤC LỤC
Trang
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .............................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 4
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 4

7.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: ....................................................... 4
7.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: .................................................... 4
7.3. Phƣơng pháp thống kê tốn học: ................................................................ 4
8. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 4
9. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI..................................................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 6
1.1.1. Nƣớc ngoài ............................................................................................. 6
1.1.2. Trong nƣớc .............................................................................................. 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 9
1.2.1. Đánh giá .................................................................................................. 9
1.2.2. Đánh giá kết quả học tập của học sinh .................................................. 11
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập mơn Tốn ..................................................... 13
1.2.4. Đánh giá theo năng lực ......................................................................... 14
1.2.5.Tiếp cận năng lực ................................................................................... 16
1.3. Một số vấn đề về đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4
theo hƣớng tiếp cận năng lực .......................................................................... 17


1.3.1. Sơ lƣợc nội dung mơn Tốn lớp 4 ........................................................ 17
1.3.2. Sự cần thiết phải đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4
theo hƣớng tiếp cận năng lực .......................................................................... 20
1.3.3. Những yêu cầu đối với đánh giá kết quả mơn Tốn của học sinh lớp 4
theo hƣớng tiếp cận năng lực .......................................................................... 21
1.3.3.1. Phải đánh giá đƣợc các năng lực khác nhau của học sinh ................. 21
1.3.3.2. Đảm bảo tính khách quan................................................................... 22
1.3.3.3. Đảm bảo sự cơng bằng ....................................................................... 23
1.3.3.4. Đảm bảo tính tồn diện ...................................................................... 24
1.3.3.5. Đảm bảo tính cơng khai ..................................................................... 24
1.3.3.6. Đảm bảo tính giáo dục ....................................................................... 25

1.3.3.7. Đảm bảo tính phát triển ...................................................................... 25
1.3.4. Nội dung đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo
hƣớng tiếp cận năng lực .................................................................................. 26
1.3.4.1. Đánh giá chuẩn kiến thức kĩ năng ...................................................... 26
1.3.4.2. Đánh giá năng lực chung.................................................................... 27
1.3.4.3. Đánh giá năng lực chuyên biệt ........................................................... 28
1.3.5. Hình thức đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo
hƣớng tiếp cận năng lực .................................................................................. 28
1.3.6. Phƣơng pháp đánh giá mơn Tốn 4 ..................................................... 30
Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 31
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MƠN TỐN
CỦA HỌC SINH LỚP 4 THEO HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC............. 33
2.1. Vài nét lịch sử phát triển huyện Lệ Thủy và tình hình Giáo dục- Đào tạo
huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.................................................................... 33
2.2. Khái quát chung về q trình khảo sát ..................................................... 39
2.2.1.Mục đích của việc khảo sát .................................................................... 39


2.2.2. Nội dung khảo sát.................................................................................. 40
2.2.3. Đối tƣợng và địa bàn khảo sát............................................................... 40
2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát. .......................................................................... 40
2.2.5. Thời gian khảo sát ................................................................................. 40
2.3. Nghiên cứu thực trạng đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh
lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực trên địa bàn huyện Lệ Thủy ................... 40
2.3.1. Thực trạng đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 ở
các trƣờng tiểu học trên địa bàn huyện Lệ Thủy ............................................ 40
2.3.2. Thực trạng đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo
hƣớng tiếp cận năng lực .................................................................................. 46
2.3.2.1 Nhận thức của giáo viên về mục đích, vai trị của cơng tác ĐGKQHT
mơn Tốn 4 của học sinh theo tiếp cận năng lực. ........................................... 46

2.3.2.2. Về phƣơng pháp đánh giá và mức độ sử các phƣơng pháp vào quá
trình dạy học ở nhà trƣờng Tiểu học hiện nay ................................................ 48
2.3.2.3. Về những nguyên nhân làm vi phạm tính khách quan của việc
ĐGKQHT của học sinh tiểu học. .................................................................... 51
2.3.2.4 Các biện pháp mà giáo viên đã sử dụng để nâng cao chất lƣợng
ĐGKQHT môn Toán của học sinh lớp 4. ....................................................... 52
2.4. Đánh giá chung về thực trạng .................................................................. 53
2.4.1. Nguyên nhân thành công....................................................................... 53
2.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 54
Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................... 55
Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MƠN
TỐN CỦA HỌC SINH LỚP 4 THEO HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC 57
3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp..................................................................... 57
3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................ 57
3.2.1. Đảm bảo tính mục tiêu .......................................................................... 57


3.2.2. Đảm bảo tính khoa học ......................................................................... 57
3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn. ......................................................................... 58
3.2.4. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................. 58
3.3. Một số biện pháp đề xuất ........................................................................ 58
3.3.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh về tầm
quan trọng của công tác ĐGKQHT mơn Tốn của học sinh theo hƣớng tiếp
cận năng lực. ................................................................................................... 58
3.3.1.1. Mục tiêu.............................................................................................. 59
3.3.1.2. Cơ sở biện pháp .................................................................................. 59
3.3.1.3. Cách thức thực hiện............................................................................ 60
3.3.2. Đa dạng hóa các phƣơng pháp, hình thức đánh giá, kết hợp phƣơng
pháp, hình thức đánh giá hiện đại với đánh giá truyền thống trong ĐG KQHT
mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực. ......................... 61

3.3.2.1. Mục tiêu.............................................................................................. 61
3.3.2.2. Cơ sở của biện pháp ........................................................................... 62
3.3.2.3. Cách thức thực hiện............................................................................ 63
3.3.3. Hình thành và rèn luyện năng lực tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau
trong ĐGKQHT mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng
lực .................................................................................................................... 69
3.3.3.1. Mục tiêu.............................................................................................. 69
3.3.3.2. Cơ sở của biện pháp ........................................................................... 69
3.3.2.3. Cách thức thực hiện............................................................................ 70
3.3.4. Tăng cƣờng ĐGKQHT môn Tốn của học sinh thơng qua việc tổ chức
cho các em vận dụng tri thức toán vào giải quyết vấn đề thực tiễn. ............... 74
3.3.4.1. Mục đích: ........................................................................................... 74
3.3.4.2. Cơ sở của biện pháp ........................................................................... 75
3.3.4.2. Cách thức thực hiện............................................................................ 75


3.4. Thăm dị tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất ............. 78
3.4.1. Thăm dò tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ................................ 79
3.4.2. Thăm dị tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................................... 82
Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................... 85
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 86
1. Kết luận ....................................................................................................... 86
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 89
PHỤ LỤC ........................................................................................................ 93


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
ĐGKQHT

:

Đánh giá kết quả học tập
kết quả học tập

KQHT
KTĐG

:

Kiểm tra đánh giá

NLHS

:

Năng lực học sinh

ĐG

:

Đánh giá

KT

:

Kiểm tra

HS

:

Học sinh

GV

:

Giáo viên

TNKQ

:

Trắc nghiệm khách quan

TNTL

:

Trắc nghiệm tự luận

PP

:

Phƣơng pháp

CBQL

:

Cán bộ quản lí

HĐSP

:

Hội đồng sƣ phạm

GVCN

:

Giáo viên chủ nhiệm

KTĐK

:

Kiểm tra định kì

GDPT

:

Giáo dục phổ thơng

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Trang
Bảng 2.1: Kết quả đạt đƣợc ở cấp Tiểu học .................................................... 35
Bảng 2.2: Kết quả đạt đƣợc ở cấp Trung học cơ sở ........................................ 36
Bảng 2.3: Nhận thức của giáo viên về đánh giá (ĐGKQHT) ......................... 41
Bảng 2.4: Mục đích đánh giá kết quả học tập của học sinh ............................ 47
Bảng 2.5: Vai trò đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................ 48
Bảng 2.6: Mức độ sử dụng các phƣơng pháp vào quá trình dạy học.............. 48
Bảng 2.7: Nguyên nhân làm vi phạm tính khách quan của việc ĐGKQHT
của học sinh ..................................................................................................... 51
Bảng 3.1: Sự cần thiết và mức độ quan trọng của các biện pháp ĐGKQHT
mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo tiếp cận năng lực ...................................... 79
Bảng 3.2: Tính khả của các biện pháp đã đề xuất ........................................... 83


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 3.1: Mức độ quan trọng của các biện pháp đã đề xuất. ..................... 80
Biểu đồ 3.2: Tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ................................. 84


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, sự phát triển khoa học công nghệ và sự thay đổi của nền kinh
tế xã hội đang diễn ra nhanh chóng. Địi hỏi đội ngũ lao động phải năng động,
sáng tạo, chủ động trong mọi cơng việc, sẵn sàng thích ứng với những biến
đổi mới diễn ra hàng ngày. Điều đó đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết đối với sự

nghiệp giáo dục đào tạo là phải đổi mới mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp giáo
dục, kiểm tra, đánh giá. Trong đó, đổi mới đánh giá kết quả học tập của học
sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cải cách giáo dục nói chung
và bậc tiểu học nói riêng. Để đáp ứng yêu cầu thực tế, Đảng ta đã ban hành
Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4/11/2013 của Hội nghị Ban chấp hành TW
Đảng lần thứ tám khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp
ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định
hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Dạy học hƣớng tới phát triển năng
lực ngƣời học, rèn luyện và khả năng vận dụng, thực hành, giải quyết vấn đề một
cách năng động, độc lập sáng tạo ngay trong quá trình học tập ở nhà trƣờng.
Trong mọi lĩnh vực hoạt động của con ngƣời, muốn biết hiệu quả thực hiện
cơng việc thì phải có q trình kiểm tra, đánh giá. Đánh giá là quá trình hình thành
những nhận định, những phán đốn về kết quả cơng việc dựa vào phân tích thơng
tin thu đƣợc đối chiếu với mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra. Trong dạy học, việc đánh giá
có vai trò đặc biệt quan trọng ảnh hƣởng đến quá trình dạy học. Qua đánh giá,
giáo viên biết khả năng tiếp thu kiến thức và vận dụng kiến thức học sinh. Từ đó
giáo viên định hƣớng, điều chỉnh hoạt động dạy của bản thân, đồng thời điều
khiển hoạt động học của học sinh một cách phù hợp, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu
quả dạy học, góp phần thực hiện mục đích dạy học đề ra.


2
Mặt khác, đây là vấn đề mới, đƣợc Bộ Giáo dục và Đào tạo đƣa vào năm
học này( Đánh giá theo Thông tƣ số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm
2014 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về quy định đánh giá học sinh
tiểu học). Trong đó đánh giá kết quả học tập mơn Tốn theo hƣớng tiếp cận
năng lực có nhiều điểm mới so với đánh giá tiếp cận nội dung, phù hợp với xu
thế thời đại.
Mặc dầu, công tác kiểm tra đánh giá ở các nhà trƣờng trong thời gian
qua đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp giáo dục. Tuy nhiên, thực tiễn giáo

dục cũng nhƣ nhiều phƣơng tiện thông tin đại chúng, dƣ luận xã hội cho thấy
yếu tố đánh giá trong giáo dục, đánh giá kết quả học tập của học sinh còn
nhiều bất cập nhƣ:
- Phƣơng thức đánh giá còn lạc hậu, chƣa phù hợp mục đích đào tạo con
ngƣời mới năng động, sáng tạo.
- Nội dung đánh giá còn phiến diện chƣa tồn diện, khơng phù hợp với mục
tiêu và nội dung đào tạo.
- Hình thức đánh giá cịn đơn điệu, tiêu chí đánh giá chủ yếu dựa vào khả
năng ghi nhớ.
- Phƣơng pháp KTĐG nghèo nàn, thiếu tính thực tiễn và sáng tạo
- Kiểm tra đánh giá chú trọng mục tiêu dạy chữ
- KTĐG mang tính áp đặt khơng linh hoạt, giảm khả năng sáng tạo của
học sinh.
- KTĐG theo hƣớng tiếp cận nội dung, chƣa chú trọng đánh năng lực
ngƣời học, năng lực vận dụng vào thực tiễn cuộc sống.
Với hạn chế đó đã cản trở rất lớn đến việc nâng cao chất lƣợng đào tạo
của nhà trƣờng. Do đó, việc cải tiến cơng tác đánh giá đang là một địi hỏi cần
thiết và có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc nâng cao chất lƣợng dạy- học
nói chung và dạy học mơn Tốn nói riêng. Vì vậy, chúng tôi chọn nghiên cứu


3
đề tài: “Đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo định
hƣớng tiếp cận năng lực”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở tìm hiểu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp
nâng cao đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 4 theo hƣớng
tiếp cận năng lực góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học tốn ở trƣờng tiểu
học hiện nay.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

3.1.Khách thể nghiên cứu
Quá trình đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo
hƣớng tiếp cận năng lực.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh lớp 4
theo hƣớng tiếp cận năng lực.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất đƣợc một số biện pháp đánh giá kết quả học tập mơn Tốn
của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực có tính khoa học, khả thi thì
góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học toán ở trƣờng Tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề đánh giá kết quả học tập mơn
Tốn của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực.
Tìm hiểu thực trạng của vấn đề đánh giá kết quả học tập môn Toán của
học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực.
Đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp nâng cao đánh giá kết quả học
tập mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực.


4
6. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu biện pháp đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh
lớp 4 theo định hƣớng tiếp cận năng lực ở một số trƣờng Tiểu học trên địa bàn
huyện Lệ Thủy.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận:
Các phƣơng pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm này gồm có các phƣơng pháp cụ thể sau:
Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp
Phƣơng pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết

Phƣơng pháp cụ thể hóa lý thuyết
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Các phƣơng pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ
sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm này gồm có các phƣơng pháp cụ thể sau:
Phƣơng pháp quan sát
Phƣơng pháp điều tra
Phƣơng pháp trò chuyện
Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
Phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia
Phƣơng pháp khảo nghiệm, thử nghiệm sƣ phạm
7.3. Phương pháp thống kê toán học:
Để xử lý, thống kê các số liệu thu đƣợc làm cơ sở kiểm tra tính khả thi
của giả thiết khoa học đề ra.
8. Đóng góp của luận văn
Về mặt lý luận: Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về đánh giá, đánh
giá kết quả học tập theo hƣớng tiếp cận năng lực.


5
Về mặt thực tiễn: Phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác đánh giá
KQHT mơn Tốn của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực.
Đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp đánh giá kết quả học tập mơn
Tốn của học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực có tính khả thi, phù hợp
với điều kiện dạy học hiện nay ở trƣờng Tiểu học.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn
gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận của đề tài
Chƣơng 2. Thực trạng đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của học sinh
lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực

Chƣơng 3. Một số biện pháp đánh giá kết quả học tập môn Toán của
học sinh lớp 4 theo hƣớng tiếp cận năng lực


6
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Đánh giá là một khâu trong quá trình dạy học. Cũng nhƣ mọi ngành
nghề, những sản phẩm giáo dục làm ra cần đƣợc kiểm định và đánh giá công
khai để ngƣời tiêu dùng đƣợc biết. Trong dạy học, mỗi khâu đều hoàn thành
những nhiệm vụ chung đồng thời hồn thành những chức năng riêng biệt.
Trong đó, khâu kiểm tra, đánh giá tri thức học sinh là quan trọng và nỗi bật
nhất. Chính vì vậy, vấn đề đánh giá nói chung và đánh giá kết quả học tập của
học sinh nói riêng đã đƣợc nhiều nhà khoa học trong và ngoài nƣớc quan tâm
nghiên cứu.
1.1.1. Nước ngoài
Thời kì tiền TBCN (TK XV- XVIII) lần đầu tiên trong lịch sử giáo dục
thế giới nhà giáo Tiệp Khắc J.A. Comensky đã đặt nền móng cho lý luận dạy
học nhà trƣờng và xây dựng thành một hệ thống vấn đề trong tác phẩm “ Lý
luận dạy học vĩ đại”, trong đó nêu ý nghĩa, vai trị kiểm tra, đánh giá quá trình
lĩnh hội tri thức của học sinh, lƣu ý việc kiểm tra, đánh giá phải căn cứ vào
mục tiêu học tập và hƣớng dẫn học sinh kiểm tra, đánh giá kiến thức cơ bản.
Về sau các nhà nghiên cứu lý luận dạy học đã phân tích và phát triển lý
luận kiểm tra, đánh giá ở các gốc độ khác nhau. Ở thế kỉ XVIII, nhà giáo dục
ngƣời Đức I.B.Bazeio(1724- 1796) là ngƣời đầu tiên đề xuất một hệ thống
kiểm tra- đánh giá trong trƣờng học. Hệ thống đánh giá của ông đƣợc chia
thành 12 bậc, nhƣng khi áp dụng chỉ có 3 bậc: tốt – trung bình – kém. Cách
đánh giá này đã đƣợc sử dụng phổ biến ở nhiều nƣớc, đặc biệt là nƣớc Nga.
Cho tới những năm 20, 30 của thế kỉ XX, Ralph Tyler đã nhấn mạnh đến
tầm quan trọng của việc kiểm tra, đánh giá: “Quá trình kiểm tra, đánh giá chủ

yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện mục tiêu trong quá trình dạy học”.


7
Năm 1910, Rotxotimo đã đƣa ra phƣơng pháp: “Trắc nghiệm tâm lý”
sau đó đã đƣợc dịch sang tiếng Đức và đƣợc chú ý nhiều ở Tây Âu và Mĩ. Ở
Mĩ trắc nghiệm đã đƣợc các nhà tâm lí học, giáo dục học đặc biệt chú ý. Có lẽ
đó cũng là hệ thống đánh giá đầu tiên đƣợc áp dụng phổ biến trong nhà
trƣờng.
Năm 1990, Liên đoàn giáo viên Mỹ, Hội đồng thẩm định giáo dục
Quốc gia và Hiệp hội giáo dục quốc gia đã xây dựng bảy tiêu chuẩn đánh giá
giáo dục cho giáo viên. Các tiêu chuẩn đó là:
- Giáo viên cần có kĩ năng lựa chọn lựa phƣơng pháp đánh giá phù hợp
với những quyết định giảng dạy.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc xây dựng phƣơng pháp đánh giá
phù hợp với các quyết định giảng dạy.
- Giáo viên cần có kĩ năng quản lý, chấm điểm, diễn giải các kết quả của
những phƣơng pháp đánh giá bên ngoài và bên trong do giáo viên sáng tạo.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc sử dựng kết quả đánh giá khi ra
quyết định về cá nhân học sinh, lên kế hoạch giảng dạy, xây dựng chƣơng
trình và cải thiện trƣờng học.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc phát triển tiến trình phân loại học
sinh một cách hợp lý qua đánh giá.
- Giáo viên cần có kĩ năng trong việc thơng báo kết quả đánh giá cho
sinh, phụ huynh, các đối tƣợng ngoài ngành và các giáo dục khác.
- Giáo viên cần có kĩ năng nhận ra các phƣơng pháp đánh giá và mục
đích sử dụng kết quả trái với đạo đức, pháp luật hoặc không phù hợp.
Vào năm 1997, OECD đã khởi xƣớng Chƣơng trình đánh giá học sinh
quốc tế PISA. PISA là một hệ thống đánh giá quốc tế tập trung vào khả năng
đọc, kỹ năng Toán và khoa học của HS ở lứa tuổi 15. PISA đƣợc thực hiện

bởi Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (OECD), thực hiện đánh giá 3 năm


8
một lần. Mỗi đợt bao gồm các đánh giá của cả ba phần, nhƣng chỉ có một
phần đƣợc đánh giá sâu. Trong chƣơng trình đánh giá này, đề thi chú trọng
đến các tình huống phát sinh trong thực tiễn, liên quan đến kiến thức ở phổ
thông đã học. PISA giúp cho các quốc gia tham gia có cơ hội nhìn nhận một
cách khá toàn diện về những “kỹ năng cơ bản”, “năng lực cá nhân” mà HS
quốc gia họ đạt đƣợc, để từ đó đƣa ra chính sách mới nhằm phát triển giáo
dục một cách bền vững, Việt Nam tham gia đánh giá PISA năm 2012.
1.1.2. Trong nước
Trong công tác kiểm tra và đánh giá giáo dục, Giáo sƣ Trần Bá Hoành
đã đƣa ra kiểm tra đánh giá là khâu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng
cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, ông nhận định rằng đánh giá khơng đơn
thuần chỉ là ghi nhận thực trạng cịn đề xuất những quyết định làm thay đổi
thực trạng[19]. Nếu nhận định của GS Trần Bá Hoành đề cập đến vai trị của
cơng tác đánh giá thì PGS.TS. Trần Khánh Đức, Đại học quốc gia Hà Nội lại
đề cập phía cạnh thực trạng công tác đánh giá trong hệ thống giáo dục tại Việt
Nam hiện nay, ông cho rằng các hình thức đánh giá thiên về ghi nhớ, nhắc lại
những nội dung giảng dạy đã bộc lộ nhiều hạn chế nhƣ không phát huy sáng
tạo ngƣời học, không tận dụng đƣợc khả năng linh hoạt, sáng tạo của ngƣời
học..[10]. Hay nhƣ TS Nguyễn Kim Dung, viện nghiên cứu giáo dục trƣờng
Đại học sƣ phạm TPHCM lại có cách nhìn về công tác đánh giá hiện nay tại
Việt Nam chỉ thiên về đo lƣờng mà khơng thiên về khuyến khích phát triển
ngƣời học, việc quản lý và đánh giá chủ yếu chỉ thực hiện theo chƣơng trình
sao cho đúng và đủ chứ chƣa quan tâm đến lợi ích thiết thực ngƣời học [9,3].
Từ năm 1994 đến nay, Bộ giáo dục và Đào tạo cũng bắt đầu quan tâm
đến vấn đề nghiên cứu đánh giá, kiểm tra, thi cử. Đặc biệt gần đây là Thông
tƣ số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trƣởng Bộ Giáo

9
dục và Đào tạo về quy định đánh giá học sinh tiểu học. Chính vì vậy, ngày
càng có nhiều ngƣời quan tâm đến vấn đề này. Chẳng hạn:
- Xây dựng phƣơng thức và một số công cụ đánh giá chất lƣợng giáo
dục phổ thông đƣợc nghiên cứu bởi Trần Kiều (2006).
- Đánh giá kết quả học tập theo chuẩn kiến thức, kĩ năng của chƣơng
trình giáo dục phổ thơng đƣợc nghiên cứu bởi Nguyễn Thị Lan Phƣơng
(2010)
- Rèn luyện kĩ năng tự đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của HS trung
học phổ thông đƣợc nghiên cứu bởi Bùi Thị Hạnh Lâm (2010).
- Đánh giá trong giáo dục Toán đƣợc nghiên cứu bởi Trần Vui- Nguyễn
Đăng Minh Phúc (2013).
Qua đó, chúng ta thấy rằng các cơng trình trong nƣớc nghiên cứu về
lĩnh vực đánh giá chủ yếu theo hƣớng vận dụng các tri thức khoa học về đánh
giá vào tình hình thực tiễn Việt Nam bằng cách: đề xuất các phƣơng thức và
một số công cụ đánh giá thông dụng đánh giá chất lƣợng phổ thơng; tìm cách
rèn luyện cho học kĩ năng tự đánh giá kết quả học tập của học sinh. Riêng đối
với cấp Tiểu học vấn đề đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực là
một vấn đề mới. Do đó việc nghiên cứu đánh giá kết quả học tập mơn tốn
của học sinh lớp 4 theo tiếp cận năng lực là hết sức cần thiết.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Đánh giá
Vấn đề đánh giá có rất nhiều tài liệu và nhà nghiên cứu đƣa ra các định
nghĩa và quan niệm khác nhau.
Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đốn về kết
quả cơng việc dựa vào sự phân tích những thơng tin thu đƣợc, đối chiếu với
những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những quyết định thích hợp

10
để cải thiện thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lƣợng và hiệu quả công việc”
[19, 6].
Theo Ralph Tyler, nhà giáo dục và tâm lí nỗi tiếng của Mỹ đã định
nghĩa: “ Quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện
các mục tiêu trong quá trình dạy học” [30,11].
Jean Marie Deketele(1989) cho rằng: “ Đánh giá có nghĩa là thu thập
một tập hợp thơng tin đủ thích hợp, có giá trị và đủ tin cậy; và xem xét mức
độ phù hợp giữa tập hợp thơng tin này và một tập hợp tiêu chí phù hợp với
các mục tiêu định ra ban đầu hay điều chỉnh trong q trình thu thập thơng tin
nhằm ra một quyết định” [34,144].
Theo thuật ngữ tiếng Anh, đánh giá (evaluation) đƣợc hiểu là hệ thống
xác định những ƣu điểm, giá trị và tầm quan trọng của một ai đó bằng cách sử
dụng các tiêu chí với bộ các tiêu chuẩn. Theo từ điển Tiếng Việt, nhà xuất bản
Đà Nẵng 1997, đánh giá đƣợc hiểu là nhận định một giá trị.
Theo Dƣơng Thiệu Thống, là quá trình thu thập và xử lý kịp thời, có
hệ thống thơng tin về hiện trạng và hiệu quả GD, căn cứ vào mục tiêu dạy
học, làm cơ sở cho những chủ trƣơng, biện pháp và hành động trong GD tiếp
theo. Có thể nói rằng, ĐG là q trình thu thập phân tích và giải thích thông
tin một cách hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến của các mục tiêu GD.
ĐG có thể thực hiện bằng PP định lƣợng hay định tính [37].
“Đánh giá trong giáo dục là quá trình thu thập và lý giải kịp thời, có hệ
thống thơng tin về hiện trạng, khả năng hay nguyên nhân của chất lƣợng và
hiệu quả giáo dục căn cứ vào mục tiêu dạy học, mục tiêu đào tạo làm cơ sở sở
cho những chủ trƣơng, biện pháp và hành động giáo dục tiếp theo nhằm phát
huy kết quả, sửa chữa thiếu sót” [43,13 ].
Theo Điều 2, TT30/BGD-ĐT ngày 28 tháng 4 năm 2014 nêu “Đánh giá
học sinh tiểu học nêu trong Quy định này là những hoạt động quan sát, theo

11
dõi, trao đổi, kiểm tra, nhận xét quá trình học tập, rèn luyện của học sinh; tƣ
vấn, hƣớng dẫn, động viên học sinh; nhận xét định tính hoặc định lƣợng về
kết quả học tập, rèn luyện, sự hình thành và phát triển một số năng lực, phẩm
chất của học sinh tiểu học” [41].
Quy định của Luật GD: Khoản 1, điều 6 của Luật Giáo dục năm 2005,
nêu rõ: “Chƣơng trình GD thể hiện mục tiêu GD; quy định chuẩn kiến thức,
kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung GD, PP và hình thức tổ chức hoạt động
GD, cách thức đánh giá kết quả GD đối với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp
học hoặc trình độ đào tạo” [28 ].
Từ các định nghĩa khác nhau nói trên, chúng ta có thể xem xét đánh giá
trong giáo dục trên những đặc điểm chủ yếu sau:
- Là một quá trình thu thập và xử lý thông tin về hiện trạng chất lƣợng,
hiệu quả, nguyên nhân và khả năng học sinh;
- Gắn bó chặt chẽ với các mục tiêu, chuẩn giáo dục;
- Tạo cơ sở đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện hiện trạng,
nâng cao chất lƣợng và hiệu quả dạy học và giáo dục.
Nhƣ vậy, từ các nhận định trên cho chúng ta có thể nói rằng, đánh giá
là q trình thu thập phân tích và giải thích thơng tin một cách hệ thống nhằm
xác định mức độ đạt đến của các mục tiêu giáo dục. Đánh giá có thể thực hiện
bằng phƣơng pháp định lƣợng hay định tính. Qua đánh giá đề xuất những
quyết định nhằm cải thiện thực trạng của đối tƣợng.
1.2.2. Đánh giá kết quả học tập của học sinh
Trong cuốn “Cơ sở lý luận của việc đánh giá chất lƣợng học tập của HS
phổ thơng”, tác giả Hồng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc đã đƣa ra cách hiểu về
KQHT nhƣ sau [30]:
- Kết quả học tập là một khái niệm thƣờng đƣợc hiểu theo hai quan
niệm khác nhau trong thực tế cũng nhƣ trong khoa học.

12
- Đó là mức độ thành tích mà một chủ thể học tập đã đạt, đƣợc xem xét
trong mối quan hệ với công sức, thời gian đã bỏ ra, với mục tiêu xác định.
- Đó cịn là mức độ thành tích đã đạt của một học sinh so với các bạn
học khác.
Vậy đánh giá kết quả học tập là gì ?
Theo Đỗ Công Tuất, giảng viên trƣờng Đại học An Giang, trong giáo
trình Đánh giá trong giáo dục có đƣa ra việc đánh giá HS nhằm các mục đích
sau [36]:
- Làm sáng tỏ mức độ đạt đƣợc và chƣa đạt đƣợc về các mục tiêu dạy
học, tình trạng kiến thức, kĩ năng, kĩ xão, thái độ của học sinh so với u cầu
của chƣơng trình; phát hiện những sai sót và nguyên nhân dẫn tới những sai
sót đó, giúp học sinh điều chỉnh hoạt động học tập của mình.
- Cơng khai hóa các nhận định về năng lực, kết quả học tập của mỗi em
HS và cả tập thể lớp, tạo cơ hội cho các em có kĩ năng tự đánh giá, giúp các
em nhận ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích động viên và thúc đẩy việc học
tập ngày một tốt hơn.
- Giúp giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh, điểm
yếu của mình, tự điều chỉnh, hồn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không
ngừng nâng cao chất lƣợng và hiệu quả dạy học.
Nhƣ vậy việc đánh giá KQHT của HS nhằm:
- Nhận định thực trạng, định hƣớng điều chỉnh hoạt động học tập của HS.
- Tạo điều kiện nhận định thực trạng, định hƣớng điều chỉnh hoạt động
giảng dạy của giáo viên.
Trong cuốn tài liệu “Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học”, tác giả cho
rằng, “Đánh giá kết quả học tập là thuật ngữ chỉ quá trình hình thành những
nhận định, rút ra những kết luận hoặc phán đoán về trình độ, phẩm chất của
ngƣời học, hoặc đƣa ra những quyết định về việc dạy học dựa trên cơ sở

13
những thông tin đã thu thập đƣợc một cách hệ thống trong q trình kiểm tra”
[35,12].
Theo Trần Kiều: “Có thể coi đánh giá kết quả học tập của HS là xác
định mức độ đạt đƣợc về kiến thức, kỹ năng và thái độ của ngƣời học đối
chiếu với mục tiêu của chƣơng trình mơn học” [23].
Theo Hồng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc, “Đánh giá kết quả học tập là
quá trình thu thập và xử lý thơng tin về trình độ, khả năng thực hiện mục tiêu
học tập của HS, về tác động và ngun nhân của tình hình đó nhằm tạo cơ sở
cho những quyết định sƣ phạm của giáo viên và nhà trƣờng, cho bản thân HS
để họ học tập ngày một tiến bộ hơn.” [30].
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập mơn Tốn
Từ những đặc điểm của đánh giá trong giáo dục, quan niệm về KQHT
và ĐG KQHT của học sinh, tham gia khảo ý kiến của một số tác giả [24 ],
[29], [30],.. chúng tôi quan niệm: “ Đánh giá kết quả học tập mơn Tốn của
HS là q trình thu thập và xử lý thơng tin về hiện trạng KQHT mơn Tốn
của HS, về tác động và nguyên nhân của hiện tƣợng đó nhằm cơ sở cho
những quyết định sƣ phạm của GV và nhà trƣờng, cho bản thân HS để nâng
cao chất lƣợng dạy học mơn Tốn ở trƣờng phổ thơng” [ 8,10]
Theo Trần Vui- Nguyễn Đăng Minh Phúc: “ Sự đánh giá thành tích học
tập của học sinh là một bộ phận chính yếu trong giáo dục Toán. Sự kiểm tra
và đánh giá là cần thiết để đánh giá tính sẵn sàng của học sinh cho việc học
mới, cung cấp cho giáo viên những phản hồi về sự thành công của phƣơng
pháp giảng dạy và tiếp cận của mình, và giúp cho việc thiết kế các việc học
mới” [43,17].
Từ những nghiên cứu trên, chúng tơi cho rằng: “ĐGKQHT mơn Tốn
của HS là q trình thu thập thơng tin, phân tích và lí giải thực trạng của

14
việc đạt mục tiêu học tập mơn Tốn, tìm hiểu nguyên nhân, đƣa ra những
quyết định sƣ phạm nhằm giúp HS học tập ngày càng tiến bộ”.
1.2.4. Đánh giá theo năng lực
Theo quan điểm phát triển năng lực, việc ĐGKQHT không lấy việc
kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm của việc đánh giá.
Đánh giá kết quả học tập theo năng lực cần chú trọng khả năng vận dụng sáng
tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau. Đánh giá kết quả
học tập đối với các môn học và hoạt động giáo dục ở mỗi lớp và sau cấp học
là biện pháp chủ yếu nhằm xác định mức độ thực hiện mục tiêu dạy học, có
vai trị quan trọng trong việc cải thiện kết quả học tập của HS. Hay nói cách
khác, đánh giá theo năng lực là đánh giá kiến thức, kỹ năng và thái độ trong
bối cảnh có ý nghĩa (Leen pil, 2011).
Xét về bản chất thì khơng có mâu thuẫn giữa đánh giá năng lực và đánh
giá kiến thức kỹ năng, mà đánh giá năng lực đƣợc coi là bƣớc phát triển cao
hơn so với đánh giá kiến thức, kỹ năng. Để chứng minh HS có năng lực ở một
mức độ nào đó, phải tạo cơ hội cho HS đƣợc giải quyết vấn đề trong tình
huống mang tính thực tiễn. Khi đó HS vừa phải vận dụng những kiến thức, kỹ
năng đã đƣợc học ở nhà trƣờng, vừa phải dùng những kinh nghiệm của bản
thân thu đƣợc từ những trải nghiệm bên ngồi nhà trƣờng (gia đình, cộng
đồng và xã hội). Nhƣ vậy, thơng qua việc hồn thành một nhiệm vụ trong bối
cảnh thực, ngƣời ta có thể đồng thời đánh giá đƣợc cả kỹ năng nhận thức, kỹ
năng thực hiện và những giá trị, tình cảm của ngƣời học. Mặt khác, đánh giá
năng lực khơng hồn tồn phải dựa vào chƣơng trình giáo dục mơn học nhƣ
đánh giá kiến thức, kỹ năng, bởi năng lực là tổng hóa, kết tinh kiến thức, kỹ
năng, thái độ, tình cảm, giá trị, chuẩn mực đạo đức,… đƣợc hình thành từ
nhiều lĩnh vực học tập và từ sự phát triển tự nhiên về mặt xã hội của một con
ngƣời.