Nghiên cứu thành phần hóa học dịch chiết thân rễ riềng rừng nghệ an trong dung môi methanol và hexan

1

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG

TR N TH THU

NGHIÊN C U THÀNH PH N HÓA H C
D CH CHI T THÂN R RI NG R NG NGH AN
TRONG DUNG MÔI METHANOL VÀ HEXAN

Chuyên ngành: Hóa H u Cơ
Mã s : 60 44 27

TĨM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C

Đà N ng - Năm 2011


2

Cơng trình đư c hồn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG

Ngư i hư ng d n khoa h c : TS. Tr nh Đình Chính

Ph n bi n 1 : GS.TS. Đào Hùng Cư ng

Ph n bi n 2 : PGS.TS. T Ng c Đôn

Lu n văn ñư c b o v t i H i ñ ng ch m Lu n văn
t t nghi p th c sĩ khoa h c h p t i Đ i h c Đà N ng vào
ngày 26 tháng 6 năm 2011.

* Có th tìm hi u lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng
- Thư vi n Trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h c Đà N ng.


1
M

Đ U

1. Lí do ch n đ tài
Trên đ a bàn xóm Tân Hồnh, xã Nghĩa Phúc, huy n Tân Kỳ,
t nh Ngh An có m t lo i Ri ng m c hoang mà ngư i dân g i là
Ri ng r ng, ngư i đ a phương

đó thư ng s d ng nó vào nhi u

cơng d ng khác nhau như làm gia v , thu c ch a đ y b ng, kích
thích tiêu hóa, ch a ñau d dày, ch a s t rét, ch ng nơn m a, say tàu
xe…. Tuy nhiên, cho đ n nay theo chúng tơi đư c bi t v n chưa tìm
th y tài li u nào cơng b v thành ph n hóa h c và cơng d ng c a
lo i Ri ng này mà ngư i dân s d ng chúng ch mang tính kinh
nghi m.
Vì v y chúng tơi ch n đ tài “Nghiên c u thành ph n hóa h c
d ch chi t thân r Ri ng r ng Ngh An trong dung môi methanol

và hexan” nh m góp ph n b sung vào thành ph n hóa h c và cơng
d ng các lồi cây thu c chi Ri ng, đ ng th i góp ph n vào vi c
nghiên c a, khai thác và s d ng cây thu c có hi u qu hơn.
2. Đ i tư ng và m c tiêu nghiên c u
2.1. Đ i tư ng nghiên c u
+ Tinh d u thân r , r con c a lồi Ri ng r ng đư c thu hái vào
tháng 10 năm 2009 t i xóm Tân Hồnh, xã Nghĩa Phúc, huy n Tân
Kỳ, t nh Ngh An.
+ D ch chi t t thân r loài Ri ng r ng

xã Nghĩa Phúc, huy n

Tân Kỳ, t nh Ngh An.
2.2. M c tiêu nghiên c u
+ Kh o sát thành ph n hóa h c c a lồi Ri ng r ng

xã Nghĩa

Phúc, huy n Tân Kỳ, t nh Ngh An.
+ Phân l p và xác ñ nh c u trúc c a c u t tách t d ch chi t thân r
loài Ri ng r ng

Ngh An.


2
3. N i dung và phương pháp nghiên c u
3.1. N i dung nghiên c u
- T ng quan tài li u v đ c đi m hình thái th c v t, thành ph n
hóa h c, ng d ng c a m t s loài trong chi Ri ng (Alpinia).

- Th c nghi m
+ Chưng c t tinh d u thân r , r con Ri ng r ng và xác đ nh
thành ph n hóa h c.
+ Xác đ nh thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r loài Ri ng
r ng.
+ Phân l p và xác ñ nh c u trúc c u t t d ch chi t thân r loài
Ri ng r ng.
3.2. Phương pháp nghiên c u
- Nghiên c u lý thuy t: phương pháp nghiên c u các h p ch t t
nhiên,
- Nghiên c u th c nghi m
+ Phương pháp tách tinh d u: chưng c t lôi cu n hơi nư c.
+ Phương pháp chi t: phương pháp ngâm chi t, chi t l ng -l ng,
chi t b ng các dung môi h u cơ có đ phân c c khác nhau.
+ Phương pháp xác đ nh thành ph n hóa h c: s c ký - kh i ph
liên h p (GC-MS, LC-MS, EI-MS, ESI-MS).
+ Phương pháp tách các ch t: s c ký b n m ng, s c ký c t, tinh
ch , làm giàu.
+ Phương pháp ph xác ñ nh c u trúc các ch t: ph UV, 1HNMR, 13C-NMR, DEPT.
4. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài.
T các th c nghi m nghiên c u trên, lu n văn ñã thu ñư c m t
s k t qu v i nh ng ý nghĩa thi t th c sau:


3
- Vi c nh n bi t ñúng và xác ñ nh tên khoa h c cho cây có ý
nghĩa r t quan tr ng trong cơng tác đi u tra, sàng l c, ki m nghi m
dư c li u, s d ng thu c an toàn, h p lí và phát tri n tài nguyên cây
thu c.
- Vi c xác ñ nh hàm lư ng nh m ñ nh hư ng cho vi c quy ho ch

và khai thác sau này.
- Xác đ nh thành ph n hóa h c c a tinh d u thân r và r con
Ri ng r ng Ngh An , giúp góp ph n vào vi c phân lo i các cây
thu c chi Ri ng (Alpinia)

Vi t Nam và trên th gi i.

- Th ho t tính sinh h c c a d ch chi t thân r ñ ñ nh hư ng
cho vi c ng d ng trong th c t .
- Phân l p và xác ñ nh c u trúc c a c u t chính tách t d ch chi t
thân r loài Ri ng r ng

Ngh An nh m bư c đ u tìm hi u c u trúc

c a c u t chính và kh năng ng d ng c a h p ch t tách đư c.
5. B c c lu n văn
Ngồi ph n m ñ u, k t lu n, tài li u tham kh o và ph l c
trong lu n văn g m có 3 chương như sau:
Chương 1. T ng quan
Chương 2. Nh ng nghiên c u th c nghi m
Chương 3. K t qu nghiên c u và th o lu n.


4
CHƯƠNG 1- T NG QUAN
1.1. Khái quát v h G ng (Zingiberaceae)
1.2. Khái quát v chi Ri ng( Alpinia)
Ri ng (Alpinia) là m t chi l n thu c h G ng (Zingiberacea),
hi n có kho ng 230 lồi phân b kh p vùng Đông Á, Đông Nam Á,
T

n Đ ñ n Nh t B n... [29].

1.2.1. Đ c ñi m hình thái th c v t c a m t s cây thu c chi Ri ng (
Alpinia)
1.2.2. Công d ng c a Ri ng.
1.2.3. Thành ph n hóa h c c a m t s lồi Alpinia đã nghiên c u
1.2.3.1. Alpinia conchigera Griff.- Ri ng r ng.
1.2.3.2. Alpinia zerumbet (Pers.) - Ri ng gió (S nư c, Ri ng d p,
Ri ng d i).
1.2.3.3. Alpinia galanga Willd.- Ri ng n p (h ng ñ u kh u)
1.2.3.4. Alpinia chinensis Rosc. - Ri ng tàu.
1.2.3.5. Alpinia katsumadai Hayt. - Th o ñ u
1.2.3.6. Alpinia officinarum Hance - Ri ng (ri ng thu c)
1.2.3.7. Alpinia oxyphylla Miq. - Ích trí nhân
1.2.3.8. Alpinia speciosa Schumann. - Ri ng m (mè tré bà)
1.2.3.9. Alpinia tonkinenesis Gagnep.
1.2.3.10. Catimbium latilabre (Rild.) Holtt. - Ri ng gió (mè tré phát)
1.2.3.11 .Alpinia breviligulata Gagnep-Ri ng mép ng n
1.2.4. Ho t tính sinh h c c a lồi alpinia đã nghiên c u.
1.2.5. Ngu n gen và tri n v ng.


5
CHƯƠNG 2 - TH C NGHI M
2.1. Xác ñ nh tên khoa h c cho cây.
2.2. Tìm hi u v cây Ri ng r ng

t nh Ngh An.

2.2.1. Hình thái th c v t cây Ri ng r ng Ngh An.
Cây th o s ng nhi u năm nh thân r m c bị ngang, hình tr ,
chia thành nhi u đ t khơng đ u nhau, to 2-4 cm, ñư c bao ph b i
các v y màu ñ nh t, dài 1,8-2,5 cm, hình lịng thuy n, m ng; ru t
màu vàng nh t, có mùi thơm, v cay. Trên v y có các đư ng gân
chính n m song song màu ñ ñ m. Đo n thân r n i gi a các cây v i
nhau dài 10-15cm. Thân khí sinh m c th ng, cao 1-2 m, có khi cao
hơn, to 5-12 mm. Lá hình giáo nh n, thót l i

g c, dài 30-40 cm,

r ng 7-10 cm, m t trên không lông, m t dư i có lơng tơ ng n, m n;
m t dư i c a gân chính cũng có lơng nhưng thưa hơn. Cu ng lá
m nh, dài 6-10 cm, có lơng; mép hình lư i nh , cao 4-10 mm, có
v ch ch ngăn

gi a; b lá ti p n i ph n cu ng lá, m nh, có lơng,

d c 2 mép b là 2 d i h p, m ng, d ng màng. C m hoa d ng chùy
m c t ng n thân khí sinh (xuyên qua tr c thân gi ), dài 15-30 cm,
r ng kho ng 8-10cm, nhi u nhánh sít nhau, hơi tr i ra; mang r t
nhi u hoa, hơi có lơng nhung; cu ng hoa có lơng nhung m c đ ng.
Hoa tr ng, có v ch h ng dài 20-25 mm; tràng có ng ng n khơng
vư t qua đài, cánh hoa hình giáo tù, dài 10-15 mm; cánh mơi hình
d i xoan ngư c, có móng, phi n b u d c và chia 2 thùy

chóp. Qu

hình hơi c u, dài r ng 8 x 7 mm, khi m i ra màu xanh, khi chín
chuy n sang đ nâu. Ra hoa tháng 6-8, có qu tháng 9-10.

2.2.2. Ngu n g c và s phân b .
Cây m c

nh ng nơi m, d c su i dư i tán r ng. Ngoài ra

ngư i dân còn tr ng chúng trong vư n nhà ñ làm gia v , thu c ch a


6
đ y b ng, kích thích tiêu hóa, ch a ñau d dày, ch a s t rét, ch ng
nôn m a, say tàu xe... Có th thu hái thân r quanh năm.
2.2.3. Tính v , tác d ng.
V cay, tính nóng, có mùi thơm; có tác d ng ki n tỳ giúp tiêu
hóa và gi m đau; cịn có tác d ng ph n khích, tr ho.
2.2.4. Cơng d ng.
Theo kinh nghi m dân gian

ñ a phương, b ph n ñư c s d ng

thư ng là thân r . Thân r thư ng ñư c dùng làm gia v , thu c ch a
đ y b ng, kích thích tiêu hóa, ch a đau d dày, ch a s t rét, ch ng
nôn m a, say tàu xe...
2.3. Thu và x lí m u
M u đư c l y vào tháng 10, t i xóm Tân Hồnh, xã Nghĩa Phúc,
huy n Tân Kỳ, t nh Ngh An.
M u thân r , r con lo i Ri ng r ng Ngh An sau khi thu hái v
ñư c r a s ch, ñ ráo nư c, ti n hành làm theo các hư ng sau:
- B t tươi thô thân r ñư c ngâm chi t b ng dung mơi MeOH đ thu
đư c d ch chi t t ng. Ti n hành cơ đu i, thu h i dung mơi s có đư c cao
chi t t ng. T cao chi t t ng ti n hành phân b l n lư t b ng các dung

mơi có ñ phân c c tăng d n t hexan, clorofom, BuOH, EtOH, MeOH.
Lo i dung môi h u cơ dư i áp su t gi m, thu ñư c c n các d ch chi t
tương ng.
- Ti n hành chưng c t tinh d u thân r , r con b ng phương pháp c t
lôi cu n hơi nư c.
2.4. Tách và ñ nh lư ng tinh d u
2.4.1. Tách tinh d u
Tinh d u ñư c thu b ng phương pháp chưng c t lôi cu n hơi
nư c.
2.4.2. Đ nh lư ng tinh d u


7
% tinh d u =

a.100
%
b

Trong đó: a: trong đó s mL tinh d u thu ñư c khi chưng c t.
b: s gam nguyên li u tươi ñã dùng.
2.5. Xác ñ nh thành ph n hóa h c c a tinh d u
Thành ph n hóa h c c a TD thân r , r con ñư c xác ñ nh b ng
phương pháp s c ký khí - kh i ph liên h p GC/MS. Phân tích m u
đư c th c hi n t i trung tâm d ch v phân tích thí nghi m (S Khoa
h c và Cơng ngh Thành ph H Chí Minh).
2.6. Chi t xu t và xác đ nh thành ph n hóa h c c a d ch chi t
2.6.1. Chi t xu t b ng các dung môi h u cơ.
* Chi t ngâm d m.
Thân r Ri ng r ng Ngh An ñư c ngâm chi t b ng dung mơi

MeOH thu đư c cao t ng metanol có d ng s t d o, màu nâu ñ .
* Chi t l ng - l ng
Ti n hành chi t l ng-l ng cao t ng MeOH trong các dung môi
khác nhau theo nguyên lý phân b v i các dung mơi có đ phân c c
tăng d n t

hexan (15x100ml), cloroform (15x100ml),

BuOH

(10x100ml), EtOH và MeOH.
Dung d ch c a các l n chi t ñư c gom chung l i, làm khan nư c
v i ch t làm khan Na2SO4 . C t lo i dung môi b ng máy c t quay thu
ñư c cao các d ch chi t tương ng.
2.6.2. Xác ñ nh thành ph n hóa h c c a d ch chi t.
Đ i v i d ch chi t hexan, ñư c ti n hành chưng c t lôi cu n hơi
nư c thu đư c ph n bay hơi lơi cu n theo hơi nư c m u kí hi u
DTTT1. M u d ch chi t DTTT1 ñư c xác ñ nh thành ph n hóa h c
b ng phương pháp s c ký khí - kh i ph liên h p GC/MS t i Vi n


8
Hóa h c các h p ch t thiên nhiên- Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t
Nam.
Đ i v i ph n cịn l i khơng bay hơi c a d ch chi t hexan đem
hịa tan trong dung mơi hexan đư c d ch chi t trong hexan, m u ký
hi u DTTT1 và m u d ch chi t trong các dung môi BuOH, EtOH,
MeOH v i kí hi u m u l n lư t là DTTT2, DTTT3, DTTT4 ñư c
xác ñ nh thành ph n hoá h c d a trên LC/MS. ESI - MS ñư c ño
trên máy Agilent 6310 Ion Trap, tác nhân b n phá là mu i natri t i

Vi n Hóa h c các h p ch t thiên nhiên - Vi n Khoa h c và Công
ngh Vi t Nam.
2.7. Th ho t tính sinh h c c a d ch chi t .
* Chu n b m u đ th ho t tính sinh h c:
Cao trong d ch chi t hexan (DTTT1), ñư c ti n hành th ho t
tính sinh h c :
- Ho t tính ch ng oxi hóa và ch ng oxi hóa DPPH
- Ho t tính kháng sinh v i các ch ng vi sinh : Lactobacillus
fermentum, Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus, Salmonella
enterica, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa và n m
Candida albican.
- Ho t tính gây đ c đ i v i dịng t bào ung thư ngư i: KB (ung
thư mô bi u bì).
2.8. Phân l p và xác đ nh c u trúc m t s c u t trong d ch chi t
2.8.1. S c ký b n m ng.
Qua kh o sát chúng tôi nh n th y h Hexan/Etyl axetat v i t l
thích h p 100/0 đ n 80/20 có th đư c áp d ng đ phân l p m t s
c u t t cao hexan.
2.8.2. S c ký c t.


9
B ng 2.1. Các h dung môi dùng cho s c ký c t
STT
Dung mơi gi i li
Hexan (0,5 lít)
1
Hexan-Etyl axetat = 99 : 1( 0,3 lít)
2
Hexan-Etyl axetat = 98: 2 ( 0,3 lít)

3
Hexan-Etyl axetat = 97 : 3 ( 0,3 lít)
4
Hexan-Etyl axetat = 95 : 5 ( 0,5 lít)
5
Hexan-Etyl axetat = 90 : 10(0,5 lít)
6
Hexan-Etyl axetat = 88 : 12(0,5 lít)
7
Hexan-Etyl axetat = 85 : 15(0,5 lít)
8
Hexan-Etyl axetat = 80 : 20(0,7 lít)
9
R a c t b ng 100% metanol
10
T ng k t q trình CC : thu đư c 13 phân đo n (ký hi u
F1→F13), trong đó có phân đo n F9 tương ng v i s r a gi i b ng
n-Hexan/Etyl axetat = 80/20 th y có xu t hi n k t t a màu tr ng;
Ti p t c tinh ch k t t a thu ñư c t F9 b ng cách r a b ng metanol,
k t tinh l i trong h n h p Clorofom/Metanol; chúng tơi thu đư c 7,4
mg ch t b t màu tr ng, tan ñư c trong CHCl3, tan t t trong h n h p
CHCl3 và MeOH; hi n v t màu xanh dương có Rf

= 0,73

(CHCl3/CH3OH = 4/1, thu c th Ce(SO4)2/H2SO4), khơng hi n màu
v i UV 254, 365 nm, kí hi u là THUY-ACG.
2.8.3. Xác ñ nh c u trúc
C u trúc c a ch t r n THUY-ACG ñư c xác ñ nh b ng các ph
UV, 1H-NMR, 13C-NMR, DEPT ph . k t h p so sánh v i các s li u

trong các tài li u tham kh o.
Ph

NMR ñư c ño Brucker AVANCE 500(500 MHz,

CDCl3+MeOD, TMS), t i Vi n Hóa h c-Vi n Khoa h c và Công
ngh Vi t Nam.


10
CHƯƠNG 3 - K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N
3.1. K t qu xác ñ nh tên khoa h c cho cây
Tên khoa h c: Alpinia conchigera Griff.
3.2. Tính ch t c m quan và hàm lư ng tinh d u
- Tinh ñâu thân r là ch t l ng, không màu, mùi thơm n ng, hàm
lư ng 0,15%.
- Tinh ñâu thân r là ch t l ng, không màu, mùi thơm nh , hàm
lư ng 0,08%.
K t lu n: V y hàm lư ng TD trong thân r nhi u hơn trong r
con. Đi u này hoàn toàn phù h p v i các k t qu nghiên c u TD
Ri ng đã cơng b trư c đây.
3.3. K t qu thành ph n hóa h c c a tinh d u t thân r , r con.
Thành ph n hoá h c c a TD ñư c xác ñ nh b ng phương pháp
GC/MS.
3.3.1. Thành ph n hóa h c c a tinh d u thân r .
K t qu phân tích đã nh n bi t ñư c 28 h p ch t đ t 98,31%.
K t qu phân tích đư c trình bày t i b ng 3.3.
B ng 3.3. Thành ph n hóa h c c a TD thân r Alpinia conchigera
Griff.
STT

H p ch t

Ngh An.
Th i gian

Hàm lư ng

lưu (phút)

(%)

1

á-cis-Ocimene

4,393

2.53

2

Beta- pinene

5,210

1.61

3

Cineole

6,294

32,81

4

p-Menth-1-en-4-ol

9.211

1,16

5

p-Menth-1-en-8-ol

9,528

0,95

6

Phenol,o-allyl-,acetate

12,178

0,39

7

Acetic acid, geraniol ester

12,645

0,47


11
8

Cyclohexane,2,4-

12,912

0,34

13,245

2,34

diisipropenyl-1-methyl-1vinyl9

Benzene,4-allyl-1,2dimethoxy-

10

Isocaryophyllene

13,528

11,05

11

2-norpinene,2,6-dimethyl-6-

13,628

2,66

(4-methyl-3-pentenyl)12

(Z)-á-Farnesene

13,895

2,94

13

Alpha-caryophyllene

14,162

1,35

14

1H-

14,595

6,27

Cyclopropa[a]napthalene,
1a,2,3,5,6,7,7a,7boctahydro-1,1,7,7atetramethyl-,
(1aR,7R,7aR,7bS)-(+)15

Eremophila-1(10), 11-diene

14,779

1,65

16

1,5-Heptadiene, 6-methyl-2-

14,912

4,35

(4-methyl-3-cyclohexen-1yl)17

Cadina-1(10), 4-diene

15,162

1,83

18

Caryophyllene

15,229

6,75

19

Caryophyllene oxide

16,362

1,71

20

Guaiol

17,029

1,32

21

e-Cadinol

17,329

2,19

22

1á-Cadin-4-en-10-ol

17,512

3,43

23

Eudesm-7(11)-en-4-ol

17,729

1,36


12
24

alpha-Bisabolol

17,896

1,43

25

à-Sinensal

17,979

1,91

26

All- trans-Farnesyl acetate

19,763

1,03

27

Chưa ñ nh danh

19,913

1,69

28

Hexadecanoic acid

21,663

1,58

29

Squalene

31,347

1,58

TS

100
Các s li u

thân r

b ng 3.3 cho th y, thành ph n hoá h c c a TD

Ri ng r ng Ngh

secquiterpen

v i

các

An ch
ch t

y u là các monoterpen và

chính

là:

Cineole

(32,81%),

Isocaryophyllene(11,05%), caryophyllene (6,75%). Ngồi ra, cịn có
các

h p

ch t

khác

như:

1H-cyclopropa[a]napthalene,

1a,2,3,5,6,7,7a,7b-octahydro-1,1,7,7a-tetramethyl-,
(1aR,7R,7aR,7bS)-(+)- (6,27%);

1,5-Heptadiene, 6-methyl-2-(4-

methyl-3-cyclohexen-1-yl)- (4,35%); 1á-Cadin-4-en-10-ol (3,43%);
(Z)-á-Farnesene (2,94%) v.v…

3.3.1. Thành ph n hóa h c c a tinh d u r con.
K t qu phân tích đã nh n bi t ñư c 21 h p ch t đ t 91,95%.
K t qu phân tích đư c trình bày t i b ng 3.4.
B ng 3.4. Thành ph n hóa h c c a TD r con Alpinia conchigera
Griff.
STT

H p ch t

Ngh An.
Th i gian

Hàm

lưu (phút)

lư ng (%)

1

á-cis-Ocimene

4,393

1,59

2

Beta- pinene

5,277

18,49

3

Cineole

7,261

3,46

4

Myrcenol

9,527

0,34


13
5

Cyclohexane,2,4-diisipropenyl-1-

12,894

0,59

methyl-1-vinyl6

Benzene, 4-allyl-1,2-dimethoxy-

13,227

0,58

7

Isocaryophyllene

13,544

7,27

8

alpha-Caryophyllene

14,161

0,59

9

3a,7Methano-3aH-

14,678

15,73

14,811

6,90

cyclopentacyclooctene,1,4,5,6,7,
8,9,9a10

2H-2,4a-Methanonapthalene,
1,3,4,5,6,7-hexahydro-1,1,5,5tetramethyl

11

Chưa ñ nh danh

14,911

0,54

12

Phenol,4-allyl-2-methoxy-,

15,178

0,62

acetate
13

1á,4áH, 10áH-Guaia-5,11-diene

15,328

10,33

14

p-Menth-8-en-2-ol, acetate

16,111

0,57

15

5-Pentadecen-7-yne

16,394

6,90

16

e-Cadinol

17,311

2,64

17

1á-Cadin-4-en-10-ol

17,561

2,04

18

alpha-Bisabolol

17,794

10,80

19

Chưa ñ nh danh

17,961

1,39

20

Chưa ñ nh danh

19,778

2,05

21

FW 306

22,128

1,42

22

Chưa ñ nh danh

23,461

0,53

23

Allopregnane

23,795

0,55

24

Chưa ñ nh danh

26,728

4,08

TS

100


14
Các s li u

b ng 3.4 cho th y, thành ph n hoá h c c a TD r

con Ri ng r ng Ngh An v i các ch t chính là: Beta-pinen (18,49%);
3a,7Methano-3aH-cyclopentacyclooctene,1,4,5,6,7,8,9,9a(15,73%); alpha-Bisabolol (10,80%); 1á,4áH, 10áH-Guaia-5,11diene

(10,33%);

Methanonapthalene,

Isocaryophyllene

(7,27%);

1,3,4,5,6,7-hexahydro-1,1,5,5-

2H-2,4atetramethyl

(6,90%); 5-Pentadecen-7-yne (6,90%); cineole (3,46%)...
3.3.3. So sánh thành ph n tinh d u thân r và r con.
B ng 3.5. So sánh thành ph n tinh d u thân r và r con.

STT

H p ch t

1
2
3
4
5
6
7
8

12

Á-cis-Ocimene
Beta- pinene
Cineole
p-Menth-1-en-4-ol
p-Menth-1-en-8-ol
Phenol,o-allyl-, acetate
Acetic acid, geraniol ester
Cyclohexane, 2,4-diisipropenyl-1-methyl1-vinylBenzene, 4-allyl-1,2-dimethoxyIsocaryophyllene
2-norpinene, 2,6-dimethyl-6-(4-methyl-3pentenyl)(Z)-á-Farnesene

13

alpha-Caryophyllene

9
10
11

Hàm lư ng (%)
Thân r
R con
2,53
1,59
1,61
18,49
32,81
3,46
1,16
0,95
0,39
0,47
0,34
0,59
2,34
11,05
2,66

0,58
7,27
-

2,94

-

1,35

0,59


15
14

32
33
34
35

1H-cyclopropa[a]napthalene,
1a,2,3,5,6,7,7a,7b-octahydroEremophila-1(10), 11-diene
1,5-Heptadiene, 6-methyl-2-(4-methyl-3cyclohexen-1-yl)Cadina-1(10), 4-diene
Caryophyllene
Caryophyllene oxide
Guaiol
e-Cadinol
1á-Cadin-4-en-10-ol
Eudesm-7(11)-en-4-ol
alpha-Bisabolol
à-Sinensal
All- trans-Farnesyl acetate
Hexadecanoic acid

Squalene
Myrcenol
3a,7Methano-3aHcyclopentacyclooctene,1,4,5,6,7,8,9,9a2H-2,4a-Methanonapthalene,1,3,4,5,6,7hexahydro-1,1,5,5Phenol, 4-allyl-2-methoxy-, acetate
1á,4áH, 10áH-Guaia-5,11-diene
p-Menth-8-en-2-ol, acetate
5-Pentadecen-7-yne

36
37

FW 306
Allopregnane

15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

6,27

-

1,65
4,35

-

1,83
6,75
1,71
1,32
2,19
3,43
1,36
1,43
1,91
1,03
1,69
1,58
-

2,64
2,04
10,80
0,34
15,73

-

6,90

-

0,62
10,33
0,57
6,90

-

1,42
0,55


16
T b ng so sánh cho th y thành ph n hóa h c c a TD thân r và
r con c a lồi Riêng r ng Ngh An đ u có ch a m t s monoterpen
và secquiterpen như Cineole, β- Pinen, Caryophyllene, α-Bisabolol.
K t qu này hoàn toàn phù h p v i các nghiên c u v thành ph n TD
c a lồi Ri ng đã cơng b . Tuy nhiên hàm lư ng và thành ph n hóa
h c c a TD thân r và r con có khác nhau. Đi u này ch ng t hàm
lư ng và thành ph n hóa h c c a TD ph thu c vào t ng b ph n
c a cây kh o sát.
3.4. K t qu th ho t tính sinh h c c a d ch chi t .
- Đ i v i ho t tính kháng sinh: d ch chi t thân r trong hexan
th hi n ho t tính kháng các ch ng vi sinh: Lactobacillus fermentum,
Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus v i giá tr IC50 trong kho ng

34.11-56.80 µg/ml và khơng th hi n ho t tính kháng các ch ng vi
sinh:

Salmonella

enterica,

Escherichia

aeruginosa và n m Candida albican

coli,

Pseudomonas

IC50 = 256 (µg/ml)

- Đ i v i ho t tính đ c t bào:
D ch chi t thân thân r

Ri ng r ng Ngh

An (Alpinia

conchigera Griff) trong hexan m u kí hi u DTTT1 cho ho t tính gây
đ c t bào trên dịng t bào ung thư

ngư i: KB (mơ bi u bì).

* Đ i v i ho t tính ch ng oxi hóa DPPH :

D ch chi t thân thân r

Ri ng r ng Ngh

An (Alpinia

conchigera Griff) trong hexan m u kí hi u DTTT1 khơng th hi n
ho t tính ch ng oxi hóa PDDH.
3.5. K t qu xác ñ nh thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r
Alpinia conchigera Griff.

Ngh An trong dung môi h u cơ.

*. K t qu xác đ nh thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r lồi
Alpinia conchigera Griff.

Ngh An trong dung mơi hexan.


17
D a vào s c kí khí ghép kh i ph GC-MS, TPHH c a d ch chi t
thân r Alpinia conchigera Griff. trong dung môi hexan cho th y
thành ph n chính c a d ch chi t thân r Alpinia conchigera Griff.
trong dung môi hexan là ch t có th i gian lưu 27,88 phút chi m hàm
lư ng r t l n (50,58%) và chưa ñư c đ nh danh. Ngồi ra cịn có m t
s c u t khác cũng có hàm lư ng tương đ i cao như: Isoledene
(4,60%), β-caryophyllene (2,49%), Cyclohexen, 1-methyl-4-(5methyl-1-methylene-4-(2,15%).
3.6. K t qu xác ñ nh hàm lư ng các c u t có trong các d ch
chi t.
Hàm lư ng các c u t có trong các d ch chi t ñư c ñư c ti n

hành ño s c ký l ng kh i ph liên h p (LC-MS) .
3.6.1. K t qu xác ñ nh hàm lư ng các c u t có trong d ch chi t
hexan
K t qu phân tích LC-MS và gi n đ TIC c a ph kh i cho th y
thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r cây Ri ng r ng (Alpinia
conchigera Griff. )

Ngh An trong dung mơi hexan có kho ng 5

c u t , trong đó c u t chi m t l cao nh t (57,24%) ng v i th i
gian lưu là 6,409 phút. Ngồi ra cũng có các c u t khác chi m t l
khá cao ng v i các th i gian lưu là: 14,662 phút (36,97%), 4,148
phút (3,41%).
3.6.2. K t qu xác ñ nh hàm lư ng các c u t có trong d ch chi t
butanol
K t qu phân tích LC-MS và gi n đ TIC c a ph kh i cho th y
thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r cây Ri ng r ng (Alpinia
conchigera Griff. )

Ngh An trong dung mơi BuOH có kho ng 11

c u t , trong đó c u t chi m t l cao nh t (27,3208%) ng v i th i
gian lưu là 13,716 phút. Ngồi ra cũng có các c u t khác chi m t l


18
khá cao ng v i các th i gian lưu là: 10,525 phút (21,8414%), 3,211
phút (14,8048%), 17,720 phút (14,2472%)...
3.6.3. K t qu xác ñ nh hàm lư ng các c u t

có trong d ch

chi t etanol
K t qu phân tích LC-MS và gi n đ TIC c a ph kh i cho th y
thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r cây Ri ng r ng (Alpinia
conchigera Griff. )

Ngh An trong dung môi EtOH có kho ng 8

c u t , trong đó c u t chi m t l cao nh t (25,7863%) ng v i th i
gian lưu là 3,206 phút. Ngồi ra cũng có các c u t khác chi m t l
khá cao ng v i các th i gian lưu là: 14,425 phút (22,2830%), 7,394
phút (14,3514%), 10,575 phút (13,8186%), ... K t qu c th

b ng

3.12.
3.6.4. K t qu xác ñ nh hàm lư ng các c u t có trong d ch chi t
metanol
K t qu phân tích LC-MS và gi n đ TIC c a ph kh i cho th y
thành ph n hóa h c c a d ch chi t thân r cây Ri ng r ng (Alpinia
conchigera Griff. )

Ngh An trong dung môi MeOH có kho ng 10

c u t , trong đó c u t chi m t l cao nh t (31,6193%) ng v i các
th i gian lưu là 14,244 phút. Ngồi ra cũng có các c u t khác chi m
t l khá cao

ng v i th i gian lưu là: 10,493 phút (23,4063%),

17,699 phút (15,6592%), 2,882 phút (9,3841%),

2,007phút

(9,1005%),..
* K t lu n: t k t qu k t phân tích LC-MS cho th y thành
ph n hóa h c d ch chi t thân r c a thân r cây Ri ng r ng (Alpinia
conchigera Griff. )

Ngh An trong các dung mơi hexan, BuOH,

EtOH, MeOH đ u có ch a m t s c u t có hàm lư ng cao, trong đó
d ch trong dung mơi hexan là cho c u t chi m t l r t cao (57,24%)
là có kh năng tách cao nh t.


19
3.7. K t qu xác ñ nh c u trúc hóa h c c a các ch t tách đư c t cao
hexan.

Hình 3.21. Ph

1

Hình 3.22. Ph

13

H-NMR c a ch t THUY-ACG

C-NMR c a ch t THUY-ACG


20
Trên ph

1

H-NMR c a ch t r n THUY-ACG có s hi n di n

c a c a m t proton olefin
cacbon

5,37 (1H, br.s) cùng v i 2 tín hi u

140,2 (s), 122,0 (d) trên ph

C-NMR cho phép d đốn

13

s t n t i c a m t liên k t đơi C=CH-.
Tín hi u c a 6 nhóm metyl trong kho ng 0,69-1,01 ppm g n v i
6 cacbon

11,7; 11,9; 18,6; 18,8 (2 cacbon); 19,1 ppm và các tín

hi u dày ñ c c a nhi u proton c a cacbon no vùng 1,01-2,42 ppm.
Ngồi ra, ph

doublet

1

H-NMR cịn có vùng tín hi u 3-4 ppm và m t

4,41 ppm. Chúng tơi d đốn nh ng tín hi u này thu c v

m t g c ñư ng glucopyranoside, tương ng v i các tín hi u

101,0

(d) (cacbon anome), 73,4 (d), 76,3 (d), 70,1 (d), 75,6 (d), 61,8 (t).
C u hình c a g c đư ng đư c xác ñ nh là β-D-Glucopyranoside d a
vào h ng s tương tác (J = 7,5 Hz) c a proton anome.
T t c đi u này cho phép chúng tơi d đốn ch t này là 1 m t
sterol glucoside. So sánh v i s li u ph c a Daucosterol trong tài
li u tham kh o [16], chúng tôi th y có s phù h p t t.
B ng 3.15 . S li u ph

13

C-NMR, DEPT c a THUY-ACG và

Daucosterol
δC (ppm) (125 MHz,
Cacbon

CDCl3 & CD3OD, TMS)

δC (ppm) (125 MHz,
Cacbon

CDCl3 & CD3OD, TMS)

THUY-

Daucosterol

THUY-

Daucosterol

ACG

[1]

ACG

[16]

1

37,1 (t)

36,8 (t)

19

18,8 (q)

18,5 (q)

2

29,5 (t)

29,0 (t)

20

36,0 (d)

35,6 (d)

3

79,0 (d)

78,4 (d)

21

18,6 (q)

18,0 (q)

4

38,6 (t)

38,1 (t)

22

5

140,2 (s)

139,9 (s)

23

34,0 (t)
(khu t)
25,2 (t)

33,4 (t)
25,4 (t)


21
6

122,0 (d)

121,4 (d)

24

45,7 (d)

45,4 (d)

7

31,8 (t)

31,4 (t)

25

29,0 (d)

28,6 (d)

*

18,1 (q)*

8

31,8 (d)

31,4 (d)

26

18,8 (q)

9

50,1 (d)

49,7 (d)

27

19,1 (q)*

18,9 (q)*

10

36,6 (s)

36,2 (s)

28

22,9 (t)

22,5 (t)

11

20,9 (t)

20,5 (t)

12

39,6 (t)

39,3 (t)

13

42,1 (s)

41,8 (s)

1’

101,0 (d)

100,6 (d)

14

56,7 (d)

56,3 (d)

2’

73,4 (d)

73,1 (d)

15

24,2 (t)

23,7 (t)

3’

76,3 (d)

76,1 (d)

16

28,8 (t)

27,7 (t)

4’

70,1 (d)

69,7 (d)

17

55,9 (d)

55,5 (d)

5’

75,6 (d)

75,6 (d)

11,1 (q)

6’

61,8 (t)

61,1 (t)

18
* **

,

11,7
(q)**

29

11,9 (q)

**

11,1 (q)

Tín hi u c a g c β-DGlucopyranoside

các giá tr có th thay đ i cho nhau trong cùng c t

B ng 3.16. S li u ph

1

H-NMR c a THUY-ACG và Daucosterol

THUY-ACG
δH (ppm) (500 MHz,

δH (ppm) (400 MHz, CDCl3

CDCl3 & CD3OD, TMS)

H

Daucosterol [16]
& CD3OD, TMS)

1’

4,41 (1H, d, J = 7,5 Hz)

4,41 (1H, d, J = 7,8 Hz)

2’

3,24 (1H, t, J = 6,25 Hz)

3,22 (1H, t, J = 8,3 Hz)

3,28 - 3,48 (3H, m)

3,27 - 3,44 (3H, m)

3’, 4’,
5’
6’

3,75 (dd, J = 4,5, 12,0)

3,73 (1H, dd, J = 5,1, 12,0
Hz)


22
3,86 (1H, dd, J = 2,6, 12,0

3,83 (dd, J = 2,5, 12,0)

Hz)

3

3,58 (1H, m)

3,57-3,65 (1H, m)

6

5,37 (1H, br.s)

5,36-5,39 (1H, m)

18

0,69 (3H, s)

0,70 (3H, s)

19

1,01 (3H, s)

1,03 (3H, s)

21

0,93 (3H, d, J = 6,0 Hz)

0,94 (3H, d, J = 6,4 Hz)

26

0,80 (3H, d, J = 7,0 Hz)

0,83 (3H, d, J = 6,5 Hz)*

27

0,84 (3H, d, J = 6,5 Hz)

0,85 (3H, d, J = 6,5 Hz)*

29

0,85 (3H, m)

0,86 (3H, t, J = 8,3 Hz)

*

các giá tr có th thay đ i cho nhau trong cùng c t
Vì v y, chúng tơi kh ng ñ nh ch t r n phân l p đư c chính là

Daucosterol.
29

28

21
22
18

20

12

19

H OH

4'

1

6'
5'

HO

H

HO

H

H

10

8

5

26

27

16

14

2
1'

25

23

17

13

9

3

7

O

2'
3'

11

24

O

4

OH

15

6

H

Hình 3.25. C u trúc hóa h c c a h p ch t THUY-ACG
Daucosterol cũng ñư c xem là m t sterol khá ph bi n, hi n h u
trong nhi u h th c v t khác nhau.


23

K T LU N VÀ KI N NGH
Trong quá trình th c hi n ñ tài nghiên c u, chúng tơi đã đ t
đư c m t s k t qu như sau:
1. Xác ñ nh ñư c tên khoa h c c a cây Ri ng r ng

t nh Ngh

An là Alpinia conchigera Griff.
2. B ng phương pháp chưng c t lơi cu n hơi nư c đã xác ñ nh ñư c
hàm lư ng ph n trăm tinh d u thân r (0,15%), tinh d u r con (0,08%)

c a cây Ri ng r ng (Alpinia conchigera Griff.) t nh Ngh An.
3. B ng phương pháp GC/MS ñã xác ñ nh ñư c TPHH c a 2
m u TD thu đư c b ng cách c t lơi cu n hơi nư c c a thân r tươi và
r con tươi Ri ng r ng (Alpinia conchigera Griff.)

t nh Ngh An

ñư c thu vào tháng 10 năm 2009). K t qu cho th y thành ph n hóa
h c c a TD thân r và r con c a lồi Ri ng r ng

t nh Ngh An có

ch a m t s monoterpen và secquiterpen như Cineole, β- Pinen,
Caryophyllene, α-Bisabolol. K t qu này hoàn toàn phù h p v i các
nghiên c u v thành ph n TD c a lồi Ri ng đã cơng b .
4. Bư c đ u thăm dị ho t tính sinh h c c a d ch chi t hexan cho
th y: d ch chi t thân r trong hexan th hi n ho t tính kháng các
ch ng

vi

sinh:

Lactobacillus

fermentum,

Bacillus

subtilis,

Staphylococcus aureus v i giá tr IC50 trong kho ng 34.11-56.80
µg/ml

và khơng th

hi n ho t tính kháng các ch ng vi sinh:

Salmonella enterica, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa và
n m Candida albican

IC50 = 256 (µg/ml). D ch chi t thân thân r

trong hexan cho ho t tính gây đ c t bào trên dịng t bào ung thư
ngư i KB (mơ bi u bì), khơng th hi n ho t tính ch ng oxi hóa và
khơng th hi n ho t tính ch ng oxi hóa PDDH.