luận văn thạc sĩ bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện của quân khu thủ đô hiện nay

3

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cơng cuộc đổi mới, đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố của nước
ta hiện nay diễn ra trong bối cảnh quốc tế có những biến động phức tạp, khó
lường. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch ln tìm mọi cách chống
phá cách mạng Việt Nam bằng những thủ đoạn ngày càng tinh vi và xảo
quyệt. Để xây dựng thành công CNXH và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt
Nam XHCN Đảng, Nhà nước và nhân dân ta vừa phải tập trung sức phát
triển kinh tế, đồng thời vừa phải tích cực chuẩn bị về mọi mặt để đánh trả
thắng lợi mọi hành động phá hoại của kẻ thù; tiếp tục củng cố nền quốc
phịng tồn dân, an ninh nhân dân; xây dựng thế trận quốc phịng tồn dân
gắn với thế trận an ninh nhân dân. Đảng ta đã xác định: để xây dựng nền
quốc phịng tồn dân, thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa, vấn đề quan trọng trước hết là phải đẩy mạnh GDQP tồn dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”[33,
tr. 269], “Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”[33,
tr.273]. Muốn GDQP cho toàn dân, tăng cường tiềm lực quốc phòng của đất
nước phải chú trọng bồi dưỡng KTQP cho cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt.
Nghị quyết Trung ương 3 khoá VII đã xác định: “phải tăng cường cơng tác
GDQP cho tồn dân, trước hết là đối với cán bộ các cấp, các ngành của Đảng
và Nhà nước”[13, tr.9]. Nghị định 15/2001/NĐ-CP của Chính phủ cũng quy
định: “GDQP là mơn học chính khố…trong các trường chính trị, hành chính
và đồn thể”[13, tr.16]. BDKTQP cho CBCC của Đảng, Nhà nước và đoàn thể
nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đang là nhiệm vụ
vừa cấp bách trước mắt, vừa cơ bản lâu dài .
Quận, huyện là nơi trực tiếp cụ thể hoá 2 nhiệm vụ chiến lược xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, trực tiếp khai thác mọi tiềm năng, tiềm lực
quân sự, quốc phòng; nơi trực tiếp xây dựng nền quốc phịng tồn dân, thế trận
chiến tranh nhân dân. Đội ngũ CBCC cấp quận, huyện là lực lượng nòng cốt

4

trong việc nghiên cứu, quán triệt, đường lối chủ trương, chính sách của Đảng,
Nhà nước và cấp trên vận dụng vào tình hình cụ thể của địa phương để hoạch
định chiến lược phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh của
quận (huyện, thị); chỉ đạo các ngành, các cấp, các đoàn thể quần chúng và nhân
dân trên địa bàn thực hiện các mục tiêu kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh đã
đề ra. Những quan điểm, tư duy mới về quân sự, quốc phòng như: sức mạnh
tổng hợp, kết hợp kinh tế với quốc phòng - an ninh, đối ngoại... được cụ thể
hoá và trở thành hiện thực như thế nào phụ thuộc rất nhiều vào trình độ KTQP
của đội ngũ CBCC cấp quận, huyện. Vì vậy, bồi dưỡng KTQP nhằm nâng cao
trình độ, kiến thức, kinh nghiệm về quốc phòng - an ninh cho đội ngũ CBCC
cấp quận, huyện có vị trí vai trị đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ địa phương nói riêng, Tổ quốc Việt Nam XHCN nói chung.
Qn khu Thủ đơ là địa bàn có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng.
Những năm qua, việc bồi dưỡng KTQP cho các đối tượng ở Quân khu đã
được quan tâm và đầu tư đúng mức, nhờ đó, KTQP của đội ngũ CBCC các
cấp, trong đó có CBCC cấp quận, huyện đã được nâng lên đáng kể, góp phần
xây dựng nền quốc phịng tồn dân, thế trận an ninh nhân dân vững mạnh ở
các địa phương của Quân khu. Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới của
nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, yêu cầu của nhiệm
vụ quân sự quốc phòng địa phương của Quân khu Thủ đô, công tác bồi dưỡng
KTQP cho CBCC cấp quận, huyện cịn bộc lộ khơng ít những hạn chế, bất
cập. Vì vậy, bồi dưỡng KTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận huyện của Quân
khu Thủ đô là vấn đề cần đi sâu nghiên cứu trong tình hình hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Bồi dưỡng KTQP cho cán bộ là vấn đề đã và đang được nhiều cấp uỷ,
chỉ huy, cơ quan chức năng quan tâm nghiên cứu. Trong những năm gần đây

đã có nhiều bài viết của nhiều tác giả trên các báo, tạp chí như: Nguyễn Hậu
Nhất: “Bồi dưỡng KTQP toàn dân cho CBCC cấp huyện - những vấn đề cần
tiếp tục nghiên cứu”, Tạp chí quốc phịng tồn dân, 10/2000; Phạm Huy An:


5

“Một số kinh nghiệm về tổ chức giáo dục quốc phịng ở Qn khu Thủ đơ”,
Tạp chí Giáo dục lý luận quân sự, 5/2004; Lê Hải Bình: “Mấy ý kiến góp
phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng KTQP ở Trường Quân sự Quân khu
Thủ đô”- Thông tin Khoa học Quân sự, Quân khu Thủ đô, 6/2004; Hồ Sĩ Cung
“Mấy kinh nghiệm rút ra từ công tác bồi dưỡng KTQP cho CBCC của thành
phố Hà Nội” - Thông tin Khoa học Qn sự, Qn khu Thủ đơ, 6/2004, ...
Ngồi ra, trong lĩnh vực xây dựng Đảng có Luận văn thạc sĩ của tác giả Phạm
Viết Vần: “Bồi dưỡng KTQP cho cán bộ đầu ngành cấp tỉnh, thành phố và
CBCC cấp huyện, quận ở Trường Quân sự Quân khu 3 trong giai đoạn hiện
nay” (2004).
Với những góc độ nghiên cứu khác nhau các cơng trình trên bước đầu
đã luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn của việc BDKTQP cho đội ngũ cán bộ
theo đối tượng, mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu của mỗi cơng trình.
Tuy nhiên chưa có cơng trình nào nghiên cứu tồn diện và có hệ thống dưới
góc độ chuyên ngành xây dựng Đảng về “Bồi dưỡng KTQP cho đội ngũ
CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô hiện nay”.
Do vậy, tác giả lựa chọn vấn đề này làm đề tài nghiên cứu, là công trình
độc lập nhằm góp phần nâng cao hơn nữa trình độ kiến thức về quốc phòng
cho đội ngũ CBCC ở Qn khu Thủ đơ.
3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn
* Mục đích:
Làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn BDKTQP cho đội
ngũ CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đơ, từ đó đề xuất một số giải

pháp cơ bản BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ
đô hiện nay.
* Nhiệm vụ:
- Luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn
BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô.


6

- Đánh giá đúng thực trạng, rút ra nguyên nhân và những kinh nghiệm về
BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô.
- Đề xuất những giải pháp cơ bản BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp
quận, huyện của Quân khu Thủ đô hiện nay.
*Đối tượng nghiên cứu: Bồi dưỡng KTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận,
huyện của Quân khu Thủ đô hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động bồi
dưỡng KTQP cho đội ngũ CBCC ở các quận, huyện của Quân khu Thủ đô,
các số liệu sử dụng trong luận văn được giới hạn từ năm 2001 đến nay.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận: Là chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, các văn kiện nghị quyết của Đảng,
Nhà nước, của Đảng uỷ quân sự Trung ương về xây dựng nền quốc phịng tồn
dân và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, về GDQP nói chung,
BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện nói riêng.
* Cơ sở thực tiễn: Là thực tiễn hoạt động giáo dục, bồi dưỡng KTQP ở
Quân khu Thủ đô, các báo cáo tổng kết đánh giá công tác giáo dục, bồi dưỡng
KTQP, các số liệu điều tra khảo sát thực tế ở Quân khu Thủ đô.
* Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở vận dụng phương pháp luận của
chủ nghĩa Mác-Lênin, luận văn sử dụng tổng hợp phương pháp nghiên cứu
của khoa học liên ngành và chuyên ngành, trong đó coi trọng phương pháp

kết hợp lơgíc lịch sử, phân tích tổng hợp, so sánh, phương pháp chuyên gia,
điều tra xã hội học và tổng kết thực tiễn...
5. Ý nghĩa của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa
học cho các cấp uỷ, chính quyền của thành phố Hà Nội và tỉnh Hà Tây, Đảng
uỷ, chỉ huy Quân khu Thủ đô, các cơ quan quân sự và nhà trường quân sự của
Quân khu Thủ đô và các lực lượng liên quan trong việc BDKTQP cho CBCC
cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô hiện nay.


7

Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy
ở các trung tâm giáo dục quốc phịng, ở các nhà trường trong và ngồi quân đội.
6. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo và phụ lục.
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN BỒI
DƯỠNG KIẾN THỨC QUỐC PHÒNG CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ
CHỐT CẤP QUẬN, HUYỆN
CỦA QUÂN KHU THỦ ĐÔ
1.1. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện và những vấn đề cơ
bản về lý luận và thực tiễn bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ
cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô
1.1.1. Địa bàn Quân khu Thủ đô và đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận,
huyện của Quân khu Thủ đô
* Địa bàn Quân khu Thủ đô và các quận, huỵên, thị xã trên địa bàn
Quân khu Thủ đô
Địa bàn Quân khu Thủ đô bao gồm Thành phố Hà Nội và tỉnh Hà Tây, là

hai địa phương nằm trên vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, có tổng diện
tích 2.119,55 Km2, dân số hơn 5 triệu 250 nghìn người. Phía bắc Qn khu
giáp các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Giang thuộc địa bàn Quân khu 1, phía đông
và đông bắc giáp Vĩnh Phúc, Phú Thọ thuộc địa bàn Quân khu 2, tỉnh Hưng
Yên thuộc địa bàn Quân khu 3, phía nam và phía tây giáp Hà Nam, Hồ Bình
thuộc địa bàn Qn khu 3.
Qn khu Thủ đơ là nơi có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng. Trên địa
bàn Qn khu có Thủ đơ Hà Nội - là trái tim của cả nước, đầu não chính trị hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh


8

tế và giao dịch quốc tế, nơi có các cơ quan Trung ương của Đảng và Nhà
nước, nơi thường diễn ra các sự kiện chính trị trọng đại của đất nước. Đồng
thời, cũng là trọng điểm về quốc phòng, an ninh, là mục tiêu số 1 trong chiến
tranh cũng như thực hiện chiến lược “diễn biến hồ bình”, bạo loạn lật đổ của
chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch.
Địa bàn Quân khu có mật độ dân cư lớn, trình độ dân trí cao. Trên địa
bàn Qn khu có 57 trường đại học và cao đẳng, 81 trường trung học
chuyên nghiệp và dạy nghề, 152 trường trung học phổ thơng với gần
1triệu 700 nghìn học sinh, sinh viên.
Địa bàn Qn khu Thủ đơ cịn là nơi có hàng trăm sứ quán, văn phòng đại
diện các nước, các tổ chức quốc tế, các cơng ty, các tập đồn kinh tế quốc tế,
hàng năm có hàng chục vạn người nhập cảnh dưới dạng du lịch, kinh tế,
thương mại, Việt kiều về thăm gia đình...
Về tơn giáo, trên địa bàn có 4 tôn giáo chủ yếu (Phật giáo, Thiên chúa
giáo, Tin lành, Cao đài). Hà Nội là trung tâm lãnh đạo của giáo hội cả nước.
Có Tịa Tổng giám mục là trụ sở của Trung ương Giáo hội phật giáo Việt
Nam, có trụ sở Tổng hội Tin lành miền Bắc, có thánh thất Cao đài, trụ sở của
đạo Cao đài miền Bắc. Ngồi ra cịn có Thánh đường Hồi giáo ở 12 Hàng

Lược, hàng ngày có khoảng vài chục nhân viên người nước ngoài làm việc ở
Hà Nội đến tế lễ. Những năm qua, đồng bào các tôn giáo đã luôn thực hiện
nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của
Nhà nước, tham gia tốt các chương trình kinh tế - xã hội của địa phương, xây
dựng cuộc sống mới, sống: “tốt đời, đẹp đạo, kính chúa, yêu nước”. Tuy
nhiên, một số phần tử phản động đội lốt tôn giáo, được sự chỉ đạo và giúp đỡ
của bọn phản động quốc tế đang tích cực hoạt động, đã có nhiều việc vi phạm
chính sách tơn giáo của Đảng và Nhà nước ta.
Quân khu Thủ đô là một địa bàn xã hội nhạy cảm, nơi cư trú của nhiều
phần tử cơ hội chính trị bất mãn. Các hoạt động xun tạc, nói xấu, kích


9

động, tán phát tài liệu phản động thường xuyên xảy ra, nhất là trong các dịp
đất nước có những sự kiện lớn. Chúng thường lợi dụng những khó khăn, bất
cập trong lãnh đạo, quản lý của các cấp, các ngành, những thiếu sót, khuyết
điểm của một bộ phận cán bộ, đảng viên, những bức xúc trong đời sống xã
hội để xuyên tạc đường lối của Đảng, kích động thành những mâu thuẫn phức
tạp. Hiện nay, trên địa bàn còn hơn 1 vạn đối tượng tiền án, tiền sự, hơn 10
ngàn con nghiện, đây là phần tử dễ bị lôi kéo, mua chuộc vào các hoạt động
phá hoại, đặc biệt khi tình hình an ninh chính trị có những diễn biến phức tạp.
Trong những năm qua, Hà Nội luôn là nơi đi đầu trong việc thực hiện các
quyết sách của Đảng và Nhà nước, kết quả thực hiện mọi công tác ở Thủ đơ,
nhất là cơng tác quốc phịng, an ninh, đều ảnh hưởng đến tâm lý, tình cảm của
đồng bào cả nước. Hiện nay, cơng tác quốc phịng - an ninh của Qn khu Thủ
đơ có nhiệm vụ hết sức nặng nề, phải sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi
với mọi kẻ thù xâm lược, đồng thời phải giữ vững an ninh chính trị, trật tự an
tồn xã hội, góp phần bảo vệ và tạo điều kiện tốt để các cơ quan Trung ương làm
việc, hậu thuẫn vững chắc cho sự nghiệp xây dựng và phát triển của địa phương.

Điều đó đang đặt ra những yêu cầu rất cao về phẩm chất, năng lực, về kiến thức
quốc phòng đối với đội ngũ cán bộ Đảng, Nhà nước và các đồn thể của Qn
khu, trong đó có đội ngũ CBCC cấp quận, huyện.
Các quận, huyện, thị xã trên địa bàn Quân khu Thủ đô: Quận, huyện,
thị xã là một cấp quản lý Nhà nước, quản lý hành chính. Theo cơ cấu tổ chức
hành chính, nước ta có hệ thống tổ chức Đảng, chính quyền được tổ chức theo hệ
thống dọc từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các
huyện, quận, thị xã trực thuộc tỉnh và các xã, phường, thị trấn trực thuộc huyện,
quận, thị xã. Cấp quận, huyện là cấp thứ 3 trong 4 cấp hành chính của cả nước, có
nhiệm vụ quản lý hành chính theo ranh giới, lãnh thổ về các hoạt động của địa
phương, quản lý, điều hành hoạt động các phòng, ban trực thuộc quận, huyện,


10

quản lý toàn diện các xã phường, thị trấn theo nhiệm vụ phân cơng của Chính
phủ và chịu sự chỉ đạo về mọi mặt của cấp trên (tỉnh, thành phố).
Quận, huyện có vị trí đặc biệt quan trọng trong quản lý, tổ chức xây dựng,
phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và củng cố quốc phòng an ninh. Đây là nơi trực
tiếp cụ thể hoá đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, trực tiếp
khai thác mọi tiềm năng, tiềm lực của địa phương vào thực hiện nhiệm vụ xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quận, huyện còn là cầu nối liền giữa cơ quan lãnh đạo
và chính quyền cấp trên với nhân dân, nơi nắm bắt mọi tâm tư nguyện vọng và
giải quyết mọi tâm tư nguyện vọng chính đáng của quần chúng nhân dân theo
thẩm quyền được quy định, phản ánh và đề đạt lên cấp trên tình hình mọi mặt của
cơ sở, đề xuất những chủ trương, giải pháp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đảng ủy,
chính quyền quận, huyện có trách nhiệm lãnh đạo, tổ chức nhân dân địa phương
thực hiện tốt hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở địa phương.
Trên địa bàn Quân khu Thủ đơ có 9 quận, 17 huyện và 2 thị xã (là Hà
Đông và Sơn Tây). Các quận, huyện trên địa bàn Quân khu có sự đa dạng về

điều kiện địa lý, kinh tế, văn hoá và bảo đảm quốc phịng, an ninh. Có những
quận, huyện ở vùng đồng bằng, có những huyện ở vùng trung du và vùng bán
sơn địa, có những quận, huyện ở thành thị, có những huyện ở nông thôn. Các
quận, huyện trên địa bàn Quân khu nhìn chung có mật độ dân cư lớn, đặc biệt
là các quận, huyện ở nội thành Hà Nội, thành phần dân cư đa dạng, trình độ
dân trí cao và có các điều kiện phát triển kinh tế, văn hố xã hội thuận lợi.
Những điều kiện địa lý, chính trị, xã hội đa dạng của các quận, huyện tạo ra
không chỉ những thuận lợi, mà cịn cả những khó khăn đối với công tác QSQP
địa phương. Chẳng hạn như các quận, huyện ở nội thành Hà Nội trình độ dân
trí cao, là điều kiện thuận lợi cho công tác GDQP nói riêng, tiến hành cơng tác
QSQP địa phương nói chung. Tuy nhiên, thành phần dân cư đa dạng, phong
phú và phức tạp thì tính địa phương trong cơng tác QSQP địa phương ở các
quận, huyện cũng phong phú và phức tạp hơn. Bởi cách mạng là sự nghiệp


11

của quần chúng, công tác QSQP địa phương ở từng quận, huyện là do nhân
dân ở từng quận, huyện đó trực tiếp tiến hành dưới sự lãnh đạo trực tiếp của
Đảng bộ quận, huyện, sự quản lý điều hành của chính quyền, sự hướng dẫn
của các cơ quan chức năng nhằm tổ chức, động viên một cách tốt nhất mọi
tầng lớp nhân dân đóng góp sức người, sức của cho sự nghiệp QSQP của
Đảng, cho công tác QSQP của mỗi địa phương. Muốn thực hiện tốt công tác
QSQP địa phương ở quận, huyện trước hết cấp uỷ, chính quyền địa phương
mà trực tiếp là đội ngũ cán bộ các cấp, nòng cốt là đội ngũ CBCC cấp quận,
huyện, phải nắm chắc những đặc điểm vốn có, đặc điểm riêng của địa bàn
công tác.
* Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô
Cán bộ là một hiện tượng lịch sử gắn liền với sự xuất hiện và phát triển
của xã hội lồi người. Đó là những người cầm đầu hoặc người làm công tác

nghiệp vụ chuyên môn trong một tổ chức lãnh đạo, quản lý xã hội nhất định,
có chức năng tổ chức phối hợp hành động của các thành viên trong một nhóm,
một tập đồn người nhằm đạt tới một mục tiêu nhất định đã được đề ra. Cán
bộ là chủ thể hoạch định mục tiêu, chiến lược phát triển của các tổ chức xã
hội, đồng thời còn là người lãnh đạo, chỉ huy, quản lý điều hành các tổ chức
xã hội thực hiện những mục tiêu đó.
Cán bộ là vấn đề liên quan tới vận mệnh của Đảng, của đất nước, của
chế độ, là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. V. I. Lênin đã chỉ
rõ: “Trong lịch sử, chưa hề có một giai cấp nào giành được quyền thống trị,
nếu nó khơng đào tạo ra được trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính
trị, những đại biểu tiền phong có đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong
trào”[27, tr. 473].
Cán bộ là người tổ chức thực hiện và tham gia xây dựng mọi đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng. Mọi đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng muốn trở thành thắng lợi hiện thực, thì chính “cán bộ là những người


12

đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và
thi hành; đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho
Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng”[33, tr.269]. Để thực hiện
thắng lợi đường lối cách mạng của Đảng, xây dựng thành công chủ nghĩa xã
hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa chúng ta cần
phải có đội ngũ cán bộ vững mạnh, trong sạch, vừa trung thành tận tụy với
Đảng, vừa có kiến thức năng lực tổ chức thực hiện đường lối giỏi, lại già dặn
kinh nghiệm lãnh đạo, vững vàng trong mọi tình huống. Người cán bộ khơng
những phải có phẩm chất đạo đức tốt, giỏi lãnh đạo, điều hành, giỏi quản lý
kinh tế, xã hội mà còn phải giỏi quản lý Nhà nước về quốc phòng - an ninh
theo chức trách, nhiệm vụ của mỗi người. Muốn vậy, phải chăm lo xây dựng

đội ngũ cán bộ về mọi mặt, trong đó bồi dưỡng nâng cao kiến thức quốc
phịng cho đội ngũ cán bộ là một nội dung của công tác cán bộ, trực tiếp góp
phần xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh tồn diện, đáp ứng u cầu địi hỏi
của nhiệm vụ cách mạng đặt ra.
Đội ngũ cán bộ là tập hợp những người cán bộ thành một lực lượng có
số lượng, cơ cấu, chất lượng (nghề nghiệp, trình độ, tuổi đời, thâm niên cơng
tác, giới tính...) đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ chính trị, chức năng của một tổ
chức, một lĩnh vực hoạt động.
Đội ngũ cán bộ của quận, huyện là tập hợp những cán bộ của Đảng,
chính quyền trong hệ thống tổ chức của Đảng, chính quyền ở các đơn vị hành
chính quận, huyện, là những cán bộ, đảng viên phụ trách một lĩnh vực công tác
cụ thể của chính quyền hay đồn thể ở quận, huyện. Về số lượng, cơ cấu, tiêu
chuẩn của đội ngũ cán bộ cấp quận, huyện theo quy định của biên chế Nhà
nước, thể hiện qua các văn bản của Ban tổ chức Chính phủ (nay là Bộ Nội vụ).
Chủ chốt theo Từ điển tiếng Việt là quan trọng nhất, có tác dụng làm
nòng cốt [40, tr. 168].


13

Cán bộ chủ chốt của Đảng và Nhà nước là những cán bộ nắm giữ
những chức vụ, quyền hạn, lãnh đạo, quản lý quan trọng nhất trong tổ chức
Đảng, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể từ Trung ương đến tỉnh, thành, quận,
huyện, xã, phường theo ngành dọc của hệ thống chính trị. Cán bộ chủ chốt
cịn là những người nắm các chức vụ chủ chốt của tổ chức Đảng, các ban,
ngành, đồn thể của các bộ, ngành chun mơn. Đó là hệ thống cán bộ lãnh
đạo, quản lý các cơ quan từ Trung ương đến các địa phương, các ngành, là
nhân tố quyết định thành bại của việc thực hiện các mục tiêu của Đảng, Nhà
nước, của hệ thống chính trị.
Từ những luận giải trên đây có thể quan niệm: Đội ngũ cán bộ chủ chốt

cấp quận, huyện là những cán bộ, đảng viên của Đảng được giao trọng trách
là người đứng đầu trong các tổ chức đảng, chính quyền, ban ngành, đồn thể
ở quận, huyện; là lực lượng nịng cốt tổ chức quán triệt và chấp hành đường
lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết của
cấp trên ở địa phương; trực tiếp đề xuất những hoạch định chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội của quận, huyện; lãnh đạo, quản lý điều hành, triển khai
thực hiện các nhiệm vụ, phát huy vai trị của hệ thống chính trị cấp quận,
huyện; tổ chức động viên quần chúng tích cực thực hiện nhiệm vụ xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc ở địa phương.
CBCC cấp quận, huyện bao gồm: Bí thư, Phó bí thư và Thường trực
các quận, huyện, thị uỷ; Chủ tịch, Phó chủ tịch và Thường trực uỷ ban nhân
dân các quận, huyện, thị; Chủ tịch, Phó chủ tịch và Thường trực Hội đồng
nhân dân các quận, huyện, thị xã, trưởng, phó các ban ngành ở quận, huyện,
thị, bí thư, phó bí thư Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Chủ tịch, Phó
chủ tịch Cơng đồn...
Vị trí vai trị của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện ở Quân khu
Thủ đơ đối với cơng tác qn sự, quốc phịng địa phương.


14

Trước hết, đội ngũ CBCC cấp quận, huyện là lực lượng nòng cốt trong
quán triệt và tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối nhiệm vụ QSQP của Đảng,
nghị quyết chỉ thị của cấp trên về công tác QSQP ở từng quận (huyện, thị).
Công tác QSQP ở quận, huyện là nhiệm vụ chính trị hết sức quan trọng
trong tồn bộ công tác QSQP của Đảng và Nhà nước được thực hiện ở cơ sở
trong cả thời bình và thời chiến. Bao gồm: hoạt động giáo dục động viên và tổ
chức xây dựng nền quốc phịng, thế trận quốc phịng tồn dân kết hợp với thế
trận an ninh nhân dân; kết hợp kinh tế với quốc phòng và an ninh; xây dựng lực
lượng vũ trang nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, chuẩn bị và thực hành

chiến tranh nhân dân bảo vệ địa phương, giữ vững chủ quyền an ninh quốc gia
trong thế trận phòng thủ bảo vệ Tổ quốc của cả nước. Đây là một trong những
mặt công tác chủ yếu của cấp uỷ, chính quyền, ban ngành, đồn thể, các tầng lớp
nhân dân và lực lượng vũ trang địa phương. Tiến hành công tác QSQP ở địa
phương là một trong những nội dung đã được qui định trong chức trách, nhiệm
vụ của từng CBCC cấp quận, huyện. Qui định số 74-QĐ/TW của Ban Chấp
hành Trung ương còn chỉ rõ: “Bí thư huyện, quận làm bí thư đảng ủy quân sự
huyện, quận và chủ tịch ủy ban nhân dân huyện, quận được cấp ủy địa phương
cùng cấp chỉ định tham gia đảng ủy quân sự huyện, quận”. Như vậy, CBCC là
một trong những chủ thể quan trọng trong tiến hành cơng tác QSQP địa phương.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: : “...Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành
cơng hoặc thất bại của chính sách đó là do nơi cách tổ chức công việc” [34, tr.
520]. Muốn biến các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về quốc
phịng, an ninh vào cuộc sống thì trước hết phải bắt nguồn từ sự lãnh đạo, chỉ
đạo của cấp ủy, chính quyền, ban ngành, đồn thể các cấp thơng qua hoạt động
của đội ngũ cán bộ. Thực tế cho thấy: “...nơi nào có cán bộ tốt, thì cả vùng đó
hoạt động như một bộ máy. Và cả vùng đó tỏ ra một bầu khơng khí hăng hái, vui
vẻ. Nơi nào cán bộ xồng thì cả vùng đó như đang ngủ say.” [32, tr. 139]


15

Là những người đứng đầu tổ chức Đảng, chính quyền, ban, ngành đoàn
thể ở một quận, huyện, đội ngũ CBCC cấp quận, huyện như là những “đầu
tầu” của bộ máy hành chính ở quận, huyện. CBCC cấp quận, huyện nghiên
cứu, quán triệt đường lối, nghị quyết, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà
nước và cấp trên về QSQP, vận dụng vào tình hình cụ thể của địa phương để
hoạch định chủ trương, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc
phịng an ninh của quận (huyện, thị) trình các cấp có thẩm quyền thơng qua.
Đồng thời, CBCC cấp quận, huyện trực tiếp tổ chức quán triệt, giáo dục cho

cán bộ công chức thuộc quyền và nhân dân địa phương mọi chủ trương,
đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, nhiệm vụ của địa
phương nói chung, chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và
Nhà nước, nhiệm vụ của địa phương về công tác QSQP, nói riêng. Trong q
trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ CBCC cấp quận, huyện là những
người trực tiếp lãnh đạo, quản lý, điều hành, chỉ đạo mọi hoạt động diễn ra
trong địa bàn quận, huyện, ban, ngành, đoàn thể mà mình phụ trách, trong đó
có cơng tác QSQP địa phương, bảo đảm hoạt động công tác QSQP địa
phương diễn ra thống nhất, nhịp nhàng, đúng kế hoạch và không ngừng nâng
cao, chất lượng hiệu quả. Ở mỗi địa phương, ban, ngành, đồn thể có đặc
điểm riêng, thuận lợi và khó khăn cũng khơng giống nhau. Vì vậy, đội ngũ
CBCC cấp quận, huyện phải năng động, sáng tạo trong cách làm, bước đi cụ
thể, linh hoạt trong xử lý mọi vấn đề một cách khoa học, đúng nguyên tắc,
đúng đường lối chủ trương chính sách của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của
Nhà nước mới có thể thực hiện thắng lợi công tác QSQP ở từng quận, huyện,
thị xã trên địa bàn Quân khu. Đồng thời phải thường xuyên tổng kết thực tiễn,
rút ra những kinh nghiệm đúng đắn, sát thực đề xuất và đóng góp với Đảng,
Nhà nước để hồn thiện đường lối, chính sách chung, đường lối nhiệm vụ
QSQP nói riêng.


16

Thứ hai, CBCC có vai trị quan trọng trong xây dựng các lực lượng tiến
hành công tác QSQP ở địa phương.
CBCC cấp quận, huyện là người chịu trách nhiệm và trực tiếp tiến hành công
tác tổ chức, đặc biệt là công tác cán bộ, theo phạm vi chức trách của từng người,
nhằm xây dựng bộ máy hoàn chỉnh và vận hành có hiệu quả. CBCC cấp quận,
huyện phải phục tùng sự lãnh đạo, quản lý, điều hành của tổ chức, đồng thời có
trách nhiệm xây dựng lực lượng, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình

độ và năng lực hoạt động thực tiễn, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng cho
đội ngũ cán bộ công chức thuộc quyền đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ nói chung, yêu
cầu nhiệm vụ QSQP địa phương trong tình hình mới. CBCC cịn là một trong
những chủ thể quan trọng trong chăm lo xây dựng lực lượng dân quân, tự vệ, xây
dựng lực lượng dự bị động viên của cơ quan, đơn vị mình phụ trách, tham gia xây
dựng Đảng bộ quân sự địa phương trong sạch vững mạnh, xây dựng cơ quan quân
sự mạnh, đủ sức làm tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, phát huy vai
trị là trung tâm phối hợp, hiệp đồng về công tác QSQP địa phương.
Thứ ba, CBCC cấp quận, huyện còn là những người trực tiếp tham mưu
cho cấp uỷ, chính quyền địa phương trong tổ chức thực hiện công tác QSQP địa
phương trên lĩnh vực mà mình phụ trách.
Được giao giữ những chức vụ chủ chốt trong tổ chức Đảng, ban, ngành,
đoàn thể ở từng quận, huyện, CBCC nắm chắc và hiểu rất rõ đặc điểm, điều
kiện, khả năng của cơ quan, tổ chức, đơn vị, ngành mình phụ trách. Vì vậy,
những ý kiến tham mưu đề xuất của CBCC giúp cấp uỷ và chính quyền có cơ
sở xác định những chủ trương, biện pháp tiến hành công tác QSQP địa
phương sát với thực tiễn và hiệu quả hơn.
Cùng với những vấn đề trên, đội ngũ CBCC cấp quận, huyện phải là tấm
gương sáng về nhận thức, trách nhiệm, phẩm chất và năng lực trong tiến hành
công tác QSQP địa phương để cán bộ, nhân viên thuộc quyền và nhân dân địa
phương học tập, noi theo. Đội ngũ CBCC cấp quận, huyện là trung tâm đoàn


17

kết, khai thác và tập hợp mọi nguồn lực, trí tuệ của cơ quan, địa phương, tổ
chức và phát huy sức mạnh tập thể, động viên mọi người ra sức thực hiện tốt
các nhiệm vụ chính trị của địa phương, trong đó có cơng tác QSQP địa phương.
Từ những trình bày ở trên có thể thấy, đường lối, chủ trương, nghị quyết
kế hoạch QSQP của Đảng và Nhà nước được quán triệt và cụ thể hoá và thực

hiện như thế nào ở từng quận, huyện, thị xã trên địa bàn Quân khu Thủ đô
phụ thuộc trước hết vào đội ngũ CBCC cấp quận, huyện.
Trong tình hình hiện nay, trước những yêu cầu ngày càng cao của nhiệm
vụ QSQP địa phương, vai trò của đội ngũ CBCC cấp quận, huyện trong công
tác QSQP địa phương của Quân khu ngày càng tăng: Qn khu Thủ đơ là một
địa bàn có tầm quan trọng chiến lược về quốc phòng - an ninh, là mục tiêu số 1
mà các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách chống phá bằng những âm mưu và thủ
đoạn ngày càng tinh vi và xảo quyệt hơn. Nhiệm vụ QSQP địa phương của Quân
khu có sự phát triển mới, địi hỏi từng cấp uỷ, chính quyền địa phương phải tăng
cường tổ chức cho nhân dân địa phương thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng khu
vực phòng thủ, xây dựng lực lượng vũ trang các địa phương của Quân khu vững
mạnh có chất lượng tổng hợp ngày càng cao; quản lý chặt chẽ lực lượng dự bị
động viên, xây dựng, huấn luyện, nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng
dân quân tự vệ; kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng - an ninh, quốc phòng an ninh với kinh tế, thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội, đồng thời giữ
vững an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội của địa phương. Tình hình nhiệm vụ
đó cũng đặt ra địi hỏi phải ngày càng phát huy tốt hơn vai trò của đội ngũ cán
bộ, nịng cốt là CBCC, trong cơng tác QSQP địa phương mới có thể thực hiện
thắng lợi các nhiệm vụ QSQP địa phương của Quân khu trong tình hình mới.
Đặc điểm của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô
Đội ngũ CBCC cấp quận, huyện trên địa bàn Quân khu Thủ đô hiện nay
được biên chế đủ theo qui định của Bộ nội vụ. Tuyệt đại đa số là những người có


18

phẩm chất và năng lực tiêu biểu ở quận, huyện theo yêu cầu đòi hỏi của từng
chức danh cán bộ chủ chốt.
Về chức trách nhiệm vụ, mỗi cương vị công tác có những yêu cầu đặc thù
riêng, nhưng CBCC cấp quận, huyện đều được giao trọng trách là những người
đứng đầu tổ chức Đảng, chính quyền, ban ngành, đồn thể ở quận huyện nên có

trách nhiệm rất cao với cơng việc. Hầu hết quan tâm đến mọi mặt công tác của
cơ quan, tổ chức được phân cơng phụ trách, có khả năng bao quát công việc,
nhanh nhạy trong xử lý các tình huống theo đúng chủ trương, đường lối, chính
sách của Đảng. Cương vị cơng tác cũng địi hỏi CBCC cấp quận, huyện hàng
ngày phải giải quyết rất nhiều công việc, khơng chỉ cơng tác chun mơn mà cịn
nhiều cơng việc khác liên quan đến mọi mặt hoạt động của tổ chức Đảng, chính
quyền, ban, ngành, đồn thể thuộc quyền.
Về trình độ học vấn, CBCC cấp quận, huyện ở Quân khu Thủ đơ là những
người có trình độ học vấn cao. Hiện tại, 100% CBCC các quận, huyện của Quân
khu Thủ đơ có trình độ đại học và trên đại học, trong đó, số có trình độ thạc sĩ,
tiến sĩ là trên 10%. Về tuổi đời từ 35 ữ 45 là 27,5% từ 46 ữ 51 là 57,5% từ 52 ữ
56 là 15%. Ngồi trình độ chun mơn hầu hết đã qua cao cấp chính trị tại
trường Đảng Nguyễn Ái Quốc và Học viện Hành chính Quốc gia. Họ là những
cán bộ, đảng viên được rèn luyện, trưởng thành từ các cương vị lãnh đạo, chính
quyền của các xã, phường, hoặc các ban, ngành, đoàn thể trên địa bàn Quân khu,
tích lũy được nhiều kinh nghiệm lãnh đạo, tổ chức, quản lý, điều hành hoạt động
của địa phương. Nhiều CBCC đã qua chiến tranh hoặc đã từng phục vụ trong lực
lượng vũ trang, trong các ngành nghề khác. Thế hệ cán bộ trẻ được đào tạo cơ
bản, kế thừa được những kinh nghiệm, truyền thống quý báu của đất nước, của
dân tộc trong quá trình dựng nước và giữ nước.
Về điều kiện và môi trường công tác, đội ngũ CBCC cấp quận, huyện của
Quân khu Thủ đô công tác trên địa bàn là trung tâm chính trị, văn hóa, khoa học


19

công nghệ của cả nước, trung tâm giao dịch quốc tế nên cũng là nơi có điều kiện
học tập thuận lợi, nơi dễ dàng được tiếp cận nhiều thông tin đa dạng, nhanh
chóng. Là nơi cận kề các cơ quan Trung ương nên thường xuyên được sự quan
tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện của trên. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác

của CBCC cấp quận, huyện ngày càng đầy đủ hơn. Hầu hết các quận, huyện, thị
xã trên địa bàn Quân khu Thủ đô đều được có trụ sở làm việc thuận lợi, được bổ
sung trang bị thiết bị văn phịng và thơng tin liên lạc hiện đại. Đó là những điều
kiện thuận lợi trong cơng tác nói chung, BDKTQP nói riêng. Tuy nhiên, Trong hệ
thống kiến thức cần phải có của người CBCC cấp quận, huyện, KTQP đóng một
vai trị quan trọng, nhưng do phải quản lý, điều hành nhiều mặt công tác khác của
địa phương, thường là rất bận rộn, nên dễ xảy ra tình trạng CBCC thiếu quan tâm
hoặc quan tâm khơng đầy đủ đến việc nâng cao KTQP cho bản thân. Đây là một
mâu thuẫn mà quá trình BDKTQP phải giải quyết.
1.1.2 Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội
ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô.
* Quan niệm về kiến thức quốc phòng và bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện.
Kiến thức, trong Từ điển tiếng Việt “là điều hiểu biết do tìm hiểu, học tập
mà nên”[40, tr. 79] .
Quốc phịng, theo Từ điển Bách khoa quân sự: “Là công cuộc giữ nước
của một quốc gia, gồm toàn thể hoạt động đối nội và đối ngoại về quân sự,
chính trị, kinh tế, văn hoá, khoa học… của Nhà nước và nhân dân để phịng
thủ đất nước, tạo nên sức mạnh tồn diện, cân đối, trong đó sức mạnh quân sự
là đặc trưng, nhằm giữ được hồ bình, đẩy lùi, ngăn chặn các hoạt động gây
chiến của kẻ thù và sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lược dưới mọi hình
thức và qui mô”[41, tr. 680].


20

Như vậy, quốc phòng là một lĩnh vực rộng lớn, đa dạng, có liên quan đến
mọi cấp, mọi ngành, mọi tổ chức chính trị xã hội và mọi tầng lớp nhân dân,
có quan hệ đến sức mạnh phịng thủ của cả quốc gia, quyết định sự sinh tồn,
an ninh ổn định và phát triển của đất nước.

Kiến thức quốc phòng là sự hiểu biết về quốc phịng thơng qua tìm hiểu,
học tập; cụ thể là sự hiểu biết về đường lối, chủ trương, chính sách, phương
thức, cách thức mà Đảng, Nhà nước đã đề ra để bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa, hiểu biết những kiến thức QSQP cần thiết, trên cơ sở đó đề cao trách
nhiệm của mỗi người góp sức lực, trí tuệ vào bảo vệ Tổ quốc.
Từ những luận giải trên có thể quan niệm: Kiến thức quốc phòng của đội
ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện là toàn bộ những tri thức, những hiểu
biết về quân sự, những tri thức, những hiểu biết về những vấn đề chính trị,
kinh tế, văn hố, khoa học cơng nghệ và chủ trương, chính sách đối nội, đối
ngoại có liên quan đến quốc phịng - an ninh của Đảng, tạo điều kiện cho đội
ngũ CBCC cấp quận, huyện phát huy sức mạnh vật chất, tinh thần của các tổ
chức, các lực lượng, của nhân dân vào từng hoạt động cụ thể của cơng tác
qn sự quốc phịng địa phương, góp phần trực tiếp vào u cầu giữ được
hồ bình, ổn định chính trị, ngăn chặn, đẩy lùi các hoạt động chống phá của
kẻ thù ở địa phương.
Quan niệm chung về bồi dưỡng: Bồi dưỡng là khái niệm được sử dụng
phổ biến, rộng rãi trong các lĩnh vực, các hoạt động của đời sống xã hội. Theo
Từ điển Tiếng Việt, bồi dưỡng là: “làm cho khỏe thêm, mạnh thêm, làm cho
tốt hơn, giỏi hơn” [40, tr. 191]. Trong công tác cán bộ, bồi dưỡng, theo nghĩa
rộng, đó là hoạt động trang bị, bổ túc thêm những tri thức, kinh nghiệm, xây
dựng phẩm chất nhân cách để người cán bộ ngày càng đáp ứng tốt hơn các
yêu cầu hoạt động trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Hiểu theo nghĩa hẹp,
bồi dưỡng là quá trình bổ sung, phát triển, hoàn thiện những phẩm chất, năng


21

lực đã có của con người, để họ đủ khả năng hoạt động theo cương vị chức
trách được phân công.
Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng là làm cho đối tượng được bồi dưỡng

nâng cao hiểu biết, trách nhiệm và khả năng về qn sự và quốc phịng, góp
phần vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây
là hoạt động có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch, được tổ chức chặt chẽ. Nghị
định 15/2001/ NĐ-CP ngày 01 tháng 5 năm 2001 của Chính phủ chỉ rõ: “Cán bộ,
cơng chức của Đảng, Nhà nước giữ các chức vụ chủ chốt ở các cấp, được bồi
dưỡng KTQP tại Học viện Quốc phòng hoặc ở Trường Quân sự Quân khu,
Trường Quân sự tỉnh theo phân cấp cho từng đối tượng.” [13, tr. 18]. Hiện tại,
BDKTQP cho CBCC cấp quận, huyện được qui định tiến hành tại Trường Quân
sự Quân khu. Thực chất, hoạt động bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ
chủ chốt cấp quận, huyện theo qui định trên là những lớp học tập trung tại
Trường Quân sự Quân khu và được gọi là các lớp bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng. Tuy nhiên, trong khuôn khổ một lớp học ngắn ngày (lớp BDKTQP) thì
chỉ có thể định hướng cho cán bộ những vấn đề cơ bản nhất, làm cơ sở để cán bộ
tự nghiên cứu nâng cao kiến thức của mình. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và sự
phát triển của tình hình, hoạt động bồi dưỡng phải được diễn ra thường xuyên,
liên tục. Chỉ thị 62-CT/TW ngày 12 tháng 2 năm 2001 của Ban Chấp hành
Trung ương về “Tăng cường công tác Giáo dục quốc phịng tồn dân trước tình
hình mới” chỉ rõ: “Để thực hiện tốt nhiệm vụ quốc phòng phục vụ sự nghiệp bảo
vệ và xây dựng Tổ quốc và đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước,
cần tăng cường thực hiện công tác Giáo dục quốc phịng tồn dân sâu rộng,
thường xun có nề nếp vững chắc” [13, tr. 10]. Vì vậy, quan niệm về BDKTQP
cho CBCC cấp quận, huyện ở đây bao gồm cả hoạt động bồi dưỡng KTQP tại
trường, bồi dưỡng tại chức cũng như quá trình cá nhân tự bồi dưỡng.
Từ cách tiếp cận trên, có thể quan niệm bồi dưỡng KTQP cho đội ngũ
CBCC cấp quận, huyện ở Quân khu Thủ đô là tổng thể những hình thức, biện


22

pháp của tổ chức đảng, chính quyền và các cơ quan chức năng của Quân khu

Thủ đô nhằm trang bị, bổ sung hoàn thiện tri thức, kiến thức, kinh nghiệm, kỹ
năng về quân sự quốc phòng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp quận, huyện trên
địa bàn Quân khu đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quân sự quốc phòng địa phương
trong tình hình hiện nay.
Quan niệm trên chỉ ra:
Mục đích bồi dưỡng: Là trang bị, bổ sung hồn thiện tri thức, kiến thức,
kinh nghiệm, kỹ năng về quân sự, quốc phịng cho đội ngũ CBCC cấp quận,
huyện thơng qua các lớp BDKTQP và quá trình bồi dưỡng tại chức cho cán
bộ để họ có kiến thức và năng lực phù hợp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quân
sự quốc phịng địa phương trong tình hình hiện nay.
Chủ thể bồi dưỡng KTQP cho CBCC cấp quận, huyện: Là cấp ủy, chính
quyền và các cơ quan chức năng của Quân khu. Đó là cấp uỷ, chính quyền
thành phố Hà Nội và tỉnh Hà Tây, đảng ủy, chính quyền quận, huyện, Đảng
ủy, chỉ huy BTL Quân khu Thủ đô, Bộ CHQS TP Hà Nội, Tỉnh Hà Tây, các
cơ quan quân sự của các Quận, Huyện, Thị xã (Hà Đông và Sơn Tây), Đảng
ủy, Ban giám hiệu, các cơ quan, đội ngũ giáo viên Trường Quân sự Quân khu
Thủ đô và bản thân mỗi cán bộ vừa là đối tượng vừa là chủ thể, xem xét dưới
góc độ tự bồi dưỡng.
Trong các chủ thể trên thì đảng ủy, chính quyền thành phố Hà Nội và
tỉnh Hà Tây, đảng ủy, chính quyền quận, huyện là những chủ thể trung tâm vì
đây là cơ quan quản lý CBCC cấp quận, huyện về mọi mặt, hoạt động
BDKTQP là một trong những nội dung công tác cán bộ được tiến hành
thường xuyên của cấp ủy, chính quyền địa phương. Đảng ủy, Chỉ huy BTL
Quân khu Thủ đô là cơ quan phối hợp với các cơ quan có liên quan ở địa
phương thực hiện công tác GDQP cho các đối tượng theo quy định tại điều 6
Nghị định 15/ CP (ngày 01/5/2001), trong đó có cơng tác BDKTQP cho
CBCC cấp quận, huyện; lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức các lớp BDKTQP cho


23

CBCC cấp quận, huyện tại Trường Quân sự Quân khu. Đảng ủy, chỉ huy Bộ
CHQS thành phố Hà Nội, Tỉnh Hà Tây, các cơ quan quân sự các quận, huyện
Thành phố Hà Nội và Tỉnh Hà Tây có trách nhiệm triển khai, tổ chức thực
hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng ủy, chỉ huy BTL Quân khu, tham mưu,
giúp việc cho Đảng ủy, chính quyền tỉnh, thành, quận, huyện, đồng thời là
trung tâm phối hợp hiệp đồng giữa các cơ quan, ban ngành ở địa phương và tổ
chức thực hiện công tác BDKTQP cho CBCC cấp quận, huyện. Đảng ủy, Ban
giám hiệu, các cơ quan, đội ngũ giáo viên Trường Quân sự Quân khu Thủ đô
là chủ thể trực tiếp tiến hành các lớp BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận,
huyện.
Nội dung bồi dưỡng:
Bao gồm: Những tri thức, kiến thức tồn diện về phịng thủ đất nước,
tập trung vào: Học thuyết Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về chiến tranh,
quân đội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; về nghệ thuật quân sự Việt
Nam; về âm mưu thủ đoạn của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch
trong chống phá cách mạng nước ta; những vấn đề về kết hợp kinh tế, đối
ngoại với quốc phòng - an ninh, quốc phòng - an ninh với kinh tế, đối ngoại;
xây dựng và hoạt động tác chiến của lực lượng vũ trang địa phương; chuyển
hoạt động của địa phương từ thời bình sang thời chiến và về chính sách quốc
phịng, chính sách hậu phương qn đội.
Hình thức, biện pháp bồi dưỡng: Thơng qua nội dung chương trình,
hình thức bồi dưỡng tiến hành tại Trường Quân sự Quân khu, thông qua việc
tổ chức các hoạt động bồi dưỡng tại chức của cấp ủy, chính quyền địa phương
và hoạt động tự bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ trong q trình hoạt động, cơng
tác của mình. Q trình bồi dưỡng phải có sự phối kết hợp chặt chẽ giữa các
chủ thể bồi dưỡng, tạo sự đồng bộ thống nhất cả về nội dung, hình thức, biện
pháp bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, đồng thời phối hợp chặt chẽ giữa chủ thể bồi
dưỡng và đối tượng được bồi dưỡng tạo sự thống nhất về nhận thức, trách

24

nhiệm trong quá trình bồi dưỡng KTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện
của Qn khu Thủ đơ.
* Vai trị và đặc điểm bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán
bộ chủ chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đơ
- Vai trị của bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô
Để tiến hành xây dựng đội ngũ cán bộ phải tiến hành nhiều nội dung,
nhiều khâu, nhiều bước, trong đó bồi dưỡng, huấn luyện, đào tạo cán bộ giữ
một vị trí vai trị quan trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “huấn luyện cán
bộ là công việc gốc của Đảng” [33, tr.269]; phải đào tạo, bồi dưỡng để có đội
ngũ cán bộ “vừa hồng”, “vừa chun”, có phẩm chất và năng lực tồn diện đủ
sức gánh vác cơng việc của cách mạng. Vai trị của công tác BDKTQP cho đội
ngũ CBCC cấp quận, huyện thể hiện ở những nội dung cơ bản sau:
Một là, BDKTQP trực tiếp trang bị, bổ sung những tri thức cần thiết về
QSQP cho đội ngũ CBCC để họ đủ khả năng đáp ứng yêu cầu thực hiện thắng
lợi các nhiệm vụ QSQP của địa phương trong tình hình hiện nay.
Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của người cán bộ muốn đạt
hiệu quả cao phải được tiến hành dựa trên cơ sở những tri thức khoa học. Để
thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của địa phương, đặc biệt là nhiệm vụ QSQP,
lĩnh vực có sự biến đổi nhanh chóng và địi hỏi rất cao, người CBCC cấp quận,
huyện phải được trang bị những tri thức cần thiết, đồng thời, những tri thức đó
phải ln được cập nhật, bổ sung phù hợp với sự vận động biến đổi của thực
tiễn.
Từ trước đến nay, Đảng ta luôn xác định: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là
hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam. Cả lý luận và thực tiễn đều
cho thấy sự cần thiết phải kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc, phát triển kinh tế phải đi đơi với giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm vững

chắc quốc phịng an ninh. Trong tình hình hiện nay vấn đề đó càng trở nên cấp


25

thiết. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm lãnh đạo, quản lý, chỉ đạo,
điều hành, tổ chức thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ ở địa phương, cán bộ các
cấp, các ngành phải có kiến thức tồn diện. Người CBCC cấp quận, huyện,
khơng những phải có những kiến thức sâu rộng về các lĩnh vực kinh tế, văn hóa,
xã hội, khoa học kỹ thuật... mà cịn phải có những kiến thức cần thiết về quốc
phịng an ninh mới có thể làm tốt cơng tác tổ chức xây dựng và quản lý Nhà
nước về quốc phòng an ninh ở địa phương. Nếu CBCC cấp quận, huyện khơng
có hoặc hạn chế về kiến thức quốc phịng thì sẽ khơng thể hồn thành tốt cương
vị chức trách của mình, nhất là trong việc xây dựng nền quốc phịng tồn dân,
thế trận an ninh nhân dân, kết hợp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc
phịng an ninh, thậm chí cịn nguy hại. Thực tiễn hiện nay cho thấy, mức độ hiểu
biết về QSQP của đội ngũ CBCC cấp quận, huyện so với yêu cầu của thực tiễn
đặt ra cịn những hạn chế, bất cập. Vì vậy, phải tăng cường BDKTQP, thông qua
hoạt động BDKTQP trang bị, bổ sung cho CBCC cấp quận, huyện những tri
thức cần thiết về QSQP, tạo điều kiện để đội ngũ CBCC có cơ sở khoa học trong
việc phát huy sức mạnh vật chất, tinh thần của của các tổ chức, các lực lượng
thuộc quyền vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ QSQP địa phương được giao.
Hai là, BDKTQP cho CBCC cấp quận, huyện trực tiếp góp phần nâng
cao nhận thức, trách nhiệm cho đội ngũ CBCC trong tiến hành công tác
QSQP địa phương, nhất là trong tình hình hiện nay.
Thơng qua hoạt động BDKTQP, CBCC cấp quận, huyện quán triệt nắm
vững sâu sắc hơn những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về chiến tranh và quân đội, về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, về
nghệ thuật quân sự Việt Nam, nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách
QSQP của Đảng và Nhà nước, nhiệm vụ QSQP của địa phương, nhận thức

đúng đắn hơn về những âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, có thêm những kiến thức
cần thiết về QSQP làm cơ sở giúp người cán bộ nhận thức đúng đắn hơn về vai
trị và sự cần thiết phải tiến hành cơng tác QSQP. Trên cơ sở có những nhận


26

thức đúng mới xác định đúng trách nhiệm của mình đối với nhiệm vụ quốc
phòng, an ninh. Ngược lại, nếu người cán bộ thiếu những hiểu biết cần thiết về
quốc phịng, an ninh sẽ khơng nhận thức đúng đắn và đầy đủ tầm quan trọng
của công tác QSQP địa phương, dẫn đến lơ là, mất cảnh giác, thiếu tích cực,
chủ động trong thực hiện những nội dung công tác QSQP địa phương theo
phạm vi chức trách được phân công hoặc thực hiện một cách miễn cưỡng, thiếu
trách nhiệm, chất lượng, hiệu quả thấp. Thực tế hiện nay, một số CBCC cấp
quận, huyện nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của công tác QSQP địa
phương, trong thực hiện nhiệm vụ, chức trách chưa đề cao trách nhiệm trong
tiến hành công tác QSQP địa phương, kể cả những nội dung hoạt động liên
quan đến lĩnh vực, ngành mình phụ trách. Trong khi đó nhiệm vụ QSQP của
Quân khu trước những âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù
địch, trước yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ địa phương đang đặt ra
những đòi hỏi ngày càng cao. Do đó, BDKTQP góp phần nâng cao nhận thức,
trách nhiệm cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện trong thực hiện cơng tác
QSQP địa phương cịn mang tính cấp thiết trong tình hình hiện nay.
Ba là, BDKTQP trực tiếp góp phần nâng cao năng lực tiến hành cơng
tác QSQP địa phương cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện.
Thông qua hoạt động BDKTQP, CBCC cấp quận, huyện được trang bị,
bổ sung khơng chỉ những kiến thức QSQP mà cịn kinh nghiệm, phương pháp
và những kỹ năng tiến hành công tác QSQP địa phương cần thiết. Có những
hiểu biết, kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết về QSQP thì người cán bộ mới có
đủ khả năng quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo cơng tác QSQP ở địa phương, ngành

mình phụ trách, tham mưu đề xuất với cấp ủy địa phương những chủ trương
biện pháp, kế hoạch, nội dung, biện pháp lãnh đạo cơng tác qn sự quốc
phịng địa phương, kết hợp kinh tế với quốc phòng - an ninh, quốc phòng - an
ninh với kinh tế một cách đúng đắn và có hiệu quả; mới có khả năng đề xuất
những hình thức, phương pháp phù hợp; huy động tốt nhất các lực lượng,


27

công cụ, phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ cho cơng tác quốc phịng - an
ninh đạt hiệu quả cao. Nếu đội ngũ CBCC cấp quận, huyện không được
BDKTQP, trang bị và bổ sung đầy đủ tri thức, kiến thức, kinh nghiệm, kỹ
năng công tác QSQP sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đề xuất, chỉ đạo tổ
chức thực hiện kế hoạch, khả năng tập hợp, định hướng hoạt động và phát huy
sức mạnh của các tổ chức các lực lượng, hạn chế đến chất lượng hiệu quả
hoạt động công tác QSQP ở địa phương. Mặt khác, CBCC cấp quận, huyện
cịn có trách nhiệm giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ cấp
dưới và nhân dân, muốn thực hiện tốt nhiệm vụ này thì trước tiên họ phải
được bồi dưỡng về KTQP - an ninh.
- Đặc điểm của bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ
chủ chốt cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô
Đặc điểm của chủ thể bồi dưỡng
BDKTQP cho đội ngũ CBCC cấp quận, huyện ở Quân khu Thủ đô do
nhiều tổ chức, nhiều lực lượng tiến hành. Chủ thể trung tâm có trách nhiệm
lãnh đạo, quản lý hoạt động BDKTQP cho CBCC cấp quận, huyện là cấp uỷ,
chính quyền tỉnh, thành phố. Ngồi ra cịn có nhiều chủ thể khác như: đảng uỷ
và chỉ huy các cơ quan quân sự, nhà trường quân sự, đội ngũ giáo viên
Trường Quân sự, đội ngũ giáo viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên của các
trường chính trị, hành chính, cơ quan tuyên giáo, các cơ quan, ban, ngành địa
phương (được giao nhiệm vụ BDKTQP), đội ngũ CBCC (như là một chủ thể

trong q trình tự bồi dưỡng)... Đặc điểm này địi hỏi trong quá trình thực
hiện BDKTQP phải phân rõ trách nhiệm của từng lực lượng, đồng thời phải
có sự lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện thống nhất và đồng bộ từ tỉnh,
thành phố đến các quận, huyện, thị xã. Ở Quân khu Thủ đô, trước hết, đặc
điểm này địi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa đảng uỷ, chính quyền
Thành phố Hà Nội, tỉnh Hà Tây với đảng uỷ, chỉ huy Bộ Tư lệnh Quân khu
Thủ đô, giữa các cơ quan chức năng của địa phương với các cơ quan chức