Nghiên cứu thành phần hóa học và thăm dò hoạt tính sinh học của lá cây bần ổi sonneratia ovata bark, họ bần (sonneraticeae)

1
B

2
Cơng trình đư c hồn thành t i:

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

Đ I H C ĐÀ N NG

Đ I H C ĐÀ N NG

Ngư i hư ng d n khoa h c: GS.TS. NGUY N KIM PHI PH NG

NGUY N TH NG C HI N

NGHIÊN C U THÀNH PH N HĨA H C VÀ THĂM DỊ
HO T TÍNH SINH H C C A LÁ CÂY B N
SONNERATIA OVATA BARK, H

Ph n bi n 1: GS.TS. ĐÀO HÙNG CƯ NG

I

B N

(SONNERATICEAE)
Ph n bi n 2: GS.TS. NGUY N BIN

Chuyên ngành: Hóa h u cơ
Mã s : 60.44.27

Lu n văn ñư c b o v t i H i ñ ng ch m Lu n văn t t nghi p
th c sĩ Khoa H c h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 25 tháng 8
năm 2011

TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C

ĐÀ N NG - 2011

* Có th tìm hi u lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng
- Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h c Đà N ng.


3
M

Đ U

1. LÝ DO CH N Đ TÀI
N n y h c c truy n Vi t Nam v i b dày l ch s lâu ñ i và
phong phú, trong đó đa s các bài thu c đư c bào ch t các lo i cây
c trong thiên nhiên. Ngày nay cùng v i s phát tri n c a n n dư c
h c hi n ñ i thì n n dư c h c c truy n cũng khơng ng ng phát tri n
và đ i m i. Các lo i thu c ngày nay hi n ñư c t ng h p hay bán t ng
h p, n n s n xu t thu c th gi i và Vi t Nam ch y u là bán t ng
h p t các h p ch t ñư c phân l p t thiên nhiên. Vì lý do đó, ngành
hóa h u cơ chun v h p ch t thiên nhiên ñang phát tri n m t cách
m nh m và góp ph n vào vi c cung c p nhi u lo i thu c có ích cho
con ngư i.

R ng ng p m n C n Gi v i ñ c thù là h d tr sinh quy n
đư c th gi i cơng nh n, là vùng r ng ng p m n v i qu n th th c
v t ña d ng và là lá ph i xanh c a thành ph H Chí Minh và Đ ng
Nai. R ng ng p m n C n Gi có đi u ki n mơi trư ng r t đ c bi t, là
h sinh thái trung gian gi a h sinh thái th y v c v i h sinh thái trên
c n, h sinh thái nư c ng t và h sinh thái nư c m n. H sinh thái
th c v t v i nhi u lo i cây, ch y u là b n tr ng, m m tr ng, các
qu n h p đư c đơi - b n tr ng cùng xu i, ñư c…; và các lo i nư c
l như b n chua, b n i, ô rô, d a lá, ráng... V i l i th là nơi b o t n
ñư c nhi u lo i ñ ng th c v t quý hi m, r ng ng p m n C n Gi
ñang ñư c các nhà khoa h c c a các ngành ñ u tư nghiên c u.
R ng ng p m n C n Gi v i sinh kh i các loài th c v t l n
nhưng v n chưa ñư c khai thác hi u qu , ph c v l i ích cho con
ngư i. m t s h p ch t h u cơ phân l p t các cây ñ c h u c a r ng
ng p m n như: h p ch t phorbol ester đư c cơ l p t lá và thân cây
Excoecaria agallocha L. [15] có ho t tính kháng virus HIV; h p ch t
benzoxazolin v i d n xu t đư ng ribose có ho t tính kháng ung thư
đư c cơ l p t cây ơ rơ - Acanthus illicifolius L. [16]; h p ch t cineol,

4
eucalyptol ñư c tìm th y trong tinh d u tràm lá dài- Malaleuca
leucadendran có tác d ng sát trùng m nh ñ i v i nhi u lo i vi khu n
gây b nh [2,3]. Các nghiên c u sinh h c g n ñây cũng ch ra r ng trong
các cây vùng r ng ng p m n ch a nhi u h p ch t có giá tr trong
bào ch thu c như triterpen, steroid, glycosid, alkaloid và các h p
ch t quinon. V i hy v ng có th cơ l p đư c nhi u h p ch t có giá
tr t m t trong nh ng loài cây c a r ng ng p m n và khơng đ lãng
phí ngu n sinh kh i l n này, chúng tơi đ nh hư ng nghiên c u các
cây thu c chi B n có t i r ng ng p m n C n Gi mà đi n hình là cây
b n i- Sonneratia ovata Bak.

2. M C ĐÍCH NGHIÊN C U
Lu n văn này ñ t m c tiêu tìm hi u thành ph n hóa h c và thăm dị
ho t tính sinh h c c a lá cây B n i - Sonneratia ovata Bak (thu c h
B n, Sonneratiaceae)
3. Đ I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
Trong lu n văn này tơi đi sâu vào tách, tinh ch và xác ñ nh c u trúc
c a m t s h p ch t hóa h c trong cao eter d u h a lá cây B n i Sonneratia ovata Bak. (thu c h B n, Sonneratiaceae), thu hái C n
Gi - TPHCM
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
4.1. Nghiên c u v lý thuy t
- T ng quan v m t s loài cây trong h B n (Sonneratiaceae).
- Tìm hi u cây B n i – Sonneratia ovata Bak. v hình thái th c v t,
phân b , thành ph n hóa h c và thăm dị ho t tính sinh h c .
4.2. Phương pháp th c nghi m
- Phân l p ch t s ch b ng phương pháp SKC, SKBM.
- Xác ñ nh c u trúc hóa h c các h p ch t cơ l p đư c b ng phương
pháp ph hi n ñ i như:


5

6

Ph 1H - NMR, 13C - NMR, DEPT - 135 và 90: Ghi trên máy
c ng hư ng t h t nhân Bruker t n s 500 MHz cho ph 1H NMR và 125 MHz cho ph 13C- NMR.
T t c các ph đư c ghi t i: Phịng phân tích trung tâm, trư ng
Đ i H c Khoa H c T Nhiên, s 227, ñư ng Nguy n Văn C , qu n
5, TPHCM.
5. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A Đ TÀI
T các k t qu nghiên c u, lu n văn ñã thu ñư c m t s k t qu

v i nh ng đóng góp thi t th c sau:
- Cây B n i – Sonneratia ovata Bak. ñư c nghiên c u v thành ph n
hóa h c và ho t tính sinh h c.
- Cao eter d u h a, cao etyl acetat, cao metanol ñã ñư c th ho t tính
gây đ c t bào ưng thư ngư i như Hela, NCI-H46, MCF-7. K t qu
cho th y, t t c các cao đ u khơng có kh năng gây ñ c t bào ung
thư c t cung Hela, t bào ung thư ph i NCI-H46 và t bào ung thư
vú MCF-7 n ng đ 100µg/ml sau 48 gi c m ng.
- T cao eter d u h a, b ng s c ký c t trên silica gel nhi u l n, k t
h p v i s c ký b n m ng đã cơ l p ñư c 3 ch t s ch là HE 2.2.4,
HE7.1 và HE8.1
Các k t qu nghiên c u s góp ph n vào vi c ch ng minh và b o v
s ña d ng sinh h c c a th m th c v t Vi t Nam.
6. C U TRÚC C A LU N VĂN
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và tài li u tham kh o trong lu n
văn g m có các chương như sau :
Chương 1: T ng quan
Chương 2 : Các phương pháp nghiên c u, th c nghi m

CHƯƠNG 1

Chương 3: K t qu và th o lu n.

T NG QUAN V M T S

LOÀI TRONG H

B N

(SONNERATIACEAE)

Chi Sonneratia trên th gi i có kho ng 20 lồi. Theo Ph m
Hồng H

[1]

,

Vi t Nam hi n nay có 5 loài thu c chi này là:

- B n tr ng – Sonneratia alba J.E. Smith.
- B n vô cánh – Sonneratia apetala Buch. – Ham. in Sim.
- B n chua – Sonneratia caseolaris (L.) Engl.
- B n ñ ng - Sonneratia griffithii Kurz.
- B n i - Sonneratia ovata Bak.
V i gi i h n là m t ñ tài lu n văn t t nghi p, chúng tôi l a ch n
kh o sát thành ph n hóa h c c a lá B n i- m t lồi cây đ c h u c a
r ng ng p m n C n Gi .
CHƯƠNG 2
CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U VÀ TH C NGHI M
2.1. Hóa ch t và thi t b
2.2. Phương pháp nghiên c u.
2.2.1. Phương pháp chi t ngâm d m.
2.2.2. Phương pháp tách và tinh ch ch t
2.2.3. Phương pháp xác ñ nh c u trúc hóa h c c a m t h p ch t.
2.3. Th c nghi m
2.3.1. X lý nguyên li u lá cây B n i
2.3.2. Đi u ch các lo i cao
2.3.3. Cô l p các h p ch t có trong cao eter d u h a (E)

7

8

CHƯƠNG 3

trưng c a n i đơi >C=CH- trên khung sư n ursan t i δC 139,2 (>C=)
và 126,3 (-CH=). Đi u này phù h p v i ph

K T QU VÀ TH O LU N

H-NMR (δppm),

vùng t trư ng th p xu t hi n tín hi u c a m t proton olefin t i δH

3.1. Cô l p các h p ch t trong cao eter d u h a.
T lá cây B n

1

i (40kg) ñi u ch cao metanol (1,5 kg), s d ng

5,23 (dd; 3,5Hz; 3,5Hz).

k thu t trích pha r n silica gel đã phân cao metanol thành nh ng cao

30

có tính phân c c khác nhau là cao eter d u h a (246,7 g), cao etyl

29
20

acetat (389,3 g), và cao metanol (800 g).

19

Ch n cao eter d u h a ñ s c ký c t, cô l p h p ch t, ñã thu ñư c

12

22
18

11

3 h p ch t, ký hi u l n lư t là HE2.2.4, HE7.1 và HE8.1.

25

26

13

17

COOH
14

Các h p ch t có các tính ch t v t lý như trình bày sau:

1

O

H p ch t HE2.2.4 (972,1 mg) đư c cơ l p t phân ño n HE2.2

H3C

1'

28

8
7

27

6

O

2'

23

24

- Tr ng thái: ch t r n d ng b t, màu tr ng ngà.

Acid 3β-O-acetylursolic (HE2.2.4)

- Nhi t đ nóng ch y: 287-289oC (k t tinh l i trong CHCl3).
- S c kí l p m ng gi i ly trong h dung ly E : EA (8:2), hi n hình b n
m ng b ng dung d ch H2SO4 25% và nung nóng b n, cho m t v t

δC = 78,8 cho bi t ngun t

13

Tín hi u trên ph

C-NMR

carbon C-3 mang nhóm -OH ñã b acyl hóa do b d ch chuy n v
vùng t trư ng th p hơn bình thư ng (>CH-O-CO-).

tròn, màu h ng, v i giá tr Rf = 0,69. (hình 2.4).
H-NMR (500MHz, CD3OD + CDCl3, δppm)( Hình 3.3): Đư c

Ph

1

1

H-NMR,

vùng trư ng cao, th y xu t hi n 7 tín hi u

proton (5 tín hi u d ng mũi đơn và 2 tín hi u d ng mũi đơi, khơng k

trình bày trong b ng 3.1.
- Ph

5
4

có các ñ c ñi m như sau:

- Ph

10

3

16
15

9

2

3.1.1. Kh o sát c u trúc hóa h c c a HE2.2.4

21

13

C-NMR (Hình 3.4) k t h p v i DEPT-NMR (125MHz,

tín hi u c a proton metyl trong nhóm acetoxy -OCOCH3 c ng hư ng

CD3OD + CDCl3, δppm) (Hình 3.5, hình 3.6): Đư c trình bày trong

t i

b ng 3.1.

-CH3 đ c trưng c a triterpen có khung sư n ursan.

Bi n lu n c u trúc hóa h c
Ph 13C-NMR k t h p v i DEPT-NMR (δppm) cho th y

vùng

t trư ng th p, ngồi tín hi u c ng hư ng c a nguyên t carbon c a
acid carboxylic t i δC 181,3 (-COOH) cịn có tín hi u c a nguyên t
carbon carboxylat t i 172,7 (-COO-). Bên c nh đó là c p tín hi u ñ c

δH

2,03)

ng

v i

các

proton

trong

7

nhóm

Nh ng nh n ñ nh trên cho th y h p ch t HE2.2.4 là m t d n xu t
d ng acetyl c a m t acid triterpen có khung sư n ursan-12-en. So
sánh v i tài li u tham kh o[17], h p ch t HE2.2.4 ñư c xác ñ nh là
acid 3β-O-acetylursolic


9

10

B ng 3.1. S li u ph NMR c a h p ch t HE2.2.4 so sánh

15

28,8

16

25,0

[17]

v i acid 3β-O-acetylursolic
Acid 3β-O-

HE 2.2.4

acetylursolic

1
2

13

C-NMR
38,4

δH ppm (J, Hz)
1,65 (m); 1,07
1,87 (m); 1,07

24,3

-CH2-

-

40,4

>C<

18

53,6

2,18 (d; 11,0)

53,9

>CH-

19

39,6

1,33 (m)

39,2

>CH-

20

39,6

1,33 (m)

39,9

>CH-

21

31,2

1,50 (m)

31,5

-CH2-

22

C-

NMR

37,6

1,70 (m)

37,7

-CH2-

23

28,3

0,86 (s)

28,9

-CH3

24

17,1

0,85 (s)

17,1

-CH3

O-

25

15,7

0,95 (s)

15,9

-CH3

DEPT

38,4

-CH2-

28,6

-CH2-

(m)
24,1

4,0)

-CH2-

48,2

13

V trí C

1,99 (dd; 13,5;

25,0

17

(CD3OD + CDCl3)

(pyridin-d5)

1,25 (m)

(m)
-CH-

3

80,9

4,49 (dd; 7,5; 6,5)

78,8

4

38,0

-

37,7

>C<

26

17,5

0,85 (s)

17,1

-CH3

5

55,7

0,82 (m)

56,3

>CH-

27

24,1

1,63 (s)

24,1

-CH3

18,6

1,52 (m); 1,36

19,0

-CH2-

28

180,1

-

181,3

-COOH

29

17,7

0,76 (d; 11,0)

17,5

-CH3

30

21,6

0,94 (d; 6,5)

21,3

-CH3

1’

170,7

-

172,5

-COO-

2’

21,3

2,04 (s)

24,3

-CH3

6

(m)

7

33,5

8

40,0

9
10
11

0,92 (dd; 11,5;

33,8

-CH2-

-

39,9

>C<

47,9

1,54 (m)

42,9

>CH-

37,2

-

37,7

>C<

23,7

1,91 (m); 1,07

21,5

-CH2-

8,5)

(m)

12

125,6

5,23 (dd; 3,5; 3,5)

126,3

-CH=

13

139,4

-

139,2

>C=

14

42,6

-

40,0

>C<


11

12
* Nhi t đ nóng ch y 192-1930C (k t tinh trong h n h p dung môi
clorofom : metanol (1:1).
* S c kí l p m ng cho m t v t duy nh t có Rf = 0,62 v i h dung môi
clorofom: etyl acetat (8:2), hi n hình b ng dung d ch H2SO4 50% cho
m t v t tím, sau chuy n thành xanh đ m (Hình 2.3).
H-NMR (DMSO-d6) (Hình 3.1), δppm: đư c trình bày trong

1

* Ph

b ng 3.2.
* Ph

13

C-NMR (DMSO-d6) (Hình 3.2) k t h p v i DEPT-NMR 90

và 135 (Hình 3.3): đư c trình bày trong b ng 3.2.
Bi n lu n c u trúc
1

Ph
1

Hình 3.3: Ph c ng hư ng t h t nhân H-NMR c a HE2.2.4

13

H-NMR k t h p v i ph

C-NMR và DEPT-NMR cho

th y các tín hi u c ng hư ng ñ c trưng c a H-1’, H-6, C1’, C-5, C-6
c a h p ch t β-Sitosterol-3-O-β-D-glucopyranoside nên ch n s li u
ph c a β-Sitosterol và D-glucose ñ so sánh ñ i chi u. K t qu đư c
trình bày trong b ng 3.2 cho th y có s trùng kh p.
V y h p ch t HE7.1 là β-Sitosterol-3-O-β-D-glucopyranosid có
c u trúc hóa h c như sau:
21

H3C

20

18
12

CH3

1

OH
4'

6'
2'

O
3'

Hình 3.4: Ph c ng hư ng t h t nhân 13C-NMR c a HE2.2.4
3.1.2. Kh o sát c u trúc hóa h c c a HE7.1
H p ch t HE7.1 (26.911,5mg) thu ñư c t phân ño n HE7 c a
cao eter d u h a có các đ c đi m sau:
* D ng b t màu tr ng.

10

O

5'

HO
HO

16
9

2

4

14
8

15

7

5

3

23

13

CH3

28,29

C2H5
26

17

11
19

H

22

6

OH 1'

β -Sitosterol-3-O-β-D-glucopyranosid (HE7.1)

CH3

24
25
27 CH3


13
B ng 3.2. So sánh ph NMR c a h p ch t HE7.1 v i β-Sitosterol-3-

V trí CDEPT

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29

-CH2-CH2>CH-CH2=C<
=CH-CH2>CH>CH>C<
-CH2-CH2>C<
>CH-CH2-CH2>CH-CH3
-CH3
>CH-CH3
-CH2-CH2>CH>CH-CH3
-CH3
-CH2-CH3

1’

>CH-

O-D-glucopyranosid[12, 16]
1
13
H-NMR, ppm
C-NMR, ppm
HE7.1
HE7.1
β-Sitosterol [12, 16]
(DMSO-d6)
(DMSO-d6)
36,80
37,1
29,23
31,5
3,62 (1H, m)
70,07

71,5
39,33
42,1
140,10
140,1
5,31 (1H, brd)
121,19
121,1
31,34
31,8
31,34
31,8
49,58
50,1
36,17
36,3
20,56
21,0
38,29
39,6
41,82
42,1
56,15
56,5
23,82
24,2
27,74
28,1
55,41
55,8

0,63 (3H, s)
11,62
11,2
0,89 (3H, s)
19,04
19,3
35,44
36,0
18,57
18,7
33,33
33,8
25,45
26,0
45,13
45,6
28,69
29,0
18,90
19,0
19,65
19,7
22,59
23,0
11,74
11,9
D-glucose
4,83 (2H, d, J=5,0)
100,79
104,0

14
2’
3’
4’
5’
6’

>CH>CH>CH>CH-CH2- 4,80 (1H, dd, J=2,5; 5,0)

73,43
76,74
76,69
76,93
61,06

74,1
76,8
70,6
76,8
61,8

Hình 3.1: Ph c ng hư ng t h t nhân 1H-NMR (DMSO-d6) c a
HE7.1

Hình 3.2: Ph c ng hư ng t h t nhân 13C-NMR (DMSO-d6) c a
HE7.1


15

3.1.3. Kh o sát c u trúc hóa h c c a HE8.1
H p ch t HE8.1 (120 mg) ñư c cơ l p t phân đo n HE8. Phân
đo n thu ñư c sau khi s c ký c t trên cao eter d u h a, có các ñ c

16
- Ph

HSQC (CD3OD) (hình 3.15), ph

HMBC (CD3OD) (hình

3.16).
Bi n lu n c u trúc c a HE8.1

ñi m như sau:

* Xác ñ nh HE8.1 là m t cerebrosid

- H p ch t d ng b t vơ đ nh hình, màu tr ng.

- Ph

- SKLM cho m t v t duy nh t màu tím đen có Rf 0,38 v i h gi i ly

carbon t c p >C=O amid (δC 177,2; C-1’), b n carbon olefin –CH=

cloroform : metanol (8: 2), hi n hình b ng thu c th H2SO4 30%,

(δC 130,6; 131,1; 131,9; 134,3), 6 carbon lo i >CH-O- (δC 77,96 -

nung nóng b n.

71,6), hai carbon lo i –O-CH2 (δC 62,7; 69,8), m t carbon lo i -CH-

- Ph HR-ESI-LC-MS h p ch t HE8.1 (hình 3.7) cho mũi ion gi

NH (δC 54,7), các nhóm metylen –CH2- (δC 23,0-33,0) và hai carbon

phân t v i m/z 736,5346 [M+Na]+ (∆ = 1,2 mili mass), ng v i

–CH3 n m

13

C k t h p v i DEPT-NMR cho th y h p ch t này có m t

1

cu i m ch dài (δC 14,5).

H-NMR xu t hi n tín hi u c a b n proton olefin t i δH 5,4-5,8;

công th c phân t C40H75NO9Na. V y MHE8.1 là C40H75NO9.

- Ph

- Ph HR-ESI-LC-MS c a m nh HE8.1-B (hình 3.8) cho mũi ion gi

các proton c a các nhóm metylen –CH2– t i δC 1,33-1,29 và 6 proton

phân t v i m/z 298,2744 [M+H]+ (∆ = 0,4 mili mass), ng v i cơng

c a hai nhóm metyl –CH3 (n m

cu i hai m ch dài)

1

δC 0,91 [6H (t,
δH 4,27

th c phân t C18H36NO2 . V y MHE8.1-B là C18H35NO2.

8,6 Hz)]. Ph

- Ph GC-MS c a m nh HE8.1-A (hình 3.9) cho bi t ester béo là

[1H (d, 8,4 Hz, H-1’’)] tương ng v i m t carbon anomer có δC

metyl 2-hydroxyhexadecanoat C17H34O3 v i th i gian lưu tR 21,262.

103,0 nên trong phân t h p ch t HE8.1 có ch a m t phân t đư ng.

V y MHE8.1-A là C17H34O3.

H-NMR cịn cho th y có m t proton anomer

V y có th k t lu n r ng h p ch t HE8.1 là m t cerebrosid trong

- Ph GC-MS c a m nh HE8.1-C (hình 3.10) cho bi t acid béo là

đó ph n ceramid g m hai dây dài n i v i nhau ngang qua n i amid,

acid (9E)-tetradecenoic C14H26O2 v i th i gian lưu tR 19,784. V y

trong c u trúc HE8.1 cịn ch a m t phân t đư ng và hai n i đơi.

MHE8.1-C là C14H26O2.

Tuy nhiên các d li u ph NMR chưa cho thông tin c th đ xác

- Ph UV-Vis (hình 3.7) h p ch t HE8.1: trong ph ESI-MS v i ñ u

ñ nh ñư c chi u dài, c u trúc c a hai m ch carbon và v trí c a n i

dò UV cho bi t h p ch t HE8.1 không h p thu UV, v y h p ch t

đơi mà ph i d a vào d li u MS và GC-MS c a các s n ph m thu

HE8.1 s khơng có n i đơi liên h p.

đư c sau khi th c hi n ph n ng th y gi i HE8.1 và ph n ng oxy

- Ph

1

H-NMR (CD3OD) (hình 3.11), trình bày trong b ng 3.3; ph

13

C-NMR (CD3OD) (hình 3.12), ph DEPT (hình 3.13), trình bày

trong b ng 3.3.
- Ph COSY (hình 3.14).

hóa HE8.1-B.
* Xác đ nh c u trúc c a m nh HE8.1-A
HE8.1-A là s n ph m thu đư c sau khi trích dung d ch sau ph n
ng th y gi i HE8.1 v i dung môi n-hexan. K t qu GC-MS c a s n
ph m HE8.1-A là este methyl 2-hydroxyhexadecanoat C17H34O3 (M


17
= 286) (Hình 3.7), v i đ tương h p

18
RMF = 888. V y có th xác

đ nh đư c chi u dài c a m ch carbon ñ u tiên có 16 carbon có m t
nhóm ceton -C=O

v trí 1’ và m t nhóm –OH

v trí 2’, đi u này

s n ph m HE8.1-C là acid tetradeca-9-en-oic (C14H26O2, M = 226)
(hình 3.10), v i đ tương h p RMF = 781 [ Theo tài li u tham kh o
[51]

thì khi phân tích acid béo thu đư c sau ph n ng oxy hóa s s

phù h p v i tương quan HMBC c a H-3’ [1,75 (m)] v i C-2’

d ng c t DB-1, tuy nhiên v i ñi u ki n phịng thí nghi m GC-MS

(73,13).

c a b mơn Hóa h u cơ s d ng c t HP-5 (là c t chuyên d ng ñ

* Xác ñ nh c u trúc c a m nh HE8.1-B

phân tích tinh d u) nên ñ tương h p gi a ph c a thư vi n và ph

HE8.1-B là s n ph m thu đư c sau khi trích dung d ch sau ph n
ng th y gi i HE8.1 v i dung môi cloroform. K t qu LC-MS c a

c a h p ch t th p hơn 800, vì v y k t qu GC-MS c a s n ph m
HE8.1-C có th ch p nh n đư c].

s n ph m HE8.1-B cho mũi ion gi phân t m/z 298,2744 [M+H]+

V y m nh HE8.1-B là m t aminoalcol có 18C v i hai nhóm –

(∆ = 0,4 mili mass), phù h p v i công th c phân t C18H35NO2 (M =

OH t i v trí s 1 và 3, m t nhóm –NH2 t i v trí s 2, hai n i đơi

297) (hình 3.8). V y có th xác đ nh đư c chi u dài c a m ch carbon

trí C-4 và C-13 (do H-13 và H-14 ch ng ch p lên nhau cho tín hi u

th hai có 18C; d a trên tương quan HMBC c a H-2 [4,00 (dd, 3,7;

d ng mũi đa t i δH 5,43 có h ng s ghép J nh nên n i đơi t i C-13 có

7,4)] v i C-3 (72,9), H-2 v i C-1 (69,8), H-1 [3,72 (dd; 3,4; 10,2)]

c u hình Z).

v i C-2 (54,7) và tương quan COSY c a H-2 v i H-1, H-2 v i H-3

* Xác ñ nh lo i ñư ng v trí ñư ng g n vào ceramid

[4,14 (m)] cho th y HE8.1-B mang hai nhóm –OH

- Ph

m t nhóm –NH2

v trí 1 và 3 và

v

1

H-NMR, cho th y H-1” [4,27 (d; 8,4)], H-2” [3,20 (t; 9,7;

5,6)], H-3” [3,34 (t; 8,11; 9,7)], v y ñư ng trong phân t h p ch t

v trí s 2.

H p ch t HE8.1 có hai n i đơi C=C nhưng trong c u trúc c a

HE8.1 là đư ng glucose có c u hình β (b ng 3.1). Ph HMBC cho

m nh HE8.1-A khơng có s hi n di n c a n i đơi v y hai n i đơi này

th y có tương quan gi a proton anomer H1’’ (δH 4,27 ) v i carbon

s n m

C-1 (δC 69,8), v y phân t ñư ng s g n vào v trí C-1 c a ceramid.

m ch carbon c a m nh HE8.1-B; d a vào tương quan

HMBC c a H-2 v i C-4 (131,2), H-3 v i C-4, H-6 [2,07 (m)] v i C-5

* K t lu n c u trúc hóa h c c a h p ch t HE8.1

(134,4), H-5 [5,48 (d; 16,3)] v i C-3, H-4 [5,72 (dd; 7,6;16,3)] v i C-

HE8.1 là m t cerebrosid v i ph n ceramid g m hai dây dài 16C

3, v y n i đơi đ u tiên đư c xác đ nh

t i v trí C-4, do H-4 và H-5

và 18C n i v i nhau qua m t n i amid,

có h ng s ghép J = 16,3 nên n i đơi

C-4 có c u hình E. Cịn m t

g n

v trí s 2,

n i đơi n a khơng th xác đ nh đư c c th v trí do khơng cho tương

đơi

C-4, C-13 v i c u hình l n lư t là E, Z. M t phân t ñư ng

quan HMBC, nên mu n xác ñ nh n i ñôi này ph i ti n hành ph n ng

glucose có c u hình β g n vào ceramid t i v trí C-1 b ng n i O-

oxy hóa n i đơi trong m nh HE8.1-B b ng dung d ch KMnO4/H+.

glucosid.

* HE8.1-C là s n ph m thu đư c sau khi trích dung d ch sau ph n
ng oxy hóa HE8.1-B v i dung môi cloroform. K t qu GC-MS c a

dây 16C có m t nhóm –OH

dây 18C có m t nhóm –OH

v trí s 3 và hai n i

19
- Ph

20

MS c a HE8.1 cho mũi ion gi

phân t

NH2

m/z 736,5346

[M+Na]+ (∆ = 1,2 mili mass), phù h p v i cơng th c phân t
C40H75NO9 (M = 713) (hình 4.7).

2

3

5

đư c trong thiên nhiên thư ng có mang b n nhóm –OH t i v trí C-2,

15

17

4

1

Các tài li u tham kh o [46,47,48,49,50] cho th y các cerebrosid cơ l p
C-3, C-4, C-2’ khi n cho phân t

12

6

HO

16

14

13

5

18

OH

có b n carbon th tính t i C-2, CHE8.1-B (C18H35NO2)

3, C-4 và C-2’ v i c u hình 2S, 3S, 4R và 2’R. Tuy nhiên, trong h p
ch t HE8.1 t i C-4 có m t n i đơi do s kh m t phân t nư c nên
lúc này các tâm th tính ch cịn l i C-2, C-3, C-2’ v i c u hình 2S,

3R và 2’R (do có xu t hi n n i đơi t i v trí s 4 nên làm cho th t

1'''

3'''

HOOC

ưu tiên s b thay đ i làm cho C-3 s khơng cịn mang c u hình S n a

5'''

7'''

4'''

2'''

6'''

13'''

11'''

9'''
10'''

8'''

12'''

14'''

mà s mang c u hình R [46,48,49,50]). So sánh d li u ph NMR c a h p
ch t HE8.1 v i h p ch t Soya-cerebroside I

[47]

tương ñ ng; ngo i tr h p ch t HE8.1 có hai n i đơi
cịn Soya-cerebroside I có hai n i đơi
Đ

ngh

HE8.1-C (C14H26O2)

cho th y có đi m
C-4 và C-13,

C-4 và C-8 (b ng 3.3).

c u trúc c a h p ch t HE8.1 là: 1-O-β-D-

O
HO

glucopyranosyl-(2S,3R,2’R,4E,13Z)-2-N-[2'hydroxyhexadecanoylamino]-octadeca-4,13-dien-1,3-diol.

O
OH 1''

1

(CH)12CH3

2'

6

4

2
3

5

16'

2'
4'

OH
HE8.1-A (C17H34O3)

10

10

8
7

OH

3'

O

1'

2''
3''

O

HN

O

5''
HO
HO

Scifinder t i ñ i h c Saskatchewan, Canada (tháng 7/2011).

1'

3'

4''

H p ch t HE8.1 là h p ch t m i, ñã ñư c ki m tra b ng ph n m m

H3C

OH

6''

C u trúc h p ch t Soya cerebroside I [47]

9

(CH2)7CH3


21

22

O
HO

HO
HO

3"

2,07 (m)

33,7

5

18

7-11

1,29-1,33 (m)

30,2-30,8

-

12

1,29-1,33 (m)

33,1

-

5,43 (t; 5,3)

129,9

12

5,43 (t; 5,3)

131,9

13, 15

15

1,29-1,33 (m)

33,3

-

1,29-1,33 (m)

23,7

-

0,91 (t; 8,6)

14,5

17

-

177,2

-

2’

3,98 (dd)

73,1

1’, 3’

3’a

1,75 (m)

35,9

1’, 2’, 4’

3’b

1,58 (m)

-

-

4’a

1,30 (m)

26,2

-

4’b

1,41 (m)

-

-

5’-15’

1,29-1,33 (m)

23,0-33,0

-

16’

2
1

6

1’

O

8

6

0,91 (t; 8,6)

14,5

15’

HMBC
H 13C

1’’

4,27 (d; 8,4)

104,7

1, 2’’

10'

8'

13'
12'

14'

10

15'

4'

4

16'

18

5" O
2"

3, 6

11'

9'

7'
6'

2'

134,4

17

HN

5'

3'

5,48 (d; 16,3)

14

6"

4"

OH

5

13

1'

3

9

7

5

17
11

12

15
13

1"

14

HO
OH

Tương quan HMBC HE8.1

Công th c c u t o h p ch t HE8.1
B ng 3.3: S li u ph c a h p ch t HE8.1

HE8.1
No

16

δH
(CD3OD)

δC
(CD3OD)

2’’

3,20 (t; 9,67; 5,6)

75,0

1’’, 3’’

1a

4,12 (m)

69,8

1’’, 2

3’’

3,34 (t; 8,11; 9,7)

78,0

2’’, 4’’

1b

3,72 (dd; 3,4; 10,2)

-

-

4’’

3,27 (m)

71,6

3’’, 5’’

2

4,0 (dd, 3,7; 7,4)

54,7

1’, 1, 3, 4

5’’

3,30 (m)

78,0

4’’, 6’’

3

4,14 (m)

72,9

1, 2, 4

6’’a

3,87 (d; 11,8)

62,7

5’’

4

5,72 (dd; 7,6;16,3)

131,2

2, 3

6’’b

3,70 (m)

-

-

1

23

24
3.2. Th ho t tính kháng vài dịng t bào ung thư c a các cao
ñi u ch t lá b n i
Cao metanol và các cao eter d u h a, cao etyl acetat, cao metanol
trong sơ ñ 2.1 ñã ñư c g i th ho t tính kháng vài dòng t bào ung
thư như Hela (ung thư c t cung), NCI-H460 (ung thư ph i), MCF-7
(ung thư vú). K t q a (b ng giá tr I%) ñư c trình bày

b ng 3.5

Nh n xét
Các cao đ u khơng cho th y có ho t tính trên 3 dòng t bào ung
thư như Hela (ung thư c t cung), NCI-H460 (ung thư ph i), MCF-7
(ung thư vú).
Trong khi ñó, t cao eter d u h a, lu n văn đã cơ l p đư c h p
Hình 3.11: Ph c ng hư ng t h t nhân 1H-NMR c a HE8.1

ch t acid 3β-O-acetylursolic (HE2.2.4) là h p ch t đã đư c ch ng
minh là có ho t tính kháng vài dịng t bào ung thư bi u bì

ngư i

như ung thư vịm mũi HONE-1, ung thư vịm mi ng KB và ung thư
đ i tràng HT29[22], kí sinh trùng s t rét Plasmodium falciparum và
dịng t bào MRC-5[64]. Đi u này có th lý gi i do h p ch t HE2.2.4
hi n di n

hàm lư ng q ít và h p ch t khơng có ho t tính v i

nh ng dịng t bào ung thư th nghi m.

Hình 3.12: Ph c ng hư ng t h t nhân 13C-NMR c a HE8.1


25

26

K T LU N VÀ KI N NGH

bi n nhưng ñây là l n ñ u tiên h p ch t này đư c tìm th y có s hi n

T 10,9 kg b t lá cây khô, thu hái

khu sinh quy n r ng ng p

m n C n Gi - TP HCM, ñã ñi u ch ñư c cao methanol thô (1,5 kg).
T cao này phân thành nh ng cao có đ phân c c khác nhau là cao
eter d u h a (246,7g), cao etyl acetat (389,3g), và cao metanol
(800g), ph n còn l i là mu i vơ cơ. Các cao này đã đư c th nghi m
ho t tính c ch vài dịng t bào ung thư như Hela (ung thư c t
cung), NCI-H460 (ung thư ph i), MCF-7 (ung thư vú). K t qu cho
th y các cao đ u khơng có ho t tính c ch s phát tri n c a 3 dòng
t bào ung thư th nghi m.
T 246,7 gam cao eter d u h a, b ng s c ký c t trên silica gel l p
l i nhi u l n, k t h p v i s c ký b n m ng đã cơ l p đư c 3 ch t s ch
là

acid

3β-O-acetylursolic

(HE2.2.4);

β-Sitosterol-3-O-β-D-

glucopyranoside (HE7.1) và 1-O-β-D-glucopyranosyl-(2S,3S,4E)-2N-[(2’R)-2'-hydroxyhexadecanoylamino-4-octadecadien-1,3-diol
(HE8.1). C u trúc c a các ch t trên ñã ñư c xác ñ nh b ng vi c k t
h p các phương pháp ph hi n ñ i như ph c ng hư ng t h t nhân
1

H-NMR, 13C-NMR, DEPT, HSQC và HMBC
H p ch t acid 3β-O-acetylursolic (HE2.2.4) ñã ñư c cô l p t
i, qu c a cây Ilex paraguariensis (Maté)[17], trái cây tươi

B n

Ternstroemia japonica[46], lá cây Ilex affinis và Ilex buxifolia[18], r
cây Ficusmicrocarpa[22], r
[70]

Smith

cây Craibiodendron henryi W. W.

và các cây Eucalyptus globulus[28], Rabdosia japonica

(Burm. F.), Hara var. Glaucocalyx (Maxim.) Hara[71]. Dù khá ph

di n trong cây B n i.
M t khác lu n văn ñã cơ l p đư c h p ch t HE8.1 là h p
ch t m i, ñã ñư c ki m tra b ng ph n m m Scifinder t i ñ i h c
Saskatchewan, Canada (tháng 7/2011).
Các nghiên c u hóa h c trên các cao cịn l i v n cịn đang đư c
ti p t c th c hi n đ góp ph n minh ch ng cho tính đa d ng sinh h c
c a khu h th c v t r ng ng p m n C n Gi TP. HCM.